Durme- en Scheldeland 2020-2 by Natuurvereniging vzw Durme

Durme- en Scheldeland NR 2 I 2020 I JAARGANG 23 I DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE REGIONALE NATUURVERENIGING VZW DURME

Draag zorg voor elkaar, en voor onze natuur

‘Groot Molsbroek’ erkend als natuurreservaat

Interview Begijn Le Bleu

Plasdraspomp in de Scheldebroeken

Colofon

Driemaandelijks tijdschrift van de regionale natuurvereniging vzw Durme Redactieraad: Thomas Van Lancker (hoofdredactie en opmaak). Michaël Crapoen, Martzen Frans, Sarah Geers, Kristof Scheldeman en Dorien Van Ranst. Met dank aan: Sylvain Cuvelier, Geert De Smet, Mathias Engelbeen, Joris Everaert, Begijn Le Bleu, Maarten Van Lancker en André Verstraeten. Taalkundig advies: Paule Bosch Secretariaat: Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren Tel: 09 348 30 20 info@vzwdurme.be www.vzwdurme.be RPR Gent Afdeling Dendermonde - 0409.336.931 Lidmaatschappen: 12 euro per kalenderjaar of 25 euro als steunend lid. Leden die zich ook op ‘t Groene Waasland willen abonneren betalen 6 euro extra per kalenderjaar.

Betalingen kunnen via onze bezoekerscentra of door overschrijving op BE52 0012 2999 0009 van vzw Durme met vermelding van naam en adres. Gedrukt op milieuvriendelijk papier met plantaardige inkt. De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun publicaties. Overnemen van artikels is toegelaten als je de bron vermeldt. Alle foto’s zijn auteursrechtelijk beschermd. Bedankt voor jouw steun!

Cover:

De Hamputten: van zandwinningsplas tot erkend reservaat met otter en bever als opvallende gasten.

Foto:

André Verstraeten

Inhoud

‘Groot Molsbroek’ erkend als natuurreservaat

Zeg niet zomaar, het is een koolwitje!

Ooievaars tevreden met hun nieuwe verblijf

10 Interview Begijn Le Bleu 13 Prachtige resultaten door Sigmawerken 14 Plasdraspomp in de Scheldebroeken 16 Struweeltjes 20 Word lid van een beheerteam 21 Fotopagina 22 Waarom buiten spelen goed voor je is 23 Kinderblaadje: de blauwe reiger 26 Vogelnieuws: de roodborsttapuit 28 Kalender april 2020 - juli 2020 Onze partners:

Vo o r w o o r d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Pluk de dag! Het is lente Om 10 uur een koffietje, mijn vrouw een theetje. Ik heb er al een paar uur werk opzitten, (video)vergaderingen en berichten over risico’s, over “voor” en over hoe het “na” zal zijn. Tijd voor een pauze. Fijn dat we samen even kunnen verpozen. We plukken de dag. Het is rustig op straat als ik ’s middags even een halfuurtje ga fietsen. Ik fiets van bij me thuis naar het dorp, Elversele, en maak een tochtje rond het Klein en Groot Broek, twee Sigmagebieden waar de natuur zich de volgende jaren volop zal kunnen ontwikkelen. Ik doe dat nu al enkele weken lang alle dagen, het is mijn rustpunt in de dag. De zon schijnt. Ik pluk de dag. ’s Avonds een aperitiefje, met of zonder alcohol. Daarvoor ontbreekt anders soms de tijd, maar deze avonden hoef ik nergens naartoe. We plukken de dag. Het is mijn verjaardag, we maken een wandeling met ons tweetjes. We vertrekken gewoon thuis en wandelen door het veld over de Wase Cuesta. ’t is lente, de bloemen beginnen te bloeien en de vogels beginnen te zingen. Er zitten twee zwarte roodstaarten in de tuin. Met vrienden en familie nemen we een e-peritief: we drinken een glaasje al pratend en… kijkend naar beelden van elkaar. We plukken de dag. Beste lezers, met onze vereniging proberen we al meer dan 50 jaar de natuur in onze omgeving te behouden en te “zorgen voor morgen”. Vandaag merken we opnieuw hoezeer dat nodig is, hoeveel we allemaal behoefte hebben aan wat groen in onze nabije omgeving. Om even te kunnen gaan wandelen of fietsen, om even tot rust te komen. We realiseren ons dat, ook al proberen we de natuur rondom ons vorm te geven, dit eigenlijk vaak maar een illusie is. Uiteindelijk doet de natuur gewoon zijn eigen ding. Of het nu water is dat zijn weg zoekt, de wind die zijn kracht laat zien, of een virus dat onze kwetsbaarheid aantoont, … Onze anders zo drukke wereld staat even stil, maar de natuur trekt zich naar jaarlijkse gewoonte gewoon weer op gang. En ook al zijn onze bezoekerscentra gesloten, onze natuurgebieden zijn dat gelukkig nog niet. Ze liggen mooi verspreid over ons werkingsgebied tussen Durme, Moervaart en Schelde zodat ze voor velen van jullie al wandelend of fietsend bereikbaar zijn. Jullie zijn er van harte welkom, laat de auto thuis, respecteer de afstandsregels. Het is lente, pluk de dag! Ik zie jullie graag “er na” terug! Geert De Smet Voorzitter vzw Durme

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

‘Groot Molsbroek’ erkend als natuurreservaat André Verstraeten Het Molsbroek in Lokeren bekwam in 1981 als één der eerste in Vlaanderen het statuut van erkend natuurreservaat. De regionale natuurvereniging vzw Durme zorgt er voor het beheer in nauwe samenwerking met De Vlaamse Waterweg, die eigenaar is van dit gevarieerde domein van 75 ha. Een natuureducatief ingerichte wandeldijk slingert doorheen het gebied en biedt de bezoeker een prachtig uitzicht op moeras, rietvelden, broekbossen, rivierduinen en vochtige graslanden.

Vanaf het terras van het bezoekerscentrum Molsbroek. © André Verstraeten

Aanpalend aan het Molsbroek werden nadien gronden aangekocht met als doel ze als natuurreservaat te beheren. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) verwierf in 1995 het rivierduin 'Molsbergen' en in 1997 samen met het gemeentebestuur van Waasmunster de vroegere zandwinningsplassen de ‘Hamputten'. In uitvoering van het Sigmaplan werd in 2012 het grootste deel van de ‘Hagemeersen' ten zuiden van het Molsbroek aangekocht door het agentschap. Ondertussen kon vzw Durme ook enkele percelen vochtig grasland in de ‘Hagemeersen' en onlangs bij de ‘Hamputten' aankopen. Na uitgebreid overleg en overeenkomsten met alle betrokken partijen vormen deze reservaatgronden nu samen 'Groot Molsbroek' met een oppervlakte van 122 ha. Het bezoekerscentrum Molsbroek, in 1985 gebouwd door het stadsbestuur van Lokeren, is een uitstekende basis voor personeel en vrijwilligers die in de toekomst zullen zorgen voor het natuurbeheer en talrijke natuureducatieve activiteiten in 'Groot Molsbroek'.

Minister Demir erkent 'Groot Molsbroek' met evenwichtige toegankelijkheidsregeling Op 13 februari van dit jaar heeft minister Demir het dossier 'Groot Molsbroek' goedgekeurd. Daardoor wordt het beheerplan bekrachtigd en kunnen eenmalige inrichtingswerken, zoals het verbeteren van modderige wandelpaden of de ecologische inrichting van de oevers, rekenen op een betere subsidiëring. Tevens worden een reeks beschermde maatregelen uit het decreet Natuurbehoud van kracht. Daarnaast is ook de toegankelijkheidsregeling goedgekeurd met meer dan 8 km steeds toegankelijke wandelen fietspaden en een evenwichtige regeling voor het vissen in de ‘Hamputten'. Na herhaald overleg met de vissers, het Agentschap Natuur en Bos, vzw Durme en de gemeente Waasmunster is er een overeenkomst uitgewerkt waarbij hengelen mogelijk blijft zonder de natuurwaarden te schaden. Daar lagen in het verleden knelpunten die aanleiding gaven tot procedures die nu dankzij de gunstige onderhandelingen binnenkort worden stopgezet. Op die basis vormde zich nu ruimte voor een constructieve samenwerking tussen alle partijen en een hoopvolle positieve toekomst voor 'Groot Molsbroek'. 4

Betreffende dit vissen blijft de bestaande hengelzone behouden en wordt zelfs langs de Hamstraat in Waasmunster 80 meter uitgebreid. Het hengelen is nu wettelijk alleen nog toegelaten door de houders van een visverlof die ook een gratis hengelcontract met vzw Durme hebben ondertekend. Dit hengelcontract kan afgehaald worden in het bezoekerscentrum Molsbroek tijdens de kantooruren en op zondagnamiddag van 14 tot 18 uur. Volgens de aangepaste toegankelijkheidsregeling, ook goedgekeurd door de vissers en het gemeentebestuur van Waasmunster, is gebruik van bemande bootjes door vissers slechts toegelaten in een beperkte zone van de 'Hamputten' tussen 15 juli en 15 oktober. Daardoor is er geen verstoring van overwinterende watervogels, de vestiging van broedvogels en de vermoedelijke beginfase van de vestiging van de otter. Otter in de kijker Recent is met cameravallen de aanwezigheid van de otter voor het eerst vastgesteld in de vallei van de Durme en in het 'Groot Molsbroek'. De kans is zeer groot dat dit natuurreservaat in de Durmevallei het grootste waterrijk gebied waar gezorgd wordt voor maximale rust, de vestigingsplek wordt van de otter. De goedkeuring van het dossier 'Groot Molsbroek' sluit perfect aan bij de beleidsplannen van minister Demir om de otter, één van de meest zeldzame zoogdieren in Vlaanderen, ruimere levenskans te bieden. Bleekmeersstraat

Waasmunsterbaan

Oude Bruglaan

WAASMUNSTER Neerstraat

Hamstraat Private exploitatie

Martelarenlaan

LOKEREN

N47 Bovenstaande kaart geeft een overzicht van het ‘Groot Molsbroek’ en haar deelgebieden met o.a. de verharde en onverharde paden. De huidige hengelzone blijft bestaan en wordt aan de Hamstraat in Waasmunster met 80 meter uitgebreid (de blauwe lijn op bovenstaande kaart). Het hengelen is uitsluitend voor hengelaars die een wettelijk hengelcontract met vzw Durme ondertekend hebben. Dit hengelcontract kan afgehaald worden in het bezoekerscentrum Molsbroek tijdens de kantooruren en op zondagnamiddag van 14 tot 18 uur.

