BI D BO O K BI NN E N S TA D ARNHEM
INHOUD
2
Voorwoord
4
Arnhem
6
8 12
Detailhandel
Onderscheidend
10
Horeca Samenwerking
14
18
Toekomst
Geschiedenis
16
Bereikbaarheid
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
1
BESTE LEZER U heeft een boekwerk in handen dat een levendig beeld schetst van de verrassende mogelijkheden die de binnenstad van Arnhem biedt voor detailhandel, horeca en andere vormen van ondernemerschap. Het centrum van de hoofdstad van Gelderland heeft zich bovendien ontwikkeld tot winkelhart en evenementenstad, dat wekelijks enkele honderdduizenden bezoekers trekt. De kracht van Arnhem is zijn bruisende creativiteit. Ondernemers, creatieve geesten en andere partijen weten elkaar steeds beter te vinden. Zo ontstaat de Coöperatieve Stad waar creativiteit en andere krachten worden gebundeld en vanuit vertrouwen wordt samengewerkt aan een duurzame toekomst.
Die opbrengstgerichte samenwerking zorgt er voor dat er wordt geïnvesteerd in de Arnhemse binnenstad. Denk aan de bouw van de nieuwe bioscoop bij het station, de renovatie van panden als de vroegere bibliotheek en de bebouwing van het Kerkplein aan de voet van de Eusebiuskerk. Arnhem kent een rijk geschakeerd cultureel programma met dans- en toneelvoorstellingen, concerten en andere optredens. In de binnenstad is bovendien het hele jaar van alles te beleven. Van de drukbezochte weekmarkt op zaterdagmorgen tot evenementen als World Statues, de Arnhem UITboulevard, de Arnhemse Stockdagen en het Sprookjesfestival. Met de hogesnelheidslijn en via het snelwegennet ligt de binnenstad van Arnhem op een uur van de Randstad in het westen van Nederland en het Ruhrgebied in de Duitse regio Nordrhein Westfalen. Met het vernieuwde stations gebied heeft Arnhem vanaf 2015 één van de modernste vervoerknooppunten van Europa. Vanuit het station, gebouwd bovenop een ruime parkeergarage, lopen bezoekers rechtstreeks de binnenstad in met ruim 530 winkels en horecagelegenheden. Naast een winkelparadijs met een aantrekkelijke mix van detailhandel, bijzondere mode- en andere speciaalzaken en horeca beschikt Arnhem over een compact centrum met fraaie historische en moderne architectuur. Denk aan gebouw Rozet waar de Bibliotheek, het Erfgoed Centrum, de kunstuitleen toArt, het Kunstbedrijf en de Volksuniversiteit onder één dak huizen en samen allerlei activiteiten ontplooien. Het Feestaardvarken, het vrolijke kunstwerk dat Koninklijke Burgers’ Zoo bij zijn eeuwfeest in 2013 aan de stad schonk, heeft zich naast Rozet genesteld en geeft de binnenstad extra schwung. Het laat zien dat Arnhem ambitie heeft en van aanpakken weet. U bent van harte welkom.
Herman Kaiser, burgemeester van Arnhem
2
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
‘Samenwerking tussen ondernemers, creatieven en andere partijen zorgt voor investeringen in de binnenstad van Arnhem’ Herman Kaiser, burgemeester van Arnhem
jaa
ove ri
r
g
sen de 20 en 49 tu s
Inwoners en gezinssamenstelling
150.959 inwoners
eenoudergezinnen paren met kinderen paren zonder kinderen alleenstaanden
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
3
ARNHEM
Arnhem is een levendige stad met ruim 150.000 inwoners. De historische binnenstad met zijn veelzijdige winkel- en horecaaanbod en dynamische culturele klimaat zorgt er voor dat zowel de inwoners van de regio Arnhem Nijmegen als bezoekers uit binnen- en buitenland Arnhem graag bezoeken. De hoofdstad van de provincie Gelderland groeide de afgelopen decennia, zowel in inwoneraantal als in bedrijvigheid. Dit is een illustratie van de autonome kracht van de stad, die ruim 100.000 arbeidsplaatsen telt.
CREATIEVE STAD Arnhem huisvest, na Amsterdam, de meeste inwoners met een creatief beroep. Van modeontwerpers, productontwerpers, dansers, acteurs, musici tot grafisch ontwerpers en architecten. Dit verklaart het bruisende culturele leven in de stad. ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten, vlak bij de Arnhemse binnenstad, is een broedplaats van creatief talent uit de hele wereld. Deze jonge garde jaagt de vernieuwingsdrang in de stad aan. De creatieve kracht van Arnhem wordt zo continu gevoed. ArtEZ, de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en het regionaal opleidingencentrum Rijn IJssel leiden jaarlijks ruim 14.000 studenten op in Arnhem. Veel studenten en alumni vinden werk in de stad, bijvoorbeeld als zelfstandig (mode) ontwerper. Dat zie je aan de specifiek Arnhemse mode & designzaken die de binnenstad rijk is. INNOVATIE Innovatie uit zich in Arnhem op vele manieren, bijvoorbeeld door de vooraanstaande rol die bedrijven in de stad spelen op het gebied energie- en milieutechnologie (EMT). Denk aan de testlaboratoria van DNV GL (voorheen KEMA), nummer ĂŠĂŠn in de wereld als het gaat om het testen van elektriciteitsinfrastructuur, zoals transformatoren en ultrahoogspanningslijnen. DIENST VERLENING Aan zijn eeuwenlange traditie als bestuurscentrum, handels- en industriestad dankt Arnhem zijn uitgebreide sector zakelijke dienstverlening, de grootste werkgever
4
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
in de stad. Detailhandel, welzijn en zorg zijn eveneens belangrijke pijlers onder de werkgelegenheid. Het Huis der Provincie van Gelderland is in de binnenstad van Arnhem gelegen, net als het historische stadhuis. Het Rijnbooggebied, dat de binnenstad verbindt met de rivier de Rijn, is volop in ontwikkeling en verandert de komende jaren in een aangenaam woon- en verblijfsgebied. GROEN Tel daar het groene karakter van de stad met zijn vele parken en fraaie natuurlijke omgeving bij en het is duidelijk dat het bijzonder prettig wonen, werken en leven is in Arnhem.
