Museumtijdschrift 3 - 2023

Schilderrevolutie naar

Kemet Egypte in de moderne zwarte cultuur

Camille Bombois, ‘Fillette à la poupée’, 1925, olieverf op doek, 55 x 46,5 cm, part. coll., courtesy Galerie Dina Vierny, Parijs

MODERNE KUNST

Naïef realisme

Een ongekunstelde, maar allesbehalve kinderlijke blik op de wereld door Joke de Wolf

HEDENDAAGSE KUNST

Femmy Otten

Kwetsbaar, vol symboliek en tegelijkertijd schaamteloos ‘in your face’ door Esther Darley

MODERNE KUNST

Bergense School

Vroege Nederlandse expressionisten keken de kunst af in Parijs door Kees Keijer

OUDE KUNST

Florentijnse barok

Terwijl de stadstaat op zijn retour was, floreerde de zwierige praalzucht door Erik Spaans

INTERVIEW

Gé-Karel van der Sterren

Een felgekleurde waarschuwing tegen massaconsumptie en verspilling door Edo Dijksterhuis

MODERNE KUNST

Futurisme & Europa

Italiaanse rauwdouwers blijken verwant aan Bauhaus en De Stijl door Machteld Leij

REDACTIE OP PAD

Hanzepracht

In Kampen liggen de sporen van twee bloeiperioden voor het oprapen door de redactie

ARCHEOLOGIE

Het zwarte Egypte

Waarom laten hiphop- en soulartiesten zich inspireren door de farao’s? door Theo Toebosch

ONGENODE GASTEN

De ongekunstelde stijl van autodidacten als Henri Rousseau en Grandma Moses inspireerde de pioniers van de moderne kunst.

Museum More brengt naïef realisten van beide kanten van de Atlantische Oceaan samen.

DOOR JOKE DE WOLF

Henri Rousseau, ‘Forêt tropicale avec signes et serpent’ (detail), 1910, olieverf op doek, 129,5 x 162,5 cm, National Gallery of Art, Washington

Morris Hirshfield, ‘Girl with Flowered Dress’, 1945, olieverf op doek, 81 x 63,5 cm, American Folk Art Museum, New York

Pleidooi voor kwetsbaarheid

De intieme beelden, schilderijen en performances van Femmy Otten geven eeuwenoude symbolen een onverwachte betekenis. Ontdaan van schaamte viert ze de kracht en schoonheid van het vrouwelijk lichaam.

DOOR ESTHER DARLEY

‘One Tear at a Time’, 2020, lindenhout, 60 x 30 x 20 cm, courtesy de kunstenaar en Galerie Fons Welters, Amsterdam (foto: Gert Jan van Rooij)

‘De

HEDENDAAGSEKUNST-

Toen Femmy Otten (1981) als dertienjarig meisje in het Archeologisch Museum in het Griekse Delphi oog in oog stond met De wagenmenner, begon ze spontaan te huilen. Een bronzen beeld dat al tweeënhalfduizend jaar oud is, zo groots en levensecht, zo aanwezig. De dienstdoende suppoost pakte haar hand, stapte met haar over het koordje heen en liet haar de voet van het beeld aanraken. Die koele bronzen voet… die warme hand… Het was een magische en verwarrende sensatie. Daar, op dat moment, denkt ze, is haar kunstenaarschap ontstaan.

Nu, bijna dertig jaar later, toont ze in de solotentoonstelling ‘We Once Were One’ haar tekeningen, schilderijen, sculpturen en performances in Stedelijk Museum Schiedam. Je wordt er als bezoeker ondergedompeld in de wereld van Femmy Otten. Een wereld waarin ogen sierlijke haarlokken huilen, waarin mannen en vrouwen met elkaar versmelten, waarin monden,

oren en neuzen gelijkstaan aan penissen en vulva’s en waarin een tapijt door loshangende haardossen van echte mensen tot leven wordt gewekt. Het is een wereld waarin de kracht, de kwetsbaarheid en de schoonheid van het vrouwelijk lichaam worden gevierd. Maar het is vooral een wereld waarin tijd niet lijkt te bestaan.

