De ondernemer | 25 maart 2017 by De Ondernemer

BIJLAGE BIJ AD NATIONALE EDITIE

AVIA Lonnekermeer Topkok achter foodplaza benzinestation Hengelo

Atilay Uslu van Corendon over tegenslag en toekomst

De man van 400 miljoen

VIND IK LEUK! Hoe we social media beter kunnen inzetten

tips voor klantenbinding

DEONDERNEMER.NL

BIJLAGE BIJ AD NATIONALE EDITIE

INHOUD #01 4 Scale-up

zaterdag 25 maart 2017

Travelbags

6 In onze regio

SOCIAL MARKETING

8 Lekker eten bij

4 miljoen Doppers AVIA Lonnekermeer

Mkb’ers kunnen social media nog veel beter inzetten dan ze nu doen. Lang leve de slechte review.

10 Interview Atilay Uslu van Corendon

17 Familiebedrijf Uitzendbureau In Person

19 Teamwork

Chef-kok leidt tankstation

AVIA Lonnekermeer verkoopt niet alleen brandstof. Sinds kort is er een foodplaza, dat veel nieuwe klanten trekt.

42 Alligator Plastics wil groeien. Welk advies geven de experts?

‘Financiering wordt nu steeds vaker gestapeld’

46 VAN RUÏNE TOT HORECASUCCES

Zoeken naar technici

24 Innovatie Mierenzuur als brandstof

26 Grenzeloos Spierings Mobile Cranes uit Oss exporteert wereldwijd

30 Deondernemer.nl Leapp en circulair ondernemen

32 Marketing Social media

37 Strategie Waar liggen wij wakker van?

42 Groeikapitaal Groeikapitaal Alligator Plastics

44 Up-to-date Boeken, gadgets en apps

46 Gelukt Slot Oostende

Het oude Slot Oostende is nu the place to be in Goes, dankzij Anita Maas en Yamina Abdoun.

WELKOM

Politieke partijen zijn het op één punt roerend met elkaar eens: duurzaamheid is belangrijk. Ondernemers gaan niet zitten wachten op sturing vanuit Den Haag, zo blijkt uit de verhalen in ons magazine over succesvolle bedrijven die hun businessmodel verduurzamen. Of over ondernemers die van meet af aan zoeken naar

businessmodellen die minder milieu-onvriendelijk zijn. Zo werd het Arnhemse Dutch Spirit opgericht uit onvrede over de verspilling en uitbuiting in de kledingindustrie. De droom van de ondernemers achter Dutch Spirit komt uit: ze maken pakken van eco-wol met statiegeld en leasemogelijkheid en geven zo mede vorm

aan de circulaire economie. En ze ontwikkelen ook nog materiaal om recyclebare werkkleding van te maken. Ook onze nieuwe columnist Rogier van Camp heeft zijn bedrijf gebouwd op de circulaire gedachte. Klanten van leapp kiezen voor een Appleapparaat dat een tweede leven krijgt. ,,Hergebruik is de beste vorm van

recycling”, schrijft hij. ,,Wij bewijzen dat milieubewuste businessmodellen net zo winstgevend zijn als milieubelastende modellen.” Lees op onze vernieuwe website deondernemer.nl meer inspirerende verhalen van duurzame ondernemers. Quinty Danko, hoofdredacteur quinty.danko@deondernemer.nl

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

tekst PIETER STEENBERGEN foto FRANK UIJLENBROEK

SCALE-UP Van alle ondernemers denkt 75 procent de komende vijf jaar te groeien. Wie maken het waar?

Scoren met bricks and clicks

aar het bestaansrecht van veel fysieke winkels mede door internet onder druk staat, gelooft Travelbags.nl heilig in de combinatie van offline en online. Het familiebedrijf, waarvan moeder Jannie Horstra in 2006 de basis legde, zit in de lift. ,,We draaiden vorig jaar ons beste jaar, evenals de twee jaren daarvoor”, zegt dochter Erica Kaman-Horstra. Travelbags.nl begon als fysieke tassenwinkel in Hardenberg, al snel volgde een webshop. In 2012 opende een tweede winkel in Zwolle. Het bedrijf heeft zo’n 50 medewerkers in dienst. De grootste groei wordt online gerealiseerd. ,,We verkopen honderden artikelen per dag en krijgen minder dan 10 procent retour. Dit heeft vooral te maken met de functionele producten die wij verkopen in combinatie met uitgebreide productomschrijvingen.” De webshop wordt dan ook geregeld vernieuwd. ,,Daar zijn mijn broers Gerjan en John mee bezig. We hebben meer dan 10.000 artikelen op voorraad; alles wat online staat, hebben we ook echt in huis en kan de volgende dag worden bezorgd.” Elke verdiende euro wordt geïnvesteerd, vooral in marketing. Zo adverteert het bedrijf bij RTL. ,,Als je wilt groeien, moet je doorontwikkelen. Het vergroten van onze naamsbekendheid is een van de belangrijkste doelstellingen voor de komende jaren.”

Wilt u met uw onderneming in deze rubriek? Mail naar redactie@deondernemer.nl.

Wie Wat Waar Groei Omzet Contact

Erica Kaman-Horstra (40) winkel en webshop met tassen Hardenberg 48% 10-15 miljoen euro travelbags.nl

JOLANDE VAN LOON OVER VOF

ONDERNEMEN IN ONZE REGIO In vogelvlucht door de dynamische regio. De mensen, de zaken en de dingen die ertoe doen.

Milieu In het vierde kwartaal van 2016 was de CO2-uitstoot in Nederland 7,3 procent hoger dan een jaar eerder, mede door de gestegen productie van elektriciteitsbedrijven.

FLES MET EEN BOODSCHAP

Schulden voor nieuwe vennoot

‘We steunen projecten voor drinkwater in Nepal’ De Dopperfles is handig, duurzaam en oogt vrolijk. Er gingen al miljoenen exemplaren over de toonbank én hij ondersteunt drinkwaterprojecten in Nepal. Het ontwerp is van Goesenaar Rinke van Remortel.

Ik ben als vennoot toegetreden tot een vof. Nu blijkt dat in het verleden huur en energie niet zijn betaald. Kunnen die bedragen nu op mij worden verhaald?

onderdelen. Je kunt rechtstreeks uit het flesje drinken of het bekertje gebruiken om water of een sapje in te schenken. Met dit ontwerp won Van Remortel de wedstrijd. De Dopperfles was geboren.

Ruim 4 miljoen

Jolande van Loon is notaris bij Ploum Lodder Princen. Heeft u ook een juridische vraag? Ga dan naar ploum.nl. 6

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

Het verhaal begint bij Merijn Everaarts, destijds freelancer in de evenementenbranche. Een documentaire over 'plastic soep' in de oceaan was aanleiding voor een campagne om het gebruik van plastic wegwerpflesjes te verminderen. Hij schreef een wedstrijd uit, waarin hij talent uitdaagde om een duurzaam drinkflesje te ontwerpen. Rinke van Remortel uit Goes ontwierp er één van hard plastic in afzonderlijke, eenvoudig af te wassen

Inmiddels zijn er ruim 4 miljoen flesjes gemaakt. Volgens de ontwerper zelf is dit enorme succes te danken aan een mix van zaken. Van Remortel, ondernemer met een eigen designstudio: ,,Natuurlijk

‘Het ontwerp telt, maar Dopper zet het ook goed in de markt’

foto KELLY THANS

Er zijn ongeveer 218.000 personenvennootschappen in het Handelsregister ingeschreven. De wetgeving uit 1838 voor de maatschap, de vennootschap onder firma (vof ) en de commanditaire vennootschap (cv) sluit niet goed aan op de behoeften van ondernemers. Een poging de verouderde wet te wijzigen is eind 2011 gestrand. Schuldeisers kunnen zich verhalen op het vermogen van de (beherend) vennoten, wanneer het (van dat van de vennoten) afgescheiden vennootschapsvermogen niet voldoende is om aan alle verbintenissen van de vennootschap te voldoen. Bij een maatschap op iedere vennoot voor een gelijk deel, bij een vof of cv op ieder voor het geheel. Onlangs besliste de hoogste rechter dat een nieuwe toetreder ook voor reeds bestaande schulden van de vof of cv hoofdelijk verbonden is. Dat is goed nieuws voor schuldeisers, maar niet voor nieuwe vennoten. Zij zullen de verplichtingen van de vennootschap goed moeten onderzoeken voordat ze toetreden. Het antwoord op uw vraag is dus dat de huuren energiekosten geheel op u kunnen worden verhaald. Een werkgroep heeft een voorstel uitgewerkt voor gemoderniseerde wetgeving. Als dit voorstel wet zou worden, kunt u voort in de rechtsvorm die u nu al gebruikt en profiteren van de voordelen en mogelijkheden van de nieuwe regelgeving. In het voorstel is een vennoot alleen gebonden voor prestaties waartoe de vennootschap zich vóór zijn toetreden heeft verbonden, maar die pas na zijn toetreden opeisbaar worden.

11.398 banen zijn er vorig jaar bijgekomen door 350 buitenlandse bedrijven, waaronder Danone en Oracle. In 2015 en 2014 lag het aantal nieuwe jobs op 9.300 en 6.300.

van de ondernemers gaat niet op vakantie. Ook nemen ze amper vrije dagen op. Dit geldt vooral voor zzp’ers en ondernemers met een klein bedrijf.

BEDRIJFSAUTO

speelt het ontwerp een belangrijke rol, maar daarnaast zet Dopper het op een goede manier in de markt. Zo gaan ze bijvoorbeeld naar evenementen waar ze een watercocktailbar neerzetten. Daar vertellen ze het verhaal over duurzaamheid en het terugdringen van plastic afval. Bovendien gaat een deel van de opbrengst naar drinkwaterprojecten in Nepal. Dat maakt de Dopper tot een flesje met een boodschap.’’

Type: DAF, Volkswagen, Mercedes, Iveco, Land Rover Prijs: tussen €27.000 (Volkswagen Caddy) en €150.000 (DAF CF) Bloemenwinkel Oogenlust in Eersel heeft tien bedrijfsauto’s. Van een Land Rover voor directeur en oprichter Marcel van Dijk tot twee DAFtrucks. Daartussenin: vier Mercedes-bussen, drie Volkswagenbussen en een van Iveco. Het bedrijf, met bijna veertig medewerkers die evenementen in binnen- en buitenland opfleuren, heeft alle laadruimtes verwarmd voor de tere vracht. ,,In de nieuwe Iveco passen onze hoge bloemenkarren. De Mercedesen VW-busjes zijn iets lager, dat is handig voor kasteelpoorten. De trucks zijn voor de grote klussen.”

foto KEES MARTENS

Sociale werkplaats De losse onderdelen van het drinkwaterflesje worden geproduceerd bij VDL Wientjes in Emmen. Vervolgens gaan ze naar een sociale werkplaats waar de Dopper in elkaar wordt gezet. Dit op het oog zo eenvoudige product is uitgegroeid tot een miljoenenproject en vindt niet alleen gretig aftrek in Nederland, maar wordt over heel de wereld verkocht. Met een jaaromzet van zo'n 6,5 miljoen euro in 2015 kunnen we dit product absoluut een groot Zeeuws succes noemen. 

PROCENT

samenstelling REDACTIE DE ONDERNEMER

oogenlust.com

EET ZAKELIJK! Bram Bakker van Easytrip luncht met collega Gerard van den Berg bij Chez Heeren Jansen in Dordrecht.

foto VOLWERK FOTOGRAFIE

,,Ik kom hier al ruim twintig jaar met veel plezier. De kwaliteit en gastvrijheid zijn altijd dik in orde. En de locatie aan het water is natuurlijk top. Op deze plek was vroeger de aanlegsteiger van de veerpont naar ’s-Gravendeel. Nu is er De Kiltunnel. Dat gegeven is een mooi bruggetje naar ons werk. Wij ondersteunen transportbedrijven bij onder meer de afwikkeling van tolbetalingen. Gerard en ik hebben hier vaak overlegd en gegeten. Ik nam meestal een salade met gesneden biefstuk en cashewnoten. Die staat nu als de Easytrip-salade op de vastegastenkaart.’’

chezheerenjansen.nl Wieldrechtseweg 52, Dordrecht | PRIJZEN: 5,50 tot 46 euro | CONTACT: 078 - 618 22 32

TOPVROUWEN

‘De Brexit kan ons land 5.000 tot 10.000 nieuwe banen opleveren’

In de top van de 26 grootste familiebedrijven in Nederland zitten weinig vrouwen. In 2016 was 12 procent van de commissarissen en 7 procent van de bestuurders vrouw.

VNO-NCW-VOORZITTER HANS DE BOER

DALING Het aantal winkelovervallen is de afgelopen zeven jaar met 70 procent gedaald. Vorig jaar waren het er 276.

NEXT STEP De Dordtse voetbalmakelaar Pro Football International is per januari gefuseerd met Key Sports Management, dat kantoren heeft in zowel Engeland als Duitsland.

foto GINO VAN OUDHEUSDEN

foto KURT DESPLENTER

Frank Schouten, ceo van wat sinds de fusie Key Sports Nederland heet: ,,We kunnen nu nog beter inspelen op de behoeften van onze klanten: spelers en voetbalclubs. Dat resulteerde in januari in het plaatsen van twee jongens van Arsenal bij Nederlandse clubs, waar zij ervaring kunnen opdoen. Lex Immers hebben we van Cardiff City naar Club Brugge begeleid. Ook is Jeroen Zoet van PSV een van de 45 spelers die we vertegenwoordigen bij topvoetbalclubs.

Gaat u met uw onderneming ook de volgende fase in? Mail dan naar regiodordrechtrivierenland@deondernemer.nl. 8

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

foto EMIEL MUIJDERMAN

We hebben een goede naam opgebouwd als spelersmakelaar en met de kantoren in Engeland, Duitsland en Nederland kunnen we gebruikmaken van elkaars expertise en contacten om zo nog toonaangevender te zijn op de Europese markt.’’ De fusie is overigens niet uitgebreid gevierd. ,,Op 1 januari begon het transferseizoen en zijn we direct aan de slag gegaan.’’ 

samenstelling REDACTIE DE ONDERNEMER

Familiebedrijf De financiële waarde van familiebedrijven ligt gemiddeld 7 procent hoger dan bij vergelijkbare ondernemingen. Verder ligt de rentabiliteit 16 procent hoger.

60%

YOLANDA VERMEULEN OVER DE ARBEIDSMARKT

van de ondernemers met een groot bedrijf heeft veel last van werkstress.

