De Kiem

Erkenningsnummer P702012

Afgiftekantoor Gent X

ZONDER MEER

JAARVERSLAG 2021 DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE KIEM VZW - JG. 29 NR. 2 APRIL, MEI, JUNI 2022

Voorwoord

ER WEER VOLOP TEGENAAN… In dit tijdschrift presenteren wij de gedetailleerde cijfers over het voorbije werkjaar.

Het tweede coronajaar op rij. Een jaar waarin het moeilijk werken was. Een jaar waarin ‘re-integratie in de maatschappij’ voor de cliënten een onwerkelijk begrip is geworden omwille van de vele afstandsregels.

We hebben vorig jaar een nieuwe antenne geopend in Dendermonde.

Het aantal aanmeldingen in de eerste maanden lag er bijzonder hoog!

Alle medewerkers van De Kiem verdienen een grote pluim voor hun inspanningen in het afgelopen moeilijk werkjaar!

Onlangs had ik, samen met de collega’s van de andere Vlaamse revalidatiecentra voor mensen met een afhankelijkheidsprobleem, een gesprek met een medewerker van het familieplatform.

Het familieplatform behartigt de belangen van familieleden en ondersteunt hulpverleners in hun beleid. Door middel van de ‘familiereflex’-campagne wil ze familie, familieorganisaties, overheden en zorgverstrekkers aanmoedigen om de familie een actieve rol te geven tijdens het herstelproces van de cliënt.

Het familieplatform benadrukt de actieve rol die de familie speelt tijdens het herstelproces van cliënten die psychisch kwetsbaar zijn. De samenleving moet een ‘familiereflex’ maken. Zowel op vlak van regelgeving en beleid, als op individueel, netwerk- en overheidsniveau.

Eindelijk wordt dit als een evidentie beschouwd. Binnen de verslaafdenzorg

2

DE KIEM

en zeker in de therapeutische gemeenschap De Kiem is het betrekken van de context al tientallen jaren geïntegreerd in de werking.

Vorige maand was ik op een afscheidsfeestje van de Nederlands psychiater Martien Kooyman naar aanleiding van 50 jaar inzet voor drugverslaafden. Hij was de stichter van de Emiliehoeve, de allereerste therapeutische gemeenschap voor drugverslaafden op het Europese vasteland. Zijn doctoraat over de betrokkenheid van familie heeft er onder andere voor gezorgd dat er in het personeelsteam van De Kiem 2 medewerkers vrijgesteld zijn om familieleden en andere steunende figuren van de bewoners te betrekken bij de behandeling. De familiewerking van De Kiem mag als een goede-praktijk-voorbeeld beschouwd worden.

Het verslag van een hoopvolle moeder achteraan dit tijdschrift illustreert deze bewering uitermate goed.

De Kiem heeft recent een overeenkomst afgesloten met 5 gevangenissen om een aanbod te voorzien voor gedetineerden die kampen met een verslavingsprobleem. De tijd dat ze in de gevangenis doorbrengen kan maar beter nuttig gebruikt worden. Internationaal is er meer dan voldoende bewijs dat programma’s voor druggebruikers die worden georganiseerd in de gevangenis effectief zijn. De projecten die we nu kunnen aanbieden zijn opnieuw van tijdelijke duur. Geen enkele bevoegde minister is blijkbaar bereid om hier structurele middelen te voorzien zodat er op langere termijn een strategisch, gecontinueerd aanbod kan uitgerold worden. Het is nu al zeker 20 jaar dat wij aandringen bij de minister van Jus-

titie, de Federale minister van volksgezondheid en de Vlaamse minister van gezondheid en welzijn om initiatief te nemen. Zonder succes. Drugverslaafden in de gevangenis kunnen jammer genoeg nog altijd niet op hun steun rekenen.

Het project Tandem kan gelukkig wel op de nodige steun rekenen en terecht.

Door een uitbreiding van budget kon deze werking die de toeleiding naar de zorg faciliteert na vrijlating van een gedetineerde uitgebreid worden.

In mei konden we na 2 jaar eindelijk weer een graduatiefeest organiseren.

Op zo’n feest vieren we bewoners van de therapeutische gemeenschap die door het volgen van het programma een wezenlijk verschil hebben kunnen maken in hun leven. Veel ex-bewoners en familieleden waren aanwezig. De nood om elkaar terug te zien na 2 coronajaren was duidelijk zeer groot!

Zo’n dag is voor mij altijd de best mogelijke motivator om er weer volop tegenaan te gaan.

Dirk Vandevelde Directeur

Jaarverslag

JAARVERSLAG 2021 Ook 2021 werd geen gewoon jaar. Net als in 2020 bleven we geconfronteerd met noodzakelijke preventieve maatregelen en richtlijnen omwille van de corona-pandemie. Het blijven beheersen van de risico’s voor medewerkers en cliënten en tegelijk de werking zo goed als mogelijk continueren bleef de uitdaging. Gelukkig slaagden we er vrij goed in om de risico’s voor iedereen te beperken en konden we een echte corona-uitbraak voorkomen.

Corona zorgde er ook voor dat we sommige activiteiten zoals het graduatiefeest en een geplande personeelsvergadering dienden af te lassen. Toch kunnen we ook in 2021 een aantal bijzondere projecten en initiatieven vermelden.

De nieuwjaarsreceptie in januari verliep per team, met een receptie-box en een online speech van de directeur. Leuk is anders, maar het moest maar zo. In februari en maart organiseerden we met onze centrumartsen twee interne vaccinatienamiddagen, zodat we alle medewerkers die hiermee instemden konden vaccineren. De overgrote meerderheid koos effectief voor vaccinatie.

Op basis van de CAO 149 werd voor

de medewerkers van De Kiem een telewerk policy corona uitgewerkt, waarin de modaliteiten voor thuiswerk werden verduidelijkt.

In het kader van ESF-projecten (Europees Sociaal Fonds) ter ondersteuning van kwetsbare jongeren op weg naar de arbeidsmarkt kon De Kiem in het voorjaar (april) drie nieuwe (halftime) medewerkers aanwerven: twee met standplaats te Ronse (respectievelijk voor de regio Oudenaarde, Kruisem, Wortegem-Petegem, Zwalm, Horebeke en Gavere en voor de regio Ronse, Kluisbergen en Maarkedal) en een met standplaats Ninove (voor de regio Brakel-Herzele-Lierde-OosterzeleSint-Lievenshoutem en Zottegem). Alle medewerkers werden in het voorjaar aangemoedigd om de online opleiding rond Kindreflex te volgen.

In oktober konden we van start gaan met een nieuw ambulant centrum te Dendermonde. In november volgde een officiële opening in het bijzijn van Wouter Beke, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding. Ook in november kregen we (voor de eerste maal) de inspectie van het Agentschap Zorg en Gezondheid op

bezoek in het residentieel programma.

In december volgde een derde intern vaccinatiemoment voor de toediening van een boostervaccin en een griepvaccin voor wie dat wou.

Tot slot vermelden we nog dat op IT-vlak werd overgeschakeld naar een nieuwe server (met mailverkeer in de cloud) en dat de voorbereidingen werden getroffen om vanaf 2022 naar Protime over te schakelen voor het digitaal invullen van afwezigheden en dienstroosters.

En dan de cijfers… Het behalen van de vooropgestelde bezettingscijfers was net als in 2020 allesbehalve evident.

Residentieel daalde de bezetting naar 95,66 % (vs. 99,93 % in 2020) en voor de gerechtelijke alternatieve maatregelen (te Gent) naar 111% (vs. 133% in 2020).

De start van een nieuw ambulant centrum te Dendermonde zorgt bij de ambulante centra (met een conventie met de Vlaamse Gemeenschap) voor een aanzienlijke stijging naar 642 aanmeldingen (vs. 352 in 2020), wat resulteert in een bezetting van 108% (vs. 80% in 2020).

