Welcome to Poland - listopad (november) 2012

ISSN 1234-4427 11/12 (233) Nowember/December 2012

www.welcometopoland.net.pl

Partnerstwo Publiczno – Prywatne

> Zapraszamy na Targi POLEKO 20-23.11.2012, pawilon 5 stoisko 13

REMONDIS Sanitech jest liderem rynku recyklingu i gospodarki odpadami w Poznaniu i Wielkopolsce. Dzia∏alnoÊç prowadzi od 1992 roku. Obecnie posiada oddzia∏y tak˝e w Barwicach, Wàgrowcu i KoÊcianie. REMONDIS Sanitech Êwiadczy kompleksowe us∏ugi w zakresie zbiórki i transportu wszelkiego rodzaju odpadów, elektrorecyklingu, sortowania odpadów oraz oczyszczania ulic i dróg.

Szeroki zakres us∏ug: n odpady komunalne n odpady przemys∏owe

odpady niebezpieczne n selektywna zbiórka surowców n

n n

odpady budowlane, gruz zu˝yty sprz´t elektroniczny i elektryczny

REMONDIS Sanitech Poznaƒ Sp. z o.o., ul. Górecka 104, PL 61-483 Poznaƒ, tel.: + 48 61 / 66 40 640, -641, - 650, fax: + 48 61 / 83 22 481, e-mail: poznan@remondis.pl Dzia∏ Odpadów Przemys∏owych i Niebezpiecznych tel.: + 48 61 / 66 40 614, e-mail: przemyslowe.poznan@remondis.pl 2

www.remondis-sanitech.pl

Przyroda jest wartością nadrzędną – rozmowa z Januszem Łakomcem, dyrektorem Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego Powiat Poznański – Społecznie odpowiedzialny The Poznań District – Socially respomsibile

6-7

Dekada w służbie dla Gminy – rozmowa z Janem Brodą, wójtem Gminy Komorniki

8

Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich – przyjazna platforma współpracy i wymiany doświadczeń Nationwide Network of Rural Areas – a friendly platform for cooperation and expertise exchange VW Poznań udało się pogodzić wydajną produkcję z troską o środowisko VW Poznań has managed to combine efficient manufacturing with environmental care

Editor-in-Chef Bo¿ena Prusakowska

9

10-11

Cztery lata Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu Four years of the Regional Environmental Care Directorate in Poznań

12-13

Energia odnawialna dla rozwoju samorządów Renewable energy for the development of local governments

14-15

Chronimy przed wielką wodą, zapobiegamy skutkom suszy – rozmowa z Arkadiuszem Błochowiakiem, dyrektorem Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych EKOLAB Sprawdzony Partner w badaniach środowiskowych Tested partner in environmental research

When inviting you to read through the pages of our magazine, I would like to draw particular attention to the POLEKO 2012 environmental trade show on November 20-23, the largest industry event in this part of Europe, where we will be present, as every year.

Poznań will again play host to environmental care experts from home and abroad. The scope of issues discussed at the trade show includes renewable energy, climate change, air pollution, noise, recycling, and many more.

The POLEKO trade show will also provide an opportunity for meetings and discussions, which look very interesting this year. In Poland the ecoindustry has been growing as an increasingly important sector of the economy. In other words, environmental care can be a good business, and Polish companies are very well aware of that fact. The organic solutions market is one of the most dynamically developing sectors of the world economy.

The trade show will not lack novelties from the industry nor the presence of renowned companies.

It will also provide a great source of all kinds of information on eco-innovation and the current market situation.

I would like to encourage everyone who is interested in advanced technologies, not only people from the industry, to visit POLEKO, as they will surely be shown during this event.

Finally, please do not forget to pick your copy of the current issue of „Welcome to Poland.

4-5

Nadleśnictwo Grodzisk Forest Division Grodzisk

Spis treœci / Contents

Zapraszając Państwa tradycyjnie do lektury naszego magazynu, chcę zwrócić szczególną uwagę na Targi Ochrony Środowiska POLEKO 2012, w dniach 20-23 listopada największą imprezę tej branży w naszej części Europy, podczas której jesteśmy, jak, co roku obecni.

Poznań, gościć będzie kolejny raz specjalistów od ochrony środowiska z kraju i z zagranicy. Tematyka Targów dotyczy m.in. energii odnawialnej, problemów zmian klimatu, czystości powietrza, hałasu i recyklingu itp.

Targi POLEKO to również okazja do spotkań i paneli dyskusyjnych, które zapowiadają się w tym roku bardzo interesująco. W Polsce branża ekologiczna, to coraz ważniejsza gałąź biznesu i gospodarki. Innymi słowy na ochronie środowiska można nieźle zarobić, o czym polskie firmy wiedzą.

Rynek rozwiązań proekologicznych to obecnie jeden z najbardziej dynamicznie rozwijających się sektorów światowej gospodarki.

Nie zabraknie na Targach nowości z tej dziedziny, jak i uznanych firm z eko branży. Targi to również świetne źródło wszelkich informacji na temat innowacji ekologicznych i aktualnej sytuacji na rynku.

Do odwiedzenia, tej organizowanej z roku na rok z coraz większym rozmachem imprezy, zapraszam nie tylko osoby z branży, ale również wszystkich, którzy interesują się np. zaawansowanymi technologiami, bowiem na POLEKO z pewnością ich nie zabraknie.

I oczywiście proszę zaopatrzyć się podczas Targów w najnowsze wydanie „Welcome to Poland”.

16 17 18-19

www.welcometopoland.net.pl Welcome to Poland ul. Wieniawskiego 5/9, 61-712 Poznań, tel./fax +48 61 852 10 06, tel. +48 61 8617 000, e-mail: miesiecznik@welcometo.poznan.pl Editor-in-chief: Bożena Prusakowska, bprusakowska@post.pl Director of Marketing: Renata Piątkowska-Ratajczak – mobile 600 45 32 16 Marketing managers: Ewa Stasiak – mobile 698 805 992 Translation: Kacper Kozicki Associates: Adam Kaliński, Ewa Stasiak, Lidia Wejman, Piotr Szachta, Romuald Ferens, Renata Ratajczak Correction of text: Lidia Wejman DTP & Prepress: Elżbieta Zawadzka, Agnieszka Jankowska

Wydawnictwo BESSA tel./fax +48 22 877 33 71 President: Elżbieta Swatowska Vice-President: Bożena Prusakowska THE PUBLISHER OF: Welcome to Warsaw 03-450 Warsaw, 11/3 Ratuszowa tel./fax +48 22 877 33 71 Welcome to Cracow and Małopolska – franczyza 31-503 Cracow, 25A Lubicz St. tel./fax +48 12 421 89 77

Redakcja nie odpowiada za treść reklam i artykułów sponsorowanych.

Cena zakupu jednego egzemplarza: 10,58 zł We do not take responsibility for the kontent of the advertisements and the sponsored articles.

3

Przyroda

�������������� ��������� Rozmowa z Januszem Łakomcem, dyrektorem Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego Parki krajobrazowe, obok parków narodowych, rezerwatów przyrody, obszarów chronionego krajobrazu, należą do najważniejszych form ochrony przyrody w Polsce. Na czym polega specyfika obszarów objętych tą formą ochrony?

Parki Krajobrazowe, a jest ich w Wielkopolsce trzynaście, w tym trzy transgraniczne, zostały utworzone dla ochrony i zachowania cennych przyrodniczo, krajobrazowo i kulturowo obszarów. Są bardziej liberalną formą ochrony przyrody niż np. parki narodowe, a ochrona na ich terenie odbywa się w sposób zrównoważony. W parkach realizujemy zatem zadania wynikające z ustawy o ochronie przyrody, dopuszczając jednocześnie ich racjonalne wykorzystanie.

To zadanie niełatwe, bowiem w gospodarowaniu liczy się przede wszystkim ekonomia, natomiast krajobraz, rośliny i zwierzęta stawiane są zazwyczaj na dalszym miejscu. Aby

www.zpkww.pl

44

skutecznie chronić przyrodę potrzebne jest jasne, przejrzyste prawo. Niezbędne są też wystarczające środki finansowe oraz odpowiednia świadomość społeczeństwa.

Często słyszy się, że ochrona przyrody hamuje rozwój, a niektórzy twierdzą nawet, że go zabija...

Ochrona przyrody jest pewnym utrudnieniem w procesie inwestycyjnym, ale przecież nie blokadą. Wbrew powszechnej opinii, na obszarach chronionych, takich jak na przykład Natura 2000, można podejmować działalność inwestycyjną, pod warunkiem wszakże, że nie będzie ona zagrożeniem dla bytowania określonych gatunków czy dla siedlisk. Rzecz w tym, aby znaleźć kompromis pomiędzy inwestorami i służbami ochrony przyrody, by budując nie zrujnować tego, co najcenniejsze. Na tym polega właśnie koncepcja zrównoważonego rozwoju, zgodnie z którą z zasobów przyrody korzystać należy w rozsądnym zakresie.

Jaki jest najlepszy sposób na zrównoważony rozwój?

Czy można pogodzić potrzebę rozwoju z koniecznością ochrony i zachowania wartości przyrodniczych?

Najprostszym sposobem rozwiązania tego problemu jest powrót do obowiązku wykonywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ich brak, już od ponad dwudziestu lat, powoduje moim zdaniem inwestycyjny chaos i jednocześnie niszczy przyrodę. Sporządzenie ta-

kich planów jest kosztowne i wymaga zaangażowania oraz chęci wielu podmiotów. Trudno jednak przecenić ich znaczenie, zarówno dla ochrony środowiska, jak i ładu przestrzennego całego kraju. Miejscowe plany muszą być spójne z Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, uwzględniać strategiczne miejsca, takie jak: lotniska, kopalnie, elektrociepłownie, autostrady, muszą nawiązywać do strategii województwa i schodząc na lokalny teren, wyznaczać miejsca na inwestycje oraz miejsca, na których przez najbliższe lata, żadnych przekształceń robić nie wolno. Aktem prawnym, jakim jest miejscowy plan, można zatem udostępniać miejsca do inwestowania, zabezpieczając jednocześnie cennie przyrodniczo obszary.

Skoro miejscowe plany załatwiłyby tak ważną sprawę, to dlaczego nie ma obligatoryjnego nakazu ich sporządzania?