AVIA LONNEKERMEER

Culinaire hotspot langs de snelweg Chef-kok Willem Dankers en marketeer Leonie Kamp verwachtten niks toen ze met hun tankstation AVIA Lonnekermeer in de Top 100 Food Influencers stonden. Maar tijdens de uitreiking bleken Sergio Herman en Ron Blaauw in de zaal te zitten. ,,Daar sta je dan tussen al die gerenommeerde restaurants en foodjournalisten.” Twee jaar geleden reed een vrachtwagen het tankstation aan de A1 bij afslag Hengelo-Noord binnen. Gelukkig geen gewonden, maar van het gebouw was niets meer over. Samen met commercieel directeur Niek Weghorst brainstormde Kamp over een nieuwe start. ,,We vroegen aan onszelf: wat zouden wij graag zien bij een tankstation? Daarna keken we naar verschillende doelgroepen. Bijna al onze ideeën hadden met eten te maken. Daarom namen we contact op met chef-kok Willem Dankers.” De eigenaar van het met een Bib Gourmand bekroonde restaurant Dorset in Borne was enthousiast over de foodplaza. Eerst had hij een adviserende rol, maar nu heeft hij samen met Kamp de leiding over het tankstation. ,,Ter voorbereiding zijn we naar het beste wegrestaurant van Nederland geweest”, vertelt Dankers. ,,Ik kan met recht zeggen dat wij het op dit moment drie keer beter doen. Dit komt onder meer door ons verse assortiment en mijn uitgebreide restaurantkennis. We willen dat het geheel klopt. Daarom trainen we bijvoorbeeld alle medewerkers met rollenspellen.”

bod, verse broodjes, cadeautjes en vers bereide gerechten. Voor chauffeurs zijn er nog steeds de gehaktballetjes, douches en oplaadpunten voor telefoons, maar het tankstation leent zich nu ook prima voor zakelijke lunchafspraken. En dat valt in de smaak. Ook financieel werpt de nieuwe constructie vruchten af. ,,We verdienen nu niet meer in de foodplaza dan met brandstof, maar het gaat aardig gelijk op. Mensen die al kwamen tanken, kopen nu ook een broodje of wat lekkers. En klanten die vooral de foodplaza interessant vonden, komen vaker tanken. Daardoor groeien we flink.”

Concurrentie Om het horecagedeelte draaiende te houden zijn vijf medewerkers aangenomen. ,,We leiden ze ook op voor de shop. En alle medewerkers die er al werkten, konden blijven. Zij worden nu getraind om in de

‘Mensen die al kwamen tanken, kopen nu ook een broodje’ foodplaza te werken. We proberen van elke medewerker een allrounder te maken.” Inmiddels snuffelt de concurrentie ook al aan het bijzondere concept, vertelt Dankers. ,,Eigenlijk is dat een groot compliment. De inrichting kunnen ze kopiëren, maar het assortiment nabootsen is een behoorlijke uitdaging.” 

Run op ervaren IT-freelancers Je bent op zoek naar een IT’er, kies je dan voor freelance of voor een vast dienstverband? En hoe behoud je ze? De arbeidsmarkt verandert continu. Dit is vooral voor de ervaren IT-freelancer positief. Er is een overvloed aan vacatures voor vaste banen in deze branche. Hierdoor is het voor u als ondernemer belangrijk een goede afweging te maken: gaat u voor de vrije freelancer of neemt u iemand vast in dienst? Of u kiest voor een nieuwe vaste medewerker of freelancer, het is raadzaam om op een aantal zaken te letten. IT-freelancers hebben vooral interesse in een rol die past bij hun veelzijdigheid en ervaring. Die vinden ze vaak bij een vaste aanstelling. Wilt u liever een freelancer? Houd er dan rekening mee dat IT’ers het niveau van de klus belangrijk vinden. Daarnaast moeten zelfstandigen veel dingen zelf regelen, zoals belastingen, pensioen en verzekeringen. Denk eens na over een manier om de verplichtingen van hen over te nemen of bied ondersteuning aan. Verder hebben veel ervaren freelancers het gevoel dat ze worden ingehuurd, maar snel weer kunnen worden weggestuurd. Dit geeft een bepaalde vrijheid, maar ook een gevoel van instabiliteit en gebrek aan loyaliteit. Het is belangrijk dat u een zelfstandige laat merken dat hij waarde toevoegt en niet zomaar weggestuurd kan worden. Met een dienstverband is het probleem snel verholpen. Door de Brexit zal Nederland een belangrijk toevluchtsoord vormen voor bedrijven vanuit het Verenigd Koninkrijk. Ze zoeken ook IT’ers en de concurrentie tussen bedrijven neemt dan toe. Daarom moet u ervoor zorgen dat u een aantrekkelijke werkgever of opdrachtgever bent.

Nieuwe klanten Vorig jaar december opende AVIA Lonnekermeer opnieuw haar deuren met een uitgebreid snackaanAD

facebook.com/lonnekermeer

Yolanda Vermeulen is oprichter en eigenaar van recruitmentbureau YME Projects. Kijk voor meer informatie op yme-projects.nl. 9

Bedrijf Corendon Sinds 2000 Omzet 400-450 miljoen euro Aantal medewerkers 3.000 Hoofdkantoor Amsterdam

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

tekst RENÉ BOGAARTS foto’s ROLAND J. REINDERS, ANP, HH EN MARTIN DIJKSTRA

INTERVIEW De mens achter de onderneming.

ATILAY USLU VAN CORENDON

Sterker door

tegenwind Als kind telde Atilay Uslu elke avond zijn spaargeld. Zijn droom: miljonair worden. Toch verbaast het succes van Corendon hem nog steeds. ‘Het is groter geworden dan de bedoeling was.’

et gaat goed met Corendon, zegt medeoprichter en grootaandeelhouder Atilay Uslu. ,,Mensen boeken weer massaal vakanties. Griekenland is populair, vooral Kos. Wie er vorig jaar wegbleef vanwege de problematiek met de asielzoekers, besluit dit jaar alsnog te gaan. Nu vallen de klappen in Spanje, waar hoteliers nieuwe belastingen in hun prijzen hebben opgenomen.’’ Lachend: ,,Wij hebber er geen last van, want wij hebben onze prijzen niet verhoogd.”

Heeft de couppoging in Turkije nog invloed gehad op de resultaten? ,,Eigenlijk niet. We kregen de eerste dagen erna wel verzoeken voor omboeking, maar de meeste klanten wilden hun vroegboekkorting nou ook weer niet kwijtraken. Toen het weer rustig werd, hebben we de vrijgekomen capaciteit verkocht. Sommige mensen die GO

terugkwamen op hun annulering, moesten we teleurstellen. Omdat de regio onrustig was, hadden we al 100.000 reizen naar Turkije minder ingekocht dan de jaren ervoor.”

Had u verwacht dat Corendon zo’n succes zou worden? ,,Het is allemaal veel groter geworden dan de bedoeling was. Toen ik voor mezelf begon, wilde ik 50.000 gulden per jaar verdienen. Daar kon ik goed van leven, meer hoefde niet. Dat is trouwens nog steeds mijn nettosalaris – in euro’s welteverstaan. Ik doe geen gekke dingen. Laatst vroegen medewerkers of ik een nieuwe auto had – er was een gast in het hotel met een Ferrari. Iedereen weet wel dat ik nooit zo’n auto zou rijden.”

Toch droomde u er als kind van voor uw 30ste miljonair te worden. ,,Met een miljoen op de bank was je financieel 11

HET BEDRIJF Corendon, in 2000 opgericht door Atilay Uslu en zakenparter Yildiray Karaer, doet zaken met ruim 1.100 hotels in 19 landen. Het zwaartepunt ligt in Turkije (379 hotels), Spanje (186) en Griekenland (179). In 2004 zette de touroperator een eigen luchtvaartmaatschappij op. Elk jaar boeken ongeveer 630.000 mensen hun vakantie via Corendon. De omzet schommelt tussen de 400 en 450 miljoen euro; de winst bedraagt zo’n 7 miljoen. Twee derde van de aandelen van het bedrijf is in handen van Uslu en Karaer. Een investeringsmaatschappij heeft de rest. In 2014 droeg Uslu de dagelijks leiding over aan Steven van der Heijden, zodat hij zich kon concentreren op een nieuwe tak van sport: eigen hotels en resorts. Inmiddels heeft Corendon twee hotels in Amsterdam en twee in Spanje. Binnenkort wordt het oude Sony-pand bij Schiphol verbouwd tot Corendon-hotel.

onafhankelijk. Dat wilde ik. Vrijheid! Niet afhankelijk zijn van anderen. Dat heb ik van thuis meegekregen. Mijn vader was ook ondernemer. Hij had een pension en een koffiehuis, een ontmoetingsplaats voor Turkse Nederlanders. Hij woont nu weer in Turkije, in Foça. Onlangs stelde hij voor dat we ieder 2.000 euro in kalveren zouden investeren, die weer verkocht moeten worden als ze vetgemest zijn. Ik heb gezegd: ‘Pap, ik heb het op het ogenblik een beetje te druk met andere dingen.’ Mijn vader en ik hebben onlangs wel samen een nieuwe tractor gekocht voor onze gezamenlijke olijfboomgaard.”

Ondanks die vrijheidsdrang bent u wel eerst in loondienst gegaan… ,,Na mijn mbo-opleiding elektrotechniek werkte ik bij Fokker en PTT Telecom. Ik vroeg mijn baas hoelang hij er al werkte en wat hij verdiende. Het antwoord: 25 jaar en 25.000 gulden. Ik begreep dat ik op die manier nooit miljonair zou worden. Toen mijn oom me in 1990 aanbood zijn shoarmazaak over te nemen, heb ik geen seconde getwijfeld. Hij vroeg 25.000 euro. Ik had zelf 5.000 euro, mijn toenmalige vrouw kon 9.000 euro lenen bij de bank en de rest kon ik van mijn oom lenen. Binnen een halfjaar had ik alles afgelost, zo goed gingen de zaken.”

Contact, een bedrijf dat via Teletekst reizen van andere touroperators verkocht. Later werd dat Corendon, een touroperator voor hardwerkende Nederlanders die zonder zorgen een of twee weken naar Turkije op vakantie wilden.”

Waardoor is Corendon zo gegroeid? ,,Tegenwerking heeft ons groot gemaakt. De grote luchtvaartmaatschappijen wilden ons, onder druk van concurrerende touroperators, ineens geen stoelen meer verkopen. Dat heeft ons, letterlijk en figuurlijk, vleugels gegeven; we begonnen onze eigen luchtvaartmaatschappij. De volgende tegenslag kwam toen Stichting Garantiefonds Reisgelden de regels aanscherpte en ons als risicovol aanmerkte, omdat we meer dan 75 procent van onze omzet in Turkije behaalden. Dat zou ons 10 miljoen euro extra kosten. Daarom zijn we snel op zoek gegaan naar andere bestemmingen. Omdat Corendon alleen op Turkije mocht vliegen en we anders aangewezen waren op Transavia, hebben we in 2011 een tweede airline opgericht. Om maar zo snel mogelijk onder die 75 procent te komen, vlogen we aanvankelijk alleen op gemakkelijke bestemmingen als Bulgarije, Egypte en Griekenland.”

Heeft Corendon geen last van internet? Waarom bent u dan gestopt? ,,Ik was het beu altijd ’s avonds, ’s nachts en in het weekend te werken. Bovendien was het vaak knokken, want jonge mannelijke bezoekers voelen zich ’s nachts vaak Tarzan. Maar wat dan? Een groentewinkel? Dat vond ik te koud – ik houd van warmte. In 1994 ben ik met Mega Reizen begonnen, dat vooral tickets verkocht aan Turkse Nederlanders die op familiebezoek gingen. In 1997 kwam Travel

,,Wij werken niet met intermediairs, dus wij hebben altijd direct contact met onze klanten. Dat een-op-eencontact hebben we op alle momenten van hun reis: bij het boeken, bij het vliegen, via de reisleiders op locatie. Wij bespreken met de klanten wat een efficiënte en prettige manier is om op vakantie te gaan. Zo zijn wij dus ook groot geworden: door de verkopen via onze eigen internetkanalen. Als we meer via reisbureaus hadden verkocht

‘Met hotels in je salesketen heb je direct contact met de consument’

week van

Atilay Uslu 12

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

MAANDAG

DINSDAG

- Werkoverleg met CEO - Werkoverleg met communicatiedirecteur - Salesmeeting met marketing, pr en producten yieldteam - Interview

- Overleg over producten en capaciteit - Meeting managementteam - Interview - Externe afspraak

‘Onze marge is bijna nul. Wij gaan pas verdienen als mensen aan boord iets te eten of drinken bestellen’

– van onszelf of van andere ketens – hadden we veel meer kosten gemaakt. We onderscheiden ons doordat wij onze klanten ontzorgen. Als ergens een probleem is, als er bijvoorbeeld wordt gestaakt, kunnen ze hun reis bij ons gratis omboeken of hun geld terugkrijgen. Vliegtuigmaatschappijen als Ryanair en Easyjet cancelen vluchten gewoon en dan moet je voor veel geld een nieuwe vlucht boeken. Wij regelen een ander hotel en zorgen ervoor dat mensen thuiskomen. Als je de naam van een passagier wilt veranderen, als je bij wijze van spreken je buurvrouw meeneemt in plaats van je vrouw, dan kan dat. Onze marge op vliegreizen is bijna nul. Wij gaan pas verdienen als mensen koffers willen meenemen en als ze tijdens een vlucht wat drinken of een broodje kroket eten. Dat lijkt misschien niet veel, maar wij vervoeren jaarlijks 700.000 mensen. Als je aan iedereen een tientje verdient, heb je toch 7 miljoen euro winst.”

In het verleden huurde Corendon capaciteit bij hotels en resorts. Waarom koopt u nu zelf zulke accommodaties? ,,In de toekomst worden reizen georganiseerd door hotels en resorts. Logisch, want mensen willen ergens op vakantie; de reis is slechts een middel om er te komen. We zien die trend al ontstaan in Israël. Als je hotels in je salesketen integreert, heb je direct contact met consumenten. Daarom investeren we nu in die sector. Je verdient meer met hotels, maar je moet ook meer investeren.”

Hoe raak je in zo’n business thuis? ,,Alles was nieuw, maar je leert gaandeweg. Ik ontdekte bijvoorbeeld snel dat schoonmaakkosten een van de hoogste uitgaveposten vormen. Indirect zat ik uiteraard al in de hotelbusiness, dus het was een warm welkom.”

Waarom werkt u eigenlijk nog? ,,Je moet toch íets doen? En mijn expertise is toevallig reizen. Ik kan wel ergens anders de baas gaan spelen, maar waar dan? Bovendien

WOENSDAG

DONDERDAG

VRIJDAG

WEEKEND

- Ontbijt met Turkse bankiers - Overleg events Corendon Hotels - Werkoverleg food en beverage Corendon Hotels - Werkoverleg advocaat - Extern diner

- Externe afspraak - Werkoverleg marketingdirecteur - Werkoverleg e-business - Externe afspraak - Meeting KLM

- Werkoverleg public affairs - Werkoverleg commercieel directeur - Werkoverleggen (GOfun, Maris Life en Stip Reizen) - Borrel met aandeelhouders

- Qualitytime met gezin

‘Ryanair en Easyjet cancelen vluchten gewoon’

ben ik verantwoordelijk voor de 3.000 mensen die bij ons werken. Ik ben nu niet aan het afbouwen, maar spendeer wel meer tijd aan productontwikkeling en aan onze groeiende hotelketen.”

Gaan uw kinderen Corendon overnemen?