Aantal aanmeldingen Aantal aanmeldingen 2017

2018

2019

2020

2021

Gent

277

288

324

349

301

R/G/N/D

312

338

394

352

642

Gevangenis

101

141

182

141

157

Drugpunten

120

192

241

248

221

Intro

255

249

254

238

225

Totaal

1065

1208

1395

1395

1546

Alle werkingen samen genomen zien we opnieuw een stijgende trend qua aantal aanmeldingen van 1395 (in 2019 en 2020) naar 1546 personen. Ook het aantal effectief opgestarte behandelingen stijgt naar 931 (vs. 804 in 2020).

u

Jaarverslag

Aantal aanmeldingen 700 600

Gent

500

R/G/N/D

400

Gevangenis

300

Drugpunt

200

Residentieel

100 0 2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Aantal behandelingen Aantal behandelingen 2016

2017

2018

2019

2020

Gent

141

179

166

184

152

R/G/N/D

187

216

187

174

365

Gevangenis

101

131

141

141

132

Preventie

120

181

241

248

221

Residentieel

46

60

51

57

61

Totaal

556

767

786

804

931

Het ambulant centrum te Ninove start op 1 september 2020, wat resulteert in 97 aanmeldingen en 53 behandelingen van begin september tot eind november 2020. In 2021 is dit centrum voor het eerst een volledig werkjaar actief, wat resulteert in een verdubbeling van het aantal aanmeldingen en behandelingen.

Het ambulant centrum te Dendermonde start op 1 oktober 2021, wat resulteert in 143 aanmeldingen en 81 behandelingen tussen begin oktober en eind december.

Het volledige werkjaar in Ninove en de opstart in Dendermonde verklaren de aanzienlijke stijging van aanmeldingen en behandelingen in 2021.

4

DE KIEM

Ambulant centrum

In de gevangeniswerking worden minder gedetineerden behandeld, door het wegvallen van de kortdurende vorming in de gevangenis te Gent en door het af en toe stilvallen van ons aanbod, vanwege lockdown-maatregelen. Door de moeilijk corona-tijd worden in het ambulant centrum te Gent minder cliënten behandeld en ook het aantal vroeginterventies bij de Drugpunten daalt.

Toch stijgt het totaal aantal effectief opgestarte behandelingen in 25021 naar 931 cliënten. Vooral de extra behandelingen na de opstart van het ambulant centrum te Dendermonde laten hier hun effect gelden. In het residentieel programma starten 61 nieuwe bewoners hun behandelprogramma (vs. 57 in 2020).

Aanmeldingen

Behandelingen

2020

2021

2020

2021

Dendermonde (gestart 01/10/2021)

/

143

/

81

Ninove (gestart 01/09/2020)

97

181

53

110

Ronse

148

193

75

97

Geraardsbergen

107

125

46

77

Totaal

352

642

174

365

Gemiddelde leeftijd & Percentage vrouwelijke cliënten Gemiddelde leeftijd 2016

2017

2018

2019

2020

Gent

33

33

34

34

35,4

R/G/N/D

32

33

33

33

33,6

Residentieel

29

32

34

32

34,5

2016

2017

2018

2019

2020

Gent

10

14

21

12

18

R/G/N/D

17

21

27

23

25

Residentieel

26

19

19

35

29

Percentage vrouwelijke cliënten

Een analyse van de cliëntkenmerken leert ons dat de gemiddelde leeftijd van de cliënten verder stijgt (in Gent van 34 naar 35,4 jaar; in Ronse, Geraardsbergen, Ninove en Dendermonde (RGND) van 33 naar 33,6 jaar en residentieel van 32 naar 34,5 jaar).

Het percentage vrouwelijke cliënten stijgt in de ambulante centra en daalt residentieel. De Kindreflex in gedachte, vermelden we hier ook dat heel wat cliënten kinderen hebben : 47% in Gent, 40% in RGND en 54% residentieel.

Voornaamste product mefedrone 2% ketamine 1% GHB 2% medicatie 1%

% 17

%

%

ne

oï er

13 hol

8 ol

e 8% amfe

38%

amfe

GHB 2% ketamine 3% cannabis 2% alco

oh alc

heroïn

% 17 ol

h lco

a

h

tami n

es 17 %

tamin

es 15 %

9% ïne 2

hero

amfetamin

es 20%

co ca ï

ne

26

%

16%

cocaïne 31%

is canab

ca na bis 21 %

cocaïne

andere 2% ketamine 5% mefodrone 5%

Gent

Ronse / G'bergen / Ninove / D'monde

Residentieel

In het ambulant centrum te Gent stijgt opnieuw het percentage cliënten dat cocaïne als voornaamste product vermeldt (van 31 naar 38%) en zien we een daling inzake cannabis (van 26 naar 16%).

In Ronse/Geraardsbergen/Ninove/ Dendermonde (RGND) zien we vooral

een sterke daling van het percentage cliënten dat heroïne als voornaamste product vermeldt (van 26 naar 17%).

Residentieel valt dan weer een stijging op van het percentage cliënten dat heroïne als belangrijkste product vermeldt (van 21 naar 29%). De scoring van het

voornaamste product door cliënten blijft natuurlijk enigszins subjectief, maar toch blijkt duidelijk dat in alle afdelingen het percentage cliënten dat cocaïne als voornaamste product vermeldt het hoogste scoort (38% in Gent, 26% in RGND en 31% residentieel).

5

u

Jaarverslag

Justitiële situatie VLV/VI 2% DBK 2% Halve vrijheid 1% ET 2%

VLV/

VI 11 %

DBKI 2%

%

e

Ge

% e4 er 5% VOV

d An

18

7% n2

tie ba Pro

11%

15 %

VOV 5 %

Ge

%

30

en

%

18

%

46 %

ET 5

M

Geen 66%

BE

tie ba Pro

BEM 1 1%

ie bat Pro

VO V

ET 1% VLV/VI 2%

Gent

Ronse / G'bergen / Ninove / D'monde

In Gent heeft 27% van de aangemelde personen geen justitieel statuut. In Ronse/Geraardsbergen is dit 60% en residentieel 45%. Dit is een lichte stijging tegenover vorig werkjaar (met

toen respectievelijk 20, 53 en 43%).

Ook hier dienen we te spreken van enigszins arbitraire cijfers, aangezien er vaak toch een onrechtstreekse druk of doorverwijzing speelt.

Residentieel

Doorverwijzers (in %) 57%

TANDEM

5 3

Justitie

54%

Medisch Gespecialiseerde drughulpverlening Welzijn en GGZ

4 4

Omgeving (familie, vrienden,...)

R/G/N/D

12%

10,5%

46%

20

In Gent wordt 54% van de cliënten doorverwezen vanuit justitie en in Ronse/G’bergen/Ninove/D’monde en ook residentieel komt de grootste groep op initiatief van de druggebruiker zelf of van zijn omgeving (respectievelijk 56% en 50%).

De Kiem bereikt in zijn verschillende afdelingen vnl. cliënten uit Oost-Vlaan-

DE KIEM

Residentieel

6,5

29%

0

6

Gent

17%

10%

Gebruiker

5,5

17%

3 3

3

22%

40

40%

60

80

100

deren. In het residentieel programma komt dit werkjaar 40% uit Oost-Vlaanderen, 36% uit West-Vlaanderen en 16% uit Antwerpen.

De Onthaalafdeling slaagt er net als in 2020 in zo’n 53% van de opgenomen bewoners te motiveren voor een verdere behandeling in de TG. De gemiddelde verblijfsduur in deze afdeling is

120

33 dagen. In 2021 tellen we er 7 vangnetopnames voor de TG en 2 voor het halfweghuis.

In de TG is de gemiddelde verblijfsduur 201 dagen (vs. 259 dagen in 2020).

Het bewonersaantal in de TG start in 2021 op 20 en eindigt op slechts 14 bewoners. In 2021 starten in totaal 40 bewoners hun programma. De helft

daarvan kiest voor een vervolgbehandeling in het halfweghuis van De Kiem.

