Polityka Chin względem wojny w Ukrainie

Wojna w Ukrainie jest postrzegana przez Chiny jako sprzeciw wobec Zachodu, kt óry może doprowadzić do marginalizacji znaczenia Stanów Zjednoczonych i ich partnerów na arenie międzynarodowej. W związku z tym Chiny wzmacniają współpracę z Rosją, jednocześnie starając się kreować jako państwo dążące do negocjacji i pokoju, które może odegrać kluczową rolę w rozwiązaniu konfliktu. Wojna w Ukrainie stawia przed Chinami zarówno szanse, jak i wyzwania.

ŹRÓDŁO: ANSA

Stosunek Chin do agresji rosyjskiej w pierwszych tygodniach wojny

Podejście Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) do agresji rosyjskiej na Ukrainę ewoluowało i adaptowało się do zmieniającej się sytuacji międzynarodowej. Po wybuchu wojny można było zaobserwować po stronie chińskiej chaos komunikacyjny, a stanowisko Państwa Środka nie było jednoznaczne. W dniu 25 lutego radca

stanu i minister spraw zagranicznych Chin Wang

Yi wydał pięciopunktowe oświadczenie w sprawie

Ukrainy oraz odbył rozmowę telefoniczną

z ówczesną brytyjską minister spraw zagranicznych Liz Truss, wysokim przedstawicielem

Unii Europejskiej (UE) do spraw zagranicznych

Josepem Borrellem oraz doradcą prezydenta

Francji Emmanuelem Bonne 1. W oświadczeniu podkreślono, że Chiny opowiadają się za poszanowaniem i ochroną suwerenności oraz integralności terytorialnej wszystkich krajów oraz popierają i zachęcają do podejmowania wszelkich wysiłków dyplomatycznych sprzyjających pokojowemu rozwiązaniu kryzysu w Ukrainie. Co istotne, nie potępiono rosyjskiej inwazji, nie nazywając nawet wydarzeń w Ukrainie ani agresją, ani wojną. Chińskie media zaś powtarzały przekaz propagandowy Rosji, wyrażając zrozumienie dla jej obaw dotyczących bezpieczeństwa. ChRL podtrzymała także deklarację z 4 lutego

2022 r., która została podpisana przez przywódców obu państw podczas wizyty Władimira

Putina w Pekinie, złożonej przy okazji zimowych igrzysk olimpijskich 2 . W deklaracji tej wyrażono poparcie dla chińskich interesów na Indo-Pacyfiku oraz dla rosyjskich postulatów bezpieczeństwa w Europie. W dokumencie odwołano się także do chińsko-rosyjskiej wizji nowego ładu międzynarodowego, bazującej na podważeniu znaczenia USA. Podczas głosowań w Radzie Bezpieczeństwa ONZ i na forum Zgromadzenia Ogólnego nad projektami rezolucji potępiających agresję rosyjską Chiny wstrzymywały się od głosu, choć 7 kwietnia 2022 r. w głosowaniu nad zawieszeniem Rosji w Radzie Praw Człowieka ONZ (co miało związek z masakrą w Buczy) Chiny opowiedziały się przeciwko 3. Na stanowisko Chin w dużym stopniu wpłynął rozwój sytuacji na froncie i początkowe niepowodzenia Rosji. W pierwszych tygodniach stało się jasne, że nie zrealizuje ona planów szybkiego zajęcia Ukrainy, a wojna może potrwać znacznie dłużej, niż przewidywano. Jednocześnie zaskoczeniem dla Chin okazała się także zdecydowana reakcja Stanów Zjednoczonych i UE. Na Rosję nałożono bowiem sankcje, a Ukrainie udzielono pomocy w postaci znacznych dostaw broni.

1. Wang Yi przedstawia pięciopunktowe stanowisko Chin w sprawie Ukrainy, Ambasada Chińskiej Republiki Ludowej w Polsce, 27 II 2022 r., http://pl.china-embassy.gov.cn/pol/zglc/202202/t20220227_10645995.htm [dostęp: 12 VI 2023].

2. Russia-China Joint Statement On International Relations, February 4, 2022, University of Southern California, 4 II 2022 r., https://china.usc.edu/russia-china-joint-statement-international-relations-february-4-2022 [dostęp: 12 VI 2023].

