Citygids Berlijn met 5 stadswandelingen

Deze gratis reisgids bevat de eerste 2 volledig uitgewerkte

wandelingen van onze handige citygids voor Berlijn.

Bespaar jezelf uren opzoekingswerk en mis geen enkele bezienswaardigheid.

Koop nu de digitale (pdf – 89 blz A4) stadsgids met de 5 stadswandelingen en meer dan 55 beschreven bezienswaardigheden, boordevol praktische informatie, bijzondere plekjes en tips van locals.

 Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

2

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

3

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

4

WANDELING 1: HOOGTEPUNTEN VAN BERLIJN Met deze stadswandeling door Berlijn laten we je de diverse aspecten zien van de stad. De wandeling start in het hart van het voormalige Oost-Berlijn en kruist de Spree aan het belangrijke Museuminsel (museumeiland). Daarna wandelen we naar de bekende Gendarmenmarkt en komen we langs Checkpoint Charlie. Uiteraard mag het nieuwe Potsdamer Platz niet ontbreken om dan via het Kulturforum met talrijke musea naar het herdenkingsmonument voor de vermoorde Europese Joden te stappen. We eindigen aan de Brandenburger Tor met de Reichstag en Unter den Linden. Als je alle bezienswaardigheden langs de wandelroute wil bezoeken, splits je de wandeling best over twee dagen uit.

Een hotel of B&B in Berlijn zoeken? Boek je hotels snel online via deze link bij Booking.

Inspiratie nodig? Bekijk onze favoriete hotels en verblijven in Berlijn.

Vliegtickets naar Berlijn boeken? Boek je goedkoopste vliegticket bij Cheaptickets.

Wil je graag de musea op de route bezoeken? Onze tip: Bespaar veel geld uit en koop EasyCityPass Berlijn + combinatie met gratis openbaar vervoer tot 6 dagen (zie hier). Of wil je liever een hop-on/hop off bus tour boeken dat kan ook.

• • •

Afstand: 8,9 km Vertrekpunt: Alexanderplatz Eindpunt: Reichstag

We starten onze wandeling aan het metrostation Alexanderplatz. Wandel in de richting van de hoge televisietoren, of Fernsehturm. Hierachter ligt de Neptunusfontein. Je zal ook het stadhuis van Berlijn, het Rotes Rathaus zien liggen.

A

De Alexanderplatz genoemd naar Tsaar Alexander I die in 1805 een bezoek bracht aan Berlijn, was al vanaf haar ontstaan een plaats vol commerciële bedrijvigheid, met

winkels en een markthal. Veel werd verwoest tijdens WO II. Na de wereldoorlog kwam de plek in handen van de Sovjets, getuige hiervan de strenge sociaaldemocratische architectuur.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

5

Het plein is een druk verkeersknooppunt en wordt gedomineerd door de 368 m hoge televisietoren of Fernsehturm (1969), het hoogste gebouw van Duitsland. In de grote bol, die verwijst naar de Spunik, is er een restaurant dat om zijn as heen draait en je zo de volledige stad laat zien.

Op het plein staat ook nog de Marienkirche, in vroeggotische stijl. Opvallender is het Rote Rathaus uit de 19de eeuw, met een toren van bijna 100 meter. Verder kan je er aan de noordelijkse zijde een wereldklok bezichtigen die het uur op verschillende plaatsen in de wereld aangeeft. Alexanderplatz, Berlijn // GPS: 52.521794, 13.413526

Neem net voor het stadhuis de Jüdenstraße en kruis de drukke Grünerstraße. Zo komen we aan het oude stadhuis van de stad.

Altes Stadthaus – © Shutterstock

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

6

B

Het Oude Stadhuis (Altes Stadthaus) dat oorspronkelijk Nieuw Stadhuis (Neues Stadhaus) genoemd werd, werd in 1911 in gebruik genomen, toen het Rotes Rathaus te

klein geworden was. Het gebouw werd beschadigd bij de bombardementen van WO II en werd na de oorlog door de DDR gerenoveerd. Tot 1955 was het bestuur van Oost-Berlijn erin gevestigd, en hierna de ministerraad van de DDR. Sinds de Duitse hereniging wordt het gebruikt door het ministerie van Arbeid en Sociale Zaken. Altes Stadthaus, Klosterstraße 47, Berlijn // GPS: 52.516621, 13.411515

Ga aan het oude stadhuis rechtsaf en wandel door de Spandauerstra ße. Je zal aan je linkerkant de Nikolaikirche zien staan. Afhankelijk van het aantal kerken dat je op deze wandelroute wilt bezoeken, is deze toch de moeite waard om even binnen te stappen.

C

De Nikolaikirche is de oudste kerk van Berlijn (ca 1300). Ze werd vernield in 1945, en uiteindelijk in 1987 heropgebouwd. Er is nu een permanente tentoonstelling over de

geschiedenis van Berlijn. Er zijn ook talrijke grafmonumenten te zien. Nikolaikirche, Nikolaikirchplatz, Berlijn // GPS: 52.516867, 13.407483 // Elke dag van 10u-18u // Betaalde toegang // www.stadtmuseum.de/nikolaikirche

Voorbij het Marx-Engels Forum neem je links de Karl-Liebknechtstraße. Zo kom je aan het DDRMuseum, letterlijk gelegen aan de oevers van de Spree.

D

In het DDR-Museum kom je op interactieve manier alles te weten over het wonen en werken in de voormalige DDR. Het is eerder klein, maar meteen het eerste belangrijke

museum op de wandelroute. Er volgen nog een 10-tal andere die ook zeker de moeite lonen.