Niestety, w hierarchii ważności rozwoju państwa, przyroda, choć powinna, nie jest najwyżej postawiona. Coraz bardziej przekonuję się, że przyczyną takiego stanu rzeczy jest nasza niedostateczna wiedza o tym, czym tak naprawdę jest środowisko i dlaczego jest ono tak ważne. Ochrona przyrody często oznacza dla nas samoograniczenie. A tego nie lubimy. Przyzwyczajeni do określonych standardów, niechętnie rezygnujemy z wygodnego trybu życia, zużywania mniejszej ilości wody, energii, ciężko przychodzi nam wyznaczanie miejsc chronionych czy powstrzymywanie od

nieplanowej rozbudowy miast. Wycinając lasy, osuszając mokradła, prostując rzeki czy rozbudowując miasta, człowiek zabiera wielu gatunkom ich naturalne siedliska, nie zdając sobie sprawy z tego, że różnorodność biologiczna jest kluczowym elementem naszego życia. Stan środowiska nierozerwalnie związany jest z jakością wyżywienia, wody pitnej i powietrza. Dlatego, moim zdaniem, powinien być naszym najwyższym priorytetem. Jeżeli szybko tego nie pojmiemy, nieuchronnie podetniemy gałąź, na której sami siedzimy.

Uważa się, że przyroda jest tak przeogromną potęgą, że, bez względu na wszystko, zawsze sobie poradzi…

Ona na razie jeszcze sobie radzi, ale już mówi się o tym, że zasoby wody pitnej na świecie tak raptownie się kurczą, że grozi nam wojna o wodę. To samo dotyczy zasobów energetycznych – węgla, ropy, gazu. Musimy wreszcie zrozumieć, że nonszalancka gospodarka zasobami Ziemi, zagraża nie tylko środowisku, ale także dalszej egzystencji człowieka.

Jeśli człowiek nie zmieni swojego podejścia do przyrody i postępowania wobec niej, to sam zginie. Wszystko zależy od tego, jak będziemy korzystać z dóbr naszej planety. Przyroda powinna być w stałej równowadze - możemy zabrać jej tyle, ile jest w stanie odnowić. Człowiek natomiast, w swej niepohamowanej ekspansji i coraz bardziej wygórowanych potrzebach, tę naturalną równowagę poważnie narusza.

Jakie symptomy na to wskazują?

Choćby anomalie klimatyczne. Nie trzeba daleko szukać.

Trąba powietrzna w naszym ośrodku w Chalinie, w ciągu paru chwil, powyrywała kilkanaście starodrzewi. Intensywność i zasięg takich zjawisk stale się powiększa, a ich przyczyną jest właśnie owo zachwianie równowagi w globalnym środowisku. Każdy z nas ma w tym swój niechlubny udział. Przykłady bezmyślnego degradowania środowiska można mnożyć: śmieci, butelki wyrzucane do lasu, jeżdżące w nim quady, rozpalane w miejscach niedozwolonych ogniska, hałas, sprzedawane za grosze wartościowe przyrodniczo tereny. Ceną takich działań jest szybko postępująca dewastacja środowiska.

Ten proces degradacji jest nieuchronny, czy mamy jeszcze szansę, aby coś naprawić?

Na pewno rozwój ludzkości jest nieuchronny i tym samym związane z nim koszty. Tej machiny zatrzymać się nie da, ale można zwolnić, wyhamować tempo wykorzystywania środowiska i dóbr jakie daje nam Ziemia. Jeśli natomiast utrzymamy dotychczasowy trend, to nasza planeta zwyczajnie za nami nie nadąży.

Nasuwa się zatem wniosek, że ochrona przyrody jest jednym z najważniejszych wyzwań współczesnego świata. Aby była skuteczna, powinna być

powszechnie rozumiana i akceptowana. Jak to osiągnąć?

Trzeba przeciwdziałać zagrożeniom poprzez ustanowienie jasnego, czytelnego prawa oraz jego skuteczne egzekwowanie, a także poprzez nieustanną edukację. W parkach krajobrazowych Wielkopolski na bieżąco lustrujemy teren, przywracamy – w miarę naszych możliwości – siedliska, zakładamy barierki, aby zablokować wjazd pojazdów mechanicznych na najcenniejsze przyrodniczo tereny. Każdego roku sadzimy kilka tysięcy drzew, uzupełniając braki spowodowane wycinkami, a także współdziałamy z gminami w zakresie spraw związanych z inwestycjami na terenie parków. Prowadzimy też szeroko zakrojoną działalność edukacyjną skierowaną do dzieci, młodzieży i osób dorosłych, wydajemy publikacje, organizujemy rajdy, festyny. W działaniach na rzecz ochrony przyrody życzliwie wspiera nas Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, za co bardzo dziękujemy.

Liczymy na to, że odpowiednio ukształtowana świadomość ekologiczna ludzi przełoży się na ich stosowne i efektywne zachowania wobec przyrody, na wrażliwość i szacunek dla otaczającego nas świata.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Ewa Stasiak Autorzy zdjęć: A. Golis, M. Klawiński, M. Konatowska, K. Ferenc.

5

Społecznie The Poznan District

socially responsible In the recent years, more and more local governments have been adopting the principle of social responsibility. However, this is something more than just a trend – it is an important element of culture for a growing number of organisations in Poland. The District of Poznan from its very beginning puts a particular emphasis on sustainable development – supporting local communities by increasing the quality of life if its residents with simultaneous care for the environment.

A responsible local government should, throughout its activities, pay attention to relationships with the surroundings, and therefore even at the stage of strategy planning take into account social interest and environmental care. Undertaking activities compliant with the Corporate Social Responsibility policy is proof of a conscious and mature way of operating on behalf of such entities. In performing its tasks, the District of Poznan takes into account first and foremost the needs of the residents and the environment.

Enhancing the conditions of the residents’ life is the most important task of a local government. Raising safety levels, the quality of health care and education are among the most important activities. The authorities of the district are also serious in their approach to the relationships between the administration and the local community. This is a priority for us – says Jan Grabkowski, the Governor of the District of Poznan – We would like to depart from the stereotypical perception of relationships between an office and its clients. We opt for a partnership. All the technical and organisational amenities in the District Governor Office in Poznań, its affiliate offices and organisational units serve exactly this purpose. These include internet access, facilities for the disabled and a range of solutions enabling an efficient and rapid service, which translates directly to customer satisfaction.

Caring for the interests of the residents, the local government does not forget about the protection of natural resources and the environment.

Particular emphasis has been put on the environmental education of the local community as well as shaping the habits of a wise use of natural resources.

For years, the local government has been organising ecological contests aimed at students of the local schools entitled Let us love our small homelands. An interesting initiative has been the promo campaign introducing “Naturally around Poznan”, a new tourist product. This is a series of cooking events promoting natural and organic products, such as the “Good Taste Festival” in Poznan, “Szeroko na Wąskiej” in Mosina, „Rumpuc in Rokietnica” or “The Pyra of Poznan” in Szreniawa. This theme includes also the most recent initiative, i.e. the district celebrations of the European Day of Healthy Food and Cooking entitled “You know what you eat in the District of Poznan”. All these events aim to encourage the residents to live a healthy and active lifestyle, and to try organic products.

Another form of care for the environment is organic investment of the District of Poznan. They include the thermal modernisation of public use buildings, co-funded by the EU. As part of the project, public use buildings have been renovated; among them schools, the hospital in Puszczykowo, an orphanage in Kornik-Bnin and the Governor Office building. These works have resulted in decreasing pollution and limiting the use of energy and water, which has had a positive effect on the environment.

Social responsibility programmes are not a liability but an investment in a broad spectrum of human resources as well as environmental care – sums up the Governor of the District of Poznan. We would like the area to become a good place for investing and running a business, but also for living: an ecologically clean area, convenient and resident-friendly.

“Wiecie co jecie w poznańskim powiecie”, fot. Tomasz Skupio “You know what you eat in the District of Poznań”, photo: Tomasz Skupio

6

odpowiedzialny W ostatnich latach coraz więcej samorządów kieruje się w swojej działalności zasadą odpowiedzialności społecznej. Jednak to coś znacznie więcej niż moda – to ważny element kultury dla coraz większej liczby organizacji w Polsce. Powiat Poznański od początku swojego istnienia kładzie szczególny nacisk na zrównoważony rozwój – wspieranie lokalnych społeczności i poprawę jakości życia mieszkańców przy jednoczesnej trosce o środowisko naturalne.

Rajd Rowerowy, fot. Ryszard Głowacki A bicycle race, photo: Ryszard Głowacki

Odpowiedzialny samorząd w swojej działalności powinien zwracać szczególną uwagę na relacje z otoczeniem, a więc już na etapie budowania strategii uwzględniać interesy społeczne i ochronę środowiska.

Podejmowanie działań zgodnych z polityką CSR (Corporate Social Responsibility) świadczy bowiem o świadomym i dojrzałym działaniu tego typu podmiotów. Realizując swoje zadania, Powiat Poznański bierze pod uwagę przede wszystkim potrzeby mieszkańców i dobro środowiska naturalnego.

Poprawa warunków życia osób zamieszkujących teren powiatu to najważniejsze zadanie samorządu. Podnoszenie poziomu bezpieczeństwa, jakości udzielania świadczeń zdrowotnych czy wyników kształcenia to jedne z najważniejszych działań. Władze powiatu poważnie traktują również relacje między administracją a społecznością lokalną. To dla nas priorytet – mówi Jan Grabkowski, Starosta Poznański – Pragniemy odejść od stereotypowego postrzegania relacji pomiędzy urzędem a jego klientami. Stawiamy na partnerstwo. Właśnie temu służą wszelkie udogodnienia techniczne i organizacyjne w Starostwie Powiatowym w Poznaniu, jego filiach i jednostkach organizacyjnych, takie jak dostęp do usług za pomocą Internetu, ułatwienia dla osób niepełnosprawnych oraz szereg rozwiązań umożliwiających sprawną i szybką obsługę, co bezpośrednio przekłada się na zadowolenie klientów.

Dbając o interesy mieszkańców, samorząd nie zapomina też o kwestii ochrony zasobów naturalnych i środowiska. Szczególny nacisk kładzie przede wszystkim na edukację ekologiczną lokalnej społeczności i kształtowanie nawyków mądrego korzystania z zasobów środowiska przyrodniczego. Od lat samorząd organizuje konkursy ekologiczne, jak choćby kierowany do uczniów szkół powiatowych „Kochajmy nasze małe ojczyzny”. Ciekawą inicjatywą jest kampania promocyjna wprowadzająca nowy produkt turystyczny „Naturalnie dookoła Poznania”. Jest to cykl imprez kulinarnych promujących naturalne i ekologiczne produkty, takich jak „Festiwal Dobrego Smaku” w Poznaniu, „Szeroko na Wąskiej” w Mosinie, „Rumpuć rokietnicki” czy „Pyra poznańska” w Szreniawie.