Herkomst bezoekers
Passantenklasse > 40.000 40.000 - 25.000 25.000 - 20.000 20.000 - 15.000 15.000 - 10.000 10.000 - 5.000 < 5.000 n.v.t.
uit Arnhem buiten Arnhem Duitsland en België
Bezoekmotieven
wekelijks
273.400 bezoekers
weekmarkt toeristisch/recreatief horecabezoek werk dagelijkse boodschappen niet-dagelijkse boodschappen
Branches dagelijks mode & luxe vrije tijd in/om huis detailhandel overig transport & brandstoffen leisure diensten pinautomaat beschikbaar overig
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
5
ONDERSCHEIDEND Met ruim 150.000 inwoners staat Arnhem op de 14e plaats in de lijst van 20 grootste gemeenten van Nederland. De binnenstad van Arnhem behoort tot de 10 belangrijkste winkelgebieden van het land en telde in 2013 ruim 273.400 bezoekers per week. De historische binnenstad heeft zich ontwikkeld tot winkelhart van Oost-Nederland. Het middeleeuwse stratenpatroon geeft de binnenstad zijn compacte karakter. Vrijwel alle ruim 530 winkels en horecazaken liggen op loopafstand van elkaar, waardoor het prettig en efficiënt winkelen is in Arnhem.
GAST VRIJ Arnhem bezet de 12e plaats in het jaarlijkse onderzoek naar de Meest Gastvrije Stad van Nederland. De Gelderse hoofdstad scoorde in 2013 goed op de diversiteit van het winkelaanbod en op vriendelijkheid in winkels en horecagelegenheden. De binnenstad droeg van 2007 tot 2009 het predicaat Beste Binnenstad van Nederland, onder meer dankzij de waardering van de veiligheid en netheid van de stad. Arnhem werd in 2009 uitgeroepen tot Beste Evenementenstad van Nederland.
VER ZORGINGSGEBIED De Stadsregio Arnhem-Nijmegen heeft een verzorgingsgebied met ruim 700.000 inwoners. In de provincie Gelderland wonen circa twee miljoen mensen. Arnhem zet via samenwerking en citymarketing sterk in op het stimuleren van de contacten met haar Duitse buren, de deelstaat NordrheinWestfalen waar 17,5 miljoen mensen wonen.
CULTUUR EN DESIGN De binnenstad is de thuisbasis van internationale gezelschappen als Het Gelders Orkest, balletgezelschap Introdans en Toneelgroep Oostpool. Arnhem kent tevens een levendige jazz- dance- en experimentele muziekscene, waarvoor Luxor Live in de fraai gerestaureerde voormalige bioscoop één van de vele podia is. Naast Musis Sacrum en de Schouwburg Arnhem waar veel professionele optredens zijn te zien. Modevormgeving is diep geworteld in de stad, dankzij de internationaal vermaarde opleiding Fashion Design van ArtEZ, die sinds 1953 talenten opleidt tot eigenzinnige modeontwerpers. Viktor & Rolf, Lucas Ossendrijver (Lanvin, mannenmode) en Iris van Herpen zijn daar wereldberoemde voorbeelden van. Bekende modelabels Humanoid en Gsus zijn in Arnhem op gericht, net als de populaire moderetailbedrijven Open32 en Blue32 en Score (mannenkleding).
VEILIG De binnenstad van Arnhem behoort tot de acht veiligste winkelgebieden van Nederland. Op initiatief van Binnenstads management Arnhem werken ondernemers, gemeente, politie, brandweer en andere partijen nauw samen. Met als resultaat dat de nationale stichting Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) het veiligheidsniveau in de binnenstad met vier sterren waardeert.
6
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
Aantal winkels binnenstad per locatie en branche A1 A2 B1 B2 C
530
totaal aantal winkels
confectie en textiel (150) vrijetijdsbesteding (79) dienstverlening (77) daghoreca (51) schoeisel en lederwaren (38) modeaccessoires (31) voedings- en genotsmiddelen (30) woninginrichting (29) persoonlijke verzorging (27) huishoudelijke en luxe artikelen (15) warenhuizen (3)
DNA Een aantrekkelijke binnenstad heeft meer te bieden dan winkels en horeca. Met zijn historische binnenstad en de creatieve sfeer is Arnhem daar een goed voorbeeld van. Samenwerking tussen verschillende partijen leidt tot bijzondere activiteiten en extra leven in de brouwerij, constateren Carlo van Oostrum en Willem Hofstede.
Willem Hofstede en Carlo van Oostrum
‘Mode en creativiteit zit in het DNA van Arnhem, daarmee onderscheidt de stad zich’, zegt Van Oostrum, teammanager Winkelbeleggingen Syntrus Achmea Real Estate & Finance in Amsterdam. ‘Daarom hebben we vertrouwen in de toekomst van steden als Arnhem, Maastricht en Groningen.’ Roof Garden, de tijdelijke daktuin die sinds 2012 in Arnhem opduikt, is zo’n samen werking van jonge, creatieve ondernemers en andere partijen in de stad. ‘We wilden een verantwoord cultureel evenement organiseren. Het werd een duurzaam stadspark op hoogte, als eerste op het dak van een parkeergarage in de binnenstad’, vertelt Hofstede, mede-oprichter van Roof Garden en onlineplatform As We Speak. Dit onlineplatform is inmiddels ook actief in Nijmegen en Utrecht. Het succesvolle Roof Garden wordt wellicht ook buiten Arnhem actief. Syntrus Achmea belegt namens pensioenfondsen in vastgoed in de kernwinkelgebieden van de twaalf grootste steden in
Nederland. Naast winkelgebied Musiskwartier bezit Syntrus Achmea in Arnhem panden in de Ketelstraat en de Vijzelstraat. Als partner in het Arnhems Mode Initiatief (AMI) werkt de belegger samen met de ondernemers- en de horecavereniging (CCA en KHN) in de binnenstad en met ondernemers uit het Modekwartier aan publieksactiviteiten met mode als thema. Verbindingen ‘Door verbindingen te leggen, laat je zien wat de stad te bieden heeft’, legt Van Oostrum uit. ‘De organisatie van de binnenstad is in Arnhem goed op orde en loopt voorop met innovatieve initiatieven.’ In samenwerking met grote bedrijven de lokale economie beter op gang brengen, daar maakt Hofstede zich hard voor. ‘Arnhem heeft een uniek creatief klimaat en er wonen veel jonge, ondernemende mensen met nog veel meer creatieve en duurzame ideeën.’
