EERBETOON AAN DE SCHUMANNS

De pianoconcerten van het echtpaar Clara en Robert Schumann samen op één album. Het is een droom die uitkomt voor Beatrice Rana. Samen met Yannick Nézet-Séguin en het Chamber Orchestra of Europe weet de pianiste het muzikale liefdeskoppel in het juiste perspectief te plaatsen. We zien Clara vaak vooral als vrouw in de functie van echtgenote van meestercomponist Robert. Vol overgave laat Rana je realiseren hoe de vork in de steel zit.

De in 1993 in Italië geboren Beatrice Rana heeft de internationale klassieke muziekwereld volledig overtuigd van haar uitzonderlijk muzikale begaafdheid. Ze maakt met de grootste dirigenten en orkesten tournees over de hele wereld, won verschillende prijzen en bracht succesvolle albums uit bij Warner Classics. “Met dit nieuwe album wordt een wellicht verrassend beeld gecreëerd van de familie Schumann, die de muziekgeschiedenis sterk heeft beïnvloed”, vertelt Rana.

In een brief uit 1839 van Robert Schumann aan Clara Wieck (toen nog niet getrouwd) schrijft de componist: ‘Jij maakt mij als componist compleet, zoals ik jou compleet maak. Jouw gedachten komen uit mijn ziel, net zoals ik jou moet danken voor al jouw muziek.’

De twee inspireerden elkaar duidelijk en componeerden beiden één pianoconcert. “We denken vaak dat vooral Clara zich liet beïnvloeden door Robert. Maar luister naar Clara’s pianoconcert uit 1835 en vervolgens naar Roberts pianoconcert dat hij tien jaar later voltooide, en dan vallen meerdere zaken op. Clara componeerde haar pianoconcert in a-klein, een destijds zeldzame en daardoor opvallende toonsoort voor een concert. Het concert bestaat uit drie delen die zonder onderbreking in elkaar overlopen, iets wat we bij de grootste componisten pas later zien, bijvoorbeeld bij Liszt. Opmerkelijk is ook de indrukwekkende solo voor cello in het tweede deel.” Clara componeerde haar pianoconcert op 14-jarige leeftijd, toen ze nog geen relatie had met Robert. In 1839, een jaar voordat de twee trouwden, schreef ze Robert: ‘Neem het me niet kwalijk dat ik je laat weten je heel graag aan te moedigen voor orkest te componeren. Jouw fantasie en geest zijn te groot voor een zwakke piano.’ Tot dan toe had Robert voornamelijk werken voor piano solo en liederen gecomponeerd. In 1845 voltooide Robert zijn pianoconcert “in het destijds opvallende en zeldzame a-klein, bestaande uit drie delen waarvan er twee zonder onderbreking in elkaar overlopen én met een prachtige solo voor cello in het tweede deel”.

Clara had als componiste en als concertpianiste veel uitdagingen, zeker in de wereld van tweehonderd jaar geleden. Als kleuter volgde Clara pianoles bij haar vader Friedrich en al snel werd ze beschouwd als wonderkind. Clara leerde Robert kennen als pianoleerling van haar vader. Zij was toen 8, hij 18. Ondertussen oogstte Clara veel applaus met haar optredens en begon ze met componeren. Alhoewel Friedrich zijn dochter en de student niet graag samen zag, trouwden de twee en kregen acht kinderen. Clara reisde als concertpianiste door heel Europa en zorgde voor brood op de plank, terwijl Robert thuisbleef om de kinderen te verzorgen. Een beeld dat zelfs vandaag de dag door sommigen nog moeilijk te verkroppen is. “Clara was een uitzonderlijk krachtige vrouw. Dat Clara als tiener zo’n mooi pianoconcert kon componeren is al geweldig, maar dat ze binnen deze compositie ook nog eens haar intellectuele visie projecteert en muzikale grenzen overschrijdt is extra bijzonder. Al in het begin van haar pianoconcert maakt ze een groot statement, er is niets ‘conservatief vrouwelijks’ te horen. De enorme kracht van haar dramatische persoonlijkheid hoor je duidelijk. De piano speelt ook continu, de pianist krijgt vrijwel geen rust. Alsof de soliste áltijd iets te zeggen heeft. Je hoort onverbloemd haar sterke karakter.”

