2020 in een notendop

“De schrik zat er aanvankelijk goed in bij de vrijwilligers en dit gooide in het begin roet in het eten van het beschermingswerk. Later ontdekte men dat het buiten bezig zijn juist een heel goede, verantwoorde en zinvolle tijdsinvulling was. Na veertien dagen trokken veel vrijwilligers alsnog de akkers op, uitsluitend in groepjes van twee personen of als individu. Veel eerste legsels zijn bij ons wel verloren gegaan omdat boeren niet gemarkeerde nesten tijdens hun werkzaamheden waarschijnlijk over het hoofd hebben gezien. Om toch het groepsgevoel vast te houden, is onze excursie over de zomer getild zodat we toch bij elkaar konden komen toen dat weer mocht. Meer dan dertig personen hebben aan onze excursie deelgenomen. Later in het jaar is de slotbijeenkomst helemaal afgelast.” Len Bruining, NBV Altenatuur

“De groepsgrootte werd verkleind, waardoor er een kerngroep van vier mensen over bleef. De bij de weidevogelbescherming betrokken boeren werd gevraagd te melden als ze op hun percelen iets van weidevogelactiviteit zagen. Daarnaast werd, zoals de gewoonte is, gemeld wanneer er bewerkingen zouden worden uitgevoerd. Vanuit onze groep werd netjes doorgegeven wanneer we aanwezig waren in het veld en welke resultaten dat opleverde. We zijn vier keer met de hele groep aanwezig geweest: twee keer aan het begin van het seizoen en twee keer aan het einde.” Agnes van der Sanden, WVG Weimeren

Werving

Over het algemeen gaat de werving van nieuwe vrijwilligers via de weidevogelgroepen zelf. Er wordt tijd geïnvesteerd in deze werving, bijvoorbeeld door artikelen in een lokaal krantje te plaatsen en aanwezig te zijn op een boerenerfdag, weidevogelfestival of groenmarkt. Ook gastlessen op basisscholen zitten normaliter in het arsenaal van de weidevogelgroepen. Maar in een jaar waarin alle evenementen werden afgelast en de scholen voor langere tijd op slot gingen, vielen veel mogelijkheden weg. Door het coronavirus kwamen de meeste wervingsactiviteiten helemaal stil te liggen. Ook het in 2019 door het Coördinatiepunt gestarte initiatief ‘Boerenlandvogeltour’ kon in 2020 door het coronavirus niet doorgaan. Deze kennismakingsavonden, voor mensen die geïnteresseerd zijn in de bescherming van weidevogels en boerenlandvogels, waren in het leven geroepen om de vergrijzing binnen de weidevogelgroepen tegen te gaan. Toen het Coördinatiepunt Landschapsbeheer daarom in maart aan de bel trok over de grimmige vooruitzichten voor de weidevogelbescherming in 2020, kwam er landelijk aandacht voor de situatie rondom de weidevogels en hun beschermers. Waar persberichten met een oproep voor vrijwillige hulp in een normaal jaar al vaak resultaten opleveren, liep het dit jaar storm. Aanmeldingen van mensen, die zich zorgen maakten over het lot van de weidevogels kwamen van heinde en verre. Zo meldde een koppel uit Amsterdam zich in Brabant aan met het bericht: “We hebben het nieuws gelezen en hebben aanstaande zaterdag tijd om te komen helpen met nesten zoeken.” Helaas bleek uit verhalen van groepscoördinatoren dat nieuwe vrijwilligers, ondanks hun enthousiasme, dit jaar nauwelijks mee het veld in konden gaan. De juiste opleiding en kennis die nodig is voor effectieve weidevogelbescherming wordt in de praktijk opgedaan. Dankzij cursussen, lezingen en vooral samen ervaring opdoen in het veld. Door het ontbreken van deze mogelijkheden was het haast onmogelijk om de nieuwe vrijwilligers op te leiden tot weidevogelbeschermers. En zo maar zonder kennis een veld op lopen, doet meer kwaad dan goed. Daarom zijn de meeste nieuwe aanmeldingen op de wachtlijst gezet voor het nieuwe seizoen, waarin het samenkomen in (kleine) groepen hopelijk wel weer mogelijk is. Zoals te lezen in de afbeelding hierboven wilden mensen graag komen helpen. Dit appje ontving coördinator Jochem Sloothaak van Clemens Theunisse, van de WVG Lith in de Beerse Overlaat.

Cursus en opleiding Elk jaar wordt er door het Coördinatiepunt Landschapsbeheer ondersteuning geboden aan de weidevogelgroepen. Dit gebeurt in de vorm van cursussen, materialen en begeleiding in het veld. In 2019 werd er nog volop veldbegeleiding gegeven tijdens het beschermingswerk, waarbij er meer focus lag op observeren vanaf de rand van het perceel. Deze manier van observeren zorgt voor veel minder verstoring op het veld en zorgt er toch voor dat vrijwilligers een duidelijk beeld krijgen van welke vogels er zitten op een akker en of bescherming aldaar al noodzakelijk is. Deze werkwijze, die in 2019 veel aandacht kreeg, wierp in 2020 vruchten af toen vrijwilligers niet met grote groepen mochten samenkomen. Het meest gangbare was daarom weidevogelbescherming vanuit de auto of met één of twee mensen in het veld.

