Durme- en Scheldeland - 2015-2 by Natuurvereniging vzw Durme

Durme- en Scheldeland NR 2 I 2015 I JAARGANG 18 I DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE REGIONALE NATUURVERENIGING VZW DURME

Bosstructuur in het Molsbroek

Nieuw natuurdecreet zorgt voor onrust

Dagvlinderfiche: het oranjetipje

Colofon

Inhoud 3

Voorwoord

Voorstel nieuw natuurdecreet zorgt voor onrust

Thomas Van Lancker (hoofdredactie & opmaak). Michaël Crapoen, Marieke De Vos, Sarah Geers, Kristof Scheldeman.

Bosstructuur in het Molsbroek

Met dank aan:

Dagvlinderfiche: het oranjetipje

Eric Carlier, Jurgen Couckuyt, Sylvain Cuvelier, Patrick De Brauwer, Joris Everaert, Jens Mentens, René Pletinck en André Verstraeten.

12 Vleermuizennieuws

Driemaandelijks tijdschrift van de regionale natuurvereniging vzw Durme. Redactieraad:

Taalkundig advies: Paule Bosch Secretariaat: Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren Tel: 09 348 30 20 info@vzwdurme.be www.vzwdurme.be Lidmaatschappen:

13 Nieuws Imkerswerkgroep

14 Struweeltjes

19 Nieuw hotel aan de Vleermuizenbunker

12 euro per kalenderjaar of 25 euro als steunend lid. Leden die zich ook op ‘t Groene Waasland, het tijdschrift dat vzw Durme uitgeeft samen met andere Wase natuurverenigingen, willen abonneren, betalen 5 euro extra per kalenderjaar. Betalingen kunnen via onze bezoekerscentra of door overschrijving op BE52 0012 2999 0009 van vzw Durme met vermelding van naam en adres. Druk: www.drukindeweer.be Gedrukt op milieuvriendelijk papier met plantaardige inkt. Artikels voor het volgende tijdschrift kunnen digitaal worden bezorgd aan de redactie uiterlijk op 31 mei 2015 via thomas.vanlancker@vzwdurme.be. De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun publicaties. Overnemen van artikels is toegelaten als je de bron vermeldt. Alle foto’s zijn auteursrechtelijk beschermd. Bedankt voor jouw steun! Cover: Foto:

torenvalk (bekijkt met argusogen het voorstel van het nieuwe natuurdecreet) Eddy Copers

23 Natuurschilderen

26 Vogelnieuws

28 Activiteitenkalender april - juni

Zoek de aprilvis in dit nummer

Onze partners:

Vo o r w o o r d

Studie

Beheer

Educatie

Actueel

Kalender

Voorwoord Hart boven Hard… Met bovenstaande slogan trokken particulieren en tal van verenigingen uit de sociale sector de voorbije maanden aan de alarmbel. De blinde besparingsgolf van de verschillende regeringsniveaus aangestuurd vanuit Europa om de opgelegde begrotingsnormen te halen, laat her en der zijn sporen na. Ook voor de natuursector is het ondertussen duidelijk dat wij een deel van de besparingskoek zullen moeten slikken… Vzw Durme bestaat ondertussen 46 jaar, een periode waarin we eerst enkel met vrijwilligers en later met personeel naam en faam hebben verworven in de regio. Met onze reservaatgebieden, waaraan we nog steeds verder bouwen, zorgen we voor het behoud van diversiteit en van gebieden waar mensen zich kunnen ontspannen in de rust en stilte van de natuur. Vanuit onze bezoekerscentra staan we in voor educatie en begeleiding van enkele honderden groepen per jaar. Het is dan ook onbegrijpelijk dat vanuit verschillende beleidsniveaus maatregelen worden getroffen die allemaal samen bij onze sector inslaan als een clusterbom. Ze getuigen nauwelijks van enige vorm van respect of begrip voor de immense berg werk die de voorbije decennia is gerealiseerd door vrijwilligers en personeel. Velen ervaren het als een regelrechte kaakslag… Nieuwe decreten en maatregelen op vlak van subsidies en bijkomende administratieve bijsturingen dreigen het bijna onhoudbaar te maken om aan de strengere voorwaarden te voldoen. Vanuit de natuursector wordt er dan ook druk overleg gepleegd om een aantal maatregelen bij te sturen in functie van de doelstellingen die de administratie ons oplegt. Ondertussen worden we ook op het terrein geconfronteerd met absurditeiten. Nieuwe Sigmagebieden door de overheid aangekocht blijken plots nog belast met jachtrecht. Als streefdoel binnen het natuurbeheer wordt dan voor een dergelijk gebied een voor onze regio zeldzamere soort zoals de roerdomp vooropgesteld. Enkelingen die zich gewapend onaantastbaar wanen, jagen er ondertussen lustig op los en maken het voor een nieuw natuurgebied quasi onmogelijk om uit te groeien tot een pleister- en rustplaats voor talrijke en soms zeldzame vogelsoorten… Onze vrijwilligers en bestuursploeg samen met het personeel doen ondertussen meer dan hun best om al die obstakels onder controle te houden en gepast te reageren waar nodig. Tussendoor zorgen ze ook nog voor een volledig vernieuwde en duidelijkere website… Maar er is ook goed nieuws, ondertussen heeft het voorjaar zijn intrede gedaan en dat is tenminste positief, de ooievaars en kokmeeuwen zijn al teruggekeerd en de paddentrek is ondertussen goed gestart. Meer hierover vind je verderop in ons tijdschrift. Het belooft alvast weer een jaar vol uitdagingen te worden. Samen met de onmisbare steun van onze leden en vrijwilligers streven we verder voor meer en betere natuur in onze regio. Patrick De Brauwer, voorzitter vzw Durme

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Voorstellen bij het nieuwe natuurdecreet Kristof Scheldeman Afgelopen zomer werd het nieuwe natuurdecreet door de Vlaamse regering goedgekeurd. Dit nieuwe natuurdecreet bevat de basisprincipes. Voor de concrete uitvoering dienen echter nog een aantal uitvoeringsbesluiten goedgekeurd te worden. Voor het luik ‘financiering van aankopen, inrichting, beheer, openstelling en onthaal’ werden de voorstellen door het Agentschap van Natuur en Bos overgemaakt aan de betrokken partijen (nl. de terreinbeherende verenigingen, de bosgroepen, de jachtgroepen, de landeigenaars en de boerenbond) en die liggen nu ter discussie op tafel. Men kan gerust stellen dat de drie erkende terreinbeherende verenigingen (Natuurpunt, Limburgs landschap en vzw Durme) de afgelopen 20 jaar onder het vorige natuurdecreet excellent werk verricht hebben inzake natuurbehoud. Zo is de oppervlakte erkende natuurreservaten in die periode met duizenden hectares gestegen en zijn er grote inspanningen geleverd om de reservaten open te stellen en ‘beleefbaar’ te maken voor tal van bezoekers. Hotspots van biodiversiteit konden in de natuurreservaten standhouden, terwijl in de rest van het overgeürbaniseerde en intensief beheerde Vlaanderen die biodiversiteit sterk is achteruitgegaan. Wat nu als voorstel voor de financiering van het toekomstig natuurbeleid voorligt, doet de wenkbrauwen fronsen. Het lijkt erop dat veel van de inspanningen uit het verleden teniet zullen worden gedaan door de nieuwe financieringsvoorstellen. Voor vzw Durme zouden - indien de huidige financiële voorstellen worden geïmplementeerd volgende belangrijke werkingsmiddelen gevaar lopen:

•

De onthaalsubsidies, d.w.z. de subsidies om het bezoekerscentrum Molsbroek te runnen, zouden gewoonweg worden afgeschaft. Bezoekerscentrum Molsbroek is één van de oudste en meest bezochte bezoekerscentra in Vlaanderen. Jaarlijks ontvangt het meer dan 400 groepen voor een geleide wandeling en krijgt het meer dan 20.000 individuele bezoekers over de vloer. Het kloppend hart van natuurminnend Waasland zou bij het afschaffen van de onthaalsubsidies, gewoonweg niet meer naar behoren kunnen functioneren. Het betekent concreet dat méér dan één voltijdse educatieve werkkracht die verantwoordelijk is voor het onthaal en de werking van het bezoekerscentrum zou moeten verdwijnen.

•

Aankoopsubsidies zouden bijna enkel nog toegekend worden binnen afgebakende gebieden waar Instandhoudingsdoelstellingen (de IHD’s) voor Europees bedreigde natuur zijn vastgelegd. Concreet wil dit zeggen dat het jarenlang gevoerde aankoopbeleid in reservaten zoals de Durmemeersen, de Lokerse Moervaartmeersen en de Scheldebroeken - waar nauwelijks IHD-gebied te vinden is - gewoonweg zou moeten worden stopgezet. De doelsteling om een aaneengesloten natuurreservaat te realiseren zou in die gebieden niet meer uitgevoerd kunnen worden.

•

De beheersubsidies zijn nu al te laag voor het beheerwerk dat dient uitgevoerd te worden. Met de nieuwe financiële regelgeving zou dit oud zeer niet veranderen. Wist je dat een groot deel van onze terreinploeg niet betaald wordt met beheersubsidies en dat heel wat beheerwerk mede uitgevoerd wordt dankzij de hulp van vrijwilligers?

zorgen voor onrust •

De monitoringsubsidies zouden bedroevend laag worden. De jaarlijkse €35/ha die nog voorzien was in het vorig natuurdecreet, zou nu dalen tot maximum €10/ha. En dat terwijl er de afgelopen jaren door het Agentschap voor Natuur en Bos steeds op gehamerd wordt dat voor het beheer van hoogwaardige, Europees bedreigde natuur steeds hoogwaardige monitoring noodzakelijk is. Kwaliteitsvolle monitoring betekent het opvolgen van meetbare parameters en dat is niet haalbaar met €10/ha/jaar.