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
7
DETAILHANDEL
‘De Arnhemse binnenstad ademt mode.’
8
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
Het winkelende publiek waardeert de binnenstad van Arnhem vooral vanwege het ruime aanbod aan detailhandelzaken zoals Apple, Nespresso, Adidas, Sissy Boy, Tiger, Dille & Kamille, Rituals en Bever Outdoor & Travel, afgewisseld met horeca. De grote variatie aan winkels, waaronder de specifiek Arnhemse mode & designzaken en de gezellige horeca in de binnenstad en langs de Rijn zorgen er voor dat elke consument in de stad iets van zijn gading vindt. In combinatie met originele publieksevenementen, zoals het levende beeldenfestival World Statues en dancefestival Free Your Mind plus culturele evenementen zoals de Arnhemse UITboulevard en Smaakvol Gelderland, beschikt Arnhem over één van de meest veelzijdige binnensteden van Nederland.
MODE Met zo’n 150 modezaken, van typisch Arnhemse modelabels, trendsettende mode- en designzaken en vintagewinkels tot populaire merken en ketens, ademt de binnenstad mode. In het bijzonder de Bakkerstraat, de Kerkstraat en de Weverstraat waar vele modespeciaalzaken zijn te vinden. Vanillia, Claudia Sträter, Marc Cain, Cora Kemperman, Tommy Hilfiger, Fred de la Bretonière en Caroline Biss zijn bijvoorbeeld modemerken uit het hogere segment, die in de Bakkerstraat zijn gevestigd. Populaire formules
als Bershka, Primark, G-Star, Zara, Mango, en The Sting zijn eveneens vertegenwoordigd in de binnenstad. De aanwezigheid van de afdeling Fashion Design van ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten vormt de natuurlijke voedingsbodem voor de verbinding van Arnhem met het thema mode. Arnhem ‘modestad’ is een begrip met dank aan de vele bijzondere modewinkels in de binnenstad en het Modekwartier in de wijk Klarendal op loopafstand van de binnenstad. Met speciale evenementen, zoals de Mode Biënnale Arnhem en de Arnhemse Stockdagen, trakteert de stad het publiek op de nieuwste trends op modegebied en de kans voor een aantrekkelijke prijs een kledingstuk of modeaccessoire van een Arnhemse ontwerper aan te schaffen. EIGENZINNIG Eigenzinnige Arnhemse modelabels zijn Humanoid, Gsus, Sjaak Hullekes Menswear, Trix & Rees en het jonge merk Dress me Dutch van Daniëlle Derksen. Voorbeelden van bijzondere mode- en designwinkels zijn Jones Clothing, The Globe, Smits Schoenen en Coming Soon. Ze zijn vaak gevestigd in fraai gerestaureerde panden, zoals Humanoid in de voormalige doopsgezinde kerk (1889) en Trix & Rees in het Presickhaeffs Huys (1358).
Rapportcijfers binnenstad 7,7 netheid inrichting veiligheid variëteit winkels culturele voorzieningen sfeer/gezelligheid kwaliteit winkels horecavoorzieningen
7,4
7,1
6,8
2010
2011
2012
Fun Winkelen is voor veel mensen een belangrijke vorm van vrijetijdsbesteding. Een evenement, toneelvoorstelling, attractie bezoeken of lekker uit eten gaan, hoort bij de beleving van de binnenstad. De fun-factor is daarbij van groot belang voor de aantrekkingskracht van de stad, benadrukken Marieke van Kessel en Jeroen Mertens. ‘Het publiek moet er van op aan kunnen, dat er in Arnhem altijd wat te beleven is’, zegt Van Kessel, directeur van onlineplatform en tijdschrift UIT In Arnhem en organisator van de UITboulevard en het evenement Arnhem TOP2000. ‘De consument is druk, druk, druk. Een dagje Arnhem concurreert met een dagje naar De Efteling of een goedkoop ticket naar Barcelona. Als het maar verrassend en spannend is’, schetst Mertens, vestigings directeur van Media Markt en voorzitter van de Stichting Grootwinkelbedrijf Arnhem. ‘Als binnenstad moet je gastvrij zijn, bijvoorbeeld door service te bieden. Kijk naar de shopping malls in Azië, waar je tijdens het winkelen je auto kunt laten wassen, je kleding kunt laten repareren, een voet massage kunt krijgen en naar het oceanium kunt gaan.’
Het aantal evenementen in Arnhem groeit, waarbij partijen in de stad elkaar versterken, constateert Van Kessel. ‘Het Streetpainting Festival is een nieuw evenement waarbij 2D- en 3D-tekenaars uit de hele wereld in actie komen in de binnenstad. Zo’n festival past goed bij een creatieve stad als Arnhem naast evenementen als World Statues.’ Online/offline Online- en offline shoppen gaat steeds meer samen, waardoor het gedrag van de consument verandert, benadrukt Mertens. ‘Met Arnhemwinkelstad.nl speelt de binnenstad daar goed op in. Mensen hebben overal hun smartphone bij zich. Met slimme online-aanbiedingen speciaal voor bezoekers van de stad kun je ze verleiden offline-aankopen te doen. En die thuis te laten bezorgen, zodat mensen er niet mee hoeven te sjouwen.’
Marieke van Kessel en Jeroen Mertens
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
9
HORECA
De binnenstad van Arnhem beschikt over een rijk palet aan horecagelegenheden, van restaurants, bistro’s en bruine cafés tot daghoreca variërend van broodjeszaken, snackbars tot gespecialiseerde koffiebars. Café-brasserie Dudok in de voormalige Van Ranzow’s Bank en restaurant Diehl aan het Willemsplein zijn voorbeelden van horecazaken gevestigd in monumentale panden. Restaurant, bar en lounge Momento is te vinden in het in 2013 geopende kenniscentrum Rozet, Café Meijers is een typisch Arnhems stadscafé en café restaurant Verheyden is gevestigd in een historisch pakhuis. Het Jansplein en de Jansplaats kenmerken zich door de vele eetgelegenheden met gezellige terrassen, waar het winkelende publiek graag neerstrijkt voor een kop koffie of een lunch.