E17

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Zeg niet zomaar, het is een koolwitje! Sylvain Cuvelier - VVE WG Dagvlinders Wanneer mensen worden aangesproken over dagvlinders dan valt al heel snel de naam koolwitje. In zijn juiste betekenis betreft het alle soorten dagvlinders uit het genus Pieris al benoemt men dikwijls de volledige familie Pieridae ook als de koolwitjes. Voor Vlaanderen betekende dit tot voor kort drie verschillende soorten: Pieris brassicae (Linnaeus, 1758), het groot koolwitje (Fig. 1a-c); Pieris rapae (Linnaeus, 1758), het klein koolwitje (Fig. 2a-c) en Pieris napi (Linnaeus, 1758), het klein geaderd witje (Fig. 3a-c).

1. Groot koolwitje 1a. ♂. Heidebos. 1b. ♀. Puyenbroeck. 1c. Onderzijde.Waasmunster.

2. Klein koolwitje 2a. ♂. Buylaers. 2b. ♀. Hamputten. 2c. Copula onderzijde.Waasmunster.

3. Klein geaderd witje 3a. ♂.Waasmunster. 3b. ♀.Waasmunster. 3c. Copula onderzijde.

n n n

Sedert een 15-tal jaar is er een zeer snelle expansie naar Noordwest-Europa van een vierde soort: Pieris mannii (Mayer, 1851). Het scheefbloemwitje (Fig. 4 a-f) werd in de Benelux voor het eerst waargenomen in 2015. De volgende jaren werd deze invasie die begon via de Maasvallei, verder gezet doorheen de provincies Limburg en Antwerpen. In 2019 waren er reeds enkele waarnemingen van scheefbloemwitjes in Oost-Vlaanderen en het ziet er naar uit dat de opmars niet is gestopt.

4d 4a. Scheefbloemwitje ♂. Halanzy. 4b. Scheefbloemwitje ♀. Sint-Niklaas. 4c. Scheefbloemwitje onderzijde.Teuven.

4f © Jurgen Couckuyt © Sandra Casier © Pieter Vantieghem

4d. Scheefbloemwitje ei. Sint-Martens-Voeren. 4e. Scheefbloemwitje rups.Teuven. 4f. Scheefbloemwitje rups. Dompcevrin (Fr). 4g. Scheefbloemwitje pop. Ex ovo.

4g © Pieter Vantieghem © Pieter Vantieghem © Pieter Vantieghem © Pieter Vantieghem

De koolwitjes zijn misschien wel de meest ‘aan de mens’ aangepaste dagvlinders.Wereldwijd volgden ze de avonturiers in hun kielzog bij het veroveren van nieuwe gebieden. Uit resultaten van het Tuinmeetnet van de VVE WG Dagvlinders, blijkt duidelijk de aanwezigheid van mooie aantallen eitjes, rupsen en poppen in de deelnemende tuinen. Niet verwonderlijk, heel wat tuinen moestuinplanten zijn belangrijke waardplanten voor de drie soorten koolwitjes. In volgorde van aantallen, in alle stadia, is het klein koolwitje de meest aanwezige soort in onze tuinen gevolgd door het groot koolwitje en het klein geaderd witje. Onze tuinen betekenen een belangrijk deel van de koolwitjes biotopen in het verstedelijkte Vlaanderen. Ook de invasie van het scheefbloemwitje is trouwens nauw gekoppeld aan de mens. Scheefkelk is een zeer populaire plant in rotstuintjes en waardplant voor deze soort. Deze rotstuinen zijn bovendien een ietwat vergelijkbare omgeving met de natuurlijke biotopen van het scheefbloemwitje dat in zuidelijk Europa veel te vinden is in warme, droge en stenige omgevingen met aanbod aan diverse Iberis soorten. Voorplanting van het scheefbloemwitje én de aanwezigheid van alle stadia is al duidelijk aangetoond in Vlaanderen. Koolwitjes zijn soorten die we vanaf de prille lente tot de herfst kunnen waarnemen. Waarnemingen van het scheefbloemwitje in onze regio zijn in de toekomst te verwachten vanaf april. De lentegeneratie zal qua aantallen eerder beperkt blijven en gevolgd worden door een grotere zomergeneratie met vermoedelijke piek van de vliegtijd in augustus. 7

Het groot koolwitje legt zijn eitjes in groepjes (Fig. 5a). Bij de andere soorten koolwitjes is de eileg hoofdzakelijk solitair. Zowel in het rups- als het popstadium zijn er uiterlijke verschillen tussen de verschillende soorten koolwitje (Fig. 5b-e) die determinatie mogelijk maken. In alle stadia worden de koolwitjes zwaar belaagd door parasieten (Fig. 6a-c). Ook dat is een uitermate boeiende studie op zich waard en foto’s van deze waarnemingen zijn waardevol!

5e 5a. Groot koolwitje groepje eitjes. 5b. Groot koolwitje rupsen. 5c. Groot koolwitje pop.

5c 5d. Klein geaderd witje. 5e. Klein koolwitje.

6a. Groot koolwitje rups met cocons van een parasiet. 6b. Groot koolwitje pop met sluipwesp. 6c. Groot koolwitje geparasiteerde pop.

We zijn zeer benieuwd wat deze lente in onze regio zal brengen voor het scheefbloemwitje. Uitkijken en noteren! En om ook het voorkomen van alle dagvlindersoorten in de eigen regio beter te leren kennen, herhalen we nogmaals de oproep: meld én alle observaties én van alle stadia op www.waarnemingen.be en neem ook veel foto’s. Zo houden we de vinger aan de pols in de eigen regio. Wie op de hoogte wil blijven van de dagvlinders uit eigen streek en Europa, schrijft zich in op de nieuwsbrief van de VVE WG Dagvlinders bij couckuyt.jurgen@telenet.be. 8

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Ooievaars tevreden met hun nieuwe verblijf Michaël Crapoen Het broedseizoen van het ooievaarskoppel in de Eendenkooi in Berlare kende vorig jaar een dramatisch einde. Door rukwinden tuimelde hun nest met boom en al in het Donkmeer. Helaas kwamen toen ook hun drie bijna vliegvlugge jongen om het leven. Dit voorval haalde toen verschillende media en kwam ook op de radio. Maar ook heel wat lokale mensen leefden mee met het wedervaren van ‘hun’ vogels en wij kregen hierover dan ook heel wat berichten en vragen. De oudervogels bleven nog een aantal dagen rondhangen op de plek des onheils, maar verdwenen dan met de noorderzon. Zou dit het einde betekenen van 13 jaar onafgebroken aanwezigheid van deze dieren in de Eendenkooi?

Kort na het voorval van vorig jaar namen we contact op met de gemeente Berlare. In het kader van het Natuurinrichtingsproject Berlare Broek - Donkmeer gingen er begin 2020 toch grootschalige werken starten in de Eendenkooi, en zo kon er misschien één en ander geregeld worden.We waren blij te merken dat de gemeente ook alles op alles wou zetten om de onfortuinlijke dieren dit voorjaar een handje te helpen en samen met de VLM (uitvoerders van het NIP) hebben we overleg gehad over hoe dat te doen. Ooievaars broeden wel vaker op kunstmatige nestplatformen (ook ‘wielen’ genoemd). De gemeente Berlare maakte budget vrij om maar liefst 4 van dergelijke wielen te laten maken. Op die manier is er ook plaats voor bijkomende koppels.Vaak worden die wielen dan op (houten) telefoonpalen geplaatst, maar in Berlare werd beslist om dit in de Eendenkooi op een andere wijze aan te pakken. Zo werden de wielen op afgetopte populierenbomen geplaatst. Dit oogt natuurlijker en komt de duurzaamheid van de nestlocaties ten goede. Begin dit jaar werden de wielen gemaakt, en dan was het zaak om ze tijdig op de door ons gekozen bomen te plaatsen. De laatste jaren worden ooievaars vroeger en vroeg in het voorjaar gespot. Sommige exemplaren trekken dan ook niet ver meer weg. Eind januari kon reeds af en toe een ooievaar gespot worden in de Eendenkooi. Door allerlei praktische afwikkelingen kon de aannemer pas rond 10 februari starten en was het dus spannend of de ooievaars zo lang gingen wachten. Bij aanvang van de werken was het plaatsten van de wielen werk nummer 1. Uiteraard is die plaatsing niet evident, want deze locaties bevinden zich op zowat 10 meter boven de grond. Last minute werd nog een deskundig lokaal boomverzorgbedrijf (VDS Bomenservice) aangesproken en de twee klimmers van dienst (Ward en Toon) hebben de wielen nog vlot en op schitterende wijze geplaatst en grondig verankerd. Op ons aangeven werden de wielen ook al deels aangekleed met wilgentwijgen en op die manier krijgen de ooievaars al een mooie start. Reeds bij de plaatsing van de wielen vlogen de ooievaars geregeld langs en hadden we dus goede hoop. Maar het is altijd afwachten of ze ook effectief gebruik zouden maken van een nestplatform. Een tweetal dagen na de plaatsing konden we opgelucht ademhalen. Twee dieren werden regelmatig op een nest gespot en vlogen af en aan met takken om hun nest verder op te bouwen. Aangezien er nu nog 3 vrije nestplaatsen zijn, is het afwachten naar mogelijk andere, geïnteresseerde koppels. Met de natuurinrichtingswerken die nu in volle uitvoering zijn, zullen ze binnenkort alvast geen gebrek hebben aan eten en hun buikjes kunnen vullen! Met grote dank aan de gemeente Berlare en de VLM.

