Inspiratiemagazine - Toerisme met Impact

Toerisme met impact

COLOFON

Verantwoordelijke uitgever

Westtoer, Koning Albert I-laan 120, 8200 Sint-Michiels (Brugge)

Tekst en samenstelling

Evy Van Schoorisse (Westtoer), Raïsa Qvick (Kzien Content)

Opmaak Laurie Vansteelant (Westtoer), oswalt.be

Druk Provincie West-Vlaanderen

Fotografie Westtoer, Toerisme Leiestreek vzw

Wettelijk depotnummer WD/3029/2024/26

© 2024 Westtoer apb – niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De grootste zorg werd besteed aan de actualiteit van de gegevens. De uitgever is evenwel niet verantwoordelijk voor eventuele onnauwkeurigheden of tussentijdse wijzigingen.

VOORWOORD

Beste lezer,

Toerisme met impact: wat is dat? Welke voordelen levert het jou op? Wat betekent het voor je gasten of bezoekers? Hoe maak je jouw onderneming of organisatie duurzaam en toekomstbestendig? En welke uitdagingen liggen daarbij op je pad?

Deze vragen houden de toeristische sector in West-Vlaanderen al een hele tijd bezig. Veel ondernemers werkten intussen al een ecologische toekomstvisie uit en ondernamen actie. Hun ervaringen en tips? Die delen ze via dit magazine graag met jou.

Ook de Provincie West-Vlaanderen en Westtoer staken de handen uit de mouwen. We ondersteunden talloze bedrijven en organisaties. Zo lanceerden we in 2020, in volle coronacrisis, het subsidiereglement voor toerisme ‘Beleef West-Vlaanderen’. Daarmee steunden we 27 belevingsvolle duurzame projecten in de private sector. Samen goed voor ruim 552.000 euro aan financiële steun. Daarnaast kregen deze ondernemers advies van een onafhankelijke energie-expert. Samen met de Europese projecten FACET, Businessmodellen Booster, Tourism Lab en het pilootproject ‘Van energiescan tot actie’ konden 107 ondernemers op onafhankelijk duurzaamheidsadvies rekenen.

En dat professioneel advies bleek nodig. Want een onafhankelijk expert bekijkt niet alleen hoe je je bedrijf of organisatie duurzamer maakt. Hij of zij gaat ook na welke investeringen jou op korte én lange termijn de beste resultaten opleveren. In dit magazine delen we een aantal praktijkvoorbeelden. Enkele experts delen hun kennis over energie en water. En verschillende ondernemers tonen hoe zij hun zaak succesvol verduurzaamden.

De toekomst? Die ziet er volgens ons positief uit. Westtoer lanceerde onlangs een nieuwe strategie: hierin staat regeneratief toerisme centraal. Net zoals duurzaam toerisme wil regeneratief toerisme de negatieve impact van onze sector inperken. Al gaat het nóg een stap verder: regeneratief toerisme streeft namelijk naar een positieve impact. Zodat onze sector de natuur niet schaadt én zelfs voor extra natuur zorgt, bijvoorbeeld. Of zodat toerisme geen inwoners hindert én hen zelfs een aangenamere leefomgeving schenkt. Om dat te realiseren, zet Westtoer de volgende jaren nog meer samenwerkingen op en zal het de sector extra ondersteunen. Al kunnen we dat niet alleen. Help jij mee om het verschil te maken?

Veel leesplezier!

Sabine Lahaye-Battheu, voorzitter Westtoer en gedeputeerde voor toerisme en recreatie

27

€ 552.000 private duurzaamheidsprojecten ontvingen samen

ondernemers kregen duurzaamheidsadvies van onafhankelijke experts provinciale steun

107

INHOUD:

VOORWOORD

P. 6

REPORTAGE

DUURZAAM ONDERNEMEN: ZO PAKKEN ZIJ HET AAN

In gesprek met Hotel Des Brasseurs, B&B Royal Swans en Hotel Rosa

P. 24

DOSSIER

ELEKTRISCHE LAADPALEN: ZO KIES JE EEN LAADPAAL OP MAAT VAN JOUW LOGIES

Getuigenissen van Parkhotel De Panne, Vakantiehuis Hoy, B&B/vakantiewoning Passa Dia en Buitenbeetje Tips van energie-expert Niels Vandeghinste

P. 20

REPORTAGE

ECOLOGISCH WELLNESSEN: (ON)MOGELIJK?

Aan het woord: Bolwerk, B&B De Arend, B&B Herenhuis Izegem

P. 28

ARTIKEL

COMMUNICEER OVER JE DUURZAME INITIATIEVEN

Onderzoek rond duurzaamheid bij gasten Duurzaamheid loont: het succesverhaal van vakantiewoning Uilenvlucht Zo communiceer je best: 6 tips

P. 38

DOSSIER DE NATUUR OP JE BORD

Café Légumes kookt slim en gezond met biologische streekproducten Proeven van het bioboerderijleven op de Elzenhoeve

P. 34

ADVIES

HOE BEPERK JE JE WATERVERBRUIK?

Het advies van water innovator Veerle Depuydt (Vlaams Kenniscentrum Water)

P. 46

ONDERNEMERSVERHAAL TERUG NAAR DE NATUUR

Het ondernemersverhaal van De Specht: buitenkamp en ecologisch verblijven

P. 42

REPORTAGE

EEN ZILTE ZEE VAN DUURZAAMHEID

Westtoer aan het woord: hoe kustrestaurants bijdragen aan verantwoorde visconsumptie

P. 50

DOSSIER ENERGIE BESPAREN EN DUURZAAM RENOVEREN

Je logies energiezuinig maken: West-Vlaamse ondernemers Katrien Grauwet, Jürgen Crombez en Niek Benoot aan het woord Slimme stappen en de EPC-wetgeving in een notedop: het advies van energie-expert Ann Baert

P. 60

MEER WETEN?

Nuttige links

INSPIRERENDE VOORBEELDEN UIT WEST-VLAANDEREN

DUURZAAM ONDERNEMEN: ZO PAKKEN ZIJ HET AAN

Talloze West-Vlaamse restaurant- en logiesuitbaters

3X DUURZAAM OP HUN MANIER

HOTEL

DES BRASSEURS

HET EERSTE

CO2 -NEUTRALE

HOTEL VAN

VLAANDEREN

Het iconische Hotel des Brasseurs in De Haan een make-over geven?

Sophie Deman, Stephanie Deman, Thibaud Hermans en Guido Francque wisten meteen hoe ze dat zouden aanpakken: duurzaam. Ultraduurzaam zelfs. Hotel des Brasseurs mag zich intussen het eerste CO2-neutrale hotel van Vlaanderen noemen.

Ontdek hun aanpak op p.8

B&B

ROYAL SWANS

DE ECOLOGISCHE

LOGEERPLEK

BIJ UITSTEK

Uitbaters Griet Cappelle en Maarten Van Maele leiden ons rond in hun ecologisch logeeradres, vlakbij het historische centrum van Brugge.