Aan de Rijnkade en in de Nieuwstraat ten zuiden van de binnenstad zijn vele restaurants en eetcafés te vinden. Hier kan de liefhebber terecht voor een ruime keuze uit de wereldkeuken. In de zomermaanden zijn er bovendien sfeervolle terrassen met uitzicht op de rivier de Rijn en het groene hart van Arnhem. Sinds 2013 is er aan de overkant van de rivier een gezellig stadsstrand dat met een bootje bereikbaar is. KORENMARK T De Korenmarkt is het bekende en compacte uitgaansgebied in de binnenstad van Arnhem, dat zich daarnaast op daghoreca richt. Met overdekte en verwarmde terrassen in de winter en een grote variatie aan terrassen in de zomer. De liefhebber kan er tevens terecht voor een gezellige bistro, pizzeria of andere restaurants gespecialiseerd in de Nederlandse of internationale keuken. HOTELS Arnhem beschikt over 13 drie- en vier sterrenhotels met 790 kamers. Zij verwelkomen veel zakelijke en toeristische gasten, goed voor ruim 200.000 overnachtingen per jaar. Het hotelaanbod is divers: van Stay Okay en Holiday Inn Express tot typisch Arnhemse stadshotels als Hotel Haarhuis pal naast het station, het NH Rijnhotel en thema (mode) Hotel Modez in de wijk Klarendal. Daarnaast zijn er in de binnenstad verschillende bed & breakfast-adressen.
Grootste publiekstrekkers aantallen x1.000
0
50
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
150
200
World Statues (300.000) Koningsdag (180.000) Symphonica in Rosso* (127.000) Koningsnacht (70.000) Anouk* (40.000) Monsterjam* (40.000) Mega Piratenfestijn* (29.000) * in Gelredome
10
100
250
300 MoBA 13 (28.000) UITboulevard (35.000) Intocht Sinterklaas (25.000) Ilse de Lange* (16.500) Smaakvol Arnhem (20.000) Sprookjesfestival (35.000) Arnhemse Stockdagen (8.000)
Gastvrijheid Arnhem telt steeds meer jonge horecaondernemers die hun eigen weg gaan en hun gasten verrassen met hun creativiteit en het gebruik van pure producten. Gastvrijheid, aandacht voor je gasten en voor kwaliteit, daar draait het om in de horeca. Vanzelfsprekend, vinden Estée Strooker, chefkok en eigenaar van restaurant ’t Amusement en Robert Wittenberg, directeur van café brasserie Dudok.
Estée Strooker en Robert Wittenberg
‘De binnenstad is de huiskamer van de samenleving waar winkelen, horecabezoeken, uitgaan en werken door elkaar lopen. De binnenstad ontwikkelt zich tot een zogenaamde third place, waar mensen elkaar ontmoeten en samen iets gaan doen’, betoogt Wittenberg. Hij is bestuurslid van het Ondernemers Kontakt Arnhem (OKA), de Stichting Binnenstadsmanagement Arnhem (SBA) en van Koninklijke Horeca Nederland regio Arnhem (KHN). Strooker won eind 2010 de eerste Nederlandse versie van kookprogramma Masterchef, opende drie jaar geleden haar eigen restaurant en heeft sinds vorig jaar haar eigen tv-programma bij 24Kitchen. Ze signaleert een groep jonge, enthousiaste horecaondernemers in de stad, die ambachtelijk werken met verse en verantwoorde producten. ‘De economische crisis heeft iedereen wakker geschud. Vers
en verantwoord is helemaal van deze tijd: back to basics. Wij maken ook alles zelf, van de bouillon voor de saus tot en met het koekje bij de koffie. Dat kost meer tijd, maar je proeft wel wat je eet.’ Gemoedelijk Het creatieve, maar ook gemoedelijke karakter van Arnhem maakt de stad een fijne plek om te wonen en te werken, zegt Strooker. ‘Er zijn hier veel jonge mensen, twintigers, dertigers, die met originele initiatieven komen, zoals Roof Garden, de tijdelijke daktuin op parkeergarage Rozet.’ Het futuristisch vormgegeven station van Arnhem fungeert vanaf 2015 als visitekaartje van de stad. Wittenberg kijkt er naar uit: ‘Het wordt een prachtige entree naar onze binnenstad en het groen van Park Sonsbeek. Vanuit het station loop je rechtstreeks modestad Arnhem in.’
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
11
SAMENWERKING
ONDERNEMERSNET WERKEN ACTIEF IN DE BINNENSTAD • Stichting Binnenstadsmanagement Arnhem (SBA) • Ondernemersvereniging City Centrum Arnhem (CCA) • Ondernemersvereniging Korenmarkt • Ondernemers Kontakt Arnhem (OKA) • Koninklijke Horeca Nederland regio Arnhem (KHN) • Hotel Overleg Regio Arnhem (HORA) • Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem-Nijmegen (RBT KAN)
De Stichting Binnenstadsmanagement Arnhem (SBA) zet zich in voor het ondernemersklimaat in de binnenstad. Zij fungeert als schakel tussen ondernemers, stadsbestuur, politie, brandweer en andere partijen, die een belangrijke rol spelen bij het stimuleren van de leefbaarheid in de binnenstad. Het stadsbestuur van Arnhem faciliteert het bedrijfsleven en zet daarnaast in op een schoon, heel en veilig centrum.
VERBINDING Het winkelgebied in de binnenstad van Arnhem legt de verbinding met andere karakteristieke verblijfsgebieden in de stad. Vanuit de binnenstad loop je gemakkelijk naar de gezellige Steenstraat en het Spijkerkwartier en via de Hommelstraat kom je terecht in het Modekwartier Klarendal. De ondernemersverenigingen Docks (Modekwartier), Steenstraat en Hommelshopping werken
ORGANISATIEGR A AD De binnenstad van Arnhem is goed georganiseerd. Met SBA als de spreekwoordelijke spin in het web werken veel belangenorganisaties met elkaar samen en bundelen zo hun krachten. Han Overkamp, binnenstadsmanager van SBA, besteedt daarnaast veel aandacht aan de gastvrijheid, veiligheid en netheid van de binnenstad, zodat die aantrekkelijk is voor bezoekers. Fysieke middelen daarvoor zijn: spandoeken in de binnenstad waarop evenementen worden aangekondigd, sfeerverlichting en fleurige hanging baskets in de winkelstraten. SBA geeft ook het binnenstadmagazine Arnhem! uit. De citymarketingcampagne Made in [Arnhem] is uniek en herkenbaar. Met de oprichting van Arnhemwinkelstad.nl, waarbij de binnenstad als één groot online warenhuis wordt gepresenteerd, loopt Arnhem voorop. Net als met de aanwezigheid van gratis wifi in de binnenstad en de Arnhem App, die bezoekers informeert over winkels, horeca en evenementen.
