Meester Visserplein Analyse
Wesley Verhoeven & Malou Speets Afstudeeratelier ‘Urban Voids’
Colofon Afstudeer atelier Begeleider Tweede lezer Werkveld deskundige
Urban Voids Abram de Boer Peter Dautzenberg Marc Prosman architecten
Studiejaar 2012/2013 Studenten Malou Speets (500623865) Malou_104@hotmail.com Wesley Verhoeven (500600458) Wesley_Verhoeven@hotmail.com School Hogeschool van Amsterdam Opleiding Bouwkunde (domein Techniek) Studierichting Architectuur
Inhoudsopgave
Inleiding
05
Inleiding Meester Visserplein Geschiedenis en Morfologie Inventarisatie en randvoorwaarden Haalbaarheidsonderzoek Onderzoek omgeving Bestaande plannen Programma en referentie onderzoek Conclusie en concept
08 18 36 52 56 76 98 112
3
Inleiding
Urban Voids, als binnenstedelijke leegte, zijn alle ruimten die onbenut blijven voor verdere private of publieke invulling. Oorzaak van deze Urban Voids zijn de beperkingen zoals regelgeving, toekomstige ruimtelijke reservering, technische en/ of financiĂŤle (on)haalbaarheid en sociaal-culturele tegenstand. Urban Voids spelen juist een cruciale rol bij stedelijke vernieuwing van metropolitane gebieden. Door het benutten van Urban Voids leveren ze een fysiek-ruimtelijke, sociaalmaatschappelijke en economische bijdrage aan de vitaliteit en duurzaamheid van de metropoolregio Amsterdam. In het afstudeeratelier Urban Voids onderscheiden we braakliggende terreinen, restruimten nabij infrastructuur en leegstaande gebouwen in de bestaande stad. Deze lege ruimten, leegstaande en verouderde gebouwen zorgen voor een devaluatie van de gebouwde omgeving, maar hebben het potentieel om (her) ontwikkeld te worden tot een functionerend onderdeel van de stad. Voor dit afstudeeratelier hebben wij ervoor gekozen een Urban Void te zoeken rondom infrastructuur.
5
Onderzoek Urban Voids Meester Visserplein
Meester Visserplein
Het Mr. Visserplein is een druk verkeersplein in Amsterdam-Centrum, op het knooppunt van het Waterlooplein, het Jonas Daniël Meijerplein, de Muiderstraat, de Valkenburgerstraat, de Rapenburgerstraat en de Jodenbreestraat. Het plein is vernoemd naar Lodewijk Ernst Visser, die van 1939 tot 1940 als president van de Hoge Raad diende en die zich dapper verzette tegen de onderdrukking van de joden tijdens de bezetting. Aan het plein staat de 17e-eeuwse Portugees-Israëlietische Synagoge (Snoge), ooit de grootste synagoge van Europa. Op de hoek van de nabijgelegen Nieuwe Amstelstraat is, in een complex van voormalige 17e-eeuwse Hoogduitse synagogen, het Joods Historisch Museum gevestigd. De 19e-eeuwse Mozes en Aäronkerk ligt op de hoek met het Waterlooplein. De kerk is gebouwd op de plek waar Baruch Spinoza is geboren. Aan de zuidmuur van de kerk is een plaquette ter herdenking van de slachtoffers van de Decembermoorden in Suriname aangebracht. Hier vindt jaarlijks een herdenking plaats. Sinds 1999 is de Nederlandse Film en Televisie Academie gevestigd aan het Mr. Visserplein. De ingang bevindt zich aan het Markenplein. Over dit gebouw, met een strakke gevel van groen glas, zijn de meningen verdeeld. Onder het Mr. Visserplein is het “kinderspeelparadijs” TunFun gevestigd. Tramlijnen 9 en 14 en nachtbuslijn 357 hebben een halte bij Mr. Visserplein/Muiderstraat.
9
Situatie
Centraal Station 1.2 km
Nieuwmarkt, de Waag 600 m
Nemo 900 m
Zuiderkerk 600 m
Mr. Visserplein
Hortus Botanicus 250 m
Stopera 200 m
Rembrandtplein 650 m
Amstel Station 3.0 km
11
Locatie foto’s
13
1. Mozes- En Aäronkerk De Mozes en Aäronkerk, officieel de rooms-katholieke kerk Sint Antonius van Padua, is ontstaan uit een schuilkerk. Vanaf 1641 werd gekerkt in het huis “Moyses”.
2. Nederlandse Filmacademie Het onderkomen van de Nederlandse Film- en Televisieacademie is een gigantisch pand van achtduizend vierkante meter. Zeer opvallend is de groenglazen façade aan het plein. Dit is niet de voorgevel, want de architect heeft rekening gehouden met de mogelijkheid dat het Mr. Visserplein ooit weer bebouwd zou worden. (Oplevering 1999).
3. Portugese Synagoge De Portugees-Israëlietische Synagoge is een synagoge uit de 17e eeuw die gebouwd werd door de Sefardische Joden. De synagoge staat aan een voorplein omgeven door lage dienstgebouwen, die de synagoge en voorplein aan drie zijden omvatten.
4. Academie van Bouwkunst Het Arsenaal, ook wel de stadsturfpakhuizen genoemd, is een vroeg-17e-eeuws pakhuiscomplex in Amsterdam. Het gebouw werd in 1970 aangewezen als rijksmonument. In het najaar van 2007 werd een renovatie van de Academie van Bouwkunst afgerond. Alle onderwijsfuncties werden hierbij ondergebracht in het Arsenaal.
5. Joods historisch museum Het complex bestaat uit vier Hoogduitse synagogen, die niet meer als zodanig werden gebruikt: de Grote Sjoel (1671), Obbene Sjoel (1685), Dritt Sjoel (1700) en de Neie Shul (1750/1752).
Omliggende bebouwing
1
2
3
4 5
15
Geschiedenis en morfologie
Geschiedenis
Waar vanaf de 17de eeuw het levendige centrum van de jodenbuurt ontstond, plande het gemeentebestuur in de jaren vijftig van de 20ste eeuw een groot verkeersknooppunt: het Mr. Visserplein. Om de toevoer van het verkeer naar de IJtunnel mogelijk te maken werd drastisch ingegrepen in de joodse wijk. De bebouwing langs beide zijden van de Weesperstraat werd gesloopt. Voor de directe toegangsweg de tunnel in, werden de oostzijde van de Foeliestraat en de Valkenburgerstraat gesloopt en de Markengracht gedempt. Aan het eind van de twee wegen verdwenen tussen de Houtkopersburgwal en de Jodenbreestraat tientallen huizen en winkels, aan de oostkant van de Mozes- en Aäronkerk ging de aangrenzende bebouwing tegen de grond en het ernaast gelegen politiebureau en het anatomisch-fysiologisch laboratorium verdwenen eveneens. Bij deze grootscheepse sloopactie verdwenen ook de omliggende straten: de Lazarussteeg met in het verlengde ervan de Markensteeg, een deel van de Rapenburgerstraat en het Markenplein. De vlakte die hier ontstond werd gebruikt voor een verkeerstunnel en een voetgangersonderdoorgang, met daarboven een tramhalte van lijn 9 op een overbrugging. De autotunnel werd in juni 1969 volledig in gebruik genomen, de onderdoorgang voor voetgangers in oktober 1970. De verguisde ingreep, stuitte destijds nauwelijks op kritiek. Het plein vervulde veel Amsterdammers met trots. Vanaf de jaren tachtig zijn de opvattingen over de stadsvernieuwing veranderd. De nadruk is komen te liggen op de woonfunctie van het centrum. Doorgaand verkeer door het centrum wordt zoveel mogelijk vermeden. In 1992 spreekt de Amsterdamse bevolking zich in een referendum uit voor een autoluwe binnenstad. Vermindering van het autoverkeer wordt mogelijk door de aanleg van de ringweg. De zogenaamde Wibautas - de grote verkeersweg van het Amstelstation tot de IJtunnel - verliest hierdoor zijn functie voor het doorgaande verkeer. Er kunnen nu plannen worden gemaakt om de ‘gaten’ in de stadsbebouwing weer te dichten en het verkeer terug te dringen.