Ontdek hun verhaal op p.12

5 TIPS OVER DUURZAAM ONDERNEMEN

Raakte je geïnspireerd door deze sterke ondernemersverhalen? En ga je zelf graag aan de slag met duurzaamheid? Scan de QR-code en bekijk deze 5 video’s met tips over duurzaam ondernemen.

HOTEL ROSA

EEN HOTEL MET

EEN ZACHT EN DUURZAAM KANTJE

Recht tegenover het Casino Kursaal van Oostende prijkt het gloednieuwe Hotel Rosa. Wie binnenstapt, voelt de tijd bijna letterlijk vertragen. Want naast duurzaamheid staat mentaal welzijn hier centraal. Gasten genieten van Oostende op hun eigen tempo. En dat zonder een grote voetafdruk na te laten.

Ontdek hun aanpak op p.16

HOTEL DES BRASSEURS

HET EERSTE CO2 -NEUTRALE

HOTEL VAN VLAANDEREN

Het iconische Hotel des Brasseurs in De Haan een make-over geven?

Sophie Deman, Stephanie Deman, Thibaud Hermans en Guido Francque wisten meteen hoe ze dat zouden aanpakken: duurzaam. Ultraduurzaam zelfs. Hotel des Brasseurs mag zich intussen het eerste CO2-neutrale hotel van Vlaanderen noemen.

Een geothermische warmtepomp, hybride vervoersmiddelen voor de medewerkers, een circulair zuiveringssysteem voor het afvalwater, partnerships met lokale leveranciers, een streekgebonden menukaart, een ergonomische werkomgeving … Ga zo maar door. Het team van Hotel des Brasseurs liet geen enkele optie onbenut. En dat terwijl het gebouw in de beschermde Concessiewijk van De Haan z’n authentieke karakter niet verloor.

Maandenlange voorbereiding

De renovatie nam ruim twee jaar in beslag. Er kwam dan ook heel wat voorbereiding bij kijken. “Soms denk ik dat we net iets te vroeg zijn met ons verhaal. Vandaag zijn heel wat duurzame investeringen nog moeilijk terugverdienbaar. Toch zou ik dit concept zogoed als integraal copy-pasten als ik nu helemaal opnieuw zou moeten beginnen. In de toekomst wordt dit dé norm”, zegt zaakvoerder Thibaud.

“Ik ben het er niet mee eens dat we te vroeg zijn”, valt Guido in. “We zijn nipt op tijd. Wie nu niet op de kar springt, komt te laat. Volgens mij bestaat er een mooie toekomst voor de horeca. Maar je moet die duurzame shift maken. Wie dat niet doet, zal verdwijnen.”

Eerste CO2-neutrale hotel van Vlaanderen Eén van de eerste stappen die het team van Hotel des Brasseurs ondernam: het Belgische label CO2-neutral aanvragen. Daarvoor werden verschillende parameters onder de loep genomen: van energieen waterverbruik tot mobiliteit en afvalverwerking.

“Voor elk van die parameters moet je aan een bepaalde standaard voldoen”, weet Thibaud. “Elk jaar volgt er een herberekening. Je kunt het label dus ook weer verliezen. Al zie ik die jaarlijkse evaluatie eerder als een opportuniteit. Je krijgt namelijk telkens zicht op eventuele pijnpunten, die je dan weer kunt aanpakken.”

Slimme investeringen

Na alle voorbereiding schoten de verbouwingswerken uit de startblokken. Een prioritaire opdracht op de to-dolijst? Het gebouw maximaal isoleren. Al bracht dat meteen een volgende uitdaging met zich mee, deelt Thibaud. “Je moet de kamers ook zien te koelen, zeker in de zomer. Daarom kozen we voor een geothermische warmtepompinstallatie. In totaal voerden we 22 boringen uit, tot op 125 meter diepte. Dankzij dat systeem kunnen we ons gebouw zowel verwarmen als afkoelen via de warmte die permanent in de aardkorst zit.”

En da’s lang niet de enige doordachte investering. “We zuiveren en hergebruiken het afvalwater van onze lavabo’s en douches. We installeerden ook laadpalen voor elektrische wagens en fietsen. In het restaurant kozen we voor energiezuinige toestellen, waarvan er enkele hun eigen warmte recupereren. En door de pandemie besloten we om een constante aan- en afvoer van lucht te voorzien. Al hebben die keuzes soms een grote impact. Zowat de helft van onze kelder wordt ingepalmd door buizen en toestellen”, maakt Thibaud als kanttekening.

Niet altijd haalbaar

Toch bleek niet elk idee uitvoerbaar. Zo streefde Thibaud ernaar om het biologisch afval zelf te verwerken en te recupereren. “Die technologie is momenteel te duur en enkel haalbaar voor grote bedrijven. Uiteraard volgen we dit verder op. Mochten er ooit kleinere installaties op de markt komen, willen we daar alsnog in investeren.” Al vond het team wel een andere oplossing. “We installeerden uiteindelijk een koelcel aan onze achterdeur”, zegt Guido. “Daarin sorteren en koelen we het afval. Zo trekken we geen ongedierte aan, zitten we niet met vieze geurtjes en hebben we geen lelijke containers voor ons gebouw staan.”

Lokale, duurzame partners

Quasi alles wat Hotel des Brasseurs binnenkomt, werd geproduceerd door een lokale, verantwoorde leverancier. Dat geldt ook voor de meubels. Thibaud nam geen binnenhuisarchitect onder de arm, maar liet de inrichting over aan zijn vrouw Sophie en haar zus Stephanie.

“We komen niet te vroeg met dit project. Integendeel.

We zijn nipt op tijd.”

“Tijdens de zoektocht naar lokale partners, richtten we ons vooral op West-Vlaanderen. Zo werden zelfs onze gordijnen en werktenues in de streek geweven. Vonden we geen West-Vlaamse leverancier? Dan kozen we zoveel mogelijk voor gerecycleerde materialen. Dat heeft maanden aan research gekost. Daardoor kunnen we nu met zekerheid zeggen dat álle elementen bestudeerd zijn.” En dat mag je best letterlijk nemen. Zelfs in het restaurant en de wijnbar genieten gasten en passanten van seizoensgebonden streekproducten. “Van het vlees en de vis tot de groenten en zelfs de wijn: we kopen alle ingrediënten kraakvers aan bij lokale producenten”, licht Guido toe. “Onze regio beschikt over geweldige stielmensen. Voor ons gaat het dus veel verder dan CO2-neutraliteit alleen. Het gaat om respect voor mens en natuur.”

Sociaal verantwoord

Die visie schemert ook door in het personeelsbeleid. “De balans tussen werk en privé? In onze sector werd die heel lang verwaarloosd”, merkt Guido op. “Daarom hebben we onze organisatie sterk versimpeld. Via hypermoderne machines en efficiënte systemen vermijden we overtollige werkuren. Denk maar aan onze waterbesparende vaatwasser: die wast én droogt alle vaat in amper drie minuten.”