Opvallend veel personen verlieten het programma op eigen initiatief.

In 2021 waren er 6 opnames in de Tipi.

De gemiddelde verblijfsduur bedraagt er 218 dagen. Van de vijf ouders die er in de loop van 2021 verbleven heeft 1 moeder positief afgerond en 2 moeders

zijn eind december nog in opname. Bij de start van 2021 verbleven 7 personen in het residentieel halfweghuis. In de loop van het jaar werden 21 personen vanuit de TG opgenomen, wat meer dan gemiddeld is de afgelopen jaren.

delde verblijfsduur in het residentieel HWH bedraagt 6,37 maanden.

Bij de start waren er 8 personen in ambulante nazorg. In de loop van het jaar kwamen er 14 mensen bij. Twee personen rondden hun ambulante begeleiding af in onderling akkoord, zes personen op eigen initiatief en twee

Slechts drie personen verlaten het programma en 14 personen gaan over naar de ambulante begeleiding. De gemid-

Spuitenruil Sinds mei 2015 bieden de ambulante centra van De Kiem in Ronse en Geraardsbergen spuitenruil aan in samenwerking met Spuitenruil Vlaanderen. In het Ambulant Centrum van Gent kan spuitenruil enkel voor bestaande cliënten. In 2022 zal ook in Ninove hiermee gestart worden en staat er voor het team te Dendermonde reeds een opleiding gepland.

Spuitenruil heeft tot doel besmettelijke aandoeningen en andere gezondheidsrisico’s te voorkomen, het besmettingsgevaar bij andere bevolkingsgroepen te voorkomen en het aanzetten tot meer zorg en hulpverlening via gerichte doorverwijzing.

In Ronse en Geraardsbergen werden minder spuiten verdeeld en gerecupereerd als voorgaande jaren, in de afdeling in Gent werden meer spuiten verdeeld dan gerecupereerd. Vermoedelijk kunnen we dit (deels) verklaren door de coronacrisis want ook in andere

Spuitenruil 2021

Ronse

Geraardsbergen

Gent

Totaal

Verstrekking

600

11620

1470

13690

Recuperatie

600

15375

930

16068

Contacten

2

28

23

53

Spuitenruil De Kiem Ambulant Ronse - Geraarsbergen - Gent 2017

2018

2019

2020

2021

Contacten

51

62

92

71

53

Verdeeld

6975

6460

23688

19163

13690

Recuperatie

14650

11060

29830

24260

16068

Return Rate

210%

171%

126%

127%

117%

Jaar

regio’s valt een daling vast te stellen.

In de drie centra samen zijn 13690 spuiten verdeeld en 16068 spuiten gerecupereerd. Dit is in vergelijking

met vorig werkjaren een daling, wellicht door de corona-omstandigheden te verklaren. De cijfers blijven echter bevestigen dat spuitenruil zinvol is en dat er vraag naar is.

Gevangeniswerking De Kiem is met zijn gevangeniswerking actief in het B.leave project in Ruiselede, met toegepaste terugvalpreventiesessies op de Drugvrije Afdeling in Brugge en in de gevangenis te Oudenaarde en met een kortdurende vorming in de gevangenis te Gent. De financiering van deze engagementen blijft echter een probleem.

Beslissingen hieromtrent worden vaak pas laattijdig genomen en soms moet het steunfonds van een gevangenis hiervoor worden aangesproken, wat geen

structurele oplossing biedt.

Op jaarbasis werden in de gevangenis te Ruiselede 35 gedetineerden begeleid die allen deelnamen aan de groepsessies.

Ook de Drugs de baas?!-vorming in de gevangenis te Gent in september kon zo goed als normaal doorgaan. Net als vorig werkjaar voor één groep van 10 gedetineerden, 11 sessies gedurende 4 weken.

De toegepaste terugvalpreventie op de drugvrije afdeling van de gevangenis van Brugge en in Oudenaarde bleef zo goed als mogelijk doorgaan. In Brugge werden 59 verschillende gedetineerden aangemeld en gezien. 54 ervan worden individueel begeleid en 19 in groep. In Oudenaarde worden 28 nieuwe gedetineerden aangemeld en tellen we 34 lopende of nieuwe individuele begeleidingen, waarvan slechts 8 in groep (tgv de coronarestricties).

7

u

Jaarverslag

Drugpunten De Kiem heeft vier Drugpunten, m.n. in de politiezones Wetteren-WichelenLaarne, Rhode-Schelde (de gemeenten Oosterzele, Melle, Merelbeke en Destelbergen), Assenede-Evergem en in de politiezone Regio Puyenbroeck (de gemeenten Lochristi, Wachtebeke, Moerbeke en Zelzate). Twee strategische doelstellingen staan bij deze diensten voorop: lokale preventie en vroeginterventie (informatie, advies en begeleiding), verder afgekort als VI. Drugpunt organiseert preventieactiviteiten op maat van verschillende doelgroepen en volgens hun behoeften: kinderen en jongeren in lager of secundair onderwijs, jongvolwassenen die een rijbewijs halen, jongeren die fuiven of op kamp gaan, ouders, ouderen en alle volwassen burgers… Hierbij wordt gebruikt gemaakt van bestaande of nieuw uitgedachte preventiepakketten of –campagnes en ook van eigen workshops op maat.

Ook de preventiewerkers hebben zich maximaal moeten aanpassen aan de corona-omstandigheden. Heel wat preventieactiviteiten vielen noodgedwongen weg. Het aantal vroeg-interventies viel in 2021 ook terug.

In het voorbije werkjaar worden in Drugpunt Wetteren-Wichelen-Laarne 67 vroeginterventies gerealiseerd, in Rhode-Schelde betreft dit 64 begeleidingen en in Assenede-Evergem 46. In het Drugpunt Regio Puyenbroeck worden 44 vroeginterventies gerealiseerd.

Alles samen betreft dit 221 vroeginterventies (tegenover 241 in 2019 en 248 in 2020).

De politie blijft in alle zones de belangrijkste doorverwijzer (22,2%). Velen melden zich ook aan op eigen initiatief (29 %), zijn doorgestuurd door de gemeente of door het OCMW (8,6 %) of door de school (9,5 %).

Verwijzer

Aantal

Scholen / CLB

21

Politie

49

Huisarts

17

Eigen initiatief

64

Familie / vrienden

23

OCMW / gemeente

19

Andere

28

Totaal

221

Het belangrijkste product bij aanmelding in de 4 politiezones blijft cannabis (37,5%), met daarna alcohol (18,5%) en vervolgens cocaïne (11,8%).

Extra ondersteuning voor druggebruikende ouders Met financiële steun van Geraardsbergen heeft De Kiem een extra medewerker (halftijds) kunnen aanwerven om druggebruikende ouders extra te ondersteunen. De centrale doelstelling van de ‘verruimde’ begeleiding is om een betere omkadering te voorzien voor de ouder(s) en de kind(eren) door organisatie-overschrijdend te werken en op die manier de alertheid en de expertise bij een ruimer netwerk van hulpverleners te bevorderen.

In Geraardsbergen worden in 2021 twintig gezinnen met kinderen begeleid. Het betreft specifiek die gezinnen

8

DE KIEM

waar “de nood het hoogst” is en waar de kinderen jonger zijn dan 12 jaar. Bij 15 moeders en/of vaders woont hun kind bij hen in en voeden zij dit zelf op.

Bij de 5 andere moeders/vaders werd het kind (tijdelijk) geplaatst in een instelling of in een pleeggezin. Ook bij hen hebben we aandacht voor hun ouderrol en zijn we aanwezig (waar nodig) op overleg-momenten met externe diensten rond het kind. Eén vader werd positief afgerond binnen zijn begeleiding in 2021. Twee ouders haakten af en één ouder werd doorverwezen naar ons ambulant centrum te Ninove wegens een verhuis.

