Noord-Spanje Rondreis (PDF)

Deze gratis reisgids bevat de laatste 2 dagen van onze volledig uitgewerkte rondreis door Noord-Spanje.

Bespaar jezelf uren opzoekingswerk en mis geen enkele bezienswaardigheid.

Koop nu de digitale (pdf – 150 blz A4) reisgids met de volledige rondreis en meer dan 143 beschreven bezienswaardigheden, boordevol praktische informatie, bijzondere plekjes en tips van locals.



Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

INLEIDING

In deze gids verkennen we de vele wonderlijke plekjes in de noordelijke regio's van Spanje. Op de hieronder beschreven route bezoek je het Baskenland, Navarra, La Rioja, de noordelijke kanten van Castilië en León, Galicië, Asturië en Cantabrië. Op een lusroute door de regio ontdek je heel wat bezienswaardigheden - eerst in het binnenland en in het tweede deel van de route langs de kustlijn en in het bergachtige achterland.

Als je de hele route zoals hieronder beschreven aflegt, heb je iets meer dan 2 weken nodig (2 weken en een extra weekend). Als je niet zo lang hebt, kan je overwegen om alleen het eerste deel te ontdekken. Je eindigt dan in Santiago de Compostela na een week reizen. Een andere optie is om alleen het tweede deel van deze route af te leggen, dag 8 tot 16. De informatie in deze gids is al leidraad om te beslissen waar je het liefst naartoe wil gaan en wat je het liefste wil doen.

De route begint in Donostia (ook wel San Sebastián genoemd) in het Baskenland. Die stad is makkelijk te bereiken met de auto als je vanuit Frankrijk over de grens rijdt. Als je naar Spanje vliegt, is het iets meer dan een uur rijden vanaf het vliegveld van Bilbao. Meer informatie over hoe je dit startpunt kan bereiken, vind je in de informatiesectie aan het einde van deze gids.

Als je wil beginnen in Santiago de Compostela, is het vliegveld een uitstekende optie – het is de tweede grootste luchthaven van Noord-Spanje, na Bilbao – of je kan er ook met de trein naartoe.

In Noord-Spanje is er zo veel te zien en te doen en liggen er zo veel mooie plekjes verstopt dat het moeilijk is om alle bezienswaardigheden in één enkele gids te proppen. We hebben een selectie gemaakt van zowel de top bezienswaardigheden als de minder bekende plekjes langs de route

Totale afstand: 2978 km

Je reis naar Noord-Spanje voorbereiden? Boek je hotels snel online via deze link bij Booking

Tickets of georganiseerde tours boeken in Noord-Spanje? Boek je tickets online bij GetYourGuide. (zo kan je de wachtrijen overslaan)

Geld besparen? Koop je Bilbao kaart online en maak onbeperkt gebruik van het openbaar vervoer + krijg toegang tot het Guggenheim + 10 andere musea.

Een camper huren en naar Spanje? Huur hier je camper voor je rondreis Noord-Spanje

DAG 15: SANTANDER NAAR BILBAO

Op deze voorlaatste dag van je Noord-Spaanse avontuur ga je van Santander naar Bilbao. Er zijn 2 verschillende routes om uit te kiezen. De eerste leidt je naar het binnenland en de tweede loopt langs de kustlijn zodat je meer van de noordelijke Spaanse kust kan zien.

• Afstand: 235 km (Route optie 1) / 131 km (Route optie 2)

• Beginpunt: Santander

• Eindpunt: Bilbao

• Hoogtepunten:

Op route 1:

• Valles Altos del Nansa y Saja y Alto Campoo

• Reinosa

• Ojo Guareña

Op route 2:

• Noja

• Santona

• Laredo

• Castro Urdiales

Route optie 1:

Neem de A-8 in westelijke richting, dan de CA-280 in zuidelijke richting en je bevindt je in een prachtig landschap waar verschillende beschermde natuurgebieden liggen

86

Valles Altos del Nansa y Saja y Alto Campoo is een uitgestrekt nationaal park waar het prachtige Cantabrische landschap vol hoge en middelhoge bergbossen beschermd wordt. Je vindt er de typische bossen van eiken en beuken, maar ook hoge graslanden, weiden en heidevelden waardoor je je in een sprookjeswereld lijkt te bewegen. Dit nationaal park wordt doorkruist door tal van paden en er zijn heel wat mogelijkheden voor buitenrecreatie.

Het aangrenzende natuurpark Saja-Besaya beschermt 24.500 hectare Atlantisch loofbos en alpenweiden in het Cantabrische gebergte. Dit nationaal park wordt begrensd door de rivieren Saja en Besaya die het park zijn naam hebben gegeven.

 Scenic Route CA-280, Cantabria, Spanje // GPS: 43.094243, -4.263448

Ga verder naar het zuiden op de CA-280 en neem dan de CA-183 om Reinosa te bereiken.

Het stadje Reinosa ligt op een prachtige locatie, omgeven door hoge bergen. In het stadscentrum staan een aantal interessante, historische gebouwen die de middeleeuwse oorsprong van het stadje verraden. Zo kan je hier bijvoorbeeld de barokke kerk van San Sebastián zien en gebouwen op het stadsplein uit de 16e en 17e eeuw bewonderen. Het pronkstuk is echter La Casona, een statig huis uit 1830. In de buurt ligt het stuwmeer van de Ebro, een populaire plaats voor activiteiten en sporten op het water.

 Reinosa, Cantabria, Spanje // GPS: 43.000471, -4.139230

Ga verder langs het noorden van het Ebro-stuwmeer op de CA-171 en neem dan de N623, de N-232 en de BU-526 om Ojo Guareña te bereiken.

Ojo Guareña is een verbazingwekkend karstcomplex in de Cantabrische bergen van Castilië en León waar een reeks grotten, rotsgalerijen en doorgangen uitgehold werden in de kalksteen. Archeologische vondsten in het gebied hebben aangetoond dat verschillende grotten in dit systeem al in het Paleolithicum en tot in de middeleeuwen door de mens werden gebruikt. In dit gebied werden bijvoorbeeld rotschilderingen en andere tekens die wijzen op een lange menselijke geschiedenis gevonden. Ojo Guareña is ook een natuur-hotspot waar een rijke flora en fauna te vinden is.

 Ojo Guareña, Castile and León, Spanje // GPS: 43.033966, -3.664801 87 88

Ga verder op de CL-629 en de BI636 om Bilbao te bereiken via de snelste route.