“Een groot pijnpunt in de horeca zijn de avond- en weekenduren”, vult Thibaud aan. “In de toekomst gaan we nog meer op zoek naar de goeie work-lifebalance. Zo kunnen onze medewerkers toch een sociaal leven uitbouwen. We besteedden ook veel aandacht aan ergonomie. We installeerden een goederenlift en kozen voor een rubberen keukenvloer. Zo’n vloer veert beter en is dus minder belastend voor de knieën en de rug.”

Milieuvriendelijke mobiliteit

“We stimuleren onze medewerkers om voor duurzame vervoersmiddelen te kiezen. Daarmee herleiden we de uitstoot van ons woon-werkverkeer tot het minimum”, verklaart Thibaud. “We letten zelfs op het vervoer van onze gasten”, merkt Guido nog op. “We moedigen hen aan om met de trein en de tram tot hier te komen. De kusttram stopt namelijk letterlijk naast onze achterdeur. Kan het nog zorgelozer en ecologischer?”

“Stop met morsen”

Of het team van Hotel des Brasseurs nog één afsluitende tip heeft voor collega-ondernemers? “Stoppen met morsen. Niets weggooien dus”, klinkt het meteen. “Een derde van onze grondstoffen belandt ongebruikt in de vuilnisbak. Neem nu een bloemkool: de stengel is eetbaar en lekker. Maar als die bloemkool eerst drie weken bij de groothandelaar ligt, wordt die stengel zo hard als een tak. Klop dus aan bij lokale leveranciers die de producten kraakvers aanleveren”, besluit Guido.

Dit renovatieproject werd gerealiseerd met de financiële steun van Provincie West-Vlaanderen (via het reglement ‘Beleef West-Vlaanderen)’ en kreeg inhoudelijk advies via het Europees project FACET.

© Ann-Sophie Deldycke

HOTEL DES BRASSEURS

“Het kostte ons maanden research, maar we kunnen met zekerheid zeggen dat quasi onze volledige inrichting verantwoord is.”

De keuken staat vol hypermoderne toestellen

Interieurfoto’s © Ann-Sophie Deldycke

DÉ ECOLOGISCHE

LOGEERPLEK BIJ UITSTEK

Een religieus brandglasraam uit de kerk van Beauvoorde, deur nummer 27 uit het Sionklooster van Lokeren en een badkamermeubel van 120 jaar oud: het zijn maar enkele van de vele spullen die de kamers van B&B Royal Swans sieren. Uitbaters Griet Cappelle en Maarten Van Maele leiden ons rond in hun ecologisch logeeradres, vlakbij het historisch centrum van Brugge.

Vijf kamers passeren de revue. Elk in het teken van een Brugse, historische figuur. “Onze rolstoeltoegankelijke kamer droegen we bijvoorbeeld op aan Simon Stevin. Hij legde de basis van ons decimale stelsel. Net zoals in alle andere kamers zijn alle meubels hier aan een tweede, derde of vierde leven bezig. Zo komt het lampje in de badkamer uit een Roeselaars cafeetje aan het station”, schiet Griet uit de startblokken.

“We recupereerden zo veel mogelijk materialen. Alle authentieke elementen die we konden behouden, zoals de trap, zijn hier vandaag nog aanwezig. Wat we niet meer konden hergebruiken, schonken we weg.”

Oude spullen upcyclen

In de kamer Jan van Eyck botsen we op een oude deur met daarin een (replica)kunstwerk van de meester zelf: het portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw. “In die deur stak eigenlijk een glaspartij, maar die was stuk. Daarom vervingen we dat glas door een folie met daarop een print van het van Eyck-schilderij. Omdat de folie transparant is, lijkt het wel echt brandglas. Een heel leuk effect.” De rest van de kamerinrichting stemden Griet en Maarten af op de kleuren uit het schilderij.

Zoektocht duurde een jaar

Het pand waarin de B&B van Griet en Maarten is gevestigd, werd stevig onder handen genomen. De verbouwingen namen een jaar in beslag. De zoektocht naar tweedehandsstukken? Die duurde minstens even lang. “Daar komt inderdaad véél zoekwerk bij kijken”, geeft Griet toe. “Zeker omdat alles mooi bij

Het ontbijt serveren Griet en Maarten volledig op maat van hun gasten. “De gasten ontvangen op voorhand een uitgebreid lijstje van al onze lokale B&B

elkaar moet passen. Al liet ik mijn creativiteit wel de vrije loop. Zo stak ik veel kasten in een nieuwe kleur, waardoor ze er plots helemaal anders uitzagen.”

“Soms bots je wel eens op een pareltje. Ik zocht bijvoorbeeld naar enkele passende wandtapijten. Via Catawiki vond ik er eentje dat Maria van Bourgondië afbeeldt met haar valk. Dat tapijt prijkt nu boven het bed in de kamer die we naar haar vernoemden.”

Koffiegruis voor oesterzwammen

Elke kamer beschikt over een eigen kitchenette. Die verwerkten Griet en Maarten telkens in een oude, opgewaardeerde kast. “Zo blijven de toestellen uit het zicht. Aan de binnenkant liet ik sommige kasten in hun oorspronkelijke staat. Bewust, want daarmee kan ik onze gasten aantonen dat afgedankte, oerlelijke meubels echt nog veel potentieel hebben. Vaak bestaan die uit stevige, massief houten planken. Mits een opfrisbeurt zijn dat fantastische stukken die helemaal niet thuishoren op het containerpark.”

In de kitchenette zetten de gasten zelf koffie en thee. Het koffiegruis? Dat deponeren ze in een emmer onderaan de kast. “Ook dat hergebruiken we. We leveren ons koffiegruis namelijk aan Kopje Zwam. In de kelders van de Sint-Godelieveabdij telen zij daar oesterzwammen op. Daarmee produceren ze heerlijke zwamburgers en zelfs microgroentjes”

Ontbijt op maat

producten. Daarop duiden ze aan wat ze de volgende ochtend willen eten. Zo vermijden we voedseloverschotten. Blijft er toch iets liggen? Dan voederen we dat aan de kippen. Die leggen dan weer eitjes die wij bereiden voor de klanten”, zegt Maarten trots.

Eén afvalzak en PMD-zak per week

Waarop Griet en Maarten nog letten? Dat is het wateren energieverbruik van de B&B. Onder de grond zitten regenwaterputten. Op het dak prijken zonnepanelen. Alle radiatoren zijn uitgerust met een slimme thermostaat. In de armaturen steken ledlampen. In de gangen hangen bewegingsmelders. En op alle hoofdschakelaars kleefde Griet stickers die de gasten eraan herinneren om alle lichten te doven wanneer ze de kamer verlaten.

“Wat we niet konden hergebruiken, schonken we gratis weg.”

