TOEKOMST

En nu een potje jazz.

Cd Jazz

We never stop. Candy Dulfer, saxofoon Jazz, soul, dampende funk, partypop of hiphop. Hoe je het maar noemen wilt. Stel je je ouders voor met een brede smile te midden van duizenden mensen, heupwiegend in de Ziggo Dome of op het North Sea Jazzfestival. “Wáaaat, mijn ouders?” Nou en of, zeker en vast. Er zijn ook klassieke liefhebbers die van deze muziek houden.

Maar er zijn ook ‘klassieke mensen’ die dit vréselijk vinden. Ze mopperen “Eentonig, allemaal hetzelfde”.

Maar let eens op welke instrumenten je hoort, wat elk van de instrumenten doet, wat de basgitaar doet, de solo’s van Candy, de koortjes, de meerstemmigheid, allemaal geweldig in elkaar gezet en geproduceerd. Neem de moeite en luister erdoorheen.

Candy is een supervrouw, een rolvoorbeeld voor vele meisjes én jongens die denken: “Ik wil saxofoon spelen.” Zij weet wat ze wil en zij is daarbij heel aardig.

Je ziet dat de jazz en de klassieke muziek elk een kant hebben van een ritmisch kloppend hart. Met oren die openstaan voor nieuw, nieuw, nieuw. En voor contrasten.

Cd Klassiek

La Lumière. Zangeres, orgel, harp en het Helikon Quartet.

Wat een combi van instrumenten. Vier vrouwelijke componisten. Hoezo vrouwelijk? Wat maakt dat uit? Ja we moeten dat (helaas) nog steeds zeggen, het zou eigenlijk niet ‘moeten hoeven’. Drie van de componisten zou je nu nog tegen kunnen komen. Composities dus van deze tijd.

Goed gezongen door sopraan* Bauwien van der Meer. Ik zit op mijn gemak, denk niet: “Oei gaat dat wel goed?” Teksten staan in het boekje.

#1. Wat een kleuren, wat een sferen in deze compositie, de diepe tonen van het orgel, wat een veelzijdig en rijk instrument, besef ik weer eens.

#4. Medea. Heb ik live gezien en gehoord op het Oranjewoud Festival. Ik blijf het herhalen: ga naar live concerten en scoor daarna de cd. Medea* is een meer dan gruwelijk verhaal. Ik weet het, ik maak je nieuwsgierig dus wil je het weten. En dat is maar goed ook.

“Zijn kinderen hier niet te jong voor, Edwin?” Misschien nu wel maar…ze worden ouder en dan denken die kinderen: “Hé, ik ga dat cd’tje nog eens beluisteren.”

De muziek is in ieder geval NU op je oren gekomen. “Tussen 0 en 12 jaar wordt de basis gelegd.”

#6 Wat een intro vóór de zang begint... je kleeft vast aan de noten… wat een akkoord op 1’32”, wat gaat er komen?! Fantaknop tolt.

Een heerlijke cd!

Met de hartelijke groeten van Parrot Milo, die altijd over mijn schouder meekijkt en -luistert.

Iedere mailer krijgt de intussen felbegeerde KKZ konde.

PS. Alle columns zijn na te lezen op www.edwinrutten.nl bij LEZEN

PPS. Sopraan. Nooit zeggen “soepraan”, tenzij als grap.

PS. Medea. Toneelstuk, opera, film. De Griekse mythologie heeft mij veel gebracht aan spannende, gruwelijke, lieflijke, gemene en fantasievolle verhalen.

Haydn

HAYDN 2032, VOL. 13: ‘HORNSIGNAL’