ATILAY USLU ■ Werd 49 jaar geleden in het Turkse Emirdag geboren ■ Volgde de mbo-opleiding elektrotechniek ■ Werkte bij Fokker en PTT Telecom ■ Runde een shoarmazaak voordat hij in 1994 in de reisbranche begon ■ Is getrouwd en heeft drie kinderen (26, 12 en 9 jaar)

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

,,Mijn zoon van 26 werkt in het bedrijf, maar hij heeft niet de ambitie. Trouwens, als hij die wel had, zou hij toch ook moeten laten zien dat hij de capaciteiten heeft. Mijn twee andere kinderen zijn 9 en 12 jaar. Ja, ik had op die leeftijd al wel ambitie, maar dat kan me niet schelen. Als ze maar gelukkig zijn. Ze worden niet gedrild om mij op te volgen. Ik probeer ze alleen waarden en normen bij te brengen. Respect voor anderen.”

Heeft u ooit last gehad van discriminatie? ,,Mensen die discrimineren, zijn altijd zwakker dan jijzelf. Ik heb wel meegemaakt dat concurrenten mijn partner en mij hebben onderschat. Dat vonden wij prachtig. Het is erger als ze weten wat je van plan bent.”

Gaat u zelf nog vaak naar Turkije? ,,In de zomer, altijd een week of twee. Het is goed mogelijk dat ik er in de toekomst langer heen ga. Maar er wonen? Ik denk het niet. Ik was een jaar toen ik naar Nederland kwam. In Turkije heb ik straks geen familie meer. En mijn kinderen wonen hier. Toevallig had ik het er onlangs met hen over of ik in Turkije begraven zou willen worden.” Hij kijkt even naar de regen op de ramen. ,,Er is een mooie begraafplaats in Foça, met uitzicht op zee. Een topplek. Maar ach, in Nederland heb je ook begraafplaatsen met uitzicht op het water.”

corendon.nl corendonhotels.com thecollegehotel.com marblehotels.com gofun.nl marislife.nl stipreizen.nl corendongroepsreizen.nl GO

tekst BRAM DE VRIND foto CORNÉ VD STELT

STELLINGEN Erik de Vlieger over ondernemen.

Zakendoen volgens Erik de Vlieger

Geboren: 29 november 195 9, Zandvoort. Bedrijven: Carvoeiro Clube: 10 resorts in Portugal. Vastgoed: verschillende projecten in kustplaats Portimão en een bouwproject van 7 miljoen euro. Personeel: 265 mensen. Groeiambitie: Carvoeiro Clube uitbreiden naar 25 resorts en het grootste bedrijf van de Algarve maken .

‘Je moet het verlies kunnen opbrengen’

De Ondernemer legt Erik de Vlieger zes stellingen voor over risicovolle deals, het kiezen van een opvolger en in zee gaan met adviseurs. De roemruchte vastgoedondernemer schreef een boek en heeft tien resorts in de Portugese Algarve met 265 werknemers. Met een resortketen en vastgoed in Portugal is Erik de Vlieger (59) begonnen aan zijn derde ondernemerscarrière. Eerst trad hij in dienst bij de drukkerij van zijn vader en werd daar directeur. Na de verkoop van deze zaak begon De Vlieger bedrijven in media, scheepvaart, vastgoed en een vliegmaatschappij. Tussen 2005 en 2011 nam justitie hem op de korrel, waarna hij weer vanaf nul moest beginnen. De keten Carvoeiro Clube in de Algarve telt nu tien resorts en 265 werknemers. De zakenman verwerkte zijn ondernemerslessen in het boek Diep Zakendoen. De tijd van op verschillende borden schaken en grote risico’s nemen, is volgens hem voorbij.

1. Een jonge ondernemer met opleiding aan een businessschool of universiteit heeft een voorsprong op de jonge hond die gewoon begint. ,,100 procent waar. Toen ik van 16

kleine naar middelgrote ondernemer ging, miste ik basiskennis. Bijvoorbeeld om balansen of verlies- en winstrekeningen te lezen. Mijn zoon leerde dat tijdens zijn opleiding. Die heeft een voordeel. Een goede financieel directeur kan een cashflow-prognose voor je maken, maar je moet wel weten wat hij opschrijft. Ondernemen gaat over geld en je moet er kennis van hebben om goede beslissingen te nemen.’’

2. Een ondernemer moet zich laten adviseren door een professionele accountant of consultant. ,,Oneens. Ondernemers maken de fout zich te laten adviseren door mensen die met hen meepraten. Als jij wilt exporteren naar Amerika, zegt een consultant: ‘Grote kans van slagen, moet je doen!’ Want dat is zijn verdienmodel. Je kunt je beter laten adviseren door familie, de mensen die van je houden. Die kunnen misschien geen goed inhoudelijk advies

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

geven, maar ze durven je wel de waarheid te zeggen.”

3. Een ondernemer moet zijn werknemers verantwoordelijkheid geven en belangrijke beslissingen laten nemen. Zo creëer je loyale medewerkers. ,,Ik geloof in het creëren van loyale medewerkers door menselijk contact. In mijn resorts is elke manager verantwoordelijk voor zijn eigen resort, behalve voor de dingen die centraal geregeld worden. Maar je moet ze nooit de portemonnee geven. Je moet ze een maximaal bedrag geven waarover ze mogen beslissen en dat notarieel vastleggen. Bijvoorbeeld 10.000 euro per dag. Als het dan fout gaat, is de manager aansprakelijk. Het gaat om geld en als een manager een fout maakt, ben ik veel geld kwijt.”

4. Een ondernemer moet nooit in een project stappen dat hem meer kan kosten dan de som van zijn bezittingen. “Jep. In Amerika spreken ze van de downside. Je moet het verlies kunnen opbrengen als alles fout gaat met de transactie. Ik heb zo vaak van jongens met een busi-

nessplan gehoord dat het niet fout kon gaan. Alle berekeningen kloppen! Maar toch ging het mis. De les van mijn boek is: je moet voor je gemoedsrust altijd met de downside van de deal rekening houden. Als je voor te veel geld in een deal gaat en het gaat mis, kun je faillissement aanvragen en moet je met je gezin je huis uit. Nou, heb je dan wat?”

5. Stap nooit in zaken met een gescheiden man die weigert alimentatie te betalen. ,,Ja, want dan overtreedt hij de betrouwbaarheidscode. Hij is rancuneus en gaat tot het gaatje en is dus niet te vertrouwen. Tenzij zijn ex-vrouw een goede baan heeft en ongeveer evenveel als hij verdient.’’

6. Een ondernemer kan zijn bedrijf beter aan een naast familielid overdragen dan aan iemand van buitenaf. ,,100 procent eens. Ik verwacht dat mijn oudste zoon het bedrijf overneemt. Natuurlijk liggen er risico’s, maar die kun je afdekken met een goede opvoeding. Je kind leren dat hij zuinig moet zijn, de waarde van geld moet kennen, als eerste op het bedrijf is en als laatste weggaat. En als je er uitstapt, moet je het volledig overdragen. Geloof me: dan zal je zoon het meestal goed doen. En hoe fijn is het dat het bedrijf dat je hebt opgebouwd in handen komt van de mensen van wie je houdt?”  AD

tekst AURORA PETERS foto REINIER VAN WILLIGEN

FAMILIEBEDRIJF Marketing over de generaties heen.

Sterk management accepteert opvolger ,,Pap, wakker worden. Je bent je baan kwijt. Iâ&#x20AC;&#x2122;ve got this.â&#x20AC;? Met deze woorden werd Herman Kok (62), oprichter van uitzendbureau In Person, begin november wakker gemaakt door zoon Jim (31). Het besluit van zijn zoon hem op te volgen was een grote verrassing voor Herman Kok. ,,Ik had onlangs nog gezegd dat ik zou blijven werken tot aan mijn dood. Maar het is een verstandige beslissing. De innovatieve kracht van jonge mensen is veel groter dan van een zittend management. Als je zoon zoiets besluit, kun je alleen maar trots zijn.â&#x20AC;?

Kippenvel ,,Ik krijg nog kippenvel als ik aan die nacht denkâ&#x20AC;?, vult Jim Kok aan. ,,Begin november heb ik een leiderschapscursus gevolgd om zo mijn krachten en zwaktes te ontdekken. Ik kwam

erachter dat er maar ĂŠĂŠn opvolger van mijn vader is. Toen ik dat besefte, kon ik zeggen: Iâ&#x20AC;&#x2122;ve got this.â&#x20AC;? Herman Kok vindt het besluit van zijn zoon een logische stap. ,,Dit is typisch In Person.â&#x20AC;? De daadwerkelijke overdracht van vader op zoon verliep even snel als het besluit zelf. Er kwam geen coach of maandenlang strategisch overleg aan te pas. Hoe zoâ&#x20AC;&#x2122;n overdracht dan precies werkt? ,,Gewoonâ&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122;, zegt Herman Kok. ,,Jim heeft een brief geschreven aan het personeel en neemt de leiding. Zo gaat dat. We hebben voldoende sterk management in huis dat hem accepteert. Als chief creative gaf Jim ook al vorm aan het bedrijf.â&#x20AC;? Herman Kok blijft betrokken bij In Person. ,,Ik word waarschijnlijk commissaris en blijf verbonden als dga, maar ik ben niet zoâ&#x20AC;&#x2122;n type dat zich overal mee gaat bemoeien.â&#x20AC;?

â&#x20AC;&#x2DC;Een klant is een klantâ&#x20AC;&#x2122;

IntuĂŻtie is goed, maar Herman Kok heeft daarnaast nog wel een tip voor zijn zoon. ,,Ik deed altijd alles op gevoel, net als hij nu. Dat moet ook, maar er kan meer discipline bij. Enerzijds moet je zorgen voor structuur, anderzijds is structuur dodelijk. Rafelig mag, maar iets strakker is beter. Strakker dan ik dat deed.â&#x20AC;? ď&#x201A;˘

Lees het uitgebreide interview op deondernemer.nl.

Meest gezochte woonmerk

Toen Henk Teunissen in 1985 met RiviĂ¨ra Maison begon, hadden we nog geen internet. Nu is het exclusieve interieurmerk alleen al in Nederland te koop in twintig eigen winkels en bij 150 dealers. En uiteraard ook online: twee werelden die volgens rasondernemer Teunissen helemaal niet zo gescheiden zijn als vaak wordt gedacht.

Rafelig

soort beleving: die van lekker speuren op de TQOOGNOCTMV +P QP\G YKPMGNU \Ä&#x17D;P YG DG\KI FG DGNGXKPI VG XGTUVGTMGP OGV JQTGEC 'GP MQRLG MQHĆ&#x201A;G DTQQFLG QH GGP JKIJ VGC OGV XTKGPFKPPGP ETGĂ&#x2021;GTV IG\GNNKIJGKF Ă&#x2026;P \QTIV XQQT GGP NCPIGTG XGTDNÄ&#x17D;HUFWWT 1H FG MNCPV XGTXQNIGPU FG producten ter plekke of op een later moment QPNKPG MQQRV KU PKGV DGNCPITÄ&#x17D;M q

Of hij nu offline of online koopt

â&#x20AC;&#x153;Ik ben van mening dat de consument niet bewust off- of online koopt. Misschien een zeer selecte groep die voor het laatste kiest, maar door de bank genomen maakt een klant geen DGYWUVG MGW\G XQQT JGV GGP QH JGV CPFGT $Ä&#x17D; QPU \KGP OGPUGP DÄ&#x17D;XQQTDGGNF QR \CVGTFCI GGP bank in de winkel staan, maar hakken eenmaal thuis de knoop door en bestellen hem dan in GGP YGDUJQR <CVGTFCIGP \Ä&#x17D;P FG FTWMUVG FCgen op de winkelvloer, maar zondagavond en OCCPFCIQEJVGPF \Ä&#x17D;P FG VQROQOGPVGP QPNKPG Die wisselwerking sterkt me in de gedachte dat H[UKGMG YKPMGNU PĂ?Ă?KV \WNNGP XGTFYÄ&#x17D;PGP 9Ä&#x17D; \KGP FCV QPNKPG DNÄ&#x17D;HV ITQGKGP 9G JCNGP momenteel veertien procent van onze omzet uit onlineverkoop. Daar zit een grens aan,

Als jonge ceo neemt Jim Kok de lessen van zijn vader mee. ,,Hij heeft me geleerd dat je mensen niet mag behandelen als kapitaal. De kern van In Person is dat we geen leverancier, maar een businesspartner zijn. Daarnaast is de persoon zelf belangrijker dan een cv. Het gaat om de sparkle in iemands ogen. Je kunt vertrouwen op je intuĂŻtie.â&#x20AC;?

p1PNKPG XGTMQRGP YG UKPFU 'GTUV PQI XKC GGP CPFGTG RCTVÄ&#x17D; QOFCV YG IGGP MCCU JCFFGP IGIGVGP XCP FG OCVGTKG +P PCOGP YG FG webshop in eigen beheer, maar we verkopen QQM XKC CPFGTG MCPCNGP 5KPFU XQTKI LCCT UVCCP QP\G URWNNGP QQM DÄ&#x17D; $QN EQO KP FG GVCNCIG Voor ons is dit een manier om een andere doelgroep te bereiken. Zo vangen we ook mensen die niet zoeken op ons merk, maar die via de UKVG VQEJ QR GGP KPVGTGUUCPV CTVKMGN UVWKVGP q

Bestsellers YCPV KM IGNQQH PKGV FCV Ć&#x201A;HV[ Ć&#x201A;HV[ TGĂ&#x2021;GN KU OCCT LG ziet absoluut dat we in Nederland een achterUVCPF CCP JGV KPJCNGP \Ä&#x17D;P +P &WKVUNCPF ITQGKen we nĂłg harder. Daar verkochten we eind FGEGODGT KP FG NCCVUVG YGGM XCP JGV LCCT \GXGP RTQEGPV XCP QP\G VQVCNG LCCTQO\GV 'P FCV KP \GU FCIGP VÄ&#x17D;F q

Beleving

â&#x20AC;&#x153;Winkels als de onze, waar de beleving centraal UVCCV DNÄ&#x17D;XGP GUUGPVKGGN $GNGXKPI KU GGP TGMbaar begrip trouwens, de Action biedt ook een

Dit interview is tot stand gekomen in samenwerking met Bol.com

p&G DGUVUGNNGTU KP FG YKPMGN \Ä&#x17D;P FG\GNHFG DGUVUGNNGTU QPNKPG 1R FKV OQOGPV KU FCV GGP JCPFIGOCCMV FWDDGNFGMMGT XNKGIVWKILG XCP hout met rattan vleugels. De vraag is zo groot, FCCT MWPPGP YG PKGV VGIGPQR RTQFWEGTGP 'GP complete verrassing. De goedlopende producVGP \Ä&#x17D;P VG XQQTURGNNGP OCCT LG YGGV CNNGGP PQQKV JĂ?G IQGF \G ICCP NQRGP 8GTMQRGP DÄ&#x17D; Bol.com werkt trouwens niet kannibaliserend, OCCT CCPXWNNGPF JGDDGP YG IGOGTMV q

Online aankopen

â&#x20AC;&#x153;Wat ik zelf laatst online heb gekocht? Dat was toevallig op Bol.com. Niet iets heel romantisch hoor: een iPhone-oplader. Ik heb drie kinderen en een vrouw, maar op een of andere OCPKGT \Ä&#x17D;P FKG MCDGNU CNVÄ&#x17D;F HQGVUKG q

tekst MARCO KRIJNSEN fotoâ&#x20AC;&#x2122;s MARC PLUIM, RAPHAEL DRENT

TEAMWORK Bedrijfsleven en HAN proberen scholieren te interesseren voor een technische opleiding.