Let op: als je voor deze eerste route kiest, kan je ook overwegen om terug te rijden naar de kust via de N629 in plaats van rechtstreeks naar Bilbao te gaan. Het zal een lange dag rijden worden, maar als je dit doet, kan je de route hieronder bij Laredo oppakken.

Route optie 2:

Op deze tweede route neem je de A-8 langs de kust naar Bilbao, waarbij je eerst een omweg maakt naar Noja op de CA-141 en de CA-147.

89

Noja is een bestemming aan de Cantabrische kust die bekend staat om zijn prachtige stranden en de natuurlijke moeraslanden in de buurt waar vogelspotters hun hart kunnen ophalen. Toch is ook het dorp zelf een bezoekje waard. Je vindt er traditionele stenen herenhuizen, een middeleeuwse brug, kapellen, fonteinen en andere historische bezienswaardigheden. Dit is ook een fantastische plek om te proeven van de verse zeevruchten, vooral kleine krabben, ansjovis en sardientjes, die lokale specialiteiten zijn.

 Noja, Cantabria, Spanje // GPS: 43.479812, -3.518030

Ojo Guareña - © Shutterstock

Ga verder in oostelijke en zuidelijke richting op de CA-141 om Santona te bereiken.

Santona is een andere charmante badplaats en een levendig vissersdorpje langs dit

deel van de kustlijn. Ook hier vind je tal van mooie stranden in de buurt, net als het vogelobservatorium van Reserva Natural de las Marismas de Santoña y Noja. Er is ook een prachtige zeeboulevard. In Santona staan ook nog enkele constructies die van geschiedkundig belang zijn waaronder enkele romaanse kerken en historische forten. Deze plaats diende ooit als hoofdkwartier voor de troepen van Napoleon.

 Santona, Cantabria, Spanje // GPS: 43.439239, -3.457477

Vanuit Santona kan je met de veerboot de baai oversteken om Laredo te bereiken. Je kan ook gewoon omrijden.

Laredo beschikt over een prachtig stuk strand, maar dit dorpje valt vooral op door zijn middeleeuwse stadscentrum. Je kan er de overblijfselen van de oorspronkelijke verdedigingsmuren zien die opgetrokken werden om piraten op afstand te houden en je kan er in de smalle straatjes wandelen in de schaduw van huizen die dateren uit de 16e tot de 18e eeuw. Volg de straatjes omhoog naar de kerk van Santa María de la Asunción, die dateert uit de 13e eeuw.

 Laredo, Cantabria, Spanje // GPS: 43.413234, -3.411220

Ga verder op de A-8 of de N-634 om Castro Urdiales te bereiken.

De levendige en aantrekkelijke badplaats Castro Urdiales heeft een mooie haven en een middeleeuwse stadskern. Neem de tijd om te verdwalen in de wirwar van smalle straatjes tussen historische gebouwen en rust even uit bij de indrukwekkende gotische kerk, Die kerk, met de weinig originele naam Iglesia de Santa María de la Asunción, werd oorspronkelijk gebouwd in 1208, maar tot in de 19e eeuw werden er stukken aan bijgebouwd

De kerk staat op een kleine landtong naast de ruïnes van wat ooit het verdedigingsbastion van de stad was en ondersteunt nu een vuurtoren en een boogbrug die oorspronkelijk uit de middeleeuwen stamt.

 Castro Urdiales, Cantabria, Spanje // GPS: 43.384652, -3.215746

Ga ten slotte verder op de A-8 om Bilbao te bereiken. De laatste dag van deze tour staat namelijk helemaal in het teken van die bijzondere stad. We hebben ook enkele leuke dagtrips opgelijst die je kan maken vanuit Bilbao.

 Op zoek naar een hotel in Bilbao? Klik hier voor speciale aanbiedingen.

Iglesia de Santa María de la Asuncion, Castro Urdiales - © Shutterstock

DAG 16: BILBAO EN OMGEVING

In Bilbao ligt een enorm aantal bezienswaardigheden op je te wachten en ook in de omgeving valt er veel te zien en te doen. We hebben een uitgebreide wandeling door de stad uitgestippeld (die je kan spreiden over 2 dagen of meer, als je de tijd hebt) en we stellen je 2 mogelijke daguitstappen voor.

• Afstand: 113 km (Route optie 1) / 143 km (Route optie 2)

• Beginpunt: Bilbao

• Eindpunt: Bilbao

• Hoogtepunten:

• Bilbao Walking Tour

• Gaztelugatxe

• Urdaibai Biosphere Reserve

• Elantxobe

• Urkiola Natural Park

• Vitoria-Gasteiz

• Monte Gorbea Nature Reserve

Tickets of georganiseerde tours boeken in Noord-Spanje? Boek je tickets online bij GetYourGuide. (zo kan je de wachtrijen overslaan)

Geld besparen? Koop je Bilbao kaart online en maak onbeperkt gebruik van het openbaar vervoer + krijg toegang tot het Guggenheim + 10 andere musea.

93

Bilbao is een bloeiende, moderne havenstad. De bekendste attractie is het Guggenheim Museum Bilbao, een opvallend bouwwerk ontworpen door Frank Gehry waar een collectie moderne en hedendaagse kunst tentoongesteld wordt Naast het Guggenheim Museum zal je in Bilbao op nog heel wat andere opvallende voorbeelden van moderne architectuur stuiten, maar je kan er ook een handvol oudere sites bezoeken waaronder verschillende kathedralen en een art-nouveau-treinstation. Je zal er ook de charmante, geplaveide straatjes in de oude stad verkennen waar je een cluster van interessante, historische musea vindt.

 Bilbao, Baskenland, Spanje // GPS: 43.258209, -2.921499

Stadswandeling door Bilbao

• Afstand: 10,3 km

• Beginpunt: Plaza Moyúa

• Eindpunt: Palacio de la Diputación Foral de Bizkaia

Wij raden je aan om je wandeling te beginnen bij het standbeeld van José Antonio de Aguirre Y Lekure op het Moyúa plein. Hij was de zoon van een chocoladefabrikant, studeerde rechten en muziek en speelde ooit bij de voetbalclub van Bilbao. Hij werd de eerste voorzitter van het autonome Baskenland in oktober 1936. Maar in juli 1937 verloor Baskenland zijn autonomie en vluchtte hij naar Barcelona, later naar Parijs. Tot zijn dood bleef hij voorzitter van de Baskische regering in ballingschap.

