The light in me greets the light in you
h é t
m i n d s t y l e
m a g a z i n e
Leven in verbondenheid
‘Heb je vijanden lief’ - hoe doe je dat in de praktijk? Energie voor de winter
Zen in Tokio
Familiehuis van bamboe
Wat Oprah Winfrey zeker weet
Leer het geheime gebed van de soefi’s
Mooie woorden van Jasper Krabbé, Annemarie van Gaal en Typhoon
101
Cadeaus - voor onze lezers!
24 Zen in Tokio
138 Boost je energie 52
'Moge alle wezens gelukkig zijn'
84
58
Zacht en verfijnd: het Latifa-gebed
Familiehuis van bamboe
129
Er is genoeg!
10 Pareltjes van wijsheid
15
Vrienden voor het leven
Inhoud
Nummer 7 – 2014 leven in verbondenheid
INSPIRATIE
cOLUMNS
15 Foto-opening vol vriendschap
41 Susan Smit wil wat vaker haar
en verbondenheid 42 Yin en yang: hoe het een niet zonder het ander kan 58 Wonen in een huis van bamboe
35
mond houden
Joan Halifax: ‘Alles is met alles verbonden’
83 Henk van Straten wordt geraakt door een Romeinse keizer
112 Tijn Touber hoort een wonderlijk verhaal
Reizen RUBRIEKEN 24 Janine Abbring zoekt 'peace of mind' in wereldstad Tokio
69 Het Hart
78 Down to earth: Laura de Nooijer INTERVIEWS 35 Joan Halifax, een van de grootste
over liefde in een choco-reep
50 Boeken 146 Goed doel
boeddhistisch leraren
91 Mooie woorden van Typhoon,
CADEAU BIJ EEN ABONNEMENT
Annemarie van Gaal en Jasper Krabbé
66 Ring met prachtig levensmotto 137 Happinez Agenda 2015 of de
Inzicht
Spirituele scheurkalender
52 Heb je vijand lief -
EXTRA
42 De kracht van samen
de kunst van samen leven
116 Het nieuwe 'wij'
101 Grote Weggeefactie 127 Nieuw: Vriendschapsboek
wijsheid SERVICE 84 Het Latifa-gebed, wijze woorden uit het soefisme 122 Oprah Winfrey en het dagboek van haar leven
12 Colofon 128 Abonnementeninformatie, Happinez op iPad en verkoopinformatie
koken
143 Volgend nummer
129 Gastvrije gerechten
HAPPINEZ WEBSHOP
gezondheid
128 Bestelinformatie 147 Webshop
138 Yogi Goedele Leyssen deelt haar tips voor meer energie
op de cover
Extra
Happinez weggeefactie 101
reizen
Kiezen op een kruispunt
Zen in Tokio Als je gewend bent om te ontspannen in de natuur, lukt het je dan ook in de stad? Janine Abbring, natuurfreak, journalist en presentatrice van het Vara-programma ‘Vroege Vogels’, ging naar de drukste stad ter wereld om dat te onderzoeken.
Kan ik te midden van deze duizelingwekkende drukte alle stoplichten in mijn hoofd op rood zetten?
J
oan Halifax is iemand bij wie je niet één, twee, drie kunt kiezen waarover je het zult hebben. Zo is deze duizend poot zen-boeddhistisch roshi (‘oudere meester’), antropoloog, ecoloog, mensen rechtenactivist, hospiceverzorger en auteur van verschillende boeken, waaronder Being with Dying, dat onlangs opnieuw is ver schenen als ‘De laatste woorden van liefde’. Op dit moment werkt ze aan een boek over mededogen, ‘Inside compassion’. “Dus beter dan dit wordt het niet?” vraag ik aan de bewegende wolk pixels op mijn beeldscherm waarvan ik weet dat het Joan Halifax is. “Dit is beter dan beter,” is het antwoord. Ze legt uit dat de gebrekkige internetverbinding via satelliet gaat in The Refuge, haar huisje in de bergen bij Santa Fe, New Mexico. Daar is ze te vinden wanneer ze niet reist of lesgeeft bij het Upaya Zen Center, het levendige en drukbezochte meditatiecentrum dat ze in 1990 oprichtte, en waar ze abt is. Met haar 72 jaar is ze onverminderd energiek en reislustig. Een week nadat ik haar spreek, zal ze naar Nepal vertrekken om samen met een team van artsen en vrijwilligers in een afgelegen gebied in de Himalaya medische en humanitaire zorg te verlenen. Een reis die ze sinds 1980 elk jaar maakt. Magazine National Geographic noemde haar in 2013 Reiziger van het Jaar. Bij het in ontvangst nemen van die titel zei ze: “Pas wanneer je de trossen van de bekende kust durft los te laten, kun je het wonder van grondeloosheid ontdekken. Reizen en in dienst staan van anderen bieden je de mogel ijkheid een echte ontdekkings reiziger te zijn.” Ontdekkingsreiziger is geen slechte omschrijving voor Joan, ook omdat ze in haar werk altijd nieuwe grenzen, nieuwe verbindingen zoekt: tussen wetenschap en mededogen, meditatie en daadkracht. Als bestuurslid van het Mind & Life Institute