•

Het huidige voorstel zou een besparing van 40 % op de openstellingsubsidies van onze natuurreservaten betekenen, terwijl vandaag de dag de vraag naar toegankelijke en beleefbare natuur enorm is.

•

Voornamelijk Europees bedreigde natuur (habitattypes en soorten) en enkele Regionaal Belangrijke Biotopen (RBB’s) zouden nog een degelijke beheersubsidie ontvangen. Bepaalde graslandtypes zoals de soortenrijke cultuurgraslanden (de zogenaamde hp*) zijn misschien geen botanische toppers, maar kunnen door hun impressionistisch bloeispektakel voor een ware natuurbeleving zorgen en zijn voor tal van dieren belangrijk. Dergelijke ‘minderwaardige’ vegetatietypes zouden tot 4x minder beheersubsidies ontvangen.

Daarbovenop komt ook nog eens dat de provincie Oost-Vlaanderen vorig jaar de subsidies voor Educatie afschafte. Samen met bovenstaand voorstel is dat een ware uppercut voor vzw Durme. Naast een bedreiging voor onze educatieve werking voor meer dan 400 scholen en duizenden bezoekers, staan hierdoor 1,6 voltijdse educatieve arbeidsplaatsen op de helling.

Wordt één van de oudste en meest bezochte bezoekerscentra van Vlaanderen in haar voortbestaan bedreigd?

Maar we blijven niet bij de pakken zitten. Momenteel bekijken we samen met Natuurpunt en Limburg Landschap vzw welke stappen we kunnen ondernemen om het tij te doen keren. Daarnaast werken we aan een publieksactie om onze standpunten in de kijker te zetten en duidelijk te maken aan minister Joke Schauvliege dat ze dit niet mag laten gebeuren! Vind je ook dat we dit niet kunnen laten gebeuren? Surf naar www.vzwdurme.be en teken de petitie. Red de natuur in je buurt. Nu het nog kan! 5

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Bosstructuur in het Molsbroek Jens Mentens Heb je jezelf al eens afgevraagd of de bossen van het Molsbroek een bijzondere ecologische waarde hebben? Of dat sommige bossen waardevoller zijn dan andere? Om de waarde van bossen te bepalen, stelde het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) LSVI-tabellen op waarbij de verschillende bostypes beoordeeld kunnen worden op basis van verschillende parameters. Naast botanische parameters, zoals de aanwezigheid van zeldzame kensoorten of oud-bosplanten, spelen ook ‘structuurparameters’ een belangrijke rol om een bos te typeren. In het najaar van 2014 voerde ik als student een thesisonderzoek uit in negen beboste proefvlakken van het Molsbroek om er de bosstructuur te gaan opnemen en beschrijven. Een dergelijk onderzoek werd voor het eerst uitgevoerd in de reservaten van vzw Durme en zal in de toekomst steeds gebruikt worden om nieuw verworven bospercelen ‘structuurmatig’ te beschrijven. LSVI-tabellen?

Structuurcriteria

De LSVI-tabellen (lokale staat van instandhouding) worden in Natura 2000 (Europees bedreigde) geklasseerde bossen gebruikt om de kwaliteit ervan te bepalen.

Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen soorten bij de beoordeling van structuurcriteria zoals de groeiklassen, dikke bomen of dood hout. Dikke Amerikaanse eiken of dikke populieren worden dus evengoed meegenomen in de beoordeling. Diersoorten stellen immers weinig eisen aan de boomsoort als ze afhankelijk zijn van een bepaalde structuur. De aanwezigheid van exoten wordt wel als negatief beoordeeld bij de soortensamenstelling.

Verschillende proefvlakken In totaal werden negen proefvlakken uitgezet waar structuuropnames plaatsvonden. In elk proefvlak werden de stamdikte van 100 zowel levende als dode bomen op 1,5 m hoogte opgemeten. De proefvlakken werden met een GPS vastgelegd zodat in de toekomst de bosstructuur opnieuw zal kunnen worden opgemeten en geëvalueerd. Dood hout Het aandeel dood hout is een belangrijk onderdeel in de beoordeling van de structuur van een bos omdat vele organismen aan dood hout gebonden zijn. Niet alleen de hoeveelheid dood hout is belangrijk, maar bv. ook de boomsoort, het afbraakstadium, liggend of staand of het vochtgehalte. De verschillende organismen stellen specifieke eisen aan het dood hout. Vooral de dikte van het dood hout is voor veel soorten belangrijk. Veel zeldzame soorten leven immers enkel in dik dood hout. Daarom moet ook de dikte van het dood hout beoordeeld worden. 6

Overzicht verschillende proefvlakken in het Molsbroek.

Interpretatie van de resultaten

Beschrijving van de beste proefvlakken

De aanwezigheid van open plekken, de hoogte van de jonge bomen en de dikte van de oudere bomen zorgen voor de indeling in groeiklassen. Vooral de dikkere bomen (groeiklasse 7 = diameter >80 cm) zijn daarbij belangrijk.

Zuidelijk bosgebied (nr. 4 op kaart)

Het bosgebied krijgt een A (= goede staat van instandhouding) gequoteerd als groeiklasse 7 en minstens nog twee andere groeiklassen aanwezig zijn. Wanneer groeiklasse 7 ontbreekt, maar er toch drie groeiklassen aanwezig zijn; of wanneer er minder dan drie groeiklassen voorkomen, maar wel groeiklasse 7, krijgt het bosgebied een B (= voldoende staat van instandhouding). Wanneer groeiklasse 7 ontbreekt en er ook minder dan drie groeiklassen in het bosgebied zijn, krijgt het bos een C (= slechte staat van instandhouding). Wanneer er meer dan 10% dood hout in het bos aanwezig is, krijgt het bos een A, een B als het percentage tussen de 4 en 10% ligt en een C bij een percentage van minder dan 4%. Niet alleen het aandeel dood hout is belangrijk, maar ook de dikte van dat dood hout. Wanneer er bijvoorbeeld meer dan 3 exemplaren per hectare geschat worden met een diameter van meer dan 40 cm, krijgt het bos een code A.

Het zuidelijk bosgebied bestaat voornamelijk uit een voormalige populierenaanplant met een onderetage van zwarte elzen die het gebied spontaan zowat 40 tot 45 jaar geleden zijn beginnen verbossen.Wat dit proefvlak bijzonder maakt, is dat er een open plek is. Er zijn in dit bos maar liefst zeven groeiklassen aanwezig, waaronder groeiklasse 7 (zeer dikke bomen). Ook is dit het proefvlak met het hoogste percentage aan dood hout (15%) en dik dood hout (13 ex./ha) van heel het Molsbroek. Dit alles zorgt ervoor dat dit zuidelijk bosgebied een code A (= goede staat van bosstructuur) krijgt. Loofhoutaanplant Rozendonk (nr. 5 op kaart) Het bosgebied Rozendonk is ontstaan uit een 30 tot 35 jaar oude loofhoutaanplant met een variatie in soortensamenstelling (grauwe abeel, gewone esdoorn en gewone es) en ondergroei. Verjonging van de boomlaag is er ook volop aanwezig. Het bos bestaat uit zes groeiklassen waaronder ook groeiklasse 7. Het aandeel dood hout werd geschat op 14 % en 5 ex. dikke dode bomen/ha. Door al deze goede eigenschappen krijgt dit bos eveneens code A.

Conclusie De resultaten van het onderzoek zijn opvallend. Zo blijkt dat - ondanks de vrij jonge leeftijd van de alluviale bossen van het Molsbroek - sommige bospartijen reeds gekenmerkt worden door een goede bosstructuur. In sommige gevallen geven volgroeide populieren een meerwaarde aan de bosstructuur. Het onderzoek toont eveneens aan dat de jonge alluviale bossen van het Molsbroek gekenmerkt worden door een grote variatie aan structuur. Sommige bosgebieden hebben wegens de nog jonge leeftijd een slechte bosstructuur, terwijl andere bosgebieden door de snelle groei van bepaalde bomen, de aanwezigheid van populieren en/of het snel neervallen van de bomen door de natte moerasbodem reeds beschikken over een goed ontwikkelde bosstructuur. Die grote variatie is te danken aan de spontane verbossingsprocessen in de meeste bossen van het Molsbroek. Er kwamen uit het onderzoek eveneens een aantal verrassingen tevoorschijn waaruit blijkt dat je een bos niet enkel op het uitzicht mag beoordelen. Terwijl sommige bossen er als echte oerbossen uitzien, werden ze qua bosstructuur lager gequoteerd dan sommige meer artificieel uitziende bossen. Daarom is het belangrijk om steeds kwantitatief opgemeten sturctuurparameters te gebruiken. Niet enkel het uitzicht is dus belangrijk. Een boek wordt immers ook niet enkel beoordeeld op basis van de kaftâ&#x20AC;Ś 7

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Dagvlinderfiche: het oranjetipje Sylvain Cuvelier - VVE WG Dagvlinders De aantrekkelijkste lentevlinder uit onze streken komt deze keer aan de beurt voor de dagvlinderfiche van het Project Dagvlinders Durme- en Scheldegebied. Het is trouwens de soort in de kijker voor de eerste periode van jaarlijkse inventarisaties.