W konwencję tę wpisuje się również ostatnia inicjatywa, czyli powiatowe obchody Europejskiego Dnia Zdrowego Jedzenia i Gotowania pt. „Wiecie co jecie w poznańskim powiecie”. Wszystkie te wydarzenia mają zachęcić mieszkańców do zdrowego i aktywnego trybu życia oraz korzystania z ekologicznych produktów.

Inną formą troski o środowisko są inwestycje proekologiczne Powiatu Poznańskiego. Do takich zalicza się niewątpliwie realizowana dzięki środkom unijnym „Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej na terenie Powiatu Poznańskiego”. W ramach projektu wyremontowano budynki użyteczności publicznej, m.in. powiatowe szkoły ponadgimnazjalne, szpital w Puszczykowie, dom dziecka w Kórniku i budynek starostwa. Remonty te wiążą się ze zmniejszeniem emisji zanieczyszczeń oraz ograniczeniem zużycia energii i wody, co wpływa korzystnie na nasze otoczenie.

Programy społecznej odpowiedzialności to nie koszt, a inwestycja w szeroko pojęte zasoby ludzkie, a także ochronę środowiska – podsumowuje Starosta Poznański – Chcemy, by powiat poznański był nie tylko miejscem dobrym do inwestowania i prowadzenia działalności gospodarczej, ale również do życia – a więc terenem ekologicznie czystym, wygodnym i przyjaznym dla mieszkańców.

Cascader Park w Kobylnicy, fot. Łukasz Turkowiak Cascader Park in Kobylnica, photo: Łukasz Turkowiak

7

Dekada w służbie dla Gminy Rozmowa z Janem Brodą, wójtem Gminy Komorniki

Mija 10 lat od kiedy stoi Pan na czele Gminy Komorniki. Co wtedy było najważniejsze dla Pana i Gminy?

budynek Urzędu Gminy. Czekaliśmy na niego 22 lata. Jestem przekonany, że bezpośrednio wpłynie to na poprawienie warunków pracy oraz jakości obsługi naszych klientów.

Tak szybko biegnie czas, że trudno dzisiaj wszystko dokładnie sobie przypomnieć. Na pewno Gmina Komorniki wyglądała inaczej niż obecnie. Wtedy najważniejsze zadanie, cel, który sobie postawiłem to skanalizowanie całej gminy.

Kanalizacja była tylko w Łęczycy, Komornikach, rozpoczęte były prace w Głuchowie, czekały Plewiska, Chomęcice, Wiry i Rosnówko. Dbając o zrównoważony rozwój całej gminy, część gminnych funduszy przeznaczyliśmy również na doprowadzenie do odpowiedniego poziomu naszych placówek oświatowych, poprawę warunków w naszych szkołach, świetlicach itd.

Teraz moim priorytetem jest realizacja Programu Budowy Dróg Gminnych. Liczę, że to również się powiedzie.

Najważniejsze inwestycje dziesięciolecia?

Na pierwszym miejscu oczywiście skanalizowanie Gminy. Obecnie trwają prace mające na celu zwiększenie, ponad dwukrotnie, przepustowości oczyszczalni. Kolejnym istotnym działaniem inwestycyjnym jest realizacja Programu Budowy Dróg Gminnych.

Z uwagi na zwiększającą się liczbę mieszkańców konieczna jest rozbudowa szkół.

Już rozbudowaliśmy szkołę w Chomęcicach, zaczynamy projektować szkołę w Komornikach, w najbliższych planach czeka nas budowa szkoły w Plewiskach. Przy planowaniu zagospodarowania przestrzennego gminy w latach 90., zakładano budowę domków jednorodzinnych z przydomowymi ogródkami. Nie przewidziano, że i tutaj, podobnie jak w dużych miastach, pojawią się duże deweloperskie osiedla budowane obecnie. Brakuje na ich terenie placów zabaw, terenów zieleni. W tym roku sporządzony został pierwszy plan na osiedle wielorodzinne, przyjmując koncepcję zaznaczenia już w planach wykonania terenów zielonych wspólnych dla wielu budynków. To bardzo ważne dla wygody i jakości życia przyszłych mieszkańców tych osiedli.

Dzisiaj Gmina Komorniki to jedna z wiodących i najszybciej rozwijających się wielkopolskich gmin. Działa tutaj wiele znanych firm polskich i zagranicznych. Wybierają Komorniki ponieważ?

Na pewno jednym z głównych kryteriów jest nasze położenie przy węźle autostrady A2. Mam nadzieję, że w niedługim czasie będziemy mieli dostęp również do drugiego węzła autostrady.

Dzięki temu to jedno z najciekawszych pod względem inwestowania miejsc w Polsce.

Ze strony urzędu inwestorzy mogą liczyć na uczciwe podejście, życzliwą, profesjonalną obsługę, zasadę indywidualnego traktowania oraz pomoc na każdym etapie prowadzenia inwestycji. Staramy się życzliwie, sprawnie i bez zbędnej zwłoki załatwiać wszystkie sprawy.

Myślę, że już zostało to docenione, dlatego tym bardziej cieszy mnie wyróżnienie dla Gminy Komorniki w rankingu magazynu Forbes w kategorii miast przyjaznych dla biznesu.

Na terenie Gminy powstało wiele dużych osiedli mieszkaniowych, zwiększyła się znacząco ilość mieszkańców. To powód do radości czy zmartwienia?

Kiedy rozpoczynałem pracę jako wójt Komornik Gminę zamieszkiwało ok. 11 000 mieszkańców.

Obecnie jest nas około 21 000 mieszkańców.

To duży przyrost, co oczywiście bardzo cieszy, ale powoduje też trudności i znaczne wydatki. Ogólne analizy wskazują, że nowy

Czy wójt Komornik ma czas dla siebie, rodziny, na hobby?

mieszkaniec przysparza gminie dochód po 15-20 latach zamieszkiwania. Wnoszony przez niego dochód do gminy, jest przez niego konsumowany z nawiązką na bieżące potrzeby.

Dzieje się tak, ponieważ z funduszy gminy dofinansowane są żłobki, przedszkola, szkoły, opieka społeczna itd. Subwencja starcza na połowę wydatków. Przybywa również wiele dodatkowych obowiązków związanych z obsługą mieszkańców. To przede wszystkim dla nich został wybudowany nowoczesny, przestronny, oraz przyjazny dla klientów i pracowników nowy

Wójt Komornik ma na wszystko czas, ale przede wszystkim na obowiązki zawodowe. Dla rodziny trochę wolnych chwil też zostaje. Moją pasją jest czytanie książek, lubię wycieczki rowerowe, spacer po lesie. Przyjemność sprawia mi też praca w ogrodzie, lubię pracę fizyczną.

Polecam rąbanie drewna do kominka, wtedy stres mija bardzo szybko.

Czego życzyłby Pan sobie na następne lata?

Nie wiem ile ich jeszcze będzie. Za dwa lata wybory, które zdecydują jak długo będę tutaj potrzebny. A czego bym sobie życzył? Jak najwięcej rozsądnych i życzliwych ludzi wokół.

Myślę, że to najważniejsze.

Wszystkiego dobrego i dziękuję za rozmowę.

w w w . k o m o r n i k i . p l 8

Rozmawiała: Renata Ratajczak

Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich

The National Rural Network

– a friendly platform for cooperation and expertise exchange

The National Rural Network (KSOW) is one of the entities which support the development of rural areas under the Programme of Rural Areas Development for 2007-2013, co-funded by the European Agricultural Fund for Rural Development. The administrative structure of the KSOW is made up of the Central Secretariat, comprised by the Ministry of Agriculture and Rural Development, along with sixteen Regional Secretariats.

The mission of the KSOW is to create a friendly platform for cooperation and expertise exchange for entities involved in the development of rural areas.

In the province of Wielkopolska, the KSOW operates as part of the Department of Programmes of Rural Areas Development at the Marshal Office of the Province of Wielkopolska. For numerous entities involved in rural development it provides a kind of a forum for exchanging best practice, knowledge and practical experience in implementing programmes and projects for sustainable development of rural areas. The KSOW encourages and supports this kind of exchange, assists in making contacts, endorses sourcing knowledge from the experience of others and shows the benefits that can be achieved as a result of cooperation. The partners of the KSOW include local governments, action groups, industry organisations, ministerial departments and many more.

The effort made to build a network has been paying off. Particularly satisfactory activities include those which have resulted in improving the quality of life and working conditions of rural residents as well as those which have boosted their activity levels in fields such as environmental care, cultural heritage and local traditions.

In performing its tasks, the Regional Secretariat of the KSOW has been organising a variety of interesting events: meetings, conferences, seminars, festivals, fests and sporting contests. Every year it holds the Friendly Village competition, looking for the best project implemented in rural areas with the support of the EU. The KSOW of the province of Wielkopolska will take part, as an exhibitor, in the Gmina 2012 Trade Show of Products and Services for Local Governments. It has invited its active partners to join in and showcase the offer for rural areas. They include the Nationwide Association of Village Mayors as well as consulting services providers: the Agricultural Consulting Centre, the Agricultural Consulting Centre of Wielkopolska, the Agricultural Chamber and also the Centre for Education and Local Government Studies of Wielkopolska.

– przyjazna platforma współpracy i wymiany doświadczeń Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich (KSOW) jest jednym z podmiotów wspierających rozwój obszarów wiejskich w ramach programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, współfinansowanym ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Obszarów Wiejskich. Struktura administracyjna KSOW składa się z Sekretariatu Centralnego – w ramach Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, oraz z szesnastu Sekretariatów Regionalnych Misją KSOW jest stworzenie podmiotom zaangażowanym w rozwój obszarów wiejskich, przyjaznej platformy współpracy i wymiany doświadczeń.

W województwie wielkopolskim KSOW działa w ramach Departamentu Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego.

Dla licznych podmiotów zaangażowanych w rozwój wsi jest swoistym forum aktywnej wymiany dobrych praktyk, wiedzy i praktycznych doświadczeń we wdrażaniu programów i projektów dla zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. KSOW animuje i wspiera tę wymianę, pomaga nawiązywać wzajemne kontakty, zachęca do czerpania wiedzy z doświadczeń innych, pokazuje korzyści, jakie można odnieść w efekcie współpracy. Partnerami KSOW są samorządy, lokalne grupy działania, organizacje branżowe, instytuty resortowe i wiele innych.

Wysiłek włożony w budowanie sieci popłaca.