EEUWEN OVERBRUGGEN

Femmy Otten viel zo’n tien jaar geleden voor het eerst op, met (wand)schilderingen en reliëfs uit gips en hout, die ze soms direct aanbracht op de muur. Ze herinneren aan antieke fresco’s, aan schilderingen uit de vroege Renaissance, maar ook aan oud-Egyptische en Etruskische beelden. In 2013 won ze met deze mysterieus ogende constellaties de Volkskrant Beeldende Kunst Prijs, een jaar later werd ze (met twee anderen) geselecteerd om een staatsieportret van koning WillemAlexander te maken. Twee jaar geleden realiseerde ze twaalf werken, sculpturen

zeelepel’, 2008, olieverf op hout, 28 x 6 x 4 cm, courtesy de kunstenaar en Galerie Fons Welters, Amsterdam

Florence was in de zeventiende eeuw een stad in verval, maar de barokke schilderkunst bloeide op. Een tot nog toe onderbelichte periode vol pracht en praal.

DOOR ERIK SPAANS

Giovanni Domenico Ferretti, ‘Harlekijn en zijn dame’, ca. 1740, olieverf op doek, 59 x 49,5 cm, collectie Haukohl

Onorio Marinari, ‘Apollo’, 1690, olieverf op doek, 88 x 74,5 cm, collectie Haukohl

‘Het begint met een angstbeeld’

Ooit beeldhouwde Gé-Karel van der Sterren kleurige taferelen met verf op doek, maar met de jaren groeide de behoefte aan inhoud. Nu gloort achter het oppervlak sociaal-maatschappelijke problematiek.

p zijn hoge poten stapt de scholekster parmantig door het water, tussen kluiten aarde met riet. Zijn kop is opzij gedraaid, waardoor zijn onwerkelijk rode oog op de kijker is gericht. Onderzoekend, monsterend. Maar de zwart-witte steltloper staat ook bekend om de agressieve manier waarop hij zijn territorium verdedigt, dus dit kan ook de opmaat zijn voor een venijnige uitval. Wegwezen mens! Je hebt hier niets te zoeken! Zo’n botsing met de natuur is te verwachten in Noordwijk of ergens aan de Waddenkust. Maar Gé-Karel van der Sterren (1969) situeerde zijn geschilderde scholekster in Laren, waar hij een tentoonstelling heeft in Singer Laren. Het gaat dan wel om het Gooise dorp in de nabije toekomst, als het niet meer aan bos en heide grenst, maar aan zee ligt. “Dat gaat onvermijdelijk gebeuren”, zegt de schilder, bij een bezoek aan zijn atelier. “Het is vreselijk voor iedereen die door het stijgende zeeniveau zijn huis verliest, maar er zullen ook mensen zijn die het fantastisch vinden plots aan het water te wonen. Dat zal de waarde van hun vastgoed met vierhonderd procent doen stijgen.”

“Wat Géricault twee eeuwen geleden deed, doe ik nu.”

DOOR EDO DIJKSTERHUIS

‘Daar waar de aarde vet is #1’, 2019, acryl- en olieverf op doek, 220 x 180 cm, coll. kunstenaar

Katz, koning en

Zonnekoning

Cultureel activisme

Meer lezen? Kijk op www.museumtijdschrift.nl voor actuele informatie, tips, recensies en interviews

Museumtijdschrift nummer 4

ligt op 30 mei in de winkel

Museumtijdschrift verschijnt 8x per jaar (om de 6 weken en tijdens zomer en winter om de 8 weken)