is ze vaak met leraar en goede vriend de dalai lama te vinden op conferenties rondom wetenschap en wijsheid. Ze is een van de meest actieve boeddhistisch leraren die er is - haar Facebook-pagina geeft bijna per uur een nieuw kijkje in haar leven. Zo bewonderde ik vóór ons gesprek de spectaculaire luchten om The Refuge heen, bekeek ik filmpjes van het bezoek van haar leraar Bernie Glassman aan Upaya en zag ik haar met twee assistenten ‘Aaaall by myself...’ playbacken in haar berghut. “Let’s do this!” roept ze enthousiast terw ijl ze de laatste happen van haar lunch neemt. De eerste keer dat ik roshi Joan ontmoette, was op een conferentie over technologie en wijsheid. Toen, en nu weer, komt ze op me over als iemand die haar tijd niet graag ver spilt. Haar motto, ‘Strong back, soft front’, lijkt ze te belichamen. Een liefdevolle en beschikbare persoon, met ballen. “Om een oprecht gevoel van tederheid, respect en mededogen te hebben en geraakt te worden door alles wat gebeurt, moet je een sterke rug hebben. Maar de meeste mensen hebben een sterke voorkant en een zachte achterkant,” aldus roshi Joan. Op het moment dat we elkaar spreken, lijkt ruggegraat én een open hart hebben geen overbodige luxe, gezien de golf van geweld die de wereld overspoelt in Oekraïne, Irak, Syrië, Gaza...
Denkt u dat wat er momenteel op verschillende plekken in de wereld gebeurt, verband houdt met elkaar? “Of het nu over Oekraïne gaat, over Gaza of Congo, alle conflicten zijn ontstaan uit hetzelfde waanidee: de illusie van af gescheidenheid. Maar alles is met alles verbonden en we maken er dus allen deel van uit. Onze onderlinge verbondenheid herkennen en erkennen is daarom het eerste wat we moeten doen. En niet alleen op een
interview
‘Boeddhisme geeft je allereerst
n géén de opdracht om een visie va visie te ontwikkelen’
Foto links: na jarenlange studie bij Thich Nhat Hanh (midden) sloeg Joan Halifax een andere weg in. Ze wilde meer ‘get down in the street and get dirty’-boeddhisme. Grote foto: Joan met haar ‘rakusu’, de traditionele
conceptueel niveau; je moet ook besluiten om je erdoor te laten ráken.” Het besef van onderlinge verbondenheid leerde roshi Joan al vroeg in het leven. Ze groeide op in wat ze een ‘zeer begrensde gemeenschap’ noemt in het zuiden van Amerika, waar Joden niet mochten wonen en racisme en vrouwonvriendelijkheid eerder norm waren dan uitzondering. Op haar vierde kreeg ze een ooginfectie die haar bijna blind en jaren bedlegerig maakte.
“Ik was veel alleen en voelde me kwetsbaar en hulpeloos. Ik denk dat het een van de belangrijkste ervaringen in mijn leven is geweest. Het leerde me de wereld van binnen uit ervaren, en het confronteerde me op jonge leeftijd met lijden.” Vanaf het begin van de jaren zestig was roshi Joan betrokken bij de Amerikaanse burger rechtenbeweging, waar ze samenwerkte met Dr. Martin Luther King. Later protesteerde ze als voorstander van de vrede tegen de Vietnamoorlog en maakte ze actief deel
uit van diverse ecologische bewegingen. Tegelijkertijd ontwikkelde ze zichzelf als wetenschapper. Als antropoloog verbleef ze lange perioden bij de Dogon in Mali, en ze werd ingewijd bij de Huichol van Mexico. De ervaringen die ze daar opdeed, wezen haar op het belang van het hebben van rituelen, en de afwezigheid van een aantal essentiële rituelen in haar eigen cultuur. Met name de overgangsrite rondom sterven was in haar ogen vrijwel verloren gegaan. In de jaren zeventig deed ze baanbrekend onderzoek naar het gebruik van geest verruimende middelen om in te zetten voor stervensbegeleiding met haar voormalige echtgenoot, wetenschapper Stanislav Grof. Ze kwam in aanraking met een aantal boed dhistische tradities in Amerika. Na tien jaar zelfstandige meditatiebeoefening vond ze haar eerste leraar, de Koreaanse zenmeester Soen Sa Nim. Daarna studeerde ze vijftien jaar met Thich Nhat Hanh. Uiteindelijk trok de sterk geëngageerde benadering van boed dhisme haar naar Bernie Glassman, oprichter van de Zen Peacemakers. Inmiddels is ze veelgeprezen om haar werk met stervende mensen en begeleidt ze wereld wijd verzorgers en patiënten met haar project Being with Dying.
