Netwerk#1 2013

NetWerk 1 | 2013

> Bouwen in 4D

> Slim en groen boren > De ‘Kennisberg’ van Wessels Rijssen > Dierenpark Emmen: een ware belevenis Informatiemagazine van

24

De nieuwe zijstraat van de Maas Een tulp van asfalt Collega’s nemen de ‘razend populaire’ A27 en A28 onder handen.

Een nieuw begin Column van Henry Holterman (a.i. bestuursvoorzitter)

Virtueel bouwen in 4D BIM verovert de bouwplaats.

Informatie delen, maar… …niet met iedereen!

Pipe Express: slim en groen Visser & Smit Hanab introduceert vernieuwende boortechniek.

‘Altijd op zoek naar jonge gedreven mensen’

8

Collega’s voor de klas.

Verrassend veelzijdig De groene genen van Van Kessel.

Duurzame droomhuizen Mooie ontwikkelingen bij PlusWonen.

|2

4 9 10 11 12 16 20

Een ware belevenis

14

Schouder aan schouder in Dierenpark Emmen.

‘ Een berg kennis en een tunnel naar vroeger’ Wessels Rijssen bouwt ­Kenniscluster Arnhem.

18

Sportieve doop Westrandweg Collega’s rennen in clubkleuren over gloednieuwe A5.

De magische handjes van REINÆRDT De wisseling van de wacht bij de technische dienst.

Tussen de brug en het schip VolkerStevin Marine beschermt Schotse Tay Road Bridge.

Duizendpoot in de ban van Lean Bram Kreunen heeft ‘de leukste baan van VolkerWessels’.

De opmars van asset management Gastcolumn Maarten Inpijn (hoofd VolkerInfra AssetManagement)

Rotterdam warmt zich aan de haven Vragen of ideeën?

Mail naar: netwerk@volkerwessels.com

Visser & Smit Hanab realiseert de Nieuwe Warmteweg.

Collega’s met een visie De uitdagingen van het moderne zorgvastgoed.

21 22 26 28 29 32 34

Een houten historie Het groeiende goud van De Groot Vroomshoop.

30

NetWerk magazine

3|

Een tulp van asfalt Je hebt niet eens heel veel fantasie nodig. Wie op de wegenkaart het tracé van het project bestudeert, herkent duidelijk de contouren van een tulp. De combinatie Utrechtse Tulp pakt(e) de ‘razend populaire’ A27 en A28 aan. Het rode wiebertje van Gebr. Van Kessel, het groen en blauw van Vialis en het klassieke oranje wolmerk van onze infrabedrijven. Liefhebbers herkennen overal onze clubkleuren.

Onze collega’s doen er alles aan om het verkeer professioneel te stroomlijnen en de hinder te beperken. Maar als je dan toch een keer ‘aan de beurt’ bent, bedenk dan: ‘In de file voor KWS Infra of Van Kessel is minder erg.’ g andré den boer b carel kramer

D

e warme stoom van dampend asfalt waait langs onze broekspijpen. Het viaduct trilt onder de inspanningen van de wals en het langsrazende verkeer. Gewapend met boor en hamer prepareert een collega het volgende viaduct voor de extra wapening die nodig is voor de ophoging. We bevinden ons op de A28 bij Leusden. Het uitdagende sluitstuk van het drieluik van de Utrechtse Tulp waarin de collega’s van Van Hattum en B ­ lankevoort, KWS Infra, Gebr. Van Kessel en Vialis de krachten hebben ­gebundeld met Mourik Groot-Ammers.

Uit de knel Utrecht uit de knel. Dat is de ultieme politieke droom. En dat rijmt niet met een tulp die ‘dichtslibt’. ‘Gelukkig gebeurt het zelden, maar als het een keer écht mis gaat, zie je die tulp op de filekaart

|4

oplichten’, verzekert Rens van Wanrooy van Gebr. Van Kessel.

‘En dat is nou precies wat je niet wilt.’ Als disciplineleider verkeersmaatregelen, verveelt hij zich zelden: ‘Kijk alleen al naar het aantal betrokken gemeenten. Hagestein, Vianen, Houten, Utrecht, Nieuwegein, Zeist, De Bilt, Leusden en Amersfoort. Maar denk ook aan de provincie, waterschappen, ProRail, de bus­maatschappijen en uiteraard onze opdrachtgever Rijkswaterstaat. Het aantal stake­holders is groot.’ Projectleider Sjoerd van der Wielen van Van Hattum en Blankevoort: ‘Dit project behoort misschien niet tot de allergrootste infrawerken. Maar als je puur naar de lengte van het tracé kijkt, wordt het al een heel ander verhaal.’ Over hoeveel kilometer snelweg hebben we het eigenlijk? Van Wanrooy en uitvoerder Pieter Compier van KWS Infra tonen de kaart. ‘Op de A27 Van hectometerpaaltje 56 tot 85. Dat is een kleine dertig

4

­ ilometer’, rekenen onze wegenbouwcollega’s voor. ‘En dan op de k A28 nog eens 24 kilometer in beide rijrichtingen.’

Samen slimmer Een uitgekiende logistiek en afstemming zijn dan ook onmisbaar.

Samen Slimmer Bouwen en Lean zijn hier vertrouwde begrippen.

‘Of je nu planner, vlechter of freesmachinist bent: als je afspraken maakt waar iedereen bij is, kweek je begrip en inzicht’, ervaart Van der Wielen. ‘En als je een collega verantwoordelijk maakt, is hij onbewust (nog) alerter dan wanneer hij alleen een opdracht uitvoert.’ Compier knikt: ‘Want je kunt het nog zo mooi bedenken; uiteindelijk moeten wij buiten wel die weg maken. In dit soort projecten heb je eigenlijk al tijdens de tender een gezonde mix nodig. Met voldoende praktijkjongens. Gelukkig komt Rens ook uit

de praktijk.’ Compier richt zich tot Van Wanrooy. ‘Hoeveel weken ben jij nou bijvoorbeeld met zo’n grote weekendafsluiting bezig?’, vraagt hij aan zijn collega. ‘Zeker twintig ’, luidt het antwoord. ‘Met een heel team. De schaal en impact zijn in de tenderfase bijna niet te voorzien.’ Na 500 interne en 300 externe verkeersoverleggen heeft hij gevoel voor understatement: ‘Laat ik het zo zeggen: het is een dynamisch traject.’

‘Spoedje’ Het ‘groot onderhoud en de voorbereiding wegverbreding Rijkswegen A27/A28’, zoals de officiële projectnaam luidt, behoort tot het spoedpakket van dertig knelpunten van ministers Eurlings en later Schultz van Haegen. Maar aan zo’n ‘spoedje’ kleven ook nadelen. Van der Wielen en Van Wanrooy: ‘Vergunningen,

4

NetWerk magazine

5|

i­ nspraakprocedures en milieueffectrapportages spelen nog een rol als je al gestart bent. Iedereen kent de gevoeligheden rond het bos bij Amelisweerd.’ Het project registreerde al meer dan 250 verzoeken tot wijzigingen. Tegelijkertijd scoort de combinatie behoorlijk onder weggebruikers. In onderzoeken naar de beleving van de doorstroming op de verschillende tracés werd de combinatie door 90% tot 95% van de respondenten met een voldoende beloond. Het werk is opgeknipt in drie delen. De A27 is van Everdingen tot Lunetten op enkele plaatsen uitgebreid met een weefstrook en/of extra rijstrook. Daarnaast zijn er vluchtstroken tot spitsstroken gepromoveerd en spitstroken tot permanente rijstroken. Tussen Lunetten en Rijnsweerd is de A27 (in één richting) verbreed van twee naar drie rijstroken.

Puzzelen in de middenberm Het upgraden van de A28 van 2x2 naar 2x3 tussen het knooppunt Rijnsweerd en de aansluiting Leusden-Zuid is ook voltooid. ­Momenteel ontfermen onze collega’s zich over het slotstuk naar knooppunt Hoevelaken. Buiten bewijst een steil talud dat dat geen abc’tje is. Onze collega’s moeten puzzelen om alle infrastructuur,

De A27 en A28 in cijfers • 7,2 km geluidsschermen • 17 km barrier per week • 31 kunstwerken • 37 km verbreding rijksweg • 43 portalen • 100 wegkantsystemen • 250 km bekabeling • 420 signaalgevers

|6

• 570 ton betonstaal • 1.500 lichtmasten • 2.000 m3 beton • 2.500 lampen • 7.000 ton sloopwerk • 20.000 km afzettingen • 165.000 m2 gebeukt beton • 475.000 ton asfalt

bekabeling en snufjes in de middenberm kwijt te kunnen. Geen wonder dat de geleiderail soms voor een blijvende barrier moet wijken. Tegelijkertijd dragen onze collega’s met onder andere een helmplicht en een eervolle vermelding ook de veiligheid hoog in het vaandel. ‘Maar de bouwruimte is inderdaad beperkt’, erkent projectleider Nick Hamelink van Vialis. ‘De linkerrijstrook wordt een plusstrook. Iets smaller dan de ‘gewone’ rijstroken ernaast. Alleen al voor zo’n plusstrook zijn over een lengte van vijf kilometer 51 camera’s nodig. Verder zorgen wij voor verlichting, rotatiepanelen, signaal­ gevers, wegkantsystemen en de bijbehorende software.’ Ook voor Van Hattum en Blankevoort is de missie helder. Van de 31 kunstwerken krijgen er 22 een ‘gewone’ intensieve onderhoudsbeurt. De aanpak van de andere negen is ingrijpender. Van der Wielen: ‘Van het slopen van dekken en het tijdelijk verbreden van bestaande viaducten tot het volledig verbreden en vernieuwen van viaducten.

Bovendien heb je ook nog met hoogteverschillen te maken.’

Mierennest De mannen van Holland Scherm ontfermen zich over hun eigen kunstwerken. De 7,2 kilometer geluidsschermen bereiken in ‘de nok’ van het project een hoogte van maar liefst veertien meter.

Zo zorgden onze collega’s voor een huzarenstukje bij de bekende luifel bij Zeist waar de randbalken van het bestaande geluidsscherm zijn vervangen. Zo wemelt het van de collega’s langs de A28. Van Wanrooy: ‘Tijdens een weekendafsluiting is het hier echt een mierennest. Maar wel een gecoördineerd mierennest.’ De onderlinge samenwerking en de relatie met Rijkswaterstaat verlopen naar wens. En de sfeer en teamspirit zijn uitstekend: ‘Zoiets bouw je op.

Dat duurt even.’ Om die kennis en teamspirit niet verloren te laten gaan, breken de uitvoerder en Van der Wielen graag een lans voor integrale projectteams: ‘Praktisch gezien wellicht wat lastig omdat we allemaal voor verschillende bedrijven werken. Maar eigenlijk zou je zo’n projectorganisatie moeten ‘optillen’ en op een volgend project neerstrijken.’ In de keet klinkt instemmend gemompel: ‘Wij zijn er in elk geval van overtuigd dat het werkt!’ a

flitsen Wil je op de hoogte blijven van het allerlaatste concernnieuws? Kijk dan op InSite. Daar kun je je ook aanmelden voor de dagelijkse digitale nieuwsbrief VolkerWessels Actueel.

/// Rijkswaterstaat heeft het eerste grote DBFM-contract van het programma Schiphol-Amsterdam-Almere aan SAAone gegund. Dit ­consortium van VolkerWessels, Boskalis, Hochtief en DIF is dertig jaar ­verantwoordelijk voor het ontwerp, de realisatie, het beheer en onderhoud en de financiering van alle nieuwe en bestaande infrastructuur tussen knooppunt Diemen (A1) en Almere Havendreef (A6) /// VolkerWessels

Vastgoed en Bébouw-Midreth hebben met de innovatieve energienotaloze woning van PlusWonen de wedstrijd niaNesto gewonnen.

Het ­innovatieve woonconcept van VolkerWessels BVGO viel ook in de prijzen op de Manifestatie De Voorsprong van het innovatieprogramma Energiesprong /// Voor één van de initiatiefnemers, Onno Dwars was het drie keer feest. De vastgoedontwikkelaar en manager duurzaamheid van

VolkerWessels Vastgoed won op een heel ander podium ook de Yardi / Vastgoedmarkt Young Talent Award /// Het door Boele & van Eesteren gebouwde duurzame hoofdkwartier van TNT in Hoofddorp is genomineerd voor de Nederlandse Bouwprijs 2013 /// Een ijzersterke reputatie.