Szczególnie satysfakcjonujące są te działania sieci, dzięki którym poprawia się jakości życia i warunków pracy mieszkańców wsi, zwiększa ich aktywność w obszarach, m.in. ochrony środowiska, dziedzictwa kulturowego, tradycji lokalnych.

Realizując swoje zadania Regionalny Sekretariat KSOW organizuje w Wielkopolsce wiele interesujących wydarzeń: spotkań, konferencji, seminariów, festiwali i festynów, spartakiad. Co roku przeprowadza konkurs „Przyjazna wieś”, wyłaniający najlepszy projekt zrealizowany na obszarach wiejskich przy wsparciu UE. KSOW województwa wielkopolskiego bierze udział, jako wystawca, w Targach Produktów i Usług dla Samorządów Lokalnych – Gmina 2012. Do udziału w tym przedsięwzięciu i zaprezentowania oferty dla obszarów wiejskich zaprosił swoich aktywnych partnerów, w tym Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów oraz służby doradcze – Centrum Doradztwa Rolniczego, Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Izbę Rolniczą, Wielkopolski Ośrodek Kształcenia i Studiów Samorządowych.

www.wielkopolskie.ksow.pl

Zdjęcia: Archiwum KSOW

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach pomocy technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013.

“Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.

Instytucja Zarządzająca PROW na lata 2007-2013 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Realizacja Planu Działania Sekretariatu Regionalnego Województwa Wielkopolskiego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2012-2013.

9

|������������������������������|���������������� ����������������

VW ���������������������

��������������������������������� ������������������������������������������ ��������������������������������������� ����������� ������� ��� �� �������� ��� ������������ ������������������������������������������������������� ������������������������������������ �������� ����� ���� ������������� ����� ������ ����� ���� ���������������������������������������������� ����� ������ ���� ����� ���� �������������� ���������� ������������������������������������������������������ ��� �������� ���� �������������� ������ ������ ������� ���� ������� �������������� ��������� ���� ���������� ������������������������������������������������������� ��� ��� �������� ������� ��������� ��������������� ������ ������ ���������� ��������� ��������� ���� ����������������������������������������������������� ����������������������������������������������������� �������������������������������������������������� standards in Poland. �������������������������������������������������������� ������������������������������������������������� ������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������������� ������ ����������������� ����������� ������� ���� �������������������������������� ���� ����� ������� ������������ ��� ���� �������� ���� �������������������������������������������������������������������������������������������������

10 10

������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������� �������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������������� ���� ��������� ��������� ��������� �������� �������� �������������������������������������������������� ��������� ���� ������� ��� �������� ���������� �� ������ ������������ �� ��� ���������� ����� �������� ���� ����� ������������������������������������������������ �������������������������������������������������� ����������������� ������ ��������� ���� ��� ���� ���������� ���������� ������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������� ����������� ��� ��� ��������������� ���� �������� ���� ����� ����������� �������� ������ ��� ������������� ��� ����� ��� ��������� ������� ���� ���� ����� ������������ ������ ���������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������������ ������������� ���� ���������� ���� ���������� ��������� ����� ���� ����� ��� ������� ���� ���������� ����� �������� ��������� ������������� �������������� ���-

munity centres, resident communities and estate councils. ������������������������������������������������� �������� ����� ���������� ���� �������������� �������� ���������������������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������� ������������� ���� ���������� ���������� ���������� �������� ��� ���������� ������� �������� ���� �� ������ ������ ��������� ��������� � � �������� ���� ����� ����� �������������������������������������������������� ������������������������������������������������������ ���� ����������� ��� ��������� ����� ��������� ����������������������������������������������������������� �������������������������������������������������� ��������������������������������������� Environmental care is part of every stage of man����������������������������������������������� �������� ������ ����������� ���� �������� ������ ������������������������������������������������������������������������������������������������ ������������������������������� ����� ��������� ���������� ���� ���������������������������� ���� ����������� ���������������� ������������ ������ �����

����� �����|���������������|������������������������������|��������������������������|��������������������������|

����� �������� ����������� ������� ��� ����� �� �������� �������� ��������������������������������������������������������������������������������� ��� ������������ ��� ���������� ��������� �� ������������������������������������������������������ �� ���������� ���������� ����������� ���������� ���� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ���������� ������� ��������������� �� ����������� ������������������ ��������� ������ ����� ������� ��������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������� �� ��������� ���������� ������������ ���������� ����������������������������������������������������� �������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������� �� ������� ������������������ ����������� ������� ��� ����������������������� ������ ���������� ���� ������szym ini������ � ��

����������������� �� ���� ��������� ������ ��������� ����������� ��������� ������������ ���������� ������������ �������� ������ ������������ �� ������������������������������������������������������� ������� �� ������������ ����� ���������� ������������ ������������������������������������������������������ ������������ ��������� ������� ����������� ������������������������������������������������� ����������� ������ ������ ��������� ��� �������� ��������� �� �� ������ �������� � ���������� �������� �������������� ���������� ���������� ����������� ������������������������������������������������������������������������������������������������ ���������� ���� �������� ������������ ������ ��������� ���������������������������������������������������� �������������� ����� �� ������ ���������� ������ �������������������������������������������� ���������������������������������������������������� �� ������������ ��������� ���������� ���������� ������������������������������������������������������������������������������� ���� ��� ����� ��������� ����� ����������� �������� ������������������������������������������������������������������������������������������������������ ���������������������������������������������������� �� �������� ������������ ����� ����������� ������������ ����������������� ������������ �� ���������� ���� ������������� ��� ���������� ������ �� ������� ������������������������������������������������������ �� ���������������� ���������� ��������������

������������� �� ���������� ������������� ���� ����� osiedla. �������������������������������������������������������������������������������������������������� �������� ������������ �� ���������� �������������������������������������������������������� �������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ ���������������������������������������������������������������������������������������������� �������� ������������� �������� ����� ��������� ���������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ ����������������������������������������������������������������� �������� ����������� ����� ���������� �������������� �������� �������� ���������� �� ����������� ������� ��� ������� ��������� ��������������� ������������������ ������ ������ ���� ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ����������� ����� �������� ����� ������ ������������� ������ ������������ ������������� ������� ����� ����������������������������������������������������� ������������������������

11 11

4 years

The Regional Environmental Care Directorate (RDOŚ) in Poznań During the four years of its existence, the Regional Environmental Care Directorate (RDOŚ) in Poznań has managed to gain a good reputation, the proof of which has been the feedback provided by numerous clients. The number and type of issues managed by Poznań’s RDOŚ is a combination of technological advances, the use of EU funds and the economic activity of the region. This way, the office becomes a participant of the activities supporting the development and the economic condition of the province. The Rondo Kaponiera communications hub in Poznań, currently under modernisation, or the extension of the Poznań Fast Tram to the Western Station, as well as the completed tram route to the LechaFranowo neighbourhood, the new railway station in Poznań, the terminal and runway of the Ławica airport are among many vital investments that were guided by the Regional Directorate.

Foto: M. Tarant

12

A constructive dialogue with investors has been vital for the processes managed by the RDOŚ. This dialogue includes working out such variants of task performance which minimise their subsequent pressure on the environment. This relates especially to line projects, such as the construction of the S5, S8 and S11 expressways, the modernisation of the E59 PoznańWrocław railway line or the 2nd Trans-European Railway Corridor E20, C-E20, which runs through 74 municipalities in four provinces. A good example of such a collaboration would be also the Nowy Tomyśl-Świecko section of the A2 motorway opened last year.

The so-called green energy sector has been developing more and more rapidly in terms of infrastructure. This is a result, among other factors, of the recommendations of the European Union which require a gradual limiting of traditional energy sources and a transition towards renewable ones. Hence the growing involvement of the RDOŚ staff in agreements relating to groups of wind farms, the largest of which will be built in the municipalities of Koźmin Wielkopolski, Dobrzyca and Lipno, as well as bio-gasworks which will be situated in the municipalities of Borek Wielkopolski, Brodnica and Pleszew. When issuing and agreeing on environmental determinants of investments, respect for the principle of sustainable development is crucial. This means providing a real balance between the pressure exerted by a project on the environment and resource protection.

The province of Wielkopolska has many valuable areas whose beauty is protected in various forms. These natural assets are often unknown or underappreciated. Therefore the Regional Directorate has undertaken appropriate educational and promotional measures. A publication on the Natura 2000 areas has been prepared, as well as one on the landscape parks of Wielkopolska. A map was published, which presented all the Natura 2000 areas along with the regional reserves. Next year there are plans to create an interactive map comprising the protected areas supervised by the Regional Environmental Care Director in Poznań, which will be published on the official website. There will also be a book published on the regional reserves, and a system will be provided for clients, enabling them to browse through the processes which are underway. This will allow for a quick access to information about environmental protection and acquiring data in current projects, thus facilitating the stage of planning and preparing of investment processes.

Care for natural environment and sustainable development of rural and urban areas requires collaboration of architects, environmentalists, and urban planners.

This has special significance in the process of zoning, when directions are set for sustainable development. Hence the importance of identifying the problems and devising the methods of collaboration of the participants of the process. The publication Strategic assessment of environmental impact in spatial planning published by the Regional Directorate has been an attempt to do so. This book includes also best practice and indicates the correct course of action.

A high professional level of solutions is one of the priorities of the RDOŚ operations. This is why the employed staff must be highly competent and their professional development through expert education must serve the purpose of proper performance of tasks as well as goal achievement. We would like to be a professional, open and friendly team, combining clerical and engineering skills in environmental care – sums up Jolanta Ratajczak, the Regional Environmental Care Director in Poznań.

RDOŚ w Poznaniu, ul. 28 Czerwca 1956 r. nr 223/229, tel. +48 61 831 1177, fax +48 61 831 1199,e-mail: sekretariat.poznan@rdos.gov.pl Godziny przyjęć interesantów: poniedziałek 8:15 – 16:00, od wtorku do piątku 7:45 – 15:30.

4 lata

Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu

Jolanta Ratajczak Dyrektor RDOŚ w Poznaniu

W ciągu czterech lat swego istnienia Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu zdążyła już wypracować sobie dobrą markę, o czym świadczą informacje zwrotne wielu klientów. Ilość i rodzaj zadań realizowanych przez poznańską RDOŚ jest na pewno pochodną postępu technologicznego, wykorzystywania środków europejskich, słowem – aktywności gospodarczej regionu. W ten sposób urząd staje się uczestnikiem działań wspierających rozwój i kondycję ekonomiczną województwa.