3. UN General Assembly votes to suspend Russia from the Human Rights Council, United Nations, 7 IV 2022 r., https:// news.un.org/en/story/2022/04/1115782 [dostęp: 12 VI 2023].

Wzmocnienie strategicznej współpracy z Rosją

W kolejnych miesiącach po wybuchu wojny uwidoczniło się poparcie Chin dla Rosji. Widzą one bowiem w toczącej się wojnie szansę na osłabienie pozycji międzynarodowej Stanów Zjednoczonych oraz UE i traktują rosyjską agresję na Ukrainę jako część budowy nowego ładu międzynarodowego, w którym znaczenie ChRL wzrośnie kosztem państw Zachodu 4 . Chiny nie popierają Rosji za wszelką cenę, a najważniejsze dla nich są ich własne interesy.

W dniu 30 marca 2022 r. po raz pierwszy od wybuchu wojny doszło do spotkania ministra spraw zagranicznych Rosji Siergieja Ławrowa z szefem dyplomacji Chin Wang Yi w Tunxi w południowo-wschodniej chińskiej prowincji Anhui 5. Po spotkaniu wydano wspólne oświadczenie, w którym obaj ministrowie zgodzili się na rozszerzenie „strategicznego partnerstwa”, a Ławrow podkreślił, że oba państwa dążą do stworzenia wielobiegunowego, sprawiedliwego i demokratycznego porządku światowego. Ministrowie potępili także sankcje Zachodu nałożone na Rosję w związku z jej działaniami w Ukrainie.

W kwietniu 2022 r. prezydent Chin Xi Jinping podczas wystąpienia na szczycie Boao Forum for Asia zaproponował nową globalną inicjatywę bezpieczeństwa, która chroniłaby zasadę

niepodzielności bezpieczeństwa 6. Inicjatywa oficjalnie została ogłoszona 21 lutego 2023 r. i w jej ramach zaproponowano 20 głównych kierunków współpracy 7. W odniesieniu do wojny w dokumencie podkreślono, że Chiny zawsze zajmowały obiektywne i bezstronne stanowisko w sprawie Ukrainy, aktywnie promując rozmowy pokojowe. W dokumencie czytamy także, że podejście Chin do spraw bezpieczeństwa opiera się na:

z utrzymywaniu wspólnej, zintegrowanej, opartej na współpracy i zrównoważonej koncepcji bezpieczeństwa,

z poszanowaniu suwerenności i integralności terytorialnej wszystkich państw,

z przestrzeganiu cel ów i zasad Karty Narodów Zjednoczonych,

z respektowaniu uzasadnionych obaw związanych z bezpieczeństwem wszystkich krajów,

z rozwiązywaniu konflikt ów i spor ów między państwami poprzez dialog i konsultacje,

z utrzymywaniu bezpieczeństwa tradycyjnych i nietradycyjnych obszarów.

Dokument ma charakter propagandowy, a jego celem jest kreowanie wizerunku Chin jako lidera

4. M. Przychodniak, Polityka Chin wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę, PISM, 31 III 2023 r., https://www.pism.pl/ publikacje/polityka-chin-wobec-rosyjskiej-agresji-na-ukraine [dostęp: 12 VI 2023].

5. Wang Yi Holds Talks with Russian Foreign Minister Sergey Lavrov, Ministry of Foreign Affairs of the People’s Republic of China, 30 III 2022 r., https://www.fmprc.gov.cn/eng/zxxx_662805/202203/t20220331_10658029.html [dostęp: 12 VI 2023].

6. Xi Jinping Delivers a Keynote Speech at the Opening Ceremony of the Boao Forum for Asia Annual Conference 2022, Ministry of Foreign Affairs of the People’s Republic of China, 21 IV 2022 r., https://www.fmprc.gov.cn/eng/ zxxx_662805/202204/t20220421_10671083.html [dostęp: 12 VI 2023].