Ga naast het standbeeld met het plein voor je staan, ga naar links en neem de eerste straat links. Als je dit doet, zie je 2 bijzondere gebouwen in de Gran Vía die zijn vernoemd naar de man die de stad in 1300 stichtte: Don Diego López de Haro.

Het Plaza Moyúa is vernoemd naar Federico Moyúa, een voormalige burgemeester, en is het hart van een belangrijke verkeersader in Bilbao. Er komen maar liefst 8 grote lanen uit op dit plein, rustig kan je het dus niet noemen. De architect José Luis Salinas ontwierp het plein in 1940, maar sindsdien zijn er veel veranderingen aangebracht. De iconische fontein in het midden is echter nog steeds het originele exemplaar. Je bevindt je nu in een vrij exclusieve buurt. Inwoners met geld kwamen zich indertijd vestigen in de zijstraten rond het plein en bouwden er prachtige huizen. De meeste gebouwen die het plein omgeven, zijn veel ouder dan het plein zelf.

Het opvallendste gebouw is het Palacio Chávarri waar sinds 1943 de zetel van de regionale regering van Biskaje gevestigd is. Het gebouw dateert uit 1888 en werd gebouwd door Víctor Chávarri, naar een ontwerp van de Belgische architect Paul Hankar. Ook het Hotel Carlton is opmerkelijk. Let verder ook op de 2 ingangen van de metro, buizen die in de grond zakken, gemaakt van glas en staal. Ze zijn ontworpen door Norman Foster en de lokale bevolking noemt ze "Fosteritos".

 Plaza Moyúa, Bilbao, Spanje // GPS: 43.263003, -2.935066

BLinks van de Gran Vía ligt de Casa de Ramón de la Sota (of Edificio Sota). De begane grond is niet zo spectaculair, maar de verdiepingen boven en het hoekgebouw zijn werkelijk prachtig. Let op de zware dakranden en de vele versieringen bij de ramen en balkons. De bovenverdieping is nog steeds een privé-residentie, maar op straatniveau bevinden zich kantoor- en winkelruimtes. Het gebouw kreeg de naam van de zakenman die de residentie in de jaren 20 van de vorige eeuw bouwde.

Aan de andere kant, ook op de hoek, staat een kleiner maar daarom niet minder mooi gebouw uit dezelfde periode. Ook dit was een residentie voor de bourgeoisie.

 Casa de Ramón de la Sota, Gran Via, Bilbao, Spanje // GPS: 43.263382, -2.937143

Ga nu terug naar het Moyúa-plein. Neem op het plein de tweede straat links: Rekalde Zumarkalea. Wandel aan de rechterkant van de straat en je ziet Casa Montero aan je linkerhand bij het volgende kruispunt.

Plaza Moyúa - © Shutterstock

Je hoeft geen schrik te hebben om het te missen, want Casa Montero zal je zonder twijfel opmerken. Als je al eens in Barcelona geweest bent, zal je misschien vermoeden dat dit modernistische huis van Gaudí’s hand is, maar dat is het niet. Het is het enige huis in zijn soort in Bilbao, gebouwd als een privéwoning door een lokale architect in 1904.

 Casa Montero, Elcano Kalea, 5, Bilbao, Spanje // GPS: 43.263972, -2.934719

Neem de straat rechts, Calle Colón de Larreátegui. Bij het volgende kruispunt (het plein met de leeuwenfontein) ga je linksaf op de Calle de Ercilla. Wandel nu rechtdoor en je komt bij 2 hoge gebouwen met de Zubizuri-brug erachter.

Neem een kijkje over de balustrade van de brug om de gebouwen van de architect Isozaki Atea te bewonderen. De gevels van de oude gebouwen die hier oorspronkelijk stonden zijn prachtig gerestaureerd en vormen nu een soort hek rond de torens. Die torens zijn ook bijzonder vanwege de kleinere aanbouw die eraan vastzit, waar op zijn beurt weer 2 witte bijgebouwen aanhangen. Wandel door tot aan de brug.

De vele bruggen in Bilbao

De rivier de Nervión maakt een grote bocht om het centrum van de stad. Er zijn bruggen nodig om de andere kant van de oever te bereiken. Zo zijn de oude stad (Casco Viejo) en de nieuwere delen van de stad met elkaar verbonden. Bilbao heeft er een traditie van gemaakt om van de bruggen ware kunstwerken te maken. De Zubizuri-voetgangersbrug (vertaling: "witte brug") van de Spaanse architect Santiago Calatrava is een van de bekendere bruggen. Het is ook ideaal gelegen om de funicular en de voetgangersboulevard langs de rivier te bereiken. Als je op deze brug wandelt, zal je zien dat het grootste deel ervan bedekt is met tapijt. De brug heeft een glazen vloer, die je nog steeds aan de zijkanten kan zien, maar bij regenachtig weer was dat glazen oppervlak te glad

Het is de moeite waard om op te merken dat de bruggen 's nachts prachtig verlicht zijn. Neem de voetgangersboulevard langs de rivier om te genieten van deze verlichte architecturale pareltjes.

De wandelroute gaat niet over de brug, maar als je naar de top van de berg voor wil, kan je dat doen via de Funicular de Artxanda.

De Funicular de Artxanda brengt bezoekers elke 15 minuten naar de top van de berg. Op de top is er een park en je hebt er een prachtig uitzicht over Bilbao. De trein is meer dan honderd jaar oud, maar heeft in de loop der jaren verschillende renovaties ondergaan. Het wordt niet alleen door toeristen gebruikt, maar ook door bewoners die in de hoogst gelegen delen van de stad wonen of die in de restaurants op de top willen eten.

 Funicular de Artxanda, Bilbao, Spanje // GPS: 43.268669, -2.926064 ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: EINDE OPTIONEEL :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Wandel nu langs de rivier naar de volgende grote brug (Puente de La Salve) en het Guggenheim Museum.

Eerst zie je de Torre de La Salve aan je linkerhand, daarna kom je bij de voetgangersbrug langs het museum en kan je al enkele kunstwerken zien staan. Aan het einde van die brug moet je naar links gaan zodat je bij de hoofdingang van het museum komt. Op het plein voor deze ingang word je begroet door "Puppy", het 12 meter hoge bloeiende beeld van een west highland white terriër van Jeff Koons.