Er wordt jarenlang gepraat; tegen ieder nieuw voorstel zijn weer nieuwe bezwaren. In 1996 worden op de VaRa-strook, de gedempte Markengracht tussen Valkenburgerstraat en Rapenburgerstraat, 350 woningen gebouwd. De weg naar de IJtunnel wordt versmald tot een tweebaansweg. De autotunnel onder het Mr. Visserplein wordt afgesloten, maar de verkeersrotonde blijft gehandhaafd. Rondom het Mr. Visserplein worden ook twee grote vestigingen voor hoger beroepsonderwijs gebouwd: de Theaterschool in de Jodenbreestraat (op de plaats van het in 1994 afgebroken Maupoleum) en op de kop van de VaRa-strook de Nederlandse Film- en Televisieacademie, die in oktober 1999 wordt geopend. De onder het Mr. visserplein gelegen tunnels zijn tijdelijk beschikbaar voor een nieuwe bestemming. Het is een lege ruimte van meer dan 3000 vierkante meter. Particuliere initiatiefnemers mogen er plannen voor indienen. De meeste plannen lopen spaak omdat de investeringen te hoog zijn voor een tijdelijke bestemming. De gemeente wil de mogelijkheid openhouden het plein alsnog te bebouwen en gaat daarom alleen met tijdelijke contracten te werk. De open gedeeltes van de tunnel, aan beide zijden van de trambrug, zijn eind 2002 overkapt. In 1998 heeft de gemeenteraad, na aandringen van bewoners en gebruikers van de buurt, besloten om een nieuwe poging te doen tot aanpassing van het IJtunneltracé. Na veel discussies wordt in 2002 een inrichtingsplan vastgesteld: het Masterplan Wibautas. In het uiteindelijke plan worden de Wibautstraat en de Weesperstraat veiliger en aangenamer door een brede middenberm met bomenrijen. Op het Mr. Visserplein zal het autoverkeer niet langs vier, maar langs drie zijden van het plein worden geleid. Voor de Portugese synagoge wordt een grote verkeersvrije ruimte gecreëerd, aansluitend op het Jonas Daniël Meijerplein.
1968
19
Amsterdam 1550
Amsterdam 1625
21
Amsterdam 1750
Meester Visserplein 1850
23
Meester Visserplein 1890
Meester Visserplein sloopplannen
Uilenburg ‘20 ingrijpend gesaneerd Noordzijde Rapenburgerstraat gesloopt Jodenhouttuinen verdwenen
Zuidzijde Valkenburgerstraat gesloopt Markengracht gedempt
Jodenbreestraat / Muiderstraat verbreden
Metro Oostlijn
Weesperstraat verbreden
25
Meester Visserplein 1960
Meester Visserplein 1980
27
Tijdlijn
1953
‘Plan 5 verkeersplan’ wordt goedgekeurd door de gemeenteraad. Om toegang tot de IJ-tunnel mogelijk te maken.
1996
De autotunnel onder het Mr. Visserplein wordt afgesloten, maar de verkeersrotonde blijft – voorlopig – gehandhaafd
1956
Sloopactie rondom Mozes- en Aäronkerk. Het politiebureau en het anatomisch- fysiologisch laboratorium verdwijnen. De Lazarussteeg met in het verlengde ervan de Markensteeg, een deel van de Rapenburgerstraat en het Markenplein verdwenen
1997
Mac Bike vestigt zich bij de ingang van de Mozes- en Aäronkerk
1999
Oplevering Film academie. Fundering gaat dwars door de afgesloten autotunnel
2001
Tun Fun opent zijn deuren in de tot nu toe ongebruikte autotunnel
1967
Start aanleg Mr. Visserplein
2002
Masterplan ‘Wibautas’
1968 1969
Plannen voor de Noord/Zuidlijn worden voor het eerst gepresenteerd in het ‘Plan 2002 De open gedeeltes van de tunnel worden overkapt. Stadsspoor’ 2008 Bestemmingsplan ‘Groot Waterloo’ Opening autotunnel Het Mr. Visserplein krijgt de bestemming ‘verkeer’ met veel kritiek van
1970
Start bouw metrotunnels
1970
Opening voetgangerstunnel
1973
verscheidende instanties
2009
Herinrichting Mr. Visserplein naar aanleiding van Masterplan ‘Wibautas’
Er wordt geconstateerd dat er onvoldoende rekening was gehouden met voetgangers en fietsers in het nieuwe plan.
2009
De portefeuillehouder Bouwen&Wonen heeft opdracht gegeven een haalbaarheidsstudie te doen naar de ontwikkelingsmogelijkheid van het Mr. Visserplein
1975
Nieuwmarktrellen
2010
Toegang tot de ingangen van de autotunnel worden afgebroken
1977
Opening eerste metro lijn in Amsterdam
2011
Haalbaarheidsonderzoek bebouwing Mr. Visserplein
1985
Door vervuiling en junks werd de voetgangerstunnel dichtgemetseld
Het haalbaarheidsonderzoek toont aan dat ontwikkelmodellen met een programma in de marktsector een goede kans van slagen hebben, ook als de 1992 De Amsterdamse bevolking spreekt zich in een referendum uit voor een autoluwe tram wordt omgelegd. De modellen die als uitgangspunt hebben gediend voor het onderzoek kunnen nog volop worden geoptimaliseerd qua volume, binnenstad programma en opbrengsten
29
1950
Historische structuur
1965
31
1983
1983
Inventarisatie en randvoorwaarden
2300 m2
Kavel
Entrees
Inventarisatie
2000 m2
3000 m2
Voetgangerstunnel
Autotunnel
37
Historische bebouwing
Rooilijnen
Trambaan
Autobaan
39
Fietspaden
Voetpaden
Looplijnen
Geluidskaart
41
Detailhandel
Horeca
Functiemix
Maatschappelijk
Vrije tijd
43
Kantoren
Randvoorwaarden
4800 m2 h = 21m
Bouwvolume volledige plein
Poort richting west
45
h = 21m
Historische bebouwing
2300 m2
Bouwvolume volgens historische plot
Zichtlijnen naar de Portugese Synagoge
Transparante plint
47
Bezonning
Verkeersveiligheid, zichtassen richting de tram
Bouwvolume lager richting Portugese Synagoge
Geen kleine optopping naar ondergrondse functies
49
um ntr Ce
Gro
Oo
st
ens
Historische assen terugbrengen om het Centrum en oost te verbinden
Groene strook
tro
ok
Entree van de Filmacademie en het Joods Historisch museum aan het plein situeren
De pleinen aan elkaar koppelen
51
Haalbaarheidsonderzoek
Op 23 november 2009 heeft de portefeuillehouder Bouwen&Wonen opdracht gegeven MilieuEffect Rapportage (MER) een haalbaarheidsstudie te doen naar de ontwikkelingsmogelijkheid van het Mr. Visserplein, Een mer-beoordeling is verplicht als het verwachte bezoekersaantal boven de 250.000 uitmondend in een strategiebesluit. uitkomt. Gezien het programma van de bebouwingsmodellen is de verwachting in deze fase van het project dat een mer-plicht of -beoordeling niet van toepassing is voor bebouwing op het Mr. Visserplein.