7. Wkład potęgi Chin w zró wnoważony i pokojowy rozwój świata, Ambasada Chińskiej Republiki Ludowej w Polsce, 1 III 2023 r., http://pl.china-embassy.gov.cn/pol/sghd_1/202303/t20230301_11033126.htm [dostęp: 12 VI 2023].

zrównoważonego i pokojowego rozwoju świata. Chiny starają się prezentować jako państwo afirmujące pokój, które dąży do rozwiązania konfliktu w Ukrainie, jednocześnie przedstawia-

jąc Zachód jako agresywny i wspierający jedną z walczących stron przez nieustanne dostawy broni.

Chiński plan pokojowy

Propagandowy charakter miał także ogłoszony w rocznicę wybuchu wojny, 24 lutego 2023 r., chiński plan pokojowy w sprawie politycznego rozwiązania kryzysu w Ukrainie. Dokument składa się z 12 punktów i należy go traktować bardziej jako polityczną zagrywkę aniżeli realną propozycję rozwiązania konfliktu 8

W pierwszym punkcie wskazano na poszanowanie suwerenności wszystkich państw i istotę przestrzegania prawa międzynarodowego. Nie potępiono jednak niesprowokowanej inwazji

rosyjskiej i nie nazwano jej wprost ani agresją, ani wojną. W punkcie drugim postuluje się porzucenie zimnowojennej mentalności, co jest rozumiane jako wzmacnianie lub rozszerzanie bloków militarnych. Stanowi to wyraźny sprzeciw wobec pomocy Zachodu dla Ukrainy. ChRL w swoich przekazach propagandowych przedstawia pomoc państw zachodnich dla Ukrainy jako działania agresywne względem Rosji, podsycające konflikt i prowadzące do jego eskalacji. W punkcie tym wskazuje się też na wsparcie dla Rosji oraz na to, że uzasadnione interesy i obawy

8. China’s Position on the Political Settlement of the Ukraine Crisis, Ministry of Foreign Affairs of the People’s Republic of China, 24 II 2023 r., https://www.fmprc.gov.cn/eng/zxxx_662805/202302/t20230224_11030713.html [dostęp: 12 VI 2023].

ŹRÓDŁO: MID.RU

związane z bezpieczeństwem wszystkich państw muszą być traktowane poważnie i odpowiednio rozpatrywane.

Punkt trzeci odnosi się do zaprzestania działań wojennych i unikania zaostrzania napięć, a czwarty do wznowienia rozmów pokojowych. Charakterystyczną cechą przekazu chińskiego od początku wojny jest przedstawianie jej jako konfliktu dwóch stron i wzywanie do zakończenia działań, przy całkowitym pominięciu faktu, że to Rosja jest agresorem. W żadnym momencie Chiny nie wezwały jej do zaprzestania działań militarnych w stosunku do Ukrainy. Kolejne dwa punkty planu odnoszą się do rozwiązania kryzysu humanitarnego i ochrony ludności cywilnej oraz jeńców wojennych i nie budzą większych wątpliwości.

Punkty siódmy i ósmy zostały poświęcone bezpieczeństwu jądrowemu. Zaznaczono w nich, że ChRL sprzeciwia się atakom zbrojnym na elektrownie jądrowe lub inne pokojowe obiekty jądrowe oraz wzywa wszystkie strony do prze-

strzegania prawa międzynarodowego, w tym konwencji bezpieczeństwa jądrowego z 1994 r. i zdecydowanego unikania wypadków jądrowych spowodowanych przez człowieka. Podkreślono także, jak istotne jest zmniejszanie ryzyka strategicznego i uznano, że broń nuklearna nie może być używana. Chiny sprzeciwiły się groźbom użycia broni jądrowej i postulują w punkcie ósmym zapobieganie rozprzestrzenianiu broni jądrowej i unikanie kryzysów nuklearnych. Punkty dot. spraw nuklearnych są wymierzone w Rosję, a dla Chin istotne było wycofanie przez Rosję gróźb związanych z użyciem broni jądrowej.