Samen op zoek naar technici Bedrijven zitten te springen om technici, maar havisten deinzen terug voor een technische opleiding. De Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN) probeert hen samen met bedrijven te verleiden met excursies en de TechTour . AD

MANAGER VASTGOED EN TECHNIEK Fabian Bovenlander, Rijnstate ,,Als jongeren aan een baan in de techniek denken, staat het ziekenhuis als werkplek niet meteen op het netvlies. Maar hier werken technici op heel diverse terreinen, van ict tot medische techniek. De excursies met havoleerlingen zijn een mooie manier om meer in de picture te komen bij aanstaande studenten. We werken al sinds jaar en dag samen met de HAN. Onze ervaring is dat je altijd iets voor elkaar kunt betekenen wanneer je met elkaar in gesprek bent. Zo hebben studenten ons geholpen bij projecten op het gebied van duurzaamheid. Die samenwerking zal toenemen. De techniek in het ziekenhuis wordt steeds complexer en we moeten blijven innoveren. Daarvoor zullen we een beroep moeten doen op kennisinstellingen die vooroplopen, zoals de HAN.”

Fabian Bovenlander (l.) in overleg met medewerkers in de technische ruimte van het hospitaal.

H Herman Janssen van Engineering

‘Bedrijven zoeken studenten al op voordat ze hun diploma hebben’ 20

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

ij ziet er op het eerste oog uit als een gewone vrachtwagen. Maar wanneer de truck van de TechTour is opengeklapt, worden er technische snufjes zichtbaar die de harten van veel leerlingen sneller doen kloppen. Ze dansen op de sustainable dansvloer en produceren zo de energie voor het maken van een foto. Ze stunten met een hoverboard op het schoolplein. Ze racen tegen elkaar met een Star Wars-robot, die ze aansturen met hun smartphone. De TechTour, die sinds 2015 langs middelbare scholen in Gelderland en aangrenzende provincies trekt, moet de ogen van havoleerlingen openen. Juist deze groep kiest meestal een niet-technische hboopleiding. De techniekcampagnes van de afgelopen jaren hebben wél effect gehad op vwo’ers, van wie nu 43 procent kiest voor een technische vervolgopleiding. Bij havisten is dat slechts 23 procent,

ondanks het feit dat meer dan de helft van hen een technisch profiel heeft. De technische sector ondervindt de gevolgen. Er is een groot tekort aan technisch personeel met hbo-papieren. Met de massale uitstroom van de babyboomers de komende jaren en de aantrekkende economie dreigt de situatie zorgwekkend te worden. Herman Janssen, directeur van het instituut Engineering van de HAN: ,,Onze net afgestudeerde werktuigbouwkundigen kunnen momenteel kiezen uit vijf banen. Bedrijven zoeken studenten al op voordat die hun diploma hebben.”

Leer-werktraject De hoge nood drijft het onderwijs en het bedrijfsleven in elkaars armen. Zo is Seece ontstaan, een samenwerkingsverband tussen de HAN en energiegerelateerde bedrijven als Tennet en Alliander. Seece biedt een leer-werktraject voor zijinstromers. ,,Voor onontdekte techniekAD

Sander Voerman tussen zijn collega’s die bezig zijn robotarmen te bouwen.

MANAGER MARKETING Sander Voerman, Kranendonk ,,De komende excursies met havoleerlingen in ons bedrijf zijn een mooie aanzet voor nauwere samenwerking met de HAN. We zien dat goed geschoold technisch personeel, zoals werktuigbouwkundigen en software-engineers, niet voor het oprapen liggen. Nu we enkele grote orders hebben binnengehaald en er de komende jaren meer werk ligt, zal het tekort alleen nog maar groter worden. We moeten ons dus pro-actief opstellen richting de hogeschool en meer techniek in het onderwijs brengen. Zo overwegen we een robottrainingscel te plaatsen op school, waarmee studenten kunnen testen. Het is een goede manier om jongeren te laten kennismaken met een sector die ze onvoldoende kennen.”

talenten op hbo-niveau die geen baan hebben op hun niveau of een carrièreswitch willen maken”, zegt directeur Tinus Hammink van Seece. ,,Ze zitten achter de kassa of beseffen dat ze eigenlijk altijd al iets met techniek hadden willen doen. De een heeft een pabodiploma op zak, de ander heeft maatschappelijk werk gestudeerd. Ze volgen nu een vierjarig leer-werktraject. Het heeft tot nu toe ruim 100 zijinstromers opgeleverd, mensen die meteen beschikbaar zijn voor de bedrijven.” Waar ligt het aan dat havoleerlingen minder voor techniek kiezen? Vwo’ers verdiepen zich meer in hun vervolgopleiding, denkt Alex Dorgelo, hoofd communicatie en voorlichting bij de faculteit techniek van de HAN. ,,Havoleerlingen zijn minder met hun toekomst bezig en hebben daardoor een verkeerd beeld van techniek in het hbo. Ze denken aan het sleutelen aan machiAD

nes en smeer aan de handen, terwijl ze in werkelijkheid bezig zijn met duurzame energieoplossingen of technische hulpmiddelen in de zorg. Het gevolg is dat ze een brede, niet-technische opleiding volgen waarmee ze alle kanten op kunnen. Ook denken ze ten onrechte dat techniek moeilijk is.”

Misverstanden Het bedrijfsleven, de HAN en het voortgezet onderwijs hebben daarom de krachten gebundeld met het doel ook meer havoleerlingen te interesseren voor techniek. De TechTour, de truck met technische snufjes, heeft ertoe geleid dat de open dagen van technische hbo-opleidingen beter worden bezocht. ,,Dat is een vooruitgang, maar we merkten dat veel leerlingen na afloop van zo’n open dag nog steeds niet goed wisten wat ze na die vier jaar met hun opleiding zouden kunnen doen”, aldus 21

In de truck van de TechTour kunnen middelbare scholieren allerlei proefjes doen.

HR-MANAGER Rianne Ursinus, Itho Daalderop

DE CIJFERS

,,Wij maken innovatieve producten en systemen die een bijdrage leveren aan een comfortabel en energiezuinig binnenklimaat. Daarvoor hebben we goede technici nodig, die voor een belangrijk deel van de HAN komen. De afgelopen jaren hebben we regelmatig studenten gevraagd in projectvorm mee te denken. Ze hebben een frisse blik en komen met verrassende bijdrages. Daarnaast ontvangen we HAN-studenten voor rondleidingen en workshops. Ze hebben soms een totaal andere voorstelling van techniek en zijn verbaasd over de innovaties die we ontwikkelen in het lab. We doen graag mee aan de excursies met havoleerlingen, die de HAN organiseert. Zo hopen we te laten zien dat techniek niet saai is maar de toekomst heeft.”

23%

van de havoleerlingen kiest voor een technische opleiding. Bij vwo-leerlingen ligt dat percentage op 43 procent.

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

‘Het nieuwe kabinet moet technisch onderwijs voor iedereen toegankelijk maken’ DOEKLE TERPSTRA, VOORZITTER UNETO-VNI

60% van de havoleerlingen heeft een technisch profiel, maar hiervan kiest minder dan de helft voor een technische vervolgstudie.

CEO BOUWER LEGERVOERTUIGEN Henk van der Scheer, Defenture ,,Veel van onze engineers komen van de HAN. We merken dat het lastiger wordt technisch gekwalificeerd personeel aan te trekken. Daarom is het belangrijk dat wij een bijdrage aan het onderwijs leveren. Wij bieden afstudeer- en stageplekken. In april ontvangen we havoleerlingen op excursie. De volgende stap is dat wij concrete projecten leveren voor de hogeschool, zodat studenten motorvoertuigentechniek bezig gaan met bijvoorbeeld de lichte wielophanging. We moeten ervoor zorgen dat techniek sexy blijft voor de jongeren en dat ze niet vier jaar lang alleen maar in de boeken zitten. We willen de komende jaren ook gastcolleges gaan geven.”

Alex Dorgelo. ,,Met de excursies naar bedrijven denken we ze beter te kunnen helpen bij hun studiekeuze. Ze krijgen een concreter beeld van de baanmogelijkheden.” In het voortgezet onderwijs leven veel misverstanden over techniek, weet natuurkundedocent André Slomp van het Beekdal Lyceum in Arnhem. ,,Decanen hebben vaak weinig affiniteit met bètavakken en technische opleidingen. Ook ik vind het moeilijk om de ontwikkelingen bij te houden. Ik heb dus geen actueel beeld van wat er voor mijn leerlingen te koop is na de havo.”

Betere bedrijfsexcursies Slomp is samen met zijn collega Jos Luijten van het Montessori College in Arnhem een dag per week gedetacheerd

33.000 technici zijn er tot 2018 te weinig in de energiesector: hbo’ers elektrotechniek, werktuigbouw en civiele techniek.

bij de HAN. Ze vergroten er hun kennis van de opleidingen en zijn tegelijkertijd bezig een netwerk met natuurkundedocenten op te zetten. De docenten selecteren potentiële techniekstudenten voor excursies naar bedrijven. ,,Wij kennen onze leerlingen beter dan de decaan. Door met een selecte groep bedrijven te bezoeken voorkom je ongewenste groepsdynamiek. Het komt te vaak voor dat leerlingen in een groter verband bezwijken onder de groepsdruk en hun interesse voor techniek niet durven te tonen.” Het inzetten van vo-docenten zal tot betere bedrijfsexcursies leiden, verwacht Alex Dorgelo. ,,Zij weten wat werkt bij jongeren van een jaar of 16.” Komende maand zullen de eerste 70 leerlingen een bezoek brengen aan vijf

bedrijven ontvangen in april de eerste havisten voor een excursie: Parenco, Itho Daalderop, Defenture, Kranendonk en Rijnstate.

Alex Dorgelo, HAN technische faculteit

‘Bedrijfsexcursies geven havisten een beeld van de mogelijkheden’ bedrijven: Parenco, Itho Daalderop, Defenture, Kranendonk en Rijnstate Ziekenhuis. ,,Dat zijn hot leads. De leerlingen zijn gemotiveerd. Ze hebben eerst de truck gezien, daarna de open dag bezocht en gaan nu een kijkje nemen in de praktijk. In het verleden schoten we met hagel op toekomstige studenten. We kiezen nu voor een gerichte benadering.” 

han.nl hantechtour.com

30 activiteiten en 17 proefjes kunnen leerlingen doen aan boord van de HAN TechTour, de truck die langs middelbare scholen gaat.

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

tekst LEO VAN MARREWIJK illustratie ANNEMARIE GORISSEN

INNOVATIE De producten van de toekomst worden nu ontwikkeld.

Moderne bus rijdt op mierenzuur De elektrische auto en de waterstofauto krijgen er een concurrent bij: een auto die rijdt op mierenzuur. Samen met bussenfabrikant VDL laten 35 studenten van de Technische Universiteit Eindhoven de eerste stadsbus rijden op deze bijzondere brandstof.

e Partij voor de Dieren vreesde even dat het multidisciplinaire Team FAST mieren ging uitmelken om mierenzuur te krijgen. Maar aan de winning van mierenzuur komt geen mier te pas. Max Aerts, projectleider van Team FAST: ,,Mierenzuur is een energiedrager die wordt gevormd door een chemische reactie van water met CO2. Het is een molecuul dat onder meer voorkomt in mieren en brandnetels.’’

Pionieren

Naam: Max Aerts (25) Bedrijf: Team FAST (Formic Acid Sustainable Transport) Branche: duurzaam vervoer

Team FAST is met VDL, dat onder meer bussen fabriceert, op de Automotive Campus Helmond een stadsbus aan het testen die een continu vermogen van 25 kilowatt moet leveren. Vorig jaar kreeg het team een schaalmodel van een meter, de Formauto Junior, aan de praat met mierenzuur. ,,Het opschalen van een model naar een 12 meter lange bus is complex. Je hebt bijvoorbeeld een ander koelsysteem nodig. We zijn echt aan het pionieren. VDL levert de elektrische bus met aandrijving. Zelf richten we ons op de mierenzuur-range extender, die het bereik van de bus moet vergroten. Zo kunnen we focussen op het nieuwe deel.’’

De techniek van het mierenzuursysteem heeft volgens Aerts belangrijke voordelen ten opzichte van bestaande technieken. Daarbij blijven fossiele brandstoffen helemaal buiten beeld, omdat ze eindig zijn en dus geen serieuze optie vormen voor de lange termijn.

Goedkoper Maar het duurzame mierenzuur heeft ook voordelen ten opzichte van waterstof (brandbaar en gevaarlijk) en elektrisch rijden, waarbij het gewicht van accu’s (plus de lange laadtijd) een grote actieradius in de weg staat. ,,Bovendien is mierenzuur vloeibaar. Je kunt het straks op eenzelfde manier tanken als je nu met benzine doet. Voor waterstof zou een investering van een paar miljoen per station nodig zijn. Mierenzuur is tientallen malen goedkoper.” Naast busvervoer ziet Aerts in de toekomst ook andere toepassingsmogelijkheden voor mierenzuur, zoals binnenvaart en andere vormen van zwaar vervoer. ,,We voeren gesprekken met vervoerders die de techniek interessant vinden, maar ik begrijp goed dat commerciële partijen eerst willen zien hoe de bus rijdt.’’ 

Team FAST is voortgekomen uit een Honors Program van de TU Eindhoven in 2014. Tien studenten stortten zich toen op het thema energie. Fast staat voor formic acid sustainable transportation. teamfast.nl

OSSE KRANEN TOT IN ZUID-KOREA In Londen, bij de Tower Bridge

Spierings wil uitgroeien tot wereldmerk

ie in Zuid-Korea een bouwplaats van een beetje formaat bezoekt, maakt grote kans daar een bouwkraan uit Noord-Brabant te zien. In het Aziatische land staan ongeveer 30 mobiele kranen die zijn geproduceerd bij Spierings Mobile Cranes uit Oss. De werktuigen worden ingezet bij hijsklussen tot 10 ton en 60 meter hoogte. In de praktijk komt het erop neer dat deze mobiele kranen bij 80 procent van alle hijswerkzaamheden kunnen worden ingezet. Spierings exporteert naar 21 landen. De meeste van de bijna 900 kranen die het sinds 1987 produceerde, draaien in Groot-Brittannië, Duitsland, Scandinavië, België en Zwitserland. Maar ook – zij het spaarzaam – in IJsland, Zuid-Afrika en in Mali.