Wil je graag meer of een DDR-tour doen? Boek je DDR tour online. Karl-Liebknecht-Str. 1, Berlijn // GPS: 52.519646, 13.402732 // Elke dag van 10u-20u, zat tot 22u // Betaalde toegang // www.ddr-museum.de

E

Aan de overkant van de Spree ligt de Berliner Dom, voor velen de mooiste kerk van Berlijn en na de éénmaking opnieuw in alle glorie hersteld. Het is een protestantse kerk

waarvan het orgel de belangrijkste bezienswaardigheid is van het interieur. Het is een

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

7

monumentaal gebouw dat een beetje de concurrentie wou aangaan met de St.-Pietersbasiliek in Rome.

In de Berliner Dom kan je ook de crypte van de Hohenzollern bezoeken, één van de grootste familiegraven in Europa. Berliner Dom, Am Lustgarten, Berlijn // GPS: 52.519087, 13.401078 // Elke dag van 9u-20u // Betaalde toegang // www.berlinerdom.de

Net achter de Berliner Dom ga je rechtsaf en stap je op het Museumsinsel (museumeiland). Aan de linkerkant ligt het Altes Museum en voor je het Neues Museum.

F

Zoals de naam al doet vermoeden, vind je op het Museumsinsel (sinds 1999 Unesco werelderfgoed) tal van musa, die vooral kunst en geschiedenis tentoonstellen.

Altes Museum (1830) Het Altes Museum huisvest heel wat Oud-Griekse, Etruskische en Romeinse kunst en gebruiksvoorwerpen die het dagelijkse leven van die tijd schetsen.

Neues Museum (1855) Het Neues Museum werd gebouwd om een deel van de collectie uit het Altes Museum, dat te klein geworden was. Nu vind je er vooral prehistorische en Egyptische kunst, waaronder het wereldberoemde portretbeeld van de Egyptische koningin Nefertiti. Ook kan je er artefacten uit het legendarische Troje zien.

Alte Nationalgalerie (1867) In de Altes Nationalgalerie kan je 19de eeuwse Europese (schilder)kunst bezichtigen, zoals werk van Adolph von Menzel, Max Liebermann en ook enkele Franse impressionisten.

Pergamon Museum (1930) Grootste trekpleister is het Pergamon Museum, genoemd naar het Pergamon Altaar dat er tentoongesteld staat (tot 2019 is het door renovatiewerken niet te bezichtigen). Je vindt er drie grote collecties: beeldhouwerken en kunst uit de klassieke oudheid, een ruime collectie gewijd aan het Midden-Oosten en een museum rond Islamitsiche kunst. Paleizen, tempels en stadspoorten die opgegraven werden door de archeologen werden naar hier overgebracht en gereconstrueerd. Vooral indrukwerkend zijn de marktpoort van Milete (120 v.C.), de Ishtarpoort uit Babylon (6de eeuw v.C.), en de kleitabletten van Uruk, voor zover geweten de

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

8

vroegst geschreven schriftelijke documenten ter wereld. Dit museum wordt druk bezocht, ga dus vroeg als je de wachtrijen wilt vermijden.

Bode-Museum (1904) Het Bode-Museum biedt een blik op de Europese beeldhouwkunst van de middeleeuwen tot laat 18de eeuw. Er is ook een erg ruime collectie aan munten, van het Oude-Griekenland tot nu, en je vindt er ook Byzantijnse kunst. Museumsinsel, Bodestraße, Berlijn // GPS Altes Museum: 52.519499, 13.398734 // GPS Neues Museum: 52.520192, 13.397631 // GPS Alte Nationalgalerie: 52.520843, 13.398333 // GPS Pergamonmuseum: 52.521219, 13.396880 // GPS Bode-Museum:

52.521953,

13.394252

//

Betaalde

toegang,

een

combi-ticket

kopen

is

mogelijk.

//

www.smb.museum/home.html

Museumsinsel – © Shutterstock

We nemen aan de Bodestraße links en blijven deze weg volgen, terug over het water, tot we op een brede boulevard komen: Unter den Linden. Onderweg kom je langs Deutsches Historische Museum, het grootste museum over de Duitse geschiedenis. Wil je graag een boottocht of kanotocht maken op de Spree? Boek je tickets voor een tocht online.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

9

G

Unter den Linden was in het voormalige Oost-Duitsland de belangrijkste straat, en staat boordevol historische gebouwen. Op de hoek van Hinter dem Gießhaus (waar je in

wandelt) en Unter den Linden vind je rechts het neoclassicistsche gebouw van de Neue Wache, een gedenkplaats voor de slachtoffers van oorlogen. Binnenin staat de Piëta, ‘Moeder en haar dode zoon’ van Käthe Kollwitz. Het is wel niet meer het origineel, want in de DDR-periode werd het beeld verwijderd. Op initiatief van bondskanselier Helmut Kohl werd er na de hereniging van Duitsland een vergrote kopie van een beeld geplaatst.

Wat verder staat het standbeeld van Frederik de Grote. Het mooiste operagebouw van Duitsland, de Staatsoper Unter den Linden, bevindt zich ook verder langs deze boulevard. Unter den Linden, Berlijn // GPS: 52.517639, 13.396071

Steek Unter der Linden over en ga naar rechts. Na ongeveer 100 meter zie je links een groot plein, net achter de Deutsche Staatsoper. Hier slaan we linksaf. Op dit plein (de Bebelplatz – een beetje verwarrend want het groene parkje net ervoor heet ook de Bebelplatz) gebeurde in 1933 de fameuze Nazi-boekverbranding. Wandel tot helemaal achteraan, in de richting van de kerk met de koperen (groene) koepel (St. Hedwigs Kathderaal). Steek de straat over en ga het kleine steegje in net naast de kathedraal: de Hedwigskirchstraße. Ga op het einde rechtsaf en neem de eerste straat linksaf. Zo komen we op het – naar onze bescheiden mening - mooiste plein van Berlijn: de Gendarmenmarkt.