Om de veiligheid van de kinderen zo goed als mogelijk te waarborgen en tegelijk de ouders te ondersteunen in hun opvoedingstaak, is de afstemming en coördinatie van deze zorgtrajecten en diensten van groot belang. In 2020 werd met 21 diensten contact gelegd in functie van de lopende trajecten.

Voornamelijk met Kind en Gezin, Huis van het kind, OCMW en thuisbegeleidingsdiensten wordt nu nauw samengewerkt.

Dirk Calle Beleidsmedewerker

Gevangeniswerk

ACTIEF IN 5 GEVANGENISSEN… Naast het vaste engagement in de gevangenis te Ruiselede en een herstart op de drugvrije afdeling te Brugge, haalde De Kiem de gunning binnen voor engagementen in de gevangenissen te Gent, Dendermonde en Beveren. Tijd voor een nieuwe stand van zaken…

Ruiselede “B.leave” is een project in de gevangenis te Ruiselede voor gedetineerden met een verslavingsproblematiek, dat jaarlijks loopt van oktober tot mei. De Kiem zorgt hierbij wekelijks voor een sessie terugvalpreventie, een gespreksgroep, individuele gesprekken en het voor- en nabespreken van penitentiaire uitgangen en verloven. Daarnaast is er groep sociale vaardigheden en heel wat sport.

Het b.leave-project 2020-2021 ging van start met 18 deelnemers. Doorheen het traject werden drie deelnemers om diverse redenen op transfer gestuurd

naar een andere gevangenis. De anderen konden het project voleindigen, met wisselende inzet en resultaat. Het project wordt traditiegetrouw afgesloten met het lopen van een halve marathon in het bijzijn van vrienden of familie.

Tien b.leavers haalden op die manier ook letterlijk de eindmeet. Vier anderen konden niet starten door blessures of medische problemen en eentje liep de halve marathon niet uit. Het blijft voor alle aanwezigen een deugddoend gebeuren. Als begeleider merk je dat sommige deelnemers een hele evolutie doormaken qua mindset en dat ze ook anders voor de dag komen. Ook voor de familie is deze evolutie merkbaar.

Anderen hebben nog een hele weg te gaan. Voor hen is b.leave een opstap naar verdere hulpverlening, als ze daar voor open staan.

DVA Brugge Binnen de drugvrije afdeling in de gevangenis te Brugge (2 secties) staat 1 medewerker van De Kiem in voor een gedifferentieerd aanbod van terugvalpreventie-sessies en individuele gesprekken. Het betreft een engagement van 4u30 op weekbasis.

Dit engagement werd half februari door de gevangenisdirectie stilgelegd aange-

Foto met dank aan Emma Dooms

9

u

Gevangeniswerk

zien er onduidelijkheid bestond betreffende de verdere financiering. Na een beperkte openbare aanbestedingsprocedure en het indienen van een offerte, werd de terugvalpreventie terug aan De Kiem gegund en konden we begin mei ons engagement hernemen. Na de nodige individuele (screenings)gesprekken hopen we dit jaar nog twee (weliswaar afgeslankte) cycli met groepssessies te kunnen voleindigen. De drugvrije afdeling staat momenteel nogal onder druk aangezien niet alle beschikbare cellen in gebruik zijn en er op andere afdelingen in de gevangenis sprake is van overbevolking.

Voor de penitentiair beambten van de drugvrije afdeling en van de vrouwenafdeling staat in het najaar nog een opleidingstraject in samenwerking met De Kiem gepland. Op het programma staat een dag basisopleiding over omgaan met druggebruik in een detentiecontext, gevolgd door een werkbezoek aan De Kiem. In de voormiddag krijgen de beambten uitleg over de werking van De Kiem met een rondleiding en getuigenis door een bewoner en daarna een teamnamiddag door de directie van de vrouwen- of mannenafdeling in samenwerking met Dirk Calle. Tot slot volgt voor de geïnteresseerden nog een opleiding motiverende gespreksvoering.

Gent, Dendermonde & Beveren Het reeds in Brugge en voorheen in Oudenaarde gehanteerde aanbod van terugvalpreventie (een combinatie van groepssessies terugvalpreventie en individuele gespreken) willen we nu ook in Gent, Dendermonde en Beveren opstarten.

Het aanbod vanuit De Kiem voor deze gevangenissen betreft een vorming in groep (2 uur) in combinatie met individuele gesprekken (2 uur). Als referentiekader voor de te bespreken thema’s binnen de vorming terugvalpreventie (TVP) hanteren we een (op maat aan te passen) cyclus van een tiental sessies met bijhorend werkschrift, steeds interactief vertrekkend vanuit praktijkervaringen van de deelnemers. De voorheen gebruikte werkschriften (enerzijds in Brugge en Oudenaarde en anderzijds in de gevangenis te Gent), werden afgeslankt en bijgewerkt tot een nieuw werkschrift.

Complementair aan de groepssessies zal een medewerker van De Kiem aanwezig zijn voor individuele gesprekken. Deze individuele begeleiding kan meerdere doelen hebben: het helpen vertalen van in groep aangebrachte thema’s naar de persoonlijks situatie,

het ondersteunen van de gedetineerde om zich meer te laten kennen en het individueel bijsturen van gedetineerden wanneer de groepsdynamiek of –afspraken in het gedrang komen.

Ook gedetineerden die (nog) niet deelnemen aan de groepssessies TVP kunnen beroep doen op een individueel gesprek. De ervaring leert ons dat groepssessies soms wegvallen en er daardoor meer ruimte komt om gedetineerden individueel te zien. Hierbij kunnen we vier types van individuele gesprekken onderscheiden: 1. onthaalgesprekken over het leven in detentie en de mogelijke valkuilen inzake middelenmisbruik; 2. gedrag regulerende en ondersteunende gesprekken; 3. gesprekken rond terugvalpreventie en -interventie en 4. info over hulpverlening en doorverwijzing naar Tandem of naar de groep sessies TVP. Globaal spreken we dus over een engagement van 4u op weekbasis in deze drie gevangenissen.

Veroordeelden Beklaagden Geïnterneerden Andere

2

1

13 %

2021 Gemiddelde bevolking Gent

10

DE KIEM

3

22 %

26 %

59 %

5

77 %

2021 Gemiddelde bevolking Dendermonde

92 %

2021 Gemiddelde bevolking Beveren

EFTC-congres

De gevangenis van Gent huisvest een dagpopulatie die schommelt rond de 420 gedetineerden (waarvan ongeveer 60 vrouwelijke gedetineerden), bestaande uit hoofdzakelijk beklaagden (59%), een kleinere maar toch aanzienlijke groep veroordeelden (26%) en een groep geïnterneerden (13%).

De gevangenis te Dendermonde huisvest zo’n 260 mannelijke gedetineerden. Het betreft hier hoofdzakelijk beklaagden (77%) en een groep veroordeelden (22%). In januari 2023 staat de verhuis naar een nieuwe, grotere gevangenis te Dendermonde gepland.

De nieuwe gevangenis te Beveren huisvest een dagpopulatie die schommelt rond de 320 mannelijke gedetineerden bestaande uit hoofdzakelijk gedetineerden die veroordeeld zijn voor een gevangenisstraf van 5 jaar tot levenslang (92%), een kleine groep beklaagden (5%) en relatief veel uit andere gevangenissen verwijderde gedetineerden op basis van hun detentiegedrag.

Deze populatie kenmerkt zich door een relatief hoog aantal gedetineerden met recidive (meerdere voorgaande detenties), wat vaak rechtstreeks correleert met een hoger risico op meer middelenmisbruik.

Het spreekt voor zich dat we onze werking zullen aanpassen aan de eigenheid van iedere gevangenis(populatie) waar we actief zijn. We zien dit werkjaar als een testcase om het huidige aanbod tussentijds te evalueren en waar nodig bij te sturen.

Ondertussen zijn we aangewezen op projectfinanciering vanuit Cellmade, wat steeds een (beperkte) openbare aanbesteding vereist en voorziet in een financiering op jaarbasis, niet overdraagbaar naar een volgend werkjaar.