nauw samen met SBA. In het Modekwartier zijn de afgelopen jaren ruim 120 modeontwerpers, ontwerpers van tassen, schoenen en andere mode accessoires neergestreken met hun winkel en/of atelier. Deze nieuwe vorm van bedrijvigheid is door woningbouwcorporatie Volkshuisvesting en de gemeente Arnhem aangegrepen om het woon- en leefklimaat van de wijk Klarendal te verbeteren. Deze aanpak werkt en trekt andere creatieve ondernemers en horecabedrijven aan. Restaurant Goed Proeven in het herbouwde stationspostkantoor, café-restaurant Caspar en eetcafé Sugar Hill zijn daar voorbeelden van, net als Hotel Modez. Het Modekwartier is een landelijk en internationaal voorbeeldproject dat veel waardering oogst. Zo ontving Volkshuis vesting eind 2013 uit handen van minister Stef Blok van Wonen de Gouden Piramide, de Rijksprijs voor inspirerend opdracht geverschap in architectuur.
Arbeidsplaatsen zakelijke dienstverlening (20.430) gezondheidszorg (18.810) openbaar bestuur (10.350)
totaal
100.490 14.800 in binnenstad
openbaar bestuur (4.060) detailhandel / autohandel (2.560) horeca (1.810) zakelijke dienstverlening (1.370) gezondheidszorg (1.370) financiële instellingen (1.360) informatie en communicatie (790) cultuur, sport en recreatie (420) Bron: PWE 2013, Provincie Gelderland
12
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
arbeidsplaatsen
onderwijs (370) overige dienstverlening (230) industrie / delfstoffenwinning (190) groothandel (120) vervoer en opslag (120) bouwnijverheid (30) nutsbedrijven (10)
Ambassadeurs Arnhem kent een grote diversiteit aan winkels en horecagelegenheden. De ondernemers zijn goed georganiseerd en er zijn korte lijntjes met de gemeente Arnhem en andere partijen. Ondernemers in de binnenstad zien elkaar als partners in business en als ambassadeurs van de stad, concluderen Liesbeth Cloosterman en Jos Wegdam. ‘Ondernemers in de Arnhemse binnenstad begrijpen dat je samen meer bereikt dan alleen, met respect voor ieders eigen identiteit, uiteraard. De diversiteit, van kleine bijzondere winkels, horeca en speciaalzaken tot landelijke en internationale ketens, maakt Arnhem juist zo interessant voor de consument’, zegt Wegdam, voorzitter van ondernemersvereniging City Centrum Arnhem. In de Arnhemse binnenstad kun je comfortabel en snel shoppen, ‘Je hoeft niet ver te lopen om veel verschillende winkels te zien’, constateert Cloosterman. Ze is directeur van de B32 Groep, bestaande uit 64 multibrandstores Open32 en Blue32 in Nederland, Duitsland en België en het kledingmerk Silver Creek. Cloosterman is daarnaast bestuurslid van INRetail, de grootste brancheorganisatie in non-fooddetailhandel van Nederland. Ze gelooft in de kracht van middelgrote binnensteden. ‘We leven in een compleet
nieuwe wereld. De ‘stenen’ winkel moet meer service bieden, maar blijft belangrijk. Winkelen heeft alles te maken met emoties, met zien, voelen, geur en smaak. Dat krijg je niet mee van een computerscherm. Arnhem is flexibel en biedt ruimte aan pop up-winkels en culturele initiatieven. Zo is er voor bezoekers steeds iets nieuws te beleven.’ Impulsen Door vastgoedeigenaren en andere partijen bij het wel en wee van de binnenstad te betrekken, krijgt het ondernemersklimaat extra impulsen. ‘Zo hebben we in 2013 het Arnhems Mode Initiatief AMI opgericht, met als doel samenwerking te bevorderen tussen alle partijen in de binnenstad en economische spin-off te realiseren’, legt Wegdam uit. ‘Wij zijn als ondernemers de ambassadeurs van de stad. We attenderen onze klanten en de bezoekers van de stad op de bijzondere kwaliteiten van Arnhem.’
Liesbeth Cloosterman en Jos Wegdam
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
13
GESCHIEDENIS De nederzetting Arnheym vormt in 893 de aanzet voor de huidige hoofdstad van Gelderland. Het eerste geschrift waarin Arnhem wordt genoemd, is te vinden in de abdij van Prüm in Duitsland. De tekst luidt: ‘In Arnheym est ecclesia’ (Er is een kerk in Arnhem).
EUSEBIUSKERK De Eusebiuskerk is een belangrijk ijkpunt in de historische binnenstad van Arnhem. Karel van Gelre liet in 1530 de rivier de Rijn verleggen, waardoor Arnhem profiteerde van die indertijd belangrijkste handelsroute en uitgroeide tot bestuurlijk centrum met een florerende handel en industrie. De graftombe van Karel van Gelre is één van de bezienswaardigheden in de Eusebiuskerk. In de binnenstad zijn tevens de achthoekige Koepelkerk (1838) op het Jansplein en de oudste kerk van Arnhem, de Walburgiskerk (1375) te vinden. Langs de Jansbeek die door stadspark Sonsbeek loopt, stonden in de middeleeuwen tien watermolens die werden gebruikt door wasserijen en voor het maken van papier.