Il Giardino Armonico o.l.v. Giovanni Antonini

Alpha 3760014196928

VKZ.NL/230113 € 23,99

ORKEST

Diverse Componisten Les Nuits De Paris

Les Siècles o.l.v. François-Xavier Roth

Bru Zane 8055776010083

VKZ.NL/230118 € 23,99

ORKEST

Het ambitieuze project ‘Haydn 2032’ is nog niet halverwege, maar vordert gestaag. Er zijn nu 41 van de 107 symfonieën in verschenen. In 2032 moeten ze allemaal zijn opgenomen onder leiding van de onvermoeibare dirigent Giovanni Antonini. Aflevering 13 heeft als titel ‘Hornsignal’, naar de bijnaam van nr. 31 ‘Mit dem Hornsignal’. De bezetting bevat liefst vier hoorns, ongetwijfeld mede om de virtuositeit van de individuele musici in het hoforkest van Esterházy te etaleren, zoals meteen al te horen is in het spetterende begin. De vier hoornisten van Il Giardino Armonico hebben er nog een hele kluif aan op hun weerbarstige natuurhoorns, maar het resultaat is in één woord schitterend. Deze aflevering bevat verder nr. 48 met de bijnaam ‘Maria Theresia’, genoemd naar de keizerin en vermoedelijk bestemd om het seizoen van 1769 feestelijk af te sluiten in de zomerresidentie van de Esterházy’s. In nr. 59 (‘Feuersinfonie’) schieten de orkestleden werkelijk prestissimo uit de startblokken. In de vliegende vaart waakt Antonini als een havik over de precisie in het samenspel van zijn 25 musici, maar ondanks de strikte discipline spat het speelplezier van de uitvoeringen af, met als bonus een flinke portie mediterrane flair.

Mediterrane Flair

Eddie Vetter

DVORÁK, JANÁCEK e.a. SLAVIC RHAPSODY

Ciconia Consort o.l.v. Dick van Gasteren Brilliant Classics 5028421967370

VKZ.NL/230102 € 11,99

STRIJKORKEST

Het Ciconia Consort, het Haagse strijkorkest, opgericht door dirigent Dick van Gasteren, bestaat dit seizoen tien jaar. Dat viert het gezelschap onder andere met een nieuwe cd. Na Frankrijk, de Verenigde Staten en Duitsland is nu onder de titel Slavic Rhapsody de muziek van de grootste Tsjechische componisten vanaf Smetana en Dvorák tot Martinu het onderwerp. Blikvanger op deze cd is uiteraard de Serenade voor strijkers van Dvorák. De vijf delen krijgen een zwierige romantische benadering met een volle strijkersklank. Ook in de minder bekende stukken zoals de Suite voor strijkorkest van Janácek en de Eerste suite voor strijkorkest van Martinu klinkt een liefde voor en een kennis van de Tsjechische muziek door. Ondertussen weet Van Gasteren met zijn orkest ook duidelijk de verschillen tussen de verschillende componisten te benadrukken. De spraakgerelateerde noten van Janácek, het wat anachronistisch romantisme van Suk, de modernere, Bartókachtige toontaal van Martinu, het is er allemaal. De grootste verrassing komt echter van Smetana. Zijn slechts vier minuten durend symfonisch gedicht Rybár naar

Tien Jaar Ciconia Consort

Goethes gedicht Der Fischer is met de toevoeging van harp en harmonium niet alleen even een klankverademing na ruim zestig minuten louter strijkers, het is ook een werk van het kaliber Má Vlast

PAUL JANSSEN

Terwijl in Wenen de dansmuziek bloeit, met als hoogtepunt de viering van de jaarlijkse hoogmis van de wals rond Nieuwjaar, lijkt de dansmuziek die in het Frankrijk van de negentiende eeuw alomtegenwoordig was veelal vergeten te zijn. Zijn de balletten doorgaans niet de eerste stukken muziek die in moderne producties uit romantische Franse opera’s worden geknipt? Dirigent François-Xavier Roth wil op zijn nieuwe cd de rijkdom van deze ‘lichte’ Franse muziek ontdekken en vieren, uiteraard op instigatie van het Palazzetto Bru Zane, de onvermoeibare hoeders van de verwaarloosde uithoeken van de Franse romantische klassieke muziek. Naast bekendere composities, zoals delen uit het ballet Coppélia en de opera Faust, klinken dan ook met name in vergetelheid geraakte walsen en polka’s. Roth en zijn onvolprezen orkest Les Siècles schitteren en sprankelen in dit door de driekwartsmaat gedomineerde repertoire. Vooral opvallend is de veelzijdigheid van de muziek. Naast enkele opgewekte, onvervalste meestampers klinkt L’amour s’éveille, van de enige vrouwelijke componist op de cd, Jeanne Danglas, bijvoorbeeld vooral fris en hoopvol, en lijkt de wals uit Le chévalier Jean van Victorin Joncières ook ruimte te bieden aan weemoed. Een lichtvoetige en bruisende ontdekkingsreis, met dat onmiskenbare vleugje Frans parfum.