Een prachtig welkomstcadeau voor nieuwe abonnees

kunstbezit in Zeeland in de zeventiende eeuw was heel gevarieerd, elders in de Nederlanden. De huizen Zeeuwse burgers werden gesierd schilderijen van zeer uiteenlopende onderwerpen. Ook stillevens waren gewild. voorstellingen van zeventiendestillevens zijn bijzonder divers, bloemen en verse vruchten, een lust oog, tot Vanitasstillevens die te geven over de eindigheid van het zijn er appetijtelijke weergaven voorziene keukens en boerderijevenals jachtstillevens die de jacht met een overvloedige resultaat. kende in de zeventiende eeuw schilders van stillevens die er of korte tijd werkzaam waren. Wereldberoemd zijn Ambrosius Bosschaert Adriaen Coorte, maar ook anderen vulden het rijke palet van stillevenschilders in Zeeland en allen dit boek ruime aandacht in beeld. Meijer is bijzonder goed thuis in de gerenommeerd specialist op het gebied stilleven. Hij schreef tal van artikelen en (bijdragen voor) en tentoonstellingscatalogi. serie schreef hij eerder de over Franchoys Ryckhals (1609-1647).

Weimar, waar Willems dochter Sophie groothertogin was.

Maar in 1921 werd het geroofd uit het Weimar Museum en het dook in 1945 op in Dayton, Ohio, in het bezit van een man die zei dat hij het in 1934 in de haven van New York had gekocht van een Duitse matroos. Wat volgde wordt in dit boek voor het eerst onthuld, gebaseerd op vrijgegeven geheime stukken van de Amerikaanse overheid. In 1947 legde de regering van de Verenigde Staten beslag op de Rembrandt onder dermate strikte termen, dat toen men twintig jaar later besloot om het aan Duitsland te restitueren, daarvoor de meest ingewikkelde juridische en diplomatieke capriolen nodig waren. Na aankomst in de

cadeau bij een jaarabonnement

Bondsrepubliek begon een familielid dat recht had op dit erfstuk

een museum te zien. Dit boek traceert ook de kunsthistorische geschiedenis van het schilderij als werk van Rembrandt. In 1969 werd de eigenhandigheid voor het eerst, door Horst Gerson, in twijfel getrokken, een opinie die door het Rembrandt Research Project werd gedeeld. Na onderzoek naar alle bewijsmateriaal en argumenten, komt de eminente Rembrandtspecialist Gary Schwartz tot de conclusie dat er geen enkele reden is om het werk niet te accepteren voor wat het lijkt te zijn – een zelfportret van de grote meester, door zijn eigen hand geschilderd.

Stillevens door Zeeuwse meesters uit de Gouden Eeuw

In Stillevens door Zeeuwse meesters uit de Gouden Eeuw wordt voor het eerst een overzicht gegeven van de stilleven-schilderkunst in de Nederlanden in de zeventiende eeuw. Aan bod komen de diverse soorten stillevens, welke centra een rol speelden, wat toonaangevend werk was, wie de belangrijkste meesters waren en wie de afnemers/kopers van stillevens waren.

96 pagina’s, paperback met flappen, 17 x 24 cm, ISBN 978 94 625 8512 6

€ 17,95

cadeau bij een tweejarig abonnement

Rembrandt met rode baret

De wilde avonturen van een bezadigd zelfportret

De lotgevallen van de Rembrandt met de rode baret zijn bijna te bizar om waar te zijn. De zoektocht naar de geschiedenis van het doek van Rembrandtkenner Gary Schwartz leest als een kunsthistorische detective. Met dit boek doet het opnieuw zijn intrede in de Rembrandtwereld. De toeschrijving aan Rembrandt is sinds 1969 omstreden. Schwartz draagt argumenten aan om het te accepteren voor wat het eeuwenlang was en nog altijd lijkt te zijn, een zelfportret van de meester.

336 pagina’s, gebonden, 19 x 25 cm, ISBN 978 94 625 8517 1

€ 59,95

OOK VERKRIJGBAAR IN DE BOEKHANDEL, BESTEL OP WWW.WBOOKS.COM OF BEL 038 - 467 34 00

patricia kaersenhout, ‘Suzanne Césaire’ (detail), 2018

Charles le Brun, ‘Ruiterportret van Lodewijk XIV’ (detail), ca. 1660-79

Alex Katz, ‘Homage to Degas 14’ (detail), 2018