Onderzoeksresultaten Energie/duurzaamheid
Toetsing door het OGA
Het OGA heeft het onderzoek naar de vastgoedexploitatie getoetst. Daarbij is enerzijds gekeken Op het plein bevindt zich een wkk-installatie waarop mogelijk aangesloten kan worden. Voorts naar de opgevoerde bouwkosten (stichtingskosten) en anderzijds naar de opbrengsten waarmee gerekend is in het onderzoek dat door INBO is uitgevoerd. Tevens heeft OGA een zal het bouwwerk vallen onder het regime van energieneutraal, dat ingaat in 2015. beoordeling gegeven van het opgevoerde programma van functies in de ontwikkelvarianten. Geluid Het OGA is er in zijn berekening van uit gegaan dat er voor enkele bestemmingen een De conclusies van het verkennend onderzoek zijn dat geluidgevoelige bestemmingen in de derde financier nodig is. Het gaat om de bestemmingen onderwijs, theater, klein theater en nieuwbouw vanwege het verkeersgeluid aan de zuidwest- en noordwestgevel (Weesperstraat expo/lobby. Voor deze bestemmingen zijn daarom geen stichtingskosten opgenomen in de respectievelijk Valkenburgerstraat) tot een hoogte van ca. 12 m. (3 Ă 4 bouwlagen) een berekening van het OGA. dove gevel of gebouwgebonden geluidscherm moeten krijgen. Op de andere 2 gevels Programma wordt de maximale ontheffingswaarde van 63 dB niet overschreden. Bestemmingen met geluidbelastende activiteiten in de nieuwbouw zoals een theaterfunctie, club of TV Voor wat de beoordeling van het programma van functies betreft geeft het OGA aan dat voor opnamestudio kunnen niet zonder speciale geluidwerende voorzieningen gerealiseerd worden het realiseren van sociaal/culturele functies (theater, onderwijs) subsidieverstrekkers noodzakelijk in verband met de toetswaarden op de gevels van omliggende geluidgevoelige bebouwing in zijn voor een sluitende exploitatie. In het huidige tijdsgewricht is dat moeilijk. de dag- en avond- periode. De akoestische invloed van de verkeersaantrekkende werking van de plannen voor het Mr. Visserplein op de geluidgevoelige bestemmingen in de omgeving is CommerciĂŤle functies zullen het dus veel beter doen. Het OGA geeft aan dat het bescheiden winkelprogramma van 900 tot 2000m2 (goed voor maximaal 10 vestigingen), zoals verwaarloosbaar te noemen. opgegeven in het programma, geen goede kans van slagen heeft. Daarvoor is een groter Luchtkwaliteit volume noodzakelijk met een winkelaanbod dat aansluit op het overige programma in het De verschillende alternatieven voor bebouwing zullen naar verwachting in hun huidige vorm bouwvolume en/of ruimte biedt aan specialistische detailhandel zoals verderop in de Valkenburgerstraat. Verder stelt het OGA vragen aan de functies kantoor (hoewel leegstand geen van allen in strijd zijn met de Wet luchtkwaliteit 2007.
op een dergelijke sleutellocatie weinig risico zal hebben, temeer omdat gedacht wordt aan een Algehele conclusie flexkantoor voor zzp-ers) en parkeren omdat het naastgelegen Markenhoven veel overcapaciteit De conclusie van de haalbaarheidsstudie luidt dat bouwplanontwikkeling op het Mr. Visserplein heeft. Positief is het OGA over onderscheidende en exclusieve horeca van aanzienlijke omvang zeer wel haalbaar is. Zelfs als ervoor wordt gekozen de tram om te leggen is een positief en de woonfunctie. planresultaat te behalen. Daarbij is vastgesteld dat de bestudeerde modellen nog ruimte geven Verkeersveiligheid voor optimalisatie, zowel qua programma als qua opbrengsten. Ook de luchtkwaliteit en het geluidsniveau ter plekke vormen geen belemmering voor ontwikkeling op het Mr. Visserplein. Als de tram op het plein blijft en overbouwd wordt, moet veel aandacht worden besteed aan zicht vanuit de tram en zicht op de tram. De veiligheid van het langzame verkeer op een aantal De tram vormt een aparte afweging. Als de tram niet wordt omgelegd moet uit oogpunt oversteekplaatsen verdient extra zorg. van verkeersveiligheid veel aandacht worden besteed aan het vermijden van een plotselinge confrontatie van de tram met andere verkeerssoorten. Ook vragen leefbaarheid en veiligheid Waterkwaliteit bij een overbouwing van de tram meer aandacht. Het omleggen van de tram kan gevolgen Het verhard oppervlak neemt niet toe waardoor compensatie overbodig is. Als de planvorming hebben voor de doorstroming van het verkeer en de routetijd van de tram. Het verleggen binnen het huidige ondergrondse volume blijft, zijn er geen effecten op de grondwaterstroming. gaat ten koste van het resultaat van de grondexploitatie. De afweging van stedenbouwkundige Om uitloging van milieubelastende stoffen tegen te gaan hanteert dMB een materiaallijst. kwaliteit versus het resultaat van de grondexploitatie en de dienstregeling is een politieke afweging. Een positief resultaat wil nog niet zeggen dat de markt ook ge誰nteresseerd is om Omleggen van de tram de locatie tot ontwikkeling te brengen. Een marktverkennend onderzoek kan uitwijzen of er Bij de herprofilering van het Mr. Visserplein in 2009 zijn raadsvragen gesteld of de tram niet kon voldoende animo is in de markt voor de locatie. Tevens kan de markt geconsulteerd worden worden omgelegd zodat het plein vrij zou komen. De dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer over het te ontwikkelen programma op de locatie. Een dergelijke verkenning zou een logisch (dIVV) meldde dat dit tussen de 5 en 10 miljoen Euro zou kosten en dat het te laat was om vervolg kunnen zijn op dit haalbaarheidsonderzoek. deze omlegging nog in het proces van herprofilering mee te nemen. Wethouder Gerson nam geen genoegen met deze grove schatting en gelastte een nader onderzoek mede op instigatie van de instellingen en betrokkenen om het plein. DIVV heft nog geen berekening van de kosten van het omleggen van de tram. Het Ingenieursbureau Amsterdam (IBA) kwam in 2009 met een schatting van de kosten op 1,8 miljoen. DIVV betwijfelde de hoogte hiervan. Vandaar dat in de grondexploitatie rekening is gehouden met 2,5 miljoen voor het omleggen van de tram.
