Lokale Politie Antwerpen Jaarboek 2012 Verkeerspolitie

Jaarboek 2012

Verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 1

Colofon Alle gegevens mogen vrij overgenomen worden mits bronvermelding.

Coördinatie | Directie Communicatie Foto’s | Directie Communicatie, Pro Move, Dries Luyten Vormgeving | Wendy Baert Redactie | Directie Communicatie Eindredactie | Directie Communicatie Verantwoordelijke uitgever | Tim Van der Schoot Wettelijk depotnummer | D/2013/0306/213

2 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Voorwoord................................................................................ 05

5 | Dienst Verkeerstechniek............................................... 40

5.1 Verkeersveiligheidsaudit en -advies...................................... 41

5.2 Verkeersconsulenten...................................................... 41

1 | Randomstandigheden van het verkeersveiligheidsbeleid. 06

5.3 Tekenaar: één beeld zegt meer dan 1 000 woorden.................... 42

5.4 Tijdelijke signalisatie...................................................... 42

1.1 Zo ziet het verkeer in Antwerpen er uit.................................. 07

1.2 Kenmerken van de Antwerpse bevolking................................ 11

1.3 Het weer in 2012.......................................................... 12

6 | Dienst verkeerseducatie............................................... 44 2 | Evolutie van de verkeersveiligheid in Antwerpen.......... 13

6.1 Verkeersinformatiekruispunt............................................. 45

6.2 Verkeersvoorlichting.. ..................................................... 46

2.1 Algemene trends.......................................................... 14

2.2 Verkeersveiligheid volgens leeftijd van de weggebruiker.............. 16

2.3 Verkeersveiligheid volgens het type weggebruiker..................... 20

7 | Dienst handhaving. . ..................................................... 52

2.4 Een nog beter beeld op de risico’s van weggebruikers................. 21

7.1 Interventie................................................................. 53

2.5 In welke maand gebeuren de meeste ongevallen?..................... 28

7.2 Operationele sturing...................................................... 57

2.6 Verkeersonveiligheid volgens locatie.................................... 29

8 | Dienst gespecialiseerd verkeerstoezicht....................... 61 3 | Verkeersgedrag. . .......................................................... 33

3.1 Werken aan een veiliger gedrag in het verkeer......................... 34

8.1 Projectwerking. . ........................................................... 62

8.2 Parkeertoezicht............................................................ 63

8.3 Snelheidstoezicht.......................................................... 63

4 | Verkeerspolitie.. ........................................................... 35 9 | Steundiensten............................................................. 65

4.1 Sinds 2005 is de verkeerspolitie een zelfstandige entiteit.. ............ 36

4.2 STOP-principe boven alles. . ............................................... 36

9.1 Secretariaat................................................................ 66

4.3 De organisatie van de verkeerspolitie. . .................................. 37

9.2 Dienstregeling............................................................. 66

9.3 Gerechtelijk bureel........................................................ 67

9.4 Eén centraal onthaal...................................................... 67

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 3

4 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

VOORWOORD

Verkeersveiligheid blijft een zeer belangrijk aandachtspunt in Antwerpen. De Antwerpse verkeerspolitie zet zich dan ook samen met het stadsbestuur, de stadsdiensten, de districten en heel wat andere partners dagelijks in om de verkeersveiligheid in de stad verder te verhogen om zo het aantal verkeersongevallen te laten dalen.

Iedereen kan betrokken raken bij een verkeersongeval, of je je nu verplaatst met de fiets, de auto, het openbaar vervoer of te voet. Al deze weggebruikers verdienen een plaats in onze stad. We willen de auto bijvoorbeeld zeker niet bannen, maar er zijn wel tal van aantrekkelijke alternatieven. In de woonwijken en de omgeving van scholen passen we bovendien het STOP-principe toe. In deze wijken gaat de prioriteit, in volgorde, naar Stappers, Trappers, Openbaar vervoer en Privévervoer. We zoeken altijd naar een optimale combinatie tussen verkeersveiligheid en mobiliteit, zodat elke weggebruiker zich zorgeloos en veilig kan verplaatsen in de stad.

Zorgen voor meer verkeersveiligheid gaat trouwens veel verder dan de snelheids- of alcoholcontroles die de verkeerspolitie uitvoert. Een goede ruimtelijke ordening en een aangepaste verkeersinfrastructuur hebben ook een zeer grote invloed op de verkeersveiligheid in de stad. Daarnaast kan ook elke bezoeker en bewoner van de stad zelf zijn steentje bijdragen: door een correct gedrag in het verkeer en goede kennis van de verkeersregels neemt de kans op een ongeval sterk af.

Bij de Antwerpse politie werken we aan de zogenaamde vier E’s om de verkeersveiligheid te optimaliseren. Die E’s komen van de Engelse termen Engineering (infrastructuur), Education (opvoeding en gedragsverandering) en Enforcement (handhaving). De vierde E staat voor het Engagement dat we vragen van iedereen die zich in het verkeer beweegt om mee te werken aan de verkeersveiligheid in onze stad. Het finale doel van al die inspanningen is het aantal verkeersslachtoffers zo sterk mogelijk terug te dringen.

Hoe de verkeerspolitie daarbij te werk gaat? U vindt een overzicht van de verschillende activiteiten en projecten van de Antwerpse verkeerspolitie in dit jaarboek.

Ik wens u veel leesplezier.

Commissaris Walter Dillen afdelingschef verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 5

Hoofdstuk 1

Randomstandigheden van het verkeersveiligheidsbeleid

6 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

1.1 Zo ziet het verkeer in Antwerpen er uit

Openbaar vervoer

Goede tellingen zijn onmisbaar om de veranderingen in het gebruik van de verschillende vervoersmiddelen te onderzoeken. We hebben de resultaten gebundeld om in kaart te brengen hoe het Antwerpse verkeer evolueert.

Elk jaar telt De Lijn hoeveel reizigers gebruik maken van de trams, bussen of nachtbussen. Daarbij tellen ze onder meer het aantal keer dat een ticket werd gevalideerd. De reizigers die een abonnement hebben, worden voor de telling verspreid over de verschillende stadslijnen (aan de hand van een verdeelsleutel).

Voetgangersverkeer

2008

190 478 618

Er zijn nog geen tellingen voorhanden.

2009

198 992 197

Fietsverkeer

2010

206 182 634

Op zeven verschillende locaties in Antwerpen tellen we sinds 2005 niet alleen het autoverkeer, maar ook het aantal fietsers. Deze locaties werden geselecteerd aan de hand van een grote fietstelling in 1999 (georganiseerd door het ontwikkelingsbedrijf van de stad Antwerpen).

2011

210 087 352

2012

210 474 768

Evolutie van het aantal reizigers op bus of tram | Bron: De Lijn

Een overzicht van deze verkeerstellingen vindt u in de onderstaande tabel. Er werd enkel geteld op dagen waarop er geen neerslag viel.

2008

2009

2010

2011

2012

517

650

512

594

703

1 748

1 638

1 368

1 839

1 009

Grotesteenweg richting Mortsel

–

3 771

3 063

4 495

4 570

D’Herbouvillekaai

–

1 491

770

1 096

1 297

Kasteelpleinstraat

1 232

1 289

1 061

1 224

1 392

609

923

785

990

1 101

Kempenstraat

1 759

1 809

1 286

2 261

2 024

Totaal

5 865

11 571

8 845

12 499

12 096

Boomsesteenweg Grotesteenweg

Bisschoppenhoflaan

Fietsverkeer | Bron: verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 7

Auto’s Elke werkdag tellen we het gemiddeld aantal voertuigen op de belangrijkste invalswegen van de stad. Zo komen we te weten in welke mate (motor)voertuigen gebruikt worden. Deze cijfers zijn noodzakelijk om de verkeersonveiligheid in Antwerpen juist te kunnen bepalen.

2000

2008

2009

2010

2011

2012

–

19 246

18 803

17 940

–

19 296

Schijnpoortweg

–

23 510

22 455

22 897

–

22 954

Turnhoutsebaan

11 722

7 123

7 938

6 392

–

–

Noorderlaan

Waaslandtunnel

Scheldekaaien richting noord

Stenenbrug (district Borgerhout)

7 559

9 687

9 444

9 969

10 378

–

Scheldekaaien richting zuid

Zurenborgbrug (district Berchem) Borsbeeksebrug (district Berchem) Posthofbrug

–

5 514

5 056

4 992

5 438

3 529

9 842

7 970

7 133

7 276

7 039

5 185

4 699

24 128

19 743

–

–

–

–

13 943

–

–

–

14 776

–

Gerard Le Grellelaan

–

14 392

14 184

–

–

16 966

Jan Van Rijswijcklaan

–

12 806

11 997

8 057

19 900

15 387

–

17 435

–

–

–

17 118

Lemanstraat

Kolonel Silvertopstraat

8 |

2012

15 342

–

–

–

–

–

11 483

8 781

8 993

–

6 792

–

3 345

3 027

3 775

2 400

2 573

–

11 887

12 690

–

13 388

13 215

Etmaalgemiddelde van het invalsverkeer | Bron: verkeerspolitie

5 752

Uitrit E19-Generaal

2011

–

6 092

(district Berchem)

2009

stadwaarts)

5 958

Grotesteenweg

2008

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

2010 15 043 uit 14 597 in

Amerikalei (voorbij Montignystraat –

10 629

(district Berchem)

2000

Weergave invalsverkeer 2012 4 000

1 Scheldekaaien zuid

5 000

2 Kolonel Silvertopstraat

6 000

3 J. van Rijswijcklaan A12

E19

4 G. Le Grellelaan

8 000 9

5 Posthofbrug

10 000

6 Zurenborgbrug

8

7 Schijnpoortweg

11 000

7

8 Scheldekaaien noord 9 Noorderlaan

12 000 E313

15 000

10 Amerikalei

E34 18 000 1 19 000

6

10 5

2 3

R1

4

20 000 E19 23 000 Etmaalgemiddelde van het invalsverkeer | Bron: verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 9

Geografische gegevens

Totaal aantal motorvoertuigen in Antwerpen

Ook de lengte van de weg is belangrijk om de verkeerssituatie te beoordelen. We hielden hierbij geen rekening met de lengte van de autosnelwegen. personenauto’s

2000

2008

2009

2010

2011

2012

192 471

186 288

187 368

189 267

192 115

192 707

497

487

469

448

442

444

18 971

20 198

20 681

20 804

20 989

21 073

1 815

2 203

2 124

2 005

2 068

1 888

457

470

496

462

472

497

gemeenteweg (km)

havenweg (km)

gewestweg (*) (km)

totaal (km)

370

126

112

608

72

37

44

153

Berchem

72

–

15

87

speciale voertuigen

2 789

2 359

2 368

2 297

2 257

2 277

Borgerhout

47

–

14

61

motorfietsen

9 150

12 166

12 555

12 884

13 364

13 505

Deurne

125

–

20

145

totaal

226 150

224 171

226 061

228 167

231 707

232 391

Ekeren

71

–

7

78

Hoboken

80

–

9

89

Merksem

85

–

16

101

Wilrijk

110

–

16

126

andere

14

–

2

16

totaal

1046

163

255

1464

Antwerpen Berendrecht, Zandvliet, Lillo

vrachtauto’s trekkers

Weglengte volgens district en wegbeheerder | Bron: stad Antwerpen

* Gewestweg omvat niet de Ring, de autosnelwegen (E17, E19, E34, E313) en op- en afrittencomplexen.

Deze zijn goed voor een extra 185 km, wat het totaal aantal wegen in Antwerpen op 1 649 km brengt.

Het Vlaams gewest is de verantwoordelijke wegbeheerder voor 17,4 % van het totaal aantal kilometer aan wegen in Antwerpen, de stad voor 71,4 % en de haven voor 11,2%.

De totale oppervlakte van de stad Antwerpen bedraagt 203 km². De haven is 140 km² groot.

10 |

autobussen

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

landbouwvoertuigen

In Antwerpen ingeschreven motorvoertuigen | Bron: FOD Economie

In 2012 zien we een lichte stijging van het aantal personenauto’s. Ook het aantal vrachtwagens en het aantal motorfietsen blijft toenemen.

aantal personenauto’s

autobezit per 1000 inwoners

2000

192 471

433

2008

186 288

390

2009

187 368

388

2010

189 267

385

2011

192 115

380

2012

192 707

377

Bezit van personenauto’s | Bron: FOD Economie

1.2 Kenmerken van de Antwerpse bevolking Steeds meer inwoners in Antwerpen 40 000

Aantal inwoners 2000

444 986

2008

477 009

2009

482 456

2010

492 149

2011

506 225

2012

511 716

35 000 30 000 25 000 20 000 15 000

Evolutie van het aantal inwoners in de stad Antwerpen | Bron: stad Antwerpen

10 000 5 000 0 0-9

10-19 vrouwen

20-29 30-39

40-49 50-59 60-69 70-79 80-89

90+

mannen

Leeftijdsverdeling bevolking volgens geslacht – jaar 2012 | Bron: stad Antwerpen

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 11

1.3 Het weer in 2012 aantal vorstdagen

aantal regendagen

hoeveelheid neerslag (mm/jaar)

2000

35

205

996,9

2008

45

198

732,9

2009

57

170

742,2

2010

81

190

889,5

2011

28

179

759,8

2012

40

210

908,2

Klimatologische gegevens | Bron: Koninklijk Meteorologisch Instituut van BelgiĂŤ resultaten van meetstation Deurne

Vorstdagen zijn dagen waarop de minimumtemperatuur lager is dan 0° Celsius.

Regendagen zijn dagen waarbij minimaal 0,1 mm neerslag per vierkante meter werd gemeten. (De hoeveelheid neerslag wordt gemeten in mm of liter per vierkante meter.)

12 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Hoofdstuk 2

Evolutie van de verkeersveiligheid in Antwerpen JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 13

2.1 Algemene trends Verbetert de verkeersveiligheid in Antwerpen, of net niet? Wat zijn de belangrijkste problemen in het verkeer? En wat zijn de trends?

In dit hoofdstuk komen er heel wat cijfers, tabellen en vergelijkingen aan bod. Want meten is weten. Zo proberen we bruikbare conclusies te trekken en een antwoord te formuleren op al deze vragen.