Het mannetje hoeft amper te worden voorgesteld, want de Nederlandstalige naam spreekt boekdelen. De opvallende oranje top op zijn voorvleugels zorgt ervoor dat de vlinder al van ver te herkennen valt. Bij het wijfje is die oranje vlek echter niet aanwezig. Daardoor is verwarring met de koolwitjes helemaal niet uitgesloten. De onderzijde van de achtervleugels kan daarom uitsluitsel geven door de aanwezige geelgroene tekening. In de vlucht is het zeker niet altijd mogelijk om te weten welke dagvlinder het is. Daarom is een vlindernet waardevol om de soort, zonder twijfel, op naam te brengen.

Deze lentesoort vliegt slechts in één generatie, van midden maart tot begin juni. De oranjetipjes komen het meest voor in vochtige gebieden waar de waardplanten (pinksterbloem en lookzonder-look) goed aanwezig zijn. Natte weiden aan de rand van een houtkant en nabij bossen genieten de voorkeur.

♂ oranjetipje (bovenzijde).

♀ oranjetipje (bovenzijde).

♂ oranjetipje (onderzijde).

♀ oranjetipje (onderzijde).

Vochtige gebieden dragen de voorkeur voor het oranjetipje. © Philippe Van de Velde

Vers gelegd eitje van het oranjetipe.

Eitje van het oranjetipe na enkele uren.

Met het klein geaderd witje bestaat er een beperkte competitie voor de voedselplanten. Het zijn echter meestal andere delen van de plant die door beide soorten gebruikt worden. Ook in de tuinen is het oranjetipje een vrij regelmatige bezoeker. Als er wat judaspenning staat, kan je er de volledige levenscyclus van nabij meemaken. Op de sterkere waardplanten leggen de wijfjes - apart - één wit eitje dat na enkele uren mooi oranje gaat kleuren. De eitjes zijn meestal op een steeltje, net onder de bloem, terug te vinden.

Het duurt maar enkele dagen tot de kleine rupsjes uit het ei komen. Ze eten van de hauwen en vruchtjes van hun waardplanten. Het vraatpatroon van de rupsen is op judaspenning heel makkelijk te zien. Dat verraadt al snel of er een rups op de plant aanwezig is. De kleine rupsen zijn vrij donker en hebben kleine zwarte puntjes. Ze groeien snel en vervellen een paar keer. Als ze groter zijn geworden, vertonen de rupsen op de zijkant een opvallende bleke zijstreep maar door hun slanke vorm en hun schutkleuren zijn die rupsen toch niet zo gemakkelijk te vinden. Het vraagt dan ook wat oefening maar onmogelijk is het niet. Het is zeker de moeite om ze te zoeken terwijl ze de hauwen aan het verorberen zijn. Die plantendelen verdwijnen snel in de monddelen!

Volgroeide rups van het oranjetipje.

Rups orantjetipje gaat verpoppen.

Pop oranjetipje kort na het verpoppen.

Pop oranjetipje kort voor de vlinder gaat uitkomen. © Ortwin Hoffmann

De volwassen rupsen gaan in de omgeving op zoek naar stevige, houtige stengels en veranderen in een gordelpop. In die vorm brengen ze de hele winter door. Kort vóór de vlinders uitkomen, wordt de pophuid doorzichtig en zeker bij de mannetjes is de vlinder met zijn oranje vleugeltop dan al zeer goed zichtbaar.

Het betekent echter niet dat deze dagvlindersoort zich overal even goed thuis voelt in de Durme- en Scheldestreek. Toen eind 2014 de aantallen werden uitgezet per kilometerhok (zie kaart B op de volgende pagina), werd direct zichtbaar waar de echte kerngebieden voor de soort zich bevinden (de grotere bollen op de kaart).

Het oranjetipje is behoorlijk mobiel en die indruk wordt versterkt door de verspreidingskaart die op het eerste gezicht goed gevuld lijkt (kaart A onder). Vorig jaar werden er opnieuw heel wat nieuwe hokken groen gekleurd.

Het valt heel fel op hoe weinig grote bollen er in het gebied voorkomen. Ze zijn allen te vinden in vochtige omgevingen waar de natuur nog een mooie structuur heeft.

GRAFIEK (boven) Fenologie van het oranjetipje (2004 - 2014). © Project Dagvlinders Durme- en Scheldegebied KAART A (links) © Project Dagvlinders Durme- en Scheldegebied Legende kaart: Rode bol: waarneming oranjetipje (2004 - 2013) Groene bol: nieuwe waarneming oranjetipje in 2014 Blauwe lijnen: Schelde, Durme, Dender & Moervaart Groen: boscomplexen Zwarte lijnen: spoorlijnen Rode lijnen: E34 - E17 Lichtgrijs: stads- en dorpskernen

Kijk dus maar goed rond want de oranjetipjes laten niet lang op zich wachten van zodra de lente losbarst. We hopen dat jullie meetellen om zo de verdere evolutie van deze soort in beeld te kunnen brengen. En om het voorkomen van alle dagvlindersoorten in de eigen regio beter te leren kennen, herhalen we de oproep: meld én alle observaties én van alle stadia op www.waarnemingen.be en neem ook veel foto’s. Zo werk je mee met het grote dagvlinderproject in het Durme- en Scheldegebied. KAART A (links) © Project Dagvlinders Durme- en Scheldegebied Legende kaart: Rode bol (grootte): waarnemingsintensiteit van het Oranjetipje (2004 - 2014) binnen een kilometerhok (klein, middelmatig, groot) Blauwe lijnen: Schelde, Durme, Dender & Moervaart Groen: boscomplexen Zwarte lijnen: spoorlijnen Rode lijnen: E34 - E17 Lichtgrijs: stads- en dorpskernen

Schrijf je in op de dagvlinderflash bij filip.vandevelde@skynet.be en/of couckuyt.jurgen@telenet.be, en wie weet komt uw eigen foto in de volgende editie.

Grote Vogel Dag in het Molsbroek Zondag 3 mei 2015 Vogels, wie houdt er niet van? Vandaag staat volledig in teken van deze prachtige zwevers. Om 10 uur nemen enkele vogelgidsen o.l.v. Eddy Gadeyne je mee op een tocht rond het Molsbroek. Luisteren en kijken naar vogels, daar is het Molsbroek de ideale plek voor! Verzamelen om 9.50 uur op het terras voor het bezoekerscentrum (Molsbergenstraat 1, Lokeren). Tussen 14 en 17 uur is er van alles te zien en te beleven in en rond het bezoekerscentrum Molsbroek. Je kan kijken (en luisteren) naar presentaties over vogels uit het Molsbroek en ver daarbuiten, je eigen nestkast bouwen of je laten verleiden langs allerlei interessante infostanden. Daarnaast kan je prachtige vogelfoto's bewonderen of gewoon genieten van het uitzicht op ons terras. Tot slot komen de medewerkers van het Vogelopvangcentrum Merelbeke samen met ons enkele opgevangen vogeltjes weer vrij laten. Om 14.30 uur vertrekt bovendien de maandelijkse wandeling die speciaal voor de gelegenheid ook extra aandacht besteedt aan vogels. Meer dan welkom op deze gratis dag vol entertainment voor het hele gezin. 11

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Vleermuizennieuws Joris Everaert In januari 2015 diende vzw Durme via het Regionaal Landschap Schelde-Durme (RLSD) bij de provincie Oost-Vlaanderen een aanvraag in voor een soortenbeschermingsproject vleermuizen, meer bepaald voor vleermuizen in het Waasland, met bijzondere aandacht voor de uitgestorven gewaande mopsvleermuis (Barbastella barbastellus) die in augustus 2014 werd ontdekt in de streek (zie Durme- en Scheldeland 2014 nr.4 en 2015 nr.1).

SM3BAT detector voor automatische monitoring, met beschermkist en bijhorende microfoons en kabels. © Joris Everaert

Het projectvoorstel werd ondertussen goedgekeurd door de provincie. Het betreft een pilootproject in 2015, beperkt in kosten (1.500 euro waarvan de provincie 80% terugbetaalt) en uitsluitend gericht op inventarisatie en rapportage van de metingen. Voor de automatische monitoring en deels in het kader van het project werd onlangs voor vzw Durme een professionele ‘SM3BAT’ vleermuizendetector van Wildlife Acoustics aangekocht. We zullen dit jaar ook trachten om ten minste één mopsvleermuis te zenderen en zo de verzamelplaatsen (kolonie, winterverblijf) gemakkelijker te lokaliseren, in de hoop dat er althans een kolonie aanwezig is. Het project loopt i.s.m. de Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt.

De resultaten van dat pilootproject zullen gebruikt worden als basis voor een groter vervolgproject in 2016 en/of 2017 waarbij ook inrichtings- en beschermingsmaatregelen zullen worden uitgevoerd. Een dergelijk vervolg was ook een vereiste voor de goedkeuring van het pilootproject. Voorbeelden van maatregelen zijn o.m. inrichting van verblijfplaatsen en lineaire landschapselementen, overeenkomsten met eigenaars voor koloniebomen, eventuele nestkasten, advies inzake beheer en bescherming, sensibilisatie van het grote publiek, gecombineerd met nog een deel extra onderzoek voor concreet beheeradvies. Ondertussen zijn de mopsvleermuizen weer uit hun winterslaap: op 8 maart kon ten minste één foeragerend individu gedetecteerd worden. We kunnen er dus aan beginnen!