VolkerWessels is in drie jaar van de tiende naar de tweede plaats gestegen in de Building Business Reputation Monitor. Ons concern heeft het zilver vooral te danken aan de goede operationele bedrijfsvoering en service. Bij de ­ontwikkelaars eindigde ook VolkerWessels Vastgoed op de tweede plek /// ­VolkerWessels heeft met twintig bedrijven en Rijkswaterstaat de Green Deal Beton getekend. Een initiatief van MVO Netwerk Beton voor het verduurzamen van de betonketen /// Het DMC-systeem van

V ­ olkerWessels Telecom en Landustrie dat met geavanceerde sensortechnologie dijken monitort en bewaakt, heeft de Waterinnovatieprijs 2012 gewonnen. Lees ook het artikel in de vorige editie van NetWerk /// Een mijlpaal in de Noordoostpolder. De nieuwe N50 en Ramspolburg zijn open. De concernpartijen: Van Hattum en Blankevoort, KWS

Infra, Vialis en VolkerInfra /// Visser & Smit Hanab realiseerde in het Groningse Marum binnen zes weken een groen warmtenet van 1,5 kilometer met negen aansluitingen /// De uitbreiding van het gemeentehuis en 100 koop- en corporatiewoningen. In Zeist zijn Ufkes Apeldoorn en

Wessels Zeist gestart met het project Oud Seyst /// De Flat. Zo heet het consortium waarin KondorWessels Vastgoed met externe partners het Amsterdamse Kleiburg naar klushuizen herontwikkelt /// Een zwaard uit de tijd van Karel de Grote. Die bodemschat dook op bij het project Hoge Woerd. Bébouw-Midreth realiseert er huisvesting voor mensen die door omstandigheden op korte termijn woonruimte in Woerden nodig hebben

Concernbroeders Het is er weer zo eentje. Of het nu in het hart of de periferie van het project is, de aanpassingen aan de twee snelwegen en de b ­ ijbehorende infrastructuur dragen de handtekeningen van een hele ‘stoet’ collega’s. KWS Infra, Van Hattum en Blankevoort, Gebr. Van Kessel, Vialis, Volker Staal en Funderingen, VolkerInfra, Holland Scherm, Aveco de Bondt, Bruil Infra, BKB Infra, VolkerRail, Smits Neuchâtel, Visser & Smit Hanab, VWS Geotechniek, Volker Stevin Materieel, Vialis ­Infratechniek en Traffic Service Nederland vertegenwoordigen samen de concernbelangen.

/// Ruim 200 kamers. Uitzicht op zee. Een restaurant, bar terras, zwembad en welness. VolkerWessels Vastgoed heeft met Inntel Hotels een intentie­ overeenkomst over de ontwikkeling van het Noordelijke Havenhoofd in Scheveningen /// Het geldt als de grootste ontwikkeling uit haar historie.

Bouwbedrijven Jongen heeft groen licht gekregen om in het hart van Heerlen het Maankwartier te ontwikkelen en realiseren. Kijk ook op www.maankwartierexpeditie.nl /// Van Hattum en Blankevoort gaat voor groen. De vestigingen in Woerden, Rijssen, Papendrecht en Haarlem zijn door de collega’s van ­VolkerWessels Telecom uitgerust met ­elektrische laadpalen /// Meer nieuws op pagina 23 4

NetWerk magazine

7|

Slim en groen boren in Limburg Semi-sleufloos, innovatief en duurzaam. Een primeur voor Visser & Smit Hanab in Limburg.

Onze collega’s bewijzen met een succesvolle praktijkproef dat Pipe Express ook ‘in het echt’ werkt. Deze vernieuwende boortechniek combineert bovengronds grondverzet en de aanvoer van bentoniet met een ondergrondse boorkop met aansluitende pijpleiding die direct wordt aangelegd. De boring over een lengte van een halve kilometer maakt deel uit van het 60 kilometer lange tracé van Gasunie tussen Odiliapeel en Melick, waarvan Visser & Smit Hanab 36 kilometer voor haar rekening neemt. Onze leidingexperts werkten bij de aanleg van de 48 inch gasleiding samen met de firma Herrenknecht die de boormachine ontwikkelde. Pipe Express heeft meerdere voordelen. Zo verwacht Visser & Smit Hanab met deze techniek in de toekomst sneller en economisch voordeliger pijpleidingnetwerken te kunnen aanleggen. Onder andere omdat er bij de aanleg aanzienlijk minder mankracht en materieel nodig zijn. De boortechniek verdient bovendien de nodige groene credits. Zo is de benodigde werkstrookbreedte met minder dan negen meter slechts een kwart van de meer gebruikelijke 35 meter. Dat betekent dat je effectief veel minder bomen hoeft te kappen voor je werkzaamheden. Ook omdat bronbemaling onnodig is, is Pipe Express opvallend duurzamer en milieuvriendelijker dan alternatieven.

b carel kramer

|8

column Een nieuw begin Het nieuwe jaar is begonnen.

Namens de Raad van Bestuur wens ik jullie allemaal een voorspoedig en vooral gezond 2013.

Voor ons ligt een nieuw jaar, met nieuwe uitdagingen en nieuwe kansen. De economische vooruitb eric brinkhorst

zichten verslechteren nog steeds en wij moeten wennen aan een nieuwe realiteit. Ook bij VolkerWessels worden wij gedwongen om na te denken over de wijze waarop wij ook voor de langere termijn onze continuïteit zeker stellen en onze projecten professioneel en vooral ­efficiënt organiseren. Wij zijn er van overtuigd dat wij als sector, maar zeker ook als VolkerWessels bedrijven, samen slimmer kunnen bouwen. Wij zullen meer dan ooit ruimte moeten maken voor innovatie, samenwerking en kennisdeling, zodat wij tegen een lagere kostprijs meer waarde kunnen creëren voor onze klant en daarmee voor onszelf een betere marktpositie verwerven.

In deze nieuwe Netwerk leest u meer over innovaties, samenwerking en kennisdeling op bijzondere projecten, zoals de snelweg A27-A28, het Dierenpark Emmen en De Nieuwe Warmteweg. Wij belichten duurzame innovaties en nieuwe technieken, maar ook de historische houtbouw. Juist de verscheidenheid van onze werkzaamheden biedt kansen om samen slimmer te ondernemen.

Door enkele wijzigingen in het bestuur van VolkerWessels, ben ik als interim voorzitter intensief betrokken bij het concern. Ik ben onder de indruk van de diversiteit van de bedrijven en projecten maar ik zie ook gebieden waar doortastendheid en een hernieuwd inzicht van ondernemerschap nodig zijn. Dit biedt mogelijkheden voor de toekomst. Juist als wij meer gaan samenwerken, onze krachten bundelen en processen slimmer inrichten, kunnen we het nieuwe jaar met vertrouwen tegemoet zien.

Namens de gehele Raad van Bestuur wens ik u nogmaals een succesvol en gezond 2013 toe.

Henry Holterman Per 1 januari 2013 bestaat de Raad van Bestuur van VolkerWessels uit Henry Holterman a.i. (voorzitter), Dick Boers, Henri van der Kamp, Jan van Rooijen en Alfred Vos.

NetWerk magazine

9|

Bouwen met BIM Het geldt als de grootste innovatie in de bouw sinds jaren. Virtueel bouwen. Voordat er ook maar een schop in de grond gaat, wandelen we al in 3D door projecten. De collega’s van Volker InfraDesign en Van Hattum en Blankevoort maken er gebruik van bij de A4 DelftSchiedam. En ze gaan verder. Ook de planning (4D), documenten en overige objectinformatie koppelen ze aan het project. Ze ‘BIMmen’.

g stefan van ewijk b volkerinfra design

‘H

et heeft iets van een computerspel’, ­glimlacht Bas van Loenen. De projectingenieur BIM (Bouwwerk Informatie Modellering) bij Volker InfraDesign loodst met zijn toetsenbord een ‘digitale collega’ door de tunnnel. ‘Zie je dat?’ Een afvoerpijp loopt dwars door de vluchtgang. ‘Een dergelijke clash halen we er nu al in een vroeg stadium uit. Volgens onze berekeningen kunnen we in totaal een miljoen op faalkosten besparen.’

4D op tv Wegontwerp, civiel ontwerp, ­wapening, installaties, kabels en leidingen, bekisting... in het 3D-model heeft alles een unieke code en specificatie. ‘Van lichtmasten tot ventilatoren’, verduidelijkt Bauke Eggenkamp. Vergeet de eindeloze tekeningen. Tegenwoordig heeft de project­coördinator van Van Hattum en Blankevoort in één oogopslag een goed beeld van een kunstwerk: ‘Met één druk op de knop, heb je alle documenten, specificaties en detail­tekeningen tot je beschikking.’ Dat is de essentie van BIM. Een virtueel bouwproces waarin alle project­informatie aan het 3D-model ‘hangt’. En de koppeling met de planning geeft alle betrokkenen op

| 10

elk moment een compleet en actueel projectoverzicht. Op het scherm loopt een animatie van de bouw boven een tijdbalk. Bouwstraten, grondverzet, bekistingen, bouwstromen… ‘onder handen’ objecten lichten paars op. ‘Vroeger tuurden we naar ­tekeningen en planningen. Nu nemen we stap voor stap elke bouwfase door aan de hand van het 4D-model op tv. Dat werkt veel sneller’, ervaart ­Eggenkamp. Bovendien detecteert ook het 4D-model clashes.

‘Wat kost een viaduct?’

De volgende stap is 5D, het koppelen van de calculatie. ‘Niet eenvoudig’, concludeert Van Loenen. ‘Wat kost een viaduct? Dat is van veel para­meters en omgevingsfactoren afhankelijk. Wel krijgt een calculator dankzij het 3D-model een beter inzicht in het project. We kunnen bijvoorbeeld de exacte hoeveelheden beton en grondverzet uit het 3D-model destilleren. Of de kosten van elementen als heipalen koppelen.

Maar de totale kosten inzichtelijk maken vanuit je 3D-model, dat is nog toekomstmuziek.’ a

BVGO en BIM René de Groot - Programmamanager BIM VolkerWessels: ‘Binnen BVGO ontwerpen we vaak niet zelf. We vertalen een ontwerp naar een intelligent 3D Bouw Informatie Model waarmee we verschillende processen optimaliseren. Een totaal andere manier van denken en werken.

Op experimenteel niveau doen we ervaring op met 4D en 5D. Het biedt straks enorme kansen. Denk bijvoorbeeld aan het ‘printen’ van prefab betonelementen vanuit het 3D-model. De techniek bestaat al. Hoe snel die toekomst ons heden wordt, bepalen we zelf.’

Harro Driessen - Hoofd afdeling werkvoorbereiding Louis Scheepers: ‘Alle relevante informatie is continu op één plek inzichtelijk. Er is geen versnippering. Tekeningen voor de bouwaanvraag, verkooptekeningen, werktekeningen… alles halen we uit één model. We ‘BIMmen’ onder andere bij onze PlusWonen-projecten. We hebben minder communicatie­ momenten nodig. En ‘lastige onderdelen’ visualiseren we vooraf. Dit scheelt enorm in faalkosten.’

R ichard Evertze, Werkvoorbereider en Frank van ’t Erve - Hoofd werkvoorbereiding Ufkes Apeldoorn: ‘BIM is geen doelstelling maar een hulpmiddel om beter in Lean te worden. Om onze processen beter te beheersen en kortere doorlooptijden te r­ ealiseren. In de toekomst gaan ook onderaannemers en l­ everanciers daarin mee. We hebben nu een pilotproject in 4D. Het doel: zo snel ­mogelijk alle projecten in 4D.’

‘ Informatie moet je delen… maar niet met iedereen’ Werkdocumenten in je hotmail. Een printje voor een collega-aannemer. Bouwtekeningen op een privé-tablet. Het lijkt onschuldig maar de gevolgen kunnen enorm zijn. Reputatieschade wanneer gevoelige informatie op straat belandt. Projectgegevens die in handen van een concurrent terechtkomen. Informatie­beveiliging is daarom van groot belang. ‘En dat is écht niet alleen een ICT-ding’, verkondigt concern ICT-architect Harm Scholte. ‘Het begint bij jezelf. Informatieveiligheid zit tussen je oren.’

g stefan van ewijk b v1

G

limlachend bestudeert Scholte een A4-tje over informatiebeveiliging binnen ­VolkerWessels. ‘Het gevaar schuilt overal’. Voordat hij het over tafel schuift, checkt hij of er niets ­vertrouwelijks op staat. ‘Ook al vertrouw ik jou, buiten waait het misschien wel uit je handen. Of je vergeet straks je tas in de trein.’

Met het voorbeeld geeft hij aan hoe eenvoudig informatie onbedoeld in vreemde handen kan belanden.

‘Informatie moet je delen, maar niet met iedereen. Stel jezelf daarom altijd eerst de volgende vragen. Welke info gebruik ik? Voor wie is het bedoeld?

En wat kunnen de gevolgen zijn als het in verkeerde handen valt?’