W punktach dziewiątym i jedenastym Chiny postulują ułatwienie eksportu zboża, co ma duże znaczenie w kontekście globalnego bezpieczeństwa żywnościowego oraz utrzymanie stabilnych łańcuchów przemysłowych i dostaw, aby nie zakłócać międzynarodowej współpracy w dziedzinie energii, finansów, handlu żywnością i transportu. W postulatach tych pojawił się także apel o wdrożenie czarnomorskiej inicjatywy zbożowej, aby umożliwiać dostawy zboża

ŹRÓDŁO: KREMLIN.RU

m.in. dla krajów Bliskiego Wschodu i Afryki. W punkcie dziesiątym wezwano Zachód do zaprzestania jednostronnych sankcji nakładanych na Rosję, argumentując, że nie rozwiązują one problemu i eskalują konflikt. Na koniec ChRL postuluje także promowanie odbudowy Ukrainy po zakończeniu konfliktu i zwraca uwagę, że Chiny są gotowe zapewnić pomoc i odegrać konstruktywną rolę w tym przedsięwzięciu.

Chiński plan pokojowy ma charakter propagandowy i jest nie do zaakceptowania przez Zachód i Ukrainę. Chiny zakładają, że Zachód zaprzestanie wspierania Ukrainy wojskowo, co jest nazywane w planie „mentalnością zimnowojenną”, a jednocześnie oczekują, że zostaną zniesione sankcje nałożone na Rosję.

Wizyta Xi w Moskwie

W marcu 2023 r. podczas szczytu G-20 doszło do kolejnego spotkania ministrów spraw zagranicznych Chin i Rosji9. W trakcie zebrania szefów MSZ państw grupy G20 Chiny jako jedyne nie potępiły rosyjskiej inwazji na Ukrainę i podkreśliły, że są gotowe do współpracy z Rosją i innymi członkami społeczności międzynarodowej, aby chronić pokój, bezpieczeństwo, rozwój i dobrobyt. Większe znaczenie miała wizyta prezydenta Chin w Moskwie w dniach 21–23 marca 2023 r., podczas której Chiny zademonstrowały swoje poparcie dla Rosji w konflikcie z Zachodem 10 . Efektem szczytu było podpisanie dwóch deklaracji:

z O pogłębieniu relacji kompleksowego partnerstwa i strategicznego współdziałania, wkraczających w Nową Erę,

z O planie rozwoju kluczowych kierunków rosyjsko-chińskiej współpracy ekonomicznej do 2030 r.

Pierwsza z nich ma charakter polityczny i świadczy o ambicjach ChRL związanych z przejęciem przywództwa w nowym ładzie międzynarodowym, a także aspiracjach Rosji do stania się

najważniejszym partnerem Chin w tym procesie. Druga ma charakter ekonomiczny i zawiera m.in. zapowiedź utworzenia podmiotu mającego zająć się rozwijaniem Północnej Drogi Morskiej, czyli szlaku żeglugowego z Morza Beringa na północny Ocean Atlantycki. W deklaracji ekonomicznej zawarto też wstępne ustalenia, że Rosja przejdzie na rozliczenia w handlu zagranicznym na walutę chińską nie tylko w handlu z Chinami, lecz także innymi państwami.

Podczas wizyty istotnym tematem rozmów była wojna w Ukrainie oraz chiński plan pokojowy. Prezydent Rosji podkreślił, że tylko część punktów planu może stać się w przyszłości podstawą negocjacji z Ukrainą, sugerując, że pozostałe punkty są dla Rosji nie do zaakceptowania. Podczas wizyty zarysowały się także pewne różnice w interesach Rosji oraz Chin. Putinowi zależy na uzyskaniu jak największego chińskiego wsparcia w wojnie oraz zaostrzaniu konfliktu ChRL z USA. Dla Chin natomiast istotne jest ograniczanie kosztów wsparcia dla Rosji i nieprzyspieszanie pogarszania stosunków ze Stanami Zjednoczonymi.

9. Szczyt G-20. Kuluarowe rozmowy szefów dyplomacji Chin i Rosji, PAP, 2 III 2023 r., https://www.pap.pl/aktualnosci/ news,1543939,szczyt-g20-kuluarowe-rozmowy-szefow-dyplomacji-chin-i-rosji.html [dostęp: 12 VI 2023].

10. M. Bogusz, W. Rodkiewicz, Gry między sojusznikami. Wizyta Xi Jinpinga w Moskwie, OSW, 24 III 2023 r., https:// www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2023-03-24/gry-miedzy-sojusznikami-wizyta-xi-jinpinga-wmoskwie [dostęp: 12 VI 2023].