Pralines voor fietsers en treinreizigers

Griet en Maarten zijn niet alleen bezorgd om hun eigen ecologische voetafdruk, maar ook om die van hun gasten. Daarom stimuleren ze hen om zoveel mogelijk gebruik te maken van het openbaar vervoer. Zo neemt B&B Royal Swans deel aan Happy Trip (zie kaderstuk) en kunnen de gasten er hun fietsen tijdens hun verblijf gratis stallen. “Wanneer onze gasten met de trein naar hier komen, pikken we hen gratis op aan het station én verwennen we hen met huisgemaakte pralines”, zegt Maarten die zich ontpopte tot hobbypatissier.

WAT IS HAPPY TRIP?

“We bezorgen de mensen ook een digitaal overzicht voordat ze aankomen. Daarin roepen we hen bijvoorbeeld op om hun eigen slippers en hervulbare drinkfles mee te brengen”, vult Maarten aan. “Hebben ze geen eigen drinkfles? Dan kunnen ze er hier eentje aankopen. Met de opbrengst daarvan steunen we een liefdadigheidsproject dat waterleidingen aanlegt in Afrika. Tegelijk krimpen we zo onze eigen afvalberg in. Want een week de B&B runnen? Daarbij hebben wij maar één afvalzak en één PMD-zak nodig.”

Via Happy Trip ontvangen je gasten meteen na hun boeking een persoonlijke kortingscode waarmee ze voor amper 14 euro per persoon een treinticket aanschaffen. Daarmee reizen ze vanuit gelijk welk Belgisch station heen en terug naar de Kust, Brugge of een andere West-Vlaamse stad. Als deelnemend logies bied je je klanten dus een extra gastenvoordeel aan. Voor hen is het tegelijk een bijkomende reden om een verblijf bij jou te reserveren.

Interesse? Neem dan contact op met Steve Desmidt via steve.desmidt@westtoer.be www.westtoer.be/happy-trip

MONSTERSCORE

‘MET VIER IN BED’

Misschien komen de gezichten van Griet en Maarten je bekend voor.

Hun B&B was namelijk te zien in het populaire VTM-programma

‘Met Vier in Bed’.

Royal Swans kaapte er de hoofdprijs

weg. En hoe! Griet en Maarten behaalden een absolute monsterscore: ze kregen maar liefst 84 bedjes van de andere deelnemers.

HERBEKIJK DE AFLEVERING HIER

Een lekker, lokaal en afvalarm ontbijt op de kamer.

“Zelfs het koffiegruis gooien we niet weg. Dat schenken we aan Kopje Zwam, dat er oesterzwammen op teelt.”

De kamer Maria van Bourgondië met toepasselijk wandtapijt.

HOTEL ROSA

EEN HOTEL MET EEN ZACHT EN DUURZAAM KANTJE

Recht tegenover het Casino Kursaal van Oostende prijkt het gloednieuwe Hotel Rosa. Wie binnenstapt, voelt de tijd bijna letterlijk vertragen. Want naast duurzaamheid staat mentaal welzijn hier centraal. Gasten genieten van Oostende op hun eigen tempo. En dat zonder een grote voetafdruk na te laten.

“Waarmee Hotel Rosa zich onderscheidt? Dat is de beleving waarvoor ze staat. Het hotel nodigt alle gasten uit om terug te keren naar de basis, te verstillen en tot zichzelf te komen. Een hotel met een zacht kantje, zeg maar. Mentaal welzijn speelt daarbij een belangrijke rol. Net zoals de natuur, want daarin komen mensen tot rust. Zorg dragen voor die natuur is erg belangrijk. Daarom maakten we veel ecologische keuzes”, vertelt Tomas Sergeant, die verantwoordelijk is voor IT en marketing.

Om meteen een mooi voorbeeld te geven: voor de renovatiewerken van start gingen, kon iedereen hier gratis oude spullen komen ophalen?

“Hotel Rosa is in hetzelfde pand gevestigd als het vroegere Hotel Imperial. Net na de overname stonden hier dus nog heel wat oude bedden, kasten, lampen … We hebben toen een dag georganiseerd waarop mensen uit de buurt al die oude spullen gratis mochten komen ophalen. Want die gingen anders gewoon in de container belanden, terwijl daar nog heel veel bruikbaar materiaal tussen zat. De opkomst was enorm. De mensen namen zelfs sanitair en tegels mee. Prachtig was dat.”

In welke duurzame installaties investeerden jullie zoal tijdens de verbouwingswerken?

“Eén van de paradepaardjes is onze batterij aan hydraloops, dat zijn filterinstallaties die al ons grijs afvalwater omzetten in herbruikbaar water waarmee we dan de toiletten doorspoelen. We plaatsten in totaal vier hydraloops. Die staan achter een glazen wand zodat onze gasten ze makkelijk kunnen zien.”

“We installeerden een geconnecteerd domoticasysteem met DALI-verlichting (Digital Addressable Lighting Interface). Daarmee kun je veel energie besparen. Dim je het licht bijvoorbeeld tot 20 procent? Dan zal dat lichtpunt werkelijk maar 20 procent elektriciteit verbruiken. Per verdieping en zelfs per kamer zien we ook waar er nog lichten branden. Die kunnen we dan via de computer bedienen. Liet een gast per ongeluk het licht aan? Dan doen wij dat met een simpele muisklik weer uit. Bij het uitchecken verloopt dat zelfs automatisch.”

Ook de dagelijkse taken voeren jullie zo ecologisch mogelijk uit?

“We moedigen onze medewerkers en gasten aan om zoveel mogelijk te recycleren. Zo kunnen de mensen hun afval sorteren op de kamer. Daarnaast werken we met een 100 procent papierloze receptie. We voeren alle reservaties digitaal in. Moet de receptionist notities nemen? Dan kan dat online of in een Correctbook, dat is een uitwisbaar notitieboek. Ook papieren hoesjes rond de kamerkaart zie je hier niet. We printen alle praktische gegevens op de sleutelkaart met een thermische printer. Dat gebeurt dus zonder inkt, waardoor je die gegevens nadien gewoon terug kunt uitwissen.”

“We dragen trouwens niet alleen zorg voor de natuur, maar ook voor de lokale samenleving. Wie hier minstens twee nachten verblijft, kan de poetsbeurt van zijn of haar kamer laten overslaan. Voor elke geschrapte poetsbeurt leveren we een financiële bijdrage aan de vzw Welzijnswerking. Daarmee vullen zij de brooddozen van Oostendse kinderen die in kansarmoede opgroeien.”

Nog iets waarop jullie streng toezien, is het ontbijt. Alle voedingswaren en dranken zijn afkomstig van lokale producenten?

“Dat klopt. We beschikken over een netwerk van leveranciers. Samen met hen zijn we op zoek gegaan naar lokale producenten die onze visie delen. Zo zijn we tot een mooie selectie ecologische streekproducten gekomen. En die worden allemaal duurzaam verpakt. Er komen nergens ‘single-use plastics’ aan te pas. Aan het ontbijt serveren we alles in stenen potten en glazen flessen. Geen stapel kleine botervlootjes dus. Zitten we na het ontbijt met grote overschotten? Dan schenken we die weg, aan Poverello bijvoorbeeld.”