Aktualnie przebudowywany w Poznaniu węzeł komunikacyjny Rondo Kaponiera, czy przedłużenie Poznańskiego Szybkiego Tramwaju do Dworca Zachodniego, a także ukończona trasa tramwajowa os. Lecha-Franowo, nowy dworzec kolejowy w Poznaniu, czy terminal i pas startowy na lotnisku Ławica – to tylko kilka istotnych inwestycji, dla których uwarunkowania środowiskowe określił Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu.

Podstawowe znaczenie w postępowaniach prowadzonych przez RDOŚ ma konstruktywny dialog z inwestorami. W dialogu tym wypracowywane są takie warianty wykonywania przedsięwzięć, aby ich późniejsza presja na środowisko była jak najmniejsza. Dotyczy to zwłaszcza przedsięwzięć liniowych, jak budowa dróg ekspresowych S5, S8, S11, modernizacja linii kolejowej E59 Poznań-Wrocław, czy transeuropejskiego II Korytarza Kolejowego E20, C-E20, który przebiega przez tereny 74 gmin z pięciu województw. Dobrym przykładem takiej współpracy jest również otwarta w ubiegłym roku autostrada A2 na odcinku Nowy Tomyśl-Świecko.

Coraz dynamiczniej rozwijającą się sferą infrastruktury jest tzw. zielona energetyka. Traktując jako priorytet ochronę klimatu, Unia Europejska wymaga stopniowego ograniczania tradycyjnych źródeł energii na rzecz źródeł odnawialnych. Stąd rosnąca ilość wniosków o uzgadnianie budowy zespołów elektrowni wiatrowych, z których największe jak do tej pory, powstaną w gminach Koźmin Wielkopolski, Dobrzyca i Lipno, a także biogazowni, które realizowane będą m.in. w gminach Borek Wielkopolski, Brodnica, Pleszew.

Musimy pamiętać, że przy wydawaniu lub uzgadnianiu środowiskowych uwarunkowań realizacji inwestycji istotne znaczenie ma poszanowanie zasady zrównoważonego rozwoju. Chodzi tu o zachowanie rzeczywistej równowagi pomiędzy wywoływaną przez przedsięwzięcia presją na środowisko, a konieczną ochroną jego zasobów.

Województwo wielkopolskie posiada wiele cennych terenów, których naturalne piękno objęte jest różnymi formami ochrony. Walory tego dziedzictwa przyrodniczego często są nieznane lub niedoceniane. Dlatego też Regionalna Dyrekcja podejmuje działania edukacyjne i popularyzujące te skarby natury. W tym roku przygotowana została publikacja o obszarach Natura 2000 i parkach krajobrazowych Wielkopolski, wydano mapę prezentującą wszystkie obszary Natura 2000 i rezerwaty województwa, a także książkę „Chronione porosty nadrzewne zadrzewień przydrożnych”.

W przyszłym roku planowane jest stworzenie interaktywnej mapy, obejmującej tereny chronione nadzorowane przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu, która zostanie zamieszczona na stronie internetowej urzędu, opracowanie i wydanie publikacji o wielkopolskich rezerwatach, a także rozbudowanie i udostępnienie klientom zewnętrznym systemu umożliwiającego przeglądanie danych przestrzennych związanych z prowadzonymi postępowaniami. Pozwoli to na szybkie dotarcie do informacji o formach ochrony przyrody oraz pozyskanie danych o realizowanych przedsięwzięciach, co ułatwi etap planowania i przygotowania procesu inwestycyjnego.

Dbałość o stan środowiska przyrodniczego oraz zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy wymaga w pierwszej kolejności współpracy urbanistów, architektów, specjalistów z zakresu ochrony środowiska i przyrody opracowujących na potrzeby organów administracji projekty planów, polityk, strategii lub programów oraz prognozy oddziaływania na środowisko. Ma to szczególne znaczenie w procesie planowania przestrzennego, w trakcie którego wyznaczane są kierunki zagospodarowania gmin. Stąd też niezwykle istotna jest identyfikacja problemów i wypracowanie metodyki współpracy uczestników tego procesu. Próbę taką podejmuje publikacja „Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko w planowaniu przestrzennym” wydana przez Regionalną Dyrekcję, a przygotowana przez prawników i urzędnikówinżynierów środowiska. Książka ta prezentuje również dobre praktyki, wskazuje właściwy tok postępowania.

Wysoki poziom merytoryczny rozstrzygnięć to jeden z priorytetów w działalności RDOŚ. Dlatego zatrudniona kadra musi posiadać wysokospecjalistyczne umiejętności, a jej rozwój zawodowy poprzez kształcenie eksperckie ma służyć zapewnieniu właściwego wykonywania zadań i realizacji wytyczonych celów. – Chcemy być profesjonalnym, otwartym i przyjaznym zespołem, łączącym w obszarze ochrony środowiska i przyrody umiejętności urzędnicze z inżynierskimi – podsumowuje Jolanta Ratajczak, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu.

Informacje o zakresie działania Regionalnej Dyrekcji można uzyskać na stronie internetowej:

www.poznan.rdos.gov.pl

13

Energia odnawialna dla rozwoju samorządów Rozmowa z Józefem Lewandowskim, Prezesem Zarządu Wielkopolskiej Agencji Zarządzania Energią Sp. z o.o.

Wielkopolska Agencja Zarządzania Energią (WAZE) realizuje zadania w zakresie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii. Ważną częścią jej działalności jest współpraca z regionalnymi agencjami w Polsce i UE. Jak ona się układa?

Mamy bardzo dobre kontakty z regionalnymi agencjami energetycznymi, które podobnie jak WAZE, powstały w ramach unijnego programu Inteligentna Energia dla Europy. Platformą naszej współpracy jest utworzona w 2010 roku Polska Grupa Agencji Energetycznych. Wymiana doświadczeń, produktów, know-how, uczestnictwo w pracach opiniodawczych i legislacyjnych, to główne cele działania tego stowarzyszenia. Współpraca z europejskimi agencjami energetycznymi daje nam natomiast dostęp do najlepszych praktyk, pozwala na wymianę doświadczeń i daje szansę na projekty transferu wiedzy i nowoczesnych technologii.

Działania te służą lepszemu wykorzystaniu w naszym kraju odnawialnych źródeł (OZE), które, ze względu na wymogi jakie postawiła nam UE, zobowiązani jesteśmy rozwijać Rozwój OZE niesie z sobą pozytywne skutki ekologiczne, ale także ekonomiczne i społeczne. Dlatego zmieniliśmy nieco optykę i traktujemy teraz źródła odnawialne bardziej jako biznes niż jako ideologiczną misję, związaną li tylko z ochroną klimatu. Rozwijamy OZE dla nowych technologii, rynku pracy, rozproszonej energetyki i wreszcie dla zasobów własnych, które posiadamy i chcemy wykorzystać. Energia odnawialna, obok konwencjonalnej i jądrowej - jak chce rząd, powinna być jednym z trzech filarów naszego bezpieczeństwa e n e rg e t yc z n e g o i ważnym elementem dywersyfikacji źródeł energii.

Dobrym prognost ykiem dla rozwoju OZE w naszym kraju jest utworzenie w Ministerstwie Gospodarki departamentu energetyki odnawialnej.

Złym sygnałem natomiast – brak do tej pory ustawy o OZE. Opóźnienie to nie leży w interesie gospodarczego rozwoju lokalnego, jego bezpieczeństwa energetycznego i rozwoju rynku pracy.

14 14

www.waze.pl Co jest potrzebne dla dobrego i efektywnego rozwoju lokalnego?

Rozwój energetyki, wytwarzanej nie w dużych scentralizowanych elektrowniach, lecz w wielu rozproszonych i dostępnych lokalnie źródłach. Energia powinna być produkowana w małych wytwórniach, jak najbliżej ostatecznego odbiorcy. Priorytetowe w tym względzie jest lokalne planowanie energetyczne oraz regionalne zarządzanie energią.

Polskie Agencje Energetyczne, w tym nasze Stowarzyszenie, złożyły wniosek do Ministerstwa Gospodarki o projekt systemowy - Ministerstwa Gospodarki i Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, który byłby impulsem dla lokalnego planowania energetycznego. Projekt ten wspierałby samorządy województw, aby każdy region, w oparciu o swoje zasoby, mógł prowadzić własną politykę energetyczną. Byłby też wsparciem dla społeczności lokalnych, które w efekcie mogłyby nawet stać się energetycznie autonomiczne.

Jakie korzyści przyniesie rozproszona produkcja energii?

Bardzo wymierne. Przede wszystkim zmniejszy zużycie energii pierwotnej, obniży ceny przesyłu, pozwoli na optymalne wykorzystanie własnych zasobów, da nowe miejsca pracy, podniesie bezpieczeństwo energetyczne, obniży emisję CO2. Nowe technologie, bardziej dostosowane do potrzeb lokalnych, już wzbudzają zainteresowanie inwestorów i samorządów. Dlatego chcemy nawiązać kontakt z gminami, większy niż do tej pory, aby pokazywać rozwiązania, które już funkcjonują, jak np. w gminie Kisielice, która przygotowała cały program rozwoju energetyki wiatrowej i ciepłownię zasilaną biomasą.

Czy gminy będą chciały angażować się w takie rozwiązania? Do tego potrzebne są pieniądze Zainteresowanie jest duże. Natomiast szansę na odpowiednie środki upatrujemy w przyszłej perspektywie finansowej na lata 2014-2020. Prawdopodobne przynajmniej 20% ze środków Funduszu Spójności przeznaczone zostanie na zieloną gospodarkę. Do absorpcji tych środków musimy być przygotowani.

Na pewno będziemy zabiegać o to, aby w przyszłej perspektywie fundusze dotyczące ochrony środowiska i produkcji energii obwarowane były posiadaniem planów energetycznych przez gminy.

Można powiedzieć, że dokonuje się zmiana priorytetów energetycznych w naszym kraju. Jaka, w tych przemianach, jest rola agencji energetycznych?

Zadaniem Regionalnych Agencji Energetycznych jest zaktywizowanie wszystkich regionów do prowadzenia regionalnej polityki energetycznej, do zaangażowania w nowe przedsięwzięcia energetyczne zasobów ludzkich, kapitałowych, wytwórczych, ogólnie posiadanego potencjału.