‘Automatisme’ ‘We zijn ons er vaak niet eens van bewust dat we iets verkeerd doen’, constateert Ad Sieses. ‘Bestanden naar huis mailen of meenemen op een USB-stick zodat je er ’s avonds nog aan kunt werken. Goed bedoeld, maar natuurlijk niet veilig.’ ICT kan een oplossing bieden. Bijvoorbeeld met een beveiligde verbinding waarmee collega’s vanuit huis in kunnen loggen op het netwerk. Toch garandeert ook ICT nooit 100% informatie­veiligheid.

‘Het blijft altijd ondersteunend’, vindt het Hoofd ICT van Visser & Smit Hanab: ‘Menselijk handelen is nog steeds de belangrijkste factor. De technische maatregelen kent iedereen wel. Maar de ­organisatorische maat­regelen worden nog wel eens

‘ Sta je toch even gek te kijken… als je collega een e-mail tikt uit jouw naam.’

vergeten.’ Een geheimhoudings­ verklaring voor nieuwe medewerkers.

Gedragsregels voor de omgang met je werkplek, hardware en software en (mobiele) communicatiemiddelen.

‘Vaak worden deze dingen slechts ter kennisgeving aangenomen. En daar gaan we iets aan doen. Een goede en bewuste omgang met informatie moet onderdeel zijn van ons d ­ agelijks handelen. Een automatisme.’ De ’Code Informatiebeveiliging’ die VolkerWessels met KPMG opstelde, moet daaraan bijdragen.

Koffie met gevolgen ‘Bij alle bedrijven ­implementeren we een basisset maatregelen die per werkmaatschappij kan verschillen’, schetst Scholte. ‘Een project­ organisatie die veel in c­ ombinatie werkt met collega-aannemers,

deelt bijvoorbeeld meer en andere informatie dan een productiebedrijf.’

Wel zijn er een aantal basisrichtlijnen.

Automatische vergrendeling van een computer door middel van een screensaver met wachtwoord bijvoorbeeld.

Of dataversleuteling in laptops. ‘Daarnaast gaan we periodiek monitoren en evalueren. Dat is nodig om de focus te houden.’ Sieses is het met zijn collega

eens. ‘Ook ik ben wel eens vergeten mijn computer te locken toen ik koffie ging halen. Een oplettende collega tikte een e-mail uit mijn naam. Sta je toch even gek te kijken. Hij had de mail niet verstuurd maar de actie miste zijn uitwerking niet. Het zal mij niet meer overkomen. Durf je collega’s dus op onveilige situaties aan te spreken.

Hou elkaar scherp!’ a

Vragen of meldingen?

Elke werkmaatschappij heeft een eigen contactpersoon informatie­ beveiliging. Bij hem of haar kun je terecht voor specifieke vragen over het delen van informatie of informatiebeveiliging. Maar ook wanneer je melding wilt maken van een onveilige situatie of incident. Check bij je leidinggevende wie je contactpersoon is.

NetWerk magazine

11 |

voor de klas Ze doen het omdat het hun passie is. Omdat ze maatschappelijk betrokken zijn, maar bovenal: om jonge talenten kennis te laten maken met ons concern. Deze vier collega’s staan geregeld voor de klas.

g priscilla borgers b dirk-jan van dijk

‘JoNg eN fris’ Pascale Suister (28), medewerkster corporate communicatie VolkerWessels.

‘We willen meedingen in een aanbesteding voor een N-weg. Dit zijn de randvoorwaarden en eisen.

Maak een tender en presenteer het. Die case heb ik studenten tijdens de Techniek Bedrijven Talents 2012 voorgelegd. Dit soort interactieve vormen van arbeidsmarktcommunicatie zijn de toekomst.

De vergrijzing neemt in rap tempo toe en ­technisch opgeleide medewerkers zijn moeilijk te vinden. Daarom is communiceren op de arbeidsmarkt belangrijk. VolkerWessels laat samen met onze werkmaatschappijen starters zien wat voor mooi, innovatief bedrijf we zijn en wat we hen allemaal te bieden hebben. Dat we niet alleen een bouwbedrijf zijn, maar bijvoorbeeld ook actief in de infra en telecom. Het is leuk om op deze manier contact te hebben met jonge, frisse mensen met enthousiasme voor techniek.’

‘TaleNtEn spoTteN’ | 12

Sallo van der Woude (41), senior projectleider Van Hattum en Blankevoort.

‘Ik heb nooit de ambitie gehad om leraar te worden. Toch was ik direct enthousiast toen ik vijf jaar geleden werd gevraagd als deeltijddocent aan de TU Delft. Ik geef zo’n tien colleges per jaar over mijn expertises: ondergronds sleufloos bouwen en geboorde tunnels. Tijdens mijn colleges zoek ik interactie. Niet alleen vertellen, maar ook vragen stellen. Ik wil studenten scherp houden. De combinatie van mijn gastdocentschap met mijn baan bij Van Hattum en Blankevoort is ideaal. Een fijne afwisseling en een mooie ­uitdaging om mijn kennis en praktijkervaring weer door te geven. Bovendien kan ik op deze manier talent spotten. Er werken al een paar jaar oudstudenten bij ons. Leuk en bovendien herkenbaar, want ook ik begon ooit als ex-student van de TU Delft.’

-

iets’ t h c E N e r E d iN ‘Je leErt k Houda Kafi (47), consultant Vialis.

‘Heerlijk om voor de klas te staan. Ik geef verkeersles aan de groepen 7 en 8. Als partner van Veilig Verkeer Nederland vroegen we ons af hoe we actief kunnen bijdragen om kinderen verkeersbewuster te maken. Het idee: een lesprogramma waarin verkeersveiligheid centraal staat, maar kinderen ook een inkijkje krijgen in verkeers­ techniek. In de lessen leggen mijn collega’s en ik uit hoe verkeerslichten werken, spelen we verkeerssituaties na en krijgen kinderen de opdracht zelf een verkeersplan te maken. Het leukste is de respons. Ze zijn vaak zo leergierig.

En je krijgt soms zulke slimme antwoorden op de vragen die je stelt. Dan realiseer je dat het écht zin heeft wat wij vertellen. Dat die kinderen het écht oppikken, is mooi.’

Marcel Poolman (45), hoofd pr, communicatie en acquisitie Boele & van Eesteren.

‘Ik heb een achtergrond als gymleraar. Dat ik in mijn huidige functie weer voor de klas sta, is mooi. Als bouwbedrijf zijn wij betrokken bij de IMC Weekendschool: een beroepskeuze­ project waaraan jongeren uit achterstandswijken meedoen. Tijdens het blok Bouwkunde krijgen de leerlingen een rondleiding, werken ze aan opdrachten en neem ik ze mee naar een project.

Zo laten we zien: dit maken wij en voor dit werk kun je kiezen. Ik werk ook als gastdocent aan de Haagse Hogeschool. Daar doceer ik markt- en klantgerichtheid en communicatie en leer ik studenten over de aanbestedingsmarkt. Ons bedrijf is altijd op zoek naar jonge, gedreven mensen met verantwoordelijkheids­gevoel.

Die studenten leren we nu tijdens hun studie al kennen. Zo zijn we er op tijd bij!’

’ ‘Terug vOor dE klas NetWerk magazine

13 |

samenspel

Belevenissen in ‘de Drentse jungle’ Olifanten baden in de rivier. Hoog in de lucht slingeren gibbons van boom tot boom. Het is tropisch warm en het avontuur lonkt. Hoor je het gesis van de python? Vanaf eind 2015 hoef je voor zo’n bijzondere ervaring niet meer naar Azië of Afrika. In Emmen verrijst namelijk een splinternieuw ‘belevenspark’. Een unieke combinatie van natuur, cultuur en theater en een toonbeeld van dierenwelzijn en duurzaamheid. Aan Dierenpark Emmen en VolkerWessels de eer om het te realiseren. g stefan van ewijk b chris bonis

F

rankwin van Beers (directeur Dierenpark Emmen): ‘In de jaren zeventig bouwden we als één van de eerste dierenparken een savanne. We haalden tralies weg en gaven dieren de ruimte. Revolutionair en jarenlang een voorbeeld voor andere dierentuinen. Die rol willen we weer vervullen. Maar het park is ‘op’.

En de huidige locatie biedt te weinig ruimte voor deze ambitie. De oplossing? Verhuizen! Het centrumplan van de gemeente Emmen biedt ons de mogelijkheid te verkassen naar de rand van de stad.

Een unieke kans om het park opnieuw vorm te geven en uit te vinden! Het wordt geen dierentuin maar een ‘belevenspark’ met drie klimaatwerelden. Kies de educatieve ronde of ga op expeditie buiten de paden. Pak een vlot, ga op jeepsafari of klim en klauter door de jungle en over touwbruggen. Je ziet attracties, theaters, grote horecagelegenheden, indrukwekkende bouwwerken en natuurlijk onze bewoners. Qua dierenwelzijn willen we weer op

| 14

eenzame hoogte staan en dus krijgen onze dieren nog meer ruimte in oorspronkelijke leefgebieden en klimaten. Kortom: een bijzonder project dat vraagt om een bijzondere samenwerking. We zochten geen traditionele bouwer maar een partner die meedenkt, regionaal betrokken is en ook na de bouw een rol speelt. Die vonden we in VolkerWessels. Een partij met commitment, passie en de wil om er een succes van te maken. Bovendien onderschrijven ze onze duurzaamheidsambities. Het partnership wordt versterkt doordat ons projectbureau en die van VolkerWessels in hetzelfde pand zitten.

Er heerst een a ­ anstekelijk enthousiasme waardoor je soms zelfs niet weet of iemand van VolkerWessels of van het dierenpark is.

Eén van de mannen van Koenen Bouw weet bijvoorbeeld inmiddels alles over dierenverblijven. Hij kan zo bij ons aan de slag! Het is echt een unieke samenwerking en iedereen is ervan overtuigd: ‘We gaan dit doen!’

Een ware belevenis ‘Vertrouwen, openheid en transparantie. Dat zijn de kenmerken van onze samenwerking. Met Dierenpark Emmen, maar ook tussen onze zusterbedrijven onderling. Het is niet ieder voor zich. We doen het écht met zijn allen. Samen van het begin tot het eind. We hebben allemaal een gelijkwaardig aandeel in de bv waarmee we het ontwerp, de realisatie en het onderhoud integraal aansturen.

We bouwen niet elke dag een nieuw dierenpark. Dus er zullen best wat hordes zijn. Onze grootste uitdaging? Een optimale belevenis creëren binnen het budget. Design to budget. Zo heb je bijvoorbeeld te maken met dierenwelzijn en veiligheidseisen voor bezoekers. Maar binnen die kaders hebben we ontwerpvrijheid. Zolang het ambitieniveau maar in verhouding is met het budget. De belevenis moet straks de entreeprijs rechtvaardigen. Maar dat komt zeker goed.’

Martijn Luchjenbroers (Directeur Kondor Wessels Projecten)

Hapklare brokken ‘Een enorm olifantenverblijf, een kas van 18.500 m2, grillige rotswanden, schots en scheve gebouwtjes. We bouwen dingen die we nooit eerder hebben gebouwd. Dat is een bijzondere ervaring. Het ontwerp is van mensen die gespecialiseerd zijn in themaparken en belevingen. Die ontwerpen vertalen wij naar ‘hapklare brokken’. Hoe modelleer je bijvoorbeeld een papier-maché rotswand? En hoe zet je dat om in elementen waar wij als bouwer mee overweg kunnen? Dat zijn leuke uitdagingen. Niet alleen voor ons, maar ook voor onze collega’s. Iedereen moest zijn rol vinden maar je merkt dat het steeds meer gaat leven. Er ontstaat synergie in onze samenwerking. Het project heeft een enorme aantrekkingskracht. Mensen worden enthousiast. Iedereen wil later trots met zijn kleinkinderen door het park kunnen lopen. ‘Dat heeft opa nog gebouwd!’

Jan Dobben (Directeur Koenen Bouw)

Tussen de struiken ‘Camera’s, dataverkeer, klimaat­ beheersing, luchtbehandeling, verlichting, beveiliging. Er komt bij sommige dierenverblijven meer kijken dan je vooraf denkt. En onze opdracht is om alles in het thema te verwerken.

Normaal ‘verbergen’ we buizen, kabels en leidingen achter systeemwanden en –plafonds. Nu zijn we afhankelijk van rotsen en beplanting. En daar hebben we de hulp van onze collega’s bij nodig.

De condities van elke ruimte vertalen we naar ontwerpen voor alle ‘bloedgroepen’. Op deze wijze werken bouw, infra en techniek op een unieke manier samen. Met elkaar bedenken we goede oplossingen en alternatieven. Zoals het verplaatsen van een horecapand dat in de enorme kas gepland stond. We zetten het pand er nu net buiten. Dat scheelt vierkante meters en dus voorzieningen voor klimaatbeheersing en energiegebruik.’

Antonio Navarrete Gelde (Directeur HOMIJ)

Lokale helden ‘Als wegenbouwers beginnen we het eerst en zijn we ook het laatst klaar. Deze maand starten we met het grondwerk.