“Al moet ik wel een kanttekening maken. Het is een illusie dat je voor elk product een lokaal alternatief zult vinden. Denk maar aan koffie en thee. Daar komt altijd import bij kijken. Al bestaan er veel kwaliteitslabels die toezien op en een verantwoord productieproces en goede arbeidsomstandigheden. Via zo’n label lieten we onze eigen Rosa-koffie samenstellen.”

“Eén van onze paradepaardjes?

Dat zijn de hydraloops voor waterzuivering.”

Die koffie serveren jullie niet alleen tijdens het ontbijt, maar ook in de coffee corner?

“Inderdaad. Veel hotels voorzien een waterkoker en een plastic fles water op elke hotelkamer. Maar daarbij komt veel afval en transport kijken. Denk maar aan de kleine koffiecapsules die telkens in de vuilnisbak belanden.

Daar doen we dus niet aan mee. Beneden staat er een coffee corner. Daar kunnen onze gasten onbeperkt water, thee en koffie in hervulbare flessen schenken. Het drinkwater produceren we trouwens zelf. We beschikken over een AQUALEX-filter. Die zet kraantjeswater om in drinkbaar spuitwater, warm water of koud water. Zo vermijd je veel transportkilometers en leeggoed.”

Hoe communiceren jullie over de duurzame aanpak van Hotel Rosa?

“Eigenlijk doen we dat niet heel expliciet. Als je het hotel binnenstapt, merk je dat ecologische karakter niet meteen op. Er hangen bijvoorbeeld nergens tekstbordjes die uitleggen hoe duurzaam we werken. Al vind je het hele verhaal wel terug op onze website. Waarom die aanpak? Omdat het concept van ons hotel ruimer is dan dat ecologische karakter alleen.”

“Duurzaamheid is voor ons een heel groot begrip. Ook mentaal welzijn valt daaronder. Daarom vind je op elke kamer een yogamat en kunnen onze gasten de rust opzoeken in onze stilteruimte of bibliotheek. In elke kamer ligt ook een soort ‘bijbel’. Dat is een leuk boekje boordevol korte, inspirerende teksten. Daarin kunnen de mensen voor het slapengaan eventjes bladeren. We stimuleren onze gasten om aan ‘slow tourism’ te doen. Daarom nemen we veel prikkels weg, zodat mensen hier volledig op hun eigen tempo kunnen verblijven.”

Welke tips deel je graag met gelijkgezinde ondernemers?

“Durf je dagelijkse werking onder de loep te nemen. Vaak maken kleine ingrepen al een groot verschil. Daarvan is ons ontbijtverhaal een mooi voorbeeld. Je moet de stap gewoon durven zetten, want de impact van zo’n verandering valt best goed mee.”

“Technische aanpassingen lonen natuurlijk vaak de moeite. Al moet er een realistische terugverdientijd tegenover staan, zodat je investering ook financieel gezond is. Wij lieten ons daarom bijstaan door een professioneel architectenbureau. Dat leverde ons veel nuttige ideeën op.”

HOTEL ROSA

“Lokale, biologische, verpakkingsvrije producten serveren? Dat is best haalbaar.”

Aan de ontbijttafel zijn alle dranken en voedingswaren afkomstig van lokale producenten.

Verstillen en tot jezelf komen: dat is waartoe Hotel Rosa, dat onlangs een award voor Best Hotel Design won, je uitnodigt.

De kamers poetsen? Dat gebeurt met ecologische producten. Tijdens hun verblijf kunnen gasten de tussentijdse poetsbeurt van hun kamer vrijwillig overslaan. In ruil daarvoor vult Hotel Rosa een brooddoos van een Oostends kind dat opgroeit in armoede.

ONDERNEMERS OVER HUN INVESTERINGEN

ECOLOGISCH WELLNESSEN: (ON)MOGELIJK?

Duurzaam leven: dat betekent ook zorg dragen voor je lichaam en geest. De populariteit van zwembaden en wellnesscentra neemt dan ook alsmaar toe. Heel wat ondernemers spelen in op die trend. Maar valt zoiets wel te rijmen met een ecologische visie? We vroegen het aan Bolwerk, B&B De Arend en B&B-Wellness-Restaurant Herenhuis.

B&B DE AREND IN NIEUWPOORT

WESTHOEK BRUGSE OMMELAND

LEIESTREEK KUST

3X WELLNESS MET EEN ECOLOGISCHE VISIE

BOLWERK CULTURELE VRIJHAVEN IN KORTRIJK

B&B WELLNESS RESTAURANT HERENHUIS IN IZEGEM

BOLWERK “DE ZWEMVIJVER ZIET ER HEEL STRAK

UIT, HET IS NIET ZOMAAR

EEN

PUT IN DE GROND”

Materialen recupereren, investeren in groene energie, kansen bieden aan jongeren … ecologische en sociale duurzaamheid behoren tot het DNA van Bolwerk. Deze culturele vrijhaven in Kortrijk pakt niet alleen uit met een bloeiende parktuin. Achteraan pronkt sinds kort een natuurlijke zwemvijver.

Aan duurzame keuzes geen gebrek bij Bolwerk. Het volledige pand werd ingericht met recuperatiematerialen en ecologische bouwmaterialen. Een zonnecollector brengt het verwarmingswater op temperatuur. Schijnt de zon niet? Dan springt de pelletverwarmer bij.

Extra beleving mét oog voor duurzaamheid

Begin 2023 ging Bolwerk nog een stap verder: het installeerde een pv-installatie met batterijen en een natuurlijke zwemvijver. Die zorgt voor meer beleving op de site.

En dat op een duurzame manier. De zwemvijver verbruikt namelijk amper energie.

“Aan een natuurlijke zwemvijver moet je helemaal geen chemicaliën toevoegen.”

“We verwarmen de zwemvijver bewust niet. En er is ook geen mechanisch filtersysteem aanwezig”, verklaart zaakvoerder Ruben Benoit. “Aan de achterkant van de vijver is er een compartiment met lavastenen. Daarin groeien de planten. Samen met de lavastenen filteren die het water. We moeten dus geen chemicaliën toevoegen. Al heb je natuurlijk wel een pomp nodig die het water van de zwemvijver door de planten en de lavastenen laat circuleren.”

De natuurlijke zwemvijver van Bolwerk. Door de zwarte liner (binnenbekleding) en betonnen keerwanden ziet die er heel modern uit.

Optimale plantcombinatie

Een zwemvijver vul je dus één keer met leidingwater. Daarna doen de stenen en de planten al het werk. “We monitoren de waterkwaliteit heel nauwgezet. Want dat is net iets moelijker dan bij een gewoon zwembad, waar je de chloor- en pH-waarden opmeet en meteen kunt bijsturen waar nodig. Voor een zwemvijver heb je een doeltreffende plantcombinatie nodig. En je filterplanten moeten goed kunnen gedijen in je vijver. Daarom vroegen we advies bij Ecoz.”