Benjamin Rous

Bruisende Ontdekkingsreis

Prokofjev Violin Concertos

Maria Milstein, Phion Orchestra o.l.v. Otto Tausk

Channel Classics 0723385452232

VKZ.NL/230119 € 23,99

CONCERT

Er zijn vele uitvoeringen van de twee vioolconcerten van Prokofjev op de markt. Er is zelfs een aantal onovertroffen opnamen. Denk aan de registratie van Jascha Heifetz, de prachtige vertolking van onze eigen Janine Jansen en de gewetensvolle lezing van Itzhak Perlman. Daar weer een opname van de twee vioolconcerten tegenover zetten lijkt een vorm van donquichotterie. Toch blijven deze werken van Prokofjev populair bij violisten en cd-maatschappijen. En waarom ook niet, want Maria Milstein laat horen dat er aan al het goede echt nog wel iets toe te voegen is. De van oorsprong Russische en al jaren in Nederland wonende violiste speelt de concerten met Phion onder leiding van chef-dirigent Otto Tausk onbevangen, bij vlagen fel modern en dan weer ongekend lyrisch. Luisteren naar de lezing van Milstein brengt je naar het puntje van de stoel. Nu is Phion een ander orkest dan het Boston Symphony Orchestra (Heifetz) of het London Philharmonic Orchestra (Jansen), maar het orkest trekt zich meer dan goed op aan het spel van Milstein en geeft onder leiding van Tausk uitstekend partij. Het maakt deze registratie er een om in huis te halen, want zeker dankzij Milstein is dit een van de betere uitgaven van de laatste jaren.

Ongekend Lyrisch

PAUL JANSSEN

Beethoven Piano Concertos

NOS. 3 AND 4

Boris Giltburg, Royal Liverpool Philharmonic Orchestra o.l.v. Vasily Petrenko

Naxos 0747313415274

VKZ.NL/230123 € 12,99

CONCERT

Schubert Elysium

Carolyn Sampson, Joseph Middleton BIS 7318599925738 (sacd)

VKZ.NL/230116 € 23,99

VOCAAL

Nadat Boris Giltburg alle 32 pianosonates van Beethoven heeft opgenomen, verkrijgbaar in een doos met negen schijfjes, vormt deze cd het sluitstuk van zijn cyclus met de vijf pianoconcerten. In de nummers 3 en 4 laat hij wel in de eerste plaats horen hoe zielsveel hij van deze muziek houdt. Drama en gevoel voor humor, briljante virtuositeit en innige poëzie, jeugdig enthousiasme en gerijpte gedachten: de vele facetten van Beethoven krijgen scherp reliëf in Giltburgs interpretaties, van allegro tot largo. Opnamen met de pianoconcerten zijn te koop in alle soorten en maten, maar in de lagere prijsklasse is deze cd wel een bijzonder aantrekkelijke keuze. Dat is zeker ook te danken aan de samenwerking met de dirigent Vasily Petrenko, die op dezelfde golflengte als de pianist musiceert. Hoewel het orkest van Liverpool op moderne instrumenten speelt, heeft zijn chef zich hoorbaar laten inspireren door de ‘authentieke’ uitvoeringspraktijk, getuige een opvallend bescheiden gebruik van het vibrato, welsprekende fraseringen en een transparante samenklank. Zo brengen Giltburg en Petrenko hun liefde voor Beethoven over op de luisteraars, die gefascineerd naar de punt van de stoel schuiven, ook al hebben ze deze muziek nog zo vaak gehoord.

Liefde Voor Beethoven

Eddie Vetter

Diverse Componisten Beauteous Softness

Tim Mead, La Nuova Musica o.l.v. David Bates

Pentatone 8717306260473

VKZ.NL/230127 € 20,99

VOCAAL

”Perfect music with which to collectively emerge from the silence”, zegt Tim Mead, verwijzend naar de lockdowns die de levende muziek tot zwijgen brachten. Hij doelt op Henry Purcell, wiens befaamde If music be the food of love een passende en stralende opening vormt van dit genereus gevulde