53
Onderzoek omgeving
Omliggende culturele instanties
Het Meester Visserplein is gesitueerd rond een aantal belangrijke culturele bezienswaardigheden van Amsterdam. Direct aan het plein liggen de Mozes en Aaronkerk, Portugese Synagoge en het Joods Historisch museum. In het verlengde van verschillende straten die uitmonden op het mr. Visserplein bevinden zich meerdrere toeristische attracties. Tevens is de Waterloopleinmarkt een levendige plek waar zes dagen in de week marktlui vroeg opstaan om van alles en niets te verkopen. Aan deze markt ligt de Stopera, stadshuis en opera van Amsterdam. In de straat die de Nieuwmarkt met het mr. Visserplein verbindt, bevinden zich het Pintohuis en het Rembrandthuis. In een zijstraat zit Gassan diamonds, ĂŠĂŠn van de grotere toeristische trekpleisters van Amsterdam. Wanneer er verder gekeken wordt dan de Nieuwmarkt komt men bij de Wallen. De Dam bevindt zich op 1.000 meter afstand, in ongeveer 10 minuten ben je van de Dam op het mr. Visserplein. Dit gebied is vooral aantrekkelijk voor toeristen. De Valkenburgerstraat mond uiteindelijk uit op de IJ-tunnel waar het zich met Amsterdam-Noord en de rest van Nederland ideaal
toegankelijk is. Tevens bevindt zich op het begin van de IJ-tunnel het science centrum NEMO. Net als het Scheepsvaartmuseum en ARCAM liggen deze aan het water. Via de Muiderstraat wordt de Plantagebuurt verbonden. In de plantagebuurt bevinden zich verschillende instellingen die bekendheid hebben op grote school. Verschillende van deze instellingen zijn: Artis, het verzetsmuseum en de Hollandse schouwburg. Tevens is dit een groene route langs de Hortus Botanicus, Artis, Oosterpark en verderop park Frankendael. De plantagebuurt kent een rijke geschiedenis, het vroegere chique groene recreactiegebied is op vele plekken nog steeds zichtbaar. Mede hierdoor liggen er voor Amsterdam Oost potentieel genoeg kansen om bij het centrum aan te haken. In zuidelijke richting bevinden langs de Amstel de Hermitage en CarrĂŠ. Eveneens is het Rembrandtplein in 5 minuten lopend te bereiken. Hieruit kan geconcludeerd worden dat het mr. Visserplein centraal gelegen ligt in een groot cultuur cluster. Het ligt op loopafstand van vele verschillende culturele instellingen.
Amstedam CS 1.200 m
Ou ke de rk
Nemo
B Be eurs rla va ge n
OBA
de Wa lle n
900 m
Dam 1.000 m
Nieuwmarkt 600 m
AR Nie ker uwe k
CAM
sep he Sc art m va useu m
to Pin is hu
n ssa nds Ga mo dia
Th sch eate oo r l
Re hu mbr is an
dt
rlo
Sto
op
lei
nm
ark
t
Rembrandt plein
650 m
DR
O
!
F acilam dem
aca. v. bouwkunst
pe
Munt plein
Mo Aa zes Ke ron rk
ra
s Jood risch Histo um muse
V muerzets seu m
ie
Po Syn rtuge ago se ge
Ho Bo rtus tan icu s
Wa te
‘t K muromh seu out m
SchHolan ouw dse bur g
Art
is
itage Hermgh Museum o Van G
T Muattoo seu m
FOAM
Ams tel
Oosterpark 900 m CarrĂŠ
Tropenmuseum Tropentheater
Amstel station 3.000 m
57
Omliggende scholen
Net als verschillende culturele instellingen zijn scholen gevestigd rondom het mr. Visserplein. Direct aan het mr. Visserplein zit de Filmacademie gevestigd. Deze heeft een blinde gevel richting het mr. Visserplein, de entree is eveneens naar de andere kant gericht. Studenten worden opgeleid op alle sleutelfuncties van het filmvak, en de opleiding zich op “de creatieve, vakinhoudelijke, de technische en de artistieke ontwikkeling van de student. Tegenover de Filmacademie bevindt zich de Academie van Bouwkunst, deze ligt eveneens aan het Meestervisserplein met zijn blinde gevel. De entree ligt in het verlengde van de Waterloopleinmarkt. De Academie van Bouwkunst leidt studenten op tot architect, stedenbouwkundige of landschapsarchitect. In de Jodenbreestraat zit tegenover het Rembrandthuis de Theaterschool gevestigd. Op de theaterschool worden studenten opgeleid tot acteur voor klassiek en modern repertoiretoneel, voor muziek- en kleinkunsttheater, voor film en televisie en performer van eigen drama tot cabaret.
Vlakbij de Hortus Botanicus ligt de Academie voor Beeldende vorming. De Academie voor Beeldende Vorming biedt de enige zelfstandige docentenopleiding in de beeldende vakken in Nederland. Tevens benadrukt de opleiding de samenwerking met andere kunst- en cultuurinstellingen. Deze vier kunst-opleidingen zijn allemaal aangesloten bij de AHK (Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten), en bevinden zich binnen een straal van 400 meter vanaf het mr. Visserplein. Twee andere opleidingen van de AHK bevinden zich eveneens op loopafstand. Zo bevindt het Reinwardt academie zich in de buurt van het Oosterpark. Op deze opleiding word je tot efgoedproffesionel opgeleid. Tevens is het conservatiorium aangesloten bij de AHK, een van de bekendste muziekopleidingen van Nederland. Buiten deze kunst-opleidingen zit het Universiteiten complex van Amsterdam tevens in de buurt en met de nieuwe plannen voor de Amstelcampus aan de Wibautstraat is dit een toplocatie voor de student die in Amsterdam studeert.