Modern design

Ook tijdens het ontwerpen van de zwemvijver liet Ruben zich bijstaan door experts. “Bij een zwemvijver denken veel mensen aan een simpele put in de grond. Toch kun je een zwemvijver heel knap inrichten. De onze ziet eruit als een strak zwembad. Het is rechthoek van 4 op 10 meter. De diepte bedraagt 1.60 meter. Al zit de vijver amper 30 centimeter onder de grond. Het grootste gedeelte bevindt zich dus bovengronds. De keerelementen zijn van beton, waardoor het heel modern oogt.”

Deze investeringen werden gerealiseerd met de financiële steun van Provincie West-Vlaanderen ( via het reglement ‘Beleef West-Vlaanderen)’ en met het inhoudelijk advies van Westtoer (via het project ‘’Van energiescan tot actie’).

HERENHUIS “WE MOETEN ONZE WELLNESSRUIMTE NU NIET MEER VERWARMEN”

In oktober 2022 opende Herenhuis Izegem opnieuw de deuren na intensieve verbouwingswerken. De reden van die renovatie? De bestaande B&B en wellnessruimte verduurzamen.

“Hoe kunnen we zelf zoveel mogelijk energie opwekken en onze onderneming dus energie-efficiënter maken? Deze vraag stond centraal toen we de plannen voor de verbouwingswerken opmaakten”, frist zaakvoerder Yves Vandenabeele het geheugen op.

“Vroeger bedroeg de verwarmingskost voor de wellnessruimte 7.000 euro per jaar. Nu verwarmen we die ’s winters zelfs helemaal niet meer.”

Professionele begeleiding

In aanloop naar de verbouwingswerken volgden Yves en zijn collega’s Virginie en Severine een coachingtraject via de Provincie en lieten ze zich bijstaan door diverse professionals. “Onze architect berekende hoeveel extra isolatie we moesten voorzien in de vloer, de muren en het dak. In totaal kwam er 20 centimeter bij. Je kunt daar natuurlijk nóg verder in gaan. Maar op een bepaald moment haal je de kostprijs van die extra centimeters er de eerste tien jaar niet meer uit. Je moet dus nagaan welke dikte jou het beste rendement oplevert”, tipt Yves.

Geen verwarming meer nodig

Nog een aanpassing: in de wellnessruimte werd het dubbel glas van de ramen vervangen door driedubbel isolatieglas.

GA NA

WELKE DIKTE

JOU HET BESTE

RENDEMENT

OPLEVERT

“In combinatie met de extra isolatie in de muren, het dak en de vloer blijft de temperatuur in de wellnessruimte nu het hele jaar door perfect op peil. In de winter moeten we de ruimte zelfs niet meer verwarmen. Ze houdt de warmte die opgewekt wordt door de toestellen namelijk uitstekend vast. Een groot verschil met vroeger, toen we voor de wellness zo’n 7.000 euro per jaar aan verwarmingskosten betaalden.”

Zuinige, elektrische toestellen Yves, Virginie en Severine vervingen ook de toestellen in de wellnessruimte door duurzame exemplaren. “De sauna, infraroodcabine, hammam en het bubbelbad werken op elektriciteit. Daarbij kozen we voor zuinige, energie-efficiënte toestellen. Ook de isolatie van de saunaruimte pakten we aan. Als je de sauna ’s avonds aflegt, voelt hij de volgende ochtend zelfs nog altijd warm aan.”

Dit renovatieproject werd gerealiseerd met de financiële steun van Provincie West-Vlaanderen (via het reglement ‘Beleef West-Vlaanderen’) en kreeg inhoudelijk advies via het Europees project Businessmodellen Booster.

Het bubbelbad staat buiten op het terras van het wellnesscomplex

DE AREND “DANKZIJ ONZE DUURZAME SWITCH KONDEN WE EEN WELLNESS PLAATSEN”

Zo’n vijf jaar geleden startten Tania Clarys en Olivier

Willaert met de renovatie van B&B De Arend. Ze installeerden zonnepanelen, batterijen, waterpompen en een waterstofcentrale. En voorzagen hun B&B in Nieuwpoort-Stad van een gloednieuwe buitenwellness met verwarmd zwembad.

“Onze B&B is gevestigd in een mooi, historisch pand. Onderaan baten we onze tearoom uit, waar we vers roomijs draaien. Op de verdiepingen erboven vind je de zes gastenkamers. Die werden vroeger allemaal verwarmd op elektriciteit. En ook in de tearoom lag het elektriciteitsverbruik heel hoog. Zelfs nog voordat de energiecrisis uitbrak, was die situatie zowel praktisch als financieel allesbehalve optimaal”, deelt Olivier.

Uitgebreide studie

Toen Westtoer (De Kust) en Provincie West-Vlaanderen via het project FACET duurzaamheidsadvies zouden verlenen, legden Tania en Olivier hun vragen voor aan de jury. Die wees hen een professionele coach toe. “De ingenieur kwam hier eerst logeren, zonder dat hij zichzelf kenbaar maakte. Pas tijdens het uitchecken verklapte hij wie hij was en hoe hij onze B&B wou verduurzamen. Zijn vooruitstrevende plan sprak ons meteen aan”, getuigt Olivier.

Dat plan werd al snel omgezet in realiteit. B&B De Arend sloot een maand de deuren voor grote renovatiewerken. “Het gebouw is nu uitgerust met een airconditioningsysteem dat tijdens de winter ook warmte kan blazen. Op het dak liggen zesentwintig zonnepanelen. Die zijn gekoppeld aan drie batterijen. Daarmee wekken we de elektriciteit voor de gastenkamers volledig zelf op.”

Ruimte voor wellness

Dankzij die investeringen nam de energiefactuur van B&B De Arend een spectaculaire duik. “Omdat we zoveel elektriciteit konden besparen, creëerde dat nieuwe mogelijkheden. We besloten om een wellness met sauna, hottub en verwarmd buitenzwembad te plaatsen.”

“Die toestellen worden zo goed als volledig verwarmd met de elektriciteit die we zelf opwekken. We installeerden ook warmtepompen voor het zwembad. Die krijgen energie via onze waterstofcentrale. Zo’n centrale wekt zelf elektriciteit op doordat het aardgas omzet in waterstof. Dat proces is volledig CO2-neutraal en er komt bovendien warmte bij vrij die we recupereren in de douches”, legt Olivier uit. “Enkel tijdens de wintermaanden moet ik een stukje energie bijkopen. Maar dan betaal ik wat extra voor groene elektriciteit.”

Breder publiek

De buitenwellness betekende een serieuze upgrade voor de B&B. “We bestaan intussen zestien jaar en trokken vooral een ouder publiek aan. Die mensen komen vandaag nog altijd over de vloer. Al voegden we dankzij de wellness ook heel wat dertigers en veertigers aan ons klantenbestand toe. Wat ons logies toekomstbestendiger maakt.”

Belang van onafhankelijk advies

De ultieme tip van Olivier voor collega-ondernemers?