Iedereen heeft er zin in. Steeds meer mensen steken hun hand op om mee te mogen doen. En het leuke is dat we bijna alleen maar met lokale collega’s werken. Dat geldt ook voor onze zusterbedrijven. Die lokale betrokkenheid is één van de eisen en tevens onze kracht. Voor KWS Infra ligt de uitdaging niet in de techniek, maar meer in de bereikbaarheid en omgevingsfactoren. De locatie ligt bijvoorbeeld in een grondwaterbeschermingsgebied. Dat vraagt om de nodige vergunningen. Ook daarin trekken we met onze zusters op. Er ligt namelijk een ambitieuze planning.

Samen maken we ons er sterk voor dat we het visitekaartje van deze unieke samenwerking eind 2015 opleveren.’

Rienus de Vries (Directeur KWS Infra)

NetWerk magazine

15 |

bedrijf in beeld

Gebr. van Kessel werkt aan daktuinen op Strijp-S

De groene genen van Van Kessel Van hockeyvelden tot hangtuinen. Van atletiekbanen tot speelpleintjes. En van complete s­ portcomplexen tot bronbemaling en de drainage van landbouwgronden. Eerlijk zeggen: h ­ erkende je direct Van Kessel Sport en Cultuurtechniek? ‘Verrassend veelzijdig’, luidt de t­ refzekere bedrijfsslogan van de ‘holding’ Gebr. van Kessel.

‘Eigenlijk zijn we een soort ­VolkerWessels in het klein.’ g andre den boer b carel kramer

D

ie verbazing. Zelfs bij door­ gewinterde collega’s. Hans ­Hoogerbrugge en Jaap Kamp herkennen het wel. Maar het klinkt ook bijna achteloos als de bedrijfsleiders vertellen dat ze bij de drie grootste spelers in Nederland horen als het om bron­ bemaling gaat. Betuwse nuchter­heid. Ja, het vergroten van de naams­bekendheid is zeker binnen het concern een speerpunt.

| 16

Maar ‘roeptoetermarketing’, daar hebben ze in Buren minder mee.

In de berm Gebr. van Kessel wordt vaak in één adem met wegenbouw genoemd. Toch liggen de activiteiten van Van Kessel Sport en Cultuurtechniek dichter bij de roots van het bedrijf. ‘Onze oorsprong is groen’, verklaart Hoogerbrugge. ‘De broers Kees

en Gerrit van Kessel startten in 1950 met het maaien van bermen langs rijkswegen.

En het bedrijf is groot geworden met drainage tijdens de grote ruilverkavelingen in de polder. De wegenbouw kwam later.’

Asfalt neemt een vlucht, maar Van Kessel verloochent nooit haar groene genen.

Bermen, parken, sloten, gazons, natuurgebieden, beplanten en boom­verzorging, ecologische zones en recreatieterreinen.

Het ontwerp, de aanleg en het onderhoud.

In stedelijke en landelijke omgeving. Anno 2013 is Van Kessel Sport en Cultuurtechniek van alle groene markten thuis. Maar ook bron­bemaling, zettings­technieken (IFCO), (verticale) ­drainage (ViaDrain), speeltuinen en sport­accommodaties behoren tot het rijke portfolio.

‘Allround specialisten’ De tachtig collega’s zijn dan ook niet zelden én allrounder én specialist. ‘Neem nu een atletiekbaan’, schetst Hoogerbrugge. ‘Die moet perfect vlak zijn. Dat is heel nauwkeurig werk waar wij de specialisten voor hebben.’ Sport spreekt tot de v ­ erbeelding.

Zeker topsport. Zo realiseerden onze ­collega’s een replica van het ‘gouden veld’ van de oranje hockeydames. (zie kader, red.)

‘Maar kijk, dit is ook een mooi project.‘ Trots toont Kamp een foto op posterformaat. ‘Een innline skatebaan. Gecombineerd met een ijsbaan. Multifunctionele ­accommodaties zijn een tendens.’ Hoogerbrugge knikt: ‘Wij onderscheiden ons doordat we complete complexen aanleggen. De accommodatie, de velden of banen, het groen, de watergangen, de parkeerplaatsen, hekwerken, netwerken, kabels en verlichting. Onze grote kracht is dat we vrijwel alle disciplines zelf in huis hebben. Van het ontwerp tot meerjarig onderhoud.’

Met of zonder bal Hockey, voetbal, korfbal, schaatsen en tennis, uiteraard voeren populaire sporten de boventoon. Kamp: ‘Met of zonder bal. Ze weten ons te vinden. Elk denkbare buitensport is mogelijk. Zo hebben we zelfs een BMX-baan aangelegd. Eigenlijk hoeven we voor groen en sport nooit ‘nee’ te verkopen.

Al moet je wel realistisch blijven. Voor het schoffelen van één plantsoentje kunnen we niet concurreren met de hovenier om de hoek. Maar zo’n daktuin op het nieuwe duurzame hoofdkantoor van TNT in Hoofddorp, is een ander verhaal.’ Momenteel werken onze collega’s op het oude Philipsterrein Strijp-S in Eindhoven aan een ander uniek groen referentie­project. De naar de familie Philips vernoemde en tot loft omgetoverde gebouwen ‘Anton en Gerard’ krijgen daktuinen. Zo kunnen toekomstige bewoners straks op 35 meter hoogte door hun eigen park wandelen. Kamp: ‘Die bomen kunnen vier tot zes meter hoog worden. Ik ken in Nederland geen vergelijkbare dakparken.’

Snufjes Naast vernieuwende projecten heeft Van Kessel Sport en Cultuurtechniek ook de nodige ‘snufjes’ in huis. Een mooi voorbeeld is Netlon: natuurlijk gefundeerd gras. Kamp toont een dun gaasje. ‘Vergis je niet. Als de graswortels door de bodem­wapening groeien, is dit ijzersterk m ­ ateriaal. Dat krijg je met geen truck kapot.’ En dat is volgens Hoogerbrugge precies de ­bedoeling: ‘Ideaal voor evenementen­terreinen of voor ‘overflow’ bij een tekort aan parkeer­ gelegenheid.’ Het onderstreept hoe verrassend veelzijdig alleen al de groene activiteiten zijn. Groen en sport zijn net als drainage en bronbemaling samen goed voor vijftig procent van de omzet.

Hoogerbrugge: ‘Bij groen en drainage heb je relatief veel kleine opdrachten.

Maar bij sportparken en bronbemaling is de schaal vaak groter. Voor de pijpleiding die Visser & Smit Hanab in Denemarken aanlegt, heb je het bijvoorbeeld over 100 kilometer aan bemaling.’

Regio Nederland Van Kessel Sport en Cultuurtechniek schuwt incidenteel het buitenlandse avontuur niet. Hoogerbrugge: ‘Zo werken we in Polen waar we met onze mensen en machines jaarlijks drainageprojecten in de landbouw uitvoeren. En we hebben ook projecten in Kroatië gedaan.’ Op papier is de organisatie­structuur van Gebr. van Kessel vergelijkbaar met (andere) regionale vestigingen van KWS Infra; maar met al

haar specialistische projecten, diensten, producten en technieken geniet zeker Van Kessel Sport en Cultuurtechniek een landelijke uitzonderingspositie. Hoogerbrugge: ‘Nederland, dat is onze regio.’ a

Een veld van goud Het spetterde letterlijk en figuurlijk. Het knalblauwe waterveld waarop de hockeydames goud veroverden. Van Kessel Sport en ­Cultuur­techniek legde in Arnhem een replica aan waarop de oranje olympiërs aan de kleur en het veld konden wennen. Kamp: ‘Wij leggen naast het ‘­klassieke’ zand ingestrooide kunstgras veel semi-­ watervelden en watervelden aan. Een waterveld versnelt het spelletje aanzienlijk.’ De bedrijfsleider heeft het zelf ervaren. Het keiharde metalen geluid van een gemiste strafcorner van Maartje Paumen suist nog na. Lachend: ‘Dan ben je écht blij dat er een hek tussen zit.’

NetWerk magazine

17 |

‘Kennisberg met een tunnel

De ‘littekens’ zijn nog zichtbaar. De slag om Arnhem in de Tweede Wereldoorlog verwoestte een groot deel van de Arnhemse binnenstad. Na de oorlog werden de ‘wonden’ in rap tempo ‘gehecht’ met eenvoudige bouwwerken en rommelige infrastructuur. Ze voldoen niet langer aan de eisen. Daarom ondergaat het gebied tussen de Rijn, het station en de binnenstad een grootschalige facelift. De collega’s van Wessels Rijssen dragen een flinke steen bij met de bouw van Kenniscluster Arnhem. g stefan van ewijk b jan schot

H

ier móet je naar binnen. De ­imposante opgang van het pand heeft een enorme aantrekkingskracht. De brede trap met bordessen slingert zich als een ‘binnenstraat’ vanaf de begane grond omhoog naar het auditorium met dakterras. Onderweg passeer je de ‘bewoners’: de Arnhemse Bibliotheek, het Gelders Archief, het Historisch Museum, de Volksuniversiteit en Kunstbedrijf Arnhem. Hoe verder je naar achter loopt, hoe breder het gebouw wordt. De ‘Kennisberg’, zoals het complex in de Arnhemse volksmond heet, verrijst dan ook op een braakliggend ‘pizzapunt’.

Tunnel naar de middeleeuwen De creatie van Neutelings-Riedijk A ­ rchitecten is een echte blikvanger. Een hedendaags gebouw met een ‘tunnel naar het

| 18

verleden’. Onder de winkelstraten van Arnhem liggen namelijk tientallen gerestaureerde historische kelders die onderling met elkaar zijn verbonden. Johan Koenderink: ‘En de ondergrondse verbinding tussen het Kenniscluster en die kelders bouwen wij ook.’ Met de tunnel benoemt de projectleider van Wessels Rijssen ook direct één van de uitdagingen van het project. ‘Er moesten wat kabels en leidingen omgelegd worden. Maar wat het echt spannend maakt, is dat gebouw met het torentje.’ Koenderink wijst naar het Sint Peters Gasthuis. Het oudste gebouw van Arnhem dat dateert van 1401, ligt pal naast de graafwerkzaamheden. ‘We leggen de tunnel op vier meter diepte. Dat betekent oppassen dat de boel niet verzakt.’

Om dat te voorkomen, worden alle omliggende panden met meet­ apparatuur ­nauwlettend in de gaten gehouden.

naar het verleden’ Feiten en cijfers Start: september 2011 Oplevering: mei 2013 Andere concerncollega’s: • Westo (prefab wanden en gevel­elementen) • Visser & Smit Hanab (omleggen kabels en leidingen) • Volker Stevin Materieel (materieel en onder­stempeling bollenplaatvloeren) • De Mors Timmerfabriek (eiken kozijnen en deuren) • 6.000 m3 beton • 600.000 kilo wapening • 10.000 m2 vloeroppervlak • 7 verdiepingen • 1.000 m2 stalen vliesgevels • 3.000 m2 houtskeletbouwgevels • 10.000 m2 stucwerk • 6.000 m2 eiken parket • 3.000 m2 eiken plafonds

Eén van de ­meet­apparaten hangt aan de gevel van het Kenniscluster. ­Koenderink: ‘Maar omdat we nog volop aan het bouwen zijn, veroorzaakt elke kraanbeweging trillingen in het pand. Ook als we niet graven. Daar moeten we dus iets anders op verzinnen.’

houten planken is de houtstructuur op de wanden over­genomen.

En zelfs de onderlinge afstand tussen de ‘planken’ komt op de tiende millimeter nauwkeurig.’ Lachend: ‘Denk maar niet dat je met 19 millimeter wegkomt als het er 18,6 moeten zijn!’

Hout en honing

Van de grond eten

‘We gaan naar het dak.’ De jonge projectleider beent energiek de trappen op en verdwijnt snel uit het zicht. Na een pittige klim van dertig meter, staat hij al rustig van de Arnhemse skyline te genieten: ‘Kijk, Place de la Gare, Eusebiushof. Ook projecten van ons.’ Vanaf het dak hebben we een goed zicht op de gevel. Ter hoogte van de binnenstraat is hij transparant zodat je van buitenaf de bedrijvigheid kunt zien. De rest van de gevel bestaat uit houtskeletframes waaraan prefab betonelementen van 3,6 meter hoog zijn bevestigd.

‘Zo’n frame hijsen we in één keer op z’n plek’, schetst Koenderink.

De elementen hebben een lichtgele kleur en zijn versierd met zes rozetten. Westo leverde een indrukwekkende hoeveelheid. ‘Alleen hier buiten monteren we al ongeveer duizend gevelelementen.’