3.000 wereldwijd Spierings zet stevige en strategische stappen om meer kranen voor het buitenland te produceren. Nu gaat ongeveer de helft van alle nieuwe Spierings-werktuigen naar kraanverhuurbedrijven of bouwbedrijven in Nederland en de rest naar de ruim 20 andere landen. Maar volgens commercieel directeur Koos Spierings moet die verhouding op de schop. ,,We willen een wereldmerk worden.’’ Wereldwijd worden er ongeveer 3.000 kranen per jaar geproduceerd, waarvan zo’n 50 door Spierings. ,,We hebben daar dus nog een 26

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

tekst WOUTER TER HAAR foto JEROEN APPELS

GRENZELOOS Slagen in het buitenland. Wat moet je doen, wat moet je laten?

KOOS SPIERINGS ‘De vraag is nu groter dan we aankunnen’

Commercieel directeur Koos Spierings met daarachter zijn oom Leo Spierings, oprichter van het bedrijf. AD

‘Innovatieve aanpak wordt opgemerkt door klanten in eigen land en in het buitenland’ uitdaging om dit internationaal verder uit te rollen.’’ Kansen ziet het bedrijf volop. ,,Want we hebben een uniek concept. We maken een kraan die écht luistert naar en inspeelt op de wensen van de machinist.’’ De kranen – waarvan de bouw twaalf weken vergt – worden compleet in Oss geproduceerd. Bij het bedrijf werken nu 254 mensen in vaste dienst. Volgens Spierings moet het personeelsbestand binnen een paar jaar groeien naar zo’n 350 mensen. ,,We zijn een echt maakbedrijf en produceren eigenlijk een heel sexy product. Vroeger werd er weleens geschamperd dat we alleen een bos steigerpijpen leverden, maar wat wij verkopen, is echt hightech. We hebben alle technieken hier in huis om een fraai eindproduct te maken.’’

Elektromotor Innovatie hoort nadrukkelijk bij zo’n hightechbedrijf. In de loop van dit jaar komt er een geheel in eigen huis ontwikkelde hybridekraan met een elektromotor op de markt. ,,Daar zien we ook internationaal zeker veel mogelijkheden voor.’’ Maar de innovatieve aanpak van Spierings gaat ook aan afnemers in eigen land niet voorbij. Mammoet Nederland plaatste in 2016 nog een order voor vijf mobiele torenkranen van het nieuwste model, met een gieklengte van 48 meter. Plannen om de productie naar het buitenland te verplaatsen, zijn er in Oss allerminst. ,,Misschien gaan we de komende jaren wel meer toeleveranciers inschakelen, efficiënter produceren en wellicht meer automatiseren. Maar we houden vast aan een puur Nederlands maakproduct. We zijn een Nederlandse onderneming en dat blijven we.’’ De kranenbouwer is marktleider in de ontwikkeling en bouw van mobiele torenkranen. Wereldwijd kent Spierings één concurrent: het Duitse concern Liebherr. Wel zijn er diverse wereldwijd opererende bedrijven die net als Spierings telescoopkranen op de markt brengen. ,,Zij vissen min of meer in dezelfde vijver. Maar wij kunnen ons onderscheiden door goed op de vraag van de markt en de gebruikers in te spelen. Daar zijn wij sterk in.’’ AD

De Osse kranen, die per stuk uiteindelijk circa 1 miljoen euro kosten, hebben een haakhoogte tot 65 meter en kunnen 10 ton aan maximaal gewicht tillen. Ze worden afgenomen door kraanverhuurders en vaak ingezet bij grote bouwen renovatieprojecten of in de industrie. ,,Maar er zijn ook bouwondernemingen die een eigen kraan willen.’’ Sowieso worden de kranen veel in de bouw ingezet. Het bedrijf ziet dat als een echte groeimarkt. Daarnaast is Spierings de laatste jaren actief op de markt voor gebruikte kranen. Die worden in Oss volledig gereviseerd. ,,In Polen draaien kranen van ons die 25, 26 jaar geleden zijn geproduceerd. Die zijn hier intern geheel onder handen genomen, gemoderniseerd en kunnen weer jaren mee.’’

TIPS VAN DE EXPORTEUR Spierings Mobile Cranes produceerde sinds 1987 zo’n 900 mobiele torenkranen die wereldwijd worden ingezet.

Keiharde confrontatie De markt trekt inmiddels weer aardig aan, stelt de commercieel directeur vast. De orderportefeuille is tot het tweede kwartaal van 2018 gevuld. ,,De vraag is nu groter dan we aankunnen. Vandaar dat we dus de capaciteit willen verdrievoudigen.’’ Dat was vijf, zes jaar geleden wel anders. Spierings werd destijds keihard geconfronteerd met de crisis in de bouw, toen er orders werden geannuleerd. De neergang leidde zelfs tot het ontslag van tientallen medewerkers. Inmiddels is het bedrijf sterk groeiende en weer nadrukkelijk op zoek naar nieuwe krachten. De onderneming slaagt er doorgaans goed in om voldoende technisch personeel te vinden. ,,Daar klagen we niet over. Dat komt ook doordat we een product maken waaraan het ontzettend leuk werken is. Want in welk bedrijf zie je nu zoiets groots uit eigen handen ontstaan en uiteindelijk de deur uit rijden?’’ 

Familiebedrijf Spierings maakte faam met hun torenkraan op wielen. Een van de afnemers is Mammoet. spieringsmobilecranes.com

Wie Wat Van Omzet Over

Koos Spierings (33) mobiele kranen Spiering Mobile Cranes in Oss 55 miljoen euro ruim 21 landen wereldwijd, met West-Europa als belangrijkste afzetmarkt

2 3 4 5

DIRECT CONTACT Spierings maakt een technisch en complex product. We zoeken daarom direct contact met de gebruiker en laten dit bewust niet via de dealer of importeur lopen. Zo kan optimaal worden ingespeeld op de specifieke wensen van de gebruiker.

WEES BEREIKBAAR Verkopen is één, maar het ondersteunen van je product is minstens zo belangrijk. Spierings is 24 uur per dag bereikbaar voor als er iets aan de hand is met één van onze kranen.

LEG ALLES VAST Als je de grens over gaat is het belangrijk alles vast te leggen wat te maken heeft met de leveringsvoorwaarden. Zeker als je met andere culturen te maken krijgt.

AMBASSADEURS Als je een kwalitatief hoogstaand product levert en een goede service, heb je tevreden klanten. Dat zijn de beste ambassadeurs, want die vertellen hun goede ervaringen verder.

MACHINIST Het is van belang je te onderscheiden van de concurrentie. De machinist is voor ons het uitgangpunt. Die is de schakel voor ons succes.

DEONDERNEMER.NL De hele dag door nieuwe kennis, inspiratie en events die jou als ondernemer aanspreken.

MILIEUBEWUST WINST MAKEN Een fortuin verdienen – dat klinkt aanlokkelijk, niet? Maar klinkt het nog net zo aanlokkelijk als je beseft dat je het milieu kwaad berokkent?

Ik heb een fantastisch bedrijfsidee waarmee ik een fortuin ga verdienen. Er blijkt wel een kanttekening te zijn: na wat rekenwerk ben ik tot de conclusie gekomen dat de wereld – onder meer vanwege mijn fantastische idee – over 300 jaar niet meer bestaat. Wil ik mijn plan dan nog wel doorzetten? Voor velen doen milieu-overwegingen er waarschijnlijk niet (echt) toe. De wetenschap heeft immers al keer op keer geconcludeerd dat onze samenleving geen 1.000 jaar meer zal bestaan als we op de huidige voet doorgaan. En gaat het runnen van een succesvol bedrijf niet per definitie slecht samen met milieubewustzijn? Dat betwist ik. Binnen succesvolle businessmodellen speelt steeds vaker circulariteit een rol. Gelukkig maar. Wie hier nog niet mee bezig is, heeft over een paar jaar geen bestaansrecht. Constructieve commercie heeft de toekomst. Behalve met een marge- of winstdoelstelling, dien je je businessmodel te verrijken met een milieudoelstelling. Neem de branche van de consumentenelektronica. Die wordt beheerst door een marketinggedreven featurefetisj. Gebruikers die het niet nodig vinden om de paar jaar een nieuw apparaat te kopen, zijn de dupe, want updates en onderdelen zijn op een gegeven moment niet meer beschikbaar. Hergebruik is de beste vorm van recycling. Bij leapp kiest de klant voor een refurbished – dus in nieuwstaat teruggebracht – product van Apple. Omdat dit voordeliger is dan een nieuw product en omdat de klant niet per se de allernieuwste features hoeft te hebben. Door een refurbished product aan te schaffen, wordt er één product minder geproduceerd. Het circulaire businessmodel van leapp heeft enorm bijgedragen aan onze naamsbekendheid. Er is vraag naar milieuvriendelijke producten en media haken graag op het onderwerp aan. Dit helpt een milieubewuste onderneming om sneller succesvol te zijn, terwijl vaak wordt aangenomen dat je vanuit milieubewustzijn geen geld kunt verdienen. Milieubewuste businessmodellen kunnen net zo succesvol en winstgevend zijn als milieubelastende businessmodellen. Een duurzaam karakter kan je bedrijf zelfs sneller doen groeien.

Een groeiend aantal webwinkels dingt naar de gunst van de consument. Manoj Mehta, countrymanager Benelux van Cognizant, geeft 4 tips om klanten te binden.

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

VEREENVOUDIG HET AANKOOPPROCES Consumenten hebben een groeiend ongeduld. Daarom is het zinvol om het check-outproces en de bestelling, betaling en afronding van een aankoop te verbeteren en te versnellen.

‘Hergebruik is de beste vorm van recycling’

INVESTEER IN MOBIELE SITES Het is van belang dat je kanalen, inclusief mobiele platforms, up-to-date zijn. Google kijkt tegenwoordig eerst naar opvallende content op mobiele sites.

MAAK AANBIEDINGEN PERSOONLIJK Bouw profielen van consumenten gebaseerd op hun aankopen, productreviews en interactie met sociale media.

HERKEN HET TYPE KLANT Je moet zien of iemand voor het eerst binnenkomt of al een vaste klant is. Elke fase brengt voor de klant een eigen mate van loyaliteit met zich mee.

foto BART HOOGVELD

Rogier van Camp is CEO van leapp. In 5 jaar tijd heeft hij een internationaal bedrijf op de kaart gezet dat premium Apple-producten breed beschikbaar maakt en tegelijk een maatschappelijk belang vertegenwoordigd. De columns van Rogier van Camp en een interview met hem zijn ook te lezen op deondernemer.nl.

tips

om klanten te binden

tekst BRAM DE VRIND foto’s BART HOOGVELD

Gwenny Moonen-Titulaer is jurist bij HBO Juristen

BESTE BLOG GESELECTEERD VAN ONZE WEBSITE

ONDERNEMEN IS GEWOON DOEN Het aantal ondernemers groeit weer. Goed nieuws, maar hoe maak je van jouw onderneming een succes? Als je nieuwe producten of diensten in de markt zet, moet je niet alleen kennis hebben, maar dan tellen ook zaken als een duidelijke visie, daadkracht en doorzettingsvermogen. ‘Luister niet naar alle goedbedoelde adviezen, maar ga je eigen weg’, zegt Corendon-directeur Atilay Uslu. Michiel Muller (van Tango, Route Mobiel en Picnic) zegt: ‘Begin gewoon, samen met je angst, kom van je stoel. Onderzoek en experimenteer. Een idee zonder daaraan gekoppelde actie is niets waard. En eeuwige spijt resteert als je het niet probeert.’ Tot slot Arjen Noorbergen, oprichter van Quby (het bedrijf achter Toon van Eneco): ‘Je moet als ondernemer zelf tot het gaatje gaan, snappen hoe de wereld in elkaar zit, de mouwen opstropen en aan de bak! Oftewel: ga gewoon vieze handen maken als je wilt innoveren.’

REMKO WOUTERS ONDERNEMER EN OPRICHTER VAN SYNPACT

Hoe je een briljant idee beschermt Je hebt een fantastisch idee. Hoe voorkom je nu dat iemand ermee aan de haal gaat?

en abstract idee is nauwelijks te beschermen. Een uitgewerkt idee wel. Dus dat is altijd de eerste stap: uitwerken. Vaak heb je anderen nodig om je plan te realiseren. Je komt er dus niet onderuit het te delen. Regel voordat je dat doet altijd een datumbewijs. Dat kan bij een notaris of via het Benelux-Bureau voor de

Intellectuele Eigendom. Dit bewijs kun je vervolgens opnemen in een geheimhoudingsverklaring. Ook belangrijk: bewaar alle communicatie. Better safe than sorry! Een uitgewerkt idee wordt een vinding genoemd. En een vinding is dus wel te beschermen. Hoe je dat doet, hangt van de vinding af. Een technische uitvinding bescherm je met een

octrooi. Een octrooi is 20 jaar geldig. Je kunt een idee ook beschermen door het te koppelen aan een merknaam, die je vervolgens laat registreren. Alleen een tekst is automatisch beschermd, zelfs tot 70 jaar na het overlijden van de maker. Is het product niet makkelijk na te maken? Dan kun je ervoor kiezen de werkwijze geheim te houden. Aan een bedrijfsgeheim worden wel eisen gesteld. Het idee moet niet alleen geheim zijn, maar ook handelswaarde hebben. En je moet maatregelen hebben genomen om het geheim veilig te stellen. Groot voordeel: het idee blijft onbeperkte tijd beschermd.

Dit is een korte versie van de blog van jurist Gwenny MoonenTitulaur. Lees de hele blog op deondernemer.nl.

NIEUWE MANAGEMENTSTIJL

Ondernemer laat personeel over miljoenen beslissen Weg met vaste werktijden, functieprofielen en beoordelingsgesprekken. Allard Droste werkt in zijn snelgroeiende bedrijf Aldowa met een cultuur van eigen verantwoordelijkheid en volledig vertrouwen. Het gevolg: medewerkers beslissen zelf over miljoenenorders en zijn bijna nooit ziek. Droste werkte jarenlang als manager bij Stork. Hij kreeg genoeg van de regels en hiërarchie, kwam metaalbewerkingsbedrijf Aldowa op het spoor en vond investeerders om het bedrijf in 2007 te kopen. Hij zette er een cultuuromslag in gang, waarna Aldowa groeide van 13 GO

naar 50 medewerkers en van 2,5 naar 12 miljoen euro omzet, terwijl het verzuim terugliep van 7 naar 2 procent. Aldowa won een FD Gazellen Award en de VNO-NCW Nieuwe Heldenprijs. Droste verwerkte zijn ideeën over management in een boek.

Wat deed u precies anders waardoor Aldowa zo groeide en het verzuim terugliep? ,,We werken vanuit een open cultuur. Medewerkers kunnen het werk prima onderling organiseren. We geven personeel verantwoordelijkheid over grote beslissingen. Een productiemedewerker koopt

zelf grondstoffen ter waarde van jaarlijks miljoenen euro’s. Dat vertrouwen leidt tot een hoge mate van betrokkenheid.”

Wat schiet je ermee op medewerkers als medeondernemers te benaderen? ,,Een medewerker krijgt een opdracht van bovenaf, terwijl een medeondernemer zelf mag beslissen. Met mijn methode worden medewerkers eigenaar van hun werk. Dat wakkert trots aan, met als gevolg dat ze een stapje extra zetten.”