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Interview met Begijn Le Bleu: “Vogelkijken is hip, heel plezant” Martzen Frans

Begijn Le Bleu kwam enkele jaren geleden uit de (nest)kast als een echte natuur- en vogelliefhebber, een passie die de Sint-Niklazenaar al van kinds af bezit. Het brede publiek kent Begijn natuurlijk als vaste waarde in de Vlaamse stand-upcomedyscene en als lid van de Foute Vrienden. Wij vroegen ons af waar die passie voor natuur vandaan kwam.We hadden een aangenaam gesprek in de Kijktoren van de Fondatie van Boudelo in Sinaai, Sint-Niklaas. Dag Begijn, je bent ondertussen een gerenommeerd stand-upcomedian in België én Nederland, maar je werd pas op je 30ste stand-upcomedian. Hoe ben je begonnen met comedy? Mijn vader is iemand die de traditie van het cabaret meenam vanuit Nederland. Hij is afkomstig uit Zeeland. Iets doen op een podium, dat interesseerde mij enorm. Ik kwam bij een amateurvereniging in Lokeren terecht, De Schizo’s. Ik had al teksten geschreven en vroeg aan de regisseur om daar samen iets mee te doen. Niet veel later heeft iemand anders mij ingeschreven voor een wedstrijd, zelf had ik mij nooit ingeschreven. Ik stond direct in de finale van die wedstrijd samen met Wouter Deprez, de uiteindelijke winnaar. Zo is het eigenlijk stap er stap gegroeid. Je was eerst leraar? Ja klopt, ik gaf voornamelijk maatschappelijke vorming op de Broederschool in Sint-Niklaas. De stap van leraar naar stand-upcomedian is niet zo groot dan? Je hebt een publiek hé. Om jonge gasten aan je te binden heb je wel wat entertainment nodig, maar er is natuurlijk wel een groot verschil met comedy. Ik mis het bijvoorbeeld nu wel om daadwerkelijk iets bij te brengen, in comedy ligt de focus voornamelijk op de lach, puur entertainment terwijl je als leerkracht wel echt iets kan bijbrengen. Dat kan ik nu gelukkig kwijt binnen de projectjes die ik doe met natuur en vogels. Dat ik echt iets kan vertellen wat nut heeft, dat leraarachtige dat er terug inkruipt, daar hou ik wel van. Ik vertel graag iets, wil de mensen iets bijbrengen. Nu combineer ik het nuttige met het aangename, mijn projectjes in evenwicht met mijn comedyvoorstellingen.

We spraken af voor een goed gesprek met Begijn in de kijktoren in Sinaai, een deelgemeente van zijn thuisstad Sint-Niklaas. © Vzw Durme

Je hebt een grote liefde voor natuur en meer bepaald vogels, vanwaar komt die passie? Die passie is er al heel lang, al van kinds af aan. Mijn vader is enorm geïnteresseerd in dagvlinders, een amateurentomoloog zeg maar.Wij trokken vroeger heel Europa door om dagvlinders te gaan bekijken. Hij weet ook wel wat van vogels, gaandeweg kreeg ik de smaak te pakken. Op een gegeven moment kreeg ik een verrekijker en toen is het eigenlijk begonnen. 10

In de periode dat ik mijn comedycarrière aan het uitbouwen was, was ik er minder mee bezig. Het is eigenlijk de regisseur van Foute Vrienden die mij gestimuleerd heeft om er opnieuw iets mee te doen. Als we aan het filmen waren, merkte ik altijd wel wat vogels op en hij zei al vrij snel: ‘Waarom doe je daar niets mee?’ Ik miste het ook echt, in die periode ben ik veel te veel bezig geweest met werk en ik voelde dat ik er nood aan had om terug die verrekijker te pakken en opnieuw meer tijd te maken om de natuur in te duiken. Je spendeert dus redelijk wat uren in de natuur? Ja zeker! Het wordt een avontuur dat buiten mijn verwachtingen groter aan het worden is. Ik werk bijvoorbeeld regelmatig samen met de werkgroep Grauwe Gors (werkgroep met focus op het beschermen en behoud van akkervogels). Ik doe daar communicatie en pr, bouw de website uit enz. dus ja ik ben erdoor gebeten. Door het feit dat ik iets bekender ben, kan ik blijkbaar iets meer zoden aan de dijk brengen en dat is wel tof als je dan echt iets kunt betekenen voor natuurbescherming. Je bent nu twee jaar bezig met je podcast Fwiet! Fwiet! Je brengt op een heel enthousiaste manier je liefde voor vogels en natuur over, zelfs naar mensen die niet zo heel veel kennis hebben van vogels. Ja klopt, wat ik doe met de Fwiet! Fwiet! ligt zo ver van wat ik doe met mijn comedy, die vreemde combinatie, dat wekt wel belangstelling. Mensen gaan er uit nieuwsgierigheid wel naar luisteren, ook al zijn ze absoluut geen vogelkenners. Aan de andere kant is het wel de bedoeling dat ik met de podcast mijn eigen zin doe. Ik ben nu bijvoorbeeld een uitzending aan het maken over het zenderen van twee blauwe kiekendieven, dat is al behoorlijk nerdy en misschien minder interessant voor de leek, maar zulke dingen komen veel te weinig in de media en mogen zeker ook eens in de kijker staan. Het is echt mijn bedoeling om wetenschappers, ornithologen en vooral vrijwilligers aan het woord te laten. Je hebt zoveel vrijwilligers die zoveel kennis hebben en het ook nog eens goed kunnen uitleggen en die komen nergens aan bod. Die mensen laat ik graag aan het woord in de podcast. Heb je lievelingssoorten? Ik ben zot van steltlopers, niet dat ik er heel veel van weet, maar ik vind dat de moeite om naar te gaan kijken en die vind je vooral in Saeftinghe. Dus daar ben ik regelmatig te vinden. Maar ook hier in het Waasland ga ik regelmatig op pad. Waar we nu zijn, de Fondatie van Boudelo, ken ik al van jongs af aan. Ik heb nog geweten dat het hier vol stond met pinksterbloemen.We komen hier met de familie geregeld wandelen, je kan hier enorm veel en lang stappen. Vorig jaar in het najaar was ik hier ook, dan zie je vanuit de kijktoren een dodaars op de poel zitten, da’s plezant hé. Je ziet hier wel wat toffe soorten, zoals de houtsnip, dat is toch een machtige soort. De blauwe kiekendief ook. En natuurlijk de reeën die hier massaal aanwezig zijn.Voor de kinderen is dat fantastisch.Wat mij vooral aanspreekt hier is het Wase landschap. Die knotwilgen met daarachter die populieren, dat is toch typisch Waasland en dat vind ik wel de max. Ook het Molsbroek is geen onbekend terrein voor jou? Zeker, ik heb er mijn eerste geoorde fuut gespot. Het Molsbroek is eigenlijk de ideale plek om op een eenvoudige manier zeer snel zeer veel soorten te zien. Perfect om bijvoorbeeld als beginnend vogelaar het verschil te leren tussen een zwartkopmeeuw en een kokmeeuw. Ook om vogels te leren fotograferen is het ideaal, zo is er de jaarlijkse aanwezigheid van de meeuwenkolonie meestal in goed gezelschap van de geoorde futen. Vorig jaar was ik er nog met Gunther Groenez van Natuurkijkers en de mensen van Swarovski om een aantal dingen van apparatuur uit te testen. Op het eerste gezicht leek het zo’n dag te worden dat je niet veel ging zien, maar plots zie je een bruine kiekendief en een paar watersnippen. Dat zijn zo van die verrassingsmomenten, opeens zie je het allemaal op 5 minuten tijd. 11