Een hotel of B&B in Berlijn zoeken? Boek je hotels snel online via deze link bij Booking.

Inspiratie nodig? Bekijk onze favoriete hotels en verblijven in Berlijn.

Tickets boeken voor de belangrijkste bezienswaardigheden in Berlijn en de wachtrij overslaan?

Boek je tickets online bij GetYourGuide. Bespaar veel geld met de EasyCityPass Berlijn.

Vliegtickets naar Berlijn boeken? Boek je goedkoopste vliegticket bij Cheaptickets.

H

De Gendarmenmarkt, zo genoemd naar de gens d’armes van het regiment die hier vroeger hun stallen hadden, wordt gedomineerd door twee kerken. De Französischer

Dom (1705) is nu een museum over de Hugenoten (Franse protestanten) die een grote rol speelden in de ontwikkeling van Berlijn als wetenschaps- en commercieel centrum. Wist je trouwens dat het Berlijnse dialect heel wat Franse leenwoorden heeft?

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

10

De Deutscher Dom (1708) brandde in 1945 af. Pas tegen 1993 was het gebouw volledig gerenoveerd. Het is ook een museum geworden met de parlementaire geschiedenis van Duitsland als thema. Gendarmenmarkt, Berlijn // GPS: 52.513737, 13.392660

Gendarmenmarkt – © Shutterstock

Ga voorbij de Deutscher Dom rechtsaf in de Mohrenstraße om in de Friedrichstraße terug linksaf te slaan. Wandel rechtdoor tot aan Checkpoint Charlie.

I

Nu blijft er niet veel meer over van Checkpont Charlie, deze grenspost tussen Oost- en West-Berlijn, die tussen 1961 en 1990 de enige grensovergang tussen Oost- en West-

Berlijn was. Het kader waarin het bord met de waarschuwing staat, is nog het enige authentieke aan de plek. Al de rest is namaak, tot de foto van de laatste soldaat toe (in werkelijkheid een Zweeds model). Zij die willen, kunnen op de foto met enkele als soldaat verklede acteurs.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

11

Er zijn heel wat verschillende musea in de nabijheid van Checkpoint Charlie. In de BlackBox, op de hoek van de Zimmerstraße met de Friedrichstraße, krijg je aan de hand van fotopanelen een overzicht van Checkpoint Charlie in de geschiedenis. Aan de overkant van Friedrichstraße vind je het asisi Panorama - The Wall dat een panoramisch beeld geeft van het Berlijn in 1980, langs beide kanten van de muur. Verder in Friedrichstraßeis is er het Haus am

Checkpoint Charlie, ook wel het Mauermuseum genoemd. Het is één van de verschillende musea over de Muur die de stad rijk is. Het museum toont je wat de invloed was van de Berlijnse Muur, hoe het er vroeger allemaal uitzag en op welke manieren men probeerde te vluchten naar het Westen. Er staat ook nog een originele wachttoren. Checkpoint Charlie, Friedrichstraße 43-45, Berlijn // GPS: 52.507484, 13.390387

Checkpoint Charlie – © Shutterstock

Volg, als je met je rug naar Checkpoint Charlie staat, links de Zimmerstraße, en loop naar het volgende kruispunt. Onderweg kom je langs het Trabi-Museum, gewijd aan de Trabant, de typische Oost-Duitste kleine wagentjes. Aan het kruispunt gekomen zie je recht voor je een resterend stuk van de Muur, en een grote, open ruimte, de Topographie des Terrors.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

12

J

Vroeger stond op het terrein van Topograhie des Terrors het hoofdkwartier van de SS en Gestapo. Gevangenen werden hier door de SS-ers ondervraagd en gemarteld. Na de

oorlog werd het gebouw met de grond gelijk gemaakt. Nu staat er een museum dat focust op het ontstaan, de werking en de gruweldaden van de Gestapo en SS. Er is een deel binnen, en een deel buiten, naast de grondvesten van het vroegere pand. Topographie des Terrors, Niederkirchnerstraße 8, Berlijn // GPS: 52.506716, 13.383684 // Elke dag van 10u-20u // Vrije toegang // www.topographie.de

Topographie des Terrors – © Shutterstock

K

Aan de overkant van de straat (Niederkirchnerstraße) kan je een voorbeeld van Naziarchitectuur zien: het vroegere Ministerie van Luchtvaart. Het gebouw is gigantisch

en imposant. Het werd ook door de DDR gebruikt. Nu hoort het gebouw tot het Duitse Ministerie van financiën.

Als je tot de hoek van de Wilhelmstraße met de Leipzigerstraße loopt, kan je op het gebouw een fraai straaltje socialistische propaganda bewonderen. Er is ook een gedenkteken voor de

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

13

slachtoffers die gevallen zijn tijdens de vredevolle manifestatie van 1953 voor meer sociale rechten. Bundesministerium der Finanzen, Wilhelmstraße 97, Berlijn // GPS: 52.508451, 13.384179

Pal naast de Topograpgie des Terrors staat Martin-Gropius-Bau. Het is een van Europa’s belangrijkste tentoonstellingsruimtes, er worden zowel hedendaagse als archeologische installaties gepresenteerd.