ZEVENTIENDE-EEUWSE ENGELSE MUZIEK recital van zeventiende-eeuwse Engelse muziek. Purcell vormt de hoofdmoot, maar we horen ook tijdgenoten die op het Europese vasteland nauwelijks bekend zijn. Van John Blow had u misschien gehoord, maar Pelham Humfrey en William Webb? Zij vormen de onmisbare context van Engelse koorcultuur waarbinnen de geniale Purcell kon opkomen. Luister naar een schitterende lovesong als Humfrey’s Lovely Selina, of de indrukwekkende ode van John Blow na de dood van ‘Mr Henry Purcell’, wiens grootheid de rivalen in de schaduw zette (So ceas’d the rival crew when Purcell came). Zulke stukken geven reliëf aan een programma dat voornamelijk aan Purcell is gewijd. De sfeer van de hele cd is ernstig en ingetogen, maar dat staat de expressieve vocalistiek van Tim Mead niet in de weg, integendeel. En de passende begeleiding van het ensemble La Nuova Musica onder David Bates vervolmaakt de zaak. Een genot om naar te luisteren.

Gerard Scheltens

Op Uitmuntende Wijze Verteld

Dat liederen opnemen iets anders is dan een recital opnemen, laat de nieuwe Schubert-cd, getiteld Elysium, van sopraan Carolyn Sampson en pianist Joseph Middleton zien: ze nemen hun luisteraars mee naar een mooi verhaal dat ze vervolgens op uitmuntende wijze vertellen. Dit is een recital, geen losse verzameling hitjes uit Schuberts oeuvre. Joseph Middleton brengt ons met zijn prachtige, gevoelige en kleurrijke pianospel in de juiste sfeer en blijft vervolgens tijdens de liederen de trefzekere illustrator van alles wat Sampson ons in haar zang laat beleven. De sopraan heeft zich in de loop der jaren tot grote hoogten opgewerkt: als ze zingt, communiceert ze, met een heldere dictie en een groot inlevingsvermogen. Het tweetal leidt ons in Elysium langs leven en dood: een recital dat culmineert in Abschied von der Erde, waar Carolyn Sampson op ontroerende wijze spreekt en niet zingt.

Daarvoor komen we langs bekende Schubertliederen als Auf dem Wasser zu singen en Die junge Nonne en minder bekende als Litanei auf das Fest Allerseelen. Middleton en Sampson, die dit programma diverse malen in concertzalen uitgevoerd hebben, raken hiermee de kern van de liederen en het hart van hun toehoorders.

HEIN VAN EEKERT

Diverse Componsten Passacalle De La Follie

Philippe Jaroussky, L’Arpeggiata o.l.v. Christina Pluhar Erato 5054197221873

VKZ.NL/230130 € 22,99

VOCAAL

Zeggen dat het politiek een zootje en behoorlijk onrustig was in het Frankrijk van de late zestiende en vroege zeventiende eeuw is een understatement. Koningen als Hendrik III en Hendrik IV werden vermoord. De zoon van de laatste, Lodewijk XIII, kwam op negenjarige leeftijd op de troon, terwijl een van zijn broers hem net zo hard probeerde af te zetten. Daadkrachtig optreden van moeder Maria de’ Medici, die als regentes fungeerde, voorkwam erger. Juist in die tijd van politieke onrust ontwikkelde zich de muziek. Zo kwam het air de cour in zwang en maakte ook de instrumentale muziek in de vorm van thema met variaties en passacaglia’s, vaak over het bekende Foliathema, een grote vlucht. Muziek aan de hoven en in de aristocratische salons als een soort escapisme. Het is een sfeer die L’Arpeggiata onder leiding van Christina Pluhar uitstekend weet te vangen. Voor de diverse airs de cour van onder anderen Pierre Guédron, Antoine Boësset, Michel

GEMAAKT VOOR JAROUSSKY’S STEM

Lambert en Étienne Moulinié, de grote namen van die tijd en vaak aanwezig op invloedrijke posities aan het hof, vond het ensemble countertenor Philippe Jaroussky. En terwijl L’Arpeggiata energiek en aanstekelijk als altijd speelt, lijkt het of dit repertoire voor Jaroussky’s stem is gemaakt.

PAUL JANSSEN

BERLIOZ ROMÉO ET JULIETTE e.a.

Joyce DiDonato e.a.