AHK
OBA
de
Conservatorium 1.200 m
- eit lks rsit Vo nive u
Th AH ea K ter sc h
oo
Rechts UvA geleer dhei
l
d
Film AH aca K dem
/ UvA HvA tuur Bes
Bo A uw HK ku ns t
ie
AHKvorming de
lden
Bee
AHK ademie
ardt ac
Reinw
UvAgeografie nde ijsku ogie, Planolek, onderw gogi Peda t uden UvA urship Erasmustwstork ne ne trepre
En
UvAunde ik
Sche
ie n cadem nste Rijksa nde ku beelde 1.100 m
UvA nde ku
Natuur
UvAlogie
Psycho
pus HvA
el cam A1.00m0 mst vA ing H
rwijs
Onde
AMFI
Sciencepark 3.500 m
voed
en op
HvA Media,
ie
unicat ctieve Intera en Comm atie Inform HvAlogie Psycho
HvAonomie en ek, ec ent Technimanagem m 3.000
59
Cafe’s
Amsterdam heeft een scala aan cafés, bars en kroegen. De aanwezigheid van deze functies geven een buurt vitaliteit. Zowel zomers overdag als in de avonduren het hele jaar door. Deze functies zijn vooraal op het centrum gericht. Hierin is eveneens duidelijk een breuk, scheiding te zien van deze functies. Richting Amsterdam Oost is deze breuk te constateren. Toevallig ligt deze breuk waar in de jaren ‘70 en ‘80 veel historische panden zijn gesloopt en grootschalige moderne gebouw hun plaats hebben gevonden zoals het Stopera. Tevens is deze breuk te vinden op het mr. Visserplein. Het mr. Visserplein is één van de missende schakels tussen het centrum en het oosten van Amsterdam. Gezien richting het Oosterpark en Watergraafsmeer zitten hier verschillende potentiele plekken om aan te haken.
? ? ?
61
Restaurants
Eveneens als cafĂŠs geven restaurants de vitaliteit van een buurt weer. Restaurants vestigen zich graag aan druk bezochte plekken of pleinen. Uit de intensiteitskaart bleek eveneens duidelijk dat aan en rondom het mr. Visserplein weinig restaurants gevestigd zijn. Eveneens ligt het mr. Visserplein op een potentiele plek om de horeca-as vanuit Sloterplas - Dam - Watergraafsmeer te verbinden. Hier is een duidelijke strook te zien met een hoge intensiteit aan restaurants. Deze strook eindigt ter hoogte van de Nieuwmarkt, waar de moderne nieuwbouw is gekomen.
? ? ?
63
Hotels
Qua hotels ligt het mr. Visserplein te afgelegen gezien deze intensiteitskaart. Hotels zijn meer richting het centrum gevestigd en rondom plekken met internationale betekenis. Tevens is in de intensiteitskaart te zien dat er weinig potentie zit in een hotel-verbinding met het Oosten.
65
Masterplan ‘Wibautas’
Vanuit het Masterplan herinrichting Wibautas is er een duidelijke visie gegeven over deze brede autoweg in de historische binnenstad. In dit plan wordt de nadruk gelegd op het aanleggen van een groene strook. De stedelijke inrichting moet meer groen krijgen en uitstralen. Het mr. Visserplein is van deze strook het hoekpunt. In Amsterdam Oost wordt ingezet op de kwaliteiten van het groen. Met verschillende ‘groene’ functies in Amsterdam Oost is deze keuze logisch. Vanuit het mr. Visserplein is er duidelijk een groene strook oftewel een groene loper te vinden. Binnen een straal van 300 meter bevinden zich de Hortus Botanicus en het Wertheimpark. De Hortus Botanicus is een van de oudste botanische tuinen ter wereld. In de tuin en de kassen groeien ruim 4.000 soorten planten. De Hortus is een oase van groene overdaad midden in de drukste stad van Nederland. Het Wertheimpark is een klein park gelegen aan de Amsterdamse Plantage Middenlaan, tegenover de Hortus Botanicus. Het is het enige park dat binnen de grenzen van het stadsdeel Centrum ligt. Binnen loopafstand van dit park zit Artis gevestigd. Een van de bekendste dierentuinen van Nederland. In het verlengde hiervan zit het Oosterpark en in Watergraafsmeer bevindt zich Park Frankendael. Allemaal functies in het verlengde van het mr. Visserplein.
Art
lan h
Flevopark
is
terp
Mas
Hortus Botanicus Wertheimpark
rk
erin
erpa
Oost
Fra P nk ark en da el
at
tstra
ibau
W ting
rich
rk
atipa
Sarph
67
Conclusie horeca
Uit de verschillende stedelijke analyses zijn er conclusies gekomen over de grote potentie van het mr. Visserplein. Het mr. Visserplein ligt op het eerste gezicht afgelegen en afgezonderd van het Centrum. Het mr. Visserplein ligt op de breuklijn tussen Amsterdam Oost en de het centrum, of is misschien de breuk tussen deze twee delen. Waar Amsterdam inzet op de rode loper is er een mogelijke tweede ‘groene’ loper in opkomst. Vanuit Amsterdam Centraal station loopt men via de Wallen en de NIeuwmarkt naar mogelijk het grootste cultuur cluster van Amsterdam. Verschillende culturele instellingen en toeristische bezienswaardigheden zijn aan of op loop afstand van het mr. Visserplein gevestigd. Eveneens ligt het mr. Visserplein op potentieel de grootste horecaas van Amsterdam. Vanuit het Sloterplas via de Dam naar Amsterdam Oost zitten velen restaurants gevestigd. Deze functies stoppen op de breuklijn. Hierin is het mr. Visserplein een centraal punt om Amsterdam Oost voor de toerist , de student, de bezoeker en de Amsterdammer bij het centrum te betrekken. Tevens kunnen andere buurten hierbij aanhaken zoals de Indische buurt, Watergraafsmeer, de oostelijke eilanden en het gebied rondom de Amstel.
s
a-a
! er
c Hore
Rode lop
Sloterpark
?
Oostel캐ke eilanden
Pot e
ntie
?
?
Indische buurt
?
Amstel
? Watergraafsmeer
69
Conclusie totaal
Een reductie tekening geeft de kern van het stedelijke onderzoek weer. Vanuit het centrum zijn het vooral toeristen die mogelijk naar het plein komen. Tevens ligt het op een potentiele belangrijke horeca-as gezien vanaf de Dam. Hierin kan het mr. Visserplein een belangrijke connectie worden tussen verschillende omliggende pleinen zoals de Nieuwmarkt, de Dam en het Rembrandtplein. Vanuit het Oosten is er een duidelijke groene beweging te zie. Hier zou het mr. Visserplein op in kunnen spelen om de connectie tussen het Centrum en de plantagebuurt te bevorderen. Een laatste beweging die eveneens belangrijk is, zijn de studenten die in Amsterdam studeren. Aan het plein liggen binnen 300 meter, vier van de grotere kunstopleidingen van Amsterdam. Eveneens met de nieuwe Amstel Campus, wordt er ingezet op een groot complex van verschillende hogescholen rondom de Wibautstraat. Dit samen met het bestaande cluster van Universiteiten van Amsterdam is het plein een potentiele plek voor de student. Op het mr. Visserplein komen er verschillende doelgroepen bijeen en is het ĂŠĂŠn van de meest potentiele locaties in Amsterdam die onbenut is gebleven.
rec
a-a
Toeristen
s
n
nte
de
Th AH ea K ter sc h
oo
l
!