Deze bevoegdheidsdiscussie en het korte termijnperspectief zorgen voor onzekerheid voor de zorgverstrekker en een gebrek aan zorgcontinuïteit bij een doelgroep waar de noden nochtans schrijnend zijn.

In De Kiem kunnen we de nieuwe engagementen gelukkig snel opvangen door versterking vanuit de huidige personeelsequipe: Gunther Deroost, reeds actief bij ons als familiewerker, versterkt nu het gevangenisteam. Nadat we eind april positief bericht kregen inzake onze offertes, konden we in mei de nodige startvergaderingen plannen met alle betrokken actoren en zijn we sinds juni gestart met onze gesprekken. Het worden nog drukke tijden in de zomer en in het najaar, waarin we nog twee vormingscycli hopen te realiseren.

Dirk Calle, verantwoordelijke gevangeniswerking De gevangeniswerkers van De Kiem zijn Dirk Calle (actief in Ruiselede en Beveren), Tim De Landsheere (actief in Ruiselede, Brugge en Dendermonde) en Gunther Deroost (actief in Gent)

GLASGOW 2022 Van 20 tot 22 september 2022 gaat in Glasgow, Schotland het 18de congres van de Europese Federatie van Therapeutische gemeenschappen door. Gastheer is dit maal Phoenix Futures. Centrale thema’s zijn complexiteit, duurzaamheid en inclusie.

In de afgelopen tijd heeft de Black Lives Matter-beweging gefungeerd als een katalysator voor inclusiviteit, waardoor we wakker werden voor raciale vooroordelen en discriminatie.

We zijn ons meer bewust geworden van de dreigende klimaatcrisis en de noodzaak van duurzaam gedrag in een wereld waarin we ons machteloos kunnen voelen om een positieve impact te maken.

De Covid-pandemie heeft ons gedwongen om na te denken over onze behoefte aan verbinding terwijl we isolatie en scheiding ervaren.

De digitalisering van communicatie heeft ons beter verbonden en toch geven steeds meer mensen aan zich eenzaam te voelen.

Mensen die getroffen zijn door middelengebruik blijven tot de meest gestigmatiseerde en gemarginaliseerde mensen ter wereld behoren.

Nu meer dan ooit moeten we nadenken over wat de therapeutische gemeenschap ons en de bredere samenleving kan leren over inclusie, duurzaamheid en complexiteit.

Meer info > www.eftc2022.scot/

Wie financiert?

We hopen op een continuering van onze engagementen in 2023, maar hier schort nog het schoentje. Het ontbreekt aan een structurele financiering voor de drughulpverlening in detentie, door de aanhoudende bevoegdheidsdiscussie tussen Justitie en Volksgezondheid op federaal en Vlaams niveau. Een werkgroep waarin deze vier partijen zijn vertegenwoordigd moet hier op termijn klaarheid in brengen.

11

Graduatie 2022

BLIJ DAT WE WEER SAMEN KONDEN KOMEN… Er was eens maart 2020: een lockdown door een virus met de naam Covid-19 waardoor iedereen tal van bijeenkomsten diende te annuleren. Ook bij ons vielen graduaties – ouderavonden – meedraaidagen voor familie en terugkomdagen weg.

En bovenal, dat we terug konden samen komen voor een graduatie van 12 mensen die een mooie weg van herstel hebben afgelegd. Tussen dagen met regenbuien door, hadden we geluk met een aangename zonnige lentedag wat de sfeer nog meer ten goede kwam.

Bewoners van ons halfweghuis en onze TG werden van elkaar gescheiden. Een impact op ons sociaal leven waarin we niet meer mochten knuffelen, handen schudden, schouderklopjes geven, en we onze lach met een mondmasker moesten verbergen. Allemaal elementen die we zo nodig hebben voor ons mentaal welzijn.

Het deed deugd om veel ex-bewoners met hun familie en/of hun gezin terug te zien. Ook ex-collega’s kwamen langs.

Je wist als het ware bijna niet met wie je eerst een praatje kon maken met zoveel mensen die je lange tijd niet gezien had.

Nu zijn we mei 2022 en zijn we heel blij dat de mondmaskers niet meer moeten.

“Ik ben blij dat ik dit bereikt heb – ik ben fier op mezelf”

“Hier heb ik mijn angsten leren overwinnen”

“Bedankt voor alle steun aan alle mensen van de Kiem”

“Ik was zenuwachtig, maar ik voel me nu goed dat ik hier gestaan heb om te gradueren”

“Ik ben trots op mijn dochter dat ze er geraakt is na al die jaren van vallen en opstaan”

12

Apotheose van de dag was, naast de graduatie zelf uiteraard, een groepskreet met het merendeel van de aanwezigen. Het toont nog maar eens aan

DE KIEM

“Het is een speciaal gevoel om hier terug te zijn”

dat een verbonden geheel, meer is dan de som der delen.

Dank aan alle bewoners en personeelsleden die het beste van zichzelf hebben gegeven om er een geslaagde dag van te maken. Moge deze ervaring een boost geven aan de motivatie van alle bewoners om ooit ook te kunnen gradueren. De bewonersgroep en personeelsploeg zal dan opnieuw van harte een graduatiefeest organiseren. Met een warme knuffel…

Chris Lemaitre, TG-begeleider

“In september zie je mij terug om stage te komen doen” “Hoe lang is ’t al niet geleden dat ik hier aan kwam in onthaal” “Wat zijn de kinderen al groot geworden”

13

Jaarverslag Tandem

TANDEM JAARCIJFERS 2021 TANDEM, toeleiding en aanmelding na detentie en meer, wil gedetineerden met een probleem inzake geestelijke gezondheid toeleiden naar het passende zorgaanbod.

In het Kiem tijdschrift van vorig jaar konden we jullie verheugd laten weten dat de Vlaamse Overheid een verdubbeling van de projectmiddelen van TANDEM had toegekend. De doelstelling van deze middelen is 2-ledig: enerzijds het wegwerken van de wachtlijsten, anderzijds de Brug Binnen Buiten voor de gedetineerden met een geestelijke gezondheidsproblematiek verbeteren.

Om de wachtlijsten bij TANDEM aan te pakken werd in eerste instantie beslist om de extra middelen in te zetten om het TANDEM-team uit te breiden. De aanwervingen gebeurden in de loop van 2021 en sinds augustus ’21 bestaat het totale team uit 7.5 VTE. Dankzij de uitbreiding kunnen we vanaf heden een betere ondersteuning bieden aan de gedetineerden wanneer zij de overstap naar buiten maken. Met de nieuwe middelen kwamen er ook een aantal inhoudelijke wijzigingen binnen TANDEM. In eerste instantie wil TANDEM meer inzetten op meer forensische expertise. Omwille hiervan is de criminologe binnen het team gestart met het volgen van een opleiding en werd haar masterdiploma gevaloriseerd. Vanaf volgend jaar zal deze expertise verruimd worden naar alle teamleden (via een train de trainer).

Onderstaande tabel geeft een overzicht van alle activiteiten die TANDEM in 2021 presteerde en maakt ook een vergelijking met de cijfergegevens van het voorgaande werkjaar: TANDEM is werkzaam in de 17 Vlaamse gevangenissen, inclusief de Nederlandstalige gedetineerden binnen de Brusselse gevangenissen. In het totaal kreeg TANDEM in het werkjaar 2021 over alle gevangenissen heen 1231 aanvragen. We zien een stijging van het aantal aanmeldingen in vergelijking met vorig werkjaar. In evenredigheid met de

14

DE KIEM

Individuele activiteiten Vanuit werkjaar 2021

Lopende vanuit voorgaande werkjaren

Totaal 2021

Totaal 2020

1231

1086

Aanmeldingen

1231

Aantal opgestartte dossiers

697

350

1047

812

Aantal gesprekken

1580

1015

2595

2182

Aantal doorverwijzingen

83

87

170

165

DVW ambulant

41

38

79

84

DVW residentieel

40

47

87

79

DVW intern gevangenis

2

2

4

2

Follow up: toegekomen

70

73

143

131

Follow up: nog in de gevangenis op 31.12.2021

3

5

8

9

Lopende naar 2022

220

78

298

183

Op de wachtlijst op 31.12.2021

206

206

257

stijging van het aantal aanmeldingen, zien we ook een verhoging qua aantal opgestartte dossiers, aantal gesprekken en aantal doorverwijzingen. 88% van de doorverwezen cliënten komt uiteindelijk terecht in de centra, wat toch een zeer hoog cijfer is waar we erg fier over kunnen zijn.