Fotowedstrijd: het Wase Landschap Ook dit voorjaar organiseren we een fotowedstrijd. Waar vorig jaar de lente in de kijker stond, willen we dit jaar jullie blik richten op de prachtige landschappen in ons werkingsgebied. Knoestige wilgenrijen, uitgestrekte watervlaktes of bloeiende weilanden, laat je verleiden! Trek onze reservaten in met je fototoestel en stuur je mooiste beelden door naar sarah.geers@vzwdurme.be. De winnaar ontvangt een mooie prijs, én de mooiste foto’s zullen gebruikt worden als achtergrond op onze nieuwe website. Foto’s doorsturen kan tot 21 april, maximum 2 foto’s per fotograaf. Stemmen kan vanaf dan via facebook t.e.m. 3 mei. Op onze website vind je het volledige wedstrijdreglement. 12

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Nieuws Imkerswerkgroep Marieke De Vos In tegenstelling tot onze bijen die zich afgelopen winter in een rusttoestand bevonden, zat de Imkerswerkgroep niet stil. We kunnen jullie dan ook fier vertellen dat de ‘Imkerswerkgroep vzw Durme’ nu ook officieel een lokale imkersvereniging is, en wel onder de koepel van de ‘Algemene Vlaamse Imkersvereniging’, beter bekend als ‘AVI vzw’. Ook de plannen voor een project om een biologische imkermethode te zoeken, zijn verder gegroeid. In een vorig tijdschrift (zie Durme- en Scheldeland 2014, nr. 4) kon je lezen dat we dat willen proberen aan de hand van o.a. ‘kleincellige bijen’. Hier wat meer uitleg. Het klinkt misschien raar, maar de honingbijen in de natuur - voor zover die nog bestaan - zijn kleiner dan de ‘gekweekte’ honingbijen bij de imker. Reeds vele jaren gebruiken de meeste imkers in hun kasten ‘waswafel’. Dat is een dun velletje was waar de bodems van de zeshoekige cellen in geperst worden en waar de bijen hun cellen verder op bouwen. Het voordeel is dat bijen minder werk hebben om volledige wasraten te bouwen. Voor de imker komt het ook goed uit, want de wasraten worden dan precies gebouwd waar hij ze graag heeft. Nu stelde 100 jaar geleden de Belgische professor Baudoux: ‘grotere cellen zorgen dat er grotere bijen (met ook een grotere honingmaag) geboren worden en dat zorgt ervoor dat er meer honing is’. In de hoop op een hogere honingopbrengst gebruikt men sindsdien dan ook (in Europa) een waswafel met grotere celbodems (met diameter 5,4 mm i.p.v. 4,9 mm zoals in de natuur). Er zijn echter imkers die denken dat het vergroten van de cellen (naar 5,4 mm), naast meer honingopbrengst, ook problemen heeft opgeleverd. Ze denken dat het gedrag van de bijen erdoor is gewijzigd is, met als secundair gevolg dat de bijen hun vijanden minder goed ‘de baas’ kunnen en minder weerstand hebben tegen ziektes. Bijenvolken ‘terugbrengen’ naar de natuurlijke celgrootte (4,9 mm) en dus naar hun natuurlijke (lichaams)grootte, zou daarom een eerste stap kunnen zijn naar een oplossing voor de problemen waarmee de bijen vandaag kampen.

Tijdens de kindercursus maakten de kinderen kaarsjes van waswafel. © Vzw Durme

Je zou kunnen denken ‘Goed, geef dan gewoon geen waswafel meer’, maar zo simpel is het helaas niet. Doordat de bijen nu al zo’n 100 jaar grotere cellen bouwen, zullen ze ook dan nog grotere cellen bouwen. De cellen van hun honingraten zouden dan wel wat kleiner zijn, maar nog steeds niet zo klein als in de ‘natuurbouw’ (4,9 mm). De bijen hebben dat door de mens blijkbaar afgeleerd, ze kunnen niet meer bouwen zoals hun voorouders dat deden! Dit seizoen starten we met de Imkerswerkgroep de oefening om de bijen terug op hun natuurlijke grootte te brengen. Wij willen de bijen helpen en stapsgewijs terug leren bouwen zoals oorspronkelijk. Zo hopen we bijenvolken te krijgen die ook op die wijze dichter bij de natuur staan. Later zal er dan een project opgestart worden om na te gaan of de grootte van de bijen wel degelijk een invloed heeft op de problemen die de bijen vandaag ondervinden, zoals sommige imkers denken. Het lijkt ons het proberen waard! Lid worden van de Imkerswerkgroep of meer info: Marieke De Vos, marieke.devos@vzwdurme.be. 13

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Struweeltjes Struweeltjes is een rubriek met allerlei interessante, opvallende of leuke natuurweetjes uit onze regio. Nieuwe website! Zag je hem al blinken? Onze nieuwe website www.vzwdurme.be staat sinds dit voorjaar online! Je wordt er op de hoogte gehouden van de laatste nieuwtjes, vindt er gemakkelijk onze activiteitenkalender terug en leest er alles over onze reservaten. Zeker de moeite waard dus! Ondertussen blijven wij hier achter de schermen verder sleutelen om de site zo goed mogelijk af te werken. Zag je nog ergens een foutje? Laat ons dan zeker iets weten! Dat kan via het contactformulier op de website of via info@vzwdurme.be. Vzw Durme De bij zaak van de groene specht Op het hoofdmenu van de groene specht (Picus viridis) staan mieren, maar bij koud vriesweer zijn die kleine diertjes moeilijk te vinden. Op zoek naar iets lekkers ontdekte een groene specht onze bijenstand in het Molsbroek en startte met het maken van verschillende gaten. Gelukkig voor de bijen kon ik hem op tijd betrappen! Dat is een probleem waar imkers wel vaker mee te maken hebben. Zodra de gemaakte opening groot genoeg is, smult de groene specht de bijen tussen de raten weg. Ook het geklop van de specht tegen de kast kan de bijen verstoren waardoor ze bij te koud weer al buiten komen en iets later sterven. Als eerste voorzorgsmaatregel hebben we de gaten bedekt met karton. Meestal kiest men ervoor om een net over de kasten te spannen en de bijen zo te beschermen. Maar in het Molsbroek was dit geen goed idee, de kans zou te groot zijn dat er onwetende vogeltjes in verstrikt geraken.

Erik en Eddy installeren de ‘kooi contrapicidae’.

Imkers Erik en Eddy hebben daarom met volièredraad een prototype gemaakt dat de passende naam ‘kooi contrapicidae’ kreeg. En er was goed over nagedacht: de kooi kreeg specifieke afmetingen zodat ze over de verschillende soorten kasten past. Knap werk! Zowel ik, als de honderden andere dames, konden weer gerust zijn. Die laatste konden de lente dan ook goed ingaan en zijn ondertussen ijverig aan het werk! Marieke De Vos Het Molsbroek kleurt het Hof ter Engelen Het woonzorgcentrum Hof ter Engelen nabij de Oude Brug in Lokeren heeft het Molsbroek als inspiratiebron genomen om zijn verdiepingen op te frissen en nieuwe namen te geven. Dat initiatief kwam van de ergotherapeuten Ellen Neels en An Veillaird, n.a.v. de publicatie van het boek “Het Molsbroek, paradijselijk voor mens en natuur”. Vanaf de hogere verdiepingen kijken de bewoners op het schermgroen en de achterliggende open ruimte van het Molsbroek. De verdiepingen zijn nabij de liften voorzien van grote foto's die bij hun nieuwe naam passen: Waterkant, Rietveld, Wilgendreef en Elzenbos. In het polyvalent zaaltje hangen wandvullende foto's van het Molsbroek en het cafetaria kreeg de naam “’t Dobbelken”, naar het bier dat

gebrouwen wordt voor het bezoekerscentrum Molsbroek. André Verstraeten zorgde voor de foto's, Frank Kelem en Koen De Visscher voor de vormgeving en Daniël Notenbaert voor de praktische uitvoering. Door dit project komt op lange termijn de nabije natuur in huis voor de bewoners, de bezoekers en het personeel. En voor het Molsbroek geeft dat nog wat meer uitstraling. Een echte win-win situatie. André Verstraeten

De natuur komt in huis voor de bewoners.

Gezocht: vrijwilligers bezoekerscentrum Molsbroek Wil jij vzw Durme een handje helpen? Het bezoekerscentrum Molsbroek zoekt vrijwilligers!

Ooievaars in de Buylaers Spannende tijden voor de ooievaarsspotters onder ons. Aan het Donkmeer zijn mannetje en vrouwtje ooievaar al volop aan hun nest bezig, en ook in de Buylaers in Lokeren zit er een koppeltje op onze paal. De voorbije maanden werd er vaak een ooievaar gezien, zoekend naar voedsel in de weilanden van de Buylaers. Dit is een overwinterend mannetje, geboren in Berlare. Je kan hem goed herkennen aan zijn gekruiste bek en zijn zilveren pootring.Vorig jaar trok dit mannetje echter weg bij het begin van de lente, en was er plaats voor ‘ons’ mannetje uit Deinze, dat uiteindelijk zijn nest bouwde op de paal. Maar deze lente heerst er dus een nieuw mannetje, dat meteen ook een vrouwtje mee bracht. We weten nog niet van waar hij afkomstig is. Ooievaars zijn nesttrouw en keren dus (normaal) elk jaar terug naar het zelfde nest. Als het Buylaers-mannetje van vorig jaar terug kwam van zijn tocht naar het Zuiden, was er dus wellicht een klein machtsvertoon. Jammergenoeg hebben we dit niet gezien. Het zou dus ook kunnen dat het mannetje gewoon overgevlogen is toen hij zag dat zijn nest al was ingenomen, of dat hij tijdens de zware tocht naar het zuiden (of terug) gesneuveld is. Hou zeker ons website of facebookpagina in de gaten voor up-to-date info. Of ga live kijken natuurlijk.