Heeft u uw team aan boord kunnen houden tijdens de

bouwcrisis? ,,Tijdens de crisis hebben we tegen de medewerkers gezegd: ‘Je hoeft niet te vrezen voor je baan. Het woord ‘crisis’ kennen we niet.’ Het effect was 15 procent omzetgroei per jaar, met ontzettend loyaal en gemotiveerd personeel. De winst duikelde weg, maar na de crisis hadden we een oersterke organisatie en groeiden we met 60 procent.’’

Op deondernemer.nl/allarddroste staat een uitgebreide versie van dit interview. 31

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

tekst RENÉ BOGAARTS illustraties JOHANNA BAPTIST

DOSSIER Ondernemerskwesties uitgediept; wat je in elk geval moet weten.

KLANTEN VANGEN (die je al had) Facebook, Instagram en WhatsApp bieden fantastische mogelijkheden voor marketing en klantenbinding. Maar je moet niet domweg willen verkopen.

ent u jarig, dan kunt u zomaar een felicitatieberichtje van uw telecomprovider ontvangen of een kaartje van een bouwmarkt waarvan u een klantenkaart hebt of een kortingsbon voor een nieuwe bril – uiteraard wel binnen een maand te besteden. Bedrijven gebruiken de gegevens van hun klanten om te suggereren dat ze een persoonlijke band met hen hebben. Het is echter de vraag of die klanten de attent bedoelde gestes op prijs stellen, omdat ze beseffen dat de gelukwensen rechtstreeks uit de computer komen rollen.

Technologie ,,Zo’n telefoonberichtje is inderdaad wel erg rechtlijnig’’, zegt Rik Vera, partner van het vooraanstaande marketingbureau Nexxworks uit Gent. Dat is volgens hem het probleem van grote bedrijven. Die hebben vaak het idee dat ze alleen op basis van GO

technologie in contact kunnen komen met hun klanten. Voor mkb-ondernemers, die hun klanten vaak wel persoonlijk kennen, is het volgens Vera veel gemakkelijker een band met hun klanten op te bouwen door technologie in te zetten. Een felicitatie van een zakenrelatie die je echt kent, komt immers anders over. ,,Maar Marketingmanager Willem Hajer

‘Het gaat om het effect, dus om bereik maal conversie’ het gekke is dat mkb-bedrijven juist achterlopen met het gebruik van sociale media als Facebook, Twitter, WhatsApp of Instagram voor marketingdoeleinden. Ze denken dat het voor hen te duur of te ingewikkeld is.” Vera’s gevoel wordt bevestigd door de cijfers. Volgens onder-

zoek van onlinemarketingbureau DTG dat medio vorig jaar verscheen, heeft van de Nederlandse mkb-ondernemers slechts 13 procent onlinemarketing omarmd, ziet 29 procent het belang er wel van in en doet maar liefst 53 procent helemaal niks op dat terrein. Branches die vooroplopen in het gebruik van social media zijn de horeca, automotive en fooddetailhandel. De bouwnijverheid en het transport lopen achter. Vera, die jaarlijks over de hele wereld wel honderd spreekbeurten geeft over socialmediamarketing en ook tijdens de Week van de Ondernemer acte de présence gaf, ziet twee verschillende werelden. ,,De ene wereld is die van de technologie die veranderingen in onze levens teweegbrengt die gigantisch worden onderschat. Ik zeg altijd dat bedrijven vroeger bloemen waren. Om ervoor te zorgen dat de bijen op hen afkwamen, moesten ze zich met de mooiste kleuren tooien. Tegen33

woordig zijn consumenten de bloemen; zij kunnen wachten tot aanbieders zich als bijen aan hén presenteren. In de andere wereld heerst angst. Mkb-ondernemers overzien de veranderingen niet, begrijpen niet wat er gebeurt en hebben geen idee hoe ze het moeten aanpakken. Ze zullen actie moeten ondernemen om te overleven, maar ze staren zich blind op wat grote bedrijven als Bol.com, Coolblue of Facebook doen.”

Community

48 %

van de mkb’ers besteedde in 2015 het maken van zijn website uit aan een professionele partij. In 2013 was dat 42 procent.

40 % van de mkb’ers had in 2015 een pagina op Facebook. In 2013 was dat 29 procent.

29 %

van de mkb’ers vindt onlinemarketing belangrijk. 53 procent ziet er niks in.

Eind januari maakte Albert Heijn bekend een eigen videokanaal te beginnen, Appie Today, met simpele filmpjes over trends, koken en andere aansprekende onderwerpen. Medewerkers en klanten worden gestimuleerd filmpjes in te sturen. Het gaat er bij Appie Today niet om artikelen te verkopen, maar om de naam Albert Heijn op een sympathieke manier te koppelen aan de goede dingen des levens. ‘Een sociale zender’ noemt het bedrijf het. Mkb’ers zullen verzuchten dat zoiets voor hen niet is weggelegd, maar volgens Vera hoeft het helemaal niet zo moeilijk te zijn klanten bij jouw bedrijf betrekken. ,,Als je maar niet denkt dat je sociale media kunt inzetten om alleen maar meer spullen te verkopen.” Het gaat er volgens Fenje Bolt van theewinkel Tea Bar in Amsterdam ‘gewoon om een beetje lol te maken’ met onlinemedia. Bolt en haar zakenpartner Sara Verver, die een groothandel

en een webshop hebben, zijn behoorlijk actief op sociale media. ,,We vertellen natuurlijk weleens dat we een nieuw product hebben, maar het gaat niet om het verkopen. De mensen die ons volgen, maken deel uit van een bepaalde community; ze vinden dat wij bij ze passen. Ze komen echt niet alleen uit Amsterdam, maar uit heel Nederland en uit België en Duitsland. We posten mooie plaatjes en filmpjes over thee en vertellen waar we mee bezig zijn. We gebruiken sociale media als een mooie marketingPeter Olthoff van DTG

‘Maar een op de acht ondernemers vraagt klanten om recensies’ tool. Maar we zien wel vaak dat de verkoop toeneemt als we iets leuks over een bepaalde theesoort hebben verteld.”

Vloggers Op Facebook heeft Tea Bar, een bedrijf met zeven medewerkers, een eigen pagina met een kleine 4.000 actieve volgers. Het leuke van zo’n actieve community is dat deelnemers op hun beurt ook weer actief zijn. ,,We hebben veel actieve vloggers in onze gelederen die filmpjes maken over onderwerpen als mode, beauty en gezondheid. Vaak vragen succesvolle vloggers geld voor het noemen van producten, omdat ze zoveel volgers hebben, maar deze

EXTREEM KLANTGERICHT Nu consumenten artikelen en diensten overal vandaan kunnen halen, moet de houding van ondernemers veranderen. ,,Ik geloof in extreme klantgerichtheid’’, zegt marketingdeskundige Rik Vera (foto). ,,Daarin kunnen kleine bedrijven uitblinken, maar ook grote bedrijven kunnen er succes mee boeken. Zo doet de Belgische telecomprovider Telenet alles om klanten tevreden te houden. Als zich een probleem voordoet, lost een technicus niet alleen dat probleem op, maar controleert hij ook de instellingen in huis, vervangt hij gratis verouderde kabels en checkt hij de wifi-instellingen.’’

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

Vera krijgt bijval van Willem Hajer van ThiemeMeulenhoff. ,,Je richten op meer, meer en nog meer nieuwe klanten heeft geen zin als de achterdeur openstaat. Belangrijker is het bestaande klanten blij te maken en te blijven verrassen.’’ Bedrijven als Bol.com en CoolBlue, die hun klanten ook maar alleen kennen via hun aankopen en hun zoekgedrag, doen hetzelfde. ,,Bij Bol.com zetten we sociale media in om de klant te raken met content die voor hem relevant is, op zo’n manier dat het nooit verveelt’’, zegt een woordvoerder.

vloggers zijn met ons meegegroeid. Ze vinden ons sympathiek en weten dat wij geen budget hebben voor marketing. Jonge vloggers krijgen van ons wel theesamples als ze erom vragen.”

Mailcampagne Bolt nodigt volgers uit beoordelingen op de Facebookpagina van Tea Bars achter te laten. Zij maakt zich geen zorgen over negatieve beoordelingen van haar bedrijf, maar volgens het onderzoek van DTG doen veel andere ondernemers dat wel. ,,Slechts een op de zeven à acht ondernemers vraagt consumenten actief een recensie op hun site of pagina te posten”, zegt Peter Olthoff van DTG. ,,De angst voor negatieve reacties is groter dan het besef hoeveel voordelen dergelijke recensies bieden. Acht van de tien consumenten kijken naar de ervaringen van andere klanten en in driekwart van de gevallen spelen die daadwerkelijk een rol bij de aankoop.” Olthoff wijst erop dat een lijst met louter positieve reacties consumenten zelfs alleen maar argwanend maakt. Ondernemers die denken dat ze met sociale media vooral veel bereik kunnen hebben, zien volgens deskundigen niet waar het werkelijk om gaat. Vera werkte jarenlang samen met een Vlaamse wever die sociale media heel creatief en succesvol inzette, maar zich daarbij op een beperkte kring richtte. Via Facebook vertelde hij zijn afnemers over het wel en wee van zijn Engelse schaapskuddes. ,,De stoffen die hij maakte, waren al verkocht voordat ze geweven waren. Hij leverde zijn klanten, bedrijven die vooral woningtextiel maakten, er als het ware een compleet verhaal bij.” Maar het is niet voor iedereen voldoende mooie verhalen te vertellen en een community te bouwen. ThiemeMeulenhoff is op sociale media ook op verkoop gericht. Maar ook dan gaat het niet om alleen het bereik. ,,Het gaat om effect. En dat is bereik maal conversie”, zegt Willem Hajer, marketingmanager bij de educatieve uitgeverij. In plaats van ouderwetse, grote reclamecampagnes kiest hij voor kleine acties via verschillende kanalen. ,,Want als je iets bekend GO

10 TIPS ■ Gebruik Facebook niet voor harde verkoopacties. ■ Met ingekochte Facebook- of Googleprofielen kun je potentiële klanten gericht benaderen. ■ Zorg dat je website ook goed oogt op tablets en telefoons. ■ Als je je bedrijf registreert en claimt bij Google, ben je beter zichtbaar. ■ Maak je marketing zo menselijk mogelijk. ■ Met zoekmachineoptimalisatie (SEO) wordt je website sneller gevonden. ■ Nodig klanten uit een recensie op je site of Facebookpagina achter te laten. ■ Bied klagende klanten online een oplossing. ■ Klanten kijken niet alleen naar de prijs, maar ook naar de service, afleversnelheid en betrouwbaarheid. ■ Het behoud van klanten is vaak belangrijker dan het werven van nieuwe.

maakt op bijvoorbeeld LinkedIn, moet je het natuurlijk ook op je homepage zetten. En misschien kun je er ook een mailcampagne aan toevoegen.” Hajer beklemtoont dat hij zijn klanten niet het hele jaar door informatie hoeft te geven. ,,Bij de verkoop van lesmateriaal is het juist zaak het goede moment te kiezen.’’

Marketingmanager Willem Hajer

‘Alles is te meten, dus bedrijven zouden sneller kunnen reageren dan ze nu doen’

Google Analytics Als het om verkopen gaat, is het wel zaak de resultaten van je onlinecampagnes goed te meten. Hajer: ,,En álles is tegenwoordig te meten. Via Google Analytics kun je bijvoorbeeld achterhalen waar een bezoek aan jouw site vandaan komt. Als je ziet dat vanaf een blog vijf keer is doorgeklikt en vanaf een LinkedIn- of mailbericht maar een keer, weet je waar je de volgende keer het meest van mag verwachten. Maar we gaan nooit voor één kanaal; we kiezen altijd voor een mix, ook van digitaal en fysieke middelen.” Omdat alles te meten is, zouden bedrijven sneller kunnen reageren, maar dat gebeurt nog steeds zelden. Een consument die op Google wandelschoenen zoekt en misschien zelfs een webshop

bezoekt, krijgt wekenlang bij elk internetbezoek aanbiedingen voor wandelschoenen op zijn scherm. Ook als hij bij die shop of ergens anders in de tussentijd al schoenen heeft gekocht. Hajer: ,,Dat is niet zo slim. Die winkel zou moeten stoppen aanbiedingen te sturen. Het is beter na een paar maanden een aanbieding voor schoenenonderhoud op te laten poppen. Ook als je merkt dat er op een gegeven moment niet meer op je aanbiedingen wordt geklikt, moet je je realiseren dat die klant om wat voor reden dan ook niet meer geïnteresseerd is. Doorgaan wekt alleen wrevel op.” En dan gaat zo’n marketinguiting weer erg op zo’n automatische felicitaties lijken. 

20 % van de mkb-bedrijven had in 2015 zijn site in geen vijf jaar veranderd. In 2013 was dat nog 31 procent.

28 %

van de mkb’ers die actief zijn met onlinemarketing, experimenteert met zoekmachineoptimalisatie. 16 procent van die groep maakt actief gebruik van klantbeoordelingen. Bron: MKB Online Monitor 2016, uitgevoerd door Kantar TNS in opdracht van DTG.

tekst NIELS ACHTEREEKTE foto’s MARK VAN DER ZOUW, JOLET JUNG-MOOLENAAR, MIRJAM VAN DER LINDEN,

STRATEGIE Drie top-ondernemers delen hun visie op digitalisering.

Waar liggen ondernemers

wakker? van (echt)

De Ondernemer sprak met 3 top-ondernemers over hun grootste uitdaging op dit moment en hun visie op digitalisering en personeel.

‘Het aantrekken van talent is een uitdaging’

‘We waren te afhankelijk van gemeenten’

OPRICHTER HOUSE OF ELÉONORE BERND DAMME

ONDERNEMER, SCHRIJVER EN SPREKER JACQUELINE ZUIDWEG

‘Door onze groei moeten we veel voorfinancieren’ EIGENAAR MUD JEANS BERT VAN SON 37

Bernd Damme Oprichter House of Eléonore

team deelt mee als aandeelhouder’

‘Het De diamanten juwelenbranche kan innovatiever en duurzamer, meent Bernd Damme. In samenwerking met de Amsterdamse diamantslijperij Royal Asscher kiest hij onder meer voor e-commerce, beleving en in het labaratorium gemaakte diamanten.

Hoe staat dat er tot op heden voor? ,,Vooralsnog goed, aangezien de consumentenbestedingen positief worden beïnvloed. Mochten er flinke importheffingen komen, dan zullen we misschien de stenen specifiek voor de VS uit die markt zelf moeten betrekken.”

Waar lig jij weleens wakker van? ,,Van de huidige politieke ontwikkelingen. De helft van onze omzet komt uit de Verenigde Staten, dus het effect van Donald Trumps aanstelling en regering is voor ons heel relevant.”

Je lijkt niet op één paard te wedden. ,,Inderdaad. We hebben een testjaar achter de rug, waarin we naar verschillende kanalen hebben gekeken. Zoals online met

Amazon en met shop-in-shops bij de Bijenkorf. Ook hebben we ons Bespoke-programma ontwikkeld, waarbij we de klant nauw betrekken bij het proces en in gesprek gaan over de vraag waarnaar hij precies op zoek is. Dat is nu zo’n 60 procent van onze omzet. En in zeven op de tien juwelen die we verkopen zit nu een in het laboratorium gemaakte diamant.”