Met de extra middelen die we in 2021 vanuit de overheid kregen werden 3 voltijdse equivalenten aangeworven. Toch hebben we in 2021 deze middelen niet

volledig kunnen benutten. Gedurende het werkjaar werd het team geconfronteerd met een aantal personeelswissels wat zeker een impact had op het optimaal functioneren van het team.

Er moest immers veel tijd geïnvesteerd worden in het aanwerven en opleiden van nieuwe mensen. Daarnaast werden we ook opnieuw geconfronteerd met een aantal beperkingen omwille van corona.

Verschillende gevangenissen kregen te maken met veel coronabesmettingen waardoor sommige onder hen in lock-

down moesten gaan. We denken dan onder andere aan de lockdown binnen de gevangenis van Dendermonde, Hasselt, de verschillende Brusselse gevangenissen, Gent, Brugge, Leuven en Oudenaarde. In sommige gevangenissen zorgde dit ervoor dat we soms tot 6 weken geen gesprekken konden gaan doen. Om dit euvel op te vangen konden we in sommige gevangenissen beroep doen op online-gesprekken, maar dit kan bijlange niet overal. Uiteindelijk had dit allemaal een impact op de hoeveelheid gesprekken die we konden doen.

Het gratis nummer van TANDEM bestaat tot op heden nog steeds om dit enigszins te ondervangen, maar een telefonisch gesprek kan een livegesprek nog steeds niet volledig vervangen.

Tot op heden zien we nog geen grote stijging (in vergelijking met 2020) van het aantal groepssessies dat in 2021 doorging. Omwille van de vele coronabesmettingen binnen de verschillende gevangenissen bleef men lange tijd erg voorzichtig met het bijeenbrengen van veel mensen op een relatief kleine oppervlakte.

TANDEM zet sinds 2021 ook in om de Brug Binnen Buiten vlotter te laten verlopen. Aangezien de TANDEM-medewerkers vaak al een band hebben opgebouwd met hun cliënten tijdens hun detentie willen we de cliënten pas ‘loslaten’ op het moment dat ze goed geïntegreerd zijn bij de hulpverlening extra muros. We zien hiervan een duidelijk positief effect. Vroeger kwam TANDEM niet meer tussen op het moment dat iemand de gevangenis verliet, waardoor mensen ook vaak niet terecht kwamen in de centra waarnaar ze werden doorverwezen. Door ze nu te ondersteunen tot ze effectief ofwel in opname zijn ofwel in ambulante ondersteuning, zien we dat de kans dat iemand bij doorverwijzing ook effectief een behandeling start groter is geworden (follow up: 88% komt toe). Dit is een aanbod dat in principe voor iedereen geldig is, maar we beperken ons tot de mensen waarvoor het echt noodzakelijk is. Wanneer er andere hulpverleningsinstanties zijn die deze ondersteuning kunnen bieden, zullen we de fakkel aan hen doorgeven. Gezien de wachtlijsten waarmee

Groepssessies Aantal sessies

Aantal deelnemers 2021

Aantal sessies 2020

Aantal deelnemers 2020

Gevangenis Gent

2

24

2

25

Gevangenis Ieper

1

8

1

9

Gevangenis Beveren

1

6

Gevangenis D’monde

1

14

1

8

4

42

Gevangenis Leuven hulp Totaal

5

52

Opvolging na detentie Aantal cliënten die opgevolgd werden na hun detentie

16

Totaal aantal cliëntcontacten (in persoon, videochat of telefonisch contact)

79

Totaal aantal contacten met professioneel netwerk

74

Totaal aantal contact met familiaal netwerk

1

TANDEM nog steeds te kampen heeft, maken we hierin keuzes en bestaat het aanbod enkel voor diegenen waarvoor geen andere instantie het op zich neemt.

Tot op heden heeft deze werkvorm toch ook al tot een aantal mooie praktijkvoorbeelden geleid.

Conclusie Los van het feit dat we, omwille van de vele personeelswissels binnen het TANDEM-team, de extra middelen niet ten volle hebben kunnen benutten zien we in 2021 toch al een duidelijk effect op het aantal cliënten dat gezien werd en het aantal gesprekken dat we deden.

Ook de wachtlijsten waren tegen eind 2021 duidelijk verkleind.

(2 dossiers lopen verder naar 2022)

Op 31.12.2022 loopt het contract van TANDEM met de Vlaamse Overheid af.

We hopen dat huidig jaarverslag aantoont dat het TANDEM-team elke dag opnieuw hard werkt om de gedetineerden met een psychische kwetsbaarheid te ondersteunen in hun zoektocht naar de best passende hulp en dat de werking dan ook zal kunnen gecontinueerd worden na 2022. Stiekem hopen we ook dat de Vlaamse Overheid niet alleen zal willen kiezen voor continuering van de middelen, maar ook voor een structurele inbedding van het project, zodat het team eindelijk met een gerust hart verder aan de slag kan.

Kaat Vanthuyne, teamverantwoordelijke TANDEM

15

Viering

MARTIEN KOOYMAN Op zondag 8 mei 2022 kwamen vrienden en familie samen in Den Haag, om Martien Kooyman te vieren en te bedanken voor meer dan 50 jaar inzet voor de TG-beweging.

Martien Kooyman richtte in 1972 de 'Emiliehoeve' op in Den Haag, de eerste TG in Europa, voor mensen verslaafd aan drugs. De Emiliehoeve was een inspirerende plek en Martien en zijn team ondersteunden de ontwikkeling van nieuwe drugsvrije TG's in heel Europa.

Martien was tijdens zijn carrière betrokken bij vele andere initiatieven in Nederland, bezocht TG's over de hele wereld om te adviseren en te coachen en gaf workshops in vele landen. Daarnaast was Martien medeorganisator van vele conferenties, waaronder de WFTC-conferentie in Noordwijkerhout (1980) en de EFTC-conferentie in Den Haag (2009).

Martien bouwde een sterke relatie op met de faculteit Preventie en Sociale Psychiatrie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam.

Het was zowel vanuit de praktijk als vanuit onderzoeksperspectief dat hij in 1992 zijn doctoraat "The Therapeutic Community for addicts, intimacy, parent involvement and treatment outcome" publiceerde.

Dit boek was voor De Kiem en veel andere TG’s altijd een leidraad om familie te betrekken bij de behan-

16

DE KIEM

deling en in te zetten op een goede behandelretentie.

In 2003 ontving Martien als erkenning voor zijn werk de 'EFTC- Eric Broekaert Award'.

In de afgelopen tien jaar is het Nederlandse gezondheidsbeleid veranderd. In 2014 moesten alle residentiële behandel- en revalidatieprogramma's (grotendeels om financiële redenen) hun programma inkorten tot maximaal 3 maanden.

Dit betekende voor veel TG's in Nederland het einde.

In december 2014 startte Martien Kooyman “De Stam” op, samen met het bestuur van de "Vrienden van de Emiliehoeve". Dit project werkt binnen de filosofie van een drugsvrije therapeutische gemeenschap waar de verblijfsduur niet word beperkt.

Dirk Vandevelde woonde als EFTCsecretaris het feestevenement op 8 mei bij. Mede namens Phaedon Kaloterakis (de huidige EFTC-voorzitter en directeur van Kethea), Pauline Mckeow (van TC Coolmine) en Karen Biggs (van Phoenix Futures) drukte hij er z’n waardering en dank uit voor het levenswerk van Martien.