Zin om met je vingers in de aarde te zitten? Dan kan je ons helpen door onze insectentuin te onderhouden: bloemen zaaien, brandnetels verwijderen, de paadjes schoonhouden… Elke week valt er wel iets te doen. Je bepaalt volledig zelf je werktempo en frequentie, alle hulp is welkom. Of ben jij eerder een geboren barman of - vrouw? We zijn op zoek naar iemand die tijdens de zomermaanden (juni tot september) het bezoekerscentrum de laatste donderdag van de maand kan openhouden. Of ben jij alleen beschikbaar in het weekend? Dat mag natuurlijk ook! Laat iets weten via vrijwilliger@vzwdurme.be of bel naar Sarah (09 348 30 20), en dan spreken we eens af!

Sarah Geers

Nieuw koppeltje in de Buylaers.

Veenmollen in het vijvergebied van de Fondatie van Boudelo Begin januari deed ik een eigenaardige waarneming tijdens een bezoek aan ons vijvergebied in het reservaat de Fondatie van Boudelo in Sinaai. Het was één van de weinige vorstdagen van afgelopen winter en er lag een dun laagje ijs op de vijvers. Ik was op er zoek naar een zeldzame plantje - teer guichelheil - dat tijdens de winterperiode in onder water staande oeverzones te vinden is. Plots zag ik net onder het ijs drie levenloze veenmollen drijven. Hoe waren die daar terecht gekomen?

De veenmollen bleken toch niet zo inactief.

Ik nam de dieren mee naar het bezoekerscentrum om ze te tonen aan mijn collega’s en mijn verassing was dan ook groot toen ik op de terugtocht plots een gefriemel in mijn vestzak begon te voelen. De dieren bleken niet dood te zijn! Ondanks het waarschijnlijk dagenlange verblijf in bevroren water, hadden ze dit overleefd. Toen ik in het bezoekerscentrum aankwam, waren ze reeds volop actief en genoten ze van onze aandacht. Door zijn verborgen levenswijze onder de grond is een levende veenmol bewonderen slechts weinig mensen gegeven. De dag na de vondst werden de dieren opnieuw vrijgelaten vlakbij de plek waar ze werden aangetroffen. Kristof Scheldeman Merci Simon!

Levenloze veenmollen uit de Fondatie van Boudelo.

De veenmol (Gryllotalpa gryllotalpa) is een onder de grond levende sprinkhaansoort die er met zijn graafpoten heel indrukwekkend uitziet. Hij is met zijn lengte tot 5 centimeter één van de grootste insecten van West-Europa. In Vlaanderen is de soort vrij zeldzaam en zelfs beschermd. We wisten dat de veenmol in de Fondatie van Boudelo voorkomt, maar de waarnemingen zijn beperkt. Als deze eigenaardige insecten al eens werden aangetroffen, was het steeds nabij de kale oevers van onze natuurlijk heringerichte vijvers. Waarschijnlijk overwinteren ze daar eveneens in holletjes en misschien zijn de drie exemplaren dan ook tijdens hun winterrust verrast geweest door stijgende waterniveaus na dagen van neerslag. 16

De voorbije maanden hadden we een fantastisch manusje-van-alles in ons midden.Van boself tot topgids, van bijna-boekhouder tot websitebouwer, tot ontwerper en boomplanter, het was hem allemaal op het lijf geschreven! Een dikke merci Simon voor je vele hulp de voorbije maanden. We zullen je missen!

Simon bleek een echt manusje-van-alles.

Spinnennieuws Heb je al gehoord van de brugspin? Misschien wel, maar heb je die al ooit gezien? Nochtans zitten ze hier, en meer dan je denkt. Toen ik op 20 december voorbij het stedelijk museum aan de Durme in Lokeren kwam, zag ik een wijfje brugspin open en bloot op de witte muur zitten. Bij een korte inspectie zag ik in de vensterhoeken spinnenweefsels; daarachter bleken mannetjes van de brugspin te zitten. Ik schatte hun aantal op een twintigtal weefsels alleen op het gebouw. Normaal vindt men die spinnen in de nabijheid van water waar ze tussen de gebinten van bruggen hun wielweb weven. Die spinnen komen ’s avonds te voorschijn en zitten dan met de kop naar beneden gericht te wachten op bezoekers. Ook kruisspinnen doen dat, maar die zitten overdag midden in hun net. Waarom ze met hun kop naar beneden hangen, weet ik niet.

Vrouwtje brugspin.

De brugspin dankt haar naam aan het feit dat ze daar te vinden zijn. Een andere naam voor de spin was L. sericatus. Dat komt van het Latijnse woord sericum, wat 'zijde' betekent en sericatus betekent letterlijk 'in zijde gekleed'. Heel het spinnenlichaam heeft dan ook een fluweelachtig uiterlijk dankzij de dichte, korte, fijne beharing. Een goed kenmerk is o.a. het donkere driehoekje vooraan in het midden van het achterlijf, omzoomd door witte haren.

Ik vroeg me af waarom die spin zo goed doorvoed was; nergens zag ik een spinnenweb. Misschien voedt ze zich met de mannetjes die daar toch talrijk aanwezig waren? Zo zou ze dan ook de wintermaanden kunnen overleven of heb ik teveel fantasie? Maar bij spinnen weet je nooit. Er zijn genoeg gevallen gekend van kannibalisme. Wijfjes die na de paring hun partner aanvallen, kleine spinnetjes die elkaar als voedsel gebruiken tot alleen de sterksten overblijven of trilspinnen die bij gebrek aan prooien ook elkaar niet versmaden. We weten nog niet alles over het spinnenleven. Mijn eerste brugspin vond ik midden in ons dorp (Hamme Sint-Anna) in 2005. Ook de venstersectorspin en de platte wielwebspin vindt men in de wintermaanden aan buitenverlichtingen. In Rupelmonde vond ik jaren geleden tientallen brugspinnen in een bushokje nabij de Schelde. Tirion spinnengids spreekt dan ook over “communes” van die spin. Spinnen overleven meestal onze winters: hun lichaam bevat een soort antivries. Maar een nachtje diepvries (-18 C°) overleven ze niet. Mijn eerste waarneming dit jaar was op 1 januari. Toen ik in mijn zetel zat te lezen kwam er vanaf het plafond een klein spinnetje (1 mm) naar beneden gedaald. Toen ik naar boven keek, zag ik aan de luster een tiental spinnetjes zich voortbewegen, waarschijnlijk pas uit het ei gekomen. Onder de binoculair kon ik ze determineren. Het bleek om de kleine dikkaak te gaan (Pachygnatha degeeri). In volwassen toestand kan men die spinnen herkennen aan de sterk verdikte kaken, maar die waren hier nog niet te zien. De kleine dikkaak heeft op het achterlijf een wit figuurtje dat doet denken aan een minieiffeltoren. Die was duidelijk te zien, geen andere spin heeft dat figuurtje. Wel is geweten dat die spinnetjes zich via een draad soms kilometers laten meevoeren, gedreven door de wind. Dus m.a.w.: ze kunnen overal voorkomen. Maar hoe ze tot bij de luster gekomen zijn, weet ik niet. In onze living is het steeds windstil. René Pletinck 17

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Monitoring 2015 Kristof Scheldeman De monitoring van onze reservaten is een activiteit die voor elk reservaat om de vijf jaar dient te gebeuren. Dit jaar zijn volgende reservaten aan de beurt: De Eenbes in Lokeren-Moerbeke, De Lokerse Moervaartmeersen in Daknam en Eksaarde en De Relicten in Zele, Hamme, Wichelen, Dendermonde en Lokeren. Het betreft een te monitoren oppervlakte van 55 ha die voornamelijk op grondgebied Lokeren ligt. Tijdens de monitoring worden flora en fauna geïnventariseerd en wordt het beheer van de afgelopen vijf jaar geëvalueerd. Deze monitoringgegevens worden vervolgens verwerkt in monitoringrapporten die worden ingediend bij het Agentschap voor Natuur en Bos. Onze monitoringrapporten zijn bekend omwille van hoge kwalitatieve niveau dat ze halen. Talrijke vrijwilligers hebben ertoe bijgedragen om dit niveau te bereiken door het gedetailleerde inventarisaties van bekende en soms minder bekende dieren- en plantengroepen. Ook dit jaar worden jullie uitgenodigd om opnieuw vol enthousiasme mee te werken aan de monitoring van bovengenoemde reservaten. Voor meer info kunnen jullie terecht bij de reservatenmedewerker Kristof Scheldeman (kristof.scheldeman@vzwdurme.be). Bedankt alvast op voorhand voor jullie hopelijk uitgebreide bijdrage!