Eenheid Als er één prachtig symbool is dat de samenhang van alles in het universum verbeeldt, is het ’t yin-en-yangteken. Geen tegenpolen, maar elkaar aanvullende delen van dezelfde eenheid. De S-vorm laat zien hoe dat altijd in beweging is: onder en boven, dag en nacht, koud en warm, mannelijk en vrouwelijk: ze kunnen uitsluitend bestaan in relatie tot elkaar. 8 | happinez
inspirAtie
Afdruk
Zoals de lucht gesproken woorden draagt, zo dragen inkt en papier je gedachten. Wat vormloos was, krijgt contouren. Woorden en beelden kunnen zo door de tijd en over grenzen reizen. Wat eerst alleen van jou was, kan een inspiratie worden voor velen.
Het Latifa- ebed
Zachte kracht Het was eeuwenlang een geheim gebed in het soefisme. Bestemd voor ingewijden, omdat de kracht ervan zo groot is. Tegelijkertijd is de Latifa zacht en verfijnd. Zeven eenvoudige affirmaties met bijbehorende bewegingen
J
brengen je terug naar jezelf, naar de kern.
ezelf aanvaarden zoals je bent, het is misschien wel het moeilijkste wat er is. Stel je voor dat er een gebed is dat je hierbij kan helpen. Een gebed waarbij je alleen maar je hand op een plek op je lichaam legt en enkele woorden uitspreekt. Meer niet, en toch komt er vanbinnen iets wezenlijks op gang, er gaat iets stromen. Het bestaat - het is de Latifa, een eeuwenoud gebed uit het soefisme; je zou het ook een meditatie kunnen noemen. Het is een gebed dat ons bindt in onze menselijkheid. Je brengt hierbij steeds met je linkerhand je rechterhand naar een plek op je lichaam en spreekt de woorden uit die daarbij horen: ‘Ik besta. Ik verlang. Ik hoop...’ Terwijl je rustig in- en uitademt, stuur je ook je aandacht naar die plek. Verlangen, hopen, loslaten, liefhebben - het zijn die verfijnde aspecten van het mens-zijn waar het in de Latifa over gaat. Vandaar ook de naam: latif heeft diverse betekenissen, die allemaal met ‘subtiel’ te maken hebben. Binnen de islam is het een van de 99 namen van Allah: Al-Latif, de Subtiele. Binnen de soefitraditie wordt latif ook gebruikt om ademhaling te be-
schrijven. Je adem is kasif als hij luidruchtig, moeizaam en ingespannen is, het is de adem die hoort bij zware lichamelijke inspanning. Latif is een lichte ademhaling, die je gebruikt om door te dringen tot je innerlijk, je kern. Ten slotte zijn de latifa de plekken in je lichaam waar de subtiele menselijke eigenschappen zich bevinden. Zo is je hart de plek van de liefde, maar ook andere menselijke aspecten zijn met je lichaam verbonden. In je rechterzij: het verlangen. Op je linkerborst: de hoop.
Geloof, hoop & liefde De theorie van de latifa’s is al beschreven door de dertiende-eeuwse soefi-mysticus Ala’ al-Dawla Simnani al Simnu, maar het gebed zelf is waarschijnlijk nog veel ouder. Het is mondeling overgeleverd vanuit de soefitraditie en sluit aan bij de kern van andere geloofsrichtingen en religies. Geloof, hoop, liefde - er zijn niet alleen verhalen uit de Koran die het illustreren, maar ook uit de Bijbel en andere heilige geschriften. De Latifa gaat uiteindelijk over de kern van het mens-zijn, het draait om wat je ‘levensenergie’ zou kunnen noemen.