Wat geeft jou de grootste kick, een vogel horen of hem zien? De vogel effectief zien toch wel. Als je hem enkel hoort, vergt het natuurlijk nog iets meer oefening om hem te herkennen. Het is nog iets meer een quiz en dat maakt het soms wel mysterieus en interessant. Is er een soort die je absoluut nog wil spotten? Goh, veel jong. Een appelvink bijvoorbeeld, ik heb ze wel al eens gezien, maar niet goed genoeg. Een maat van mij heeft die gewoon op zijn voederplank zitten, daar ben ik wel jaloers op. Ik heb vorige week de beelden gezien, van die appelvink.Wat een beest! Er zaten ook boomklevers bij, maar die appelvink vergeleken met die boomklever, machtig. Ik ben ook wel zot van kiekendieven en ik heb het geluk om ze te blijven zien. Deze week nog zag ik 6 of 7 blauwe kiekendieven. Dat vind ik zo'n mooie soort. Bruine ook, hoor. Ik heb ze allemaal al gezien, maar de grauwe kiekendief bijvoorbeeld zou ik toch nog graag eens gaan zien in Nederland. Dat vind ik wel mythische soorten. Ik las ergens dat je ook een heuse vogelschedelverzameling hebt. Vanwaar die fascinatie? Ja, dat is ook weer iets van kleins af aan. Het begon met een schedel van een ekster. Ik heb thuis een kleine diepvries waarin ik gesneuvelde vogels verzamel. Het mocht niet meer in de gewone diepvries van mijn vrouw. Soms gids ik voor de Provincie Antwerpen in een aantal natuurgebieden. Ik neem die diepvries dan mee op die natuurwandelingen en heb die vogelschedels dan om te tonen aan de kinderen. Die vinden dat fantastisch. Het is een goeie manier om iets aanschouwelijk te maken en die gasten te boeien. Ik heb dan bijvoorbeeld een schedel mee van een buizerd, een zilverreiger en een goudhaantje, ideaal om het verschil aan te duiden in grootte. Ook mijn verencollectie is vrij uitgebreid, alles voor educatieve doeleinden uiteraard (lacht). In april komt je boek Fwiet! Fwiet! uit, wat mogen de mensen verwachten? Het boek gaat over mijn passie van het vogelkijken. Ik vertel heel graag verhalen. Dus er staan heel wat verhalen in.Verhalen over soorten, anekdotes, weetjes, ... Het is zeker niet geschreven door een alwetende ik, want ik ben zeker niet de grote soortenkenner, maar ik deel mijn ervaringen en mijn passie voor het vogelijken. Er zit ook wel wat humor in. Zo staat er een verhaal in over iemand die we tegenkwamen in het Molsbroek. Die beweerde dat hij een Siberische tjiftjaf had gezien. Hij liet ons zijn zeldzame waarneming zien op zijn camera en wat bleek? Het ging over een heggemus! In eerste instantie durfden we tegen die mens niet zeggen dat hij verkeerd was, buiten mijn kameraad gerekend, die werd er zelfs een beetje kwaad van (lacht). Uiteindelijk hebben we goed gelachen. Ik ben heel trots op dat boek, er is veel werk ingekropen. Ik zit ook bij een toffe uitgeverij, die van natuur hun speerpunt maken. Je geeft ook lezingen met Fwiet! Fwiet! iets wat los staat van je comedyvoorstellingen? Het staat inderdaad los van elkaar, maar onvermijdelijk zijn de lezingen ook grappig geworden. Die lezingen, dat is het liefste wat ik doe op dit ogenblik, zelfs nog liever dan de comedyshows. Het is eigenlijk gewoon een PowerPoint presentatie met fotoâ&#x20AC;&#x2122;s en info over verschillende soorten, zeer plezant! Het was wel wat zoeken naar een goed evenwicht. Er komen zowel mensen op af die bij wijze van spreken alles weten over vogels en gedreven vogelliefhebbers zijn, maar er komen ook leken. Je moet beide doelgroepen plezieren. Ondertussen heb ik wel een goed evenwicht gevonden. Er zit bijvoorbeeld een stukje in over veren. Niet over de functies als vliegen, de trek of over de rui. Maar ik heb het voornamelijk over de functies van het verenkleed buiten die drie zaken, namelijk aantrekkelijkheid, seksuele selectie, camouflage en de isolerende functie. Ik ontleed dat dan samen met de aanwezigheden. Die lezing duurt ondertussen meer dan twee uur. Onlangs moest er zelfs een pauze worden ingelast (lacht). Er komt steeds meer volk op af, vogelkijken is hip, heel plezant! 12

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Prachtige resultaten door Sigmawerken André Verstraeten In het voorjaar 2020 zijn in en om het Groot en Klein Broek in Waasmunster-Sombeke en in Temse-Elversele al opvallende werken uitgevoerd door De Vlaamse Waterweg, o.a. de aanleg en inrichting van een nieuwe ringdijk, een geasfalteerd pad voor diensten en snelle fietsers, het verwijderen van het productiehout en de streekvreemde beplantingen en de aanleg van bufferbekkens voor de opvang van regenwater.Vzw Durme zorgt daar voor het overgangsbeheer i.s.m. De Vlaamse Waterweg. Tot hiertoe was het meest opvallende resultaat te zien in het Meulendijkbroek langs het oude spoorwegpad in Sombeke, dat na het gecontroleerd openen van een sluis een mooie waterpartij met veel watervogels is geworden. Maar er is nog veel meer. Binnenkort wordt ook in het Klein Broek al een sluis geopend en zal daar een aantrekkelijke ondiepe waterpartij van ongeveer 30 ha ontstaan. Daarna zal de huidige dijk van de Durme daar al gedeeltelijk worden afgegraven. Nu moeten nog twee pompstations worden gebouwd en daarna kan de ontpoldering van beide gebieden doorgaan, zodat tweemaal per dag het open afvloeiend getij hier slik en schor kan vormen. De werken zijn dus nog volop aan de gang, maar dit jaar zullen niet minder dan tien parels in het landschap in en om het Groot Broek gerealiseerd zijn. Zo wordt het hier een echt tiensterrengebied. Op 14 juni kan iedereen deze nieuwe realisaties bezoeken met toelichtingen door een gids: o.a. door het eerste openbaar speelbos in Sombeke, over de nieuwe dijken met weidse uitzichten, tot de site met het beerkaaihuisje, naar De Koolputten met ruim aangelegde nieuwe parking en tot het bufferbekken dat een paradijsje voor watervogels werd.

Zondag 14 juni 2020 Sigma's tiensterrendag in en om het Groot Broek Vertrek om 14 uur, Smoorstraat, Waasmunster (tegenover de ingang van het kasteel). Terug aan het vertrekpunt omstreeks 17 uur. Totale afstand: 3,8 km.

Geleid bezoek aan alle nieuwe sterren in het landschap in en om het Groot Broek, met in De Koolputten een rustmoment en gratis drankje aangeboden door De Vlaamse Waterweg. Het wordt een wandeling met extra toelichtingen vanuit vzw Durme over het overgangsbeheer, de vzw Lia over hun werking bij het beerkaaihuisje, een vertegenwoordiger van de gemeente Waasmunster over het eerste openbaar speelbos in Sombeke, door Kunstforum De Koolputten bij de tentoonstelling door de laureaten van de academies van de omliggende gemeenten en door schepen Hugo Maes over het heringerichte voetbalplein en het speel- en geboortebos in Elversele. Deelname is gratis. Het is wel noodzakelijk vóór 8 juni 2020 in te schrijven (met vermelding van het aantal deelnemers) via info@vzwdurme.be of via 09 348 30 20 (tijdens kantooruren).

Tussen het kasteelbos van Sombeke en de Meersstraat in Elversele is een bufferbekken aangelegd. Bij regenval wordt het water dat neerstroomt vanaf de hoger gelegen gronden hier voorlopig opgevangen. Het is de lievelingsplek geworden voor watervogels. Een echte vogelplas van ongeveer 1,4 ha die hier de bezoekers op de dijken nog veel natuurbeleving zal bieden. Binnen vzw Durme rijpen de plannen voor een optimale natuureducatieve inrichting. © André Verstraeten

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Plasdraspomp in de Scheldebroeken Redding voor weidevogels, of dweilen met de kraan open?

Mathias Engelbeen

Weidevogels onder druk

De cijfers van het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO) zijn erg duidelijk. De voorbije 12 jaar zijn aan landbouw gebonden vogelsoorten als de veldleeuwerik en de grutto verder blijven afnemen, tot op een punt dat er in sommige uitgestrekte landbouwgebieden nog nauwelijks vogels te horen zijn. De gegevens komen uit de recentste monitoring van algemene broedvogels (ABV-project, Algemene Broedvogels Vlaanderen) waarvoor de tellingen werden uitgevoerd door vrijwilligers over het hele land. Ook het werkingsgebied van vzw Durme Afdeling Zele-Berlare-Wichelen ontsnapt niet aan deze tendens. Langs Schelde en Donkmeer wordt de voorjaarslucht gelukkig nog gevuld met de territoriale roep van grutto, kievit en veldleeuwerik, maar hun aantallen nemen snel af. In die mate dat de lokale vrijwilligers zijn genoodzaakt om via kunst- en vliegwerk de overlevingskansen van deze soorten een duw in de rug te geven. Plasdras als ultieme reddingsboei

Het juiste debiet zorgt dat het perceel mooi ‘plasdras’ blijft. © Jan Maertens

Pompen voor een falend waterbeleid

Onze noorderburen beschikken over het weidevogelland bij uitstek. Een relatief nieuw systeem van plasdraspompen komt niet verwonderlijk uit Nederland overgewaaid. Sinds enkele jaren worden deze installaties ingezet om het leefgebied van de weidevogels tijdens het broedseizoen gunstig te houden. Met een door een zonnepaneel aangedreven pomp wordt water vanuit een gracht overgebracht op een naastgelegen perceel. Het juiste debiet zorgt ervoor dat het perceel mooi ‘plasdras’ blijft, precies zoals de grutto het wenst. Met één pomp kan je al snel 1 hectare zompig houden gedurende het broedseizoen. Netjes opgelost zou je dan denken, maar het ding heeft ook een prijskaartje. Eén werkende installatie kost al gauw 3500 euro, en hoe lang zoiets meegaat blijft voorlopig een vraagteken.