Tijdelijke tentoonstelling BCM april-mei ‘Vier Seizoenen in één dag’ Een fotoreeks, of samenvoeging van beelden, genomen in het reservaat het Molsbroek en bijeengebracht door leden van Fotoclub Lokeren. De fotografen brengen een overzicht van wat de natuur binnen een periode van de vier seizoenen in het reservaat aan diversiteit te bieden heeft. Afhankelijk van de auteur ligt de focus op details van de plantenweelde, watervogels, insecten of het panorama zoals de bezoeker het ziet vanop de wandeldijk. Fotografen: Els Dierick Lydia Elegeert Freddy Meert Danny Collewaert Jozef Verhaeghe Hans Baeté Kamiel Van Den Broeck Etienne Ysewyn. © Hans Baeté

Meer info: Marieke De Vos via marieke.devos@vzwdurme.be of 09 348 30 20. 18

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

P o ë z i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Nieuw hotel aan de vleermuizenbunker In Eksaarde, naast een oude bunker, ver weg van oorlogsgedruis, staat er sinds kort, mooi doch eenvoudig een leuk insectenhuis.

een vakje met gaatjes, o, wat een plezier, mooie lieveheerbeestjes en oorwormen zij verschuilen zich hier.

als u zich afvraagt: wat staat dat daar te doen? wel, ‘k wil je ’t uitleggen of is dit niet vandoen?

roofkevertjes, gaasvliegjes en galmugjes, je vindt ze misschien niet zo mooi doch zij genieten wriemelend tussen dennenappels en lekker geurend hooi.

houten blokjes met holletjes voor iedere wilde bij, de sluip- en de graafwesp zijn hiermee ook zo blij;

al deze lieve beestjes eten smakelijk en gezwind tripsen, bladluizen, witte vlieg ja, zelfs spint.

ze leggen hierin hun eitjes met een beetje stuifmeel als voer, veilig beschut tegen belagers, overal op de loer.

heb je zelf in je tuin nog geen “insectenhome”? begin er dan maar vlug aan dat is mijn grote droom.

het vakje met gleufjes voor vlinders als onze dagpauwoog, zij kunnen hier rustig slapen heel veilig en droog.

een struweeltje op simpele rijmen ’t is misschien uit de tijd, doch, ‘k heb het met plezier gedaan zonder enige spijt . Eric ‘Rikus’ Carlier

Kinderworkshop: Week van het Insect Woensdag 3 juni 2015 Deze week staan de kleine kriebeldiertjes in de schijnwerper, of ‘onder de loep’ is misschien een betere uitdrukking! We bekijken ze van kop tot poot, en gaan er creatief mee aan de slag. Een leuke middag die je niet mag missen! Afspraak: 13.30 uur tot 16.30 uur in het bezoekerscentrum Donkmeer. Meer info: inschrijven bij Marieke De Vos, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be. Prijs: 7 euro voor leden vzw Durme, 10 euro voor niet-leden.

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Culinaire wandeling door de Linie Zondag 26 april 2015 Wandelen langs de parels van het Eksaardse landschap en ondertussen genieten van heerlijke gerechten van Den Bascuul, wat wil een mens nog meer? We vertrekken aan Den Bascuul met een heerlijk aperitiefje, worden onderweg verwend met een stevige soep en eindigen terug aan het restaurant waar ons een heerlijk hoofgerecht wacht. Deelname kost 37 euro. Hiervoor krijg je een 4-gangenmenu met 90% biologische ingredienten. Schrijf tijdig in want de plaatsen zijn beperkt! Afspraak: om 16 uur aan Den Bascuul (Armand de Vosstraat 9, 9160 Eksaarde). Info: sarah.geers@vzwdurme.be of 09 348 30 20. Inschrijvingen: via info@bistrodenbascuul.be. Schrijf na bevestiging 37 euro over op BE72 8601 1633 5516 (Bistro Den Bascuul) met vermelding van het aantal personen en of je vlees, vis of vegetarisch wil eten. Ezels verwelkomen je in de Linie.

Lentewandeling door Oudenbos Zondag 10 mei 2015 Natuurvereniging vzw Durme organiseert een mooie gevarieerde wandeling naar: het Hooghuis of Kasteleinshuis van de vroegere abdij O.-L.-V. ten bos (het oudste huis van Lokeren) en zijn reusachtige geknotte Hollandse linde, uniek historisch erfgoed; de Langekantwegel met korte inhuldiging van twee informatieborden. Het stadsbestuur gaf die trage weg, deel van de oude voetweg van Gent naar Lokeren, in beheer bij vzw Durme; bezoek aan de weelde wilde planten in De Venne, het natuurjuweel van Oudenbos.

Deel van de Langekantwegel na beheer vzw Durme. © Jurgen Couckuyt

Afspraak: om 14 uur aan café De Singel (Singeldreef, Lokeren). Einde omstreeks 17u. Meer info: bij André Verstraeten, 09 348 18 59. Meebrengen: wandelschoenen noodzakelijk, kledij volgens weersomstandigheden. 20

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Vzw Durme in beeld Was je er bij? Meer foto’s op www.vzwdurme.be

Vrijwilliger Martin maakte prachtige wandelstokken. Een idee dat tot stand kwam door Leopold Roels bij een Dobbelken. © Vzw Durme

De ‘beleefdagers’ van het St-Lodewijkscollege ondersteunden gedurende twee dagen de terreinploeg van vzw Durme. © Jurgen Couckuyt

De Groene Paling wordt uitgereikt aan Schepen René Kets (r) en Donkwachter Ronny Verleyen (l) voor hun jarenlange inzet. © Wim Arbijn

Kersverse gids Christophe neemt je mee op wandel doorheen de Buylaers. Check de kalender voor de volgende activiteit. © Hans Baeté

Vrijwilligers ruimen sluikstort op in de Fondatie van Boudelo in Sinaai. Bedankt! © Tommy Vercauteren

Lesgever Eddy Gadeyne aan het woord tijdens de roofvogelcursus. © Vzw Durme

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

De kleine wildernis Een blaadje voor kinderen met wistjedatjes, raadseltjes of tips om een natuurknutselwerk te maken Uitdaging: Maak je eigen natuurkunstwerk Scharrel takken, bladeren, bloemen, vruchten, stenen,.. bij elkaar en creëer je eigen kunstwerk. Gebruik hiervoor enkel natuurlijke materialen. Je kunstwerk kan ieniemienie klein zijn of reusachtig groot. Je kan het alleen maken, of in groep en in een bos, weide, park, je tuin of op school. Ook volwassenen mogen deze uitdaging aangaan!

Je kunstwerk zal - blootgesteld aan zon, wind en regen - veranderen. Gaat dit snel of traag? Verandert het van kleur? Herken je het na een tijdje nog? Misschien verdwijnt het wel helemaal?

Neem er een foto van en deel deze op de website van het Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen www.rlva.be. Zo kan jou ScharrelKUNST blijven voortbestaan en kan je het tonen aan heel de wereld. En super leuk, op deze site kan je ook de kunstwerken van anderen zien. Op een kaartje zie je zelfs of er nog kunstwerken in jouw buurt gemaakt zijn. Misschien kan je het eens gaan bekijken? Voel jij de lentekriebels ook? En in een creatieve bui? Doe mee, trek de natuur in laat je gaan! Je zult versteld staan wat voor leuk kunstwerk jij kan maken.

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Midzomernacht met stiltemuziek Woensdag 24 juni 2015 We maken een sfeervolle avondwandeling in het Molsbroek en luisteren er tijdens deze langste dag naar de zelfgemaakte taal en fantasierijke ritmes van de 'stiltemuziek' van violist Edwin Vanvinckenroye. Afspraak: om 20 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek. Meer info: de prijs bedraagt 5 euro voor volwassenen of 3 euro voor kinderen. Nietleden betalen 7 euro (volw.) en 5 euro (kind). Inschrijven: Marieke De Vos, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be. Schrijf na bevestiging het juiste bedrag over op BE52 0012 2999 0009 met vermelding 'midzomernacht'. De wandeling zal maximum twee kilometer zijn.

Viering 700 jaar Stekense Vaart 26, 27 en 28 juni 2015 In 1315 liet Graaf van Vlaanderen, Robbrecht III van Bethune, een kanaal graven dat uiteindelijk Gent met Hulst verbond. Dit jaar viert de gemeente Stekene, in samenwerking met vele verenigingen, de 700ste verjaardag van de Stekense vaart. In het weekend van 26, 27 en 28 juni 2015 staan er verschillende activiteiten op het programma. Op vrijdagavond brengt men een ‘ode aan de Stekense vaart’ in een combinatie van podiumkunsten en audiovisuele kunsten en sluit men af met een volksreceptie en vuurwerk. Op zaterdag gaat men de sportieve toer op en is men welkom om in groep te strijden in, op en over de vaart. ’s Avonds is er de mogelijkheid om de beentjes te strekken tijdens het volksbal.

Op zondag kan je met de familie deelnemen aan een actieve wandeling langs de Vaart waar tal van verenigingen op hun eigen wijze het belang van de Stekense vaart voor de lokale fauna en flora en in de geschiedenis van Stekene in de verf zetten.

Vzw Durme feest mee. Je vindt ons er op 28 juni met een infostand waar je het waterleven van de vaart kan bekijken en er aan het pompstation van een libellenwandeling (pagina 31) kan genieten.

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Natuurschilderen langs Durme en Schelde Dinsdag 5, 12 en 19 mei 2015 i.s.m. Natuurpunt Hamme en de Academie voor beeldende kunsten Hamme Creativiteit en natuurbeleving komen hier samen.Tijdens deze drie schildersessies, langs en in natuurgebieden, laten we ons inspireren door de natuur Durme en Schelde. Afspraak: om 13.15 uur op de parking van de Academie voor Beeldende Kunsten in Hamme (Marktplein 20 in Hamme). Einde voorzien om 16.45 uur. Prijs en info: de prijs voor leden bedraagt 30 euro of 45 euro voor niet-leden. Opgelet: inschrijven vóór 15 april. Kan je niet alle sessies bijwonen? Inschrijven voor 1 sessie is ook mogelijk (10 euro voor leden van vzw Durme, 15 euro voor niet-leden).