Als kleuter druk, druk, een wandeling in het bos… en er viel er eentje in de gracht. Een uitstap met de hele scoutsgroep… en eentje had een zware zonneslag. Zo verliep zijn leven. Winkelen… dan moesten we hem gaan zoeken…

Het was een schalks en vrolijk kind.

Hij deed me denken aan “De Witte van Zichem” en met ‘onze Witte’ was het leven nooit saai.

De vreugde eindigde toen zijn vader hertrouwde. Na dat feestweekend was hij ineens stilgevallen, werd hij depressief. Toen ik na enkele jaren dacht dat er terug beterschap kwam, had ik veel te laat door dat dit door de drugs kwam.

Ik kende dat niet, herkende dat niet.

En een lange lijdensweg stond ons te wachten.

40 jaar hebben we hulp gezocht. Eerst voor zijn te druk gedrag als kind van vier jaar. Daarna een gevecht tegen verslaving. Na 15 jaar als alleenstaande moeder, had ik mezelf een reisje cadeau gedaan, ‘Lofotten Lise‘ achterna (mijn lievelingsjeugdboek) naar de Noordkaap. Daar aangekomen na een weekje varen, werd ik ontzettend onrustig en belde tegen alle afspraken in toch maar naar huis. Alles was oké, maar voelde niet oké... Bij thuiskomst bleek het ook niet oké. Hij was thuis opgepakt en zat voor het eerst in de gevangenis op z’n 20 jaar! Een straf van gelukkig maar enkele maanden dacht ik. Maar die straf werd steeds verlengd met elk vriendengroepje dat er op de rechtbank passeerde. Het werd uiteindelijk een straf van drie lange jaren.

Elke woensdag en zondag trok ik naar

Familie aanFamilie het woord aan het

‘ONZE WITTE’ Als ik aan m’n zoon denk, voel ik nog steeds dat kleine knietje in mijn buik stampen, vooral ‘s nachts. Uren heb ik met hem liggen spelen, terwijl de anderen sliepen.

Ik kon zijn smalle knietje in mijn hand nemen en hoorde hem al roepen, nog voor hij zijn warme nestje verliet. De borstvoeding duurde niet lang en ik kwam met een huilbaby thuis.

de Begijnenstraat, naar Merksplas en Hoogstraten. Meestal alleen, want zijn detentie werd in de rest van de familie verzwegen. Daarna liep het enkele jaren goed, weg uit het milieu (zo dacht ik) en opnieuw geïnstalleerd in Oostende. Zijn ‘heropleiding’ in Hoogstraten bracht hem nieuwe mogelijkheden. Tot zijn liefje vertrok… Dan volgden harde tijden: zwaarder druggebruik, psychose, een spoedopname … waar hij toch weer uit wegvluchtte. Ik heb hem toen terug onder mijn hoede genomen, voor de zoveelste keer, en die keer voor een jaar lang. Nadat al zijn papieren in orde waren, zijn schulden afbetaald, en er terug wat regelmaat in zijn leven was, vertrok hij opnieuw. Hij ging met een ‘vriend’ samen wonen, wat resulteerde in weer een tijdje gevangenis. Tussendoor probeerde hij af te kicken. Hij dacht dit alleen te kunnen en wilde het ook alleen doen, maar hij faalde keer op keer. Ik heb hem hier altijd voor bewonderd, want eigenlijk gaf hij nooit op. Samen zijn we naar ettelijke intakegesprekken geweest, steeds zonder resultaat: niet gemotiveerd genoeg, te zwijgzaam, over de limiet… Ik zag hem dan jaren niet en dat voelde soms oké, maar soms voelde ik me weer onrustig en begon hem te zoeken. Na weer een tijdje niks gehoord te hebben kreeg ik een telefoontje: “Ik zit in Kortrijk, wil je op bezoek komen?”.

Dit was de start van een nieuw leven.

Het jaar ervoor had hij, zonder dat wij het wisten, ook al twee maanden een opname in Kortrijk gedaan. Na zijn tweede verblijf daar gingen we op zoek naar een vervolgprogramma. Na lang zoeken kwamen we bij De Kiem in

Gavere terecht, waar hij welkom was.

Hij begon er met volle moed aan het programma. Al snel werd ik uitgenodigd voor de ‘nieuwjaarsreceptie’. Daar was ik echt niet goed van. Na al die jaren dat we (soms letterlijk!) de deur tegen onze neus kregen – met een toon van ‘wij zullen dat hier eens oplossen, dat is iets tussen therapeut en hem’ - werd ik nu uitgenodigd. Wat een wereld van verschil. Ik was zelfs welkom op gesprek, samen met hem en apart.

Na 40 jaar voelde ik me als moeder eindelijk erkend en betrokken. En mijn zoon geloofde in zichzelf en ging er tegen aan. Soms wou hij opgeven en kon het effe niet, maar dan stonden z’n medebewoners klaar: “komaan jong, niet opgeven, volhouden!’. Stap voor stap hield hij vol en kreeg hij ook steun van zijn oudere broer, die me dan voerde naar de vergaderingen en gesprekken en ook mij tot steun was.

En ook wij begonnen te praten in het naar huis rijden.

Er was nog even een onderbreking. De vraag om een enkelband werd afgewezen en weer volgden er enkele maanden gevangenis met een straf die hij nog te goed had. Weer gaven zijn medebewoners hem moed. Ze hielden contact tijdens die maanden in de gevangenis.

Daarna kon hij, met enkele maanden extra, zijn programma verder afwerken.

gaan eten. Niet te betalen, maar deze uitstap was zijn geld waard. Kostelijk, lekker eten. Maar het is vooral de sfeer die er formidabel is. De baas kwam zich voorstellen en was blij dat mijn zoon bij hen werkte. Na een gesprek en na één proefweekend kreeg hij al een vast contract. Ik bedankte hem hartelijk, het was een zeer emotioneel moment. En bij het opdienen noemde zijn collega me al direct ’mamaatje’.

De Kiem heeft een zaadje gezaaid en het de tijd gegeven om rustig te kiemen en uit te groeien tot een stevig boompje, dat eens geplant in goede vaste grond, mag uitgroeien tot een massieve krachtige boom. Ik kan alleen maar hopen dat er ooit een verstandig minister dit soort hulp op maat beter wil ondersteunen.

Bedankt aan het hele team, maar ook aan zijn maten die hem er samen hebben door gesleurd. Bedankt ook aan zijn broer, voor de steun en de tijd en de vele gesprekken onderweg. Maar vooral, proficiat zoonlief!

Onze Witte met zijn schalkse lach is er weer.

Een hoopvol moeke

En dan de stap naar het halfweghuis, de laatste etappe. Zijn droom is werkelijkheid geworden. Na al die jaren, na de psychose, werkt hij weer. Als chef kok in een chique restaurant. Ik ben er

17

Ex-bewoner aan het woord

HET GEVOEL VAN THUIS TE KOMEN. Toen Serge van De Kiem met de vraag kwam of ik wou gradueren, stond ik er in eerste instantie niet voor te springen…

Enerzijds was mijn tijd in De Kiem allang vervlogen, waardoor ik daar niet perse aan herinnerd wilde worden.

Anderzijds was de manier waarop we uit elkaar gingen, niet echt de manier die ik voor ogen had toen ik (nu dik 5 jaar geleden) aan dit avontuur begon.

De graduatie had voor mij ook meer een symbolische betekenis, als het afsluiten van een deel van mijn leven samen met familie. Maar omdat het al zolang geleden was had ik dit voor mezelf al afgesloten en een plaats gegeven. Toch wou ik deze kans niet op voorhand afschieten en besprak ik de pro’s en contra’s met de persoon die nu het dichtst bij mij staat, mijn verloofde Tine. Ze liet de keuze volledig aan mij, maar liet me toch even stilstaan bij de weg die ik alleen al heb afgelegd en ook het hobbelig parcours dat we samen achter de rug hebben. Ik besloot uiteindelijk toch te gradueren.