Maar ook binnen komen de betonnen delen met de kenmerkende ‘honingkleur’ terug. De architect werkte het bijzondere ontwerp tot in de kleinste details uit. Uitsparingen voor stopcontacten en brandhaspels in de prefab betonwanden. De complete afwerking heeft een ‘houten look’. Koenderink: ‘Met een rubberen afgietsel van

Toch nemen de collega’s van Wessels Rijssen die nauwkeurigheid en oog voor detail graag over. Zoals bij de overgang tussen twee prefab wanden. ‘De ene weegt 15, de andere 20 ton. En toch is het gelukt om ze perfect tegen elkaar aan te zetten. Nog geen halve millimeter verschil tussen onder en boven. De architect is heel tevreden over de mate van afwerking. Dat is een compliment aan onze mannen.’ Ook de gemeente Arnhem is content. ­Koenderink: ‘Ze zijn verrast dat het zo snel gaat. Vooral omdat ze soms het idee hebben dat er niet gebouwd wordt. Zo opgeruimd houdt onze uitvoering de bouwplaats. Je kunt hier van de grond eten.’ ­Koenderink is de nuchterheid zelve. Toch glinsteren zijn ogen van trots als hij over het project vertelt: ‘Mede door onze strakke, ambitieuze planning kregen wij het werk gegund. En als we het in praktijk dan inderdaad voor elkaar krijgen om in zo’n korte tijd zoiets moois neer te zetten, dan geeft dat wel voldoening. Een visitekaartje? Met een knipoog: ‘In onze folder zou deze tussen het concernkantoor en het pand van Reggefiber zeker niet misstaan!’ a

NetWerk magazine

19 |

Duurzame droomhuizen ‘Mooie ontwikkelingen’. De collega’s van VolkerWessels Bouw & V ­ astgoedontwikkeling doen hun slogan eer aan. De laatste jaren ­presenteerden zij namelijk het ene na het andere vernieuwende concept: PlusWonen, P ­ lusRenoveren, ClimateReady. Wat zijn de laatste ontwikkelingen? Stijn Elbers van Product- en Conceptontwikkeling geeft een update.

g stefan van ewijk b carel kramer

Starters en levensloopbestendig ‘In zeven stappen realiseer je met PlusWonen een passende oplossing voor vrijwel elke huisvestingsvraag en iedere doelgroep. In stap twee kiest de klant de indeling en de maat­voering van de woning. Er bleek behoefte aan extra varianten. Kleine, goed­kopere woningen voor starters.

Ruime gelijkvloerse woningen voor senioren en mensen die hulp nodig hebben. En een aantal uitbreidingen op de reeds bestaande varianten van eengezinswoningen. In totaal bieden we nu zeven varianten in de indeling.’

Energie zonder nota ‘Wij kunnen het. Een ‘energie­ notaloze’ woning bouwen voor minder dan €100.000 bouwkosten. Een 100% ‘elektrische’ en complete woning waarbij je in een jaar ­gemiddeld op ‘nul’ energiekosten uitkomt. ­VolkerWessels won er in november twee prijsvragen mee: ‘De Voorsprong (Energiesprong) ’ en ‘niaNesto’.’

Woondiensten ‘Als je een nieuwe auto koopt, wil je geen rammelende uitlaat. Waarom

| 20

accepteren we dan wel een woning waar nog van alles aan moet gebeuren?

Ons motto: ‘We leveren niet op, maar af.’ We willen af van opleverpunten en gaan zelfs nog een stapje verder. We bieden extra services: woondiensten.

Het totale beheer en onderhoud van een woning waarin we bij oplevering al kunnen zorgen voor werkende tv’s en internetverbindingen. En klanten kunnen hier naar wens extra d ­ iensten aan toevoegen. De aanleg van een (duurzame en ecologische) tuin, een verhuisservice en zelfs interieuradvies. En dat tegen acceptabele tarieven. Woondiensten wordt een nieuwe ‘trede’ in het stappenplan van PlusWonen.’

In de hoogste versnelling ‘Een woning verkopen, is een woning bouwen. Dat is het idee van ­PlusWonen ‘snel’. Niet wachten tot 70% is verkocht, maar direct beginnen. Per saldo niet duurder dan ‘gewoon’ PlusWonen. Binnen een half jaar na de koop kan de eigenaar erin. Technisch en organisatorisch is het mogelijk en we proberen het samen met de werkmaatschappijen

zelfs nog te verkorten naar vier à vijf maanden. Dat betekent winst voor de koper én voor de o ­ mgeving. De bouw duurt namelijk maar een paar weken, waardoor de overlast beperkt blijft.

Dat snelle bouwen is ook interessant voor woningcorporaties. Sloop en nieuwbouw volgen elkaar in een hoog tempo op zodat bewoners snel ‘terug’ kunnen naar hun nieuwe huis op hun vertrouwde stek. Dit scheelt aanzienlijk in de kosten voor sociale plannen en verhuizen. Zo wordt een goede wijk met slechte huizen een goede wijk met goede huizen.’

Duurzaam gedrag ‘Een energieneutrale of energie­ leverende woning. Wat houdt dat eigenlijk in? We willen consumenten

meer begeleiden naar duurzaam wonen. Onder andere via MyOwnHome. Met de ‘woningconfigurator’ stellen toekomstige eigenaren of huurders op de pc of tablet hun droomhuis samen. Duurzame energie­ systemen en installaties zijn daar een onderdeel van. Hoeveel bespaar je met een bepaalde installatie? Wij geven concrete cijfers. Een warmte­ pomp verkoop je namelijk niet alleen op de techniek. Maar vooral op voordeel. Bij Dubotechniek kunnen ­bewoners de energiesystemen bekijken. Ook ervaren ze daar het effect van eigen gedrag, isolatie en duurzame installaties op het energie­verbruik. Adviseurs van Dubo ­begeleiden de mensen en geven tips over energieverbruik.’ a

Cijfers PlusWonen • 2012: 1.024 woningen opgeleverd tegen 503 in 2011. Een verdubbeling!

• Verwachting 2013: minimaal hetzelfde aantal woningen als in 2012.

• Total aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen van PlusWonen: 3.943

e l k i n i t i at i e f t e lt

d s p o r t i e v e o m e g a p r o j e c t ‘Elk initiatief telt’. Onder die noemer sponsort VolkerWessels collega’s die ook in hun vrije tijd maatschappelijk betrokken zijn. Ilona Mink (30) is communicatie­medewerkster bij Van Hattum en Blankevoort. Eind november liep zij mee met de door VolkerWessels gesponsorde Westrandweg Run. Met haar deelname zamelde ze geld in voor de stichting MS Research.

g priscilla borgers b jan schot

‘H

ardlopen is voor mij een fijne manier om mijn conditie op peil te houden.

In mijn vrije tijd geef ik dansles. Soms vier tot vijf uur achter elkaar. Daarvoor is een goede conditie essentieel.

Bovendien vind ik hardlopen leuk: sinds begin dit jaar loop ik wedstrijden met het loopteam van Van Hattum en Blankevoort. Die wedstrijden

motiveren om toch te blijven trainen.

En het is gezellig. Je leert collega’s zo beter kennen. Meedoen aan de Westrandweg Run was voor mij logisch om drie redenen. Door ‘de run’ laten we vanuit VolkerWessels zien aan welke mooie projecten we bouwen.

Het is leuk om dat met collega’s te doen én er was een goed doel aan de run gekoppeld waar ik me graag voor

inzet: MS Research. Mijn moeder heeft multiple sclerose. Het is een compleet onvoorspelbare ­aandoening.

Geen arts kan vertellen wat het precies met je gaat doen als je het hebt. Die onzekerheid is heel moeilijk. Daarom vind ik het zo mooi dat ik met het lopen van deze run geld kon inzamelen zodat er meer onderzoek kan worden gedaan naar die ziekte. Dat is echt nodig. Het idee voor de run ontstond bij De Telegraaf. Zij zijn pal naast de nieuwe Westrandweg gevestigd en wilden een hardloopwedstrijd over het gloednieuwe asfalt organiseren voordat de weg werd geopend.

Uiteindelijk heeft de Bouwcombinatie Westpoort (KWS Infra, Van Hattum en Blankevoort en Boskalis, red.) de

sponsoring op zich genomen. Ik vind het goed dat VolkerWessels deze run sponsort. We kunnen zo als concern laten zien dat wij dit gigantische project mede hebben gebouwd. Want toeschouwers zagen zestig renners in Volker Wessels-tenue langskomen.

Zo vergroot je de bekendheid van ons ‘merk’ en maken we duidelijk dat wij trots zijn op onze werken. Voor mij persoonlijk zaten er nog meer voordelen aan de run: ik heb mijn concerncollega’s tijdens de organisatie beter leren kennen. Dat maakt de lijntjes korter. Ik geloof ook dat het de saamhorigheid vergroot. We renden op 24 november niet over de Westrandweg als KWS’ers en VHB’ers, maar vooral als collega’s van VolkerWessels.’ a

NetWerk magazine

21 |

de pl eg

Weer of geen weer. Dag en nacht. Jaar in, jaar uit. Collega’s die elkaar door en door kennen en samen talrijke avonturen beleven.

‘De Ploeg’ is een ode aan collegialiteit.

De magische handjes van REINÆRDT Ze koesteren ‘hun’ machines. Van elke kraak en piep kennen ze de oorsprong. Ze verzorgen de industriële gevaartes met zachte hand en zorgen eigenhandig voor verbeteringen. En dat al tientallen jaren. Het zijn mannen die voor elkaar door het vuur gaan. De collega’s van de technische dienst van REINÆRDT Deuren. g stefan van ewijk b dirk-jan van dijk

D

raaibanken en gereedschap. Rijenstellingen met onderdelen en sorteerbakjes. Ringen, bouten, moeren, kabels, slangen, motortjes en aandrijfriemen. Het is de goed georganiseerde werkplaats van de technische dienst. Het ‘thuis’ van Cor Scholderman, Ronnie Ellenbroek en Jan Spit. Samen met hun collega’s vormen ze een ijzersterk team. ‘We hebben écht wat voor elkaar over’, benadrukt Spit. ‘Heeft één van ons een probleem, dan helpen we allemaal. Niemand gaat naar huis voor het is opgelost.’

De mannen onderhouden al het materieel en de installaties en zorgen ervoor dat de productie niet stokt. ‘Het is een lijnfabriek.

Dat betekent dat als er één machine stilvalt, alles platligt’, schetst Scholderman. ‘Stressvol, maar ook een enorme uitdaging!’

Enthousiast vertelt hij over het productieproces van de deuren en de werking van de machines. Met een twinkeling in zijn ogen: ‘Zie je de grijpers die de deur vasthouden? Die hebben we zelf bedacht

| 22

en gemaakt.’ Die vrijheid om verbeteringen en aanpassingen aan machines en installaties zelf te bedenken, uit te werken en uit te voeren. Dat is één van de leukste dingen aan het werk, vinden de mannen. Spit: ‘Denk je dat iets beter kan? Maak het dan maar.’

Vergroeid met de fabriek Scholderman en Spit zijn met recht routiniers. Scholderman begon in 1977 bij Waanders, de voorloper van REINÆRDT. Al snel zette de Tukker de deur open voor zijn oud-collega. Spit: ‘We werkten negen jaar samen bij onze vorige werkgever. En toen Cor hier zat, overtuigde hij me om ook te solliciteren. Nu werk ik al weer 34 jaar met hem.’ De levens van de mannen zijn al decennia met elkaar verweven en ze kennen elkaar door en door. ‘Ik heb in al die jaren meer tijd met Jan doorgebracht dan met mijn vrouw!’, lacht ­Scholderman. De techneuten zijn praktisch ‘vergroeid’ met de fabriek. Ze maken deel

flitsen Wil je op de hoogte blijven van het allerlaatste concernnieuws? Kijk dan op InSite. Daar kun je je ook aanmelden voor de dagelijkse digitale nieuwsbrief VolkerWessels Actueel.