De indrukwekkende inkomhal en de eerste zaal kan je gratis bezoeken.

Loop, met je rug naar de Topographie des Terrors en de Muur verder naar links op de Niederkirchnerstraße. Ga op het einde van die straat rechts de Stresenmannstraße in. Maak daar even een kort ommetje langs de Erna-Berger-Straße. Daar kan je nog een authentieke DDR-wachttoren zien, ietwat verscholen achter een boom. Keer terug naar de Stresemannstraße en ga verder naar Potsdamer Platz. Daar stap je links de Potsdamer Straße in en zie je aan je rechterzijde het Sony Center.

L

Potsdamer Platz stond voor de Tweede Wereldoorlog synoniem voor moderne technologie. Doordat het een druk kruispunt was, stonden hier de eerste

verkeerslichten. Na de oorlog bleef er echter niets meer over van deze glorie. Bovendien lag het in een neutrale zone en het bleef dan ook tot de éénmaking braak liggen.

Na de val van de Berlijnse Muur moest dit opnieuw het uitgaanscentrum van de stad worden.

Nieuwbouw verrees uit de grond waarvan het Sony Center het meest beroemde is. Onder de enorme koepel bevindt er zich een groot cinemacomplex en talrijke horecazaken. Waar de Muur vroeger stond, liggen nu een dubbele rij kasseistenen in het wegdek.

In september vindt hier het jaarlijkse Berlijns filmfestival plaats. De ideale moment om enkele celebrities te spotten. Potsdamer Platz, Berlijn // GPS: 52.509672, 13.375933

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

14

Potsdamer Platz (Sony Center) – © Shutterstock

Wandel verder langs de Potsdamer Straße. Kruis de drukke Ben-Gurion-Straße, en neem de eerste straat rechts (Sharounstraße). Meteen ben je in het Kulturforum met aan je rechterhand het Musikinstrumentenmuseum en aan je linkerhand het Kunstgewerbemuseum.

M

Tussen Tiergarten en de Potsdamer Platz ligt het beroemde Kulturforum. Dit is een verzameling van moderne gebouwen die veel musea huisvesten. Alleen al de

architectuur is een wandeling waard.

Als belangrijkste museum is er de Gemäldegalerie. Ze bevat een enorme collectie schilderijen (ca. 25.000) van de 13de tot de 18de eeuw met werken van o.a. Rembrandt, Vermeer, Rubens, Goya... De moderne kunst kan je dan vinden in de Neue Nationalgalerie. Verder vind je hier ook nog het onderkomen voor de Berliner Philharmoniker (orkest), de Staatsbibliotheek, het Muziekinstrumentenmuseum en nog andere. Kulturforum, Matthäikirchplatz, Berlijn // GPS: 52.509211, 13.367619

Sla rechtsaf als je in de Tiergartenstraße komt en wandel tot aan de Ebertstraße. Links zie je het herdenkingsmonument voor de vermoorde Europese Joden. Alvorens hier naar toe te gaan, maken we

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

15

nog een korte stop bij een andere historisch belangrijke plaats. Steek de Ebertstraße over en neem de straat onmiddellijk links (In den Ministergärten). Wandel naar het einde. Je komt uit bij een banale parking. Dit is de plaats van Hitler’s bunker.

N

De laatste maanden van de oorlog leidde Hitler zijn troepen vanuit de Führerbunker of gewoon simpelweg Hitler’s Bunker. Toen duidelijk werd dat de oorlog definitief

verloren was, pleegde hij hier op 30 april 1945 samen met Eva Braun zelfmoord.

Om te vermijden dat de plek een bedevaartsoord zou worden, werd de bunker na de oorlog en in verschillende pogingen helemaal ontmanteld. Enkel een informatiebord met een plattegrond van de bunker duidt de geschiedenis van de plek. Hitler’s Bunker, In den Ministergärten, Berlijn // GPS: 52.512488, 13.380936

Op een boogscheut van de weggestoken Führerbunker ligt het grote herdenkingsmonument voor de vermoorde Europese Joden. Neem de Gertrud-Kolmar-Straße in noordelijke richting en je komt vanzelf bij het indrukwekkende momument.

O

In mei 2005 werd het herdenkingsmonument voor de vermoorde Europese Joden geopend. Het bestaat uit 2751 blokken van verschillend formaat, niet helemaal recht

verdeeld over een golvende oppervlakte van 19.000 m². Wanneer je erdoor wandelt, krijg je een benauwd gevoel van desoriëntatie.

Aan dit memorial is ook een ondergronds informatiecentrum verbonden, dat meer info geeft over de Holocaust. Toegang is gratis, maar de wachtrijen kunnen lang zijn!

Denkmal für die ermordeten Juden Europas, Cora-Berliner-Straße 1, Berlijn // GPS: 52.513968, 13.378710

Wanneer je door het herdenkingsmonument wandelt, kom je uit op de Behrenstraße. Ga naar links, zodat je weer op de Ebertstraße komt. Vervolg deze richting Brandenburger Tor. Voorbij de Brandenburger Tor ligt links de Reichstag.

P

De Brandenburger Tor is hét symbool van de éénmaking van Duitsland en Berlijn.

Deze 18de eeuwse poort is de enige nog overblijvende stadspoort van de oorspronkelijk

18. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij zwaar beschadigd. Hij lag op de grens tussen Oosten West-Berlijn, in het Oost-Duitse gedeelte, en werd tussen 1956 en 1958 gerestaureeerd.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

16

Toen de Berlijnse Muur gebouw werd, liep deze aan de westkant van de poort. Bijna 30 jaar lang was het verboden om nog door de poort te wandelen.