Weidevogels zoals de grutto hebben behoefte aan natte graslanden. Hier vinden zowel de ouders als jongen voldoende voedsel om het broedseizoen zonder kleerscheuren door te komen. Sinds vele jaren zijn de graslanden in de Scheldepolders echter veel te droog om de weidevogels een degelijke overlevingskans te bieden. Dit komt niet enkel door het weer van de voorbije jaren, maar ook door het actief leegpompen van deze gebieden. Het doel is om het grondwaterpeil te doen dalen. Een maatregel die het makkelijker moet maken om het land al vroeg in het voorjaar (maart) te kunnen bewerken. Het lokale polderbestuur staat in voor de coördinatie van deze activiteiten. Op vele plaatsen wordt het waterpeil met 40-50 cm verlaagd. Zelfs de twaalf centimeter lange gruttobek is niet bestand tegen een dergelijk pompgeweld.

Naar duurzamere vooruitzichten

Met het huidige waterbeheer in het achterhoofd heeft de (kostelijke) oplossing van plasdraspompen veel weg van een noodmaatregel, en voelt het als dweilen met de kraan open. De schoen knelt bij de manier waarop we met ons water omgaan in de Scheldepolders. Het kunstmatig verlagen van de grondwatertafels in het voorjaar is nefast voor de biodiversiteit, en valt moeilijk te begrijpen na 2 jaren van waterschaarste en dwingende maatregelen om het waterverbruik in Vlaanderen te beperken. We mogen ons dan ook afvragen of een lokale natuurvereniging alleen moet instaan voor dergelijke reddingsmaatregelen. Erger nog, als natuurverenging kan vzw Durme er juridisch op worden afgerekend wanneer bepaalde natuurdoelen niet worden gehaald. De enige duurzame oplossing is ervoor zorgen dat de natuur zelf kan zorgen voor geschikt leefgebied. Alle verantwoordelijke instanties moeten hiernaartoe werken. Zo kunnen we het kunst- en vliegwerk overlaten aan de weidevogels, want geef toe: niemand doet dat beter!

Na amper 24 uur heeft de pladraspomp zijn effect al zeker niet gemist. © Jan Maertens

De plasdraspomp werd geïnstalleerd in het hart van het Aubroek in Berlare (deelgebied van de Scheldebroeken) op een perceel dat werd aangekocht door vzw Durme dankzij voorbereidend werk van pionier André Van Doorsselaer. De plasdraspomp werd bekostigd door de lokale afdeling Zele-Berlare-Wichelen wordt enkel in de broedperiode van de weidevogels geactiveerd (maart-juni). Gelijkaardige projecten werden trouwens opgestart in de Kalkense meersen en in West-Vlaanderen (in de Uitkerkse Polders en in t’Pompje in Jabbeke).

STEUN DE NATUUR IN ONZE STREEK EN DOE EEN GIFT Je helpt mee de natuur langsheen Durme, Moervaart, Zuidlede, Donk en Schelde te beschermen met een gift. Op die manier help je om kwetsbare natuurgebieden aan te kopen en werk je mee aan de versterking van de biodiversiteit in en rond onze reservaten. Doe een gift van minimaal 40 euro en ontvang een fiscaal attest.Via je belastingen recupereer je 45 % van jouw gift. Giften kunnen overgeschreven worden op rekeningnummer BE52 0012 2999 0009 met de vermelding van uw naam en de mededeling “Gift vzw Durme”. 15

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Struweeltjes Vliegtuigcrash in het Meulendijkbroek in Waasmunster-Sombeke In december 2019 was een militair vliegtuig, gevallen tussen riet en water, de blikvanger in het Meulendijkbroek. Geen ramp, geen slachtoffers, maar gewoon een tijdelijk decor voor filmopnamen. Met een miljoenenbudget werkt een Nederlands productiehuis aan de oorlogsfilm 'De Slag om de Schelde'. In werkelijkheid verliep deze slag in het najaar 1944, nadat de geallieerde troepen de Duitse nazi's verdreven hadden tussen Vlissingen en Antwerpen. Daarbij waren er veel luchtgevechten. Om een gecrasht vliegtuig in beeld te brengen was het Meulendijkbroek, waar men met de sluis en een bijkomende pomp het waterpeil perfect ondiep kon regelen, een ideale plek. Door die filmopnamen was het hier ruim twee weken ongewoon druk. De film wordt verwacht in onze filmzalen eind 2020.

Het Meulendijkbroek in Sombeke was het tijdelijk decor voor de filmopnames van ‘De Slag om de Schelde’. © André Verstraeten

Kort na de opnamen heeft De Vlaamse Waterweg de sluizen beperkt opengezet gericht op een ideaal waterpeil voor watervogels. Om al te veel verstoring door wandelaars te vermijden werd ook een afsluiting geplaatst bij de toch al verder doodlopende dijken. Vanuit vzw Durme wordt het overgangsbeheer van die Sigmagebieden van nabij opgevolgd in goede samenwerking met De Vlaamse Waterweg en vzw Lia. André Verstraeten 16

Pierre Deseyn nieuwe voorzitter lokale afdeling Zele-Berlare-Wichelen

Eind 2019 nam Patrick De Brauwer afscheid van het voorzitterschap van afdeling Zele-BerlareWichelen. Net als de rest van de vereniging heeft de lokale afdeling er in 2019 een boerenjaar op zitten: de aankoop van heel wat nieuwe natuurgebieden, vele publieksactiviteiten, de uitgave van het prachtige boek over ‘De Donk’ en last but not least de opening van ons nieuwe Bezoekerscentrum Donkmeer. Dit alles zorgde voor een ongeziene dynamiek die waarschijnlijk niet meteen zal stilvallen, want in het kader van het Natuurinrichtingsplan krijgt de Eendenkooi en een deel van de Reservaatzone Donkmeer momenteel een make-over. Tel daarbij de vele activiteiten die weer op stapel staan en reeds enkele nieuwe percelen die verworven zijn, en je weet nu al dat we voor ten minste de evenaring van 2019 gaan. Dit alles kon en kan enkel bereikt worden door de belangeloze hulp van vele gepassioneerde vrijwilligers die hier actief zijn. Bij deze willen we Patrick nog eens hartelijk bedanken voor z’n jarenlange inzet. En uiteraard wensen we Pierre heel veel succes toe! Als Berlarenaar kent hij het gebied en de mensen als z’n broekzak. En daarnaast hij heeft alvast de hulp van ons en van zijn enthousiaste vrijwilligersteam!

PS: wil je zelf op één of andere manier als vrijwilliger actief worden? Neem dan zeker contact op via donk@vzwdurme.be en we bekijken samen met jou de mogelijkheden. Michaël Crapoen Gratis verrekijkers voor wandelaars In maart werd een gratis verrekijkers op de dijk van de Buylaers in Lokeren geplaatst (met zicht op het ooievaarsnest). Binnenkort worden er nog twee geplaatst aan het Groot Broek in Sombeke en aan de Paardeweide in Berlare-Wichelen. Deze verrekijkers bieden alle passanten de mogelijkheid om te genieten van het moois dat die natuurgebieden ons te bieden hebben. Je hebt er geen eigen verrekijker meer nodig! De topverrekijkers staan op een vaste plaats, en kunnen jaarrond gratis gebruikt worden (met uitzondering van de kijker gericht op het ooievaarsnest, die halen we weg in de periode dat de ooievaars in het zuiden zitten). Ze kwamen tot stand met de hulp van vrijwilligers Martin Haentjens en André Verstraeten, met dank aan Poederlakkerij Marc van Zele, Natuurkijkers.be, De Vlaamse Waterweg, de conservators en de terreinploeg van vzw Durme. Sarah Geers

#mercivrijwilliger De eerste week van maart was het opnieuw ‘Week van de vrijwilliger’. Het hele jaar rond zijn we onze vrijwilligers enorm dankbaar voor hun vele werk voor vzw Durme, maar die week zetten we hun inspanningen graag extra in de verf. Want hun inzet geeft onze vereniging én onze natuur zuurstof! Onze vrijwilligers kregen een kaartje in de bus, en iedereen die langskwam op ons secretariaat werd verwend met een lekker Merci-chocolaatje. Iets wat ons bovendien een leuke prijs opleverde! We zetten nl. die week enkele vrijwilligers met foto (én chocolaatje) op onze instagrampagina, waardoor we een verrassingspakket van Merci chocolade en Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk wonnen. Sarah Geers Grondwatermetingen met behulp van peilbuizen en divers Vzw Durme beheert heel wat moerasgebieden. De vegetaties die er aanwezig zijn zoals rietland, vochtig wilgenstruweel maar ook natte graslandtypes, ontwikkelen zich het best als ze bijna jaarrond met hun voeten (wortels) in het water staan. Waterpeilen kan je goed vaststellen in sloten en vijvers, maar ook onder het bodemoppervlakte bevindt zich water, wat men dan grondwater noemt. Voor de monitoring van onze moerasvegetaties is het heel belangrijk om een idee te hebben hoe sterk de grondwaterpeilen doorheen het jaar fluctueren. Grondwaterpeilen kunnen gemakkelijk opgemeten worden m.b.v. peilbuizen. Een peilbuis is in feite niet meer dan een cilindrische, onderaan geperforeerde PVCbuis die je in de bodem plaatst. Vroeger werden de grondwaterniveaus in de peilbuizen handmatig, m.b.v. een peilklokje, gemeten. Dit is een arbeidsintensieve opdracht als je regelmatig metingen wilt uitvoeren. Recent is vzw Durme daarom gestart met het plaatsen van divers in zijn peilbuizen. Wat is nu precies een diver en wat doet dit toestel? Divers zijn eigenlijk langwerpige apparaatjes die aan een roestvrije stalen draad in een peilbuis worden gehangen en automatisch op geregelde tijdstippen

je grondwaterpeil opmeten en digitaal opslaan in een intern geheugen. Het gebruikte meetprincipe is gebaseerd op een absolute drukopnemer. Dat betekent dat de drukopnemer niet alleen de waterdruk meet, maar eveneens de luchtdruk die op het wateroppervlak drukt. Als de luchtdruk varieert, zal bijvoorbeeld ook de gemeten waterdruk variëren zonder dat het waterniveau hoeft te variëren.