/// Een primeur voor REINÆRDT Deuren. Onze deurenfabriek vervangt hout door gras. Met de ontwikkeling van een van bamboe gemaakte (binnen)deur schaffen onze collega’s het gebruik van tropisch hardhout af /// Goossen Te Pas Bouw is met Dura Vermeer en Trebbe Bouw gestart met het grootste bouwproject in de regio Twente. Het nieuwe ziekenhuis van Medisch Spectrum Twente (MST) telt straks 78.400 m2 en 620 bedden /// Een uniek duurzaam hoogstandje. Het nieuwe kantoorpand van Deloitte/AKD dat G&S Bouw in opdracht van OVG Project­ontwikkeling aan de Amsterdamse Zuidas bouwt, scoort outstanding op de schaal van ­BREEAM-NL /// LEAN voor gevorderden. Boele & van Eesteren slaagde er met slim bouwen op het project Vlietzicht in Maassluis in om in tien weken tijd een woning op te leveren /// VolkerWessels is weer een familiebedrijf. Na de overname van een aandelenpakket van CVC Capital Partners heeft de familie Wessels met haar investeringsmaatschappij Reggeborgh nu een meerderheidsbelang van 60% in ons concern. CVC behoudt een belang van 25%. De overige 15% zijn in handen van ongeveer 150 managers van V ­ olkerWessels /// Schone energie uit stromend water in een mini-­energiecentrale. Volker Stevin Materieel heeft met externe partners een succesvolle test met Hydroring uitgevoerd /// In Purmerend is de Melkweg­brug geopend. Het kunstwerk draagt de handtekening van

Volker Staal en Funderingen en KWS Infra /// Superisolatie, drie­dubbele beglazing en balansventilatie met warmteterugwinning. Met een grondige renovatie van appartementen in Haarsteeg bezorgde De Bonth van Hulten haar opdrachtgever Stichting Woonveste het keurmerk Passief Bouwen met het energielabel A+ /// Boele & van Eesteren en Visser & Smit

Bouw bouwen in Den Haag het nieuwe onderkomen van het I­ nternationaal Strafhof /// Zilver voor Jong VolkerWessels. Onze jonge professionals Van links naar rechts: Cor Scholderman, Ronnie Ellenbroek en Jan Spit.

zijn tweede geworden in Race of the Classics: een zeilwedstrijd voor de jongeren­netwerken van grote organisaties /// Jong ­VolkerWessels bestaat twintig jaar. Tijdens haar lustrumviering stonden onder andere workshops over actuele thema’s als synergie, duurzaamheid, BIM/3D, veilig-

uit van de historie van het bedrijf. Het is dan ook bijna ondenkbaar dat de technische dienst het straks zonder de wijsheid, ervaring en het ‘ondeugd’ van Scholderman en Spit moet doen. Toch is het over een jaar of twee zover, dan gaan de v ­ oormalige ‘captains’ van de ploeg met pensioen.

heid en LEAN op de agenda /// Een primeur in het Drentse Noordenveld.

Aanvoerdersband

basisschool compenseert de CO2-emissie van het evenement waar talrijke

De opvolger van het duo staat al klaar: Ronnie Ellenbroek. Pas 42 jaar, maar met 17 jaar dienstverband ook een echte ‘senior’. Twee jaar geleden nam hij de ‘aanvoerdersband’ al van Scholderman en Spit over. ‘Ronnie is een sympathieke, rustige jongen’, vindt Scholderman. ‘Een goede chef. Hij had al een goede basiskennis en heeft veel bijgeleerd.’ Ellenbroek beaamt dit: ‘Als je van school komt, denk je alles te weten en te kunnen. Dat valt in de praktijk vies tegen! Bijna alles wat ik nu weet, heb ik van Cor en Jan geleerd.’

Toch zijn er ook dingen die hij niet kan leren. De magic touch van Scholderman bijvoorbeeld. Ellenbroek: ‘Problemen waar wij niet uitkomen, lost hij op. Domweg door alleen maar aanwezig te zijn.

Zodra hij die knop indrukt, werkt het opeens weer.’ Lachend: ‘Cor mag straks best met pensioen, maar op voorwaarde dat hij ‘die magische handjes’ hier laat!’ a

De nieuwe graaftechniek van VolkerWessels Telecom met een speciale borstelmachine versnelt de aanleg van g ­ lasvezel, vermindert de kans op graafschade en beperkt de overlast voor de o ­ mgeving /// Ons concern is de duurzame partner van TEDx Amsterdam. De installatie van zonnepanelen door V ­ olkerWessels Telecom op het dak van een Amsterdamse bevlogen sprekers hun waarde­volle ideeen delen /// Het eerste deel van de Westrandweg is open. Van Hattum en B ­ lankevoort en KWS Infra realiseerden het nieuwe deel van de A5 met Boskalis. Lees ook het verhaal op pagina 21 /// ’De Eetbare Tuin’ of de Faunatuin. Aveco de Bondt heeft voor PlusWonen een concept o ­ ntwikkeld waarbij nieuwbouwwoningen met een aangelegde ecologische tuin worden opgeleverd /// VolkerRail klimt omhoog. Onze railinfra­collega’s zijn erin geslaagd om als eerste bouwbedrijf de derde trede van de V ­ eiligheid P ­ restatieladder van ProRail te bereiken /// De Hanzelijn is open. Bij de bouw van de nieuwe spoorverbinding tussen Zwolle en Lelystad waren naast VolkerRail en externe partners ook Holland

Scherm, RailCom, Volker Stevin Kabelwerken Railinfra en Volker ­SafeGuard betrokken.

NetWerk magazine

23 |

De nieuwe zijstraat van de Maas Beroepsvaart met containers. Dat vloekt met een historische binnenstad. Maar in 2014 bevrijdt een gloednieuw kanaal de kern van Den Bosch van dit ontsierende uitzicht. De 9 kilometer lange waterweg tussen de Maas bij de Hertogstad en Den Dungen leidt de transportvaart om. De omlegging van de Zuid-Willemsvaart in opdracht van Rijkswaterstaat draagt de handtekeningen van Van Hattum en Blankevoort en KWS Infra die met externe partners GMB Civiel en Van den Herik Kust- en Oeverwerken in de WillemsUnie zijn verenigd. Ook Vialis, Aveco de Bondt en Volker Stevin Materieel zijn bij de nieuwe ‘zijstraat’ van de Maas betrokken. ‘Een duurzamer en beter bereikbaar Brabant’, luidt de ambitie. Het nieuwe kanaal kan grotere schepen verwelkomen met tot drie lagen containers aan boord. Deze nieuwe transportmogelijkheden over water zorgen ervoor dat het vrachtverkeer afneemt. De bijkomende milieuvoordelen van minder verkeersdruk en minder files zijn duidelijk: minder uitstoot van CO2 en minder fijnstof. Het project telt acht nieuwe bruggen, waarvan de langste 100 meter overspant. Daarnaast kent het tracé twee sluizen en diverse sifons en gemalen. Eén van de blikvangers is het nieuwe sluizencomplex Empel aan de monding van de Maas met een vierkante enkele draaideur van 12,5 x 12,5 meter die dubbelzijdig keert. De omlegging van de Zuid-Willemsvaart geldt op dit moment als het grootste project van Nederland als het gaat om de bouw van nieuwe waterwegen. Voor de negen kilometer nieuw kanaal wordt alleen al 2,2 miljoen m3 zand ontgraven.

b carel kramer

| 24

NetWerk magazine

25 |

Tussen de brug en het schip De wind en de getijden kunnen er verraderlijk spoken. Maar Dundee kan opgelucht adem halen. De kans op schade aan de Tay Road Bridge is aanzienlijk verminderd. Met drie ellipsvormige betonnen fenders slaagden onze collega’s van VolkerStevin Marine erin om de drie cruciale pijlers van één van de langste bruggen van Europa te beschermen. g volkerwessels uk b volkerwessels uk

D

e betonnen ‘stootkussens’ die de pijlers van de 2,3 kilometer lange oeververbinding tussen Dundee en alle zuidelijke routes beschermen, zijn geen overbodige luxe.

Het gevaar van aanvaring is reëel. Sinds haar opening in 1966 is de Tay Road Bridge drie keer geramd. Gelukkig met geringe schade.

Maar met een scenario van maanden lang 80 kilometer omrijden heeft de brug een vitale functie voor zowel het verkeer als de lokale economie.

Zonder GPS en zeehonden De drie 76 meter brede overspanningen van de brug in het midden van de Schotse rivier de Tay rustten voor de ingreep net als de andere 39 overspanningen onbeschermd op onbeschutte betonnen pijlers en funderingen. Terwijl er regelmatig schepen met een groot tonnage passeren. De nieuwe fenders moeten de brug zelfs bij een aanvaring van de allergrootste schepen beschermen. Tijdens het plaatsen van de 63 meter lange palen op een afstand van minder dan 5 meter bleef de brug gewoon in gebruik: ‘We mochten op geen enkel moment het doorgaande verkeer op de brug ­belemmeren en hadden überhaupt geen toegang tot de constructie’, vertelt projectmanager Emmet Scanlan van VolkerStevin Marine. ‘Zo dicht bij een brug werken in snelstromende getijdewateren. Dat was één van de zwaarste uitdagingen waar onze heiploegen ooit mee te maken hebben gehad.’ Tel daarbij op dat onze collega’s door de nabijheid van de brug geen GPS konden gebruiken en dat de verschijning van een zeehond een directe bouwstop betekende.

Minimaal één collega had ‘zeehondendienst’. Zodra een pelsdier binnen 500 meter van het schip ‘opdoemde’, mocht er niet worden geheid. Hartje zomer lag het werk zelfs helemaal stil omdat de zeehonden dan hun jongen werpen.

| 26

Wat als…

Het is dan ook een indrukwekkende prestatie dat de ­oorspronkelijke planning is ‘verslagen’. Afhankelijk van de zeehonden en de getijden was de vijftienkoppige heiploeg 24 uur per dag in ploegendiensten in touw. Bij stromingen van 4 meter per seconde en een getijdeverschil van 6 meter. Omdat het kraanponton Dina M van de collega’s van Stemat midden in het estuarium bij de brugpijlers lag waar de schepen langs voeren, moest de heistelling om de paar uur worden verplaatst. Waar de positionering een nauwkeurigheid van 100 millimeter vereiste, is het leeuwendeel van de 48 palen binnen een marge van 25 millimeter geplaatst. ‘Omdat we zo dicht bij de brug werkten die continu in gebruik was, moesten we dikwijls brainstormen over verschillende ‘wat-als’-scenario’s’, verklaart Scanlan.

‘Ons oorspronkelijke plan om de palen uit te zetten met GPS, werd al snel overboord gegooid omdat de signalen door de brug­ constructie werden verstoord.’ Voor de heiploeg was het heischip zowel hun woon- als werkplek. Onze collega’s woonden er drie maanden lang vrijwel onafgebroken. Een sterrenkok die maaltijden van drie gangen serveerde, personeel dat zorgdroeg voor de was en een gymzaal maakten het voor de bemanning aangenamer.

24 uur per dag in touw bij stromingen van 4 meter per seconde en een getijdeverschil van 6 meter Matrassen De constructies die de brugpijlers beschermen, bestaan uit zware 16 meter brede betonnen elementen die met 31 meter lange zijbalken zijn verbonden. Een imposante 3.600 ton zware barrière die bestand is tegen alles wat ertegenaan botst. De componenten zijn in de buurt van de brug geprefabriceerd, versleept en met drijvende kranen en op schuiten gemonteerde rupsbandkranen in de daarvoor bestemde gleuven op de paalfundering geplaatst. De finishing touch: het vullen van de lege ruimten van de 4 meter hoge, holle constructie met beton. Matrassen van geotextiel moeten ook botsingen onder water voorkomen. De 30 meter lange en 100 ton zware matten zijn verzwaard met geprefabriceerde betonblokken op de zeebodem neergelaten om de voet van de pijlers tegen wrijving te beschermen. Met tot op de millimeter nauwkeurige precisie was het niet langer nodig om de geplande duikers bij deze operatie in te zetten. Daarmee wordt het project waarschijnlijk zelfs eerder opgeleverd dan gepland. Tot tevredenheid van de opdrachtgever.

‘Dit was een gecompliceerd en risicovol project’, erkent Fergus Wilson ‘We zijn dan ook zeer blij dat het eerder dan gepland en binnen het budget wordt opgeleverd’.

Teamspirit De ingenieur van het brugbestuur en stadsingenieur van de gemeenteraad van Dundee is dan ook blij dat er gekozen is voor early contractor involvement waardoor onze collega’s al in een vroeg stadium bij een uitgebreid onderzoek op locatie betrokken waren: ‘Dat heeft het teamwerk bevorderd. Zowel ten aanzien van het ontwerp als de realisatie. Daardoor hebben we nu een brug die aanzienlijk veel minder kans loopt op schade door aanvaring van schepen.’ a

NetWerk magazine

27 |

beroep in beeld

‘ De leukste baan van VolkerWessels’ ‘Een ‘politieagent’ met een handboek vol formuliertjes.’

Dit oude beeld van de KAM-coördinator is gelukkig aan het vervagen. En wat Bram Kreunen betreft, verdwijnt het zelfs helemaal. Toch bestaat er bij veel collega’s nog onduidelijkheid over de rol en werkzaamheden van de Kwaliteits-, Arbo- en Milieuspecialisten. Een portret van een enthousiaste duizendpoot. g stefan van ewijk b jan schot

E

en bouwplaats in Arnhem. Aan de rand van de Veluwe bouwt Ufkes ­Apeldoorn een woontoren met 35 appartementen. Al ruim een ­decennium lang bezoekt Kreunen als KAM-coördinator bouwplaatsen in het noorden en oosten van Nederland. ‘Vroeger bewaakte en controleerde ik vooral de eisen ISO 9001 en VCA.’