“Het is fijn om je te kunnen laten inspireren door iemand als Clara. Als tiener las ik de dagboeken van de familie Schumann; het voelde hierdoor alsof ik heel nauw contact met ze had. Eigenlijk heeft Clara mijn werk als concertpia- niste uitgevonden! In zekere zin herken ik mezelf wel een beetje in Clara. Zo ben ik ook geboren in een muzikale familie, ontving ik pianoles binnen mijn gezin, gaf ik van jongs af aan concerten en studeerde ik compositie. Ik voel me vereerd haar muziek te mogen delen met publiek.”

De samenwerking van Beatrice Rana met Yannick Nézet-Séguin en het Chamber Orchestra of Europe is hoorbaar succesvol. “Het is een droom om met Yannick te spelen, hij is een wonderbaarlijke musicus die zichzelf helemaal in dienst stelt van de muziek. Onze samenwerking was het natuurlijkste proces dat ik ooit heb meegemaakt. We experimenteerden en zochten naar extremen binnen de muziek, maar altijd op een natuurlijke manier. Ook het samenspel met de geweldige musici van het Chamber Orchestra of Europe was overweldigend. Het leek wel een groot kamermuziekproject, want werkelijk iedereen voegde iets van zichzelf toe aan de muziek.”

Al eerder vroeg Nézet-Séguin aan Rana mee te gaan op tournee met op de lessenaar Clara’s pianoconcert. “Ik kende dit concert op dat moment nog niet goed, maar was al een fan van Schumann en had veel zin om ermee aan de slag te gaan. Ik studeerde en verdiepte me in het unieke pianoconcert en vroeg me af waarom ik dit prachtige werk niet eerder kende. Het antwoord was dat het werk nauwelijks werd gespeeld en er weinig opnames van waren.” Beatrice voerde het pianoconcert onder leiding van Nézet-Séguin onder meer uit in Carnegie Hall, New York. Het was de première van Clara Wieck-Schumann in deze zaal. “Ik voelde me die avond zo emotioneel, want ik had eindelijk een stem gegeven aan deze geweldige componiste die was vergeten.”

Hoe mooi om Clara nu in de schijnwerpers te zetten op een album, naast haar vermaarde man Robert. “Het pianoconcert van Robert is al van kinds af aan een van mijn favoriete concerten. Het bevat zoveel poëzie, wat het een uitdaging maakt om de juiste muzikale beslissingen te maken voor de opname. Naast het samenbrengen van de Schumanns op één cd, zocht ik naar een eerbetoon aan dit geweldige koppel.”

Rana vond dit eerbetoon in de vorm van Widmung van Robert Schumann in een transcriptie voor piano solo door Frans Liszt. Zijn Liebeslied is als een viering van de twee Schumanns en een betekenisvolle afsluiting van het album. “Dit lied vat de betekenis van het huwelijk van de Schumanns goed samen. Het is een ongelooflijk mooi liefdeslied. Deze muziek vind ik zo ontroerend en ik denk dat het precies weergeeft wat voor soort relatie de Schumanns hadden: een relatie met een bron van wederzijdse inspiratie en aanmoediging.”

Naast dat dit album je laat genieten van poëtische muziek uit de romantiek, uitgevoerd door fenomenale uitvoerenden, zet het een vrouwelijke componist in de schijnwerpers. Een componiste die na tweehonderd jaar meer aandacht verdient dan ze nu krijgt. “Luister naar muziek, niet omdat ze bekend is, maar omdat ze het waard is! Met dit album hoop ik dat Clara’s muziek een breder publiek krijgt. Dat meer musici haar werken uitvoeren en opnemen en dat Clara krijgt wat ze verdient. Ik ben heel enthousiast en jullie hopelijk ook.”

CLARA & ROBERT SCHUMANN

PIANO CONCERTOS

BEATRICE RANA, CHAMBER ORCHESTRA OF EUROPE

O.L.V. YANNICK NÉZET-SÉGUIN

WARNER 5054197296253

VKZ.NL/230138 € 22,99

24,99 AANBIEDING