Bij de val van de Muur en de hereniging van Duitsland onderging het nationale symbool opnieuw een restauratie en het schittert nu in volle glorie, al heeft de tand des tijds en de geschiedenis van de stad haar sporen achter gelaten. Brandenburger Tor, Pariser Platz, Berlijn // GPS: 52.516281, 13.377694

Brandenburger Tor – © Shutterstock

Q

In 1894 werd de Reichstag ingehuldigd als parlementsgebouw voor het Duitse keizerrijk. Sedertien heeft het altijd een grote symboolwaarde gehad voor de vrijheid

van het Duitse volk. In 1933 werd de grote vergaderzaal vernietigd door brandstichting. Dit voorval werd door Hitler aangegrepen als een bedreiging voor het Duitse volk, waarna hij de macht volledig naar zich toetrok. Op het einde van de Tweede Wereldoorlog plaatsten de Sovjetsoldaten hun vlag op de Reichstag als teken van nederlaag voor de Duitsers.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

17

De Reichstag was bijna volledig verwoest en werd na de oorlog niet meer gebruikt omdat WestBerlijn geen hoofdstad meer was. Pas na de éénmaking en de nakende verhuizing van de regeringszetel kwam de grote restauratie. De Britse architect Norman Robert Foster plaatste er een glazen koepel op die je kan bezoeken. De Reichstag is opnieuw het parlementsgebouw van de Bundestag (Duits parlement). De talloze bezoekers komen onder meer om de prachtige architectuur van het gebouw te bewonderen.

Nog even praktisch: als je de koepel wil bezoeken: het aantal geïnteresseerden overstijgt de capaciteit. Daarom moet je je minstens 4 dagen en maximum 2 maanden voor je bezoek online aanmelden via een formulier. Telefonische aanmeldingen worden niet aangenomen. Soms kan je echter tijdens rustige periodes de dag zelf ter plaatse nog tickets een paar uur op voorhand verkrijgen. Je kan ook meegaan met een tour met gids zo kom je nog meer te weten over het gebouw en de geschiedenis, boek je tour online. Reichstag, Platz der Republik 1, Berlijn // GPS: 52.518638, 13.376179 // www.bundestag.de/besucher

Hier eindigt deze wandeling. Ben je op zoek naar een metrostation? Ga dan aan de rivier naar rechts (Reichstagufer), en stap zo verder tot aan de Friedrichstraße. Hier vind je zowel een metro- als treinstation (regionale treinen, U-Bahn en S-Bahn).

 Op zoek naar een hotel in Berlijn? Kijk hier voor aanbiedingen!

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

18

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

19

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

20

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

21

Geld besparen tijdens je bezoek aan Berlijn? Koop een EasyCityPass Berlijn: openbaar vervoer & kortingen

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

22

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

23

WANDELING 2: LANGS DE MUUR In november 1989 viel de Berlijnse Muur die bijna 30 jaar Oost en West gescheiden hield. Deze wandeling brengt je langs de plaatsen waar de muur vroeger stond. Onderweg zie je nog verschillende restanten en doen we ook enkele musea aan. Inlichtingenborden geven je her en der meer informatie, en een dubbele rij kasseien wijst je de weg en de loop van de muur aan.

Onze tip: Wil je graag mee met een gids in een georganiseerde wandeling of fietstour? Boek je plekje online en kom alles te weten over de voormalige DDR. Het is een vrij lange wandeling. Daarom zal je op de kaart de U-Bahn (metrostations) aangeduid zien.

Zo kan je op eender welke locatie langs de route, starten met de wandeling.

• • •

Afstand: 16,8 km Vertrekpunt: U-Bahn (metro) Eberswalder Straße Eindpunt: U-Bahn (metro) Schlesisches Tor

We starten onze wandeling aan het metrostation Eberswalder Straße. Daar komen we al meteen aan de eerste stop van onze wandeling: Mauerpark.

A

Mauerpark is een uitgestrekte groene zone. Ten tijde van de Muur was dit “niemandsland”, het zwaar bewaakte gebied dat ingesloten was tussen de twee delen

van de Muur. Mauerpark geeft een goed beeld van hoe breed de Muur op sommige plekken was.

Er is er nog een stuk muur te zien dat beschilderd is met graffiti. Regelmatig worden die stukken muur voorzien van een nieuwe laag graffiti.

Op zondag kan je er op de wekelijkse vlooienmarkt die net naast het park wordt gehouden, snuffelen naar originele en vintage hebbedingen. Mauerpark, Berlijn // GPS: 52.542889, 13.403991

Steek, met je rug naar het park, de Bernauer Straße of Eberswalder Straße over (de straat gaat ter hoogte van het park over van naam) en wandel naar rechts, over de Bernauer Straße. In de buurt van het metrostation Bernauer Straße vind je aan je linkerant de eerste herdenkingsplaats voor de Berlijnse muur.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

24

Aanwijzer Berlijnse Muur – © Shutterstock

B

De Gedenkstätte Berliner Mauer loopt langs de Bernauer Straße, een straat die letterlijk op de grens tussen Oost- en West-Berlijn liep. Over een afstand van zo’n 500

meter kom je tal van informatieborden tegen die dieper ingaan op het ontstaan van de Muur, haar impact op de bevolking, het verzet en de verschillende ontsnappingspogingen. Via “archeologische vensters” krijg je een gedetailleerd en boeiend beeld over hoe de Bernauer Straße er van 1961 tot 1989 uitzag, en hoe de straat geëvolueerd is naar haar huidige uitzicht.