Wat is de invloed van digitalisering op jouw bedrijf? ,,Buiten onze e-commerceactiviteiten vooral dat de juwelen digitaal

worden ontworpen. De goudsmid maakt schetsen en ontwikkelt een digitaal 3D-model, zodat klanten een beeld krijgen van waar we naartoe gaan. In de branche is het gebruikelijk dit achter de schermen te doen, maar bij Bespoke laten we het zien. Dat geeft meer beleving bij klanten.”

En de grootste uitdaging op personeelsgebied? ,,Goede edelsmeden zijn schaars. Er komen weinig mensen van de opleidingen af. En liever heb je ook iemand met een paar jaar werkervaring. We denken dus voortdurend na over de vraag waar we talent kunnen vinden en begeleiden de ontdekte talenten goed, via het meester-gezelprincipe bijvoorbeeld. Waarbij we mensen overigens niet alleen goed betalen, maar ook waarderen. Het team deelt mee als aandeelhouder. Het aantrekken van het juiste talent is wellicht de belangrijkste uitdaging voor de komende tijd.”

Wat is de invloed van digitalisering op je bedrijf? Jacqueline Zuidweg Ondernemer, schrijver en spreker

‘Ik wil klanten

eerder

kunnen helpen’ Hulp aan mkb’ers met financiële problemen loopt als een rode draad door het ondernemerschap van Jacqueline Zuidweg. Met haar bedrijven Zuidweg & Partners, MKB Doorstart.nl en Schulden.nl richt ze zich op het bieden van hulp en zo vroeg mogelijke signalering.

Waar lig jij weleens wakker van? ,,Ik vraag me voortdurend af hoe ik mijn klanten eerder kan bereiken. Vaak komen mensen via gemeentes bij ons. Dan hebben ze al een lange weg afgelegd. Ik wil ze eigenlijk helpen wanneer de problemen nog minder groot zijn. Schuldhulpverlening voor ondernemers lijkt geen verplichte taak van gemeenten. Meerdere gemeenten hebben de budgetten verkleind of zelfs geschrapt toen GO

ze minder budget van het Rijk kregen. Wat voor Zuidweg & Partners in 2011 een omzetdaling van 15 procent betekende. Tegelijkertijd is onze doelgroep door de toename aan zzp’ers juist een stuk groter geworden. Wat helpt is dat schuldeisers steeds vaker inzien dat het loont eerder aan de bel te trekken.”

Met welke aspecten van je ondernemerschap heb je moeten leren omgaan? ,,Dat je niet alles zelf moet willen uitzoeken. Als je een probleem goed voor jezelf kunt formuleren, kun je het eenvoudig delen met sparringpartners. Veel mensen zijn erg behulpzaam als je gewoon op ze af stapt. Andersom werkt dat net zo. Laatst had ik

nog een gesprek met een jonge, vrouwelijke ondernemer. Die liep tegen heel herkenbare zaken aan.”

Welk advies is je bijgebleven? ,,Tijdens onze reorganisatie kreeg ik veel tegenwind van een manager van wie we afscheid moesten nemen. Juridisch had ik het allemaal netjes geregeld, maar persoonlijk liep het stroef. Daar zat ik behoorlijk mee. En toen heb ik het er bij de sportschool met wat oudere ondernemers over gehad. ‘Ach joh, over een week of twee is het stof weer neergedaald.’ Dat klinkt als een cliché, maar het klopte wel. Je moet oplossingen dus niet forceren. Als ondernemer wil je vaak te snel gaan.”

,,Doordat de correspondentie met klanten en schuldeisers vrijwel volledig is gedigitaliseerd, kunnen we steeds efficiënter werken. Zeker als je je bedenkt dat één klant gemiddeld met achttien schuldeisers te maken heeft. Wel ligt er nog een grote kans in data-analyse. We hebben een schat aan informatie in ons klantvolgsysteem, maar die moet je er dan wel uit zien te halen. Daarvoor doen we nu een onderzoek met een universiteit.”

En de grootste uitdaging op personeelsgebied? ,,Die is eigenlijk al achter de rug. De afhankelijkheid van gemeenten maakt kwetsbaar. Ik heb de organisatie flexibel en weer op maat moeten maken.”

Met welke uitkomst? ,,De organisatie is kleiner en platter geworden. En we zijn meer in teams gaan werken. Zoveel mogelijk zelfsturend, met meer ruimte voor creativiteit. Naar buiten toe formeel, maar intern heel ongedwongen. Ons werk draait immers om mensen.”

Bert van Son Eigenaar MUD Jeans

‘Hard groeien geeft financiële zorgen’ In 2015 heeft Bert van Son een verbetering in het businessmodel van MUD Jeans doorgevoerd. Klanten kunnen duurzame spijkerbroeken nu niet alleen leasen, maar ook aanschaffen. Met een statiegeldmodel. En dat slaat aan.

Waar lig jij weleens wakker van? ,,Momenteel vooral van de financiering van onze groei. Sinds anderhalf jaar groeien we erg hard. Vorig jaar verdubbelde de omzet en dat verwacht ik dit jaar weer. Bijzonder positief dus, maar daarmee moeten we ook steeds meer voorfinancieren.”

Schakel je daar je publiek weer voor in? ,,De crowdfundingcampagne van drie jaar geleden was succesvol en goed voor de publiciteit, maar tegenwoordig is het lastig nog boven het maaiveld uit te komen. Er wordt zo veel gedaan. Bovendien staan we op een ander moment in onze ontwikkeling en kunnen we positieve cijfers laten zien, waardoor banken coulanter zijn.”

Met welke aspecten van je ondernemerschap heb je moeten leren omgaan? ,,Ik besef nu dat we sommige activiteiten beter kunnen uitbesteden. Zo wordt de fulfilment door een externe partij gedaan, wat veel stress scheelt. En we hebben ook een bureau ingeschakeld voor de internetkant. De ontwikkelingen online gaan te snel om zelf volledig up-to-date te blijven.”

Waarvoor creëert dat ruimte? ,,Voor vernieuwing van ons concept en onze producten. Zo hebben we een sweater ontwikeld met 84 procent gerecycled materiaal en een jeans die 40 procent gerecyclede stof bevat. Materiaal dat afkomstig is van oude spijkerbroeken die klanten ons sturen. Alle merken zijn daarbij welkom, zolang er maar voldoende katoen in zit. Zodat er minder kleding in verbrandingsovens belandt. Ook 40

worden in onze nieuwe productiefaciliteit in Tunesië spijkerbroeken niet met chemicaliën gewassen, maar behandeld met ozon en laser. Waarvoor maar 3 liter water nodig is in plaats van duizenden liters.”

Wat is de invloed van digitalisering op jouw bedrijf? ,,Aangezien mensen steeds meer online shoppen, groeit onze e-commerce hard. Desondanks blijft een spijkerbroek een lastig product om online te verkopen. Je wilt immers zien hoe hij om je billen valt. Daarom hebben we ons home-try-programma ontwikkeld. Een klant kiest drie broeken en krijgt die thuisgestuurd. Hij kan ze vijftien dagen proberen, houdt de broek die het beste past en stuurt de andere twee retour. Verder hebben we FitsMe geïnstalleerd, een tool waarmee klanten eenvoudiger de juiste maat kunnen kiezen.”

En de grootste uitdaging op personeelsgebied? ,,Het blijft lastig te bepalen wanneer je iemand kunt aannemen. Je loopt altijd achter de feiten aan, want je hebt mensen nodig voordat je ze kunt betalen. Dat we een sociale missie hebben, heeft overigens wel als voordeel dat mensen in de rij staan om bij ons te werken. Jonge, gemotiveerde mensen die wat willen bijdragen aan de wereld en een hoog salaris minder belangrijk vinden. Precies wat wij nodig hebben om telkens te kunnen vernieuwen.” 

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

Remko Wouters Ondernemer en oprichter van Synpact. Hij werkt al 25 jaar met ondernemers.

foto SIETSKE RAAIJMAKERS

COLUMN Als ondernemer doe je er goed aan tijd vrij te maken om na te denken over de toekomst.

Maak tijd voor vernieuwing Hoe ontstijg je als ondernemer de waan van de dag om je te kunnen richten op doelen voor de lange termijn? 3 tips. Volgens het Nationaal Ondernemers Onderzoek verwacht 75 procent van het mkb de komende jaren te groeien. De belangrijkste uitdaging hierbij, zegt 30 procent, is het vrijmaken van tijd en capaciteit om te werken aan groei. Als ondernemer ben je vaak bezig met de waan van de dag, terwijl de waardecreatie van je bedrijf in de toekomst ligt. Wanneer je als ondernemer begint, steek je meestal onevenredig veel tijd in het realiseren van je droom. Een bedrijf opbouwen gaat niet vanzelf. Maar op een gegeven moment loopt je bedrijf en vullen je dagen zich met klanten, personeel, marketing en financiën. Technologische ontwikkelingen hebben een revolutionaire impact op ons zakelijke bestaan. Je moet permanent op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen en zorgvuldig kijken waar kansen liggen. Kansen die je alleen kunt pakken als je hier tijd voor vrijmaakt en je je blijft focussen op je doel. Er wordt dus veel van je ondernemersvaardigheden gevraagd. Uit onderzoek van ondernemer Peter Hinssen van Nexxworks, een wereldwijd veelgevraagd businessexpert, blijkt dat ondernemers de meeste tijd besteden aan zaken van vandaag, een beetje tijd aan zaken van morgen en bijna geen tijd aan de doelen van overmorgen. Volgens Hinssen besteden ondernemers vooral aandacht en energie aan de ‘shit of yesterday’. Zijn advies: maak simpelweg echt tijd vrij in je agenda om aan overmorgen te werken. ‘Daarmee creëer je waarde voor de toekomst. In het verleden is niets meer te creëren.’ Het klinkt allemaal heel simpel. Maar hoe doe je dat dan? Hoe gebruik je je schaarse tijd

‘De Week van de Ondernemer is een ware snoepwinkel voor ondernemers’ Robert Buisman van Studio Interactive

optimaal? Graag deel ik 3 praktische tips van topondernemers die dit structureel goed toepassen.

1. Zet groeien in je agenda Door elke week een halve dag te besteden aan de toekomst en groei van je bedrijf, maak je ruimte voor waardecreatie. Niemand zal het je kwalijk nemen, je bent immers bezig met het meest cruciale onderdeel van je bedrijf. Door dit structureel te doen, niet even een paar weken, wordt het een patroon en breng je flexibiliteit in het dna je bedrijf. Dat gaat jou en je omgeving een verrassende verandering opleveren. Besteed die halve dag wel met een duidelijk doel. De ene week ga je iets bestuderen,

Eén agendapunt: de toekomst. Je praat nooit over nu en toen de andere week bezoek je een inspirerend congres, je gaat met je team brainstormen over productontwikkeling, je bezoekt een nieuwe klant, gaat met een leverancier praten et cetera. Allemaal slechts met één agendapunt: de ontwikkelingen van overmorgen. Je praat nooit over nu en toen.

2. Gebruik een kritisch groeinetwerk Maak een lijst met mensen en bedrijven die je interessant of fascinerend vindt. Bijvoorbeeld jouw toekomstige concurrenten, succesvolle groeibedrijven uit een andere branche, wetenschappers van de lokale universiteit, je lastigste klant, je kinderen. Bel ze op en maak een afspraak om te praten over hun toekomstvisie op jouw bedrijf en/of product.

Welke toekomst zien zij voor jouw bedrijf over 3 tot 5 jaar? Waar verwachten zij dat jij kunt groeien? Misschien zien ze die groei helemaal niet. Misschien ook wel, maar dan op een andere manier? Denken vanuit een kritisch netwerk geeft je nieuwe inzichten.

3. Stel groei-agents aan In je eigen bedrijf lopen vaak de beste adviseurs rond. Sta open voor hun expertise en hun adviezen voor de toekomst, buiten hun dagelijkse werk en verantwoordelijkheden om. Organiseer op gezette tijden een groeisessie die je zelf begeleidt. Jij stelt alleen maar vragen en geeft geen mening. Heel lastig, maar bijzonder effectief. Werk met het team toe naar een top 10 van kansrijke groei-ideeën. De beste drie ideeën benoem je met elkaar. Daarna wijs je per idee een enthousiaste kartrekker aan. Niet per se een kernteamlid, maar misschien juist een ander persoon. Die geef je een-op-een de opdracht dit initiatief in gang te zetten. De kartrekkers kunnen zaken uitzoeken, analyseren, voorbereiden, uitwerken en jou telkens bijpraten. Zo worden zij vanzelf jouw groei-agents, groei-agents die van binnenuit veranderingen creëren. Die veranderingen worden gedragen door je team en hebben dus een veel hoger slagingspercentage dan gemiddeld. Deze tip kreeg ik van een bekend ceo van een groot ictbedrijf. Ik kan je verklappen: het werkt echt! Al met al gaat het erom dat je je niet verstopt in de drukte, maar dat je het onbekende omarmt en een plek geeft in je dagelijkse werkzaamheden. Het vergt discipline hiervoor tijd te maken, maar het is het absoluut waard. Het gaat tenslotte over de toekomst van jouw bedrijf. Zo houd jij de controle en word je niet overvallen door de toekomst. Een goed moment om te beginnen is tijdens de Week van de Ondernemer. In één dag ben je helemaal up-to-date en zit je barstensvol ideeën voor groei.

Inschrijven v ia www.wvdo .nl 41

DE VRAAG Alligator Plastics wil elk jaar 20 procent groeien. De vraag van eigenaar-directeur Wietse Wissema:

Hoe ga ik de groei van mijn bedrijf financieren? In 2012 besloot Alligator Plastics voortaan te focussen op research en development. Het gevolg: een stormachtige groei. De kunststof onderdelen van Alligator Plastics zijn terug te vinden in bijvoorbeeld medische instrumenten, zeepautomaten en automotoren, maar zelden zichtbaar. ,,Het zijn vooral complexe producten, zoals waterdichte computerbehuizingen, geavanceerde drukventielen en schokbrekers”, zegt Wietse Wissema. Vier decennia na de start in de jaren 50 kwam hij als bedrijfsleider het bedrijf binnen, waarna hij het in 2007 via een managementbuy-out overnam. Twee jaar later stonden de machines stil. De crisis raakte het bedrijf hard. Zeventien mensen op de loonlijst, maar het werk liep terug. Reden voor Wissema om het businessmodel onder de loep te nemen. ,,We wilden weerbaarder worden door ons sterker te richten op de behoefte van de markt.” In 2012 ging het roer om en kwam de focus te liggen op research en development. ,,Om los te komen van onze oude manier van denken hebben we daarvoor vooral nieuwe klanten gezocht.”