Guggenheim Museum - © Shutterstock

De belangrijkste bezienswaardigheid in Bilbao is het Guggenheim Museum (Museo Guggenheim Bilbao). Dit is het tweede Guggenheim Museum in Europa (er is er nog een in Venetië) en het vierde in de wereld (naast New York en Abu Dhabi). De architect Frank O. Gehry kreeg in 1991 de opdracht om het museum te bouwen en hij koos deze locatie aan de rivier, op een voormalig industrieterrein. Het gebouw bestaat uit meer dan 30.000 titanium bladen waarmee Gehry zijn doel - spelen met licht - helemaal heeft bereikt.

Het Guggenheim Museum Bilbao opende zijn deuren in 1997 en zette de overgangvan industrie naar cultuur in Bilbao in gang. Na de succesvolle opening van het Guggenheim Museum volgden namelijk tal van andere culturele initiatieven. In een mum van tijd verschenen er nieuwe architecturale hoogstandjes in de stad en investeerde het stadsbestuur in de restauratie van het historische centrum. Bilbao heeft zo in minder dan 20 jaar een radicale metamorfose ondergaan.

Hoewel sommigen beweren dat het gebouw mooier en waardevoller is dan de kunstcollectie, is een bezoek toch de moeite waard. Met je entreekaartje, dat niet duur is, kan je genieten van zowel de architectuur binnenin als van de hedendaagse kunst die er tentoongesteld wordt. Je kan er werken bewonderen van onder meer Klein, Warhol en Kiefer en ook enkele werken van Baskische modernisten.

Wil je graag het museum bezoeken? Koop je ticket online en sla de wachtrij over.

Geld besparen? Koop je Bilbao kaart online en maak onbeperkt gebruik van het openbaar vervoer + krijg toegang tot het Guggenheim + 10 andere musea

 Guggenheim Museum, Abandoibarra Etorb., 2, 48009 Bilbao, Spanje // GPS: 43.268663, -2.934001 // More information at: www.guggenheim.org/bilbao

Wil je graag een tour doen door Bilbao? Bekijk hier boottochten door te stad.

Liever zelf actief de stad verkennen? Kijk hier naar leuke fietstours door Bilbao

Loop nu naar rechts langs de straat (Mazarredo Zumarkalea) naar het volgende verkeersplein, Euskadi Plaza. Houd links aan bij het Museum voor Schone Kunsten. De ingang van het museum bevindt zich aan de zijkant van het gebouw. Volg de pijlen.

Het Museum voor Schone Kunsten (Museo de Bellas Artes de Bilbao) is minder bekend dan zijn hedendaagse tegenhanger, maar huist wel een grote en zeer fraaie collectie. Het behoort tot de top 5 van musea voor schone kunsten in Spanje. Hier zijn werken te zien van Spaanse en Europese kunstenaars van de 12e tot de 20e eeuw, met veel werken van meesters uit de Lage Landen.

De werken van de vaste collectie worden tentoongesteld volgens thema, niet volgens chronologie, en die thema's zijn in alfabetische volgorde weergegeven. Het is een frisse benadering die je soms aanzet tot een andere kijk op kunst.

In 2019 werd een uitbreiding van het museum goedgekeurd. Het museum krijgt een moderne extra verdieping die over het bestaande gebouw zal zweven. De architect is Norman Foster, die in Bilbao bekend staat om zijn modernistische ingangen naar de metro (te zien op Plaza

The Puppy, Guggenheim Museum - © Shutterstock

Moyúa). Tegelijkertijd wordt ook de rotonde opnieuw ontworpen. Er komt een groen plein voor het museum, waardoor de rotonde wordt onderbroken en er geen doorgaand verkeer meer mogelijk is.

 Museum van Schone Kunsten, Museo Plaza, 2, 48009 Bilbao, Spanje //GPS: 43.265703, -2.938129 // More information at: www.museobilbao.com

Vanaf hier kan je ook naar 3 andere bezienswaardigheden wandelen via het park - het Maritiem Museum (Itsasmuseum Bilbao), het congrescentrum Palacio Euskalduna en de voetbalclub San Mamés.

Museum van Schone Kunsten - © Shutterstock

Palacio Euskalduna, een zeer modern gebouw uit 1999, werd neergepoot op de plek waar vroeger een scheepswerf was. Het is een groot conventiecentrum met een moderne concertzaal. Er zijn gratis rondleidingen voor individuele bezoekers op zaterdagmiddag.

Groepen vanaf 17 personen kunnen op verschillende tijdstippen tegen betaling een rondleiding krijgen. Informatie is onder voorbehoud van wijzigingen als gevolg van gebeurtenissen of omstandigheden.

 Palacio Euskalduna, Abandoibarra Etorb., 4, 48011 Bilbao, Spanje // GPS: 43.266890, -2.944512 // More information at: www.euskalduna.eus

Het Maritiem Museum (Itsasmuseum Bilbao) eert de lange, maritieme geschiedenis waar de stad erg trots op is. Het museum is kindvriendelijk, met veel interactieve, toegankelijke exposities en speciale programma's. Het is gevestigd in de oude droogdokken van de historisch belangrijke scheepswerf Euskalduna.

 Maritime Museum, Ramón de la Sota Kaia, 1, 48011 Bilbao, Spanje // GPS: 43.266297, -2.946178 //More information at www.itsasmuseum.eus

Palacio Euskalduna - © Shutterstock

Bilbaínos noemt het voetbalstadion San Mamés soms de "kathedraal". In 2015 ontving het als eerste de architectuurprijs voor het beste sportgebouw. 53.000 toeschouwers kunnen er plaats nemen. Je kan dit stadion ook bezoeken wanneer er geen

wedstrijd georganiseerd wordt en er is een museum. Tijdens je bezoek wandel je door de tunnel waar de spelers de arena binnenkomen en passeer je onder andere de kleedkamers en persruimtes. Het is dus echt een interessante rondleiding achter de schermen. In het museum leer je meer over de club en kan je de ongeveer 500 trofeeën en heel wat spelerstruitjes bewonderen. Er zijn natuurlijk veel video's en je kan je vermaken in een speelkamer.

Wil je graag het voetbalstadion bezoeken? Koop je tickets online incl. rondleiding.