Het aantal verkeersongevallen De Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) verzamelt de gegevens over verkeersongevallen met doden en gewonden. Daarnaast ontwikkelde de verkeerspolitie in 2002 een gegevensset op basis van de ISLP-databank (Integrated System Local Police). In ISLP zijn alle processen-verbaal over verkeersongevallen, dus ook diegenen met enkel materiĂŤle schade, opgeslagen. Dankzij ISLP is er bovendien een vlotte communicatie tussen de verschillende systemen mogelijk. Gegevens kunnen ook makkelijk worden overgedragen naar de federale politie en het parket.

Als we uit al deze gegevens de ongevallen afzonderen die gebeurden op het autosnelwegennet, verkrijgen we een duidelijk en compleet beeld van de verkeersveiligheid in Antwerpen.

Gegevens van het parket Sinds 2005 vullen we de gegevens die we ontvangen van de ADSEI aan met informatie van het parket. Zo weten we precies hoeveel slachtoffers binnen de dertig dagen na het ongeval alsnog overlijden en kunnen we het uiteindelijke aantal slachtoffers bepalen. Dit totaalcijfer wordt verder aangevuld met de vaststellingen van de federale politie.

14 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Niet alle ongevallen geregistreerd Met deze cijfers schetst de lokale politie hoe de verkeersveiligheid in Antwerpen de afgelopen jaren evolueerde.

3 500

Belangrijk om weten is dat niet alle verkeersongevallen door de politie worden geregistreerd. Een onbekend aantal ongevallen – vooral met enkel blikschade – wordt onderling geregeld door de betrokkenen, zonder tussenkomst van de politie.

3 000

2 500 Tot slot nam de verkeerspolitie in de loop van 2011 een nieuwe GIS-toepassing in gebruik voor de registratie en het beheer van de data over verkeersongevallen.

GIS is een geografisch informatiesysteem. Door een andere benadering in de plaatstoewijzing van de ongevallen, kunnen op straat- of kruispuntniveau beperkte verschuivingen optreden.

2 000

1 500 De volgende tabel geeft het historisch verloop van de verkeersonveiligheid in Antwerpen weer (zonder de ongevallen op autosnelwegen).

1 000 aantal ongevallen

totaal aantal ongevallen

totaal aantal slachtoffers

2 487

2 732

3 313

214

2 028

2 268

2 701

17

214

1 988

2 219

2 703

2000

2010

17

159

1 716

1 892

2 388

2011

11

192

2 044

2 247

2 773

2012

19

161

1 693

1 873

2 267

doden

zwaargewonden

lichtgewonden

2000

34

211

2008

26

2009

500

0

2002

2004

Aantal slachtoffers

2006

2008

2010

2012

Lineair (aantal slachtoffers)

Aantal verkeersslachtoffers in absolute getallen | Bron: verkeerspolitie

Verkeersongevallen met doden en gewonden | Bron: verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 15

Het aantal geregistreerde ongevallen daalde tussen 2000 en 2006. Daarna volgde een stijging tot 2009. Die stijging is voor het grootste deel toe te schrijven aan de ongevallen met enkel stoffelijke schade. Het aantal ongevallen met lichamelijke letsels nam nauwelijks toe.

2010 was op vlak van ongevallen met gewonden zelfs eerder gunstig. Mogelijk had dit te maken met de strenge winter en verschuivingen naar andere manieren om zich te verplaatsen.

In 2011 zien we opnieuw een stijging van het aantal ongevallen met slachtoffers naar het niveau van 2009.

In 2012 zien we een daling van het aantal ongevallen met slachtoffers. Het aantal ongevallen met dodelijke afloop is weliswaar terug gestegen.

2.2 Verkeersveiligheid volgens leeftijd van de weggebruiker 60 50 40 30 20 10

70-74 jaar

65-69 jaar

75 jaar en ouder

Aantal betrokkenen per 100 000 inwoners

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

30-34 jaar

25-29 jaar

20-24 jaar

15-19 jaar

10-14 jaar

5-9 jaar

0-4 jaar

0

Aantal verkeersslachtoffers volgens leeftijd van de weggebruiker – jaar 2012 | Bron: verkeerspolitie

Naast de ongevallengegevens in absolute cijfers per leeftijdscategorie, bepalen we ook het risico op een verkeersongeval in elke leeftijdscategorie. Hierbij houden we rekening met het aantal mensen binnen deze leeftijdscategorie. Zijn er in twee verschillende leeftijdsgroepen bijvoorbeeld evenveel ongevallen, maar in de ene heel wat minder mensen, dan is in die leeftijdscategorie het risico op een ongeval groter.

We drukken het risico uit per 100 000 inwoners van de betrokken leeftijdscategorie.

16 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

10

18

9

16

8

14

7

12

6

10

5

8

4

Aantal verkeersslachtoffers bij stappers volgens leeftijd per 100 000 inwoners t.o.v. gemiddeld aantal verkeersslachtoffers in deze categorie – jaar 2012 | Bron: verkeerspolitie

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

30-34 jaar

gemiddelde

75 jaar en ouder

trappers

25-29 jaar

20-24 jaar

15-19 jaar

10-14 jaar

0-4 jaar

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

30-34 jaar

gemiddelde

75 jaar en ouder

stappers

25-29 jaar

0 20-24 jaar

0 15-19 jaar

2

10-14 jaar

1 5-9 jaar

4

0-4 jaar

2

5-9 jaar

6

3

Aantal verkeersslachtoffers bij trappers volgens leeftijd per 100 000 inwoners t.o.v. gemiddeld

aantal verkeersslachtoffers in deze categorie – jaar 2012 | Bron: verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 17

18

4

16

4

14

3

12

3

10 2

8

2

6

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

30-34 jaar

35-39 jaar

gemiddelde

75 jaar en ouder

motorrijders

25-29 jaar

20-24 jaar

15-19 jaar

10-14 jaar

0-4 jaar

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

gemiddelde

75 jaar en ouder

bromfiets

30-34 jaar

25-29 jaar

20-24 jaar

15-19 jaar

0 10-14 jaar

0 5-9 jaar

1

0-4 jaar

2

5-9 jaar

1

4

18 |

Aantal verkeersslachtoffers bij bromfietsers volgens leeftijd per 100 000 inwoners t.o.v. gemiddeld aantal verkeersslachtoffers in deze categorie – jaar 2012 | Bron: verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Aantal verkeersslachtoffers bij motorrijders volgens leeftijd per 100 000 inwoners t.o.v. gemiddeld aantal verkeersslachtoffers in deze categorie – jaar 2012 | Bron: verkeerspolitie

20

14 12

15

10 8

10 6 4

5

2 0

Aantal verkeersslachtoffers bij bestuurders van personenauto’s volgens leeftijd per 100 000 inwoners t.o.v. gemiddeld aantal verkeersslachtoffers in deze categorie – jaar 2012 | Bron: verkeerspolitie

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

30-34 jaar

35-39 jaar

gemiddelde

75 jaar en ouder

passagiers

25-29 jaar

20-24 jaar

15-19 jaar

10-14 jaar

5-9 jaar

0-4 jaar

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

gemiddelde

75 jaar en ouder

bestuurders van personenauto’s

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

30-34 jaar

25-29 jaar

20-24 jaar

15-19 jaar

10-14 jaar

5-9 jaar

0-4 jaar

0

Aantal verkeersslachtoffers bij passagiers van personenauto’s volgens leeftijd per 100 000 inwoners

t.o.v. gemiddeld aantal verkeersslachtoffers in deze categorie – jaar 2012 | Bron: verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 19

2,0

2.3 Verkeersveiligheid volgens het

1,8

type weggebruiker

1,6 1,4

Onderstaande tabel geeft de indeling van het aantal slachtoffers volgens het soort weggebruiker.

1,2 1,0

700

0,8

600

0,6

500

0,4

400

0,2

300 200

20 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

++ Onbekend

Andere

Vrachtauto’s

Inzittenden

Privévervoer

Motorfietsers

Brom/snorfietser

Trappers

Stappers

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

Aantal verkeersslachtoffers bij vrachtauto’s volgens leeftijd per 100 000 inwoners t.o.v. gemiddeld aantal verkeersslachtoffers in deze categorie – jaar 2012 Bron: verkeerspolitie

0 Openbaar vervoer

gemiddelde

100

75 jaar en ouder

vrachtauto’s

30-34 jaar

25-29 jaar

20-24 jaar

15-19 jaar

10-14 jaar

5-9 jaar

0-4 jaar

0,0

Aantal verkeersslachtoffers volgens aard van de weggebruiker – jaar 2012 | Bron: verkeerspolitie

100

2.4 Een nog beter beeld op de risico’s

90

van weggebruikers

80 70

Naast gegevens over de leeftijd van verkeersslachtoffers, kunnen we ook inzoomen op het soort weggebruiker. Wanneer we deze gegevens met elkaar combineren, kunnen we nog beter nagaan wat de risico’s zijn op de weg. We maken telkens een vergelijking met de vorige jaren op vlak van:

60 50 40

• Het aantal ongevallen waarbij een bepaalde categorie weggebruikers betrokken was.

• De ernst van het ongeval. (Het begrip ‘ernst’ is een uitdrukking voor het aantal ongevallen met doden en zwaargewonden per 1 000 ongevallen met slachtoffers.

Het is een manier om te benaderen hoe zwaar de ongevallen waren.)

• Het ongevallenrisico volgens leeftijd.

30 20 10

12

50

364

426

145

2008

7

71

326

404

193

2009

4

56

349

409

147

2010

9

60

303

372

185

2011

7

56

322

385

164

2012

9

56

302

367

177

Slachtoffers bij stappers | Bron: verkeerspolitie

70-74 jaar

45-49 jaar

35-39 jaar

30-34 jaar

25-29 jaar

20-24 jaar

15-19 jaar

2000

2012

75 jaar en ouder

2000

65-69 jaar

ernst

60-64 jaar

totaal

55-59 jaar

lichtgewonden

50-54 jaar

zwaargewonden

40-44 jaar

doden

10-14 jaar

Stappers

5-9 jaar

0-4 jaar

0

Aantal verkeersslachtoffers van de betrokken leeftijdscategorie onder voetgangers – jaar 2000 en 2012 | Bron: verkeerspolitie

Kinderen en ouderen lopen meer risico als voetganger Ongevallen waarbij voetgangers betrokken zijn, zijn vaak ernstige ongevallen met doden en gewonden. Kinderen, voornamelijk kinderen tot negen jaar, maar ook jongeren zijn heel kwetsbaar. Kinderen spelen vaak in de onmiddellijke omgeving van de woning. Ze raken vaak betrokken bij ongevallen dicht bij huis.

Ook ouderen, voornamelijk zeventigplussers, lopen een verhoogd risico. Zij worden vaker het slachtoffer op belangrijke verkeerswegen, waarbij ingewikkelde verkeerssituaties en een onaangepaste weginrichting de onveiligheid verhogen.

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 21

Trappers 100 doden

zwaargewonden

lichtgewonden

totaal

ernst

2000

9

42

561

612

83

2008

7

51

604

662

88

2009

2

40

584

626

67

2010

2

57

492

551

107

2011

4

51

694

749

73

40

2012

4

45

574

623

79

30

90 80 70 60 50

20

Slachtoffers bij trappers | Bron: verkeerspolitie

10

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

25-29 jaar

30-34 jaar

2012

75 jaar en ouder

2000

20-24 jaar

15-19 jaar

10-14 jaar

5-9 jaar

0-4 jaar

0

Aantal verkeersslachtoffers volgens leeftijdscategorie bij trappers - jaar 2000 en 2012 Bron: verkeerspolitie

Minder licht- en zwaargewonden bij fietsers Het aantal doden onder de fietsers bleef constant. Het aantal zwaargewonden is lichtjes gedaald. Maar bij de lichtgewonden is een opmerkelijke daling zichtbaar. Het totaal aantal gewonde trappers is gedaald.

22 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Openbaar vervoer doden

zwaargewonden

lichtgewonden

totaal

ernst

2000

2

7

58

67

134

2008

3

9

48

60

2009

2

14

195

2010

1

15

2011

2

2012

2

doden

zwaargewonden

lichtgewonden

totaal

ernst

2000

–

1

6

7

143

200

2008

–

2

6

8

250

211

76

2009

–

2

12

14

143

136

152

105

2010

–

1

8

9

111

19

162

183

115

2011

1

2

9

12

250

14

152

168

95

2012

–

1

8

9

111

Verkeersslachtoffers waarbij tram of bus betrokken was | Bron: verkeerspolitie

Trappers/verkeersslachtoffers waarbij tram of bus betrokken was | Bron: verkeerspolitie

doden

zwaargewonden

lichtgewonden

totaal

ernst

2000

2

6

10

18

444

2008

2

6

10

18

444

2009

2

8

32

42

238

2010

1

8

15

24

375

2011

1

5

22

28

214

2012

2

5

25

32

219

Bussen en trams tegenover zwakke weggebruikers… dat is een ongelijke strijd bij een ongeval. Daarom hebben deze ongevallen vaak ernstige gevolgen voor de zwakke weggebruikers. Sinds 2009 maken we bij de tellingen een onderscheid tussen bussen van De Lijn en private autocars.

Stappers/verkeersslachtoffers waarbij tram of bus betrokken was | Bron: verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 23

autobus De Lijn

autocar

tram

2000

43

51

2008

104

55

2009

77

8

63

2010

51

20

43

2011

60

12

51

2012

59

9

49

250 200 150 100

Letselongevallen met bus of tram in Antwerpen (volledig grondgebied) | Bron: verkeerspolitie

50

Privaat vervoer

36

704

743

52

2009

5

41

651

697

66

2010

2

17

664

683

28

2011

–

33

668

701

47

2012

3

13

528

544

29

Slachtoffers bij bestuurders van personenauto’s | Bron: verkeerspolitie

24 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

2000

2012

75 jaar en ouder

3

70-74 jaar

2008

65-69 jaar

62

60-64 jaar

1 268

55-59 jaar

1 190

50-54 jaar

70

45-49 jaar

8

40-44 jaar

2000

35-39 jaar

ernst

30-34 jaar

totaal

25-29 jaar

lichtgewonden

20-24 jaar

zwaargewonden

15-19 jaar

doden

10-14 jaar

Bestuurders van personenauto’s

5-9 jaar

0-4 jaar

0

Aantal slachtoffers van de betrokken leeftijdscategorie onder bestuurders van personenauto’s jaar 2000 en 2012 | Bron: verkeerspolitie

80 70 60 50 40 30 20 10

zwaargewonden

lichtgewonden

totaal

ernst

2000

5

21

369

395

66

2008

1

16

391

408

42

2009

1

26

416

443

61

2010

1

11

397

409

29

2011

–

8

417

425

19

2012

2

10

355

367

33

Aantal slachtoffers bij passagiers van personenauto’s | Bron: verkeerspolitie

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

30-34 jaar

25-29 jaar

20-24 jaar

15-19 jaar

2000

2012

75 jaar en ouder

doden

10-14 jaar

Passagiers van personenauto’s

5-9 jaar

0-4 jaar

0

Aantal verkeersslachtoffers van de betrokken leeftijdscategorie onder passagiers van personenauto’s - jaar 2000 en 2012 | Bron: verkeerspolitie

Bij de bestuurders van personenauto’s is het aantal gewonden sterk gedaald. Bij de passagiers van personenauto’s zien we wel een daling wat de lichtgewonden betreft, maar een lichte stijging van het aantal zwaargewonden. Zowel bij de bestuurders als passagiers van personenauto’s zijn er opnieuw ongevallen met dodelijke afloop.