Współpraca naszych agencji ma na celu mocne zaangażowanie regionów, które powinny wymieniać się swoimi doświadczeniami. Płaszczyzną takiej wymiany mógłby być na przykład doroczny szczyt energetyczny regionów UE. Energetyka odnawialna ma szansę stać się dźwignią społeczno-gospodarczego rozwoju regionów. Wszystko, co nakręca naszą gospodarkę, daje miejsca pracy, powinno mieć priorytet. Należy zatem zaktywizować rynek inwestycji OZE, a do tego konieczne są odpowiednie uregulowania prawne. Bez ustawy bowiem, rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce nie będzie.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Ewa Stasiak

Renewable energy for the development of local governments Wielkopolska Energy Management Agency (WAZE) carries out tasks related to energy efficiency and renewable energy sources; it collaborates also with regional energy agencies in Poland and in the EU. These tasks are aimed at a better use of renewable energy source, which brings ecological, economic and social benefits, such as the development of new technologies, the labour market and a diverse energy sector.

The development of energy generated as close to the recipient as possible, in numerous locally available sources, is in the interest of local economic development. Priorities in this respect include local energy planning and regional energy planning. Polish energy agencies have requested a systemic project from the Ministry of the Economy, which would provide an impulse for local energy planning. Such a project would support regions, in order for each one of them to have its own energy policy based on their own resources.

It would also provide assistance for local communities which, as a result, could even become energy self-efficient.

Diverse production brings many benefits: decreases the use of primary energy, lowers the cost of transmission, allows for optimal use of one’s own resources, creates jobs, boosts energy security, reduces CO2 emissions. New technologies, better suited for local needs, have already sparked interest from investors and local governments. An opportunity for financing energy-related projects might be provided by the future financial perspective for 2014-2020. We need to be prepared to absorb these resources.

The task of the regional energy agencies is to activate the regions to have regional energy policies, to involve their capital, human resource and manufacturing potential in new projects.

The energy sector has a chance to become a lever of the social and economic development of the regions. The market for renewable energy investments should therefore be activated, and this call for appropriate regulations. Without a law on renewable energy sources, there will be no renewable energy sector in Poland.

Józef Lewandowski Chairman of the Board of Wielkopolska Agencja Zarządzania Energią Sp. z o.o.

Seminarium „Działania Agencji Energetycznych na rzecz lokalnej społeczności” w Kwidzynie było okazją do spotkania i dyskusji prezesów agencji należących do PGAE Foto: Bartosz Królczyk

System magazynowania energii odnawialnej w wodorze, Prezlau Niemcy. Dzięki takim technologiom, będzie następował dalszy rozwój energetyki odnawialnej. Tego rodzaju najnowsze instalacje OZE mogli zwiedzać dyrektorzy technicznych szkół ponadgimnazjalnych z Wielkopolski w ramach projektu organizowanego przez WAZE: „Odnawialne Źródła Energii – pilotażowy projekt przygotowujący wielkopolskie szkoły zawodowe do poszerzenia oferty edukacyjnej o technologie OZE” Foto: Bartosz Królczyk

�������������������������������������������������������������������������������������������������

15 15

Chronimy przed wielką wodą, zapobiegamy skutkom suszy Rozmowa z Arkadiuszem Błochowiakiem, dyrektorem Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu

Panie Dyrektorze, jakie są najważniejsze wyzwania w zakresie gospodarowania wodą w Wielkopolsce?

Priorytetem jest regulacja stosunków wodnych w regionie. Groźny jest bowiem zarówno brak wody, jak i jej nadmiar. Wobec powodzi jakie nawiedzają teren Wielkopolski, konieczna jest realizacja zadań z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Z drugiej strony, region należy do województw najbardziej odczuwających skutki suszy – stąd niezbędne jest zwiększanie dyspozycyjności zasobów wodnych. Zagrożenia, wynikające zarówno z powodzi, jak i z deficytu wodnego, można wyeliminować racjonalnie gospodarując wodą. Budowa urządzeń służących ujmowaniu wody, zbiorników retencyjnych, progów wodnych, piętrzenie jezior, to działania, które w efekcie znacznie ograniczają skutki długotrwałych suszy czy powodzi w województwie. Program małej retencji przyczynia się do zwiększenia zasobów wody na terenach leśnych i rolnych, wpływa na efektywność upraw w regionie.

Retencjonowanie wody ma kluczowe znaczenie dla poprawy bilansu wodnego w Wielkopolsce. Na czym ono polega?

Na magazynowaniu wody, w odpowiedniej ilości i jakości, po to, by zaspokoić potrzeby wszystkich jej użytkowników. Wodę retencjonuje się pod powierzchnią gruntów w profilu glebowym i wówczas mówimy o retencji naturalnej. Do magazynowania wody wykorzystuje się warunki naturalne, na przykład torfowiska, stosuje się też odpowiednie zabiegi agromelioracyjne, zalesianie, urządzanie terenów zieleni. Natomiast retencja sztuczna to budowa jazów, podpiętrzanie jezior i przede wszystkim budowa zbiorników wodnych.

Zbiorniki retencyjne należą do największych inwestycji melio-racyjnych w Wielkopolsce ...

W regionie mamy 32 takie obiekty, wkrótce oddamy do użytku kolejny - w Rydzynie. Przygotowujemy też do realizacji następne inwestycje, między innymi w gminie Murowana Goślina, w gminie Gołańcz i w gminie Jaraczewo. Priorytetowym naszym przedsięwzięciem, które zapewni bezpieczeństwo przeciwpowodziowe Kaliszowi, południowej części naszego województwa, a nawet Poznaniowi, jest zbiornik „Wielowieś Klasztorna” na rzece Prośnie. Będzie to największy sztuczny akwen w Wielkopolsce. Jego powierzchna wyniesie około 2000 ha a pojemność 48 mln m3. Koszt tej inwestycji wstępnie szacuje się na około 500 mln zł. Obecnie realizowane są wykupy gruntów, przygotowujemy dokumenty do pozyskania decyzji środowiskowej. Staramy się przyspieszyć ze wszystkimi formalnościami, aby dokumenty niezbędne do wydania pozwolenia na tę budowę były gotowe w przyszłym roku. To bardzo ważne dla pozyskania dofinansowania tej inwestycji w ramach budżetu UE na lata 2014 – 2020.

Zbiorniki wodne chronią przede wszystkim przed powodziami, pełnią też wiele innych znaczących ról. Które z nich uznałby Pan za najistotniejsze?

Zbiorniki retencyjne mają zdecydowanie wielofunkcyjny charakter. Oprócz zbierania nadmiaru wody oraz jej uzupełniania w okresach suchych, przyczyniają się do poprawy mikroklimatu, stwarzają doskonałe warunki dla rozwoju flory, fauny, służą do nawodnień podsiąkowych, znacznie podnoszą atrakcyjność terenu pod względem krajobrazowym, rekreacyjnym i turystycznym. Dochodzi jeszcze jeden, bardzo ważny walor, a mianowicie możliwość wykorzystania zgromadzonej wody na wypadek pożaru.

w w w . w z m i u w . p l

Jakie inwestycje melioracyjne udało się zrealizować w tym roku?

Właśnie zakończyliśmy odbudowę Kanału Biechowskiego w powiecie wrzesińskim. Inwestycja, poza gruntownym remontem kilkunastu kilometrów cieku, objęła budowę 35 przepustów i stopnia wodnego, odtworzono też rowy dopływowe o długości 580 metrów. Odbudowany kanał rozwiązuje problemy tamtejszych rolników, związane z zalewaniem pól, na najbliższe kilkadziesiąt lat. Przedsięwzięcie pochłonęło ponad 4 miliony złotych, w 75 procentach sfinansowane zostało ze środków unijnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Inwestycję prowadzono na cennym przyrodniczo obszarze. Aby zapobiec degradacji terenów lęgowych gniazdującego tam ptactwa, zmieniono trasę koryta rzeki na odcinku około jednego kilometra.

Jakie są plany melioracyjne na najbliższy czas?

W planach mamy między innymi modernizację 30 kilometrów wałów przeciwpowodziowych na rzekach: Noteci, Prośnie i Warcie na odcinku Konin - Koło, modernizację obwałowań w powiecie średzkim i wrzesińskim. Do 2013 roku zmodernizowane zostaną odcinki wałów przeciwpowodziowych w powiecie pilskim i chodzieskim, a także 17 przepompowni przeciwpowodziowych.

Dziękuję za rozmowę.

Zdjęcia: archiwum WZMiUM w Poznaniu

16

Rozmawiała Ewa Stasiak

 OCHRONA ŚRODOWISKA

TESTED PARTNER IN ENVIRONMENTAL RESEARCH

 BHP

 GEOLOGIA

SPRAWDZONY PARTNER W BADANIACH ŚRODOWISKOWYCH

In an ongoing effort to meet our clients’ expectations, EKOLAB has implemented a management system compliant with the PN-EN ISO/IEC -17025: 2005 standard as well as PCA requirements. We have been awarded Accreditation Certificate No. AB 869 that will enable us to expand the range of the offered laboratory services.

Spełniając oczekiwania naszych klientów wdrożyliśmy system zarządzania, zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC -17025: 2005 oraz obowiązującymi dokumentami PCA i otrzymaliśmy certyfikat akredytacji nr AB 869. Uzyskany certyfikat akredytacji pozwala na dynamiczny rozwój oferowanych usług badawczych.

The EKOLAB Laboratory offers the following analytical services:  physical and chemical analyses of water, sewage, sediment, soil, waste, air samples,  tests inspecting the working environment,  air pollution measurements,  measurements of industrial, traffic and railway noise,  tests investigating the purity of industrial plants, ventilation systems and compressed air systems in pharmaceutical plants.

Laboratorium EKOLAB oferuje następujące badania i pomiary:  analizy fizyczno-chemiczne wody, ścieków, osadów, gleby, odpadów, próbek powietrza,  pomiary środowiska pracy,  pomiary emisji zanieczyszczeń do powietrza,  pomiary hałasu przemysłowego, drogowego, kolejowego,  pomiary czystości pomieszczeń, układów wentylacyjnych oraz sprężonego powietrza w zakładach farmaceutycznych.

EKOLAB is also a provider of CONSULTING services in the area of environmental protection, including:  monitoring business clients’ conformance to environmental protection regulations,  assisting business clients in acquiring environmental permits, including integrated permits,  monitoring the observance of environmental protection requirements during investment projects,  acoustic analyses, designing technologies for reducing noise emissions.

Poza tym świadczymy kompleksowe usługi KONSULTINGOWE z zakresu ochrony środowiska obejmujące:  doradztwo w zakresie zgodnego z prawem ochrony środowiska funkcjonowania firm,  prowadzenie postępowań w sprawie wydania pozwoleń środowiskowych, w tym pozwoleń zintegrowanych,  prowadzenie procesu inwestycyjnego z punktu widzenia ochrony środowiska,  analizy akustyczne i projekty technologii ograniczenia emisji hałasu.