Interviews Maar naarmate Corporate ­Responsibility en duurzaamheid een grotere rol gingen spelen, kreeg Kreunen er steeds meer taken bij: ISO-14001,

| 28

CO2-­prestatieladder, FSC-certificering. Wat betekent dat in ­praktijk? Wat doet een KAM-­coördinator precies? ‘Het beeld van die man met de formuliertjes, komt natuurlijk wel ergens vandaan’, bekent Kreunen. ‘Interne audits horen er bij. Voldoen we aan alle vastgelegde eisen van de certificeringen?’ Hij houdt interviews met mensen. Van bouwplaats­medewerker tot directeur. Hij wil zien en horen wat er wel en niet goed gaat. En samen bespreken hoe het beter kan in plaats van als een politieagent enkel te ‘bekeuren’. ‘Als ik bijvoorbeeld zie dat de afvalscheiding te wensen overlaat of dat de periodieke keuring van machines en materieel nog niet is gebeurd, sta ik écht niet te juichen om een kruisje op het formulier te zetten. Ik probeer er samen met de betrokkenen achter te komen waarom het misgaat zodat we het de volgende keer kunnen voorkomen.’

Van keurmeester tot adviseur Naast de interne controles, begeleidt hij ook bedrijven tijdens externe audits.

Ook keuringen en kwaliteitscontroles staan op zijn lijstje: ‘Bij deze woontoren zou ik bijvoorbeeld kijken naar kozijnaansluitingen en de afdichting van het sanitair. Daarnaast checken we interne veiligheidsafspraken. Is de map met het KAM-plan aanwezig en compleet? Zijn de veiligheidsinstructies bekend en worden ze opgevolgd? Hoe vaak zijn er toolboxen en voldoet de inhoud?

Wat doen we aan afvalscheiding en energiebesparing? Is het calamiteiten­ plan compleet en bij iedereen bekend? Dat soort zaken.’ Alle gegevens

gastcolumn In de geest van de opdrachtgever Stel: een bruglamp boven een belangrijke vaarweg begeeft het.

Voorheen vroegen we ons dan vooral af: ‘Hadden we die lamp niet eerder moeten vervangen?

Waarom is hij niet op voorraad?

En hoe lang duurt het voordat we de verlichting kunnen herstellen?’

Maar als asset manager stel je b chris bonis

hele andere vragen. Ontstaat er nu een onveilige ­situatie voor de scheepvaart? Moeten we wellicht een tijdelijke voorziening treffen? Meer servicegericht en ­functioneel denken (beheer) in plaats van technisch (onderhoud). Dát is asset ­management. Het betekent dat je een goed huisvader bent en zorg draagt voor een waardevol bezit van een opdrachtgever. En dat gaat niet altijd alleen over fysieke middelen. Dat kunnen ook waardevolle assets als mensen en informatie zijn. De tendens is dat asset ­management steeds vaker aan de markt wordt toevertrouwd. Het antwoord van V ­ olkerWessels: ­VolkerInfra AssetManagement.

Met de vier VolkerInfra-partijen – KWS Infra, Van Hattum en Blankevoort, Vialis en VolkerRail – richten we ons op infrastructuur van de overheid en private partijen. We zorgen voor optimale beschikbaarheid door beheer en onderhoud van het hele areaal: wegen, vaarwegen en kunstwerken.

Bijvoorbeeld: de Ketelbrug gaat door een storing niet meer dicht. Dan hebben we een uur om het op te lossen. Komt deze storing vaker voor, dan doen we verbetervoorstellen. We bundelen kennis en kunde voor een integrale aansturing van multidisciplinaire projecten. De rol van asset management wordt daarin steeds groter. Meer en meer nieuwbouw­

en b ­ evindingen verwerkt hij minstens één keer per jaar in rapportages en management­reviews. ‘Hoe staan we ervoor op het gebied van klachten, klant­ tevredenheid, veiligheid, milieu? Ik geef directies advies over verbeterpunten die zij dan weer als speerpunten in hun beleidsnotitie kunnen benoemen.’

In de ban van Lean Kreunen loopt over van ideeën en enthousiasme. ‘Ik heb altijd de vrijheid gekregen om mijn functie naar eigen inzicht in te vullen. Sinds 2008 verdiep ik me bijvoorbeeld in Lean Bouwen.’ In Lean komt alles samen wat collega’s van KAM nastreven: veiligheid, duurzaamheid en operational excellence. Het komt erop neer dat iedereen nauw bij een project wordt betrokken. Niet alle verantwoordelijkheid ligt meer bij de aannemer. Ook onderaannemers en toeleveranciers dragen hun verantwoordelijkheden. Gezamenlijk bepaal je de mogelijkheden en schat je de risico’s in. Dit project in Arnhem geldt als pilot.

‘Elke ochtend bespreken we in een korte zogeheten PEP-meeting (Productie, Evaluatie en Planning) de werkzaamheden en uitdagingen van die dag. Zo worden er snel spijkers met koppen geslagen. En met succes. Zoals het er nu naar uitziet, leveren we het project én sneller én naar volle tevredenheid op. Mede door dit succes is besloten om binnen BVGO Lean te gaan bouwen! Ik heb veel energie in Lean gestoken dus daar ben ik natuurlijk hartstikke trots op.’ Met een lach: ‘Ik heb écht de leukste baan van V ­ olkerWessels!’ a

projecten worden risicodragend in de markt gezet inclusief beheer en (levensduurverlengend) onderhoud. Het gaat om het totale beheer van een areaal. En steeds vaker worden we vanaf de start van een tender in elke fase bij een project betrokken.

En we hebben succes. Vliegtuigopstelplaatsen op Schiphol. Vaarwegen en sluizencomplexen in Noord-Brabant en Limburg. Als ­VolkerInfra hebben we acht grote infrabeheer- en onderhoudscontracten. ­VolkerWessels is zelfs marktleider op de ‘natte’ onderhoudscontracten (vaarwegen en beweegbare kunstwerken). Onze ambitie: ook in ‘droog’ marktleider worden.

Na gunning in december van het beheer en onderhoud van 250 kilometer snelweg in Oost-Nederland weten we één ding zeker: we zijn op de goede weg!

Maarten Inpijn Hoofd VolkerInfra AssetManagement

NetWerk magazine

29 |

nu&toen

g andré den boer b (archief) de groot vroomshoop

Groeiend goud Een hart van hout ‘Ik heb een houten hart.’ Het is een veelgehoorde uitspraak in Vroomshoop. Collega’s met een batterij dienstjaren zijn geen ­uitzondering. Zoals productieleider Johan Jansen: ‘Hout is en blijft geweldig mooi. Ook na 46 jaar in het vak. In de beginjaren timmerde ik van alles. Veestallen, directieketen, scholen. Met De Groots Houtbouw Systeem maakten we ook toen al gebruik van standaard elementen.

Natuurlijk zijn er grote verschillen. Ik heb het nooit als zwaar ervaren, maar timmeren was destijds wel een vak van sterke kerels. Zelf laden, zelf tillen en handmatig elementen plaatsen. Je kreeg een handgeschreven briefje, laadde hout in de bus en ging met een clubje op weg. In de jaren’80 zijn de timmerfabriek en het bouwbedrijf gescheiden. Als productieleider in de fabriek ben ik zeker niet te beroerd om aan het einde van mijn loopbaan af en toe zelf nog de handen uit de mouwen te steken. Van zaagmachines en spijkerapparaten tot complete digitale besturingssystemen: tegenwoordig is het allemaal een stuk eenvoudiger. Maar hout blijft hout. Of de vakman nog bestaat? Dat denk ik wel. De huidige generatie heeft veel kennis en is beter ontwikkeld. Misschien op een andere manier, maar ook bij jonge collega’s zie je datzelfde vakmanschap.’

‘Hout is groeiend goud’. Deze oneliner van collega Bert Brinks (manager R&D) op RTL Z is illustratief voor een tijdgeest die duurzaamheid ademt. Houten bergingen, gevels en dakelementen, gelijmde houtconstructies en bouwsystemen met houten elementen.

Het duurzame ‘houten oeuvre’ van het jubilerende De Groot Vroomshoop is eindeloos.

L

icht, sterk, recyclebaar, isolerend, FSC-gecertificeerd en een CO2- en energiezuinig productieproces. De voordelen liegen niet. Wie bouwt met hout, weet dan ook al 85 jaar de weg te vinden naar Vroomshoop. Anno 2012 zijn dat vaak grote trailers. In de fabriek rollen de houten skeletten en elementen van de band voor aansprekende (concern)projecten als Schuytgraaf (Arnhem), Velve-Lindenhof

| 30

(Enschede) en Park 20|20 (Hoofddorp). Ook tijdelijke en permanente huisvesting voor zorg, bedrijven, onderwijs, kinderopvang en recreatie prijken in veelvoud op de lijst referentieprojecten.

Daarnaast zijn er spectaculaire ‘specials’ van gelijmde houtconstructies. Van ­gelamineerde dakconstructies voor het atrium van Triport Schiphol en het

­ mazonica Dome in Diergaarde Blijdorp tot A ‘het tankstation van de toekomst’ en een ontgassingsgebouw. En niet te vergeten de karakteristieke massief eikenhouten trap in het nieuwe concernkantoor die ook de handtekening draagt van de Rijssense timmerfabriek De Mors: een andere ‘houten dochter’ van VolkerWessels. Het is zo maar een greep uit het rijke repertoire van de 250 collega’s van De Groot Vroomshoop.

Kippenhokken en zomerhuisjes

De houten historie van De Groot Vroomshoop begint met een leraar. ’s Avonds doceert Jan Jacob de Groot bouwkunde en tekenen.

Overdag handelt hij in hout. Net als de Rijssense timmerman Arend Wessels die zes jaar later aan de wieg van het concern staat, is ook De Groot uit ondernemershout gesneden. In 1927 richt hij De Groot Vroomshoop op.

H

outbouw is in die tijd het domein van echte ambachtslieden.

Vakmannen die wat hun ogen zien met hun handen maken. Het begint bescheiden met kippenhokken en zomerhuisjes. Maar met de ‘marketing’ van aandacht in dag- en vakbladen en de ‘prefab’ van op maat gezaagd hout zijn De Groot Vroomshoop en haar naamdrager hun

tijd vooruit. Helaas worden zijn verzetsactiviteiten, zoals het bouwen van houten huisjes voor onderduikers, De Groot aan het einde van de oorlog fataal.

Zijn vrouw en zoon Jan Jacob junior slagen er in om De Groot Vroomshoop weer op te tuigen. Het verantwoordelijkheidsgevoel en de maatschappelijke betrokkenheid

van de oprichter blijven in de genen van de onderneming. Zo zijn onze collega’s na de watersnoodramp in 1953 betrokken bij de tijdelijke (houten) huisvesting van overheden en Defensie. Onder leiding van zijn zoons en hun opvolgers groeit De Groot Vroomshoop door de jaren heen uit tot een toonaangevende innovatieve houtbouwspecialist.

NetWerk magazine

31 |

Werken aan de Nieuwe Warmteweg Het is exact 140 jaar geleden. Na het graven van de Nieuwe Waterweg in 1872, gaat in Rotterdam opnieuw de schop in de grond. Dit keer niet voor rivierwater maar voor warm water. De collega’s van Visser & Smit Hanab bouwen in opdracht van Warmtebedrijf Rotterdam de ‘Nieuwe Warmteweg’ (DNWW). Een 26 kilometer lange verwarmingsbuis die restwarmte uit het havengebied naar de stad brengt. g stefan van ewijk b carel kramer

Feiten en cijfers Buismaterialen: 1600 rechte lengtes, 1450 koud- en warmgebogen bochten Grondverzet: 150.000 m3 Boringen: • 6 HDD boringen(2 x 3, aanvoer en retour): 2 x 1.050 m, 2x 190 m en 2 x 1500 m • 10 (2 x 5, aanvoer en retour) schild-/ avegaarboringen onder weg- en spoorkruisingen Diverse aansluitingen/tie-inns voor andere partijen.

Concernpartijen: Van Kessel (bron­bemaling), KWS Infra en ­Timmer-Verzijl (wegenbouw en grondverzet), Romers (­transport), Van Hattum & Blankevoort (betonwerk booster­stations), Volker Stevin Materieel

| 32

D

e tegenstelling is treffend. Aan de ene zijde flankeren ‘groene’ windmolens het Rotterdamse deel van de A15. Aan de andere zijde markeert de weg de grens van het havengebied met zijn petrochemische i­ nstallaties en zware i­ ndustrie. Toch bewijst de Nieuwe ­Warmteweg dat zelfs deze ‘oude i­ ndustrie’ niet ontkomt aan een duurzamere toekomst. Parallel aan de snelweg ligt een lint van zwarte, super geïsoleerde buizen al klaar om aan elkaar gelast en ingegraven te worden. Het beginpunt van de buis: de afval- en energiecentrale van AVR-Van Gansewinkel. ‘Zie je die witte wolken?’, wijst projectleider Raymond Wessel naar twee schoorstenen. ‘De warmte die vrijkomt bij het verbranden van afval verdwijnt nu nog in de lucht.’ De Nieuwe Warmteweg met een capaciteit van vijftigduizend huishoudens, brengt daar straks ­verandering in. Water wordt opgewarmd tot een ­temperatuur van honderdtwintig graden Celsius en voorziet kilometers verderop duizenden woningen én het Maasstad

Ziekenhuis van warmte. Het resultaat: zeventig tot tachtig kiloton minder CO2-uitstoot per jaar.