Voorbeeld van de diver.

Waaruit bestaat een diver? Een diver bestaat uit een druksensor, een temperatuursensor en een geleidbaarheidssensor die samen met de datalogger en de batterij hermetisch zijn afgesloten in een keramische of roestvrij stalen behuizing. Door de behuizing is de diver minder gevoelig voor vocht en externe elektrische invloeden. De datalogger is het meetinstrument dat de gegevens meet en digitaal opslaat. De datalogger kan door de gebruiker zelf geprogrammeerd worden, je kan dus zelf bepalen hoeveel keer per dag of zelfs per uur het grondwaterpeil dient gemeten te worden. De bij vzw Durme gebruikte divers voeren tweemaal daags een meting uit. Dit is voldoende om een goed beeld te krijgen van de grondwaterfluctuaties in je studiegebied en een stuk meer dan de handmatige metingen die meestal slechts 1 maal per maand werden uitgevoerd. Dankzij het gebruik van divers meet men dus meer en krijgt men een correcter beeld van de grondwaterschommelingen in je studiegebied. Het gebruik van divers zorgt met andere woorden voor een automatisering en digitalisering van onze grondwaterpeilmetingen die we, ondanks een hoge investeringskost, alleen maar kunnen toejuichen. Maarten Van Lancker en Kristof Scheldeman 18

Go Solar nog steeds partner van vzw Durme Als groene ‘believers’ dragen we allemaal waar mogelijk ons steentje bij aan een duurzamere en betere wereld. Of dat nu is door te ‘consuminderen’ (nvdr.: dat kan makkelijk met de tips van Karine Van Doorsselaer; haar boek is nog steeds te koop in onze Durmewinkel), door de acties van vzw Durme te steunen, mee te doen aan de Veggie-challenge van EVA vzw of misschien wel door samen met onze partner Go Solar zonnepanelen te leggen op uw dak. De mogelijkheden zijn eindeloos. Vzw Durme ging enkele jaren geleden een partnerschap aan met dit bedrijf uit Waasmunster. Onze leden krijgen een mooie korting van 100 euro bij aankoop van zonnepanelen, en de firma biedt zijn klanten een gratis lidmaatschap van vzw Durme aan. Win-win voor onze natuur! Bij deze dan ook een warm welkom aan alle nieuwe leden die de weg naar vzw Durme via Go Solar gevonden hebben. We hopen dat jullie volop van onze acties en activiteiten genieten. Sarah Geers

‘t uilenbos

goed gegeten, goed geweten Eksaardsedam 42 9180 Moerbeke-Waas Tel: 0491 04 21 95

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Zet je schouders onder onze natuur en word lid van een beheerteam Sarah Geers

Vrijwilligers zitten sterk in de werking van vzw Durme verweven. In 50 jaar zijn we niet alleen naar een vereniging met 12 professionele medewerkers gegroeid, ook de vrijwilligersgroep is tot zo’n 120 actieve vrijwilligers aangegroeid. Onze beheerde oppervlakte is uitgegroeid tot meer dan 500 hectare en onze 12 reservaten zijn robuuste groene oases in het landschap. De komende jaren staan we als natuurvereniging voor grote uitdagingen. Afgelopen 10 jaar was er sprake van een forse toename van de reservaatoppervlakte en als alles optimistisch verder blijft verlopen, zal die oppervlakte de komende jaren nog blijven toenemen.We hebben dus versterking nodig! En die vinden we misschien wel bij jou?

De voorbije maanden organiseerden we verschillende beheerwerkdagen, zoals hier aan het Donkmeer in Berlare. Hou onze agenda in de gaten. En een dikke merci aan alle aanwezige vrijwilligers! © Jan Maertens

Rond elk reservaat willen we graag een team van vrijwilligers samen krijgen. Steek jij graag de handen uit de mouwen? Is er een bepaald reservaat waar jij dagelijks of wekelijks wandelt en dus wel een oogje in het zeil houdt? Ben jij een groene ridder en raap jij regelmatig zwerfvuil? Word dan deel van onze beheerteams. Geef een seintje aan Sarah (via sarah.geers@vzwdurme.be) en we beheren samen met onze conservators deze prachtige stukjes natuur!

Ook In de Buylaers werden de handen uit de mouwen gestoken tijdens een beheerwerkdag.

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

‘De Lustige Knutsels’ haakten, plakten, plooiden en knipten vorig jaar maar liefst 500 euro bij elkaar voor vzw Durme. Bedankt dames!

Weer of een geen weer! De Sterrenkijkdagen i.s.m.VVS Scheldeland in het Molsbroek zijn elk jaar een succes.

K a l e n d e r

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Waarom buiten spelen goed voor je is Rennen, springen, kampen bouwen of diertjes zoeken. Kinderen die vaak in bos en natuur spelen, zijn over het algemeen gezonder: ze hebben minder last van aandoeningen aan de luchtwegen, ontwikkelen een betere motoriek en hebben meer uithoudingsvermogen. Spelen en leren in het bos en de natuur prikkelt de fantasie, stimuleert de creativiteit en ondernemingszin, biedt volop de gelegenheid tot verwondering, tot spontane ontdekkingen en inzicht in ecologische relaties. Door in de natuur te vertoeven en te spelen ontwikkelen de kinderen een sterke verbondenheid met de natuur die ook op latere leeftijd blijft doorwerken. Als een complete generatie jongeren het contact met de natuur verliest, zal de hele samenleving daar de nadelige gevolgen van ondervinden (cfr. 'Laatste kind in het bos' van R. Louv). Daarom vindt vzw Durme de Buitenspeeldag op 22 april zo’n goed idee! Want de kinderen zijn de natuurbeschermers van de toekomst (door COVID-19 gaan de meeste buitenspeeldagen wellicht niet door, maar je kan natuurlijk in gezinsverband buiten spelen!'). 9 redenen nodig om buren/klasgenootjes van je kinderen/kritische medemensen te overtuigen? We sommen ze graag voor je op: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

8. 9.

Volgens een Nederlandse studie wordt ruim 80% van de kinderen vrolijk en blij van vrij buitenspelen met andere kinderen. Kinderen die veel buiten spelen en bewegen, hebben meer kans om gezond en evenwichtig op te groeien. Ze lopen relatief minder risico op botbreuken en herstellen sneller bij ziekte. Het kind leert zelf zijn (on)mogelijkheden inschatten en is minder vaak het slachtoffer van een ongeluk(je). Om gezond en fit op te groeien moeten kinderen elke dag minimaal één uur tamelijk intensief bewegen en bij buitenspelletjes doet ze dat volop. Kinderen die vaker actief buiten spelen hebben daarom ook minder kans op overgewicht. Spelenderwijs ontwikkelen kinderen ook hun motorische vaardigheden en in de natuur zijn er meer mogelijkheden om dat te doen. Ze leren balanceren, kruipen, ontwijken, afstanden inschatten en dat zonder concrete instructies van een volwassene. Buiten spelen heeft een positief effect op het concentratievermogen en de leerprestaties. Tijdens ze buiten spelen, leren kinderen creatief zijn en ontwikkelen ze hun fantasie. Ze bedenken ad hoc oplossingen, spelregels en allerlei scenario’s. Buiten spelende kinderen komen los uit het isolement van de vertrouwde omgeving die de klas en het gezin vormen. Ze maken nieuwe vriendjes en vriendinnetjes, met wie ze samenwerken of elkaar beconcurreren. Daardoor ontwikkelen ze ook sociale en emotionele vaardigheden zoals empathie, flexibiliteit en zelfbewustzijn. De natuur is de ideale biotoop om op onderzoek te gaan en te exploreren aan de hand van alle zintuigen.Via het buiten spelen in het bijzonder ontdekken kinderen hun omgeving en een stukje van de wereld. Ze komen in aanraking met verschillende materialen en uiteenlopende omstandigheden. Buiten leren kinderen omgaan met een situatie van vrijheid. Door die worden ze niet alleen zelfstandiger en sociaal vaardiger, maar ook meer zelfverzekerd. Wanneer een omgeving te weinig mogelijkheden biedt om nieuwe ervaringen op te doen, dan ebt de drang om nieuwe dingen te proberen stilaan weg en wordt kinderen onzeker.