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 25

Bromfietsers 180 doden

zwaargewonden

lichtgewonden

totaal

ernst

2000

–

20

345

365

55

2008

3

20

240

263

87

2009

1

19

247

267

75

2010

–

17

170

187

91

2011

–

23

251

274

84

80

2012

1

17

166

184

98

60

160 140 120 100

40

Slachtoffers bij bromfietsers | Bron: verkeerspolitie

20

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

25-29 jaar

30-34 jaar

2012

75 jaar en ouder

2000

20-24 jaar

15-19 jaar

10-14 jaar

5-9 jaar

0-4 jaar

0

Aantal verkeersslachtoffers van de betrokken leeftijdscategorie onder bromfietsers jaar 2000 en 2012 | Bron: verkeerspolitie

Bij bromfietsers zien we een sterke daling van het aantal slachtoffers ten opzichte van 2011. Toch was er in 2012 opnieuw een ongeval met dodelijke afloop.

26 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Motorrijders

40

doden

zwaargewonden

lichtgewonden

totaal

ernst

2000

–

21

132

153

137

2008

3

17

114

134

149

2009

4

36

111

151

265

2010

3

13

84

100

160

2011

1

22

125

148

155

15

2012

–

18

84

102

176

10

35 30 25 20

5

Slachtoffers bij motorrijders | Bron: verkeerspolitie

70-74 jaar

65-69 jaar

60-64 jaar

55-59 jaar

50-54 jaar

45-49 jaar

40-44 jaar

35-39 jaar

25-29 jaar

30-34 jaar

2012

75 jaar en ouder

2000

20-24 jaar

15-19 jaar

10-14 jaar

5-9 jaar

0-4 jaar

0

Aantal slachtoffers van de betrokken leeftijdscategorie onder motorrijders - jaar 2000 en 2012 | Bron: verkeerspolitie

In 2012 is het aantal slachtoffers bij motorrijders gedaald. Er vielen bovendien geen dodelijke slachtoffers.

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 27

2.5 In welke maand gebeuren de

Meer ongevallen in het voor- en najaar

meeste ongevallen?

De onderstaande grafiek is een weergave van het effect van de seizoenen op de verkeersveiligheid in de periode 2000-2012.

In de onderstaande tabel vindt u een overzicht van het aantal letselongevallen per maand in 2012. Hou rekening met het aantal dagen dat elke maand telt en de weersomstandigheden. Ook kunnen er per ongeval meerdere slachtoffers zijn.

maart

9,08%

9

109

119

6,35%

3

11

142

156

8,33%

april

–

18

120

138

7,37%

mei

3

20

152

175

9,34%

-30

juni

2

16

173

191

10,20%

-40

juli

1

8

118

127

6,78%

augustus

2

11

135

148

7,90%

september

4

10

162

176

9,40%

oktober

–

12

166

178

9,50%

november

1

16

133

150

8,01%

december

1

16

128

145

7,74%

totaal

19

161

1.693

1.873

100%

Verdeling van het aantal verkeersongevallen per maand | Bron: verkeerspolitie

28 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

0 -10

januari

-20

Seizoenseffect letselongevallen | Bron: stad Antwerpen

december

1

170

november

februari

155

oktober

14

september

1

augustus

januari

10

juli

lichtgewonden

juni

zwaargewonden

%

mei

met doden

20 totaal

april

ongevallen met

maart

ongevallen met

30

februari

ongevallen

40

2.6 Verkeersonveiligheid volgens locatie Wegbeheerder De volgende tabel toont de verdeling van het aantal ongevallen met slachtoffers volgens wegbeheerder. Er werd geen rekening gehouden met de verkeersongevallen op autosnelwegen en hun op- en afritten.

aantal ongevallen doden

zwaargewonden

lichtgewonden

totaal

gewest

12

58

731

801

haven

–

4

23

27

stad

7

97

915

1019

Verdeling van het aantal verkeersongevallen volgens wegbeheerder | Bron: verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 29

Wegcategorie

Districten aantal ongevallen

primaire havenweg primaire weg II stedelijke

aantal ongevallen

doden

zwaargewonden

lichtgewonden

totaal

3

5

29

37

doden

zwaargewonden

lichtgewonden

totaal

onbekend

–

2

24

26

Antwerpen

11

64

864

939

–

8

122

130

–

6

17

23

Borgerhout

2

16

105

123

8

41

486

535

Berchem

6

67

645

718

Berendrecht-

2

35

347

384

–

1

12

13

Deurne

2

36

199

237

hoofdstraat

–

7

121

128

Ekeren

–

3

36

39

lokale havenweg

–

1

14

15

Hoboken

1

10

77

88

onbekend

–

2

26

28

Merksem

2

10

97

109

Wilrijk

1

6

152

159

hoofdverkeersweg wijkverzamelweg woonstraat autosnelweg en snelverkeersweg

Zandvliet-Lillo

Verdeling van het aantal verkeersongevallen volgens type straat | Bron: verkeerspolitie

Bron: verkeerspolitie Bepaling van gevaarlijke hotspots Hotspots zijn plaatsen waar in de laatste drie jaar minstens drie ongevallen plaatsvonden en waar de prioriteitenwaarde* minimum 15 bedraagt. De bepaling van deze hotspots werd uitgevoerd volgens de methode die door het ministerie van het Vlaamse gewest en door het Belgische Instituut Voor de Verkeersveiligheid (BIVV) wordt gebruikt. * De prioriteitenwaarde wordt berekend aan de hand van volgende formule:

30 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

5 x (aantal doden) + 3 x (aantal zwaargewonden) + 1 x (aantal lichtgewonden).

Wegbeheerder: Vlaamse overheid plaatsbepaling

aantal slachtoffers met weging naargelang letselernst

Boomsesteenweg-R11 (district Wilrijk)

118

Schijnpoortweg-Noordersingel-Slachthuislaan

66

Noordersingel (R10)-Singel (R10)-Plantin en Moretuslei-Luitenant Lippenslaan (district Borgerhout)

41

Amerikalei-Montignystraat-Belegstraat-Kasteelstraat-Graaf van Hoornestraat

33

Bisschoppenhoflaan-Merksemsesteenweg-Lakborslei (district Deurne)

33

Gerard Le Grellelaan-Karel Oomsstraat-Desguinlei-Singel

33

Grotesteenweg-Singel (R10) (district Berchem)-Mechelsebrug

31

Noordersingel (R10)-Stenenbrug (district Borgerhout)

30

Plantin en Moretuslei-Simonsstraat-Mercatorstraat

29

Grotesteenweg-Uitrit R1 (District Berchem)

27

Sint-Bernardsesteenweg-Julius De Geyterstraat-Hendriklei

27

Bisschoppenhoflaan - Keesinglaan (district Deurne)

26

Luitenant Lippenslaan-Afrit E19

26

Kolonel Silvertopstraat-Brederodestraat-Montignystraat-Singel (R10)

25

Noorderlaan-Groenendaallaan

25

Italiëlei-Tunnelplaats-Cassiersstraat

24

Schijnpoortweg - Tweemontstraat

24

Frankrijklei-Teniersplaats-De Keyserlei

23

Italiëlei-Van Boendalestraat-Violierstraat

23

Jan De Voslei-Camille Huysmanslaan

23

Groenendaallaan-In- en Uitrit E19 (district Merksem)

22

Jules Moretuslei-R11-Heistraat (District Wilrijk)

22

Kolonel Silvertopstraat-Sint-Bernardsesteenweg-Emiel Vloorsstraat-Generaal Armstrongweg

22

Coöperatielaan - Schoonselhoflei - Sint-Bernardsesteenweg (district Hoboken)

21

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 31

Wegbeheerder: Vlaamse overheid plaatsbepaling

aantal slachtoffers met weging naargelang letselernst

Prins Boudewijnlaan-Frans van Dunlaan-R11 (district Wilrijk)

21

Bredabaan-Van Stralenlei-Van Aertselaerstraat - Van Roiestraat (district Merksem)

20

Uitbreidingstraat-Posthoflei-Singel (R10) (district Berchem)

19

Bredabaan-Deurnsebaan-Weggestraat (district Merksem)

18

Collegelaan - Stenenbrug (district Deurne)

18

IJzerlaan-Bredastraat

18

Jules Moretuslei-R11 (district Wilrijk)

18

Noorderlaan-Havanastraat-Korte Wielenstraat

18

Jan Van Rijswijcklaan-Populierenlaan-Jan De Voslei-VIIde-Olympiadelaan

17

Plantin en Moretuslei-Van Eycklei-Quinten Matsijslei-Charlottalei

17

Carnotstraat-Kerkstraat-Turnhoutsebaan

16

ItaliĂŤlei-Frankrijklei-Franklin Rooseveltplaats-Kipdorpbrug-Molenbergstraat

16

Jan Van Rijswijcklaan-Desguinlei-Singel (R10)-Bosmanslei

16

VIIde-Olympiadelaan-Boomsesteenweg-De Bosschaertstraat

16

Bredabaan-Gyselsstraatje-Frans de l’Arbrelaan-Sint-Bartholomeusstraat (district Merksem)

15

Charles de Costerlaan-Halewijnlaan-August Vermeylenlaan-In- en Uitrit Waaslandtunnel

15

Groenendaallaan-Lambrechtshoekenlaan-Uitrit E19 (district Merksem)

15

Wegbeheerder: stad plaatsbepaling

aantal slachtoffers met weging naargelang letselernst

Franklin Rooseveltplaats-Van Ertbornstraat-Osystraat

33

Gemeentestraat-Anneessensstraat-Van Stralenstraat-Franklin Rooseveltplaats

21

Brouwersvliet-Tavernierkaai-Rouaansekaai-Van Meterenkaai-Sint-Pietersvliet

19

Breydelstraat - Gemeentestraat - Van Arteveldestraat

16

Gemeentestraat-Koningin Astridplein-Van Wezenbekestraat-Van Schoonhovestraat-Carnotstraat

16

32 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Hoofdstuk 3

Verkeersgedrag

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 33

3.1 Werken aan een veiliger gedrag in het verkeer Meten is weten. Aan de hand van gedragsmetingen onderzoeken we of de doelstellingen die in het verkeersveiligheidsplan werden vastgelegd met betrekking tot een veiliger verkeersgedrag, ook effectief werden bereikt. We meten onder andere het aantal snelheidsovertreders op bepaalde locaties, het aantal gordeldragers, het aantal bestuurders onder invloed, enz.

9 op de 10 bestuurders draagt gordel 2000

2008

2009

2010

2011

2012

bestuurders

49

78

89

89

89

91

passagiers

47

79

88

88

88

90

Percentage dat de veiligheidsgordel draagt | Bron: verkeerspolitie

Op verschillende tijdstippen en op verschillende locaties in de stad wordt geteld hoeveel mensen de autogordel al dan niet dragen. De tijdstippen zijn: piekuur 7-9 uur, daluur 10-11 uur of 14-15 uur en weekend 8-18 uur.

Omwille van wegomleggingen door wegenwerken kiezen we sinds 2003 voor tellingen op de volgende locaties: • Quinten Matsijslei-Rubenslei (verkeer observeren Quinten Matsijslei, richting Leien) • Leopoldstraat-Huidevettersstraat (verkeer observeren vanuit Leopoldstraat en Huidevettersstraat, richting Lange Gasthuisstraat) • Van Breestraat-Mechelsesteenweg (verkeer observeren Van Breestraat, richting Rubenslei).

• Lakborslei-Ten Eekhovelei (verkeer observeren Lakborslei) (district Deurne) • Borsbeeksebrug-Singel (verkeer observeren Borsbeeksebrug, richting stad) (district Berchem) • Turnhoutsebaan-Helmstraat (verkeer observeren Turnhoutsebaan, richting stad) (district Borgerhout).

34 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Minder alcohol in het verkeer Ook in 2012 onderzocht de Antwerpse verkeerspolitie hoeveel chauffeurs rijden onder invloed van drugs of alcohol. Bij de controles werd rekening gehouden met het uur, de plaats en de doelgroep. Zo konden we een representatieve steekproef samenstellen en gerichter werken met de territoriale afdelingen (boostweken). Ook hebben we in 2012 meer nachtelijke controles uitgevoerd tegen rijden onder invloed van alcohol of drugs. aantal controles

A

P

OIRB

bloed

% onder invloed

2010

63 686

1 178

1 335

375

38

4

2011

74 455

1 224

1 404

375

36

4

2012

87 264

1 193

1 320

361

17

3

Resultaten alcoholcontroles | Bron: verkeerspolitie A = Alarm (tussen 0,5 en 0,8 promille) P = Positief (meer dan 0,8 promille)

OIRB = Onmiddellijke Intrekking Rijbewijs Bloed = Bloedproef

Nieuwe manier om te controleren op druggebruik Op 1 oktober 2010 werd de speekseltest ingevoerd. Samen met deze test werd de werkmethode vereenvoudigd. De testen verlopen nu veel vlotter en zijn minder tijdrovend. Om de drugtesten te mogen toepassen, dienden onze mensen een opleiding te volgen en een praktijkproef af te leggen.

Op de speekselanalyse is het nog even wachten. Dankzij deze analyse zal de politie nog veel sneller kunnen controleren op druggebruik. Zij hoeft dan immers geen bloed meer te laten afnemen door een arts.

In 2013 zal de speekseltest verder onderzocht en geëvalueerd worden.