In 2020 waren samenkomsten in groepsverband niet mogelijk. De begeleiding van de groepen door de veldmedewerkers bestond dit seizoen daarom veelal uit adviezen per telefoon of WhatsApp of één op één in het veld. Hierbij ging het vooral om het zelfstandig werken, zonder de steun van een loopgroep. Daarom heeft het Coördinatiepunt Landschapsbeheer een online (introductie)cursus weidevogelbescherming gemaakt. Met in totaal drie afleveringen gaf deze videocursus voor alle geïnteresseerden een korte introductie over weidevogelbescherming. De introductiecursus is te vinden op YouTube via het kanaal van het Coördinatiepunt Landschapsbeheer en staat ook in dit jaarverslag in het kader ‘Kijken en lezen’ aan het begin van dit verslag.

Groepen gaven aan dat het opleiden van nieuwe vrijwilligers dit jaar, ondanks de online cursus, erg lastig was. Uiteindelijk is het toch het veldwerk dat zoden aan de dijk zet: uren maken en ervaring opdoen, zij aan zij met een ervaren vogelaar. Omdat samenkomsten met méér dan vier personen verboden waren, ging dat niet. Ook lukte het vaak niet om de nodige scholing te geven in kleine groepjes, met name omdat er niet voldoende tijd was. De tijd die ervaren vrijwilligers beschikbaar hadden, werd niet gestoken in opleiding, maar werd in het veld gespendeerd aan het opsporen en beschermen van nesten. Duidelijk was dat de efficiëntie van het weidevogelbeschermingswerk afnam doordat er minder lopers het veld in gingen. De actieve vrijwilligers besteedden dit jaar daarom meer uren in het veld dan voorgaande jaren.

Nieuwsbrief De nieuwsbrief ‘Weidevogelwerk’ is een belangrijk medium om vrijwilligers en boeren op de hoogte te houden. Elk jaar worden er enkele edities van deze nieuwsbrief uitgebracht. In 2020 zijn er in totaal drie nieuwsbrieven uitgebracht. In de tweede helft van het seizoen werd vooral informatie verstrekt over veilige werkwijzen ten tijde van het coronavirus. Het totaal aantal lezers is met 34 nieuwe abonnees gestegen tot 1.257 lezers. Aanmelden voor de nieuwsbrief ‘Weidevogelwerk’ kan via de website van Brabants Landschap. (Ga naar brabantslandschap.nl, klik op ‘Actueel’ en ga naar ‘Nieuwsbrief over soortenbescherming in Brabant’). Via de webpagina ‘Zelf aan de slag’ -> ‘Vrijwilliger worden’ -> ‘Weidevogelbescherming’ zijn ook voorgaande edities van de nieuwsbrieven te lezen.

Let op! Eind 2021 wordt de website van Brabants Landschap vernieuwd. Als de nieuwsbrieven dan niet via deze route gevonden kunnen worden, neem dan contact op met het Coördinatiepunt Landschapsbeheer (bijlage 1).

Gegevensbeheer De registratie van alle gegevens omtrent de weide- en akkervogelbescherming wordt gedaan in het landelijk invoerportaal ‘de Boerenlandvogelmonitor’. Hier worden de vrijwilligers, deelnemende agrarische bedrijven en de legsellocaties en waarnemingen van de weide- en akkervogels ingevoerd. De Boerenlandvogelmonitor kan in het veld op de smartphone of later thuis op de computer gebruikt worden om de gegevens in te voeren. Het Coördinatiepunt ondersteunt de vrijwilligers hierin waar nodig. Via de Boerenlandvogelmonitor kunnen de ingevoerde gegevens op diverse manieren ook geëxporteerd worden, bijvoorbeeld op kaartbeeld of in grafieken en tabellen. Daarnaast biedt het portaal agrariërs inzicht in de locaties

van vogels op hun percelen. Zo kunnen zij hiermee rekening houden tijdens het plannen van hun werkzaamheden.

Bijeenkomsten en excursies Op 19 februari 2020 werd in het Provinciehuis de provinciale jaaravond gehouden als aftrap van het beschermingsseizoen (zie kadertekst 1). Daarnaast hebben vrijwel alle weidevogelgroepen in februari of maart ook zelf een startavond gehouden. Veel geplande bijeenkomsten die de groepen zelf elk jaar organiseren, zoals evaluatie-avonden en groepsexcursies werden afgelast. Ook de jaarlijkse coördinatorendag ging dit jaar niet door. Vanwege de aanhoudende maatregelen

Jubilea in het water

Zoals te lezen in het kopje ‘Kijken en lezen’, vierde het Coördinatiepunt Landschapsbeheer dit jaar zijn 40-jarig jubileum. Ook NBV Altenatuur en WWB Zuidoost-Brabant vierden hun 40-jarig bestaan. De groep uit Zuidoost-Brabant hoopte het jubileum te kunnen vieren in november, maar helaas was dat niet mogelijk. NBV Altenatuur schuift de viering van het jubileum door naar 2021 in de hoop dat samenkomen met groepen dan weer mogelijk is. Wel heeft de vereniging in november 2020 een nieuwe editie van hun jaarblad ‘t Altenatuurtje uitgebracht, waarin wordt stilgestaan bij het jubileum. omtrent het coronavirus werd al gauw duidelijk dat er ook geen afsluitende bijeenkomsten konden worden gehouden. Dat was erg jammer, want diverse groepen vierden dit jaar een jubileum. Ook de afsluitende coördinatorenavonden ter evaluatie en afsluiting van het seizoen, die normaal per regio worden georganiseerd, konden geen doorgang vinden. In oktober en november zijn deze vier overleggen daarom online gehouden: een primeur. Aanvankelijk bestond er begrijpelijke twijfel over dergelijke ‘Teams’ bijeenkomsten. Maar hoewel de koffie en gezelligheid van een fysiek samenzijn wel degelijk werden gemist, waren de reacties op de online overleggen overwegend positief.