Our GEOLOGY and HYDROGEOLOGY department develops and performs:  geological and hydrogeological documentation,  soil tests,  rigging services.

Nasza pracownia GEOLOGII I HYDROGEOLOGII oferuje wykonanie:  dokumentacji geologicznych i hydrogeologicznych,  badań gruntu,  prac wiertniczych.

Our services meet the highest quality standards

Gwarantujemy usługi na najwyższym poziomie

EKOLAB Sp. z o.o. : Kobylnica , ul. Południowa 5, tel. +48 61 651 01 01 e-mail: ekolab@ekolab.pl

www.ekolab.pl

17

Palace in Porażyn / Pałac w Porażynie

Grod

Forest Division

Lasy Państwowe Nadleśnictwo Grodzisk z siedzibą w Lasówkach, 62-065 Grodzisk Wlkp. tel. +48 61 444 53 01 Forest divisions in Poland, including the Grodzisk Forest Division, are in charge of sustainable forest management for which five statutory objectives have been set.

Maintenance and protection of forest resources, rational wood sourcing (production), as well as protection of soil and areas specifically at risk from pollution are considered to be equally important goals which make up a coherent whole.

These functions cannot be separated, nor can any of them be deemed more important than the others.

The production function of forests is often omitted or belittled. Not only does it have economic but also social significance.

Timber acquisition means not only jobs in forest administration, timber acquisition services or timber processing plants and furniture factories. The industry has been doing great in foreign markets, even at a time of a Europe-wide recession, bringing Poland significant profits from exports of a variety of timber-related products. Acquisition is also the first stage in introducing a new generation in a forest. It marks the beginning of a long-term reconstruction of forests in Poland, which has been in progress for twenty years and aims to increase the share of leafy forests and adjust them to the species mix in natural habitats. The role of newly-created, young and growing forests is also important.

Not everyone knows that the early stages of forest development are the most effective in capturing carbon dioxide from the atmosphere, building it in the wood and counteracting the “greenhouse effect”. Promoting timber as a commodity used in carpentry and also in furniture and 18

flooring manufacturing is a fully pro-environmental measure.

The production of plastics, including plastic Christmas trees, does not actually have anything to do with protecting the environment. Societies pay a lot of money for the treatment of “ecological” waste, at the same time allowing nature degradation in the process of their production. This is an obvious simplification, but the facts cannot be disputed.

Grodzisk Forest Division is a large forest complex comprising about 54,000 acres in western Wielkopolska, bordering the region of Lubuskie. It is a subdivision of the Regional Directorate of State Forests (RDLP) in Poznań. It is in charge of forest administration; 80% are pine forests, with the exception of lovely oak and beech woods near Wąsów and Porażyn. Diverse local forests, shaped by glaciers, make an attractive base for walking, cycling and horse-riding tours.

Cycling trails around Grodzisk Wielkopolski, Nowy Tomyśl and Porażyn, along with horse trails near Wąsów and Lake Kuźnickie provide settings for a safe travel across forests and for contact with nature.

In the autumn, mushroom pickers will find here the perfect place for active leisure, with an abundance of mushrooms in the forests surrounding Rakoniewice, Porażyn and Kąkolew.

An extensive system of guarded car parks makes parking and resting easy. One of the places worth visiting is the Training and Leisure Centre of the State Forests in Porażyn, located in a park filled with 250-year-old oaks and beeches.

The magnificent palace was owned by General Kazimierz Sosnkowski in the pre-war period. With the accommodation and dining facilities, it is a perfect place for a weekend trip, family celebration or a group bonfire by the palace.

We would like to recommend the area of the Grodzisk Forest Division to those who want to take a break from the city hustle and bustle and value peace and quiet and rarely visited forest areas. Feel free to set off on a journey through the forests, and forget for a while about everyday worries and troubles.

zisk

Nadleśnictwo

www.grodzisk.poznan.lasy.gov.pl

Nadleśnictwa w Polsce w tym również Nadleśnictwo Grodzisk realizują trwale zrównoważoną gospodarkę leśną, dla której ustawowo wyznaczono pięć podstawowych celów. Zachowanie zasobów leśnych, ich ochrona, racjonalne pozyskanie drewna czyli produkcja a także ochrona gleb i wód oraz terenów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia traktowane są jako cele równorzędne stanowiące spójną całość. Nie można tych funkcji oddzielić od siebie oraz stwierdzić, że któraś z nich jest ważniejsza od pozostałych.

Często pomijana lub bagatelizowana jest produkcyjna funkcja lasu, która ma znaczenia nie tylko ekonomiczne, ale przede wszystkim społeczne. Pozyskanie drewna to nie tylko miejsca pracy administracji leśnej, pracowników zakładów usługowych pozyskujących drewno czy pracowników zakładów drzewnych i meblarskich. Branży, która wspaniale radzi sobie na rynkach zagranicznych nawet w dobie ogólnoeuropejskiej recesji gospodarczej przynosząc Polsce znaczne dochody z eksportu różnego rodzaju wyrobów i galanterii z drewna. Pozyskanie to również pierwszy etap prowadzący do wprowadzenia młodego pokolenia lasu. To początek długofalowej, trwającej już od dwudziestu lat planowej przebudowy drzewostanów w Polsce mającej na celu zwiększenie udziału drzewostanów liściastych oraz dostosowanie ich składów gatunkowych do naturalnych siedlisk przyrodniczych. Istotna jest również rola nowo powstających upraw leśnych oraz drzewostanów młodych i dojrzewających.

Nie wszystkim wiadomo, że właśnie takie stadia lasu w sposób najbardziej efektywny wiążą dwutlenek węgla z atmosfery wbudowując go w drewno i przeciwdziałając skutkom „efektu cieplarnianego”. Promowanie drewna jako surowca, z którego wykonuje się stolarkę budowlaną, trwałe meble, piękne podłogi i inne elementy wyposażenia mieszkań jest więc działaniem w pełni proekologicznym. Produkcja tworzyw sztucznych w tym również plastikowych choinek ubieranych w okresie Świąt Bożego Narodzenia w plastikowe ozdoby nie ma tak naprawdę z ekologią nic wspólnego. Społeczeństwa płacą ogromne

pieniądze na utylizację tych niby ekologicznych materiałów równocześnie dopuszczając do degradacji środowiska naturalnego w procesie ich produkcji. Oczywiście jest to duże uproszczenie, ale są to fakty niepodważalne.

Nadleśnictwo Grodzisk zajmuje duży kompleks leśny liczący około 22 tysiące hektarów zachodniej Wielkopolski na pograniczu z Ziemią Lubuską. Wchodzi w skład RDLP w Poznaniu. Administruje lasami, wśród których przeważają bory sosnowe zajmujące około 80% powierzchni, ale w okolicach Wąsowa i Porażyna rosną przepiękne dąbrowy i buczyny.

Urozmaicone krajobrazowo tereny Nadleśnictwa ukształtowane na wskutek działania lodowca stanowią atrakcyjną bazę dla turystów zarówno pieszych, rowerowych jak i konnych. Trasy rowerowe wokół Grodziska Wielkopolskiego, Nowego Tomyśla i Porażyna oraz konne w pobliżu jeziora Kuźnickego i Wąsowa dają możliwość bezpiecznego przemierzania lasów i kontaktu z dziką przyrodą.

Jesienią miłośnicy grzybobrań znajdą dla siebie idealne miejsce aktywnego wypoczynku w obfitych w grzyby lasach wokół Rakoniewic, Porażyna i Kąkolewa. Rozbudowany system zagospodarowanych miejsc postoju pojazdów pozwala na bezpieczne pozostawienie samochodu, dając możliwość posilenia się po obfitym grzybobraniu. Miejscem, które na pewno warto odwiedzić jest położony w zabytkowym parku porośniętym przez 250-letnie buki i dęby Ośrodek SzkoleniowoWypoczynkowy Lasów Państwowych w Porażynie. Przepiękny Pałac w okresie międzywojennym był własnością generała Kazimierza Sosnkowskiego. Baza noclegowa i dobra kuchnia to idealne miejsce na weekendowy wyjazd, uroczystość rodzinną czy spędzenie czasu przy ognisku na polanie nieopodal Pałacu.

Chcącym odpocząć od zgiełku wielkiego miasta, ceniącym ciszę, malownicze krajobrazy i mało uczęszczane leśne zakątki polecamy tereny Nadleśnictwa Grodzisk. Warto ruszyć przez leśne knieje, zapominając choć na moment o troskach i codziennych kłopotach.

19

Rekomendujemy / We rekommend

ELEGANCE AND REFINEMENT Discreet service, refined elegance and sophistication best describe the Delicjusz Hotel and Restaurant. The restaurant serves excellent food and specializes in Polish cuisine which will tickle the palate of the most demanding guests. The hotel features a beautiful garden and offers a variety of active recreation options such as horseback riding, bowling and other attractions which will make every guest’s stay in Delicjusz an unforgettable experience. The hotel is the ideal venue for organizing conventions, conferences, training sessions and business meetings.

Trzebaw-Rosnówko, 1 Poznańska St., tel. + 48 61 810 81 08, +48 61 819 52 60, fax + 48 61 819 52 55, www.delicjusz.pl

SPANISH GARDEN AT THE HEART OF THE OLD TOWN Tapas Bar is one of the most famous and popular restaurants in Poznań, which has already become an inherent element in the topography of the Stary Rynek Square. It is the meeting place for those who find pleasure in unusual food and a glass of good wine, sherry or any other favourite drink.

The restaurant specialises in gambas in white wine and garlic sauce, beefsteak with pepper, grilled meats and other tapas...

In the Summer, Tapas Bar offers a garden, where visitors may sit and enjoy the Old Market Square atmosphere in the very heart of Poznań. The garden is open from the very morning – visitors may enjoy a fantastic outdoor breakfast out of a great variety: French, spicy, Spanish, Polish, intercontinental or a tapas-breakfast. The garden is open until very late at night – as customary in Spain.

In the evening you may sit down with your friends enjoying a mojito or a capirinha.

60 Stary Rynek/Wrocławska, tel. +48 61 852 85 32, www.tapas.pl

Galenica is a chain of modern pharmacies in downtown Poznań.

The 24 h outlet in the city center at 2/6 Strzelecka St. has the reputation of an excellently stocked and low-priced pharmacy.