Hoofdstuk 4

Verkeerspolitie JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 35

4.1 Sinds 2005 is de verkeerspolitie een zelfstandige entiteit Om zich volledig te kunnen richten op de basispolitietaken, krijgt Lokale Politie Antwerpen ondersteuning van een aantal andere organisaties. Zo kunnen we rekenen op de hulp van GAPA (Gemeentelijk Autonoom Parkeerbedrijf Antwerpen) voor het beheer van het parkeerbeleid. Het stedelijk ontwikkelingsbedrijf neemt dan weer het plaatsonderzoek, de opstelling van aanvullende reglementen en de administratieve afhandeling met beleidsvoorbereiding voor haar rekening.

Sinds 1997 krijgt elke territoriale afdeling van de Antwerpse politie de hulp van een aparte verkeerscel. Deze zes cellen zorgen voor het verkeershandhavingsbeleid op het grondgebied van de eigen afdeling. Uiteraard houden zij hierbij rekening met de beleidslijnen van het verkeersveiligheidsplan.

Sinds 2005 is de verkeerspolitie een zelfstandige entiteit binnen Lokale Politie Antwerpen, met eenzelfde structuur als de andere afdelingen. Voorheen behoorde zij tot de dienst openbare orde en verkeer.

4.2 STOP-principe boven alles In het basisplan verkeersveiligheid 2007-2012 staat het STOP-principe centraal. In heel de stad wordt binnen het verkeersveiligheidsbeleid voorrang gegeven aan weggebruikers in deze volgorde: Stappers (voetgangers), Trappers (fietsers), Openbaar vervoer en Privaat (auto)vervoer. Dit principe wordt toegepast bij elke tussenkomst van de (verkeers)politie.

In 2013 worden de nieuwe krijtlijnen voor verkeersveiligheid uitgetekend in het basisplan 2013-2018.

Oog voor infrastructuur De verkeerspolitie benadert de verkeersveiligheidsproblematiek vanuit een geïntegreerde aanpak. Zij werkt in de eerste plaats op de verkeersinfrastructuur in de stad. De inrichting van de stad en haar openbare ruimte heeft immers

36 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

een enorme impact op de verkeersveiligheid. Daarnaast bieden we ook verkeerseducatieve projecten aan. Zo proberen we bij te dragen tot een gedrags- en mentaliteitsverandering om het verkeer veiliger te maken.

Verkeershandhaving Vanuit het basisplan maken we elk jaar een uitvoeringsplan. Dit plan wordt ingediend als actieplan voor het verkeersveiligheidsfonds. Vanuit dat fonds krijgen we middelen om gespecialiseerde apparatuur aan te kopen, zoals camera’s, telapparaten, enz.

Taken van de verkeerspolitie Binnen Lokale Politie Antwerpen heeft de verkeerspolitie een aantal specifieke taken: • Coördineren op verkeerstechnisch vlak • Coördineren van verkeerseducatie • Ondersteunen van het operationele luik • Behalen van een aantal specifieke doelstellingen die zijn opgenomen in het jaarlijks uitvoeringsplan • Aanpakken van afdelingsoverschrijdende verkeersproblemen. Dat gaat bijvoorbeeld over de doorstroming van het openbaar vervoer, het verkeer op de belangrijkste verkeersassen, de uitvoering van dringende verkeersinterventies …

Samenwerking met de federale politie in de haven In het protocol van 4 juli 2001 wordt de samenwerking tussen de lokale en de federale politie binnen het Antwerpse havengebied gespecificeerd. Op vlak van verkeer werden de volgende principes opgenomen: • De lokale politie neemt het verkeerstechnische aspect voor haar rekening.

Bijvoorbeeld: de inrichting van kruispunten, de regeling van verkeerslichten …

• Als het nodig is, zal de lokale politie de verkeersregeling aan de Royerssluis en op de kruispunten van de Noorderlaan met Luithagen-haven, Malagastraat en Oosterweelsteenweg verzorgen.

• De lokale politie kan in overleg met de federale politie ook bepaalde controles op het vervoer van goederen uitvoeren. Eventueel kunnen deze controles ook samen met de federale politie uitgevoerd worden.

4.3 De organisatie van de verkeerspolitie leiding

Organogram

staf

secretariaat dienstregeling onthaal

gerechtelijk bureel

verkeerstechniek

verkeerseducatie

handhaving

gespecialiseerd verkeerstoezicht

verkeersveiligheidsaudits en -advies

verkeersinformatiekruispunt

operationele sturing

snelheidstoezicht

tijdelijke signalisatie

verkeersvoorlichting

interventie

projectwerking

parkeertoezicht

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 37

Personeel Politieambtenaren Op 31 december 2012

Categorie administratief en logistiek personeel (CALog) Op 31 december 2012 CALog

politieambtenaren ADV

CNT

ASS

BED

leiding en coรถrdinatie

1

0

0

0

0

staf

0

0

2

0

0

0

secretariaat

0

1

3

1

0

0

1

gerechtelijk bureel

0

0

3

2

0

0

0

0

onthaal

0

0

2

0

0

1

2

7

4

verkeerstechniek

0

3

0

2

verkeerseducatie

0

0

1

3

4

verkeerseducatie

1

1

0

0

handhaving

0

1

8

50

35

handhaving

0

1

0

0

0

1

4

3

20

0

0

0

3

totaal in dienst

0

5

15

63

64

totaal in dienst

2

6

10

8

PBP - voorzien

1

5

15

65

63

PBP - voorzien

2

10

6

11

HCP

CP

HINP

INP

AP

leiding en coรถrdinatie

0

2

0

0

0

staf

0

0

0

0

secretariaat

0

0

0

gerechtelijk bureel

0

0

onthaal

0

verkeerstechniek

gespecialiseerd verkeerstoezicht

Legende: HCP hoofdcommissaris van politie CP commissaris van politie HINP hoofdinspecteur van politie INP inspecteur van politie AP agent van politie PBP personeelsbehoefteplan

38 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

gespecialiseerd verkeerstoezicht

Legende: ADV adviseur (CALog A) CNT consulent (CALog B) ASS assistent (CALog C) BED bediende (CALog D) PBP personeelsbehoefteplan

Voertuigen aantal personenauto’s

5

personenauto’s met ingebouwde snelheidsmeter

4

motorfietsen

40

WODCA-wagen

1

tolwagen

1

crashwagen

1

bestelwagen

1

bureelwagen

3

bromfietsen

9

dienstfietsen

12

fietsen behendigheidspiste

23

aanhangwagens

4

signalisatieaanhangwagens

4

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 39

Hoofdstuk 5

Dienst verkeerstechniek 40 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

De dienst verkeerstechniek bestaat uit twee verschillende secties: verkeersveiligheidsaudit en –advies (VVA) en tijdelijke signalisatie (TS).

Beide secties hebben specifieke verkeerstechnische taken.

Verkeersveiligheidsaudit en –advies (VVA) • verstrekt advies rond infrastructurele maatregelen om de verkeersveiligheid te verbeteren • signaleert plaatsen waar de verkeersveiligheid in het gedrang komt en werkt voorstellen uit om het verkeer veiliger te maken • voert verkeersonderzoeken uit • registreert verkeersongevallen • analyseert verkeersongevallen op gevaarlijke wegen en kruispunten Tijdelijke signalisatie (TS) • levert toelatingen af voor het plaatsen van tijdelijke signalisatie bij bouw en wegenwerken, heraanleg van straten en pleinen, opbouw of afbraak van bouwkranen en grote infrastructuurwerken • controleert de werfsignalisatie • zorgt voor informatiedoorstroming naar alle betrokken partners • draagt mee zorg voor de “Minder Hinder maatregelen”

5.1 Verkeersveiligheidsaudit en -advies Verkeersveiligheid en mobiliteit hangen nauw samen met de ruimtelijke ordening en de inrichting van het openbaar domein. Daarom steken de verkeerspolitie en het stedelijk ontwikkelingsbedrijf regelmatig de koppen bij elkaar.

De verkeerspolitie geeft advies om de verkeersveiligheid en de naleving van de verkeersregels te waarborgen. Andere factoren die de mobiliteit beïnvloeden, zoals circulatiewijzigingen en veranderingen aan de infrastructuur, worden in eerste instantie geregeld door het ontwikkelingsbedrijf, afdeling mobiliteit en verkeer.

De parkeerproblematiek is dan weer de specialiteit van GAPA (Gemeentelijk Autonoom Parkeerbedrijf Antwerpen).

5.2 Verkeersconsulenten Om verkeersproblemen te kunnen oplossen en deze oplossingen professioneel te kunnen beoordelen, is een stevige dosis praktijkkennis en inzicht in de lokale verkeersproblematiek noodzakelijk. De verkeersconsulenten van de Antwerpse verkeerspolitie kennen alle aspecten van de verkeerswetgeving en inrichtingsprincipes voor het openbaar domein. Zo kunnen ze de gevolgen van een infrastructureel ontwerp op de verkeersveiligheid inschatten en op basis daarvan een doordacht advies formuleren. Ze kunnen ingrijpen op het verkeersgedrag waardoor de verkeersveiligheid kan worden verhoogd.

Advies aan de hand van verkeerstellingen Om correcte adviezen uit te brengen, onderzoeken we de rijsnelheid, de verkeersdrukte en de samenstelling van het verkeer in Antwerpen.

In 2012 voerden we 42 verkeerstellingen uit, waarvan 10 specifiek voor fietsverkeer van en naar Antwerpen. De verkeerspolitie beschikt hiervoor over 16 telapparaten en twee tellers die ook voetgangers herkennen.

Dankzij dit objectief cijfermateriaal kunnen we verkeersproblemen herkennen en proefopstellingen of gerichte handhavingsprojecten evalueren. Daarom doen we ook snelheidsmetingen op de assen waar een verhoogde snelheidscontrole wordt uitgevoerd en staan gedragsmetingen naar gordeldracht standaard op het programma.

De drie verkeersconsulenten zijn ingedeeld in toezichtsgebieden. Zij staan onder leiding van een hoofdinspecteur. Deze toezichtsgebieden komen overeen met de indeling van de politieafdelingen.

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 41

2008

2009

2010

2011

2012

Intra muros

488

650

788

783

693

Noord + haven

279

271

317

265

260

Oost

251

224

235

249

234

Zuid

167

222

283

198

234

0

81

88

204

93

1 185

1 448

1 711

1 699

1 514

algemeen totaal

Aantal verleende adviezen | Bron: verkeerspolitie

Aanpak onveilige situaties Door infrastructurele aanpassingen op ‘zwarte’ kruispunten of wegen, kunnen we de verkeersveiligheid sterk verhogen.

Zo worden de kruispunten op gewestwegen die als zwart punt bekend staan stelselmatig voorgelegd aan de Provinciale Commissie voor Verkeersveiligheid (PCV).

Toch blijft het aantal kruispunten dat vandaag, ondanks een gunstig advies van de PCV, nog niet werd aangepast, te groot.

In de districtsaudits wordt jaarlijks een evaluatie gemaakt van de verkeersveiligheid op het niveau van de districten. Hierbij wordt een aantal kruispunten voorgesteld die we gericht willen aanpakken. Dat zijn kruispunten waarbij we een verhoogd ongevallenrisico vaststellen en waar steeds opnieuw ongevallen gebeuren. De gerichte, vaak infrastructurele aanpak, is een direct gevolg van de analyse van de verkeersongevallen.

De resultaten op vlak van verkeersveiligheid van de kruispunten die naar aanleiding van deze audits werden aangepast, vindt u in de tabel op pagina 42. Voor de evaluatie hebben we rekening gehouden met een periode van drie jaar voor de aanpassing en een periode van drie jaar er na. Als er geen gegevens beschikbaar zijn voor deze volledige periode (bijvoorbeeld omdat de heraanleg slechts twee jaar geleden werd

42 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

uitgevoerd), wordt de periode voor en na pro rata beperkt tot het aantal maanden waarvoor wel gegevens beschikbaar zijn.

Het aanpassen van de infrastructuur van verkeersonveilige kruispunten op basis van een grondige analyse van de ongevallen, heeft duidelijk een effect op de verkeersveiligheid. Vaak werden er na de infrastructurele ingreep zelfs geen aanrijdingen meer geregistreerd.

5.3 Tekenaar: één beeld zegt meer dan 1000 woorden De tekenaar staat in voor het bijwerken van de GIS-kaartlagen. GIS staat voor Geografisch InformatieSysteem. Die kaarten worden door het korps gebruikt voor het opmaken van ongevallenschetsen en ongevallenanalyses. De tekenaar levert materiaal aan voor diverse publicaties. Want één beeld zegt vaak meer dan duizend woorden.

Verder levert de tekenaar overzichtskaarten aan die de verkeerspolitie gebruikt voor evenementen en manifestaties in de stad. Deze kaarten worden aan de afdeling openbare orde en evenementen ter beschikking gesteld. Zij gebruiken deze voor het aansturen van de eenheden die de openbare orde handhaven tijdens deze manifestaties.

5.4 Tijdelijke signalisatie De dienst tijdelijke signalisatie (TS) staat onder leiding van een hoofdinspecteur en is onderverdeeld in drie teams van elk drie personen. Elk team is verantwoordelijk voor het afleveren van de vereiste toelatingen en de opvolging van de werven binnen een bepaald gebied. De gebieden stemmen overeen met de bestaande politieafdelingen.

In 2012 stelde de dienst tijdelijke signalisatie 2 319 dossiers op. De medewerkers voerden 2 518 werfcontroles uit waarbij 399 processen-verbaal voor een Gemeentelijke Administratieve Sanctie (GAS) werden opgemaakt. Ook werden 59 verkeersinbreuken vastgesteld.