Choeur de l’Opéra national du Rhin e.a. Orchestre philharmonique de Strasbourg o.l.v. John Nelson

Erato 5054197481383 (2cd)

VKZ.NL/230132 € 22,99

VOCAAL

H Ndel Solomon

Christopher Lowrey e.a.

Choeur de Chambre de Namur, Millenium Orchestra o.l.v. Leonardo García Alarcón

Ricercar 5000439004498 (2cd)

VKZ.NL/230124 € 31,99

ORATORIUM

Dirigent John Nelson zet zijn veelgeprezen complete Berliozcyclus met het Orchestre philharmonique de Strasbourg voor Erato voort met de ‘symphonie dramatique’ Roméo et Juliette en de ‘scène lyrique’ La mort de Cléopâtre. Er zijn weinig dirigenten vandaag de dag die de geniale eigenaardigheden van Berlioz zo goed kunnen doorgronden als Nelson. Ook in het unieke Roméo et Juliette, een werk dat onmogelijk in hokjes te plaatsen is, demonstreert hij een indrukwekkend gevoel voor de vele muzikale stemmingswisselingen in de partituur en weet hij zijn orkest tot kleurrijk en vurig spel te verleiden. Mezzosopraan DiDonato, een constante in de Berliozopnamen van Nelson, is gloedvol in haar solo aan het begin van het werk. Van hetzelfde niveau is tenor Cyrille Dubois, met een mooie toon en een indrukwekkende vocale vingervlugheid. Een klein smetje is bariton Christopher Maltman als Père Laurence, met goede bedoelingen maar een ontsierend wijd vibrato. DiDonato hult zich ook in de mantel van Cleopatra in Berlioz’ onsuccesvolle inzending voor de Prix de Rome van 1829. In de dramatische cantate vol gedurfde muzikale effecten maakt de zangeres met rijkgeschakeerde en theatrale zang de tragiek en noblesse van de Egyptische koningin prachtig voelbaar.

Vocale Vingervlugheid

BENJAMIN ROUS

Haydn Stabat Mater

Zangsolisten, Kammerorchester Basel, Zürcher Sing-Akademie o.l.v. René Jacobs

Pentatone 0827949095368

VKZ.NL/230126 € 20,99

ORATORIUM

Veertig jaar geleden heeft René Jacobs het Stabat mater van Pergolesi voor de eerste keer opgenomen en die uitvoering geldt nog altijd als een van de beste. Nu wijdt hij zich aan het wat minder bekende Stabat mater van Haydn. De opname is gemaakt in februari 2021, tijdens de donkerste dagen van de pandemie. De 32 koorleden moesten op veilige afstand van elkaar zingen, de orkestleden hadden zich gewapend met mondmaskers. Op de lessenaars stond niet de oorspronkelijke partituur uit 1767, maar de versie waarvoor Haydn op zijn oude dag zijn leerling Sigismund Neukomm had gevraagd de originele bezetting van twee hobo’s en strijkers uit te breiden met een fluit, klarinetten, fagotten, hoorns, trompetten, trombones en pauken. Zo kan het voortreffelijke Kammerorchester Basel met des te meer kleur en reliëf de schrijnende emoties schilderen van Maria, als zij treurt bij het kruis waaraan haar zoon stervende is. Largo, lento, lagrimoso: bij zulk verdriet hoort een trage pas, maar René Jacobs waakt ervoor dat de zaak niet stagneert. Het solistenkwartet zingt innig en ingetogen, maar voor echt ontroerende schoonheid zorgt de sublieme Zürcher Sing-Akademie. Wonderlijk dat zulke fantastische muziek zo weinig wordt uitgevoerd!