Dat is om zich te laten begeleiden. “Alleen zou ik nooit aan deze renovatie begonnen zijn”, geeft Olivier toe. “Het is erg moeilijk om je energiefactuur te analyseren en om op basis daarvan uit te rekenen welke installatie welke besparing kan opleveren. Dat is werk voor specialisten.”

“Een ingenieur denkt ook veel verder. Aanvankelijk wilde ik hier al het water recupereren. Hij zei dat ik daar beter niet aan zou beginnen. Het zou namelijk twintig jaar duren eer ik dat zou terugverdienen. Hij stelde dan wel een waterstofcentrale voor, iets waaraan ik zelf nooit gedacht zou hebben. Zonder assistentie dreig je de verkeerde investeringen te maken. Al zou ik wel aanraden om voor een onafhankelijke expert te kiezen. Iemand die dus niet vasthangt aan een bepaald merk en die neutraal advies geeft.”

Dit renovatieproject werd gerealiseerd met de financiële steun van Provincie West-Vlaanderen (via het reglement ‘Beleef West-Vlaanderen’).

Het verwarmde buitenzwembad van B&B De Arend.

DOSSIER ELEKTRISCHE LAADPALEN

ZO KIES JE EEN LAADPAAL OP MAAT VAN JOUW LOGIES

Alsmaar meer logeeradressen bieden hun klanten een laadpaal voor elektrische wagens aan. Een interessante investering. Al komt er soms heel wat research bij kijken. Zo bestaan er een heleboel modellen.

De ene al wat krachtiger en prijziger dan de andere.

Hoe hak je de knoop nu best door? We vroegen het aan de West-Vlaamse ervaringsdeskundigen

Kathleen Devinck (Parkhotel De Panne), Katrien Grauwet (Vakantiehuis Hoy), Veroniek Spiessens (B&B en vakantiewoning PassaDia) en Klaas Van Nevel (outdooractiviteiten Buitenbeetje).

Waarom investeerden jullie in één of meerdere elektrische laadinstallaties?

Veroniek “Het aantal elektrische auto’s stijgt, zeker in de bedrijfswereld. Daarmee groeit ook de vraag naar logeeradressen met een laadinstallatie. We wilden daarop inspelen, zodat we die potentiële overnachtingen niet zouden mislopen.”

Er bestaan heel wat merken en types laadpaden. Hoe hakten jullie de knoop door?

Klaas “Mijn principe is ‘schoenmaker blijf bij je leest’. Daarom volgde ik het advies van mijn elektricien. Natuurlijk kun je altijd het onderste uit de kan halen. Zo levert een groepsaankoop je vast de beste prijs op.

Maar dan is je leverancier misschien aan de andere kant van het land gevestigd. Wat als er dan eens een technieker langs moet komen? Ik koop liever lokaal.”

Katrien “Wij deden onze research zelf. Wat je eerst moet nagaan, is welke elektriciteitsleidingen er in je straat liggen. In ons geval zijn die al wat ouder. Daardoor was het niet mogelijk om een snellader te plaatsen, want daarvoor moet je een 3-fasenaansluiting kunnen aanvragen. Daarnaast wilden we dat onze klanten hun eigen laadpas konden gebruiken. Door die eis bleven er niet veel mogelijkheden over. Uiteindelijk vroegen we offertes op bij Smappee en MobilityPlus. We hakten de knoop door op basis van de prijs.”

Deze projecten werden gerealiseerd met de financiële steun van Provincie West-Vlaanderen (via het reglement ‘Beleef West-Vlaanderen’).

Niemand koos uiteindelijk voor snelladers?

Kathleen “Wij hadden oorspronkelijk elektriciteitskabels voor snelladers voorzien. Toch installeerden we laadpalen met een vermogen van 11 kW, geen snelladers dus. Waarom? Een snellader zorgt voor een enorme stijging van je piekverbruik, waardoor je elektriciteitsfactuur mee de lucht inschiet. Onze gasten hebben ook voldoende aan een gewone laadpaal. Hun wagen staat toch altijd een aantal uren op de parking. Snelladen is dan niet nodig.”

Maken jullie laadpalen gebruik van zonne-energie?

Kathleen “Ja, op ons dak liggen er zonnepanelen. Wanneer de zon schijnt, laden de auto’s dus vooral op zonne-energie. We beschikken ook over drie batterijen. Laden de mensen ’s avonds of ’s nachts? Dan kan de energie dus van de batterijen komen.”

Ook een slim monitoringssysteem kan dat probleem helpen oplossen?

Katrien “Inderdaad. Slimme laadpalen, zoals die van Smappee, beschikken over een app. Daarmee pas je de instellingen van je laadpaal aan. Je kunt de wagens bijvoorbeeld enkel overdag laten laden wanneer de zon schijnt. Of je kunt een maximaal piekverbruik instellen. Daarbij bepaal je aan welke huishoudtoestellen Smappee voorrang moet geven.”

Hoe rekenen jullie de kostprijs van de laadbeurten af?

Veroniek “Onze gasten gebruiken hun eigen laadkaart. De laadpaal is compatibel met kaarten van andere providers. Nadat gasten hun wagen naast de paal parkeerden, swipen ze met hun kaart over de laadpaal. Daarna begint de laadbeurt. De betaling wordt door onze provider geregeld. Wij moeten zelf dus geen extra administratie verrichten. Dat geld komt aan het eind van de maand op onze rekening. Al moeten we voor die service elke maand een abonnementskost betalen.”

Kathleen “Wij beheren onze laadpalen zelf. Daardoor zijn we vrijgesteld van zo’n abonnement. Omdat we meerdere palen hebben, ging dat ons jaarlijks ongeveer 800 euro kosten. Wanneer onze gasten hun wagen willen opladen, geven we hen onze eigen laadkaart mee. Die registreert het exacte verbruik. Zo berekenen we de kostprijs van elke laadbeurt. De gasten betalen rechtstreeks aan ons. Er is wel één nadeel: mensen met een bedrijfswagen kunnen de laadkaart van de firma hier niet gebruiken.”

Wanneer gasten met hun eigen laadkaart kunnen betalen, is je laadpaal publiek toegankelijk?

Veroniek “Dat klopt. Onze laadpaal is publiek toegankelijk, maar dat zien wij eerder als een voordeel. Er komt geen massa volk op af. Maar als onderneming kun je een publieke laadpaal 150 procent fiscaal aftrekken. Ook al staat die laadpaal op private grond.”

Als eigenaar van de laadpaal bepaal je zelf hoeveel je aanrekent per kWh?

Klaas “Dat klopt. Je kiest zelf hoe vaak je je prijzen aanpast. Dat is voor mij al een hele zoektocht geweest. Ik pas mijn prijzen niet zo vaak aan, om de workload niet te verhogen. Maar als de prijzen plots de lucht inschieten, moet je natuurlijk iets ondernemen. Anders verlies je er geld aan.”