VOOR

NA

aantal ongevallen

aantal ongevallen met letsel

aantal ongevallen met enkel stoffelijke schade

aantal ongevallen

aantal ongevallen met letsel

aantal ongevallen met enkel stoffelijke schade

3

2

1

6

2

4

6

4

2

2

2

0

Van Deynsestraat - Van Heetveldelei (district Deurne)

8

3

5

0

0

0

De Gryspeerstraat - Ten Eekhovelei (district Deurne)

19

15

4

4

1

3

Bistkapellei - Veltwijcklaan (district Ekeren)

5

5

0

0

0

0

4

2

2

3

2

1

Leeuwlantstraat - Plankenbergstraat (district Deurne)

8

5

3

5

1

4

Hockeystraat - Schijfwerpersstraat - VIIde-Olympiadelaan

17

11

6

8

5

3

Bacchuslaan - Dianalaan - Gitschotellei - Marsstraat (district Berchem)

6

4

2

5

3

2

Gallifortlei - Ter Heydelaan (district Deurne)

9

5

4

9

6

3

Patriottenstraat - Vredestraat (district Berchem)

4

3

1

1

1

0

Lanteernhofstraat - Victor De Langhestraat (district Deurne)

6

6

0

0

0

0

Langstraat - Sergeyselsstraat (district Borgerhout)

4

0

4

0

0

0

Gasstraat - Korte Zavelstraat

3

0

3

2

1

1

Berchemlei - Te Boelaarlei - Van Havrelei (district Borgerhout)

2

1

1

3

1

2

Erwtenstraat - Onderwijsstraat - Sleeckxstraat

13

8

5

3

1

2

Houwerstraat - Sint-Jansplein - Van de Wervestraat

20

13

7

11

8

3

Flor Alpaertsstraat - Fruithoflaan (district Berchem)

3

3

0

0

0

0

Akkerbouwstraat - Laaglandlaan (district Merksem)

2

2

0

0

0

0

Gijzelaarsstraat - Pacificatiestraat

1

0

1

1

0

1

Van Aerdtstraat - Van de Wervestraat

21

10

11

2

1

1

plaatsbepaling Plankenbergstraat - Van Loenoutstraat - Venneborglaan (district Deurne) Dokter Romain De Velstraat - Muggenberlei - Van Havrelei (district Deurne)

Antwerpsesteenweg - Draaiboomstraat - Krekelstraat (district Hoboken)

Voor- en nastudie heringerichte kruispunten | Bron: PMI JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 43

Hoofdstuk 6

Dienst verkeerseducatie

44 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

De dienst verkeerseducatie bestaat uit twee afdelingen: 1. Het verkeersinformatiekruispunt (VIK) is verantwoordelijk voor het beheer van alle gegevens die belangrijk zijn voor het beleid.

2. De afdeling verkeersvoorlichting (VVL) geeft verkeerslessen aan leerlingen van het kleuter-, basis- en secundair onderwijs. Ook geven ze opleidingen en cursussen voor verschillende doelgroepen in het kader van permanente verkeerseducatie.

extra feestelijke vlaggenlijn om chauffeurs te herinneren aan de maximumsnelheid.

Zowel de vlaggenlijnen als de gevelborden konden ondertekend worden zodat de campagneboodschap een persoonlijke toets krijgt. Op die manier roepen niet alleen de politie en het stadsbestuur op om de snelheidsregels te respecteren. De campagne maakt zichtbaar in het straatbeeld dat ook de Antwerpenaar massaal achter de campagneboodschap staat. Voor de actie van 2012 werden 14 000 vlaggenlijnen en 6 000 gevelborden geproduceerd.

6.1 Verkeersinformatiekruispunt

Ook nieuw was de actie met kindertekeningen. Wie in september in Antwerpen betrapt werd op overdreven snelheid, kreeg naast een proces-verbaal ook een kindertekening in de brievenbus met daarop de Merci-boodschap. Het waren de leerlingen van de stedelijke lagere scholen die deze tekeningen in juni hadden gemaakt. Zo kregen zij de kans om de snelheidsduivels rechtstreeks op te roepen om trager te rijden.

Belangrijke informatie verzamelen Het verkeersinformatiekruispunt verzamelt, verwerkt en beheert informatie die belangrijk is voor het beleid. Deze kennis kunnen we enerzijds gebruiken voor de interne sturing van het korps, anderzijds kunnen we hiermee deelnemen aan externe fora.

Campagnes tegen onaangepaste snelheid Sinds 2007 voert Lokale Politie Antwerpen jaarlijks campagne tegen onaangepaste snelheid. De laatste jaren gebeurt dat met de slogan ‘Merci om trager te rijden’.

Het doel van de campagne is autobestuurders op een positieve wijze op te roepen de snelheidsregels te respecteren. Daarnaast willen we dat alle Antwerpenaren zich veiliger gaan gedragen in het verkeer.

Merci om trager te rijden Niemand wil roekeloos rijgedrag in zijn straat of buurt. Daarom namen de Antwerpenaars ook in 2012 massaal deel aan de campagne ‘Merci om trager te rijden’.

De actie vindt elk jaar plaats in september. Dat is een belangrijke periode: veel leerlingen trekken voor het eerst alleen op pad. Sinds 2010 kunnen er tijdens de campagneperiode gratis gevelborden afgehaald worden met daarop de campagneslogan ‘Merci om trager te rijden’. In 2012 kon je ook kiezen voor een

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 45

De doelstelling van de Merci-campagne is dubbel

Stappertjes en trappertjes

•

•

Voor kinderen zijn theoretische kennis en praktijkervaring erg belangrijk om veilig te kunnen deelnemen aan het verkeer. Zowel de ouders als de school spelen hierin een belangrijke rol.

Enerzijds wil ze chauffeurs op een positieve manier oproepen om de snelheidsregels te respecteren, zeker bij het begin van het schooljaar. Heel wat kinderen gaan dan voor het eerst alleen de weg op.

Anderzijds wil ze zichtbaar maken hoeveel mensen in Antwerpen wensen dat de snelheidsregels worden gerespecteerd.

Handhaving Naast de gevelborden en vlaggenlijnen vonden er ook extra snelheidscontroles plaats tijdens de campagneperiode. Deze werden uitgevoerd in verschillende fases:

Enkel een theoretische uitleg over de bevelen van een bevoegd persoon, voorrang van rechts, de straat oversteken ... is niet voldoende. Kinderen kunnen deze theorie in het echte verkeer moeilijk toepassen. Leer maar eens zwemmen in een leslokaal, zonder zwembad.

Leren op de openbare weg •

• •

een aantal dagen preventief, met een ontradende boodschap die verschijnt op een tekstkar; een periode controlerend; tenslotte een periode controlerend met onderschepping van bestuurders met een zware voet.

Een veilige en verantwoordelijke stapper of fietser worden, dat leer je op de openbare weg. Want daar neemt iedereen deel aan het verkeer, ook auto’s en vrachtwagens.

Verkeersoefeningen in het echte verkeer vormen dan ook een belangrijk onderdeel van de verkeerslessen.

Stimulerende verkeersbrevetten

6.2 Verkeersvoorlichting Permanente verkeersopleiding Verkeerssituaties zijn vaak ingewikkeld en verkeersregels veranderen om de haverklap.

Daarom is het noodzakelijk dat iedereen zich bewust is van zijn plaats in het verkeer en de regels naleeft. De afdeling verkeersvoorlichting (VVL) organiseert permanente verkeersopleidingen voor alle Antwerpenaars, van kleuter tot senior.

Nadruk op de meest kwetsbaren in het verkeer De projecten van verkeersvoorlichting richten zich vooral op de meest kwetsbare groepen in het verkeer. Deze worden bepaald aan de hand van gegevens van verkeersongevallen en verkeerscontroles.

De Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) werkte een reeks verkeersbrevetten uit voor het kleuter- en basisonderwijs. Zij worden als basis gebruikt voor een hele reeks initiatieven rond verkeersopleiding.

46 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Om leerkrachten meer houvast te geven bij verkeerseducatie, worden de verkeersbrevetten van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) gebruikt. Een leerling verdient een brevet wanneer hij of zij voldoende stap- of fietsvaardig is in het verkeer. De jonge voetgangers - de stappertjes - kunnen volgende brevetten behalen: • meestapper • startstapper • vaardige stapper • superstapper Leerlingen van de derde kleuterklas kunnen het eerste voetgangersbrevet, het brevet meestapper, behalen. De school kan hiervoor het meestapperstraatje ontlenen: dit is een nabootsing van de openbare weg. De kleuters oefenen een week in het meestapperstraatje, waarna ze een kort lesje krijgen van een instructeur van de verkeerspolitie. Wanneer de kleuters van de derde kleuterklas onder begeleiding van een volwassene over een aantal basisvaardigheden beschikken, zoals stappen op het voetpad en stoppen aan de stoeprand, kunnen ze zich echte meestappers noemen.

1 774 kleuters halen brevet

In het echte verkeer

In 2012 gebruikten 1 789 kleuters het lesmateriaal voor het brevet meestapper.

1 774 kleuters behaalden ook werkelijk hun eerste brevetje.

Kinderen die hun fietsvaardigheid kunnen toepassen in het echte verkeer, komen in aanmerking voor het brevet ‘superfietser’. Het gebrek aan praktijkervaring is wellicht een van de verklaringen waarom heel wat jonge fietsers betrokken geraken bij een ongeval. Fietsvaardigheid aanleren in een stedelijke omgeving is echter niet evident.

Daarom wordt praktische begeleiding aangeboden.

In de lagere school kunnen kinderen de brevetten startstapper, vaardige stapper en superstapper behalen. Hiervoor moeten ze individueel aantonen hoe vaardig ze zijn bij het oversteken en het stappen, al dan niet op het voetpad.

Voor de jonge fietsers – de trappertjes – voorzien we volgende brevetten: • startfietser • vaardige fietser • superfietser

Pro Velo heeft in 2012 deze begeleiding verzorgd. Het lesprogramma was als volgt samengesteld: • 4 uur theorie • 2 uur training fietsvaardigheid op de speelplaats • 2 uur training fietsvaardigheid op de openbare weg in groep • 2 uur training fietsvaardigheid op de openbare weg met individuele oefeningen

Oefenen op fietsvaardigheidspistes

In 2012 hebben 57 klassen met in totaal 1 095 leerlingen deze begeleiding gekregen.

Brevetten voor jonge fietsers

Leerlingen van het vierde leerjaar kunnen dingen naar het brevet ‘startfietser’.

Het brevet wordt afgeleverd als het kind zijn of haar fiets goed onder controle kan houden. Om de kinderen hierop voor te bereiden kunnen de scholen een fietsvaardigheidspiste lenen bij de verkeerspolitie. Zo kunnen ze gedurende een week intensief oefenen om vaardiger te worden met de fiets.

In 2012 werden de fietsvaardigheidspistes in totaal 347 keer (telkens voor een week) ingezet in de scholen.

1 956 vijfdejaars krijgen brevet ‘vaardige fietser’ Leerlingen van het vijfde leerjaar kunnen het brevet ‘vaardige fietser’ behalen. Dit brevet wordt afgeleverd als het kind zijn fiets goed onder controle kan houden en toont dat hij of zij de verkeersregels kan toepassen in een oefensituatie. Dit initiatief sluit aan bij het verkeerseducatief aanbod in het provinciaal verkeerspark Rivierenhof.

Het programma van het verkeerspark werd uitgebreid met een extra verplicht parcours.

In 2012 bezochten 2 979 leerlingen van Antwerpse scholen het provinciaal verkeerspark. 1 956 leerlingen behaalden het brevet ‘vaardige fietser’.

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 47

Streng optreden en preventie bij opgedreven bromfietsen

Rijvaardigheidstraining jonge bestuurders

Rijden met een opgedreven bromfiets is niet alleen erg gevaarlijk, het is ook wettelijk verboden en heeft bij een ongeval ook gevolgen voor de verzekering. De verkeerspolitie heeft sinds 2004 enkele projecten op maat van jonge bromfietsers.

Sommige jonge bestuurders denken dat ze meteen volleerde chauffeurs zijn.

Bovendien wordt het verkeer elke dag drukker en ingewikkelder. Daardoor groeit de kans op een ongeval.

Alleen bewust maken werkt niet

Om jonge chauffeurs te wijzen op het gevaar van roekeloos rijden en hen te laten ervaren hoe snel ze hun grip op de wagen kunnen verliezen, hebben we het project ‘jonge bestuurders’ opgestart. Antwerpse jongeren tussen 18 en 24 jaar, die recent hun rijbewijs behaalden, kunnen hieraan deelnemen.

Louter preventieve acties over de gevaren van een opgedreven bromfiets werken niet altijd bij jongeren. Daarom voeren we sinds 2006 ook een repressief beleid. Bij een vaststelling van een opgedreven bromfiets, kan de jonge overtreder aan een geldboete ontsnappen. De jongere moet zijn of haar bromfiets dan voor 30 dagen afstaan. Ook moet hij/zij gedurende drie woensdagnamiddagen een cursus volgen bij de verkeerspolitie. Tijdens deze bromfietsklassen besteden we aandacht aan defensief rijden, gebruik van beveiligingsmiddelen, gevolgen van niet verzekerd rondrijden ...

Bestraffen op een educatieve manier Met de bromfietsklassen bestraffen we jonge bromfietsers op een opvoedende manier. We willen deze jongeren meer inzicht geven in de verkeersregels en hen bewuster maken van de risico’s van een opgedreven bromfiets. We geloven dat ze op die manier hun gedrag in het verkeer zullen aanpassen.

Enkel jongeren tussen 16 en 18 jaar komen in aanmerking voor deze gunstregel. De jonge overtreder kan van deze procedure ook alleen maar gebruikmaken als het om een eerste vaststelling van een opgedreven bromfiets gaat.

73 bromfietsers tussen 16 en 18 jaar werden uitgenodigd voor de bromfietsklassen.

Preventie voor jonge bromfietsers Na enkele jaren louter repressief op te treden tegen overtreders op de bromfiets, is er sinds mei 2011 opnieuw een preventief project voor jonge bromfietsers. Het project BBrAnt (Bezonnen Brommen in Antwerpen) is een samenwerking tussen de verkeerspolitie en het centrum voor motorbeheersing. De les wordt gegeven in secundaire scholen en omvat zowel theorie als praktijk op maat van 16-jarigen.

In 2012 namen er in totaal 455 leerlingen deel aan BBrAnt. Het project wordt in 2013 verder gezet.

48 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Jongeren leren de gevaren van de weg kennen Tijdens deze rijvaardigheidscursus, verzorgd door onze externe partner Pro Move, ervaren jonge autobestuurders hoe snel zij de controle over hun stuur kunnen verliezen en hoe ze dat kunnen voorkomen. In noodsituaties is dat onmisbare kennis.

Daarnaast gaat de verkeerspolitie uitvoerig in op de effecten van alcohol en drugs op het rijgedrag en het nut van de veiligheidsgordel.

In 2012 werden er 13 sessies georganiseerd. In de voor- en namiddag worden er telkens maximum 24 deelnemers toegelaten. In totaal volgden 380 jonge autobestuurders de rijvaardigheidscursus.