Nu is de straat breed, maar vroeger stonden hier huizen. Toen de Muur gebouwd werd, gebruikten veel mensen die aan de oostzijde woonden de ramen van deze huizen om naar het westen te vluchten. Uiteraard was de Oost-Berlijnse overheid hier niet mee opgezet. In eerste instantie liet ze de ramen dichtmetselen, om dan in een volgende fase de huizen te slopen en plaats te maken voor het “niemandsland” of “Todesstreifen” (letterlijk vertaald “De strook van de dood”), de zwaar bewaakte vlakte die tussen de twee onderdelen van de Muur lag.

Tot een paar jaar voor de val van de muur stond er ook een kerk (de Verzoeningskerk) in de neutrale zone. Deze werd in 1985 door de DDR opgeblazen. Hoewel de hoge toren als wachtpost gebruikt werd, belemmerde ze toch te veel het zicht van de grensbewakers. Op de plaatst staat nu een Herinneringskapel.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

25

De Gedenkstätte eindigt in een documentatiecentrum (gratis toegang), waar je vanop een platform een stuk authentieke Muur die bestaat uit de twee muren en bijhorende neutrale zone, en een wachttoren, kan zien. Gedenkstätte Berliner Mauer, Bernauer Straße, Berlijn // GPS: 52.538091, 13.396155

Neem voorbij de Gedenkstätte Berliner Mauer rechts de Gartenstraße en wandel tot aan een rondpunt waar je naar links gaat (Liesenstraße).

Nu ben je opnieuw op het traject van de voormalige muur. Loop tot het einde van de Liesenstraße. Ga dan eerst naar rechts in de Chausseestraße en vervolgens naar links (Boyenstraße). Op het einde ga je naar rechts en volg het wandelpad dat je een blokje om brengt.

C

Onderweg kom je in de Kieler Straße een voormalige wachttoren tegen. Van dit type staan er maar twee meer overeind in Berlijn. Deze straat is bijzonder omdat hier op 24

augustus 1961 de eerste vluchteling werd doodgeschoten. Er is een gedenkteken voor dit slachtoffer, Günter Litfin, en de andere doden die vielen bij hun vluchtpoging. Gedenkstätte Günther Litfin, Kieler Straße 2 Berlijn // GPS: 52.533735, 13.369301

Je kan de muur volgen langs de waterkant of de Scharnhorststraße nemen.

Verder langs het water kom je langs de restanten van het Invalidenfriedhof. Het werd grotendeels afgebroken bij de bouw van de muur.

Op het einde kom je in de Invalidenstraße. Ga naar rechts en dan voor het water naar links. Dit is een voormalig patrouillepad van de grenswachters. Aan de overkant van het water kan je het Centraal Station (Hauptbahnhof) van Berlijn zien.

Op het einde kom je aan een T-splitsing. Je volgt nu de oever naar links. Neem pas de 2de brug om de rivier over te steken. Tussen de eerste en tweede brug kom je langs het moderne Marie-ElisabethLüder-huis. Hier bevindt zich naast de wetenschappelijke dienst van het Duitse parlement ook een gedenkteken voor de Berlijnse Muur. Er werden originele stukken heropgebouwd.

Over de brug stap je naar rechts (Reichstagufer) en dan links (Friedrich Ebert Platz). Zo kom je aan de voorkant van de Reichstag.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

26

D

In 1894 werd de Reichstag ingehuldigd als parlementsgebouw voor het Duitse keizerrijk. In 1933 werd de grote vergaderzaal in brand gestoken. Dit voorval werd door

Hitler aangegrepen om “uit staatsveiligheid” de macht volledig naar zich toe te trekken.

Na de oorlog was de Reichstag bijna volledig verwoest. Na de splitsing van Berlijn lag het gebouw in West-Berlijn. Tijdens de Koude Oorlog werd al begonnen aan de restauratie, maar in 1971 werd deze stopgezet. Het lag vlak naast de Muur, en veel hoop op een snelle hereniging was er niet. Pas na de éénmaking en de nakende verhuizing van de regeringszetel kwam de grote restauratie. De Britse architect Norman Robert Foster plaatste er een glazen koepel op die je kan bezoeken. De Reichstag is opnieuw het parlementsgebouw van de Bundestag (Duits parlement). De talloze bezoekers komen onder meer om de prachtige architectuur van het gebouw te bewonderen.

Nog even praktisch: als je de koepel wil bezoeken: het aantal geïnteresseerden overstijgt de capaciteit. Daarom moet je je minstens 4 dagen en maximum 2 maanden voor je bezoek online aanmelden via een formulier. Telefonische aanmeldingen worden niet aangenomen. Soms kan je echter tijdens rustige periodes de dag zelf ter plaatse nog tickets een paar uur op voorhand verkrijgen. Je kan ook meegaan met een tour met gids zo kom je nog meer te weten over het gebouw en de geschiedenis, boek je tour online.

Reichstag, Platz der Republik 1, Berlijn // GPS: 52.518638, 13.376179 // www.bundestag.de/besucher

Reichstag – © Shutterstock

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

27

Van de Reichstag gaat het nu verder richting zuiden, naar Potsdamer Platz. Onderweg komen we langs de Brandenburger Tor.

E

De Brandenburger Tor is hét symbool van de éénmaking van Duitsland en Berlijn.

Deze 18de eeuwse poort is de enige nog overblijvende stadspoort van de oorspronkelijk

18. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij zwaar beschadigd. Hij lag op de grens tussen Oosten West-Berlijn, in het Oost-Duitse gedeelte, en werd tussen 1956 en 1958 gerestaureeerd.