Spectaculair Met zijn vinger volgt Wessel het tracé op een kaart aan de muur. Strakke, vloeiende lijnen. ‘In de praktijk is dat wel anders’, ervaart de betrokken projectleider. ‘Met veel bochten en diepteverschillen is het verloop heel grillig.’ De pijp kruist namelijk tal van obstakels. Meteen buiten de poort van AVR bijvoorbeeld. ‘We boren hier onder het spoor door en buigen dan af zodat we parallel aan de A15 lopen.’

De aanleg gebeurt grotendeels in open ontgraving maar weg- en spoorkruisingen doen de boorspecialisten met een schild- of

avegaarboring. Langere afstanden leggen ze af met horizontaal gestuurde boringen (HDD): een kilometer onder de Oude Maas, tweehonderd meter onder het Bonairepark in Hoogvliet. Maar de grootste uitdaging is de HDD-boring vanaf de Brielselaan op Rotterdam-Zuid naar de Wilhelminapier aan de voet van de Erasmusbrug. Een afstand van anderhalve kilometer, onder schiereiland Katendrecht door. Een bijzondere en spectaculaire operatie. De boor komt boven tussen Hotel New York en de Cruise Terminal van de Holland-Amerika Lijn.

Vanaf dat punt trekken de mannen van Visser & Smit Hanab de pijpleiding in. ‘We hijsen hem twintig meter de lucht in en leggen hem voor de Erasmusbrug langs het water in. Dat is de enige manier om anderhalve kilometer pijp kwijt te kunnen’, glundert Wessel. Het warmtenet heeft een aanvoer- en retourleiding. Dat betekent twee keer boren, twee keer intrekken van een leiding, maar ook twee weekend­ afsluitingen van één van de drukste knooppunten in Rotterdam. Een huzarenstuk dat op 9,10 en 23 en 24 maart 2013 te zien is.

‘We houden de komende maanden nauw contact met de Gemeente Rotterdam. Maar zeker ook met de bewoners en bedrijven op de Wilhelminapier.’

‘Prestigeproject’ Als je dwars door Rotterdam een pijp­ leiding wilt leggen, heb je met nogal wat partijen te maken. ‘De gemeente, zeven (deel)gemeenten, provincie Zuid-Holland, Rijkswaterstaat, waterschappen, energie­ maatschappijen, woningbouw­corporaties, leidingstraatbeheerders, Shell, Gasunie, Evides en vele andere bedrijven met leidingen of kabels in het gebied’, rekent Wessel voor. Bij elke fase houdt het projectteam daarom twee weken van tevoren een kick-off met alle leiding­eigenaren en betrokkenen. Het werk gaat pas van start als alle stakeholders akkoord zijn met het plan van aanpak. ‘We graven bij­voorbeeld op slechts veertig centimeter van hoogspannings­kabels. Om de risico’s voor de kabeleigenaren en onze mensen weg te nemen bedachten we een o ­ plossing. Houten schotten, pal naast de kabels.’ Een andere

uitdaging in het project is de strakke ­planning. ‘Ambitieus’, erkent Wessel.

‘Oktober 2013 leveren we het eerste deel van de Nieuwe Warmteweg op, in mei 2014 ronden we alles af. Ontwerp, engineering, boren, graven, lassen, leggen, testen…

Visser & Smit Hanab ging na gunning dan ook direct op verschillende plaatsen van start. Het aan elkaar lassen van de 16 meter lange buisdelen doen we bijvoorbeeld met de hand. Dan kun je dus ook geen meters maken.’ Het ‘gesloten dijkseizoen’ dat is ingegaan op 1 oktober 2012, voerde de druk nog eens op. ‘Op grote delen van het traject werken we parallel aan dijk­lichamen. En op sommige plaatsen graven we zelfs in de primaire waterkering. Nu is dat verboden.

We moeten wachten tot het voorjaar’, legt Wessel uit. Toch verloopt vooralsnog alles precies volgens planning. ‘Iedereen is enthousiast en geeft vol gas. Het is voor ons ook echt een prestige­project.’ Met een knipoog: ‘Met in ons achterhoofd ­natuurlijk dat er de komende jaren waarschijnlijk nog veel meer van dit soort projecten vergeven worden!’ a

NetWerk magazine

33 |

tweespraak

Bouwen aan zorgvastgoed De zorg: het blijft onverminderd een ‘hot topic’. Dat zet het werk van deze collega’s in de schijnwerpers. Hoe ­ontwikkelt zorgvastgoed zich? En waar liggen volgens hen de kansen? Nu en straks. Twee duidelijke visies op de zorg. g priscilla borgers b dirk-jan van dijk

Naam: Dennis Damink Leeftijd: 36 jaar Functie: manager vastgoed Werkmaatschappij: ZorgID

‘Er is vraag naar ‘slimme’ gebouwen’ In welke mate houden jullie je met technologische ontwikkelingen bezig?

‘Wij merken dat technologie een steeds belangrijkere plek inneemt in het werk van zorgverleners. Elektronische sloten, medicijnrobots: het zijn zo maar een paar innovaties die een aantal jaar geleden nog niet gewoon waren. Daarbij wordt de concurrentiepositie van zorginstellingen steeds belangrijker. En wie slim gebruikmaakt van techniek, heeft minder personeel nodig. Daarom is zorgvastgoed de laatste tijd nog meer maatwerk geworden. Het begint met heel goed luisteren naar een opdrachtgever. Wat hebben jullie nodig om het werk zo goed mogelijk te kunnen doen? Daarna werken we van binnenuit. Eerst bedenken wat er in het gebouw nodig is en pas dan komt de ‘schil’. Door die ­veranderingen, is het voor ons een must om op de hoogte te blijven van nieuwe technologische mogelijkheden. We lezen veel vakliteratuur en bezoeken voorbeeldprojecten om up-to-date te blijven.’

Worden er daardoor ook andere eisen gesteld aan zorgvastgoed?

‘Absoluut. Voorheen was het zo dat zorginstellingen zo groot mogelijk wilden zijn. Had je de meeste operatiekamers of de meeste appartementen, dan werd je ook gezien als de grootste. Grote panden waren een statussymbool. Nu zorginstellingen zelf verantwoordelijk zijn voor hun vastgoed, is die trend honderdtachtig graden gedraaid. Zorginstellingen stellen tegenwoordig eerst andere vragen. Hoe kunnen we een slim en efficiënt gebouw neerzetten met zo veel mogelijk multifunctionele ruimtes? Ze willen dubbel gebruik maken van vergaderruimtes en multifunctionele operatiekamers.

Het gebouw is meer dan ooit een ‘hulpmiddel’ geworden voor efficiënte, betaalbare zorg.

Voor ons is die trend een mooie uitdaging. Een mooie zoektocht om alle specifieke eisen van de klant uiteindelijk te vertalen naar een ideale en makkelijk aanpasbare plattegrond.’

Denk je dat het zorglandschap de komende jaren verandert?

‘Ik voorzie vooral meer diversiteit. Er zijn steeds meer ouderen met een goed pensioen of een vermogen uit een woning. Die mensen zien het niet zitten om in reguliere verzorgingshuizen te wonen en een nummer te zijn. Wij merken dat die mensen bereid zijn om hun vermogen in te zetten en zelf een nieuwe vorm van huisvesting te ontwikkelen. Met anderen. De mens staat centraal.

Tegelijkertijd veranderen ook de bestaande verpleeg- en verzorgingshuizen. Er wordt veel meer nagedacht over leefbaarheid. Ondanks de enorme toestroom door de vergrijzing denk ik dat mensen veel meer om kleinschaligheid en een huiselijke sfeer zullen vragen.’

| 34

‘De zorg wordt steeds flexibeler’ HOMIJ installeert communicatiesystemen bij zorginstellingen. Verandert jullie werk door alle technologische ontwikkelingen veel?

‘Qua telefonie de afgelopen jaren zeker. De telefooncentrales die wij tien jaar geleden leverden, staan nu afgeschreven in ons magazijn. Communicatie vindt nu plaats via IP-technologie. Binnen die techniek verandert er inhoudelijk minder. Ja, het wordt sneller.

Maar de basis blijft hetzelfde: wij maken een gebouw ‘wifi-dekkend’ en daarop draaien verschillende toepassingen. Denk aan slimme camerasystemen, spreek-luisterverbindingen, positionering en ga zo maar door. Het grootste gevaar is dat je verdwaalt in alle producten en merken die beschikbaar zijn. Dat zijn er duizenden. Daarom kiezen wij bewust voor maatwerk met standaardoplossingen en een paar producten. Zo houd je het overzichtelijk.’

Naam: Hans Jansen Leeftijd: 46 jaar Functie: directeur HOMIJ Networks Werkmaatschappij: HOMIJ Technische Installaties

Denk je dat ook de zorgverlening verandert door alle nieuwe technologie?

‘Als het aan ons ligt wel. Zelf vind ik het bekende touwtje op het invalidentoilet schrijnend. Ik ben van mening dat iemand gelijk geholpen moet worden als er aan een touwtje wordt getrokken of op een knop gedrukt. Dat die niet moet wachten tot iemand dat lampje ziet verschijnen. Bij de Kesslerstichting in Den Haag, een opvangorganisatie voor dak- en thuislozen, hebben wij een paar maanden geleden een nieuw systeem geïnstalleerd. Zorg­ verleners dragen een toestel bij zich dat in contact staat met wifi-zenders die door het hele pand hangen. Als een cliënt op de rode knop drukt, zoekt het systeem de dichtstbijzijnde zorgverlener en wordt er meteen een spreek-luisterverbinding gemaakt. Zo is het niet langer de vraag wie die cliënt helpt of wanneer. Op het toestel zit ook een alarmknop die op dezelfde manier werkt.

Dat maakt de manier van zorg dynamischer en efficiënter.

Juist door ­technologie is er meer contact tussen zorg­verleners en cliënten.’

Hoe ziet de toekomst van de zorg er volgens jou uit?

‘Ik denk dat de zorgverlening steeds flexibeler wordt en dat de reikwijdte van het verzorgingsgebied van i­ nstellingen groter wordt dan de gebouwen. De overheid wil dat mensen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. En dat is ook wat veel mensen willen. Dat is mogelijk als je de zorgfaciliteiten verplaatst naar de mensen thuis. Als iemand thuis ADSL heeft, kunnen wij dezelfde o ­ plossingen ook thuis installeren en zelfs een real time beeldverbinding maken. De flexibiliteit zit hem in het draadloze. Ik hoop dat wij er zo aan kunnen bijdragen dat mensen langer thuis zorg krijgen.’

NetWerk magazine

35 |

‘Schermen op hoogte’ Wie Collega’s van Holland Scherm Waar Langs de A28 bij Zeist Wanneer Eind oktober 2012

Wat Collega’s nemen de bekende ‘luifel’ bij Zeist onder handen. Holland Scherm is één van de concernbroeders die de Utrechtse Tulp flankeren. In deze combinatie ontfermen Van Hattum en Blankevoort, KWS Infra, Gebr.

Van Kessel en Vialis zich met Mourik Groot-Ammers over de opdracht: ‘groot onderhoud en voorbereiding wegverbreding Rijkswegen A27/A28.’ a

colofon NetWerk is het personeelsmagazine van VolkerWessels. 14e jaargang, uitgave 1/2013.

Samensteling en redactie André den Boer, Stefan van Ewijk en Esther Lelij Bijdragen Priscilla Borgers Hoofdredactie Dorien Wietsma Fotografie Chris Bonis, Eric Brinkhorst, Dirk-Jan van Dijk, Carel Kramer, Jan Schot, De Groot Vroomshoop, Gebr. Van Kessel, VolkerInfra Design, VolkerWessels UK Redactieadres VolkerWessels Corporate Communications, Postbus 2767, 3800 GJ Amersfoort, netwerk@volkerwessels.com, T +31 (0)88 186 6 171 Vormgeving en lithografie V1 Communicatie, Ermelo Drukwerk Drukmotief, Apeldoorn VolkerWessels™ is de handelsnaam van Koninklijke Volker Wessels Stevin nv. Aan de inhoud van NetWerk kunnen geen rechten worden ontleend.

www.volkerwessels.com