Redenen genoeg dus om je kind wat vaker naar buiten te sturen om te spelen in een veilige omgeving! Bron: www.gezondheid.be, www.bosplus.be 22

Pas op! Deze pagina’s zijn voorbehouden voor kinderen!

Blauwe reiger De best gekende en meest voorkomende reiger in onze natuurreservaten is de blauwe reiger. Deze herken je gemakkelijk aan zijn grijs-witte verenkleed en zwarte streep boven zijn ogen, die uitloopt in enkele mooie sierveren op het achterhoofd. Je ziet de blauwe reiger vaak onbeweeglijk in water of in hooilanden staan. Hij wacht geduldig tot er een vis of kikker voorbij komt, waarna hij deze pijlsnel met zijn snavel uit het water vist. Ook kleine zoogdieren zoals muizen en mollen staan soms op zijn menu.

sierveren

scherpe snavel

hoge poten

Christophe Hillaert

Waar vind je mij?

De blauwe reiger broedt van februari tot mei en bouwt zijn nest het liefste hoog in een boom op een eiland, meestal in kleine kolonies. Nadat het mannetje een geschikte plaats heeft gevonden om een nest te bouwen, gaat hij op zoek naar een vrouwtje. Deze versiert hij door zich uit te rekken en de sierveren op zijn schouder en achterhoofd rechtop te zetten.

“Is de blauwe reiger een trekvogel?”

Ja. Normaal trekt deze vogel in de winter richting het zuiden om de vorst te vermijden. Tegenwoordig blijven steeds meer vogels toch hier overwinteren door de zachte winters.

De blauwe reiger eet bijna alles wat hij in in het water kan vinden, voornamelijk vissen, kikkers en salamanders. Vind jij in onderstaande kleurplaat de lekkernijen die op het menu staan van de reiger? Het zijn er 8!

Wist je dat?

Er naast de blauwe reiger ook andere reigersoorten voorkomen in onze natuurgebieden? Zo zie je soms ook de kleine en grote zilverreiger overvliegen of spot je met wat geluk een purperreiger.Als je goed oplet kan je tussen het riet soms zelfs een roerdomp spotten! 24

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Vogelnieuws: de roodborsttapuit Joris Everaert Aangezien er weinig bijzondere waarnemingen zijn verricht van overwinterende vogels in de voorbije zachte winter, werd gekozen om nog eens een opmerkelijke broedvogel in de aandacht te brengen. De roodborsttapuit (Saxicola torquata) is een kleine zangvogel die vroeger behoorde tot de familie lijsters (Turdidae), maar volgens recente inzichten wordt ingedeeld bij de vliegenvangers (Muscicapidae) net als zijn naaste verwant het paapje (Saxicola rubetra). De mannetjes zijn goed herkenbaar met zwarte kop, witte halszijden en oranje borst. Het vrouwtje heeft een minder opvallende lichtbruine kop. Roodborsttapuiten broeden o.m. in heide- en duingebieden, maar ook op braakliggende gronden en in structuurrijke open landbouwgebieden (vooral weilanden) met verspreide struiken en ruigtes. De toppen van lage bomen en struiken of weidepaaltjes gebruiken ze als uitkijken zangpost. De soort komt in Europa als broedvogel vooral voor in de zuidelijke en gematigde streken. Ze brengen de winter veelal door in Zuidwest-Europa, Frankrijk, het Iberisch Schiereiland en Noord-Afrika. Bij zachte winters overwinteren er ook een aantal roodborsttapuiten in de gematigde regio’s zoals Vlaanderen. Net zoals in veel regio’s binnen Europa, kende de soort in de jaren 70 en 80 in Vlaanderen een duidelijke afname, wellicht als gevolg van intensivering van het cultuurlandschap waarbij tal van perceelranden, ruige hoekjes en struwelen verdwenen en door het toenemend gebruik van herbiciden. Na een dieptepunt rond 1990 met slechts ca. 900 broedparen, is de soort aan een opmerkelijk herstel begonnen in Vlaanderen. Tijdens de vorige Vlaamse broedvogelatlas (2000-2002) werd de populatie al geschat op ca. 2400 paren. De toename heeft zich sindsdien doorgezet met naar schatting 2700 tot 4000 broedparen in de periode 2013-2019. Deze toename speelt zich af in zowel heide- duin- als landbouwgebied. Hiermee is het één van de weinige soorten die in ons landbouwareaal positieve cijfers laat noteren.

Waargenomen roodborsttapuiten per kilometerhok in het broedseizoen van 2009 (links) en in 2019 (rechts). De intensiteit van de rode kleur is gerelateerd met het maximumaantal dat gelijktijdig is waargenomen. Bron: Vogelwerkgroep Durmevallei en www.waarnemingen.be

Ook in de regio rond Durme, Moervaart en Schelde zien we in de laatste jaren een toename van het aantal broedkoppels. Daar waar 10 jaar geleden de soort met een paar koppels enkel tot broeden kwam in en langs de Scheldebroeken in Zele en Berlare, kan de soort nu ook broedend waargenomen worden in de Durmemeersen in Zele en Hamme (soms 1 koppel), in het Weymeerbroek (Oude Durme) in Waasmunster (2-3 koppels), in het Groot Broek in Waasmunster (recent 1 koppel) en vooral ook in de Moervaartvallei in o.m. de Maaibos-weilanden in Moerbeke (2-3 koppels), de akkers thv. Cheijnen in Moerbeke (1-2 koppels), de weilanden ten noorden van de Stekense Vaart in Moerbeke en Stekene (2-4 koppels) en in nog enkele landbouwgebieden waar waardevolle perceelsranden en ruigtes aanwezig zijn.

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Activiteitenkalender april - augustus 2020 Alle activiteiten onder voorbehoud van verdere Corona-maatregelen van de overheid

ZATERDAG 11 APRIL

Elvirawandeling 2.0 - UITGESTELD Chefkok Sven Bogaert viert zijn 20 jarig jubileum in restaurant Elvira. Samen met hem organiseert vzw Durme een feestelijke editie met boeiende natuurwandelingen, lekkere hapjes en optredens! Meer info: www.restaurant-elvira.be Inschrijven: via info@restaurant-elvira.be of via 09 367 06 82 (deelname kost 50 euro) ZATERDAG 11 APRIL

Ridderwandeling in de Eendenkooi - UITGESTELD Ga met ridder Nico mee op tocht in de Eendenkooi. Een spannend avontuur voor kinderen tussen 6 en 12 jaar. Afspraak: 14 uur aan het â&#x20AC;&#x2DC;brugskenâ&#x20AC;&#x2122; (Donklaan thv nr. 73). Einde voorzien rond 15.30 uur. Meer info: couge@telenet.be of 0474 97 60 41 WOENSDAG 22 APRIL Buitenspeeldag

Provinciale infonamiddag activiteit van Vogelbescherming Vlaanderen - UITGESTELD

Kom zaadbommen maken op de buitenspeeldag in Lochristi of trek je laarzen aan in Berlare.

Afspraak: 14 uur, bezoekerscentrum Molsbroek (Molsbergenstraat 1, Lokeren) Meer info: afdelingenteam@vogelbescherming.be

ZATERDAG 25 APRIL

Aaidierenworkshop Nieuwdonk - UITGESTELD Kom meer te weten over de aaidieren tijdens deze leuke workshop! Voor kinderen van 6 tem 12 jaar. Afspraak: 14 uur aan de parking van Nieuwdonk (naast taverne De Zonnevallei). Meer info: pierredeseyn@gmail.com of 0477 37 38 03 (inschrijven verplicht) ZATERDAG 18 APRIL Planteninventarisatie Hemelse Rij - UITGESTELD Inventarisatie van voorjaarsflora na werken. Opgelet! Dit is geen echte wandeling, maar een streeptocht. Afspraak: 9 uur aan de Bareldonkkapel (Kapelleplein, Berlare) Meer info: Danny Minnebo, 0478 82 87 81

Meer info: via de website van jouw gemeente.

Langs de oevers van Durme en Moervaart (VOLZET)

Afspraak: om 9 uur aan de jachthaven van Lokeren (Grote Kaai). Om 17 uur zijn we hier terug. Meer info: via www.vzwdurme.be VRIJDAG 1 MEI Vroege ochtendwandeling in de Fondatie Je kan bij deze vroege ochtendwandeling inpikken op 2 verschillende momenten. Afsluiten doen we met een verwarmend hapje en drankje. Afspraak: 5 uur of 7 uur aan de Liniewegel (kruising met Weimanstraat) in Sinaai Meer info en inschrijven: info@vzwdurme.be of 09 348 30 20. Deelname kost 6 euro.

vzw Durme

WOENSDAG 15 APRIL

ZONDAG 19 APRIL

ZONDAG 3 MEI

ZATERDAG 30 MEI

Vogelwandeling met Eddy Gadeyne

Lente in het Verloren Bos en de Buylaers

Vogelkenner Eddy Gadeyne gidst dit jaar 35 jaar! Daarom trakteert hij ons op 2 wandelingen in het Molsbroek.

We snuiven de lente op en zoeken naar de mooiste lente-tekenen in de natuur.