Ik zocht contact met oude Kiemers en de meesten zouden die dag zeker wel binnenspringen. Daarnaast stelde ik me de vraag wie van mijn peergroep ook zou gradueren. Ik kwam uiteindelijk maar bij één medebewoner uit, die helaas die dag niet aanwezig kon zijn vanwege vakantieplannen. De 2 weken voor de graduatie vond ik persoonlijk best lastig. Ik kon mij niet van de gedachte ontdoen dat het vieren van het feit dat je clean bent toch best raar is.

Ik ben een papa, een zoon en een partner en het lijkt me nu maar normaal om clean te zijn. De gedachte om dit te vieren vond ik best moeilijk om te accepteren. De gevoelens, gebeurtenissen en gedachten van zowel voor, tijdens

18

DE KIEM

als na mijn periode in De Kiem kwamen weer allemaal naar boven. Ik heb die 2 weken voor de graduatie best veel contact gehad met Kenny. Kenny is ook een ex-Kiemer die ik leerde kennen via Lisa, waar ik mee samenwerkte tijdens mijn vrijwilligerswerk. Kenny kon me wel wat geruststellen dat mijn twijfels rond de graduatie best normaal zijn en dat ik vooral mijn denkbeeld over dat gradueren moest veranderen. Dit zorgde voor iets meer rust in mijn hoofd.

Daarnaast gingen ze ook aanwezig zijn op die dag en dat maakte het ook iets aangenamer. Ik had immers totaal geen idee wie er allemaal zou zijn en/of wie zou gradueren.

Op 21 mei was het eindelijk zover. De zon straalde en iedereen die iets met De Kiem te maken heeft was klaar voor deze mooie dag. Behalve Evelien… , zij werd ocharme geveld door buikgriep en moest de graduatiedag waar velen al 3 jaar naar uitkeken aan zich voorbij laten gaan. Ik ben nu al verschillende malen teruggekeerd naar De Kiem, voor terugkomdagen, voor sollicitatiegesprekken en nu voor de graduatie. Wat mij persoonlijk zo opvalt is dat ik daar een bepaalde rust vind. Telkens ik die meterslange oprit bewandel krijg ik het gevoel thuis te komen. Spijtig genoeg is dit gevoel pas ontstaan na mijn verblijf in De Kiem. Maar genoeg sentiment, terug tot de orde van de (graduatie)dag.

Toen ik net binnenkwam zag ik opeens een oude “peer” van mij uit de keuken komen. Spijtig genoeg is ook dit de realiteit. Ieder bewandelt zijn eigen weg. Toch voelde het heel raar aan om mijn “peer” opeens terug te zien na 2

jaar. Enerzijds wist ik me geen houding te geven, we hadden immers samen kunnen gradueren; maar anderzijds mag ik me ook niet schuldig voelen voor de keuzes die anderen maken. Ik heb wel mijn hulp aangeboden en mijn telefoonnummer gegeven. Ik wil hem wel steunen in de strijd die hij nu aan het leveren is en hopelijk kan ik dan ook terugkeren voor zijn graduatiefeest.

De graduatie zelf verliep uitzonderlijk vlot, zelfs het boren van mijn gaatje in het graduatiebeeld ging snel. Misschien waren de boren minder bot omdat er twee jaar geen graduatie was… Ook de speeches en dankwoorden van alle gegradueerden verliepen verrassend vlot. Ik heb deze maar aan mij voorbij laten gaan, want hoewel ik De Kiem en al zijn medewerkers enorm dankbaar ben, ben ik me ervan bewust dat ik diegene ben die het gedaan heeft en nog steeds moet doen. Daarnaast sta ik niet meer zo graag in de belangstelling, in tegenstelling tot vroeger. Dat maakt me zelfs terug een beetje onzeker. En bovendien, de personen die me dagdagelijks mee recht houden (Tine en Mats), tracht ik elke dag te bedanken.

Met Mats op het springkasteel, een stralende zon en livemuziek op de achtergrond was het stilletjes tijd om terug huiswaarts te keren. We sloten de dag af met een fantastische groepskreet met alle aanwezigen, en niet zonder nog even langs te gaan bij ieder bekend gezicht.

Je zou kunnen zeggen dat de dagen na de graduatie niet anders zijn dan andere dagen, maar in werkelijkheid

was dit bij mij toch anders. Tot op de dag van de graduatie ben je bewust bezig met een strijd te voeren en de juiste keuzes te maken. De dagen na de graduatie was ik daar veel minder mee bezig. Je kijkt terug op wat geweest is, alle mooie en minder mooie momenten en op wat nog moet komen. Voor je het weet ben je dan weer een week verder.

Je leeft op de wolk van de graduatie.

Toen zelfs mijn moeder belde en vroeg

hoe het was geweest, wist ik dat ik eindelijk kan en mag terugkijken op een bijzonder leerzaam avontuur. En ook al lijkt dit avontuur nu afgerond, de weg die ik nu en in de toekomst bewandel reikt verder dan de horizon. Die weg zal waarschijnlijk ook nooit eindigen, maar ik besef meer dan ooit dat ik hem niet alleen bewandel!

Yordi

19

ERVAREN IN HERSTEL De Kiem biedt hulp aan personen die problemen ervaren door het gebruik van drugs en aan mensen uit hun omgeving.

Het residentiële luik van het programma te Gavere omvat een onthaal­afdeling, een therapeutische gemeenschap (T.G.), een woonhuis voor moeders / vaders met kinderen en verschillende halfweghuizen.

Het ambulante luik omvat ambulante centra te Gent, Ronse, Geraardsbergen, Ninove en Dendermonde een gevangeniswerking en vier regionale preventiediensten.

Colofon

Adressen

Redactie

Contactadres voor opname of begeleiding

Eindredactie en Directie Dirk Vandevelde

Fotografie Dirk Calle, Jo Thienpont, Krista De planter

Vormgeving dotplus

Abonnement Abonnementen kosten 15,- euro voor vier nummers, te storten op rekeningnummer BIC GEBABEBB / IBAN BE 270012 1652 3173 van v.z.w. De Kiem, 9890 Gavere.

Voor giften vanaf 40,00 euro kan u een attest voor fiscale vrijstelling bekomen.

Contactadres voor Administratie – Directie

(elke werkdag te bereiken van 8u30 tot 17u00)

(sociale dienst, familiebegeleiding, stages)

Ambulant Centrum Gent Kortrijksesteenweg 185, 9000 Gent Tel. 09/245.38.98 Fax 09/245.41.71 ambulant.gent@dekiem.be

Vluchtenboerstraat 7A 9890 Gavere Tel. 09/389.66.66 Fax 09/384.83.07 admin@dekiem.be

Ambulant Centrum Ronse Oswald Ponettestraat 31 9600 Ronse Tel. 055/21.87.00 ambulant.ronse@dekiem.be

Stages ambulante werkingen anne.dekkers@dekiem.be Stages residentiële werkingen dirk.calle@dekiem.be

Ambulant Centrum Geraardsbergen Abdijstraat 2, 9500 Geraardsbergen Tel. 055/21.87.00 ambulant.geraardsbergen@dekiem.be Ambulant Centrum Ninove Brusselsesteenweg 3 9400 Ninove Tel. 054/33.31.65 ambulant.ninove@dekiem.be Ambulant Centrum Dendermonde Noordlaan 19 9200 Dendermonde Tel. 052/46.63.32 ambulant.dendermonde@dekiem.be

V.U. Dirk Vandevelde – Vluchtenboerstraat 7A, 9890 Gavere

Dirk Calle, Jo Thienpont, Dirk Vandevelde

ZONDER MEER

Inhoud 2 Voorwoord 3 Jaarverslag 2021 9 Gevangeniswerk 11 EFTC-congres 12 Graduatie 2022 14 Jaarverslag Tandem 16 Viering Martien Kooyman 17 Familie aan het woord 18 Bewoner aan het woord