Natuurschilderen in de Franse Gaume Vrijdag 5 juni, zaterdag 6 juni en zondag 7 juni Net over de Belgische grens schilderen en tekenen we 3 dagen in de prachtige natuur van de Franse Gaumestreek. We verblijven in het pittoreske dorp Avioth. Info en inschrijven: de cursus start op vrijdag 5 juni om 10 uur en eindigt zondag 7 juni om 17 uur. Samen rijden is mogelijk. De cursus kost 200 euro (leden vzw Durme) of 220 euro (niet-leden). In deze prijs is inbegrepen: 3 keer lunch, ontbijt, warme maaltijden, professionele begeleiding gedurende de lessen en een verzekering tijdens de sessies. Opgelet: inschrijven en betalen vóór 1 april! Adres: Rue du Moulin 55.600 Avioth France. N°SIRET: 480.476.753.

Natuurschilderen: vakantiecursus Berlare 21-22-23 augustus 2015 Drie dagen lang schilderen en genieten in de prachtige natuur. We verblijven in bezoekerscentrum Donkmeer en trekken van daaruit de natuur in. Info: de cursus start vrijdag om 9 uur en eindigt zondag om 17 uur. Volpension kost 160 euro (leden vzw Durme) of 175 euro (niet-leden). Adres: bezoekerscentrum Donkmeer, Donklaan 119a in Berlare. Opgelet: inschrijven en betalen vóór 15 juli! Meer info: over de verschillende workshops en cursussen op www.vzwdurme.be. Inschrijven: Marieke De Vos, marieke.devos@vzwdurme.be of 09 348 30 20 en schrijf vervolgens het juiste bedrag over op BE52 0012 2999 0009. Praktische info: over het schilderen en tekenen, kan je terecht bij Teresa De Smet (teresa.de.smet@telenet.be of tel 09 228 99 05 of 0478 23 46 07). 25

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

Vogelnieuws

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

www.durmevallei.be

Joris Everaert Deze rubriek â&#x20AC;&#x201C; verzorgd door de Vogelwerkgroep Durmevallei â&#x20AC;&#x201C; behandelt de bijzondere vogelwaarnemingen in de Durmevallei en omgeving, en beslaat de winterperiode december 2014 tot februari 2015. De eerste geoorde futen van 2015 werden al op 25 februari gezien in het Molsbroek in Lokeren, enkele dagen nadat de kolonie kokmeeuwen daar ook arriveerde. Overwinterende roerdompen waren te bewonderen in het Molsbroek (min. 1), de Hamputten in Waasmunster (min. 1), Reservaatzone Donkmeer in Berlare (min. 2) en Paardeweide-Oost in Berlare (min. 2). Een kleine zilverreiger kon meermaals waargenomen worden in de Bergenmeersen in Wichelen en Paardeweide-Oost, op 29 december aan de Molenveldkouter in Overmere en op 9 en 13 december in de Reservaatzone Donkmeer. In verschillende gebieden werden weer heel wat waarnemingen opgetekend van de grote zilverreiger, met de grootste aantallen in het Molsbroek (max. 3), Sinaai (max. 4), Bergenmeersen (max. 8), Berlarebroek (max. 7), Polsmeersen in Berlare (max. 5), Reservaatzone Donkmeer en Hemelse Rij in Berlare (max. 9), en Paardeweide-Oost (max. 6).

Een mannetje eider foerageerde vanaf 5 januari op de Nieuwdonk in Berlare. Een mannetje brilduiker zwom op 25 december op De Ster in Sint-Niklaas, en op 26 januari zaten ook 2 mannetjes in het Berlarebroek. Op 20 januari was een koppel grote zaagbek aanwezig aan de Oude Durme in Hamme, en op 19 februari zat daar weer een vrouwtje. Een jagende bruine kiekendief en blauwe kiekendief werd enkele keren gezien in Lokeren en Overmere. De havik kon opgemerkt worden in Berlare, Eksaarde en Sinaai. Een smelleken vloog op 26 februari over de schorren van de Durme in Hamme. Het koppel slechtvalk maakte eind februari weer aanstalten om te beginnen broeden in de kerktoren in Lokeren. Ook in Sint-Niklaas is momenteel een koppel aanwezig.

Ook ooievaars konden op verschillende plaatsen foeragerend gezien worden, met op 15 februari overtrekkende groepen van 10 en 32 vogels in resp. Waasmunster en Berlare. Een lepelaar kwam op 12 en 13 februari slapen in het reservaat Nonnengoed van de Durmemeersen in Zele. Op 7 februari vlogen 2 wilde zwanen over de Grote Wal in Hamme. Een mannetje witoogeend kon op 27 en 28 januari gezien worden in het Berlarebroek, en op 29 januari en 1 februari in de PaardeweideOost. 26

Kleine zilverreiger.

ÂŠ Joris Everaert

Een onvolwassen mannetje eider foerageerde vanaf 5 januari (tot zeker begin maart) op de Nieuwdonk in Berlare.

Hoewel de kraanvogeltrek zich vooral in de zuidelijke en oostelijke provincies van België voordoet, werden ook enkele overvliegende kraanvogels gezien op 14 februari langs Paardeweide-Oost (5 ex.), op 15 februari in Overmere (1 ex.), en op 21 februari in de Polsmeersen.

Een baltsende middelste bonte specht dook in februari op in het Domeinbos DDS in Berlare. De kleine bonte specht kon waargenomen worden in het Verloren Bos in Lokeren, Molsbroek, Buylaers meersen, Groot Broek in Hamme, Reservaatzone Donkmeer, en in de Domeinbossen van Maaidonk en DDS.

Overwinterende of tijdelijk foeragerende bokjes werden opgemerkt in de Bergenmeersen (min. 3), Heidemeersen in Berlare (min.1), Daknamse meersen (min. 4), Buylaers (min. 6) en Molsbroek (min. 2). In het reservaat Nonnengoed was gedurende bijna de volledige winter een slaapplaats van wulp, met een maximumaantal van 157 vogels op 20 december.

In februari werden tot maar liefst 34 grote gele kwikstaarten geteld op een slaapplaats langs de Durme nabij het Molsbroek. De cetti’s zanger zong nog in het Lippensbroek in Hamme, Molsbroek, en Durmemeersen. Enkele vuurgoudhaantjes waren tijdelijk aanwezig in Lokeren en Berlare. Op 21 december zaten 3 baardmannetjes in de Lokerse Moervaartmeersen.

Op de bekende meeuwenslaapplaats van de Nieuwdonk (= één van de belangrijkste winterslaapplaatsen in Vlaanderen) werden op 1 februari 20.300 kokmeeuwen, 1.060 stormmeeuwen, 310 zilvermeeuwen en 20 kleine mantelmeeuwen geteld. Een geelpootmeeuw en Pontische meeuw kon ook enkele keren gezien worden aan de Nieuwdonk, Paardeweide-Oost en Hamputten.

De goudvink werd met één tot twee vogels meermaals gezien in de Heidemeersen, Polsmeersen, Reservaatzone Donkmeer en het Berlarebroek, alsook eind januari in de bossen van Waasmunster. Een appelvink tenslotte, was op 31 december aanwezig in de Lokerse Moervaartmeersen en in januari en februari ook baltsend aan de Nieuwdonk.

De lijst van alle waarnemers kan je terugvinden via www.durmevallei.be

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Activiteitenkalender april - juni 2015 GRATIS WANDELING IN HET MOLSBROEK Elke 1e zondag van de maand

MAANDAG 13 & DINSDAG 14 APRIL Blote voetenkamp

Een ervaren CVN-gids neemt je mee op een boeiende wandeling rondom natuurreservaat het Molsbroek. Elke maand valt er wel iets nieuws te ontdekken Afspraak: om 14.30 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek. Info: gratis. Graag een seintje vooraf indien je met een groep aanwezig zal zijn. Contact: Michaël Crapoen, 09 348 30 20 of conservator André Verstraeten, 09 348 18 59.

Meer info: Sarah Geers via 09 348 30 20 of sarah.geers@vzwdurme.be. Prijs: 14 euro (leden) en 20 euro (niet-leden).

ZATERDAG 4 APRIL

ZATERDAG 18 APRIL

Bijeenkomst VVE WG Dagvlinders

Gastronomische Elvira-wandeling

Op het programma staat de bespreking van de publicatie Mazel met criteria Leptidea Sinapis Reali - Juvernica (boswitjes) en het op naam brengen van Leptidea spec. mogelijk a.d.h.v. foto's. We eindigen met een gezellig moment waarbij vragen kunnen gesteld worden voor reisbestemmingen 2015.

Culinair genieten tijdens en na een wandeling langs de mooiste plekjes van het Donkmeer.

Afspraak: om 13.30 uur in bezoekerscentrum Molsbroek (Molsbergenstraat 1, Lokeren). Meer info: sylvain.cuvelier@pandora.be.