In gesprek Met succes. De omzet verdubbelde elk jaar en lag eind 2016 op 10 miljoen euro. Inmiddels heeft het bedrijf meer dan 100 medewerkers. Omdat in 2014 het pand te klein werd, verdubbelde de capaciteit. Toen dit in 2016 ook niet meer afdoende bleek te zijn en Wissema voorzichtig bouwplannen voor een nieuwe productiefaciliteit maakte, kwam een van zijn zakelijke contacten met een voorstel: Alligator Plastics 42

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

zou gebruik kunnen maken van de overcapaciteit van de machines van zijn bedrijf. ,,Zijn business past erg goed bij ons. We besteedden al werk aan ze uit en zijn in gesprek gegaan over een overname.”

Hoge rente Over het bedrag dat gemoeid was met de aankoop, laat Wissema zich niet uit. Wel wil hij kwijt dat Alligator Plastics er zo’n 50 procent meer omzet mee in huis heeft gehaald. En dat de overname volledig bancair is gefinancierd. Kosten en flexibiliteit waren de belangrijkste weegfactoren. Hij heeft nog wel naar andere financieringsvormen gekeken, waaronder crowdfunding. ,,Maar de hoge rente stond me tegen. De partij die ik sprak, betaalde investeerders een rendement van 6 procent. En het zou ons 8 procent kosten. Dat is met de huidige rentestand toch wel fors. Bovendien was het maximale bedrag - zo’n vijf ton - niet toereikend.” Ook over private equity heeft hij nagedacht. ,,De managementondersteuning die zulke partijen bieden, is bij ons op dit moment niet nodig. Zolang ik het zelf kan doen, heeft dat mijn voorkeur.” Voor de toekomst sluit hij echter niks uit. ,,De komende tijd willen we jaarlijks minimaal 20 procent groeien. Het liefst doe ik dat op dezelfde manier als voorheen. De kans dat ik weer een partij tegenkom die zo goed bij ons past, acht ik vrij klein.”

Onze experts Aram Goudsmit, Mark Eenink en Corné Kranenburg over crowdfunding, private equity en het stapelen van financieringsvormen. GO

tekst NIELS ACHTEREEKTE foto HUGO DE JONG

FINANCIERING Als je je onderneming wilt laten groeien, kost dat geld. Waar haal je dat vandaan?

HET ANTWOORD

ARAM GOUDSMIT

MARK EENINK

CORNÉ KRANENBURG

CROWDFUNDINGCONSULTANT DOUW&KOREN

PARTNER TAURUS CORPORATE FINANCE

SECTORMANAGER INDUSTRIE, RABOBANK

,,De kern van crowdfunding is dat je met je publiek plannen realiseert. Daarbij gaat het om meer dan kapitaal alleen. Je kunt ook direct een klantenkring opbouwen en zichtbaarheid genereren. Bij het publiek leeft wel de vraag what’s in it for me? Dit kan een nieuw of een gepersonaliseerd product zijn. In andere gevallen is de tegenprestatie een financieel rendement, waarbij vooral de converteerbare lening in populariteit toeneemt. Daarbij heeft de investeerder het recht later te beslissen de lening met opgebouwde rente uit te laten keren of te converteren naar aandelen. Een voorbeeld: leenplatform Peerby haalde met een publiek van ongeveer 1.000 investeerders ruim 2 miljoen euro op voor uitbreiding van zijn mobiele applicatie. De campagne leverde 4.000 nieuwe gebruikers op. Let wel, Peerby had al een heel betrokken publiek. Dat is geen must, maar daar moet je als ondernemer wel aan willen bouwen.”

,,Private-equitypartijen hebben steeds meer hun eigen niche. Bijvoorbeeld de bouw van apps of groeien in de VS. Daardoor groeit de kans dat er een private investeerder bestaat die jouw business en wensen goed kent. Maar het aanbod is versnipperd, dus het is moeilijk een investeerder te vinden die bij jou past. Daarom is het noodzakelijk goed te weten waarnaar je op zoek bent en dit aan te geven in je propositie. Wil je al je aandelen verkopen? Streef je naar internationale groei? Wil je een partij die flink gaat saneren om je bedrijf weer gezond te maken? Of eentje die je bedrijf samenvoegt met dat van een interessante collega? Wees je bewust van de sterke punten van je organisatie, zoals een goed management, en geef aan hoe de koper hiermee waarde kan creëren. Het is een aanrader om met meerdere partijen om de tafel te gaan. Private investeerders hebben allemaal hun eigen ambities en daardoor kunnen er grote verschillen zijn in de biedingen.”

,,Financieringsvormen worden nu steeds vaker gestapeld, waardoor bedrijven behalve van bancaire leningen steeds meer gebruikmaken van lease, privaat geld, crowdfunding en innovatieregelingen. Dat is interessant voor ondernemers die willen groeien, maar nog niet over een uitgebreid financieel trackrecord beschikken. Het bedrag dat bij de bank moet worden geleend, wordt er vaak haalbaarder door. Hierdoor ontwikkelt de bank zich van louter geldverstrekker tot regisseur. In die rol hebben wij een leenvorm ontwikkeld, waarbij mkb’ers geld lenen van vermogende particuliere klanten. Vooral in de regio, want veel klanten vinden het prettig iets voor hun omgeving te doen. Elke financieringsvorm heeft zijn eigen voordelen. Met private equity haal je niet alleen geld binnen, maar ook kennis en een netwerk. Het is maar wat het beste bij je past. Vooral je drijfveren als ondernemer bepalen welke afslag je neemt.”

douwenkoren.nl

taurus.nl

rabobank.nl 43

UP-TO-DATE Technologienieuws voor ondernemers door Tweakers. En boeken en blogs ter inspiratie.

ANDY RUBIN STORT ZICH OP AI

Nog slimmere smartphone Wat valt er nog te doen voor Andy Rubin, na het maken van mobiel besturingssysteem Android en het ontwikkelen van robotics – toen Google daar nog interesse in had?

Uw bedrijf mobile ready De klant is helemaal mobile ready en appt en bestelt zich suf. U loopt nu en vooral in de toekomst veel inkomsten mis wanneer uw bedrijf geen mobiele strategie heeft, aldus lady geek Brechtje de Leij. In dit boek helpt ze uw business met voorbeelden en praktische tips klaar te maken voor het mobiele tijdperk. MOBIELE EENHEID / BRECHTJE DE LEIJ / FUTURO UITGEVERS 22,95 EURO

Overstappen op het veelbelovende terrein van kunstmatige intelligentie (AI). Global Playground heet de investeringsfirma van Rubin, de schepper van het door Google opgekochte en groot gemaakte Android. Rubin is tegenwoordig bezig met softwarebased hardware, maar laat daarbij de smartphone niet los. Zijn nieuwste onderneming, Essential, wil een smartphone zon-

der schermranden uitbrengen, die dan door koppeling met kunstmatige intelligentie (AI) slimmer moet zijn dan de concurrentie. 

De man die Android maakte, laat de telefoon niet los

Werken vanuit open cultuur Ondernemer Allard Droste omschrijft hoe hij een omzetgroei en cultuuromslag teweegbracht, indachtig de onorthodoxe managementstijl van de Braziliaanse goeroe Ricardo Semler. Weg met regeltjes; werken vanuit een open cultuur en vertrouwen. Met tips voor werkplezier, laag ziekteverzuim en teamspirit. SEMCO IN DE POLDER / ALLARD DROSTE / BOOM UITGEVERS AMSTERDAM 22,50 EURO

Zo regelt u bankfinanciering Hoe maakt u uw financieringsplannen succesvol? In zijn nieuwe boek legt Fred Rutgers stap voor stap uit hoe u de financiering van uw bedrijf op de juiste manier afrondt. Banken willen namelijk best. Ze hebben alleen de juiste informatie nodig om een aanvraag goed te kunnen beoordelen.

WINDOWS ZONDER BAGAGE Windows heeft als groot voordeel én nadeel dat het alle oude programma’s kan draaien. Dit geeft continuïteit, maar ook beheerwerk en beveiligingsrisico’s. Op het eerste wil een ondernemer graag bouwen, op het tweede zit hij of zij niet te wachten. Microsoft herkent dit en gaat met een nieuwe Windowsvariant een streep trekken. Het in de maak zijnde Windows Cloud draait alleen de op veiligheid gekeurde en gemakkelijk geüpdatete apps uit de Windows Store en geen eigen software.

microsoft.com

5.080 Tbps heeft het knooppunt Amsterdam Internet Exchange als nieuw record voor dataverkeer

ZO KUN JE OP LEGALE WIJZE DE BANKKLUIS KRAKEN / FRED RUTGERS / BOEKSCOUT 15,99 EURO

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

tekst JASPER BAKKER, BRAM DE VRIND

Toekomstbestendige Android-modellen De pc-geschiedenis lijkt zich te herhalen voor smartphones. Apple’s iOS is als de Mac: een relatief klein, maar winstgevend platform. En Googles Android is als Microsofts Windows: veelgebruikt en belaagd door beveiligingsproblemen. Terwijl Windows in de loop der jaren veel veiliger is geworden, bevindt Android zich nog midden in de problematische, onveilige fase. Een flink deel van het beveiligingsprobleem voor Android is de doorgifte van updates die bugs en kwetsbaarheden verhelpen. Lang niet alle smartphonemakers nemen de moeite om Androidupdates geschikt te maken en aan te bieden voor al hun toestellen. Google probeert daar wel wat aan te doen en Nederland helpt de klant daar nu bij. De onafhankelijke publieke toezichthouder ACM (Autoriteit Consument & Markt) heeft namelijk bepaald dat Androidkopers geïnformeerd moeten worden over de toekomstbestendigheid van hun aankoop. Nederlandse retailers moeten

NOTITIE-APP VOOR CREATIVITEIT

het vermelden als een telefoon die zij aanbieden geen updates meer krijgt van de fabrikant. Het ontbreken daarvan geldt namelijk als beperking die redelijkerwijs niet kan worden verwacht, aldus de ACM.

tweakers.net

MICROSOFT-APP

Computerloos personeel toch op de hoogte houden De visie van Microsoftgrondlegger Bill Gates is achterhaald. Hij voorzag de bureaucomputer met Microsoft-software als eindstation.

Anno nu is de smartphone doorgedrongen tot elk colbert, elke broekzak en elke handtas. Daarop draait weinig Microsoft-software

en dus gaapt er een kloof met de zakenwereld die draait op Windows, Outlook, Office en meer. Microsoft omarmt wel de cloud en mobiel naast de pc. Maar met de nieuwe app StaffHub wil het bedrijf ook werknemers zonder vast bureau of pc bedienen. Winkelmedewerkers, zorgspecialisten, technische onderhoudsexperts en meer pc-lozen krijgen zo toch toegang tot werkinformatie. Denk aan roosters, verlofaanvragen, mededelingen en andere communicatiestromen voor het werk.

staffhub.ms GO

Notitie-apps zijn er in vele soorten en maten. Basale apps zijn standaard ingebouwd in iOS (Notities), Android (Notitie) en Windows 10 (Plaknotities). Meer mogelijkheden zijn te vinden in bekende apps als EverNote, Wunderlist en Microsoft OneNote. Een opvallende nieuwkomer is Milanote, dat net in februari uit een besloten testperiode is gekomen. Milanote is een visuele notitie-app waarmee u creatief en intuïtief kunt omgaan met notities, pdf’s en andere documenten, beeldmateriaal, internetlinks, audiofragmenten inclusief zelf ingesproken memo’s, en nog veel meer. Het programma is nu uit als webapp; apps voor iOS en Android volgen snel.

milanote.com

‘Het eerste wat ik deed, was veel vloeken’

DIANE BRYANT INTEL-TOPVROUW DIANE BRYANT OVER HET BEGIN VAN HAAR CARRIÈRE IN DE MANNENWERELD VAN TECHNEUTEN

tekst RACHEL VAN WESTEN foto’s FELICE BUONADONNA

GELUKT!

LANDELIJKE REDACTIE Hoofdredactie Quinty Danko

Hoe maakten Yamina en Anita van een ruïne een horecasucces.

Nieuw begin Slot Oostende

Eindredactie Kelly van Alphen Joni Hendrix Anita de Jager Eric de Jager Helga Warmels Vormgeving Johanna Baptist (sr.) Paulien Jansen Mariska Schotman Corné van Os DEONDERNEMER.NL Coördinator Henk van den Einden redactie@deondernemer.nl CONTACT Postbus 37040 1030 AA Amsterdam redactie@deondernemer.nl ADVERTEREN De Persgroep Nederland 020-5626200 advertising@persgroep.nl

Onder leiding van Anita Maas en Yamina Abdoun werd wat over was van Slot Oostende in Goes nieuw leven ingeblazen. De vroegere ruïne is nu een restaurant, bierbrouwerij, winkel en meer.

WAT IS ER MET SLOT OOSTENDE GEBEURD?

WAT IS HET GEHEIM VAN DE GOEDE START?

HOE KAN DIT EEN SUCCES BLIJVEN?

Anita en Yamina wilden samen een horecabedrijf beginnen. Een plek waar eten en drinken een beleving is. ,,We kwamen al snel op het idee om een restaurant te combineren met een bierbrouwerij. Tijdens onze zoektocht naar een geschikt pand wees de gemeente ons op Slot Oostende. Toen we de eerste keer gingen kijken, schrokken we van de toestand waarin het zich bevond. Maar tegelijkertijd zagen we ook dat we hier iets van konden maken met een speciale sfeer. We hebben veel te danken aan de goede ondersteuning van de gemeente. Die hulp heeft ons geholpen dit project te laten slagen.’’

,,Sociale media en mensen betrekken bij het project’’, antwoordt Anita Maas. ,,We hebben zelf de publiciteit gezocht op Facebook. Maanden voordat we open gingen, organiseerden we activiteiten zoals een bierproeverij en rondleidingen door het gebouw. In de eerste week hielden we een try-out, zodat bezoekers konden meebeslissen en meedenken. Wat gaat goed en wat kan beter? We hebben gemerkt dat mensen zich daardoor heel betrokken voelen bij het slot. Wanneer we op Facebook kijken, zien we dat de mensen praten over ‘ons slot’. Die betrokkenheid is echt leuk.’’

,,Inmiddels weten de mensen ons te vinden. Dat vinden we fijn, want we willen ook graag dat bezoekers het prettig vinden om hiernaartoe te komen. Het moet voor iedereen voelen als een plek waar ze welkom zijn. Gasten kunnen hier een kopje soep met een broodje eten, maar ook kreeft of oesters. We organiseren zelf allerlei leuke dingen, zoals de bierproeverijen en daarnaast zijn we blij met de samenwerking met de Stichting Historisch Slot Oostende. Zij organiseren het hele jaar leuke activiteiten op deze locatie, zoals een middeleeuwse dag, een jazzcafé of lezing.’’

| DE ONDERNEMER | ZATERDAG 25 MAART 2017

De Ondernemer is een semi-commercieel platform met een magazine, een wekelijkse pagina in de regionale dagbladen, een website en events. Content wordt gemaakt door de redactie en deels samengesteld in samenwerking met betalende partners. Als dat laatste het geval is, vindt u daarover meer informatie onder het symbool bij de artikelen. DRUK Eco Print Center, Lokeren Magazine De Ondernemer is een uitgave van de Persgroep Nederland BV en verschijnt zesmaal per jaar bij de regiodagbladen, Het Parool en alle dagbladen van het AD. © de Persgroep Nederland BV

AD NATIONALE EDITIE