14
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
T WEEDE WERELDOORLOG De Slag om Arnhem tijdens de Operatie Market Garden in de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) bracht het offensief van het geallieerde leger tot staan. De Arnhemse Rijnbrug bleek A Bridge too far omdat de tegenstand die de Duitsers boden veel sterker was dan verwacht. De Rijnbrug is in 1978 vernoemd naar luitenant-kolonel John Frost van het 2de Parachutistenbataljon, dat de brug vier dagen lang tegen de Duitse overmacht verdedigde. LIBER ATION ROUTE Verschillende generaties Engelsen, Amerikanen, Canadezen, Polen en Duitsers bezoeken nog steeds de stad waar zij zelf, hun vaders of opa’s hebben gevochten. De Liberation Route langs gedenkplaatsen uit de Tweede Wereldoorlog ging enkele jaren geleden in de binnenstad Arnhem van start. De route is inmiddels doorgetrokken naar België, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië en brengt de tocht van het geallieerde leger tot leven. In het voorjaar van 2014 tijdens de herdenking van 70 jaar D-Day, de landing van het geallieerde leger op de kust van Bretagne, is de Europese Liberation Route in gebruik genomen. Voor de jaarlijkse herdenking van ‘de Slag’ op 17 september bij de John Frostbrug komen nog altijd vele veteranen en hun familie naar Arnhem.
Online De wereld verandert razendsnel. Consumenten winkelen graag in de binnenstad, maar ook in de webshop van hun favoriete winkel. Offline en online winkelen kun je beslist niet meer los van elkaar zien. Het versterkt elkaar enorm, weten Anke en Nick Pollmann en Hans Boelens* uit ervaring.
Nick en Anke Pollmann
Pollmann, specialist in tafelcultuur sinds 1890 en het Arnhemse modelabel Humanoid behoren tot het brede scala aan bijzondere speciaalzaken in de binnenstad. De één is te vinden op de hoek van de Vijzelstraat en de Bakkerstraat waar de enorme collectie serviezen te bezichtigen is in de historische kelders onder de winkel. De ander, Humanoid, begon in 1981 als anti-kraakcollectief in een pand aan de Weverstraat en groeide uit tot wereldwijd geliefd kledingmerk. Humanoid verhuisde in 2007 naar het monumentale kerkgebouw uit 1911 aan de overkant van de straat en richtte daar een miniwarenhuis met kleding, schoenen, modeaccessoires, vintage meubels, beautyproducten en boeken in. ‘Wij hebben ons eigen publiek dat van over de hele wereld in onze webshop koopt. Onze kleding hangt in winkels in veel landen, maar die kopen altijd een deel van de collectie’, legt Boelens uit.
‘De echte fans willen de hele collectie zien, dat kan op prachtig mooi beeld in de webshop en natuurlijk in onze winkel in Arnhem.’ Boelens vormt samen met Sandra Harmsen de directie van het Arnhemse modemerk. Voorrang ‘Mensen uit heel Nederland, van Maastricht tot Rotterdam en Groningen en uit Duitsland en België bezoeken onze website en komen daarna vaak naar de winkel’, zegt Anke Pollmann. ‘Als ondernemers in de binnenstad spelen we met de start van ArnhemWinkelstad.nl in op de consument die zich steeds vaker oriënteert en inkopen doet via internet. Door samen op te trekken, is ons aanbod straks groter dan dat van Wehkamp of Bol.com’, vertelt Nick Pollmann. ‘De trend bij Google is bovendien dat lokale winkels bij zoekopdrachten voorrang krijgen ten opzichte van landelijk opererende ketens.’
* Hans Boelens staat niet op de foto
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
15
BEREIKBAARHEID Als halteplaats van de internationale hogesnelheidstrein ICE heeft Arnhem een prima verbinding met de Randstad in het westen van Nederland en met oosterbuur Duitsland. Dankzij een uitgekiend netwerk van snelwegen is de hoofdstad van Gelderland ook per auto vanuit alle windrichtingen in Nederland en Europa uitstekend bereikbaar. Dit betekent dat je met de trein of per auto vanuit Arnhem in de kortste tijd in hartje Amsterdam of Antwerpen bent, of op de luchthavens Schiphol, Eindhoven, Frankfurt of Düsseldorf.
‘110.000 reizigers maken in 2020 elke dag gebruik van het multifuctionele station.’
STATION Om de groeiende stroom reizigers te kunnen verwerken, heeft architect Ben van Berkel voor het station een futuristische transferhal ontworpen. Het station is tevens uitgebreid met een vierde perron in combinatie met een grote ondergrondse parkeergarage en een busstation op de begane grond. De verwachting is dat er in 2020 elke dag 110.000 reizigers gebruikmaken van dit multifunctionele station dat de entree vormt van de binnenstad van Arnhem. In 2009 waren dat nog 53.000 reizigers. Rond dit vervoersknooppunt verrijzen kantoren, winkels, een megabioscoop en een exclusief hotel.
TROLLEYBUS Arnhem is de enige stad in Nederland waar trolleybussen rijden. Deze elektrische bussen zijn heel milieuvriendelijk. Het trolleybusnetwerk werd in 1949 in gebruik genomen. WANDELEN Voor wandelaars is het goed toeven in Arnhem. Er zijn diverse stadswandel routes langs bezienswaardigheden, zoals de historische stadskelders en de singels met hun fraaie fonteinen of door de vele parken van de stad, zoals Sonsbeek, Zypendaal, Angerenstein en Presikhaaf. Andere wandelroutes leiden naar uiterwaardenpark Meinerswijk en langs de Rijn naar de Betuwe of naar natuurgebieden de Veluwe of de Veluwezoom.