 San Mamés-stadion, Rafael Moreno Pitxitxi, s/n, 48013 Bilbao, Spanje // GPS: 43.264109, -2.949295 // More information: www.athletic-club.eus

Bij het verlaten van het Museum voor Schone Kunsten sla je rechtsaf en vervolgens weer rechtsaf op Calle Máximo Aguirre Kalea. Volg deze weg, steek de Gran Via over en je komt in de culinaire wijk van Bilbao terecht. Deze straat, en ook de zijstraten eromheen, ligt bezaaid met restaurants. Je vindt er voor elk wat wils. Je bent nu bij punt 6 op de kaart.

Vlak voor Hotel Ercilla sla je linksaf naar de Poza Lizentziatuaren Kalea. Dan neem je de eerste straat rechts en je komt op een plein, Bizkaia Plaza, met het moderne gebouw Edificio Bizkaia. Dit is het administratieve centrum van de Baskische regering, geopend in 2006. Nu is het tijd om het culturele

San Mamés-stadion - © Shutterstock

centrum Azkuna Zentroa te bezoeken. Ga op het kruispunt rechtdoor en neem de ingang aan de zijkant van het gebouw.

Azkuna Zentroa (voorheen: Alhóndiga Bilbao) is een oude wijnopslagplaats die op het einde van de jaren ’70 leeg kwam te staan. Het werd beschouwd als een potentiële locatie voor het Guggenheim Museum, maar de architect verwierp dat voorstel. Uiteindelijk heeft de beroemde Franse interieurarchitect Philippe Starck het terrein kunnen gebruiken en het getransformeerd tot een uniek cultureel centrum en een ontmoetingsplek. De architect behield niet veel van de oorspronkelijke vorm. Het opvallendste deel zijn de 2 'gebouwen' in het gebouw die op meer dan 43 pijlers rusten en elk een andere mondiale cultuur of religie vertegenwoordigen. Door het gebruik van deze pijlers ontstaat een groot, open plein in het midden. Je kan zelfs onder het zwembad door wandelen. Als je naar binnen gaat, zorg er dan voor dat je tussen de 2 'gebouwen' staat en kijk naar boven. Het zwembad is open vanaf 10 uur ’s ochtends en je ziet soms mensen boven je zwemmen.

Wat vind je hier? Restaurants, een bioscoop, een zwembad, een bibliotheek, tentoonstellingsruimtes, winkels, vergaderzalen en veel meer. Het is elke dag open van 's morgens tot heel laat..

 Azkuna Zentroa, Arriquíbar Plaza, 4, 48010 Bilbao, Spanje // GPS: 43.259834, -2.936806 // Website: www.azkunazentroa.eus

Als je weer naar buiten gaat, vervolg je weg dan rechtdoor en wandel niet langs de muur van Azkuna Zentroa. Zoek de straat Urkixo Zumarkalea op en volg die tot aan het postkantoor. Ga voorbij het grote postgebouw (Edificio de Corréos) en sla daarachter af naar rechts, naar Bertendona Kalea, en je ziet meteen het theater aan de rechterkant.

De rijkelijk versierde ingang van het Arteria Teatro Campos Elíseos Antzokia is opvallend en je zou denken dat het gebouw eeuwen oud is. Laat je echter niet vangen, want dit gebouw werd ‘pas’ opgetrokken in 1901. Helaas kan je het niet bezoeken tenzij je een voorstelling bijwoont.

 Arteria Teatro Campos Eliseos Antzokia, Calle de Bertendona, 3 bis, 48008 Bilbao, Spanje // GPS: 43.259424, -2.931227

Aan het einde van de straat moet je linksaf slaan. Je passeert langs de spoorlijnen en gaat naar het station.

Azkuna Zentroa - © Shutterstock

Het station Estacion de la Concordia werd opgetrokken aan het einde van de 19e eeuw en valt op dankzij de prachtige gevel. Hetzelfde art-nouveau-ontwerp is ook te zien in de centrale hal die je vrij kan bezoeken. Dit station heeft nog maar één verbinding en is daardoor erg rustig.

 Estacion de la Concordia, Bailén Kalea, 2, 48003 Bilbao, Spanje // GPS: 43.260123, -2.926172

Wandel verder en steek de brug over om je wandeling door de oude stad te beginnen.

De historische wijk, Casco Viejo (of de Oude Stad), ligt tegenwoordig bezaaid met restaurants, bars en kleine boetiekjes, maar het was hier dat Bilbao geboren werd als een klein vissersdorpje. Een bezoek aan Casco Viejo kan een halve dag duren, want er zijn veel leuke plekjes om te verkennen. We gidsen je langs de hoogtepunten.

We beginnen onze wandeling door de Casco Viejo bij het Teatro Arriaga. Dit theater werd gebouwd in 1890 en vernoemd naar een veelbelovende Baskische componist, Juan Crisóstomo de Arriaga, die in 1826 op 20-jarige leeftijd overleed. Hij was een wonderkind en staat bekend als de Spaanse Mozart.

De overstroming van 1983 veroorzaakte veel schade in de oude stad, waaronder in het theater, dat sindsdien grondig is gerestaureerd.

 Teatro Arriaga, Arriga Plaza, 1, 48005 Bilbao, Spanje // GPS: 43.259549, -2.924765 // https://www.teatroarriaga.eus/?lang=en

Neem de straat tegenover het theater (Bidebarrieta Kalea), genoemd naar de centrale bibliotheek die je aan je rechterkant ziet (Bidebarrieta Liburutegia Zentrala of Biblioteca Municipal de Bidebarrieta). Het werd gebouwd in dezelfde periode als het theater, in 1890, en de architecturale stijl is eclectisch te noemen. De architect, Severino de Achúcarro, was een inwoner van Bilbao. De bibliotheek werd ook gesloten voor reparaties gedurende 5 jaar na de overstromingen van 1983. Wandel nu rechtdoor.

Even verder zal je rechts op een kruispunt de Fuente del Perro opmerken. Deze fontein is ongeveer 200 jaar oud en de ontwerpers streefden naar een Egyptische uitstraling. De waterspuwers zijn leeuwenkoppen in Egyptische stijl, maar de lokale bevolking zag ze als de koppen van honden en noemden de constructie daarom de "Hondenfontein". Vroeger voorzag deze fontein de bevolking van water, maar nu vervult het een louter decoratieve functie. Het systeem werkt echter nog steeds – druk gewoon op de knop boven de beker. We raden echter af om dit water te drinken.