Szczyt G7 oraz reakcja Chin

W dniach 19–21 maja 2023 r. odbył się szczyt grupy G7 w Hiroszimie, w którym wzięli udział przedstawiciele siedmiu państw: USA, Kanady, Wielkiej Brytanii, Włoch, Niemiec, Francji, Japonii oraz przedstawiciele UE: przewodniczą-

ca Komisji Europejskiej i przewodniczący Rady Europejskiej 11. Dodatkowo na obrady został zaproszony prezydent Ukrainy Wołodymyr Zelensky. G7 wcześniej było znane jako G8, Rosja jako ósmy członek została wykluczona z grupy

11. 2023 G7 Summit: Preparing for a new global order?, European Parliament, 2023 r., https://www.europarl.europa.eu/ RegData/etudes/BRIE/2023/747920/EPRS_BRI(2023)747920_EN.pdf [dostęp: 12 VI 2023].

ŹRÓDŁO: KEVIN FRAYER, GETTY IMAGES

po nielegalnej aneksji Krymu w 2014 r. Jednym z głównych tematów tegorocznych rozmów była rosyjska agresja na Ukrainę. Po obradach wydano wspólne oświadczenie, w którym zajęto zdecydowane stanowisko względem działań Rosji i Chin.

Państwa G7 po raz kolejny wyraziły swoje wsparcie dla Ukrainy i ogłosiły dalsze środki mające zwiększyć koszty działań wojennych ponoszonych przez Rosję. Przywódcy państw przede wszystkim zobowiązali się do zapewnienia, że eksport wszystkich produktów o kluczowym znaczeniu militarnym dla Rosji będzie ograniczony, oraz do podjęcia dalszych działań mających na celu zapobieganie obchodzeniu sankcji wymierzonych w Rosję. Dodatkowo podkreślili, że należy ograniczać wykorzystywanie przez nią międzynarodowego systemu finansowego, m.in. poprzez zapobieganie wykorzystywaniu oddziałów rosyjskich banków w państwach trzecich do unikania sankcji. Jednocześnie ustalono, że zostaną podjęte kroki w celu ograniczenia rosyjskich dochodów z energii i metali oraz handlu diamentami wydobywanymi, przetwarzanymi lub produkowanymi w Rosji 12 .

W oświadczeniu poruszono również kwestie Chin i zgodzono się na dywersyfikację źródeł krytycznych minerałów i utworzenie nowej platformy koordynacyjnej w celu przeciwdziałania przymusowi gospodarczemu. Przywódcy państw G7 potępili też próby zmiany status quo na Morzu Południowochińskim. Zaapelowali także do Chin o wywarcie nacisku na Rosję, aby ta przerwała

agresję militarną i całkowicie wycofała wojska z Ukrainy, oraz zachęcili ChRL do wsparcia całościowego, sprawiedliwego i trwałego pokoju, opartego na integralności terytorialnej i zasadach Karty Narodów Zjednoczonych. Ponadto w oświadczeniu podkreślono, że stanowisko państw G7 w sprawie Tajwanu się nie zmieniło, oraz wyrażono zaniepokojenie sytuacją związaną z przestrzeganiem praw człowieka w Tybecie. Pod koniec szczytu premier Wielkiej Brytanii Rishi Sunak określił Chiny jako autorytarne, dodając, że stanowią one obecnie największe wyzwanie dla globalnego bezpieczeństwa i dobrobytu. Dodał, że należy współpracować w celu zmniejszania ryzyka i podatności łańcuchów dostaw na politykę Chin 13 .

Oświadczenie G7 spotkało się ze zdecydowaną reakcją Chin, a rzecznik chińskiego MSZ oskarżył kraje G7 o ingerowanie w wewnętrzne sprawy Państwa Środka. Bezpośrednio po szczycie władze chińskie wezwały japońskiego ambasadora i złożyły oficjalny protest, obwiniając państwa G7 o atakowanie Chin, a chińskie MSZ oskarżyło także grupę G7 o podważanie stabilności w regionie i hamowanie rozwoju innych krajów 14 .

12. G7 summit, Hiroshima, Japan, 19-21 May 2023, European Council, 2023 r., https://www.consilium.europa.eu/en/ meetings/international-summit/2023/05/19-21/ [dostęp: 12 VI 2023].