39% komt met de auto, (bezoekers buiten Arnhem 56%)
Parkeren
totaal
4.300
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
26% komt met het openbaar vervoer (OV), (bezoekers buiten Arnhem 22%)
parkeerplaatsen
21% komt lopend Parkeergarage (2.700) Op straat (1.100) Parkeerplaatsen op piekdagen (500)
16
Vervoer
14% met de fiets
Avontuur Arnhem heeft, na Amsterdam, de meeste inwoners met een creatief beroep. Van kunstenaars en vormgevers tot musici, acteurs, dansers en architecten plus alle beroepen die daar mee te maken hebben. ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Arnhem voedt het rijke creatieve en culturele klimaat in de stad met jong talent. Vijf culturele instellingen, gehuisvest in het gloednieuwe gebouw Rozet, presenteren zich samen aan het publiek. ‘Wij leiden creatieve ondernemers op. Zij wonen en werken in de stad’, zegt Charlotte Bik, hoofd Fashion & Design van ArtEZ. Met Coming Soon, de designwinkel gespecialiseerd in werk van Nederlandse mode-, product- en grafisch ontwerpers, legt ArtEZ de link met het ondernemerschap en de binnenstad. ‘In Rozet bieden wij alle bezoekers van de binnenstad de mogelijkheid zich te laten inspireren door het gebouw en alle kennis die hier is verzameld’, vertelt Ria Oudega, directeur van de Bibliotheek Arnhem. De bibliotheek nam in het najaar van 2013 samen met het Kunstbedrijf, de Volksuniversiteit, het Erfgoed Centrum, de Kunstuitleen en restaurant Momento haar intrek in multifunctioneel gebouw Rozet. De Arnhemse bibliotheek werd eind 2013 uitgeroepen tot Beste Bibliotheek van Nederland. Bik ziet de binnenstad als een community waar welvaart en welzijn door elkaar lopen. ‘Je ontmoet er mensen, vindt er koopjes én bijzondere
speciaalzaken, kunt er terecht voor een concert of dansvoorstelling en je wordt getrakteerd op straattheater. De Arnhemse binnenstad moet de bezoeker verrassen. En een inspirerend avontuur zijn voor bewoners en bezoekers.’ Cohesie Rozet met het Erfgoed Centrum, dat thema’s uit de geschiedenis van Arnhem p resenteert, is zo'n verrassing. En gratis toegankelijk! Dat geldt ook voor de inhoud van de vitrines langs de trappen: van in Arnhem opgeleide modeontwerpers en voetbalclub Vitesse tot historische prenten, aardewerk en de Slag om Arnhem. ‘Kunst en cultuur zorgen voor sociale cohesie. Rozet behoort tot het publieke domein van de stad’, benadrukt Oudega. ‘Dit gebouw is van en voor Arnhemmers en andere bezoekers van de binnenstad.’
Ria Oudega en Charlotte Bik
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
17
TOEKOMST De toekomst van de binnenstad van een middelgrote stad als Arnhem ziet er goed uit, volgens Gerard Marlet. Hij is onderzoeker en schrijver van de Atlas Nederlandse Gemeenten. Marlet voorziet dat historische binnensteden met een bijzondere waarde, zoals mode en vormgeving in Arnhem, een sterke economische motor hebben. Met een gevarieerd winkelaanbod, horeca en goed draaiende culturele instellingen en publieksvoorzieningen groeit de Arnhemse binnenstad uit tot een boutique city. Dat is een stad die naast de bezoekers uit het directe verzorgingsgebied ook belangstellenden van buiten die regio en uit het buitenland trekt voor een één- of meerdaags verblijf. GROEI Arnhem telt ruim 150.000 inwoners en groeit gestaag de afgelopen decennia. De verwachting is dat Arnhem in 2020 ruim 156.000 inwoners telt. INVESTERINGEN Het is belangrijk dat er in de stad wordt geïnvesteerd. Dat gebeurt ook in Arnhem. Kijk naar het station, de komst van de Ierse modeketen Primark, de herontwikkeling van de voormalige bibliotheek, waar fors geïnvesteerd wordt om in Building 026 eigentijdse en flexibele winkel- en kantoorruimte te maken en de ontwikkeling van de wijk Het Paradijs pal naast de Eusebiuskerk. Het Paradijs vormt een onderdeel van het grote Plan Rijnboog dat de verbinding van
18
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
de binnenstad met de rivier de Rijn legt. Aan de Rijnkade heeft Arnhem geïnvesteerd in betere voorzieningen voor de riviercruisevaart. Jaarlijks meren circa 800 cruiseschepen met tussen de 70.000 en 80.000 passagiers aan deze kade aan. SBA, het RBT KAN en de gemeente Arnhem zetten met het project Cruisevaart Arnhem in op de groei van het aantal schepen en het promoten van een bezoek aan de binnenstad bij de passagiers.
IMPULSEN De opening van het Musiskwartier in 2006, de ingebruikname van Rozet in 2013 waar vijf Arnhemse culturele instellingen in zijn gehuisvest en samenwerken plus de komst van het feestaardvarken, het jubileum cadeau van Koninklijke Burgers’ Zoo aan de stad, geven de binnenstad van Arnhem positieve economische impulsen. De organische ontwikkeling van Coehoorn Centraal vlak bij het station van Arnhem, waar jonge, creatieve ondernemers de ruimte krijgen, is een nieuwe hotspot. Marktpartijen ondernemen graag in de binnenstad, zo blijkt uit de aankoop van het voormalige bankgebouw aan het Gele Rijdersplein door een particuliere investeerder en het plan voor de (her)bouw van de stedelijke HBS aan het Willemsplein. Deze samenwerkingen tussen ondernemers, gemeente en andere partijen zorgen er voor dat de binnenstad van Arnhem de toekomst met vertrouwen tegemoet kan zien.
‘Jonge, creatieve ondernemers krijgen de ruimte’
Rode loper Dit boek geeft u een eerste indruk van de fraaie binnenstad van Arnhem. U ziet dat de binnenstad continu in beweging is met ruimte voor nieuwe economische ontwikkelingen en aandacht voor het versterken van de kwaliteiten van het hart van de stad. Ondernemerschap in combinatie met originele mode & design, een bruisend cultureel programma en een goede samenwerking tussen private en publieke partijen, dat is de kracht van de Arnhemse binnenstad. Het stadsbestuur hecht aan een goed ondernemingsklimaat. Door de korte lijnen tussen het Binnenstadsmanagement Arnhem SBA, de ondernemersvereniging CCA, de vastgoedpartijen in de binnenstad en de gemeente Arnhem krijgen we gezamenlijk veel voor elkaar.
Met als resultaat economische bedrijvigheid waar alle ondernemers in de binnenstad van profiteren.
Als adviseur Binnenstad van de gemeente Arnhem stimuleer en faciliteer ik de proactiviteit en samenwerking van ondernemers en andere partijen in de binnenstad. Het is belangrijk dat ontwikkelingen met een positieve economische spin-off zo veel mogelijk tot bloei te komen. Samen met de ondernemers in de binnenstad werk ik die kansen graag uit tot een succes.
Wilt u meer informatie hebben over specifieke onderwerpen, dan kunt u altijd contact met mij opnemen via telefoonnummer 0652513797 of per e-mail: eline.van.straaten@ arnhem.nl.
Voor ondernemers, bedrijven en andere organisaties, die in de binnenstad van Arnhem aan de slag willen, leg ik graag de rode loper uit. Trots als ik ben op onze binnenstad met al zijn gedreven en betrokken mensen en unieke ligging op de rand van het Veluwe massief en aan de rivier de Rijn.