De kathedraal van Santiago bevindt zich in het centrum van de oude stad. Het dateert uit de 14e eeuw maar onderging nogal wat renovaties, de belangrijkste in de 17e eeuw aan het hoofdportaal. Een toegangskaartje, ook geldig voor een bezoek aan de kerk van San Antón, is nodig om de kathedraal binnen te kunnen gaan. De kathedraal is één van de J

Teatro Arriaga - © Shutterstock

belangrijkste punten op de Camino del Norte waar pelgrims halt houden op weg naar Santiago de Compostela. Pas in 1950 werd het officieel een kathedraal.

Ga tijdens je bezoek naar de sacristie en kijk naar het plafond. Dit is eigenlijk het mooiste gedeelte van de kathedraal. Je kan ook de kloostergang bezoeken als je van tevoren hebt gereserveerd. Er zijn veel zijkapellen in de kerk, waarvan sommige rijkelijk versierd zijn.

 Kathedraal van Santiago, Done Jakue Plazatxoa, 1, 48005 Bilbao, Spanje // GPS: 43.257185, -2.923719 // More information about the cathedral at http://catedralbilbao.com/public-visit/

Als je uit de kathedraal komt, sla je linksaf naar de Astrategyzar Kalea. Aan het einde van die straat zie je links de ingang van de overdekte markt. Als je de markt wil bezoeken, neem je de kleine roltrap naar boven.

De Mercado de la Ribera bestaat uit meerdere verdiepingen en is gebouwd in 1929. Het was in die tijd de grootste overdekte markt van Spanje. (De lokale bevolking houdt vol dat het de grootste van heel Europa was.) Na het Guggenheim is het waarschijnlijk het meest bezochte gebouw in Bilbao en het is ook een architecturaal hoogstandje.

De inwoners van Bilbao komen hier voor verse producten, waaronder fruit, groenten, vis, vlees en kaas. Sinds enkele jaren is er ook een afdeling voor bereidingen, het Gastroplaza. Meer dan 10 gespecialiseerde stands verkopen er lekkere bereide gerechten die niet alleen uit de Baskische keuken komen, maar van over de hele wereld. Dit is de ideale plek om te lunchen en wat lekkernijen uit verschillende regio's te proeven. La Ribera Gastroplaza is elke dag open.

 Mercado de la Ribera, Erribera Kalea, s/n, 48005 Bilbao, Spanje // GPS: 43.255656, -2.924769 // More info at https://laribera.eus/

Mercado de la Ribera (links) en de kerk van San Antón (rechts) - © Shutterstock

Wandel naar het zuidelijkste puntje van de markt, recht tegenover waar je binnenkwam, en je staat tegenover de kerk van San Antón.

Een bezoek aan de kerk van San Antón is opnieuw een must-do tijdens je bezoek aan Bilbao. Je kan er binnen met hetzelfde kaartje dat je hebt gekocht om de kathedraal te bezoeken. Je kan begrijpen hoe belangrijk deze kerk is als je het stadswapen van Bilbao bekijkt. Daarop staat zowel deze kerk als de brug erachter, maar niet de kathedraal. Dat komt omdat Bilbao hier geboren werd. De kerk zou uit de 12e eeuw stammen, maar dat is niet zeker. Opvallend is dat de vorm van de kerk bijna een vierkant is. Dat is een bijzondere indeling en is een van de redenen dat je het interieur zeker moet zien. Bij binnenkomst staat het altaar niet recht voor je, zoals je zou verwachten, maar links van je. Ook opmerkelijk zijn de oude schilderijen die oorspronkelijk eigenlijk niet bij elkaar hoorden. Aan je rechterkant, zie je een mooie zijkapel. In feite zijn het 2 kapellen die samengevoegd zijn tot 1 en waar het heilig sacrament bewaard wordt.

De kerk ligt aan de voet van de mooiste brug van de Casco Viejo, de Puente San Antón. Deze brug ziet er middeleeuws uit, maar is niet meer dan 100 jaar oud. Er was al een brug op deze

plek in de 14e eeuw, dus niet lang na de bouw van de kerk, maar de brug die je vandaag over kan steken is een veel recentere constructie.

 Kerk van San Antón, Erribera Kalea, 24, 48005 Bilbao, Spanje // GPS: 43.255203, -2.923117

Via een van de oudste straten ga je nu naar 2 bijzondere pleinen. De Siete Calles of de Zeven Straatjes dateren uit de 19e eeuw, maar zien eruit alsof ze uit de middeleeuwen komen. Ook hier eiste de overstroming van 1983 zijn tol, maar alles is mooi gerestaureerd. Straks ga je naar de Calle Somera, de eerste van de 3 oudste straten (de andere zijn Artekale en Tendería) van Bilbao Je bent al door een straat van de Siete Calles gestapt toen je van de kathedraal naar de overdekte markt liep, maar die straat was niet zo oud als Somera.

Als je de kerk van San Antón verlaat, ga je linksaf en volg je Calle Somera. Aan het einde maakt de straat een bocht en dan kom je op een plein met de 3 oudste straten naast elkaar achter je.

Ga rechtdoor en je komt aan op Plaza Unamuno, maar eerst passeer je het Baskisch Museum.

Het Museo Vasco of Euskal Museoa (Baskisch Museum) is een fascinerend museum, gevestigd in een oud Jezuïetencollege, waar de geschiedenis van het Spaanse Baskenland uit de doeken gedaan wordt. Het museum beschrijft zichzelf als archeologisch, etnografisch en historisch en geeft een uitgebreide kijk op de cultuur van de Basken. Enige kennis van de Baskische taal en het Baskenland is noodzakelijk om ten volle te kunnen genieten van een bezoek. Vraag een rondleiding aan om alles uit je bezoek te halen.

 Museo Vasco, Unamuno Miguel Plaza, 4, 48006 Bilbao, Spanje // GPS: 43.258165, -2.921586 // More information at: www.euskal-museoa.eus

Het eerste wat je waarschijnlijk zal opvallen op het plein Plaza Unamuno is de Mallona-trap. Geen schrik, we sturen je niet al die trappen op.

De Mallona-trap heeft 351 treden en aan de top staat de Basiliek van Begoña. Deze trap draagt eigenlijk de naam 'Calzados de Begoña', maar de lokale bevolking noemt het Mallona. De beklimming van de trappen maakt deel uit van een pelgrimstocht naar de basiliek. Deze trap is een belangrijk symbool van Bilbao en verschijnt in het grote glas-in-loodraam in het station. Als je de trap neemt, zal je ook de ingang van een begraafplaats zien die begin vorige eeuw werd

gesloten. Als je de basiliek zelf wil bezoeken, maar de trap niet wil beklimmen, dan zal je blij zijn om te horen dat er een lift is. Die kan je vinden in het Casco Viejo-metrostation.