EDDIE VETTER

Innig En Ingetogen

Gevoel Voor Theater

Solomon is zonder twijfel een van de mooiste oratoria die Händel schreef. Hoewel er bijzonder weinig gebeurt, staat het werk bol van de prachtige aria’s en koren. Wat dat laatste betreft is het een groot geluk dat het kamerkoor van Namur in grootse vorm steekt: een Händeloratorium staat of valt met de kwaliteit van het koor. Bij de première zong een mezzosopraan de titelrol, maar tegenwoordig zijn het vrijwel altijd countertenors. Zo ook hier: Christopher Lowrey zingt voor Alarcón een expressieve Solomon met gevoel voor theater. De beide sopranen, Gwendoline Blondeel als de echtgenote van Solomon en Ana Maria Labin als de Queen of Sheba, dubbelen in de tweede akte als de twee ‘Harlots’ die vechten om een kind in het beroemde salomonsoordeel. Met name Blondeel weet vocaal prachtig te transformeren van liefhebbende echtgenote tot felle Second Harlot. In de mannenrollen horen we de soepele en energieke tenorstem van Matthew Newlin als hogepriester Zadok, en de bas-bariton Andreas Wolf als Levite, heerlijk welluidend en vol autoriteit. Alarcón lijkt zich met bijna hoorbaar genot te wentelen in de klankrijkdom van het oratorium en schakelt kundig tussen pastorale lichtheid, gloedvolle lyriek en vurig drama.

Benjamin Rous

BRAHMS, JANÁCEK, BARTÓK

Sonates Voor Viool En Piano

Patricia Kopatchinskaja, Fazil Say

ALPHA 3760014198854

VKZ.NL/230111 € 23,99

KAMERMUZIEK

Vijftien jaar geleden speelden ze voor het eerst samen: de extreem expressieve, steevast op haar blote voeten spelende Moldavische violiste Patricia Kopatchinskaja en de originele Turkse pianist, vrijdenker en componist Fazil Say. Samen gaven ze zo’n tweehonderd concerten waarbij zij ervaarde dat Say met huid en haar in de muziek opgaat, terwijl hij het van meet af aan heerlijk vond om naar haar spontane en altijd verrassende interpretaties te luisteren. En te kijken, wat goed voorstelbaar is voor wie Kopatchinskaja ooit live heeft zien optreden: ze zwiept in de rondte alsof haar leven ervan afhangt. Heel intens maar wat mijzelf betreft ook irritant, want dat gezwiep hóór je in haar vioolspel, zelfs als je

Altijd Verrassende Interpretaties

je ogen sluit. Tegelijkertijd kan niet ontkend worden dat ze weet wat vioolspelen is, zoals de piano voor Fazil Say geen geheimen kent. Beide musici hervinden elkaar op dit album met intense en vaak heftige vertolkingen van de vioolsonates van Brahms (nr. 3), Janácek en Bartók (nr. 1). Ze voelen elkaar uitstekend aan, smelten samen op tedere momenten en exploderen eensgezind op dramatische momenten, maar wat een beetje ontbreekt zijn noblesse, gratie en subtiliteit.

WENNEKE SAVENIJE

CD-BESPREKINGEN

MENDELSSOHN COMPLETE STRING QUARTETS VOL. 3

Quatuor Van Kuijk

ALPHA 3760014199318

VKZ.NL/230112 € 23,99

KAMERMUZIEK

Om zijn tienjarige bestaan te vieren besloot het energieke Quatuor Van Kuijk in 2022 de complete strijkkwartetten van Mendelssohn op te nemen. Onlangs verscheen het derde deel, dat opent met het aangrijpendste kwartet dat Mendelssohn gecomponeerd heeft: zijn Zesde strijkkwartet, geschreven nadat zijn zus Fanny op 14 mei 1847 was overleden. Enorm aangeslagen kon Mendelssohn het nauwelijks meer opbrengen om te componeren. Hij was somber en leek zijn eigen dood te voorvoelen. Het hartverscheurende kwartet met zijn heftige openingsdeel en intens droevige Adagio was zijn eerbetoon aan Fanny. Twee maanden nadat hij het kwartet op 4 november 1847 had voltooid overleed Mendelssohn zelf veel te jong aan de gevolgen van een hersenbloeding. ‘Stijl, energie en gevoel voor risico. Deze vier jonge Fransen laten de muziek glimlachen’, schreef The Guardian over het fris, vurig en geanimeerd musicerende Quatuor Van Kuijk. Maar op dit Mendelssohnalbum laten de vier levenslustige Fransen je eerder huilen, zo doorvoeld en breekbaar spelen ze het schitterende Adagio en zo doordringend klinken de snellere delen. Ieder voor zich musiceert al op hoog niveau, maar met hun inspirerende samenspel weten ze nog grotere hoogtes te bereiken. Ook het Vierde en Vijfde strijkkwartet van Mendelssohn krijgen stijlvolle, loepzuivere en briljante uitvoeringen.