Dag Veilig Motorrijden

Opfrissingscursus wegcode voor senioren

Het grote aantal wegenwerken en het drukke verkeer zorgen ervoor dat de motor als alternatief vervoermiddel wint aan populariteit. Met de toename van het aantal motorrijders stijgt helaas ook het aantal ongevallen. Sommige motorrijders overschatten hun eigen rijvaardigheid, zeker na een eventuele winterstop. Dit verhoogt de kans op een ongeval. Bovendien blijkt uit ongevallencijfers dat motorrijders bij een ongeval vaak zware letsels oplopen. Motorrijden is dus niet zonder risico.

Automobilisten die lang geleden hun rijbewijs behaalden, hebben vaak veel rijervaring, maar gaan soms routinematig deelnemen aan het verkeer. De afgelopen jaren is het verkeer ook veel drukker en complexer geworden. Bovendien verandert het verkeersreglement regelmatig.

Daarom organiseren de verkeerspolitie en de stad Antwerpen jaarlijks de ‘Dagen Veilig Motorrijden’. Deelnemers moeten op verschillende locaties in het Antwerpse havengebied proeven afleggen onder begeleiding van de motorrijders van de Antwerpse verkeerspolitie. Hierbij oefenen de deelnemers hun rijvaardigheid en behendigheid op de motor.

De proeven weerspiegelen echte verkeerssituaties en stellen motorrijders in staat hun beperkingen en die van hun motorfiets beter in te schatten. Langs het traject staan volgende proeven opgesteld: • trage doorgang – smalle balk • 8–beweging – cirkel • speciale ondergrond • slalom (eenvoudig – geschrankt) • remmen – uitwijken • cirkel met één hand • helling • parkeerproef

Voor senioren is het soms moeilijk om al deze wijzigingen nog te kunnen volgen.

Bovendien duiken met het ouder worden een paar rijbeperkingen op waarvan de chauffeur zich niet altijd bewust is.

De verkeerspolitie organiseert daarom een opfrissingscursus over de wegcode. Deze wordt gegeven door een gespecialiseerde instructeur van de VAB-rijschool. De lessen worden gegeven in de verschillende Antwerpse districten. Zo hoeven de senioren zich nooit ver te verplaatsen. De lesgever heeft daarbij aandacht voor specifieke verkeersknelpunten in elk district.

In 2012 werden er in totaal 16 cursussen gegeven in de maanden februari, maart, april, mei, oktober en november. 387 senioren volgden de opfrissingscursus.

In 2012 gingen de Dagen Veilig Motorrijden door op zaterdag 5 mei en zondag 6 mei.

Er namen maar liefst 309 motorrijders aan deel.

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 49

Veilig in ’t verkeer met Pol de beer

Predweekend

Voor de leerlingen van het vierde leerjaar organiseert de dienst verkeerseducatie een interactief project. Onder het motto ‘Veilig in ’t verkeer met Pol de beer’ wil de verkeerspolitie de leerlingen van het vierde leerjaar een aantal aspecten van verkeersveiligheid aanleren. Spelenderwijs leren de kinderen alles over:

Voor laatstejaars van het secundair onderwijs (18-jarigen) organiseert de centrale preventiedienst van Lokale Politie Antwerpen het Predweekend. Het thema van dit weekend is risicogedrag in het verkeer, en dan vooral in het uitgaansleven.

Verschillende laatstejaars staan immers op het punt hun rijbewijs te halen. Wanneer zij straks de auto nemen om uit te gaan, moeten ze zich bewust zijn van het steeds drukkere verkeer, hun beperkingen als jonge bestuurder en de gevaren van alcohol en drugs achter het stuur. Ook overdreven snelheid en de effectiviteit van het dragen van de veiligheidsgordel staan op het programma.

• • • • • • •

fietsvaardigheid en fietsveiligheid zichtbaarheid EHBO beveiligingsmiddelen (bijv. gordeldracht) openbaar vervoer (tram, trein en bus) dode hoek veiligheid aan overwegen

De workshops worden begeleid door de verkeerspolitie en een aantal externe partners.

Groot succes Kinderen van Antwerpse scholen leren tijdens de workshops andere vervoersvormen te gebruiken en rekening te houden met andere weggebruikers. Zo verbeteren ze hun gedrag in het verkeer. Deze formule is een groot succes. De vraag overschrijdt dan ook het aanbod.

Bij elke workshop moeten de kinderen met alle klasgenootjes een groepsopdracht uitvoeren. De mascotte Pol de beer vormt daarbij de rode draad. De verschillende klassen strijden hierbij om een mooie prijs: een koffer met magnetisch verkeersmateriaal om te gebruiken op school. Daarnaast krijgt elk kind een reflecterend rugzakje met een aantal leuke gadgets.

Dit project wordt twee keer per jaar georganiseerd en dit telkens gedurende twee weken (uitgezonderd op woensdag en in het weekend). In 2012 vond het project plaats van maandag 19 maart tot vrijdag 30 maart en van maandag 8 oktober tot vrijdag 19 oktober. 97 klassen, goed voor 2 121 leerlingen, namen deel aan deze verkeersdag.

50 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

De algemene doelstellingen van het Predweekend zijn: • leerlingen informeren over de verschillende aspecten van de ongevallenproblematiek en hen alternatieven aanreiken die verkeersveilig gedrag bevorderen; • leerlingen stimuleren om een kritische houding te ontwikkelen tegenover herkenbare risicofactoren in het verkeer; • leerlingen ervan bewust maken dat hun eigen verantwoordelijkheidsgevoel een doorslaggevende rol kan spelen bij het voorkomen van (weekend)ongevallen; • een impuls geven aan zowel leerlingen als leerkrachten om het onderwerp verkeersveiligheid bespreekbaar te maken op school.

De afdeling verkeersvoorlichting biedt ondersteuning met de tolwagen en het crashvoertuig. Zo ervaren jongeren zelf waarom het zo belangrijk is de gordel correct te dragen.

Gemachtigde opzichters

Resolution voor leerlingen middelbaar onderwijs

In de schoolomgeving heerst er vaak een subjectief gevoel van verkeersonveiligheid.

Een gemachtigde opzichter kan dat gevoel grotendeels wegnemen. Daarnaast spoort hij of zij mensen aan om zelf hun steentje bij te dragen aan een verkeersveilige leefomgeving.

De monoloog ‘Resolution’ van theatergezelschap Vlaams Fruit zet jongeren van de laatste graad secundair onderwijs aan tot verantwoord rijgedrag. Jongvolwassenen wisselen vaak van vervoermiddel: ze wisselen de fiets in voor een bromfiets, motor of auto. Sommigen onder hen laten zich daarbij verleiden tot roekeloos rijgedrag. De statistieken spreken voor zich: deze risicogroep vraagt een bijzondere aanpak.

Om gemachtigde opzichter te worden, volg je een opleiding bij de verkeerspolitie.

Je volgt dan 1,5 uur theorie, 1,5 uur praktijk en achteraf krijg je nog één uur begeleiding op het terrein. Om hun taak te kunnen uitvoeren, krijgen de deelnemers een uitrusting (driekleurige armband, bord C3, oranje fluo hesje) en een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid (afgesloten door de stad Antwerpen). Wanneer de machtiging wordt uitgereikt door de Antwerpse burgemeester, kan je je officieel “gemachtigde opzichter” noemen.

In 2012 organiseerde de verkeerspolitie 7 opleidingen. Daaraan namen 58 leerkrachten, (groot)ouders of andere vrijwilligers deel.

Aangrijpende monoloog Een vader is verblind door woede, pijn en verdriet. Hij wil de dader hetzelfde aandoen als wat die man zijn dochter heeft aangedaan: hem van het leven beroven. Maar ook de dader kan de schuld niet dragen…

Resolution is een aangrijpende vertelling over een vader die zijn achttienjarige dochter verloor in een verkeersongeval, veroorzaakt door een dronken chauffeur.

In 2012 werden 18 voorstellingen gegeven, goed voor 1 471 deelnemers.

Preventieve fietscontroles Wie zonder fietsverlichting rijdt, brengt niet alleen zijn eigen veiligheid in gevaar, maar ook die van anderen. Sterker nog: gebrekkige fietsverlichting zou de vele ongevallen bij fietsers deels kunnen verklaren. Naast fietsverlichting kunnen ook andere mankementen aan de fiets erg gevaarlijk zijn. Daarom voerden de verkeerscellen van de politieafdelingen, de verkeerspolitie, de wijkteams en de verkeersmedewerkers van actieve stad, preventieve fietscontroles uit. Want veilig en vlot fietsen kan je alleen met een fiets die piekfijn in orde is.

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 51

Hoofdstuk 7

Dienst handhaving 52 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Het merendeel van de medewerkers van de verkeerspolitie werkt bij de dienst handhaving. Het is hun taak om de doelstellingen die opgenomen zijn in het verkeersveiligheidsplan te realiseren.

De dienst handhaving bestaat uit: • de afdeling interventie • de afdeling operationele sturing

Regelen van het verkeer In 2009 werd verkeer de zevende basisfunctionaliteit van de politie. Dit had tot gevolg dat de verkeerspolitie enkel nog bij onvoorziene omstandigheden en voor korte tijd het verkeer kan regelen, terwijl dit voor 2009 systematisch en op regelmatige tijdstippen gebeurde. Vandaag houden de verkeerspatrouilles toezicht tijdens de ochtend- en avondpiek en grijpen ze in bij incidenten die het normale verkeer verstoren.

Escortes

7.1 Interventie

In 2012 heeft de verkeerspolitie 33 veiligheidsescortes uitgevoerd. Daarbij legde zij 19 783 km af. Daarnaast werden ook tal van escortes gereden in het kader van de ordediensten.

Zes soorten interventieopdrachten

Ordediensten voor steeds meer evenementen

De interventies kunnen we indelen in zes grote blokken: • parkeerovertredingen waarbij de vrije doorgang van weggebruikers en hulpdiensten in het bijzonder wordt belemmerd en waarbij een onmiddellijke tussenkomst noodzakelijk is • in- en uitrijbelemmeringen • ingesloten voertuigen • hinder voor het openbaar vervoer • voorbehouden plaatsen voor verhuis en/of werken • andere opdrachten.

Elk jaar vinden er heel wat grote evenementen plaats in de stad. Denk maar aan de Antwerp Marathon en de 10 Miles, Iron Man, Schaal Sels, Vlaamse Havenpijl, Scheldeprijs, Na-Tour Derny, Bevrijdingsfeesten, Summerfestival, Laundryday,… Maar ook kleinere evenementen, zoals the 40’s en 50’s, Roparun, Te Deum, Nationale Feestdag, Bollekesloop … zijn een vaste waarde in Antwerpen.

Het is belangrijk dat de afdeling interventie snel kan tussenkomen. Toch is dat niet altijd evident. Om dit toch mogelijk te maken leveren alle territoriale afdelingen dagelijks een ploeg in ondersteuning.

Oproepen aannemen

De politie ondersteunt elk van deze evenementen en verfijnt haar aanpak bij elke nieuwe editie van een evenement.

Daarnaast werd de afdeling interventie betrokken bij: • begeleidingen van voetbalwedstrijden • bijstand voor verkeersregeling in geval van reacties op onvoorziene incidenten • bewakingsopdrachten tijdens Joodse feesten • ordediensten al dan niet met ondersteuning van de territoriale afdelingen en/of andere diensten.

Alle verkeersopdrachten worden geregeld en verdeeld door de calltaking- en dispatchingroom (CDR) van de verkeerspolitie.

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 53

Gericht verkeerstoezicht

Alcoholcontroles

Snelheidscontroles met interceptie

Naast snelheid is ook alcohol een belangrijke oorzaak van verkeersongevallen.

Slechts 0,5 mg alcohol per liter bloed leidt al tot een verdubbeling van de kans op een dodelijk ongeval of ongeval met zwaargewonden. Daarom zijn alcoholcontroles prioritair bij de handhaving.

Onaangepaste snelheid eist jaarlijks veel verkeersslachtoffers. Maar liefst 30 % van de ongevallen is te wijten aan te hoge snelheid. Bovendien blijkt uit studies dat een vermindering van de gemiddelde snelheid met slechts ĂŠĂŠn kilometer per uur al leidt tot drie procent minder ongevallen en vijf procent minder slachtoffers.

Bemande en onbemande controles Omdat te hoge snelheid een grote invloed heeft op de verkeersonveiligheid, is snelheidstoezicht een belangrijke prioriteit. Daarbij kiezen we voor een mix van bemand en onbemand toezicht. De afdeling interventie staat in voor de uitvoering van snelheidscontroles met interceptie. Daarbij houden we de overtreder staande en confronteren we hem onmiddellijk met zijn of haar overtreding.

aantal jaar

gecontroleerde

aantal vaststellingen

voertuigen

onmiddellijke

personeelsinzet

intrekking rijbewijs

(uren)

2000

11 191

335

16

154

2008

109 751

1 418

33

2 667

2009

72 008

853

18

1 691

2010

74 178

1 873

21

2 124

2011

63 167

2 480

19

2 357

2012

62 461

2 314

28

2 068

Bron: verkeerspolitie

54 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

• Botsen is blazen

Drugscontroles

Sinds 1 juli 2007 moet iedereen die in Antwerpen betrokken is bij een aanrijding waarbij de politie tussenkomt, een ademtest afleggen. Dat doen we onder het motto ‘Botsen is blazen’.

Controles tonen aan dat ook rijden onder invloed van drugs steeds meer voorkomt.

Net als alcohol zorgen verdovende middelen voor een aanzienlijk hoger risico op aanrijdingen met zware gevolgen. Dat komt door de verminderde reactie van bestuurders onder invloed.