Dat klinkt diep en heftig, en soms is het dat ook, maar tegelijkertijd is dit gebed heel toegankelijk omdat de stappen zo helder omschreven zijn. Dat maakt de Latifa een prachtig instrument voor mensen die het gevoel hebben dat ze eigenlijk niet zo goed zijn in stil worden, in mediteren. Heb je moeite met stilzitten, en word je ongeduldig als je je hoofd leeg wilt maken? Dan voel je je bij de Latifa misschien meer op je gemak. De stappen uit het gebed zijn namelijk - letterlijk! tastbaar en het helpt om iets concreets te hebben om je aandacht op te richten. ‘Ik besta. Ik verlang. Ik hoop.’ Door het uit te spreken, bevestig je als het ware je eigen bestaan, je verlangens, je hoop, je mense lijkheid. Dat geeft kracht, en tegelijkertijd zit er een ongelooflijke zachtheid en tederheid in dit gebed. Het is alsof je je handen beschermend om een vogeltje vouwt, het zachtjes toespreekt en het dan de vrijheid geeft. Een gevoel van mededogen komt eruit voort: je bestaat, je mag er zijn, met al je verwarring en wensen en hoop. Het is goed. En vaak zul je merken dat er iets gaat stromen. Dat kunnen tranen zijn.
Grote Happinez weggeefactie ‘Geluk geef je door’, het is al elf jaar ons motto. We doen dit in de vorm van verhalen en foto’s - en door cadeaus uit te delen. Omdat we onze lezers graag verrassen met prachtige geschenken, klein en groot, die met liefde voor mens en milieu zijn gemaakt. Maar ook omdat geven gewoon het leukste is wat er is. Wij worden er happy van, en jullie hopelijk ook!
Fotografie Eric van lokven Styling marita janssen M.m.v. Aarde werelds wonen (chapativormen, houten schaal, bakjes, lepel, metalen pan, altaartje, houten rougepotjes), Dille & Kamille (blauwe theepot, bamboekloppertjes, handdoeken, scrubwashandjes),
700x Wereldgoed Van Tunesische aardewerken schalen tot bewerkte houten dienbladen uit Thailand, in de Wereldwinkel vind je verrassende cadeaus van over de hele wereld. Alles wordt gemaakt met liefde voor mens en milieu en daarnaast krijgen producenten een eerlijke prijs. Dat is fijn shoppen, zeker met deze cadeaubon t.w.v. â‚Ź 10,-.
* Wereldwinkels.nl
wijsheid
‘Nu kan ik zien’
de maan
Kortgeleden verscheen het boek ‘Wat ik zeker weet’, een bundeling van columns van Oprah Winfrey. We gaven het aan journalist Dirk Mulder met de vraag erin op zoek te gaan naar pareltjes van wijsheid. Hij begon hieraan met een dosis gezonde twijfel.
‘W
at weet je zeker?’ vroeg Gene Siskel, gezaghebbend filmrecensent van de Chicago Sun-Times, in 1998 aan Oprah Winfrey. ‘Over jezelf, het leven, over alles?’ Op dat moment had ze daar geen pasklaar antwoord op, maar die vraag was de inspiratie voor een column die Oprah voor haar eigen magazine ‘O’ schreef. Onder de titel ‘Wat ik zeker weet’ maakte ze veertien jaar lang elke maand de balans op van haar leven. Haar beste columns zijn nu geactualiseerd, herzien, vertaald en gebundeld. Ze zijn gerangschikt aan de hand van acht verschillende thema’s: Geluk, V eerkracht, Relaties, Dankbaarheid, Kansen, Respect, Helderheid en Kracht.
Op de schutting Als ik in mijn vriendenkring vertel dat ik Oprahs manuscript aan het lezen ben, is er een duidelijke
tweedeling in de reacties. De mannen kijken me meewarig aan, de vrouwen zijn enthousiast. ‘Die vrouw heeft veel neergezet,’ meent een vriendin. Dat kun je van een gemiddelde serveerster ook zeggen, dus ik hoop meer in Oprahs woorden te vinden dan wat ik al van haar weet. Zelf zit ik nog op de schutting, zoals de Engelsen dat zo mooi zeggen: ik twijfel. Aan de ene kant vind ik het prachtig dat Oprah de moeite neemt om uitzendingen lang, hoofdstuk voor hoofdstuk, met Eckhart Tolle zijn boek ‘Een nieuwe aarde’ te bespreken. Maar een paar dagen later wijdt ze een hele show aan de brandende kwestie ‘Wat dragen onze honden deze winter?’. Of ze interviewt een in weelde en tanden blinkend gezinsgeluk badende televisiedominee, in mijn ogen zo betrouwbaar als een elf-eurobiljet, zonder ook maar één kritische vraag te stellen. Aan de andere kant heeft ze heel Amerika weer aan
Het volgende nummer ligt op 3 december in de winkel
De universele wijsheid van
Dansen met de tijd
Jezus
Wereldverbeteraar
Satish Kumar
Klankschalen
magisch & helend
Hemel en hel
aankondiging onder voorbehoud
inT hailand Yoga
vol overgave