e tud
/s
en
st eri
To Film AH aca K dem
ie
Gro
Bo A uw HK ku ns t
Ho
ene
Toeristen
str
ook
AHKvorming de
lden
Bee
Bew Stud
one
rs
n
ente
en siteirtdam r e v i Un mste van A
Sciencepark
Hogescholen van Amsterdam 71
Looproute van Amsterdam Centraal naar het Tropenmuseum via het Mr. Visserplein
Start
400 m
200 m
500 m
400 m
600 m
1.1 km
500 m
300 m
200 m
2.7 km
3 km
3.2 km
200 m
400 m
100 m
1.3 km
1.7 km
1.8 km
100 m
900 m
100 m
3.3 km
4.2 km
4.3 km
Einde
Bestaande plannen
Historisch bouwblok
Politiebureau, anatomisch-fysiologisch laboratorium
Politie bureau
3 kavels
Lazarussteeg
1950
Joodse buurt
77
Coexist
Tram
Religie
Cultuur
Islamitisch cultuur centrum Prix de rome 2006
r
79
Emma architecten
Nieuw stadshuis, sloop oude stadshuis
2006
Stadshuis Sloop stadshuis aan Waterlooplein Geen verkeer
Centrale hal
shuis
tadshuis erlooplein
een keer 81
Benthem Crouwel
Sociaal/cultureel en horeca (behoud Tunfun) Haalbaarheidsonderzoek 2011
Overstek
Tram Bestaand
Terras Historische structuur
erstek
Terras
83
Theo Bosch (DRO) Hogeschool der Kunsten
Auto
Jaren ‘80
Hogeschool der kunsten Transparante publiekshal
Tram
Hogeschool der kunsten
85
NL architects
Kubus, openbare ruimtes en publieke functies Haalbaarheidsonderzoek 2011
Tram
Publieke functie Openbare functie
Transparant Publieke functie
Publieke functie Openbare functie
87
PUUUR
Geloof
Tram omgelegd
Nederlands Islamitisch Cultuur instituut Prix de rome 2006
Patio
f
Plein 89
Sandra ten Dam
Openlucht theater
Prix de rome 2006
Openlucht theater
Trib
bune 91
Bureau B+B Tijdelijke pergola (staalconstructie) / terras 2010
Pergola semi - transparant
Terras
Pergola
93
Martin Lette
Bebouwing aansluiten op Mozes en Aaron kerk
2010
Aansluiting Mozes en Aaron kerk Verkeer Tram onderdoorgang
n kerk
95
Programma en referentie onderzoek
Programma referentie onderzoek Beta Haus, Berlijn Betahaus is een coworkingspace voor creatieve geesten en er worden werkruimtes verhuurd. Het heeft een ander concept dan de klassieke kantoren. Value vindt plaats op verschillende locaties, op verschillende tijdstippen, in het veranderen van teamconstellaties en zonder vast dienstverband. Deze nieuwe manier van werken is altijd op zoek naar nieuwe reële en virtuele locaties. Nodig om open, digitaal netwerk en gezamenlijke werkplekken, die flexibel zijn en dienen als Inkubationsplattform voor netwerk, innovatie en productie. Het betahaus is zo’n werkruimte. Het is een platform dat voldoet aan de behoeften van onafhankelijke creatieve professionals en kenniswerkers te ontmoeten en om de mogelijkheden uit te breiden. In een mengsel van een ontspannen koffiehuissfeer en geconcentreerde werkomgeving, creëren ze ruimte tussen werk en persoonlijke levenssfeer. Het betahaus in Berlijn is de eerste in zijn soort die geopend is. Het heeft een oppervlakte van 2000 m2. Er is draadloos internet, vaste en flexibele werkplekken, vergaderzalen, een café en een hoop ruimte voor evenementen.
Burghof, Basel Het architectenbureau OMA van Rem Koolhaas heeft mee gedaan aan de competitie van het kunscentrum Burghof in Basel, Zwitserland. Het onwerp is gegenereerd uit drie rechthoeken. Om de kracht te benadrukken, is het ondergrondse gedeelte bloot gestelt, zodat de status van de toren naast het Kunstmuseum extra wordt benadrukt.
T캐del캐ke expositie ruimte
1.200 m2
Daglicht
Vaste expositie ruimte
De structuur is opgebouwd uit monolithisch beton, bedekt met sgrafitti, tweedimensionale uitbreidingen van de initialen van het museum. Op drie plaatsen in de frontale kwab, aan de concrete morphs vormen een gewelfde loggia, gebruikt als uitkijkpost en display punten die ook daglicht te injecteren in het museum.
Totaal : 11.000 m2 Bestaande historische bebouwing
Daglicht
2.000 m2
Art depot
Autoweg
Foyer
Verkeersruimte
Binnentuin
Services
99
Kunstlinie, Almere De Kunstlinie, voorheen Centrum voor Kunstzinnige Vorming Almere en Schouwburg Almere, ligt aan het Weerwater in het nieuwe stadshart van Almere. De Kunstlinie is ontworpen door Kazuyo Sejima en Ryue Nishizawa van het Japanse bureau SANAA. De Kunstlinie bestaat uit een één verdieping hoge ’plak’ van 100 bij 100 meter Uit deze ‘grondplak’ rijzen drie zaalvolumes op: één kleine voor het Kunstencentrum (met 150 plaatsen) en twee grote voor de schouwburg (350 en 1050 plaatsen).
Patio
Repetitieruimtes
Patio
Patio
Theaterzaal 2
Studios
Theaterzaal 1
Programma: de Kunstlinie bevat op één verdieping drie zalen, een aantal patio’s en een meervoud aan repetitieruimtes en studio’s voor dans, muziek en kunst. Alle ruimtes zijn even belangrijk voor het functioneren van het bebouw. Op de begane grond prevaleert ruimtelijke gelijkheid. In verticaal opzicht onttrekken evenwel de drie theaterzalen zich aan het gelijkheidsprincipe: de drie ontspringen het 4.35 meter hoge ‘grondvlak’. De toneeltoren van de grote zaal is 25 meter hoog, de middenzaal 12 meter en de kleine zaal 8 meter. De zichtlijnen zijn een ander belangrijk aspect in dit ontwerp. De logistiek van het
De begane grondplak voelt als één horizontaal universum. De gevels zijn geheel van glas en laten het licht horizontaal het gebouw instromen; gangen brengen het licht verder. Het levert ook lange zichtlijnen op: vanaf de entree zie je het water 100 meter verderop glinsteren. Het dak is overwegend gesloten, maar lichtstraten van lichtdoorlatend kunststof en patio’s zorgen voor verticale lichttoetreding. De werkruimten of ateliers liggen alle aan pleinachtige binnenruimten.
Patio
Werkruimtes Theaterzaal 2
Theaterzaal 1
wc
Garderobe
gebouw verloopt niet via gangen maar ontwikkelt zich van ruimte naar ruimte. Die doorgaande ruimtelijkheid zou desoriëntatie in de hand kunnen werken, kijkend naar de plattegrond van het complex dringt het beeld van een labyrint zich op, maar desoriëntatie voorkomt de architect door een drietal zichtassen in de plattegrond op te nemen. Die assen snijden dwars door het gebouw heen en bieden maximaal doorzicht van de ene naar de andere zijde van het gebouw.