Sinds 2009 passen we een nieuwe werkwijze toe waardoor het aantal alcoholcontroles sterk is toegenomen. Om de pakkans te vergroten opteren we voor een spreiding van het aantal alcoholcontroles over het ganse jaar, alle dagen van de week en alle uren van de dag. Bij die controles onderwerpen we elke bestuurder die we staande houden aan een ademtest.

aantal ademtesten

A

P

weigering

43 675

743

811

12

3

208

interventie

43 057

440

492

4

2

145

532

10

17

1

1

8

87 264

1 193

1 320

17

6

361

totaal (korps) Bron: verkeerspolitie

A = Alarm (tussen 0,5 en 0,8 promille) P = Positief (meer dan 0,8 promille) Bloed = Bloedproef OIRB = Onmiddellijke Intrekking Rijbewijs

Deze tabel bevat ook de resultaten van de WODCA-acties.

checklist

OIRB

afdelingen

projectwerking

bloed

De werkwijze voor de opsporing van druggebruik telt drie stappen: 1. een checklist geeft een aanduiding of er mogelijk verdovende middelen gebruikt werden 2. bij een positieve checklist wordt een speekseltest opgelegd 3. bij een positieve speekseltest wordt een bloedproef afgenomen speekseltest bloed

OIRB

120

27

24

0

99

42

35

43

1

67

20

24

191

1

286

89

83

P

N

W/O

P

N

W/O

totaal

afdelingen

120

78

0

28

92

0

interventie

99

613

0

43

56

projectwerking

67

1

0

23

286

692

0

94

totaal (korp)

Bron: verkeerspolitie

P = Positief N = Negatief W/O = Weigering/Onmogelijk Bloed = Bloedproef OIRB = Onmiddellijke Intrekking Rijbewijs

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 55

Dragen van de veiligheidsgordel

Onveilig en hinderlijk parkeren

Sinds november 2011 zijn we gestopt met bekeuren in de vlucht. Bekeuren in de vlucht betekent dat we de overtreder niet staande houden. Dit had drie redenen. Het draagpercentage bedroeg bijna 90 %. Het aantal bezwaarschriften begon sterk op te lopen voor de vaststellingen in de vlucht. Tenslotte is het effectiever om de ‘diehards’ onmiddellijk te confronteren met hun foutief gedrag. Deze interceptie kadert in de filosofie van het ‘lik op stuk beleid’.

Door onveilig en hinderlijk te parkeren, kunnen onveilige verkeerssituaties ontstaan.

Het grootste slachtoffer daarvan is de zwakke weggebruiker. Die moet immers risico’s nemen, door bijvoorbeeld op de rijbaan te lopen. Ook voor de andere weggebruikers heeft dit gevolgen. Bestuurders zijn vaak niet voorbereid op bewegingen die zwakke weggebruikers onverwacht moeten maken.

De inspanningen die we hiervoor leveren, evalueren we op basis van het aantal processen-verbaal voor de volgende overtredingen: • parkeren op het fietspad • parkeren op het trottoir • parkeren op oversteekplaatsen voor voetgangers of fietsers • negeren van het verkeersbord C3, dat een autovrij gebied aangeeft • negeren van de verkeersborden F12a (begin van een woonerf) en F103 (toegang voetgangerszone)

25 000

20 000

9 399

15 000

6 208

8 555

5 892

Bovendien controleert de verkeerspolitie regelmatig of de voorrangsregels m.b.t. voetgangers correct worden toegepast.

8 228

10 000

5 000 6 652

10 626

14 432

10 327

14 287

700 3197

2007

2008

2009

2010

2011

2012

0

afdelingen

56 |

verkeerspolitie

Totaal aantal uitgeschreven processen-verbaal voor het niet-dragen van de gordel Bron: verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

7.2 Operationele sturing

60 000

Divers takenpakket 50 000

De taken van de verkeersregelkamer kunnen we indelen in twee groepen: 1. Calltaking en dispatching 2. Verkeerstechnisch en verkeerskundig

40 000

Om alles in goede banen te leiden zijn er de klok rond twee operatoren bemand. Om dit praktisch mogelijk te maken, hebben de operators een aangepast dienstrooster binnen de grenzen die bepaald werden door het Koninklijk Besluit van 30 maart 2001 op de eenheidspolitie gestructureerd op twee niveaus.

30 000

20 000

Calltaking en dispatching De operatoren van de verkeersregelkamer behandelen voornamelijk oproepen van privépersonen en aannemers. Deze oproepen gaan over in- en uitrijbelemmeringen, voorbehouden plaatsen voor verhuiswagens … Deze opdrachten dispatchen en opvolgen beslaat ongeveer 80 % van de dagtaak van de operatoren.

10 000

0 2007

2008

afdelingen

2009

2010

2011

2012

verkeerspolitie

Totaal aantal uitgeschreven processen-verbaal voor onveilig en hinderlijk parkeren Bron: verkeerspolitie

Buitenlandse bestuurders Ook bestuurders met buitenlandse kentekenplaten plegen overtredingen. Zeker snelheidsovertredingen komen vaak voor. De gegevensuitwisseling met het buitenland verloopt vaak stroef waardoor gerechtelijke vervolging niet altijd mogelijk is. Om het gevoel van straffeloosheid weg te nemen, worden deze voertuigen en hun bestuurders op regelmatige tijdstippen gecontroleerd. Alle openstaande boetes moeten onmiddellijk betaald worden. Kan dat niet, dan wordt het voertuig ingehouden en eventueel in beslag genomen. De bevoegde rechtbank kan dan het uiteindelijke oordeel vellen.

In maart 2012 verhuisde de Antwerpse verkeerspolitie van de politietoren Oudaan naar het Kievitplein. Ook het Vlaams Verkeerscentrum kreeg een plaats toegewezen in hetzelfde gebouw. De verkeersregelkamer van de Antwerpse politie grenst aan de operatorzaal van het Vlaams Verkeerscentrum.

Met de verhuis sloegen we een nieuwe weg in op vlak van calltaking en dispatching.

Alle systemen werden ondergebracht in één beheerssysteem. Hierdoor kunnen al deze systemen bediend worden vanuit elke operatorpost. Een nieuwe videowall zorgt er voor dat elke operator een goed zicht heeft op alle beelden van bijvoorbeeld de verkeerscamera’s in de stad. Verder is er ook een onderlinge netwerkcommunicatie met de centrale telecommandokamer op de Oudaan die eenzelfde systeem installeerde. Beelden kunnen ook overgemaakt worden aan het crisiscentrum van de brandweer of het crisiscentrum van de FOD Binnenlandse zaken.

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 57

Beheer van verkeerslichten en variabele signalisatie

379 verkeerslichten

De operatoren zorgen ook voor de bediening en de vlotte werking van de verkeerstechnische systemen. Dat zijn onder andere de centrale verkeerslichtensturing, de variabele signalisatie aan de Waaslandtunnel, de verdwijnpalen, de zone 30-borden aan de scholen, het parkeergeleidingssysteem en het verkeersregelplan voor de haven van Antwerpen en de kerncentrale van Doel.

In ‘Groot Antwerpen’ staan 379 verkeerslichten die het verkeer regelen op kruispunten. Daarbij zijn een aantal randgemeenten en –steden en het havengebied op de rechter Schelde-oever inbegrepen. Ook 29 oversteekplaatsen voor voetgangers zijn voorzien van installaties om het verkeer te regelen. De meeste van deze beveiligde oversteekplaatsen liggen in de buurt van scholen.

De verkeerslichten zijn eigendom van de wegbeheerders. In Antwerpen zijn dit de Vlaamse overheid (VLO) voor de gewestwegen, het stedelijk ontwikkelingsbedrijf voor het stadsnet en het Autonoom Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen (AGHA) voor de wegen in het havengebied. Op enkele kleine kruispunten, voornamelijk in het centrum, staan knipperlichten om de bestuurders aan te manen tot voorzichtigheid bij het oprijden van dit kruispunt.

Het tunnelcomplex met parking onder het knooppunt aan de Frankrijklei ter hoogte van de Nationale Bank van België, verwerkte een behoorlijk aantal voertuigen. Zo reden er in 2012: • 384 672 voertuigen door de Gasthuistunnel • 264 072 voertuigen door de Blauwtorentunnel • Geen cijfers gekend voor de Van Eycktunnel

type installatie

Er zijn geen tellingen gebeurd tijdens de maand februari omwille van een technisch defect en de winteromstandigheden.

De cijfers van de Van Eycktunnel zijn onbekend omwille van een defect telsysteem.

VLO

stad

AGHA

rand*

VKL

213

124

5

37

VOP

10

19 11

KNL

Onregelmatigheden in de tunnels worden gedetecteerd door AID-camera’s (Automatische Incident Detectie). Die alarmeren de operatoren in de verkeersregelkamer bij brand, ongeval, spookrijders, file,… Defecten aan de verschillende systemen worden gemeld aan de wachtdiensten van de systeembeheerders.

Ook deze verkeerstechnische systemen werden geïntegreerd in het beheerssysteem.

Omdat alle systemen van op elke werkplek kunnen worden bediend, worden problemen en storingen sneller opgemerkt en kan er sneller worden gereageerd.

Er vond ook een gedeeltelijke integratie plaats met andere partners: de lokale verkeerspolitie kreeg een desk in de operatorzaal van het Vlaams Verkeerscentrum.

Zo verloopt de onderlinge communicatie tussen lokale en federale verkeerspolitie en de operatoren van het verkeerscentrum (toezichtgebied R1 en provincie Antwerpen) bij ernstige problemen op het boven- en onderliggend wegennet, snel en zonder problemen.

58 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

VKL VOP KNL *

1

verkeersregelinstallatie op een kruispunt verkeersregelinstallatie aan oversteekplaats voor voetgangers knipperlichtinstallatie Aartselaar, Borsbeek, Brasschaat, Edegem, Mortsel, Wijnegem, Wommelgem

Waaslandtunnel In het mobiliteitsbeleid van de stad Antwerpen is de Waaslandtunnel ingeschreven als een lokale verbindingsweg tussen de linker- en de rechteroever. Het is niet de bedoeling dat de tunnel wordt gebruikt als sluipweg om files op de snelwegen te vermijden. Daarom werden al structurele maatregelen genomen op de Tunnelplaats en werd het ‘dubbelrijden’ tijdens de avondpiek afgevoerd. Het huidige systeem voor variabele signalisatie is dringend aan vervanging toe: het is immers te oud om te kunnen aansturen. De beslissing om deze installatie te vervangen ligt bij de tunnelbeheerder.

Verdwijnpalen

Verkeerskundig advies verlenen

Op 56 verschillende plaatsen in de stad vind je verdwijnpalen. Er werden 309 storingen vastgesteld aan verdwijnpalen en randapparatuur waarvan er 29 veroorzaakt werden door aanrijdingen met een verdwijnpaal of een aanmeldzuil.

In de verkeersregelkamer werkt het gespecialiseerd team van de operationele sturing.

Zij ontwikkelen en passen de werkingsroosters voor de verkeerslichten van de stad Antwerpen en van het Autonoom Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen (AGHA) aan.

Daarnaast geven zij advies voor aanpassingen aan verkeersregelinstallaties van de Vlaamse overheid.

Om vandalisme en schade aan de installatie op te sporen, werd elk sas* voorzien van een observatiecamera die voldoet aan de privacywetgeving. * sas: één toegang of uitgang van een site met verdwijnpalen.

Er zijn 301 verkeersregelinstallaties die aangestuurd worden door de centrale verkeerscomputer. Deze centrale verkeerscomputer waakt bovendien over de goede werking van deze installaties.

Zone 30-borden en parkeergeleiding Deze systemen werken volledig automatisch. Enkel het doorgeven van storingen en het opvolgen ervan, gebeurt door de verkeersregelkamer.

Er werd één kruispunt ingericht met een nieuwe verkeersregelinstallatie en een bestaande verkeersregelinstallatie werd verwijderd door de stad Antwerpen.

Verkeersregelplan

Een aantal kruispunten, goed voor 158 verkeersregelinstallaties, werd aangepast om de doorstroming van het openbaar vervoer verder te verbeteren. Deze aanpassingen hadden vooral betrekking op het verbeteren van de bestaande detectiesystemen.

De Seveso-richtlijn* verplicht steden en gemeenten om noodplannen op te stellen in geval van een ramp op haar grondgebied. Het verkeersregelplan, een plan om het verkeer in het havengebied weg te leiden van de gevarenzone, maakt daar deel van uit.

Om snel te kunnen reageren, werden op 15 knooppunten borden met variabele signalisatie geplaatst. Die kunnen we bij een noodgeval activeren om het verkeer weg te leiden. Op dit moment zijn er 45 borden operationeel. De verkeersregelkamer past het verkeersregelplan ook aan aan de voortdurende wijzigingen in het verkeersbeeld van de haven. Op de Noorderlaan, tussen de Groenendaallaan en de Moerstraat en op de Scheldelaan, aan het op- en afrittencomplex R2, worden de laatste knooppunten ingericht. Hiervoor worden in 2013 een 35-tal borden bijgeplaatst en in gebruik genomen.

Een uitbreiding van de software maakt het nu mogelijk om ook de kunstwerken (bruggen en sluizen) in de haven mee te integreren in de maatregelen om zo het verkeer in de gevarenzone efficiënter te beperken. *

Seveso-richtlijn Richtlijn 96/82/EG Raad van 09/12/1996 betreffende de beheersing van de gevaren van zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen zijn betrokken. Omgezet naar federale wet van 21/06/1999 inhoudende het protocol tussen de federale overheid en de gewesten.

Een aantal verkeersregelinstallaties werd voorzien van een geluidssignaal voor blinden en slechtzienden. 58 kruispunten zijn nu uitgerust met een dergelijke installatie.

Tien andere kruispunten werden aangepast om het comfort en de veiligheid voor de weggebruikers te verhogen. Nieuwe regelaars worden ondertussen geplaatst door de stad Antwerpen en het Vlaamse gewest met het oog op de vervanging van de bestaande centrale verkeersregelaar. De nieuwe regelaars moeten voldoen aan de hoogste normen om samen met de nieuwe centrale verkeersregelaar de huidige en toekomstige verkeersstromen op te vangen en te kanaliseren volgens de beleidsprioriteiten.

252 nota’s werden opgesteld als advies aan officiële instanties of als gevolg van klachten en verzoeken van particulieren.

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 59

Verkeersbegeleiding Camera’s houden de verkeerssituatie op de belangrijkste invalswegen in het oog. Daardoor kunnen we bij verkeersproblemen zelf de verkeerslichten bijsturen via de centrale verkeerscomputer. Indien nodig kunnen we ook mensen van de verkeerspolitie naar de belangrijke kruispunten sturen.

Verkeersinformatie Verkeersproblemen met grote impact op het wegennet geven we door aan het Vlaams Verkeerscentrum. Zij nemen de verkeersproblemen op in een automatische melding naar de verkeersredacties van nationale en lokale radio’s.