Het plein is vernoemd naar een bekende Spaanse filosoof, Don Miguel de Unamuno. Hij was ook schrijver, dichter en essayist en vooral erg controversieel. Hij werd geboren in het Baskenland en ging hier in Bilbao naar de middelbare school. Daarna vervolgde hij zijn studies aan de universiteit van Madrid. Hij werd er rector en begon zich zo vaak te bemoeien met de politiek dat hij in 1924 naar de Canarische Eilanden werd verbannen door de dictator Primo de Rivera. Hij wist te vluchten naar Frankrijk en kon pas na de val van de dictator terugkeren naar Spanje. In 1931 werd hij rector aan de Universiteit van Salamanca. Toen de volgende Spaanse dictator, Francisco Franco, aan de macht kwam, werd hij echter onder huisarrest geplaatst. Hij stierf enkele maanden later in 1936.

Vanaf dit plein kan je naar 2 andere musea gaan. Naast de trap van Mallona ligt het Archeologisch Museum. Neem de zijstraat naar rechts en je komt aan bij het Semana Santa Museum.

 Miguel Unamuno Plazo, 48006 Bilbao, Spanje // GPS: 43.258563, -2.921577

Unamuno

Plaza

- © Shutterstock

De week voor Pasen zijn er grote optochten in veel Spaanse steden waaronder Bilbao. Als toerist is het niet makkelijk om ze bij te wonen. De stad is erg druk en de hotels zijn meestal meer dan een jaar van tevoren volgeboekt. Het Museum van Pasos de Semana

Santa (Museum van de Heilige Week) geeft je de kans om de vele processies op elk moment van het jaar te bewonderen. Hun website is heel informatief en geeft je een idee van wat het museum voor je in petto heeft.

 Museum van Pasos de Semana Santa, Iturribide Kalea, 3, 48006 Bilbao, Spanje // GPS: 43.258307, -2.920425 // More information at http://museodepasosbilbao.com

Aan de hand van archeologische vondsten wil het Museo de Arqueologia (Archeologisch Museum) een beeld schetsen van het leven vanaf de prehistorie tot aan de vorige eeuw in het Baskenland.

 Museo de Arqueologia, Mallona Galtzada, 2, 48006 Bilbao, Spanje // GPS: 43.258706, -2.921607 // www.bizkaikoa.bizkaia.eus

Als je naar de trap kijkt, neem je de verste straat links: Calle Libertad. Aan het einde ervan ga je rechtsaf en kom je op Plaza Nueva, het beroemdste plein van de oude stad.

Het plein Plaza Nueva dateert uit het begin van de 19e eeuw en er werd meer dan 50 jaar aan gebouwd. Het resultaat mag er zeker wezen. Een bogengalerij met meer dan 60 bogen omringt het plein waardoor je in de regen droog blijft en in de felle zon schaduw hebt. Dit was dan ook een populaire marktplaats waar de handelaars onder de bogen zaken deden. Tegenwoordig is er maar één marktdag en dat is zondag. Plaza Nueva is de place-to-be om te gaan eten of om iets te drinken. Je kan er genieten van uitgebreide menukaarten met pintxos (Baskische tapa’s). Let op, het is een populaire plek en de restaurantjes zitten vaak snel vol. Je kan er het beste voor 1 uur 's middags een plekje kiezen

 Plaza Nueva, 48005 Bilbao, Spanje // GPS: 43.259118, -2.922699

Om de wandeling verder te zetten, kan je het beste onze gedetailleerde kaart erbij nemen, want als je onder de bogengalerijen hebt gewandeld, ben je misschien je oriëntatie kwijt. Wandel eerst terug naar het theater.

Steek de brug weer over en je komt aan op het Plaza Biribilla (waar het toeristenbureau zich bevindt). Ga rechtdoor de Gran Via op en zo kom je weer aan op het beginpunt van onze stadswandeling. In dit deel van de Gran Vía vind je vestigingen van bekende winkels en je passeert ook het markante provinciale stadhuis.

Palacio de la Diputacion Foral de Bizkaia is een bijzonder gebouw in de meest prestigieuze straat van Bilbao. Dit stadspaleis werd gebouwd aan het einde van de 19e eeuw en is eclectisch van stijl. Het is vandaag de zetel van de regionale overheid.

 Palacio de la Diputacion Foral de Bizkaia, Calle, Gran Vía de Don Diego López de Haro, 25, 48009 Bilbao, Spanje // GPS: 43.262049, -2.932103 R

Plaza Nueva - © Shutterstock

Natuurlijk is er nog veel meer te zien en te doen in Bilbao, maar dit is het einde van je wandeling door deze boeiende stad.

Palacio de la Diputacion Foral de Bizkaia - © Shutterstock

Zodra je de hoogtepunten van de stad hebt leren kennen, kan je een van de volgende dagtrips maken.

Optie 1:

Deze eerste optie brengt je langs de kust iets verder naar het noorden. Neem de BI-631 in noordelijke richting naar Gaztelugatxe.

94

De naam Gaztelugatxe is afgeleid van de Baskische woorden voor kasteel en rots, wat toepasselijk is. Gaztelugatxe is een eilandje voor de kust dat met het vasteland verbonden is door een kunstmatige brug. Deze prachtige plek wordt bekroond door een hermitage, San Juan de Gaztelugatxe. Dat kerkgebouw is gewijd aan de heilige Johannes de Doper en dateert uit de 10e eeuw, misschien zelfs uit de 9e eeuw.

 Gaztelugatxe, Baskenland, Spanje // GPS: 43.446934, -2.784914

Gaztelugatxe - © Shutterstock

Ga vanaf hier verder naar de Kaap van Matxitxako (Machichaco in het Spaans) en je komt in het biosfeerreservaat van Urdaibai. Er prijkt een vuurtoren aan het einde van de kaap waar je zeker even naartoe kan wandelen alvorens in zuidelijke richting verder te gaan en rond de riviermonding van Urdaibai te wandelen om dan terug naar het noorden te gaan om Elantxobe te bereiken. Neem de BI-

2235, de BI -2238 en de BI-3234 om te genieten van een prachtig uitzicht binnen het biosfeerreservaat.