Afspraak: om 10 uur en 14 uur op het terras voor bezoekerscentrum Molsbroek Meer info: info@vzwdurme.be

Afspraak: 9 uur aan parking Aardeken (Verloren Bos) Meer info: rudi.vanduyse@outlook.be ZATERDAG 30 MEI

VRIJDAG 8 MEI

Exotenbeheer in de Veengraslanden

Lezing: Klimaatbewust consumeren

Vandaag steken we de handen uit de mouwen, bestrijden de woekerplant reuzenbalsemien en geven zo de fauna en flora alle kansen.

Karine Van Doorsselaer vertelt ons over duurzame en klimaatverantwoorde producten. Tijdens deze lezing geeft ze tips over de aankoop van producten die passen in de circulaire economie.

Afspraak: 9 uur houten chalet (ingang Nieuwdonk) Meer info: donk@vzwdurme.be

vzw Durme

Afspraak: 19.30 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek (klaslokaal) Meer info: info@vzwdurme.be ZATERDAG 9 MEI Weidevogeltocht in het Aubroek Conservator Jan Maertens neemt ons mee op sleeptouw langs de Schelde in Zele en Berlare. Hij vertelt ons wat meer over de prachtige weidevogels die hier voorkomen. Afspraak: om 9 uur aan taverne het Veerhuis (Waterhoek 25, 9290 Berlare) Meer info: jan.maertens1@telenet.be of via 0478 76 55 49 ZONDAG 17 MEI Stiltewandeling in de Hemelse rij i.s.m. Dienst Cultuur Berlare Op zoek naar de muziek van de natuur... We leggen een verrassend parcour af doorheen ongekende plekjes natuur.Vergeet je laarzen niet! Afspraak: 14 uur aan de Scheve Villa (Donklaan 7) Meer info: en inschrijven: cultuur@berlare.be Prijs: 9 euro

ZONDAG 6 JUNI Soortenzoekdag Hamme i.s.m.WAKONA en Natuurpunt Waasland We bezoeken dit jaar een nog weinig onderzocht gebied, namelijk de nieuw aangekochte bossen langsheen de Schelde te Moerzeke-Hamme. Afspraak: om 13.30 uur aan ‘Meyerstreek’ in Moerzeke. (parkeren aan de Gespoelde Put) Meer info: tomneels@telenet.be, 0485 61 80 35 of frans.van.havermaet@telenet.be, 0499 73 35 14 ZATERDAG 7 JUNI Maandwandeling Molsbroek ‘(on)kruidenwandeling’ Gids Raf Demeyer vertelt alles over de (on)kruiden in het Molsbroek. Afspraak: 14.30 uur op het terras voor bezoekerscentrum Molsbroek Meer info: info@vzwdurme.be 29

ZATERDAG 13 JUNI

ZONDAG 21 JUNI

Onkruiden: onbekend maakt onbemind

Hoogtij langs de Schelde en de Durme

‘Onkruid vergaat niet?’ Neen, onkruid bestaat niet! Vandaag staan de (on)kruiden in de Donk centraal.

In het Molsbroek organiseren we twee klimaatwandelingen en een huiskamerconcert onder de sterren (met de telescopen van de Vereniging voor Sterrenkunde Scheldeland), in Waasmunster neemt een gids je mee op een klimaatwandeling.

Afspraak: 14 uur aan de 'houten chalet' (ingang Nieuwdonk in Berlare) Meer info: donk@vzwdurme.be ZATERDAG 13 JUNI Opening keramiektentoonstelling ezoekerscentrum Molsbroek Te bezichtigen tijdens de openingsuren van bezoekerscentrum Molsbroek tot 31 augustus. ZONDAG 14 JUNI

MAANDAG 22 JUNI Planteninventarisatie omgeving Heikens Inventarisatie na nieuwe inrichting. Opgelet, dit is geen echte wandeling maar een streeptocht.

Vogelwandeling in ‘het Berlaarse Zwin’ De Paardenweide wordt ook wel eens het Zwin van Berlare genoemd. Vogelkenner Eddy Gadeyne neemt je ’s voormiddags mee op ontdekking.

Daan Stemgée

Afspraak: om 9.30 uur aan de Schapenweide op het einde van de Sarrosstraat (Berlare). Meer info: eddy.gadeyne@telenet.be

ZONDAG 14 JUNI 10 nieuwe Sigma-sterrenwandeling in Groot en Klein Broek i.s.m. vzw LIA De herinrichting van Sigmagebied Groot en Klein Broek zorgt voor lokale topnatuur. Deze wandeling neemt je mee langs 10 ster-locaties van het gebied. Afspraak: 14 uur aan de ingang van het kasteel van Sombeke, Smoorstraat Sombeke. Meer info: sarah.geers@vzwdurme.be of 09 348 30 20 30

Afspraak: 10 uur en 14 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek voor de klimaatwandeling, 21 uur voor het huiskamerconcert onder de sterren. Meer info: volgt op www.hoogtijscheldevallei.be

Afspraak: 19 uur, einde Broekstraat in Overmere Meer info: Danny Minnebo, 0478 82 87 81 ZATERDAG 4 JULI Exotenbeheer in de Veengraslanden Vandaag steken we de handen uit de mouwen en bestrijden de woekerplant reuzenbalsemien. Afspraak: 9 uur houten chalet (ingang Nieuwdonk) Meer info: Franki D’haese, 0496 57 26 23 of Eddy Copers, 0487 68 75 64 ZONDAG 5 JULI Maandwandeling Molsbroek ‘Het Molsbroek redt ons leven’ en Zonnekijkdag Gids Reinhilde neemt je mee op ontdekkingstocht door de Molsbergen en langs het water van het Molsbroek. Kijk vanop het terras van het Molsbroek door verschillende telescopen van de Vereniging voor Sterrenkunde Scheldeland naar de zon. Een uniek gebeuren! Afspraak: 14.30 uur op het terras van bezoekerscentrum Molsbroek Meer info: info@vzwdurme.be

ZONDAG 12 JULI Excursie in de ‘vlinderhotspot’ Vandaag neemt vlinderexpert Thomas je mee op tocht. Tip: vergeet geen muggencrème. Daarnaast is zelfs bij mooi weer een lange broek aan te raden. Afspraak: 14 uur aan de Sint-Rochuskapel, kruising Moleneindestraat en Veulaerstraat in Uitbergen Meer info: thomas.vanlancker@vzwdurme.be of 0497 237 247 ZONDAG 2 AUGUSTUS

MAANDAG 24 AUGUSTUS TOT EN MET DONDERDAG 27 AUGUSTUS Kindercursus: Dolle beestenboel Bezoekerscentrum Molsbroek Harige beesten, slimme beesten, sterke beesten, sluwe beesten… Klein of groot, stil of luid, we duiken in de dolle beestenboel van het Molsbroek! Leer de bewoners van het reservaat van dichtbij kennen. Voor ieder wat wils. Jij komt toch ook?

Waterfeesten Donkmeer

Afspraak: van maandag tot en met donderdag van 9 tot 16 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek (Molsbergenstraat 1, Lokeren).

Vandaag genieten jong en oud van de welbekende Waterfeesten. Ook vzw Durme doet mee en organiseert o.a. enkele activiteiten in de natuurtuin.

Meer info en inschrijven: 09 348 30 20 of via sarah.geers@vzwdurme.be. Voor kinderen van het eerste tot en met het zesde leerjaar.

Afspraak: vanaf 12 uur aan het oude bezoekerscentrum Donkmeer (Donklaan 119a) Meer info: donk@vzwdurme.be

Deelname kost 80 euro voor leden van vzw Durme en 95 euro voor niet-leden van vzw Durme.

Vzw Durme

REGIONALE VERENIGING VOOR NATUUR- EN MILIEUBEHEER

Het secretariaat is open: maandag t.e.m. woensdag: van 8 tot 12 uur en van 13 tot 17 uur, donderdag t.e.m. vrijdag: van 8 tot 12 uur en van 13 tot 16 uur.

Bezoekerscentra

Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren

Bezoekerscentrum Donkmeer Donklaan 123, 9290 Berlare

Gratis toegankelijk

- 1 februari tot 31 mei: zon- en feestdag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17 uur, - 1 juni tot 15 sep: zaterdag en zondag van 14 tot 18 uur, dinsdag tot vrijdag van 13 tot 17 uur, - 16 september tot 31 oktober: zondag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17 uur, - 1 november tot 31 januari: zondag van 14 tot 17 uur, woensdag van 13 tot 17 uur.

- elke dag van 10 uur tot 12.30 uur en van 13.30 uur tot 17 uur. In juli en augustus tot 18 uur. - November t.e.m. februari van 13.30 uur tot 18 uur. - op aanvraag via donk@vzwdurme.be. - Gesloten van 24 december t.e.m. 2 januari.

Uit naam van alle collegaâ&#x20AC;&#x2122;s en bestuurders wensen we jullie veel sterkte en moed toe in deze moeilijke tijden. De coronacrisis maakt duidelijk dat we de balans met de natuur moeten herstellen.Wetenschappers hebben aangetoond dat een toename van dit soort virussen te wijten is aan onder meer het snel verdwijnen van onze bossen. Wij zetten ons werk dan ook onverminderd voort. Zo dragen wij ons steentje bij aan onze gezondheid en die van onze natuur.

Jean Finet

Durme- en Scheldeland Driemaandelijks tijdschrift van vzw Durme

P003350

V.U. vzw Durme Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren

2020 I jaargang 23 I nr 2 Afgiftekantoor Lokeren 1