Problemen op het bovenliggende wegennet met impact op het wegennet van de stad Antwerpen, worden door het Vlaams Verkeerscentrum of de federale verkeerspolitie overgemaakt aan de lokale verkeerspolitie. Zij nemen op hun beurt de nodige maatregelen (verkeerstechnisch en/of personeelsinzet).

Bij ernstige problemen met langdurige en grote impact op het volledige wegennet in en rond Antwerpen, richten de drie actoren een crisisstaf op. Deze kan uitgebreid worden met bijvoorbeeld de openbare vervoersmaatschappijen, enz.

Ook de federale verkeerspolitie wordt op deze manier op de hoogte gebracht van mogelijke gevolgen op snelwegen.

Bij langdurige en geplande verkeersbelemmeringen, voornamelijk wegenwerken, lichten we zelf tijdig de pers in.

Ontwerp verkeerslichtenregeling Van elk kruispunt dat uitgerust is met verkeerslichten tekenen we een grondplan. Als het parket naar aanleiding van een aanrijding vragen heeft over de werking van een verkeersregelinstallatie, bezorgen wij hen deze schets.

60 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

Hoofdstuk 8

Dienst gespecialiseerd verkeerstoezicht JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 61

De taken van de dienst gespecialiseerd verkeerstoezicht zijn zeer uiteenlopend.

Naast repressieve acties, helpen de medewerkers ook regelmatig andere diensten en verzorgen ze een aantal opleidingen. De dienst richt zich daarvoor onder meer op de vervoerssector, de taxisector, overheden, scholen en verenigingen.

8.1 Projectwerking Deze dienst werkt specifiek aan de projecten uit het verkeersbeleid van de stad Antwerpen: • Handhaving op gebied van wegvervoer, vrachtvervoer en personenvervoer • Handhaving op gebied van rijden onder invloed van alcohol en drugs • Handhaving betreffende taxivervoer • Handhaving op gebied van opgevoerde bromfietsen

Controle op het wegvervoer

Controle op het personenvervoer Een toeristische trekpleister als Antwerpen wordt geconfronteerd met een grote waaier aan privaat personenvervoer: autobussen, taxi’s, verhuur met bestuurder …

Ook het schoolvervoer neemt een belangrijke plaats in.

De dienst projectwerking voert systematisch controles uit op allerhande vormen van personenvervoer. Dat gaat dan onder meer over controles op vervoersvergunningen, rij- en rusttijden en technische eisen van de voertuigen. Zo probeert ze de verkeersveiligheid te garanderen en oneerlijke concurrentie en onwettelijke praktijken te bestrijden.

De resultaten van het toezicht op zowel goederen- als personenvervoer: 2008

2009

2010

2011

2012

bezoldigd goederenvervoer

72

51

98

107

109

bezoldigd personenvervoer (autocar)

2

4

3

11

0

1 361 16

1 245 14

899 43

1 099 10

490 9

Een van de belangrijkste taken van de dienst projectwerking is de controle op het wegvervoer. Het gaat dan zowel over de controle op het vrachtvervoer als op het personenvervoer. De controle op het wegvervoer was een belangrijk actiepunt in zowel het nationaal veiligheidsplan als het eigen verkeersveiligheidsplan (basisplan 2007-2012).

sociaalrechtelijke voorschriften

ADR

175

240

244

271

276

Controle vrachtvervoer

overlading

32

18

96

84

91

Elke dag passeren er duizenden binnen- en buitenlandse vrachtwagens in de Antwerpse haven. Zo ontstaat er een grote verkeersstroom van zwaar vervoer in en om de haven. De dienst projectwerking controleert de vrachtwagens op een aantal aspecten die rechtstreeks invloed hebben op de verkeersveiligheid:

uitzonderlijk vervoer

13

14

98

305

125

havenreglement

1

0

0

5

0

4 66

4 50

2 196

6 112

2 214

44

17

26

25

10

76

133

140

1 781

2 168

1 466

• • • • • • •

Rij- en rusttijden, door nazicht van de digitale of analoge tachograaf De lading, door nazicht van de vervoersdocumenten De ladingzekering Vervoersvergunningen Gevaarlijke goederen, door toezicht op de naleving van het ADR-verdrag Uitzonderlijk vervoer Het voertuig, op overeenstemming met de specifieke technische eisen.

62 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

• goederenvervoer • personenvervoer

taxi- en huurvoertuigen • zonder vergunning • andere inbreuken fraude allerlei ladingzekering totaal

1 786

1 657

Aantal inbreuken vastgesteld bij toezicht goederen- en personenvervoer | Bron: verkeerspolitie

8.2 Parkeertoezicht

Onbemand snelheidstoezicht

Een weloverwogen parkeerbeleid is noodzakelijk om de mobiliteit en de leefbaarheid in de stad te garanderen. GAPA (Gemeentelijk Autonoom Parkeerbedrijf Antwerpen) geeft dit beleid vorm.

Op plaatsen waar de ongevallencijfers pieken, is permanent toezicht nodig.

Onbemand snelheidstoezicht is vaak een efficiënte oplossing. Roodlicht- en snelheidscamera’s (de zogenaamde flitspalen) worden langs verkeersgevaarlijke wegen of kruispunten opgesteld volgens het principe van de trajectbewaking.

In de beleids- en samenwerkingsovereenkomst tussen het stadsbestuur en GAPA, worden een aantal publiekrechtelijke exploitatieopdrachten toegewezen aan GAPA: in het bijzonder voor straatparkeren, privaatparkeren en de samenwerking met andere uitbaters van parkeergelegenheden.

GAPA treedt ook op als afgevaardigde van de stad bij de uitvoering van parkeertoezicht en de inning van parkeerboetes. Zij stellen ook de aanvullende reglementen op het gebied van parkeren op.

Het parkeerbeleid controleren Enerzijds wordt er toezicht gehouden op de overtredingen die uit het strafrecht werden gehaald. Dat gaat bijvoorbeeld over fouten bij schijfparkeren (wanneer de beperkte parkeertijd is verstreken), betalend parkeren en bewonerskaarten. De parkeertoezichters van GAPA schrijven daarvoor retributies uit.

Anderzijds worden ook strafrechtelijke overtredingen gecontroleerd, zoals hinderlijk parkeren, gevaarlijk parkeren en parkeren op plaatsen voorbehouden voor personen met een handicap… Voor deze verkeersovertredingen stelt de politie een proces-verbaal op.

De controles worden uitgevoerd door agenten van politie. Zij oefenen toezicht uit en werken mee aan projecten in bepaalde buurten waar de parkeerdruk en het aantal parkeerinbreuken zeer hoog liggen.

Trajectbewaking heeft meer effect Alleenstaande onbemande camera’s hebben slechts een beperkt effect: mensen remmen af ter hoogte van de camera om daarna de verloren tijd in te halen met nog hogere snelheden tot gevolg. Door een volledig traject te bewaken, heeft dat laatste geen zin. De assen die onder bewaking staan, hebben een 24-urenbewaking in beide richtingen.

Door beslissingen van de overheid konden we niet alle assen onder permanente bewaking plaatsen.

De gevolgde handhavingstrategie leidde tot volgende resultaten: as Leien

2012 6 684

Bisschoppenhoflaan

368

Jan Van Rijswijcklaan

19 170

Grotesteenweg

1 851

Plantin en Moretuslei

338

Noorderlaan

5 549

8.3 Snelheidstoezicht

Groenendaallaan

1 353

Bredabaan

7 091

De dienst snelheidstoezicht zorgt voor de uitvoering, opvolging en afhandeling van bemand en onbemand snelheidstoezicht. Daarnaast ondersteunen de medewerkers regelmatig initiatieven van andere diensten en afdelingen en verzorgen zij de opleiding over snelheidstoezicht.

Kaaien

4 250

Singel

4 707

Gasthuistunnel

8 946

Aantal processen-verbaal | Bron: verkeerspolitie

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 63

Bemand snelheidstoezicht Onbemand snelheidstoezicht alleen is niet voldoende. Bovendien zijn niet alle locaties geschikt om flitspalen te plaatsen of hebben ze geen permanent toezicht nodig.

Daarom voert de verkeerspolitie ook bemande snelheidscontroles uit.

snelheidsovertredingen vaststelden. Daarnaast zetten we ze in voor, tijdens en na snelheidscampagnes. Met een voor- en nameting onderzoeken we dan of de campagnes effect hadden.

Nuttig voor het beleid Locaties bepalen op basis van ongevallencijfers We voeren bemande snelheidscontroles uit op plaatsen waar snelheid een grote invloed heeft op de verkeersveiligheid. Op basis van de ongevallencijfers hebben we voor 2012 een beperkt aantal locaties bepaald waar we op geregelde tijdstippen bemand snelheidstoezicht uitvoeren.

Sinds 2007 richten de verkeerscampagnes zich op onaangepaste snelheid. Zo willen we autobestuurders overtuigen de snelheidsbeperkingen na te leven. Ook willen we ervoor zorgen dat de Antwerpse bevolking zich veiliger gedraagt in het verkeer.

De preventieve snelheidsradars zijn ook in staat om gegevens te verzamelen. Aan de hand van gespreide meetperiodes kan de verkeerspolitie een snelheidsbeeld opstellen van een bepaalde buurt of locatie. Dankzij deze gegevens kunnen we via het beleid inspelen op het verkeer in de stad.

In 2008 hebben we ook vier signalisatieaanhangwagens in gebruik genomen. Deze zijn uitgerust met een snelheidsradar en een groot display. Deze aanhangwagens worden ingezet bij noodsituaties en evenementen.

Ondersteuning Bemand snelheidstoezicht voeren we meestal uit met dienstvoertuigen. Dat kunnen zowel herkenbare auto’s zijn met politiestrepen, maar ook anonieme wagens met een camera. Een bemande snelheidscamera kan ook op statief gebruikt worden, wat heel wat andere mogelijkheden biedt.

Preventieve snelheidsradar Het verkeersveiligheidsplan (basisplan 2007-2012) schreef een systematische verhoging van het aantal snelheidscontroles voor. Dat gebeurde door onbemande (flitspalen) en bemande camera’s op een aantal belangrijke Antwerpse verkeersassen.

Daarnaast was er ook aandacht voor preventie. Daarvoor zette de verkeerspolitie acties op met radartoestellen.

Het beeldscherm van de preventieve snelheidsradars toont voorbijrijdende chauffeurs hoe snel ze rijden. De snelheid wordt gemeten volgens het principe van de dynamische snelheidsinformatie (DSI).

De preventieve snelheidsradars zetten we dagelijks in op plaatsen waar recent meer ongevallen gebeurden of waar bemande snelheidscontroles een hoog aantal

64 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

De dienst snelheidstoezicht levert ondersteuning op vlak van mankracht en middelen bij acties van andere diensten.

Hoofdstuk 9

Steundiensten JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 65

De steundiensten van de verkeerspolitie bestaan uit het secretariaat, de dienstregeling, het gerechtelijk bureel en het onthaal.

Voor de grotere wegen- en bouwwerken versturen we een persbericht naar de hulpdiensten. Het persbericht wordt ook gepubliceerd op de website en het intranet van Lokale Politie Antwerpen.

9.1 Secretariaat

9.2 Dienstregeling

De verkeerspolitie stippelt mee het verkeersbeleid uit binnen de stad en bespreekt hiervan regelmatig de resultaten. Het secretariaat van de verkeerspolitie notuleert bij de wekelijkse en maandelijkse interne overlegmomenten. Ook zorgt zij voor een duidelijke agenda en een overzichtelijk verslag bij vergaderingen met externe partners.

Door de sterke samenwerking met stads- en politiediensten, krijgt het secretariaat dagelijks heel wat post te verwerken. De medewerkers zorgen ervoor dat de administratie soepel en vlot verloopt.

Onderstaande tabel toont aan dat we jaar na jaar meer adviezen moeten verwerken.

Dagelijks stelt de dienstregeling het dienstrooster op. Daarin duidt zij de verschillende opdrachten en patrouilles aan. Daarnaast behandelt zij de personeelsadministratie.

Dagelijks stemt zij het dienstrooster af met de dienst openbare orde. Ze bespreken daarbij onder meer de te volgen route bij talrijke manifestaties. Ze overleggen ook met de organisatoren van evenementen hoe ze de hinder voor het verkeer en het openbaar vervoer kunnen beperken.

Bij omvangrijke manifestaties worden persberichten verspreid waarin de verkeersmaatregelen worden opgelijst.

inkomende stukken

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2 272

2 835

2 822

3 593

4 479

4 670

2 452

2 676

2 626

3 141

3 886

5 043

917

794

836

898

731

352

uitgaande adviezen • diensten • particulieren

Meldingen van burgers Soms zorgen wegen- en bouwwerken voor verkeershinder waardoor de Antwerpenaar zich minder veilig voelt in het verkeer. Tal van verkeersbewuste burgers sturen hun opmerkingen door via de website van de stad Antwerpen. De dienst klantenmanagement van de districten zorgt ervoor dat de verkeersgerelateerde vragen worden doorgestuurd naar de verkeerspolitie. De verkeerspolitie bezorgt haar antwoord of advies terug via de dienst klantenmanagement. Dat verklaart de dalende tendens in het aantal rechtstreekse adviezen aan particulieren.

66 |

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

9.3 Gerechtelijk bureel Het gerechtelijk bureel staat in voor de verwerking, de kwaliteitsbewaking en het functioneel beheer van de gerechtelijke dossiers. Dat zijn de dossiers van de aanrijdingen, van de processen-verbaal en de onmiddellijke inningen, maar ook alle administratie die voortvloeit uit takelingen, inbeslagnames, bloedproeven …

Verder zorgt het gerechtelijk bureel voor een vlotte informatiedoorstroming en beheert het de kantschriften.

9.4 Eén centraal onthaal Oorspronkelijk had de verkeerspolitie verschillende onthaalbalies voor de verschillende diensten. Sinds 1 september 2011 bereidde een assistente zich voor om de taken van de verschillende loketten over te nemen aan een centrale onthaalbalie op het Kievitplein. Sinds mei 2012 beschikt de verkeerspolitie over een volwaardige balie met twee assistenten.

Deze dienst staat voornamelijk in voor de klantvriendelijke opvang van bezoekers en voor het stroomlijnen van ons telefoonverkeer. De burgers kunnen hier ook terecht voor vragen over processen-verbaal, het bekijken van hun snelheidsovertredingen, het ophalen van educatieve folders …

JAARBOEK 2012: VERKEERSPOLITIE

| 67

www.politieantwerpen.be

0800 123 12