WENNEKE SAVENIJE

Stijlvol En Loepzuiver

Diverse Componisten Mirrored In Time

Jörgen van Rijen, Alma Quartet BIS 7318599926162 (sacd)

VKZ.NL/230117 € 23,99

KAMERMUZIEK

Dit is de vierde cd van Jörgen van Rijen. Alweer blijkt de solotrombonist van het Concertgebouworkest niet alleen een ware virtuoos op zijn sonore instrument, maar vooral een veelzijdig, fantasierijk en stoutmoedig musicus. Toen hij zich realiseerde hoe weinig kamermuziek er voor de trombone bestaat, besloot hij daaraan wat te doen. Daarvoor strikte hij zijn collega’s van het Alma Quartet: Marc Daniel van Biemen, Benjamin Peled, Jeroen Woudstra en Clément Peigné, vier strijkers uit het Concertgebouworkest die al jaren kwar-

VEELZIJDIG, FANTASIERIJK EN STOUTMOEDIG

tet spelen op het scherpst van de snede. Met z’n vijven maakten ze een uitgekiende en fascinerende selectie van bewerkingen voor de bijzondere, wat zeg ik, unieke combinatie van trombone en strijkkwartet. Naast de opwindende ritmiek van zowel Bryce Dessners Quintet als Chiel Meijerings Rock that Trombone worden we heen en weer geslingerd tussen hedendaags, oudere en ‘echt oude’ muziek, met bonte onderlinge confrontaties van John Dowland, Nico Muhly, Béla Bartók, Dimitar Bodurov, Gabriel Fauré, Jacob ter Veldhuis, Erik Satie, Florian Magnus Maier, Robert Schumann en Martijn Padding. En er zijn ook vocale interventies die nu eens bijna komisch en dan weer angstaanjagend klinken. Er kan maar één conclusie zijn: leve de trombone!

GERARD SCHELTENS

HAYDN, LOCKE, LEITH BIG HOUSE

Ruisi Quartet Pentatone 8717306260404

VKZ.NL/230125 € 20,99

KAMERMUZIEK

BEETHOVEN SONATAS FOR PIANO & VIOLIN

Midori, Jean-Yves Thibaudet

Warner Classics 5054197215360 (3cd)

VKZ.NL/230133 € 31,99

KAMERMUZIEK

Ze zijn bevriend en gaan sinds 2018 regelmatig samen op tournee: violiste Midori en pianist Jean-Yves Thibaudet. Ze vinden elkaar in hun gevoel voor schoonheid, instrumentale perfectie en nuance, maar Thibaudet heeft diepere lagen in zijn spel dan Midori, die op dit Beethovenalbum (drie cd’s) bij alle sonates aan de overbeschaafde kant blijft. Zelf zegt ze: “Beethoven, die een leven vol strijd leidde, inclusief zelftwijfel, liet zich nooit afschrikken en schreef muziek van een ongelooflijke schoonheid en

Een Reis Door Beethovens Leven

Haydn Bepaalt De Regels

De zeventiende-eeuwer Matthew Locke schreef een fantasie die in deze strijkkwartetversie naadloos zou passen als langzaam deel in een kwartet van Haydn, Beethoven, Brahms, of wie dan ook. Muziek onttrekt zich aan de grenzen van de tijd. Onze tijdgenoot Oliver Leith greep een andere fantasie van Locke aan voor zijn eigen variant, die ook weer naadloos daarop past, maar tegelijk onmiskenbaar eigentijds is. En hij borduurde erop voort met The Big House, een reeks van zeven uiterst langzame, schimmige stukken, gebaseerd op een illusieloos gedicht van W.B. Yeats waarin de wind door de ramen van een ruïne blaast. Naarmate je vaker naar de muziek luistert kom je steeds meer in de ban van de atmosfeer van Yeats’ gedicht. En wat doet Joseph Haydn in deze omgeving? Voor het Ruisi Quartet is hij degene die de regels van het strijkkwartet bepaalt, maar tegelijk in alle vrijheid de gelegenheid geeft tot avontuur, spontaniteit en expressie. Haydn levert het kader waarbinnen Locke, Yeats en Leith gedijen. Ze spelen Haydn ook mooi, smaakvol, perfect op elkaar ingespeeld, maar ook enigszins beschroomd lijkt het wel, alsof de melancholie van The Big House niet meer loslaat.