Theaterzaal 3
De binnenruimtes zijn puur: openingen betreffen vaak een hele wand; het klimaat wordt geregeld vanuit de vloer; dunne dragende wanden houden het aantal kolommen beperkt. 101
Ontwerp referentie onderzoek Mauritshuis, Den Haag Het Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis in Den Haag wordt substantieel uitgebreid. De ondergrondse foyer ligt zes meter onder straatniveau, maar doordat het daglicht van alle kanten invalt, doet de ruimte heel licht en open aan. De foyer wordt per lift of trap vanaf het voorplein betreden. Dit geeft de bezoeker de gelegenheid zich te oriĂŤnteren op zijn route. Naast nieuwe tentoonstellingruimtes, een lezingenzaal en educatieve ruimten worden de huidige museale en facilitaire functies (zoals entree, winkel, restaurant, garderobe) vergroot en aangepast aan de eisen en wensen van de 21ste eeuw.
Daglicht
Daglicht
Het ontwerp is van Hans van Heeswijk architecten en heeft een oppervlakte van 6.500 m2.
Totaal : 6500 m2 Expositie
Verkeers ruimte
Expositie
Gracht
Restaurant
Autoweg Entree
Expositie Lezing-zaal Educatieve ruimtes
Verkeersruimte
Garderobe
Apple Store, New York De Apple store in New York is ontworpen door Bohlin Cywinski Jackson en heeft een zelfde soort situatie als dat wij tegen komen bij het Meester Visserplein. De gehele winkel is ondergronds aangebracht en alleen de entree is op het maaiveld. De glazen box is geheel transparant uitgevoerd, waardoor de omgeving zo min mogelijk wordt aangetast. Op de laag onder het maaiveld zijn de kantoren gesitueerd en een grote showroom voor alle producten.
Daglicht
Daglicht Entree
Plein
Plein Verkeers ruimte
Showroom
Showroom
103
Louvre, Parijs Het Louvre is een zeer groot museum in het centrum van Parijs. Het Louvre heeft een totale oppervlakte van 160.106 m2, waarvan 60.000 m2 tentoonstellingsruimte. De piramide van het Louvre is een grote glazen en metalen piramide op de binnenplaats (Cour NapolĂŠon) van het Louvre in Parijs, die fungeert als hoofdingang van het museum. Het gebouw werd ontworpen door de Chinees-Amerikaanse architect Ieoh Ming Pei.
Daglicht
Daglicht
Daglicht
Expositie ruimtes Opslag
Expositie ruimtes Plein
Plein Foyer
Opslag
Library, Birmingham De biliotheek in Birmingham is een ontwerp van Mecanoo Architecten. Het programma is als volgt: Bibliotheek van 35.000 m2 met volwassenen- en kinderbibliotheek, studie plekken, muziekbibliotheek, gezondheids centrum, multimediaruimte, archiefruimtes, Shakespeare Memorial Room, kantoren, tentoonstellingsruimtes, cafÊ’s, lounge, nieuw gemeenschappelijk auditorium (300 stoelen) voor het LoB en het ernaast gelegen Repertory Theatre, masterplan voor Centenary Square
Bibliotheek Daglicht
Plein
Plein Plein
Tourist information
Foyer
Internet center
Lounge ruimte
105
Library, Seattle De nieuwe bibliotheek die in het centrum van Seattle zal worden gebouwd bestaat uit vijf massieve, ogenschijnlijk in de lucht zwevende gebouwdelen (platforms) die lijken te zijn ingepakt door een soort ‘shrink-wrap’ plastic. De tussenruimte tussen de platforms bevat verkeers- en openbare functies. De platforms, die op allerlei manieren uit het cartesiaanse raster zijn gedrukt, zijn bovendien doorsneden door een centraal atrium. Afgezien van het ruimtelijke concept is het voorstel ook in constructief opzicht vernieuwend. De transparante huid vormt namenlijk (een deel van) de draagconstructie van de zware platforms. De huid bestaat uit een soort ruimtevakwerksysteem van stalen buizen met aan weerszijden glas. In de huidconstructie zijn bovendien zonwering en klimaatbeheersingsvoorzieningen opgenomen.
Dakterras
Leesruimte
Bibliotheek
Foyer Vergaderruimte
Staff Transparantie
Transparantie Speelruimte
Foyer
Parkeerruimte
107
Programma vanuit verschillende instanties
OGA
Groot Waterloo
Speets Verhoeven
Joods historisch museum, Hermitage, Gassan Diamonds, Hortus Botanicus, Rembrandthuis, muziektheater
Openbare
verblijfsruimte
buiten
Stopera
Expositie ruimtes Studios
Openbare verblijfsruimte
‘Herritage Centre’
Marktsector
Gebruik Drie pleinen Cultureel centrum
Horeca
Verkeer
Horeca Horeca Terras Studios Lobby ruimtes Expositie ruimtes
Parkeren Horeca
Woonfunctie
Kantoor
Stichting Gemeente Drie pleinen Amsterdam
Gekozen programma:
Uitgangspunten
Programma
Historische structuur herstellen
Onderscheidende horeca
‘Hoogwaardige architectuur’
Kunst centrum
Toegankelijkheid verbeteren
Foyer (Toiletten,
Voetgangers
garderobe, infobalie)
Expositieruimtes
Fietsers
±
1.000 m2
± 100 m2 1 ten behoeve van studenten
± 1.000 m2
Interactie
1 ten behoeve van culturele instanties ± 1.500 m2
Omliggende bebouwing
Werk studio’s
±
15 stuks van circa 10 m2
± 150 m2
Binnen - buiten
Repetitie ruimtes
±
5 stuks van circa 25 m2
± 125 m2
Onderlinge ruimtes
Ondersteunende faciliteiten
± 100 m2
Totaal Kunst centrum
±
3.000 m2
Openbare ruimte
Fietsenstalling
Plein
109
Conclusie
Conclusie
Een urban void is een ruimte of een plek in een stad die niet tot zijn capaciteit functioneert. Zo kan het gaan over een leegstaand pand, een leeg kavel of een openbare ruimte rondom infrastructuur. De ruimte beschikt over voldoende potentie, maar door verschillende factoren kan het zijn dat de ruimte nog niet eerder is ingevuld.