Toen de Berlijnse Muur gebouw werd, liep deze aan de westkant van de poort. Bijna 30 jaar lang was het verboden om nog door de poort te wandelen.

Bij de val van de Muur en de hereniging van Duitsland onderging het nationale symbool opnieuw een restauratie en het schittert nu in volle glorie, al heeft de tand des tijds en de geschiedenis van de stad haar sporen achter gelaten. Brandenburger Tor, Pariser Platz, Berlijn // GPS: 52.516281, 13.377694

Vervolg de Ebertstraße in zuidelijke richting. Je komt na ongeveer 400 meter langs het Holocaust Memorial.

F

In mei 2005 werd het herdenkingsmonument voor de vermoorde Europese Joden geopend. Het bestaat uit 2751 blokken van verschillend formaat, niet helemaal recht

verdeeld over een golvende oppervlakte van 19.000 m². Wanneer je erdoor wandelt, krijg je een benauwd gevoel van desoriëntatie.

Aan dit memorial is ook een ondergronds informatiecentrum verbonden, dat meer info geeft over de Holocaust. Toegang is gratis, maar de wachtrijen kunnen lang zijn! Denkmal für die ermordeten Juden Europas, Cora-Berliner-Straße 1, Berlijn // GPS: 52.513968, 13.378710

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

28

Denkmal für die emordeten Juden Europas – © Shutterstock

Ongeveer 500 meter verder langs de Ebertstraße komen we op de Potsdamer Platz.

G

Potsdamer Platz stond voor de Tweede Wereldoorlog synoniem voor moderne technologie. Doordat het een druk kruispunt was, stonden hier de eerste

verkeerslichten. Na de oorlog bleef er echter niets meer over van deze glorie. Bovendien lag het in een neutrale zone en het bleef dan ook tot de éénmaking braak liggen.

Na de val van de Berlijnse Muur moest dit opnieuw het uitgaanscentrum van de stad worden.

Nieuwbouw verrees uit de grond waarvan het Sony Center het meest beroemde is. Onder de enorme koepel bevindt er zich een groot cinemacomplex en talrijke horecazaken. Waar de Muur vroeger stond, liggen nu een dubbele rij kasseistenen in het wegdek.

In september vindt hier het jaarlijkse Berlijns filmfestival plaats. De ideale moment om enkele celebrities te spotten. Potsdamer Platz, Berlijn // GPS: 52.509672, 13.375933

Ga vanaf Potsdamer Platz verder zuidelijk, in de Stresemannstraße. In de eerste straat links (ErnaBerger-Straße) staat nog een kleine wachttoren, verborgen achter enkele bomen.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

29

Keer terug naar de Stresemannstraße, en neem de volgene straat links, de Niederkichnerstraße. Hier zijn er ook nog resten van de Muur te zien. Belangrijk is evenwel het museum Topografie des Terrors.

H

Vroeger stond op het terrein van Topograhie des Terrors het hoofdkwartier van de SS en Gestapo. Gevangenen werden hier door de SS-ers ondervraagd en gemarteld. Na de

oorlog werd het gebouw met de grond gelijk gemaakt. Nu staat er een museum dat focust op het ontstaan, de werking en de gruweldaden van de Gestapo en SS. Er is een deel binnen, en een deel buiten, naast de grondvesten van het vroegere pand. Topographie des Terrors, Niederkirchnerstraße 8, Berlijn // GPS: 52.506716, 13.383684 // Elke dag van 10u-20u // Vrije toegang // www.topographie.de

Blijf de straat rechtdoor volgen, over het kruispunt. Zo kom je aan Checkpoint Charlie.

Onze tip: Wil je graag de musea op de route bezoeken? Bespaar veel geld uit en koop EasyCityPass Berlijn + combinatie met gratis openbaar vervoer tot 6 dagen (zie hier). Of wil je liever een hop-on/hop off bus tour boeken dat kan ook.

I

Nu blijft er niet veel meer over van Checkpont Charlie, deze grenspost tussen Oost- en West-Berlijn, die tussen 1961 en 1990 de enige grensovergang tussen Oost- en West-

Berlijn was. Het kader waarin het bord met de waarschuwing staat, is nog het enige authentieke aan de plek. Al de rest is namaak, tot de foto van de laatste soldaat toe (in werkelijkheid een Zweeds model). Zij die willen, kunnen op de foto met enkele als soldaat verklede acteurs.

Er zijn heel wat verschillende musea in de nabijheid van Checkpoint Charlie. In de BlackBox, op de hoek van de Zimmerstraße met de Friedrichstraße, krijg je aan de hand van fotopanelen een overzicht van Checkpoint Charlie in de geschiedenis. Aan de overkant van Friedrichstraße vind je het asisi Panorama - The Wall dat een panoramisch beeld geeft van het Berlijn in 1980, langs beide kanten van de muur. Verder in Friedrichstraßeis is er het Haus am

Checkpoint Charlie, ook wel het Mauermuseum genoemd. Het is één van de verschillende musea over de Muur die de stad rijk is. Het museum toont je wat de invloed was van de Berlijnse Muur, hoe het er vroeger allemaal uitzag en op welke manieren men probeerde te vluchten naar het Westen. Er staat ook nog een originele wachttoren. Checkpoint Charlie, Friedrichstraße 43-45, Berlijn // GPS: 52.507484, 13.390387

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

30

Loop verder in oostelijke richting over de Zimmerstraße. Na ongeveer 200 meter, net voor nummer 26-27, vind je aan je rechterkant de gedenkplaats voor Peter Fechter.