Gerard Scheltens

Mozart String Quintets

K. 515 & 516

Antoine Tamestit, Quatuor Ébène

Erato 5054197213366

VKZ.NL/230134 € 23,99

KAMERMUZIEK hoop. Hij toont mij - toont ons - een weg door onze eigen uitdagingen. Wees niet passief, geef nooit op, wees eerlijk en durf je uit te drukken.” Beethoven componeerde zijn tien vioolsonates tussen zijn zesentwintigste en eenenveertigste, en toen hij de laatste sonate voltooide was hij bijna volledig doof. Zo geven deze stukken een goed beeld van zijn ontwikkeling. Thibaudet heeft de opnames dan ook ervaren ‘als een reis door Beethovens leven’. Meer dan Midori lijkt hij door te dringen tot de essentie van zijn muziek. Midori speelt Beethoven met uitgebalanceerde gratie, maar vergeet dat hij soms ook woest of zelfs lelijk mag klinken. Thibaudet kleurt haar bedachtzaamheid in met fellere emoties.

Wenneke Savenije

P Rt Lamentate

Pedro Piquero, Orquestra de Extremadura o.l.v. Álvaro Albiach

Piano Classics 5029365102735

VKZ.NL/230108 € 20,99

PIANO EN ORKEST

Het Quatuor Ébène en de altviolist Antoine Tamestit hebben samen al veel moois voortgebracht. Op deze cd vormen ze een ideaal ensemble in de twee strijkkwintetten die Mozart heeft gecomponeerd in hetzelfde jaar (1787) als zijn Don Giovanni. Opera is ook in deze kamermuziek nooit ver weg. In de handen van vijf geweldige musici ontwikkelt zich een spannend spel van geven en nemen met sprankelende invallen en dramatische confrontaties, maar ook met een dromerig ensemble zoals het langzame deel van KV 515, waarin de instrumenten in opperste harmonie elkaar toe lijken te zingen. Het iets bekendere KV 516 heeft dezelfde toonsoort (g-klein) en tragische allure als de befaamde Symfonie nr. 40, die een jaar later is voltooid. Een van de hoogtepunten in dit kwintet vormt wel het Adagio ma non troppo, waarin alle vijf strijkers hun instrumenten met dempers moeten bespelen, als het ware om de droevige stemming te dempen en troost te brengen in het verdriet. Des te aangrijpender doet daarna de geheimzinnige langzame inleiding van de finale aan, gevolgd door een zorgeloos bruisend Allegro dat spelenderwijs de oren verovert. Antoine Tamestit en het Quatuor Ébène laten het horen met een zeldzame overtuigingskracht.

EDDIE VETTER

Zeldzame Overtuigingskracht

Hoewel ik niet zoveel moet hebben van ‘new age’- muziek, raak ik altijd weer gefascineerd en geïmponeerd door de lucide klanken van de mystieke muziek van de Estlandse componist Arvo Pärt, die met zijn op klokgelui en heilige teksten gebaseerde ‘tintinnabuli’-stijl vanaf de jaren zeventig de wereld veroverde. In Lamentate voor piano en orkest, in 2002 geschreven als een hommage aan de Indiase kunstenaar Anish Kapoor, laat Pärt ook zijn spierballen zien. Het grootste instrumentale werk van Pärt tot nu toe is dan ook letterlijk een zaak van leven en dood, in de woorden van de componist: “Dood en lijden zijn de thema’s die ieder mens die in deze wereld geboren wordt aangaan. De manier waarop het individu hiermee omgaat (of niet omgaat) bepaalt zijn levenshouding, bewust of onbewust... Dit is het onderwerp van mijn compositie Lamentate. Ik heb dan ook een klaagzang geschreven - niet voor de doden, maar voor de levenden, die deze kwesties zelf moeten verwerken.” Het soms heftige hoofdwerk van deze cd wordt met zorgvuldigheid en liefde uitgevoerd door pianist Pedro Piquero, het Orquestra de Extremadura en Álvaro Albiach en mag in de bibliotheek van Pärtliefhebbers zoals ik zeker niet ontbreken.

Voor Liefhebbers Van Arvo P Rt

WENNEKE SAVENIJE