13. G. Sorgi, Sunak ranks China as top challenge to global security, Politico, 21 V 2023 r., https://www.politico.eu/article/britain-prime-minister-rishi-sunak-ranks-china-top-threat-global-security-g7-summit/ [dostęp: 12 VI 2023].

14. L. Lee, S. Sugiyama, Beijing rebukes Japan, Britain over ‘anti-China’ G7 summit, Reuters, 22 V 2023 r., https:// www.reuters.com/world/china/china-summons-japanese-ambassador-over-actions-g7-2023-05-22/ [dostęp: 12 VI 2023].

Wnioski

Chiny postrzegają wojnę w Ukrainie jako szansę na osłabienie pozycji mi ę dzynarodowej USA i UE i przyspieszenie zmian w ładzie międzynarodowym, w którym to Chiny będą odgrywać kluczową rolę. Najważniejszą decyzją w odniesieniu do wojny w Ukrainie było przyjęcie polityki wzmacniania partnerstwa strategicznego z Rosją, które jest istotne pod względem osłabiania Zachodu. Chiny zaakceptowały pogorszenie stosunków z Zachodem, w tym w kontekście wymiany handlowej, kosztem wsparcia dla Rosji i dążenia do osłabienia pozycji USA i UE na arenie międzynarodowej. Wzmocnienie współpracy z Rosją jest dla Państwa Środka istotne także w związku ze zwiększaniem handlowych zależności Rosji. W 2022 r. znacznie zintensyfikowała się dwustronna wymiana handlowa pomiędzy Chinami i Rosją, która wzrosła o 30 proc. względem roku poprzedniego, a ChRL stała się dla Rosji najważniejszym partnerem handlowym. Dla Chin stosunki gospodarcze z Rosją są korzystne, ponieważ mogą kupować od niej taniej surowce energetyczne, a sprzedawać niezbędne dla rosyjskiej gospodarki półprzewodniki, które są niedostępne dla Rosji za Zachodzie.

Wojna w Ukrainie zmieniła także plany Chin w odniesieniu do Tajwanu, które w obawie o konsolidację państw Zachodu i możliwe sankcje odsunęły w czasie decyzję o potencjalnej agresji na Tajwan. Negatywną konsekwencją dla Chin jest także utrudnienie współpracy gospodarczej z UE oraz z Ukrainą, które postrzegają Państwo Środka jako rosyjskiego partnera.

Sugerowane przez Chiny rozwiązania problemu wojny w Ukrainie mają charakter propagandowy i w rzeczywistości nie zakładają konstruktywnego zaangażowania się w zatrzymanie rosyjskiej inwazji. Chińskie propozycje nie mają na celu zakończenia konfliktu, a Chinom nie zależy na staniu się mediatorem. Z perspektywy Państwa Środka kluczowe jest odwrócenie uwagi od zbliżenia z Rosją oraz tworzenie przekazów propagandowych kierowanych w szczególności do państw globalnego południa, mających na celu przedstawianie UE oraz NATO jako odpowiedzialnych za wojnę w Ukrainie, przy jednoczesnym kreowaniu wizerunku Chin jako państwa nastawionego pokojowo, dążącego do konstruktywnych rozwiązań.

Bibliografia

1. 2023 G7 Summit: Preparing for a new global order?, European Parliament, 2023 r., https:// www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ BRIE/2023/747920/EPRS_BRI(2023)747920_ EN.pdf [dostęp: 12 VI 2023].

2. Bogusz M., Rodkiewicz W., Gry między sojusznikami. Wizyta Xi Jinpinga w Moskwie, OSW, 24 III 2023 r., https://www.osw.waw.pl/ pl/publikacje/komentarze-osw/2023-03-24/ gry-miedzy-sojusznikami-wizyta-xi-jinpingaw-moskwie [dostęp: 12 VI 2023].

3. China’s Position on the Political Settlement of the Ukraine Crisis, Ministry of Foreign Affairs of the People’s Republic of China, 24 II 2023 r., https://www.fmprc.gov.cn/eng/ zxxx_662805/202302/t20230224_11030713. html [dostęp: 12 VI 2023].