The outlet situated next to the Old Brewery at 32 Krakowska St. is open daily from 8 a.m. to 20 p.m. Pod Niedźwiedziem pharmacy at 146 Głogowska St. runs a special scheme for elderly patients. Galenica’s personnel are highly qualified and speak foreign languages. All pharmacies are tourist-friendly, and payments are accepted also in Euro. Galenica’s owner, Ms. Elżbieta Taterczyńska, is committed to modern business development standards, but she attaches equal importance to the core values of the Polish pharmaceutical sector where the needs of the patients always come first. Visit one of our prime locations and see for yourself. plac Wiosny Ludów, 2/6 Strzelecka St., tel/fax +48 61 852 99 22 www.aptekagalenica.pl

Food is a celebration, so there is no need to hurry... and nights in Greece are long...

Without a shadow of doubt, Mykonos is the only authentic Greek tavern in Poznań. A holiday atmosphere, Greek hospitality, music and interiors inspired by the architecture and climate of the island of Myconos make this a very special place. Mykonos quickly became popular with Poznań’s gourmands for its excellent and beautifully served cuisine. All products are imported from Greece and the chef is also a native of this enchanting country. Mykonos offers the authentic taste of traditional Greek food – grilled octopus, feta cheese, Greek olives, fresh herbs and lamb which will take all visitors on a magnificent journey to this sunny island.

14 Wolności Sq., tel. 061 853 34 36, www.tawerna-mykonos.com.pl 20

Where to go Muzeum Socrealizmu

PUB’S & CLUBS

GIRASOLE

ALCATRAZ Klub Muzyczny 13/15 Nowowiejskiego St. tel. +48 61 853 28 81 Co wieczór gramy inn¹ muzykê www.alcatraz.pl

27 ¯ydowska St. tel. +48 61 851 37 29 www.girasole.com.pl e-mail: trattoria�girasole.com.pl Otwarte od 12 do ostatniego goœcia. Polecamy kuchniê w³osk¹ i œródziemnomorsk¹

ROOM 55 80/82 Stary Rynek tel. +48 61 855 32 24 www.room55.pl

RESTAURANTS

RESTAURACJA HOTEL NH Poznañ 67 Œwiêty Marcin St. tel. +48 61 624 88 00 fax +48 61 624 88 01 nhpoznan�nh-hotels.com www.nh-hotels.com

RESTAURACJA GRECKA MYKONOS

PIANO BAR

14 Wolnoœci Sq. tel. +48 61 853 34 36 otw. pn.-pt. 11-23, sob.-niedz. 12-23 www.tawerna-mykonos.com.pl

BROWAR PUB S³odownia

CAFE BORDO Restauracja-Kawiarnia 28 ¯ydowska St. tel. +48 61 851 00 81 www.cafebordo.com Uniesienia dla podniebienia w najpiêkniejszym ogrodzie Starówki

Restaurant & Cafe 42 Pó³wiejska St. tel./fax +48 61 859 65 70 www.pianobar.poznan.pl www.slodownia.com Lokalizacja: Stary Browar wejœcie z Dziedziñca Sztuki lub od ul. Koœciuszki CHIÑSKA RESTAURACJA

THE MEXICAN

AZALIA

19 Kramarska St. (od ul.Wielkiej) tel. +48 61 851 05 36 www.mexican.pl

34 Œw. Marcin St. tel. +48 61 853 24 42 open 12 pm-10.30 pm www.azalia.poznan.pl chiñski masa¿

21

HOTEL SAFIR 41/49 ¯migrodzka St. tel: +48 61 867 37 11 fax: +48 61 867 83 36 e-mail: rezerwacja@hotelsafir.pl www.hotelsafir.pl MAT’S HOTEL i RESTAURACJA 115 Bu³garska St. tel. +48 61 868 78 31 fax +48 61 861 41 78 www.hotelmats.pl HOTEL RZYMSKI 22 K. Marcinkowskiego Ave tel. +48 61 852 81 21 fax +48 61 852 89 83 www.hotelrzymski.pl e-mail: hotel�rzymski.pl HOTEL MALTA*** CAMPING MALTA**** 98 Krañcowa St. tel. +48 61 876 62 03 fax +48 61 876 62 83 www.posir.poznan.pl HOTEL SPORT 34 Chwia³kowskiego St. tel. +48 61 833 05 91 fax +48 61 833 24 44 www.posir.poznan.pl

22

DELICJUSZ

Trzebaw-Rosnówko 1 Poznañska St. tel. +48 61 810 81 08, 061 819 52 60 fax +48 61 819 52 55 www.delicjusz.pl IBB ANDERSIA HOTEL 3 Andersa Sq. tel. +48 61 667 80 00 andersia�andersiahotel.pl www.andersiahotel.pl HOTEL VIVALDI 9 Winogrady St. tel. +48 61 858 81 00 fax +48 61 853 29 77 www.vivaldi.pl e-mail: vivaldi�vivaldi.pl HOTEL POZNAÑSKI 4 Krañcowa St., 62-030 Luboñ k/Poznania tel. +48 61 649 99 88 www.hotelpoznanski.pl GREEN HOTEL **** 1a Jeziorna St. Poznañ – Komorniki tel. +48 61 810 80 75 fax +48 61 810 81 23 www.greenhotel.pl rezerwacja�greenhotel.pl Jedyne takie miejsce!

DWÓR W SKRZYNKACH Skrzynki, 1 Parkowy Sq. tel. +48 61 819 62 25 fax +48 61 819 63 81 Hotel, konferencje, imprezy plenerowe, okolicznoœciowe

NH Poznañ 67 Œwiêty Marcin St. tel. +48 61 624 88 00 fax +48 61 624 88 01 nhpoznan�nh-hotels.com www.nh-hotels.com

PENSJONAT ZACISZE RESTAURACJA Poznañ-Plewiska 471 Grunwaldzka St. tel. +48 61 867 56 66 www.zacisze.poznan.pl

HOTEL, ORANGE PRZEZMIEROWO 14a Poznañska St. PrzeŸmierowo tel. +48 61 651 86 00 fax +48 61 651 86 01 www.hotelorange.pl

358a G³ogowska St. tel. +48 61 83 99 800 www.hoteltwardowski.pl

HOTEL GROMADA*** POZNAÑ 7 Babimojska St. tel. +48 61 866 92 07 fax +48 61 867 31 61 www.gromada.pl e-mail: hotelpoznan@gromada.pl GOŒCINIEC SUCHOLESKI 6 Sucholeska St. Suchy Las tel. +48 61 892 69 92 www.gosciniec-sucholeski.com.pl e-mail: recepcja�gosciniecsucholeski.com.pl HOTEL-RESTAURACJA T&T 4 Metalowa St. tel. +48 61 864 12 81 fax +48 61 864 12 82 www.hoteltt.com.pl e-mail: hotel�hoteltt.com.pl DON PRESTIGE RESIDENCE 2 Œw. Marcin St. tel. +48 61 8590 590 fax. +48 61 8590 591 e-mail: reception@donprestige.com www.donprestige.com

HOTEL TANZANIT Kolsko, Jesionka 57 tel: +48 68 352 40 00 e-mail: hotel@hoteltanzanit.pl www.hoteltanzanit.pl HOTEL SZRENICA Szklarska Porêba 29 Turystyczna St. tel/fax +48 75 717 35 98 e-mail: recepcja@hotelszrenica.pl www.hotelszrenica.pl

Hotel Restauracja 35 Poznañska St, 62-020 Swarzêdz tel. +48 61 81 73 147 mobile +48 607 376 916 e-mail:palacykpodlipami�palacyk.com.pl www.palacyk.com.pl

www.welcometopoland.net.pl

Informacje / Useful information

HOTEL-RESTAURACJA

| Urząd Miejski w Kisielicach | ul.Daszyńskiego 5 | 14-220 Kisielice | 055 2785500 | 0 55 2785502 | www.kisielice.pl |

������������������������������ ������������������ Nowa strefa przedsiębiorczości w Gminie Kisielice

A new enterprise zone in Kisielice

Zapraszamy inwestorów do strefy przedsiębiorczości, w ramach której oferujemy atrakcyjne tereny inwestycyjne:

We would like to invite investors to the enterprise zone which encompasses attractive land for investments:

Gmina Kisielice zlokalizowana jest w województwie warmińsko-mazurskim, na pograniczu trzech województw, w pobliżu takich miast jak: Kwidzyn, Grudziądz, Iława.

Gmina Kisielice należy do liderów województwa w zakresie inwestycji w odnawialne źródła energii. Największe osiągnięcia w tej dziedzinie to: - Program budowy farm wiatrowych, w ramach którego wybudowano dotychczas elektrownie wiatrowe o łącznej mocy 64,5 MW, kolejne w trakcie procesy inwestycyjnego.

- Program zagospodarowania biomasy do produkcji ciepła. Wybudowano ciepłownię miejską zasilaną biomasą o mocy 6 MW. Sieć ciepłownicza doprowadzona jest do ponad 80 % budynków na terenie miasta Kisielice.

- Program budowy biogazowni w Kisielicach. Projekt na etapie montażu finansowego.

- w pełni uzbrojone, łącznie z drogami dojazdowymi, - w bezpośrednim sąsiedztwie drogi krajowej nr 16 oraz istniejącej ciepłowni i budowanej biogazowni, - oferujemy możliwość odbioru dużych ilości ciepła i energii elektrycznej z ciepłowni oraz biogazowni.

- tereny objęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, - oferujemy tereny pod budowę elektrowni fotowoltaicznych, - oferujemy zwolnienia podatkowe na tworzenie nowych miejsc pracy.

The municipality of Kisielice is located in the Warmia-Masuria province, on the border of three provinces, near the cities of Kwidzyn, Grudziądz and Iława.

The municipality of Kisielice is among the leaders in the province in investing in renewable sources of energy. Its greatest achievements in this respect include: - A wind-farm building programme, as part of which wind farms with a power of 64.5 MW have been built; subsequent ones are under construction.

- A programme of biomass management for heat generation. A municipal heating plant was built, which is fuelled by biomass and has a power of 6 MW. The heating network reaches to over 80% of the households in the Kisielice area.

- A programme of bio-gasworks construction in Kisielice. The project is at the stage of financial arrangements.

- fully connected to utilities, with access rods, - adjacent to the national highway route No. 16 and the existing heating plant as well as the bio-gasworks under construction, - it is possible to receive big amounts of heat and electricity from the heating plan and the bio-gasworks, - the lots are included in the local zoning plan, - the offer includes lots zoned for the construction of photovoltaic energy-generating facilities, - we offer tax relief schemes for creating new jobs.

23

KOMPLEKS BIUROWY KLASY A

PGK CENTRUM Sp. z o.o. ��������������������������������� ������������������������������������� ��������������������������������

������������������