onder het maaiveld. Al snel werd er geconcludeerd dat er onvoldoende rekening gehouden was met het fietsverkeer. Ook werden de voetgangertunnels gezien als een donker doolhof, waar je je liever niet doorheen waande. De tunnels werden al snel overgenomen door graffiti artiesten en door junks. Om deze reden zijn de tunnels in 1985 dicht gemetseld. Nadat er voor Amsterdam een referendum wordt gehouden over een autoluwe binnenstad, is ook al snel de De locaties die wij hebben onderzocht zijn het Mr. Visserplein en het Prins Bernhardplein. autotunnel niet meer noodzakelijk. In 1996 wordt deze definitief afgesloten. In 2002 komt er Allebei gelegen in Amsterdam. Beide locaties zijn gelegen rondom infrastructuur. Het Prins een nieuw masterplan voor de Wibautas. Het Mr. Visserplein wordt in dit plan opgenomen en Bernhard plein is een verkeersrotonde gelegen bij het Amstel station. Op dit kruispunt komen in 2009 word de rotonde verbouwd tot een dubbele T-Splitsing. verschillende disciplines bij elkaar. Auto’s, fietsers, voetgangers, maar ook de bus en de tram. Waar de bouwblokken vroeger in het stratenpatroon zijn opgenomen, is op het ontstane De rotonde beschikt over een vierbaansautoweg met hieromheen een fiets- en voetpad. De rotonde is nu voorzien van een grasveld en een aantal bomen. Wij hebben onderzocht of het Mr. Visserplein nu een onoverzichtelijk en ‘raar’ verkeersknooppunt. Alles komt hier samen, mogelijk is om deze rotonde eventueel opnieuw vorm te geven om zo de kwaliteit van deze plek maar de openbare ruimte op het plein is nauwelijks bereikbaar. “Het verkeersplein is bekend te verhogen. Als tweede hebben wij het Mr. Visserplein onderzocht. Dit plein is gelegen bij het komen te staan als één van de grootste architectonische blunders van die tijd.” Sinds de Waterlooplein en is tot dusver bezegeld met de bestemming ‘verkeer’. De locatie biedt echter opening van de tunnels en de bouw van de metrotunnels is er al kritiek over het ontstane Mr. veel meer potentie dan alleen een verkeersplein. Visserplein. Tientallen bureaus hebben plannen gemaakt om het plein weer zijn oude charme terug te geven. Er zijn verscheidene plannen gemaakt met verschillende functies op het plein In de jaren vijftig is het ‘Plan 5 verkeersplan’ goedgekeurd door de gemeenteraad. Dit te situeren en van vanuit de gemeente is er een haalbaarheid studie gedaan, om erachter te ambitieuze plan paste in de jaren van de wederopbouw. Het tijdens de oorlog gebombardeerde komen wat hetbeste zou kunnen functioneren op het plein. Ook is er grote belangstelling om Rotterdam werd in die tijd ingrijpend vernieuwd en maakte een grote economische bloei het plein te bebouwen volgens het historische stratenpatroon. door. Amsterdam dreigde een achtergebleven openluchtmuseum te worden. Dat wilde de Het feit dat het plein is ontstaan door een ‘mislukt’ modern verkeerskruispunt, vinden wij gemeente voorkomen. Ook Amsterdam moest grootschalige, moderne nieuwbouw krijgen in nieuwe stadsdelen in Noord en de Bijlmermeer. Daarbij hoorde een netwerk van moderne erg interessant. Er zijn vaak restruimtes in en rondom infrastructuur die naar onze visie vaak verkeerswegen: de metro, de IJtunnel, de Coentunnel en de Schellingwouderbrug. In dit plan een grote potentie hebben. De plekken zijn goed bereikbaar, maar worden alleen gebruikt voor wordt de toegang tot de IJ-tunnel mogelijk gemaakt. Na deze goedkeurig, hebben er grote verkeer. De ruimtes bieden vaak veel meer mogelijkheden. De geschiedenis van dit plein zorgt sloopacties rondom de Mozes en Aäronkerk plaatsgevonden, waardoor gehele bouwblokken ervoor dat de ontwerpopgave complex maar ook heel uitdagend is. De autotunnel die sinds zijn verdwenen. Op de ontstane vlakte is vervolgens een innoverend kruispunt gemaakt wat de jaren negentig niet meer in gebruik is, is nooit gesloopt en de voetgangerstunnel is ook in de verschillende verkeersstromen op verschillende niveaus moest rondleiden. Zo werd er een tact gebleven. Deze bestaande constructies kunnen voor een nieuw ontwerp voor een hoge autotunnel gemaakt op -8 meter vanaf het maaiveld en een voetgangerstunnel op -3 meter complexiteit zorgen, maar eveneens kunnen deze een grote meerwaarde bieden.
Concept
Wij willen inspelen op de geschiedenis van het gebied en de historische footprint. Het plein willen wij weer gaan bebouwen. Vanuit de conclusies uit ons onderzoek zijn wij erover eens dat het programma dat op het plein dient te komen moet inspelen op de studenten rondom het plein, tevens zal het gebouw ten dienste worden gesteld aan de verschillende instanties rondom het plein. Hierdoor spelen wij in op de conclusies van het haalbaarheidsplan van de gemeente.
Het plein willen wij voorzien van een openbare ruimte. Deze ruimte moet inspelen op het nieuwe bouwwerk, op de nieuwe functies, maar ook op de bestaande bebouwing rondom het plein. Historische gebouwen zoals de Portugese synagoge, Academie van Bouwkunst en de Mozes en Aaronkerk moeten in hun waarde gelaten worden.Door deze functies op het plein te plaatsen zorgen wij ervoor dat de connectie van het centrum en het oosten van Amsterdam weer wordt hersteld en de potentie van het plein tot zijn recht kan komen.
Het mr. Visserplein ligt centraal ten opzichte van verschillende culturele instellingen en opleidingen. Vanuit de Amsterdamse Hogeschool der Kunsten zijn er verschillende afdelingen rondom dit plein gevestigd. De academie van bouwkunst, Filmacademie, de Theaterschool en Beeldende vorming zijn lopend binnen vijf minuten te bereiken en hierdoor een belangrijke 'Verkeer remt voor Meester Visserplein.' partij. Dit wordt mede versterkt door de nieuwe Amstel Campus en het bestaande Universiteiten complex aan de Wibautstraat. Wij zien mogelijke potentie om de diverse ruimtes beschikbaar te stellen. Deze ruimtes worden vrijgegeven voor bijvoorbeeld exposities, tentoonstelling en/of voorstellingen ten behoeve van culturele instanties en ‘kunst’opleidingen. Het mr. Visserplein zien wij als een ‘stepping stone’ naar Amsterdam Oost. Waar velen bezoekers vanuit het Centrum terugkeren bij dit plein, zien wij deze locatie als een tussenstop naar de verschillende schatten van Amsterdam Oost. Hierin speelt de Plantage, met cultuur in het groen een belangrijke rol om deze connectie te versterken. De Plantage biedt interresante bezienswaardigheden aan voor bezoekers: de Hortus Botanicus, Artis, Hermitage en het verzetsmuseum. Het mr. Visserplein kan hierin de missende schakel zijn tussen het centrum en Amsterdam Oost. Mede door de potentie tot levendigheid van deze locatie zien wij kansen voor een exclusieve horeca gelegenheid, wat tevens in het haalbaarheidsplan naar voren is gekomen als één van de meest succesvolle mogelijke functies op deze locatie. Op deze manier wordt het publiek wat wij naar dit cultuurcentrum willen trekken vergroot. De bestaande tunnels willen wij meenemen in het ontwerp. Dit kan het ontwerp versterken.
113
‘We cannot not know history.’ Philip Johnson
‘To provide meaningful architecture is not to parody history but to articulate it.’ Daniel Libeskind
115
Moodboard