Es Vorwort

Es Vorwort

Das ig scho sit myr früeche Chindhiit e starche Hang zur Vergangehiit, das hiisst zu aute Gschichte ha, han i scho i mym erschte Buech e chly beschribe. Win es früecher isch gsy i üsem Dorf, wi myner Vorfahre gläbt hi, wi si ddäicht u gwärchet hi, was ne wichtig u säubschtverständlech gsy isch. Ihri Läbesart, ihri Sorge u Fröide, wo ganz angersch sy gsy aus üsi hütige. Das isch Gschicht, üsi Gschicht, my Gschicht. I cha Gschicht nid uf d Syte schiebe, i mues mi dermit usenang setze, de chan i o begryffe, warum di hütegi Zyt so isch, wi si isch. Jetz han i no inisch i mym Erinnerigsschublädli gchramet u disersch u äis füre gchnüüblet, der Spycherstuub abgwüscht u di «Trouvaille» ufpoliert. I hoffe, dihr higet e chly Fröid dranne u chönnet hie u da schmunzle.

O d Sprach, win i rede u schrybe, isch hüt nümme grad ir Mode. Viu Jungi, wo im glyche Dorf ufgwachse sy win i, hi ihri Oberämmitauer Mundart der hütige Zyt, em Trend, wi me so schön siit, u em stedtische Bärndütsch gopferet. Si wärche i der Stadt u sy drum vo angerne Dialäkte u houptsächlech vom Gschäfts- u Wirtschaftsänglisch beyflusst. Si müesse sech aapasse, we si wi mithaute. Das isch für mi chly truurig. Mues me würklech gäng bi auem mitmache, wiu me miint, mi chöm süsch unger d Reder? Isch me hüt nümme bi de Lüt, we me nid em Trend fouget? Me chönnt sogar Gägestüür gä u stouz sy, dass me Oberämmitauer isch u ne iigeti Sprach het. Es düecht mi wichtig, dass mir d

Eigenart vo üser Ämmitauer Sprach erhaute. Es isch es choschtbars Kuuturguet, wo verlore giit, we mes verwässeret us nid pflegt. Es wär e grosse hischtorische Verluscht, we mer i paarne Jahrzähnt i der Schwiiz nume no ii inzige Einheitsbrei vo Schwiizerdütsch oder Schwiizeränglisch würde rede.

I der Ussprach vo üser Mundart het es viu Fynhiite, wo me nid cha schrybe, wo nume bim Rede, i der Sprachmelodie, zum Usdruck chöme. Zum Byspiiu bedüte zwe ü es längs offes ü, wi bi Büüm oder Trüüm, si chü aber o nes gschlossnigs längs ü bedütte, wi bi Füür oder tüür. E Hütte hingäge spricht me churz u offen uus, wi Blütti (leerer Platz, baumloses Waldstück) oder Bütti (grosser Holzbottich). Mir hi nen iigeti Mundart im Oberämmitau: Mir wi hii. Z Bärn siit me: Mir hei en eigeti Mundart im Oberämmetal: Mir wei hei. So schryben i o mys zwöite Buech ir Oberämmitauer Sprach u hoffe, es chönne rächt viu Läser di Sprach no verstah oder si chönne der Reiz vo üser Mundart wider nöi entdecke.