ZONDAG 26 APRIL

MAANDAG 6 APRIL Scheldehappening: weidevogelwandeling Vandaag kan je al varend, fietsend of wandelend alle troeven van het Scheldeland ontdekken. Vzw Durme vind je met een fraaie infostand aan het Veerhuis. Van daaruit vertrekt om 14 uur een wandeling i.s.m. Regionaal Landschap Schelde-Durme. Afspraak: om 14 uur aan het Veerhuis, Waterhoek 25, Berlare. Meer info: marieke.devos@vzwdurme.be of op de website www.scheldehappening.be. 28

Deze paasvakantie trekken we onze schoenen uit en laten we het gras tussen onze tenen kriebelen, genieten we van een stenen-voetmassage en maken we ons eigen moddervoetbad. Als kers op de taart leggen we een écht blote voetenpad aan!

Afspraak: restaurant Elvira, Donklaan 255/1, 9290 Berlare. Inschrijven: restaurant Elvira, 09 367 06 82 of info@restaurant-elvira.be.

Lentedrink wandeling Paardeweide Na 1 jaar onder water te staan is de moeraszone van de Paardeweide omgetoverd tot een vogelparadijs. We sluiten af met een aangeboden Lentedrink. Afspraak: om 9.30 uur aan het einde van de Sarosstraat in Berlare (100m voorbij nr. 15).

ZONDAG 26 APRIL Gastronomische wandeling Den Bascuul Wandelen langs de pareltjes van het Eksaardse landschap, en ondertussen genieten van heerlijke gerechten van Den Bascuul.We vertrekken aan Den Bascuul met een aperitiefje, worden onderweg verwend met een stevige soep en eindigen terug aan het restaurant waar ons een heerlijk hoofgerecht wacht. Afspraak: om 16 uur aan Den Bascuul (A. de Vosstraat 9, 9160 Eksaarde). Inschrijven: info@bistrodenbascuul.be en schrijf 37 euro over op BE72 8601 1633 5516 met de vermelding of je vlees, vis of vegetarisch wil eten. Meer info: Sarah Geers, 09 348 30 20 sarah.geers@vzwdurme.be. VRIJDAG 1 MEI Vroege ochtendwandeling in de Fondatie De mooiste vogelgeluiden hoor je 's morgens vroeg, als de zon pas op komt. Zet je wekker dus extra vroeg op deze feestdag, en kom genieten van dit prachtige vogelconcert in ons stiltegebied de Fondatie van Boudelo.

ZONDAG 10 MEI Lentewandeling door Oudenbos We trekken van het Hooghuis (het oudste huis van Lokeren) en zijn reusachtige geknotte Hollandse linde langs de Langekantwegel. Daar zullen twee gloednieuwe informatieborden ingehuldigd worden. Het stadsbestuur van Lokeren gaf deze trage weg - deel van de oude voetweg van Gent naar Lokeren - begin dit jaar in beheer van vzw Durme.

Afspraak: om 5 uur onder de beukendreef aan de kruising van de Weimanstraat en de Liniedreef in Sinaai. Meer info: André Verstraeten, 09 348 18 59.

Afspraak: om 14 uur aan café De Singel (Singeldreef, Lokeren). Einde omstreeks 17u. Meer info: André Verstraeten, 09 348 18 59. Wandelschoenen noodzakelijk, kledij volgens weersomstandigheden.

ZONDAG 3 MEI

ZATERDAG 16 MEI

Grote Vogel Dag

Natuurwandeling in de Buylaers

Vandaag staat volledig in het teken van deze prachtige zwevers. Met wandelingen, infostanden, kinderanimatie en zelf een heuse vogel-vrijlating is er voor elk wat wils!

Natuurwandeling voor iedereen. Geschiedenis, planten, dieren en beheer van dit uitzonderlijk stedelijk natuurgebied wordt uit de doeken gedaan. Natuurgids en conservator Patrick De Spiegeleir neemt je mee in een prachtig verhaal.

Afspraak: vanaf 10 uur in en rond bezoekerscentrum Molsbroek. Meer info: Sarah Geers, 09 348 30 20 of sarah.geers@vzwdurme.be.

Afspraak: om 14 uur aan basisschool De Vinderij (Bleekmeersstraat 17, Lokeren). Meer info: christophe.hillaert@telenet.be. 29

ZONDAG 17 MEI

ZATERDAG 30 MEI

Ontbijtwandeling Berlarebroek

De natuurwereld voor kinderen

We wandelen de lente in en maken kennis met wat zingt en fladdert langs de turfputten van het Berlarebroek. Na de wandeling kan je aanschuiven voor een heerlijk ontbijt.

We gaan al lerend op stap door de natuur in de Buylaers. Aagje (10 jaar) zal jullie samen met de conservator op een tof avontuur in de natuur begeleiden.

Afspraak: om 7 uur aan Bezoekerscentrum Donkmeer (Donklaan 119a, Berlare). Meer info: Franki Dâ&#x20AC;&#x2122;haese, 0496 57 26 23 of Rudi Van Onderbergen, 0493 67 52 70. Kostprijs: 10 euro.

Afspraak: om 14 uur aan basisschool De Vinderij (Bleekmeersstraat 17, Lokeren). Meer info: christophe.hillaert@telenet.be. Inschrijven verplicht. Praktisch: de wandeling duurt ongeveer twee uur met halverwege een half uur ravottijd.

ZATERDAG 30 MEI WOENSDAG 3 JUNI Dagvlinderwandeling Hamme i.s.m. Dagvlinderwerkgroep en Natuurpunt

Kinderworkshop: Week van het Insect

Vandaag leren we meer over de voorjaarsvlinders en andere insecten in natuurreservaat de Gavers in Hamme-Zogge. Samen met de specialisten van de Dagvlinderwerkgroep bekijken we de mooiste exemplaren.

Afspraak: van 13.30 uur tot 16.30 uur in het bezoekerscentrum Donkmeer (zie pagina 19 voor meer info).

Afspraak: om 14 uur aan de kasseistrook op het einde van de Bookmolenstraat in HammeZogge. Meer info: Sarah Geers, 09 348 30 20 of sarah.geers@vzwdurme.be.

Wandeling in de Linie i.s.m. CVN-Natuurpunt

ZONDAG 14 JUNI

Vandaag verkennen we met onze gids Geert Braem de prachtige natuur van Eksaarde. Afspraak: om 14 uur aan de kerk van Eksaarde. Meer info: Geert Braem, 09 348 47 78, of g.braem@telenet.be. ZONDAG 21 JUNI Sigma-fietstocht De Sigmagebieden zullen de komende jaren uitgroeien tot de mooiste stukken natuur uit onze streek. We verkennen ze vandaag met de fiets.

ÂŠ Vzw Durme

Afspraak: om 14 uur aan 't Oud Brughuys (Brugstraat 55, Berlare). Meer info: inschrijven bij Michael Crapoen, 09 348 30 20 of donk@vzwdurme.be.

DINSDAG 23 JUNI

ZONDAG 28 JUNI

Thee in de tuin - Gezondheid! i.s.m. VELT-Zele

Libellenwandeling

Meer info: MichaĂŤl Crapoen, 09 348 30 20 of donk@vzwdurme.be. Afspraak: om 19.30 uur aan bezoekerscentrum Donkmeer (Donklaan 119a, Berlare). Inschrijven: info@veltzele.be, prijs is 2 euro voor leden van Velt en vzw Durme, niet-leden betalen 4 euro.

De gids van vzw Durme stelt je gerust en vertelt fascinerende verhalen over die wondermooie helikoptertjes en hun duizelingwekkende duikvluchten.

WOENSDAG 24 JUNI

Afspraak: er vertrekt een wandeling om 10.30 uur en om 14.30 uur aan het pompstation aan de vaart (einde van de Aartdreef in Sinaai). Info: contacteer Marieke De Vos, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be.

Midzomernacht met stiltemuziek

ZONDAG 12 JULI

Afspraak: om 20 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek (Molsbergenstraat 1, Lokeren). Einde voorzien om 21.30 uur (zie pagina 11 voor meer info).

Big Jump in Berlare & Lokeren Zie www.vzwdurme.be of www.bigjump.be voor meer info.

Vzw Durme

Regionale vereniging voor natuur- en milieubeheer

Het secretariaat is open: maandag t.e.m. woensdag: van 8 tot 12 uur en van 13 tot 17 uur, donderdag t.e.m. vrijdag: van 8 tot 12 uur en van 13 tot 16 uur.

Bezoekerscentra Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren

Bezoekerscentrum Donkmeer Donklaan 119a, 9290 Berlare

Gratis toegankelijk

- 1 februari tot 31 mei: zon- en feestdag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17 uur, - 1 juni tot 15 sep: zaterdag en zondag van 14 tot 18 uur, dinsdag tot vrijdag van 13 tot 17 uur, - 16 september tot 31 oktober: zondag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17 uur, - 1 november tot 31 januari: zondag van 14 tot 17 uur.

- tijdens activiteiten - tijdens lokale festiviteiten - op aanvraag via donk@vzwdurme.be

Lentedrink wandeling Paardeweide Zondag 26 april 2015 Na 1 jaar onder water te staan is de moeraszone van de Paardeweide omgetoverd tot een vogelparadijs. De conservator neemt ons ook op sleeptouw over de Hoge Berg waar de voorjaarsflora uitbundig bloeit. We sluiten af met een aangeboden Lentedrink. Afspraak: om 9.30 uur aan het einde van de Sarosstraat in Berlare (100 m voorbij nr. 15). Meer info: Daan StemgĂŠe, zbw@vzwdurme.be.

ÂŠ Fre Vanhoef

Durme- en Scheldeland Driemaandelijks tijdschrift van vzw Durme

P003350

V.U. Patrick De Brauwer Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren 2015 I jaargang 18 I nr 2 Afgiftekantoor Lokeren 1