J

Deze gedenkplaats herdenkt Peter Fechter die op deze plek op 17 augustus 1962 samen met een collega bouwvakker Helmut Kulbeik probeerde te ontsnappen uit Oost-

Berlijn. Terwijl Helmut er in slaagde ongedeerd over de muur te klimmen, werd Fechter beschoten door de Oost-Berlijnse grensbewakers en meerdere malen geraakt in zijn bovenlichaam. Hij bleef kermend van de pijn liggen. Noch de Oost-Berlijnse militairen, noch de Amerikaanse soldaten boden hulp. Een uur lang duurde de doodstrijd. Uiteindelijk beval een Oost-Duitse officier om het dode lichaam terug te halen. Foto’s van deze actie gingen heel de wereld rond. Peter Fechter Denkmal, Zimmerstraße 26-27, Berlijn // GPS: 52.507827, 13.393078

Bewandel verder de Zimmerstraße tot deze uitmondt in de Axel-Springer-Straße. Op de rechterhoek van de straat staat het grote hoofdkantoor van mediagroep Axel Springer SE, controversieel uitgever van onder andere Bild en Die Welt, en genoemd naar zijn al even controversiële (en rechtsconservatieve) oprichter. Het gebouw werd in 1966 geopend en bevond zich net naast de Berlijnse Muur, wat door de DDR als een oorlogsverklaring werd gezien. Om nieuws vanuit het Westen naar het Oosten te krijgen, liet Springer op de bovenste verdiepingen van zijn hoofdkantoor uitvergrote nieuwsberichten kleven. De DDR bouwde daarop aan de oostkant van de Muur nog hogere gebouwen, om zo het zicht te belemmeren.

Tot zijn dood in 1985 bleef Springer ijveren voor de eenmaking van Duitsland.

Je bent nu op de hoek van de Zimmerstraße en de Axel-Springer-Straße. Van hier tot de brug naar het Ostbhanhof kronkel je door de stad op de plaats waar vroeger de Muur stond. Je kan de kaart volgen maar er zijn ook bordjes geplaatst met ‘Berliner Mauerweg’.

Je zal hier op regelmatige plaatsen ook herkenningspunten zien in het wegdek (bronzen plaketten in een dubbele rij kasseien) om aan te tonen waar de Muur stond.

Aan de brug over de Spree ga je naar rechts, om dan de volgende brug (Oberbaum brug) opnieuw rechts te nemen. Tussen de twee bruggen ligt de East Side Gallery, het langst bewaarde stuk Muur (meer dan 1 kilometer!)

K

Bij de openstelling van de grenzen was dit stuk Muur grauw en grijs van de uitlaatgassen. Meer dan 100 kunstenaars maakten van dit stuk muur een knappe

openluchtgallerij, waarvan sommige afbeeldingen ware iconen geworden zijn. Omdat de

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

31

toeristen het niet konden laten om zelf hun “kunstwerkje” achter te laten, over de bestaande kunst, is de East Side Gallery enkele jaren geleden grondig gerenoveerd. Een hekken moet de kunstwerken beschermen van te ijverige would-be artiesten. East Side Gallery, Mühlenstraße, Berlijn // GPS: 52.505044, 13.439665

East Side Gallery – © Shutterstock

Onze tip: Rijd door Berlijn in de officiële auto van de DDR! Kruip achter het stuur van een Trabant naar keuze en tuf door de hoofdstad. Bekijk de interessantste bezienswaardigheden en ontvang als souvenir je eigen Trabantrijbewijs! Boek je ticket voor een Trabi-safari online.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

32

DDR Trabi – © Shutterstock

L

De brug van Oberbaum was ook een grensovergang, maar mocht niet gebruikt worden door buitenlanders. Zij mochten alleen Checkpoint Charlie gebruiken.

Oberbaumbrücke, Berlijn // GPS: 52.501740, 13.445644

De wandeling eindigt aan de U-Bahn van Schlesisches Tor. Een hotel of B&B in Berlijn zoeken? Boek je hotels snel online via deze link bij Booking.

Inspiratie nodig? Bekijk onze favoriete hotels en verblijven in Berlijn..

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

33

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

34

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

35

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

36

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

37

Deze gratis reisgids bevat de eerste 2 volledig uitgewerkte

wandelingen van onze handige citygids voor Berlijn.

Bespaar jezelf uren opzoekingswerk en mis geen enkele bezienswaardigheid.

Koop nu de digitale (pdf – 89 blz A4) stadsgids met de 5 stadswandelingen en meer dan 55 beschreven bezienswaardigheden, boordevol praktische informatie, bijzondere plekjes en tips van locals.

 Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

38

DISCLAIMER We krijgen onze informatie van betrouwbare en zorgvuldig geselecteerde bronnen. Niettegenstaande kunnen we niet verantwoordelijk worden gehouden voor enige mogelijk niet-accurate informatie, noch voor het gebruik van deze informatie en mogelijke negatieve gevolgen. We waarderen het als je opmerkingen, toevoegingen of fouten aan ons zou kunnen doorgeven via info@themediabay.be.

Ontdek meer reisgidsen op www.reisroutes.be en www.reisroutes.nl.

Alle kaarten © OpenStreetMap.org

Adverteren in deze reisgids?

Neem contact op met The Media Bay via info@themediabay.be.

Laatste update: oktober 2023 © Alle rechten voorbehouden.

Deze reisgids is een uitgave van The Media Bay. Niets van deze uitgave mag vermenigvuldigd worden zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

39

© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

40