95

Urdaibai is een prachtig natuurgebied met een indrukwekkende biodiversiteit dat al in 1984 door de UNESCO als Biosfeerreservaat werd geklasseerd. In het hart van het reservaat ligt de rivier de Oka die uitmondt in een riviermonding en een aantal spectaculaire drassige gebieden creëert die wemelen van het leven. De omgeving is een paradijs voor vogels, maar ook voor andere wilde dieren Ook de mens kan zich hier uitstekend vermaken met prachtige stranden, onklopbare uitzichten en heel wat natuurschoon. Er is geen enkele manier waarop je dit unieke reservaat helemaal kan zien in slechts één dag, maar als je onderstaande route volgt, zal het je een goed idee geven van wat het gebied allemaal in petto heeft.

 Urdaibai Biosfeerreservaat, Spanje // GPS: 43.394939, -2.692273

96

Elantxobe is slechts een klein vissersdorpje, maar toch is het een van de drukst bezochte bestemmingen binnen het reservaat. Het is uitzonderlijk pittoresk gelegen en het lijkt er alsof de huizen zich vastklampen aan een bijna verticale rotswand. De schilderachtige baai wordt omgeven door een kleine golfbreker die de kleine haven beschut. Het is een prachtig eindpunt voor je daguitstap, tenzij je de tijd hebt om verder te rijden en een deel van de tweede dagtochtoptie af te leggen die hieronder wordt beschreven.

 Elantxobe, Baskenland, Spanje // GPS: 43.404052, -2.638401

Optie 2:

Met deze tweede optie kan je enkele bezienswaardigheden in het binnenland van de regio verkennen.

Als je de tijd hebt om verder te rijden vanaf Elantxobe, neem dan de BI-2237, de BI-635, de AP-8 en de BI-623 om het natuurpark Urkiola te bereiken. Of, als je rechtstreeks vanuit Bilbao komt, neem dan de AP-8 en de BI-623.

97

Het beschermde gebied van het natuurpark Urkiola omvat de hoogste gebieden van de Sierra Aramotz. Dit is een prachtige streek om te wandelen en andere buitenactiviteiten te doen. Zelfs als je daar geen tijd voor hebt, is het de moeite waard om er doorheen te rijden. Zo kan je in alle rust van het uitzicht genieten en het heiligdom van Urkiola in het hart van het park bezoeken.

 Urkiola natuurpark, Baskenland, Spanje // GPS: 43.099690, -2.643854

Overweeg vervolgens om door te reizen naar het zuiden om Vitoria-Gasteiz te bereiken.

Elantxobe - © Shutterstock

Hoewel Vitoria-Gasteiz niet vaak op toeristische routes voorkomt, is het zeker een bezoekje waard. Deze oude stad met zijn vriendelijke inwoners heeft een charmante historische kern die bezaaid ligt met interessante bezienswaardigheden. De oude middleeuwse stadskern cirkelt als een spinnenweb rond een centrale heuvel. Het centrum werd aangelegd in de vorm van een ordelijk raster, in tegenstelling tot de nieuwe stadsgedeeltes verderweg van de heuvel.

Veel van de middeleeuwse gebouwen, gebouwd van grijsgoudsteen, zijn opmerkelijk goed bewaard gebleven. Must-sees zijn de kathedraal en de paleizen in de buurt, net als de charmante pleinen aan de zuidrand van de stad. Wie de stad vanuit de hoogte wil zien, kan ervoor kiezen om de heuvel via roltrappen te beklimmen, zowel in het oosten als in het westen.

 Vitoria-Gasteiz, Baskenland, Spanje // GPS: 42.850866, -2.672463

Vitoria-Gasteiz - © Shutterstock

Ga vervolgens naar het noordwesten op de N-622 om Murgia te bereiken.

99

Het natuurreservaat van Monte Gorbea is een ander belangrijk beschermd gebied in het Baskenland. Het is zelfs het grootste natuurpark van de provincie met een oppervlakte van 22.008 hectare. Dit gebied werd in 1994 officieel een beschermd natuurpark en is nu een populaire plek om van de lokale natuur te genieten, te wandelen en andere buitenactiviteiten te doen. Het is vernoemd naar de hoogste top, Gorbea, die 1482 meter boven de zeespiegel stijgt. Je zal echter ook enkele andere hoge pieken opmerken. Breng een beetje tijd door in de natuur, neem de uitzichten in je op en probeer om enkele wilde dieren te spotten Neem de wegen ten noorden van Murgia om bergop te rijden en ga zo het park in. Maak hier zeker een wandeling als je tijd hebt

 Natuurreservaat van Monte Gorbea, Baskenland, Spanje // GPS: 42.985237, -2.831204

Het enige wat nu nog overblijft is de weg terug naar Bilbao. Daarmee is dit avontuur in Noord-Spanje afgesloten. Hoewel er natuurlijk nog veel meer te zien en te doen valt, heb je nu een uitstekend idee van het diverse Baskenland en van de verbazingwekkende landschappen, de turbulente geschiedenis en de levendige cultuur die de noordelijke regio’s van Spanje te bieden hebben. Lees verder voor wat meer informatie om je te helpen bij het plannen van je reis.

 Op zoek naar een hotel in Bilbao? Klik hier voor speciale aanbiedingen.

Deze gratis reisgids bevat de laatste 2 dagen van onze volledig uitgewerkte rondreis door Noord-Spanje.

Bespaar jezelf uren opzoekingswerk en mis geen enkele bezienswaardigheid.

Koop nu de digitale (pdf – 150 blz A4) reisgids met de volledige rondreis en meer dan 143 beschreven bezienswaardigheden, boordevol praktische informatie, bijzondere plekjes en tips van locals.



Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

DISCLAIMER

We krijgen onze informatie van betrouwbare en zorgvuldig geselecteerde bronnen. Niettegenstaande kunnen we niet verantwoordelijk worden gehouden voor enige mogelijk niet-accurate informatie, noch voor het gebruik van deze informatie en mogelijke negatieve gevolgen. We waarderen het als je opmerkingen, toevoegingen of fouten aan ons zou kunnen doorgeven via info@themediabay.be.

Ontdek meer reisgidsen op www.reisroutes.be en www.reisroutes.nl.

Alle kaarten © OpenStreetMap.org

Adverteren in deze reisgids?

Neem contact op met The Media Bay via info@themediabay.be.

Laatste update: maart 2024

© Alle rechten voorbehouden.

Deze reisgids is een uitgave van The Media Bay.

Niets van deze uitgave mag vermenigvuldigd worden zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.