4. G7 summit, Hiroshima, Japan, 19-21 May 2023, European Council, 2023 r., https:// www.consilium.europa.eu/en/meetings/international-summit/2023/05/19-21/ [dostęp: 12 VI 2023].

5. Lee L., Sugiyama S., Beijing rebukes Japan, Britain over ‘anti-China’ G7 summit, Reuters, 22 V 2023 r., https://www.reuters.com/world/ china/china-summons-japanese-ambassador-over-actions-g7-2023-05-22/ [dostęp: 12 VI 2023].

6. Przychodniak M., Polityka Chin wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę, PISM, 31 III 2023 r., https://www.pism.pl/publikacje/politykachin-wobec-rosyjskiej-agresji-na-ukraine [dostęp: 12 VI 2023].

7. Russia-China Joint Statement On International Relations, February 4, 2022, University of Southern California, 4 II 2022 r., https:// china.usc.edu/russia-china-joint-statementinternational-relations-february-4-2022 [dostęp: 12 VI 2023].

8. Sorgi G., Sunak ranks China as top challenge to global security, Politico, 21 V 2023 r., https://www.politico.eu/article/britain-prime-minister-rishi-sunak-ranks-china-topthreat-global-security-g7-summit/ [dostęp: 12 VI 2023].

9. Szczyt G-20. Kuluarowe rozmowy szefów dyplomacji Chin i Rosji, PAP, 2 III 2023 r., https://www.pap.pl/aktualnosci/news,1543939,szczyt-g20-kuluarowe-rozmowy-szefowdyplomacji-chin-i-rosji.html [dostęp: 12 VI 2023].

10. UN General Assembly votes to suspend Russia from the Human Rights Council,

Autor: Mikołaj Rogalewicz

United Nations, 7 IV 2022 r., https://news. un.org/en/story/2022/04/1115782 [dostęp: 12 VI 2023].

11. Wang Yi Holds Talks with Russian Foreign Minister Sergey Lavrov, Ministry of Foreign Affairs of the People’s Republic of China, 30 III 2022 r., https://www.fmprc.gov.cn/eng/ zxxx_662805/202203/t20220331_10658029. html [dostęp: 12 VI 2023].

12. Wang Yi przedstawia pięciopunktowe stanowisko Chin w sprawie Ukrainy, Ambasada Chińskiej Republiki Ludowej w Polsce, 27 II 2022 r., http://pl.china-embassy.gov.cn/ pol/zglc/202202/t20220227_10645995.htm [dostęp: 12 VI 2023].

13. Wkład potęgi Chin w zrównoważony i pokojowy rozwój świata, Ambasada Chińskiej Republiki Ludowej w Polsce, 1 III 2023 r., http://pl.china-embassy.gov.cn/pol/ sghd_1/202303/t20230301_11033126.htm

[dostęp: 12 VI 2023].

14. Xi Jinping Delivers a Keynote Speech at the Opening Ceremony of the Boao Forum for Asia Annual Conference 2022, Ministry of Foreign Affairs of the People’s Republic of China, 21 IV 2022 r., https://www. fmprc.gov.cn/eng/zxxx_662805/202204/ t20220421_10671083.html [dostęp: 12 VI 2023].

Analityk Stowarzyszenia Demagog, organizacji zajmującej się fact-checkingiem. Autor licznych artykułów i analiz poświęconych stosunkom międzynarodowym, fact-checkingowi i dezinformacji. Uczestnik projektu Obserwatorzy Kremla, w którym zajmuje się rosyjską dezinformacją. Na różnych konferencjach prezentował referaty dotyczące dezinformacji, cyberterroryzmu, konfliktu rosyjsko-ukraińskiego i prób jego rozwiązania oraz działań UE w zakresie zwalczania terroryzmu. Jest mentorem Akademii Fact-Checkingu.

Warsaw Institute ul. Wilcza 9, 00-538 Warszawa, Polska +48 22 417 63 15 office@warsawinstitute.org

© COPYRIGHT 2023 Warsaw Institute

Opinie zawarte w niniejszej publikacji odzwierciedlają wyłącznie poglądy autorów.

SFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW NARODOWEGO INSTYTUTU WOLNOŚCI - CENTRUM ROZWOJU SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO W RAMACH RZĄDOWEGO