Eline van Straaten, adviseur Binnenstad, gemeente Arnhem
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
19
VERGEET DE WERELD OM JE HEEN.
COLOFON
GA OP IN DE DROOMWERELD VAN INTRODANS. ARNHEM BELOOFT JE EEN WARME WINTER.
WWW.MADEINARNHEM.NL stationsspread50%-binnenstad-def.indd 1
01-11-2013 15:02:22
Scan de QR code voor de CityFilm van Arnhem
© Bidbook Binnenstad Made in [Arnhem] is een uitgave van de gemeente Arnhem, afdeling Werk, Inkomen, Economie en Cultuur in samenwerking met de Stichting Binnenstadsmanagement Arnhem en de Klankbordgroep Vastgoed Binnenstad. Teksten en coördinatie: Francien van Zetten Ontwerp en realisatie: Het Lab ontwerp + advies
MODE SHOP JE BIJ DE BRON
UIT DE COLLECTIE VAN ELSIEN GRINGHUIS, ONTWORPEN ÉN TE KOOP IN DE ARNHEMSE BINNENSTAD.
WWW.MADEINARNHEM.NL stationsspread50%.indd 1
Foto’s: Rens Plaschek, Masha Bakker, Arjan Almekinders, Arnhem Direct, Levin Boer, Eva Broekema, Colliers International, Hans Gerritsen, Hagen Events, Marij Hofboer Photography, Inge Hondebrink, Jan Willem Kaldenbach, Jaro van Meerten Fotografie, Pathé, Marc Pluim, Louise te Poele, Christian Richters, Studio Kees Marcelis, Luuk Tepe, Ronald Tilleman, United Nude, UN Studio, Erik Vos e.a. Cijfers: Locatus, RBT KAN, Strijbosch Thunnissen, gemeente Arnhem.
MODE SHOP JE BIJ DE BRON
PAULINE VAN DONGEN ONTWERPT ÉN VERKOOPT HAAR COLLECTIE IN DE ARNHEMSE BINNENSTAD.
WWW.MADEINARNHEM.NL stationsspread50%.indd 5
01-11-2013 15:08:46
01-11-2013 15:07:06
Vertalingen: Esperanto WBT Productie en afwerking: Rikken Print Omslag: posters Made in [Arnhem] campagne*
BEZORG JEZELF EEN KOUDE RILLING
LAAT JE OVERWELDIGEN. DOOR HET GELDERS ORKEST. ARNHEM BELOOFT JE EEN WARME WINTER.
WWW.MADEINARNHEM.NL stationsspread50%-binnenstad-def.indd 2
01-11-2013 15:02:43
MODE SHOP JE BIJ DE BRON
UIT DE COLLECTIE VAN TRIX EN REES, ONTWORPEN ÉN TE KOOP IN DE ARNHEMSE BINNENSTAD.
* Deze uitgave van het Bidbook Binnenstad Made in [Arnhem] gaat ‘gekleed’ in een omslag van gerecyclede gevouwen reclameposters met werk van Arnhemse mode ontwerpers. De posters zijn verzameld met medewerking van: Kinetic, CBS Outdoor en ‘zaai’. De posters zijn gebruikt voor de campagne Made in [Arnhem], die in het najaar van 2013 te zien was op treinstations in Nederland en op bushokjes in de binnensteden van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Zwolle, Apeldoorn en Ede en op bushokjes en in parkeergarages in de binnenstad van Arnhem. Het betreft posters ontworpen door Diep Arnhem met werk van de Arnhemse modeontwerpers Pauline van Dongen, Elsien Gringhuis, Humanoid, The People of the Labyrinths, Sjaak Hullekes, Spijkers en Spijkers en Trix en Rees en van Het Gelders Orkest, Introdans en het Nederlands Openluchtmu seum. Een aantal afbeeldingen van deze posters, ziet u aan weerszijden van dit colofon.
MODE SHOP JE BIJ DE BRON
WWW.MADEINARNHEM.NL stationsspread50%.indd 7
Het stadsbestuur laat met dit omslag zien oog te hebben voor zowel economische be drijvigheid als duurzaamheid. Het hergebruik van de posters toont aan dat deze zaken op een verrassende manier te combineren zijn.
01-11-2013 15:09:55
MODE SHOP JE BIJ DE BRON
WWW.MADEINARNHEM.NL stationsspread50%.indd 2
UIT DE COLLECTIE VAN THE PEOPLE OF THE LABYRINTHS, ONTWORPEN ÉN TE KOOP IN DE ARNHEMSE BINNENSTAD.
WWW.MADEINARNHEM.NL stationsspread50%.indd 3
20
01-11-2013 15:07:53
Bidbook Binnenstad [Arnhem]
SIS BY SPIJKERS EN SPIJKERS ONTWORPEN EN TE KOOP IN DE ARNHEMSE BINNENSTAD EN ONLINE.
WWW.MADEINARNHEM.NL
01-11-2013 15:07:29
MODE SHOP JE BIJ DE BRON
UIT DE COLLECTIE VAN SJAAK HULLEKES, ONTWORPEN ÉN TE KOOP IN DE ARNHEMSE BINNENSTAD.
stationsspread50%.indd 6
Arnhem combineert de voordelen van de grote stad met die van het leven in een landelijke omgeving. Zo biedt de hoofdstad van Gelderland goede carrièreperspectieven, een grote creatieve en culturele dynamiek en een aantrekkelijk winkelaanbod. Tegelijkertijd is Arnhem groen en ruim opgezet dankzij de royale stadsparken als toegangspoort tot de Veluwe en de Betuwe. Deze combinatie resulteert in een ontspannen en levendige stad met een open en prettig zakelijke Arnhemse mentaliteit. Dat zijn waarden die tot het DNA van de stad behoren en daar draagt Arnhem met z’n stadsmarketingcampagne Made in [Arnhem] aan bij.
01-11-2013 15:09:33
MODE SHOP JE BIJ DE BRON
UIT DE COLLECTIE VAN HUMANOID, ONTWORPEN ÉN TE KOOP IN DE ARNHEMSE BINNENSTAD.
WWW.MADEINARNHEM.NL stationsspread50%.indd 4
01-11-2013 15:08:21