Kathleen “Wij herberekenen onze tarieven één keer per maand. Daarvoor gebruiken we de CREG-tarieven die maandelijks worden gepubliceerd. Zo ben je altijd mee met de prijsstijgingen en -dalingen op de elektriciteitsmarkt en vraag je een marktconforme prijs voor het laden aan de laadpaal.”

Zorgen jullie laadpalen effectief voor meer overnachtingen?

Katrien “Het is de toekomst. Alsmaar meer mensen rijden elektrisch, bij ons doet één op twee gasten dat nu al. In de toekomst zullen alle logeeradressen een laadpaal nodig hebben. Plan je verbouwingen? Dan zou ik zeker aanraden om minstens al een kabel voor een laadpaal te voorzien.”

KLAAS VAN NEVEL

Outdooractiviteiten Buitenbeentje

KATRIEN GRAUWET

Vakantiehuis Hoy

VERONIEK SPIESSENS

B&B en Vakantiewoning Passa Dia

De dubbele laadpaal van PassaDia

De slimme laadpaal van Parkhotel De Panne

KATHLEEN DEVINCK

Parkhotel De Panne

Wist je dat Parkhotel De Panne niet enkel elektrische laadpalen plaatste? Het logies voerde ook nog heel wat andere duurzame investeringen uit. Benieuwd? Scan de QR-code om de video te bekijken.

DOSSIER ELEKTRISCHE LAADPALEN

DE LAADPAAL

ALS VERDIENMODEL: HAALBAAR OF NIET?

Hoe snel verdien je je investering in een elektrische laadpaal terug? En kun je er zelfs winst mee maken? Dat vroegen we aan Niels Vandeghinste, Energy Manager bij AYA en ondertussen werkzaam bij E-luse.

EXPERT AAN HET WOORD

Voor hij dieper ingaat op de terugverdientijd, geeft Niels eerst nog wat algemene tips mee. “Maak eerst een duidelijke situatieschets. Bepaal hoeveel laadpalen je wilt plaatsen, hoe ze er moeten uitzien en aan welk vermogen je wilt laden. Je net moet namelijk sterk genoeg zijn. Neem zeker een professionele installateur onder de arm die dat voor jou kan nagaan. Laat ook je aansluiting checken. Zeker wanneer je snelladers plaatst, heb je namelijk een 3-fasige elektriciteitsaansluiting nodig.”

WETTELIJKE VERPLICHTINGEN

Ondernemingen die een nieuwbouw plaatsen of ingrijpende verbouwingswerken uitvoeren, zijn sinds maart 2021 in sommige gevallen verplicht om minstens twee oplaadpunten op hun parking te voorzien. Vanaf 2025 zullen er ook eisen gelden voor bestaande gebouwen. “Staar je niet blind op die wettelijke verplichtingen”, adviseert

Niels. “Want na een tijdje zijn die achterhaald. Installeer je laadpalen? Doe het dan meteen zo goed mogelijk. Zodat je maar één keer moet investeren. En dat je in de toekomst, door een eventuele verstrenging, geen tweede keer berekeningen en werken moet laten uitvoeren. Want dat komt uiteindelijk duurder uit.”

WAT ALS JE LOGIES NIET OVER EEN OPRIT OF PARKEERPLAATSEN BESCHIKT?

“Iedereen heeft het recht om een publiek laadpunt aan te vragen bij de Vlaamse Overheid”, weet Niels. “Als je een elektrische wagen hebt, maar niet in de mogelijkheid bent om een laadpunt te plaatsen, dan moet de overheid er eentje voorzien op maximaal 250 meter van je woonst.”

“Ook als logies kun je zo’n aanvraag indienen. Heb je echter geen eigen elektrische wagen, maar wil je je gasten wel de mogelijkheid bieden om hun auto op te laden? Vermeld dat dan in je aanvraag. De overheid is in dat geval niet expliciet verplicht om voor een oplossing te zorgen. Maar de kans dat ze toch op je aanvraag ingaan, is reëel.”

TIP 1 SNELLADER VERSUS TRAAGLADER

“Al zou ik een snellader niet meteen aanraden. Ten eerste is er de hogere aankoopprijs”, gaat Niels verder. “De meeste hotelgasten laten hun wagen vaak meerdere uren op de parking staan. Ze hebben dus geen snellader nodig. Want op een paar uur tijd, laadt een klassieke traaglader van 11 kW de autobatterij voor minstens 75 procent vol.”

“Ook door het capaciteitstarief is een snellader minder interessant. Een snellader zorgt voor een enorme piek in je verbruik, waardoor je elektriciteitskost de lucht in gaat.”

TIP 2

INSTALLEER ZONNEPANELEN

“Wanneer je zonnepanelen hebt, daalt de kostprijs van je elektriciteit erg sterk. Daarmee groeit de winstmarge op de stroom die jij verkoopt via je laadpalen. Bovendien drukken ze je piekverbruik.”

“Batterijen waarin je de opgewekte zonne-energie opslaat, kunnen een mooie aanvulling zijn daarop. Zeker wanneer een wagen ’s avonds of ’s nachts oplaadt. Al heeft een autobatterij een veel grotere opslagcapaciteit (60 kWh) dan een klassieke thuisbatterij (10 kWh). Moedig je klanten dus aan om vooral overdag te laden, wanneer de zon schijnt”, voegt Niels toe.

TIP 4 VRAAG

OFFERTES OP

Een dubbele traaglader van 22kW installeren, kost al snel 3.000 à 4.000 euro. Toch kan de totaalprijs een pak hoger liggen. Heel wat factoren hebben namelijk een invloed. “Is je elektriciteitsnet niet zwaar genoeg? Of komt de laadpaal ver van je elektriciteitskast te staan? Dan heeft dat een enorme impact op het totale prijskaartje”, merkt Niels op.

“Daarnaast zijn er verschillende, kwalitatieve aanbieders op de markt. Denk aan Alfen, Smappee, Blitzpower … Natuurlijk hanteren ook installateurs verschillende prijzen. Daarom zou ik aanraden om verschillende offertes op te vragen en om zeker voor een betrouwbare, kwalitatieve installateur te kiezen. Controleer ook op welke fiscale voordelen je al dan niet aanspraak kunt maken.”

TIP 3 BASEER JE OP CREGTARIEVEN

Is je laadpaal geïnstalleerd? Dan kun je die al op korte tijd terugverdienen. Op voorwaarde dat je voldoende winst maakt op de elektriciteit die je tijdens elke laadbeurt verkoopt. “Je koppelt je verkoopprijs best aan de CREG-tarieven. Die worden maandelijks gepubliceerd. Heb je een slimme laadpaal? Dan kun je die koppeling zelfs automatisch laten gebeuren.Tel bovenop dat CREG-tarief een winstmarge van 10 tot 20 eurocent per kWh. Je moet er natuurlijk wel voor zorgen dat er genoeg geladen wordt. Vergelijk je tarieven dus zeker met die van de laadpalen in de buurt en verlaag je winstmarge als blijkt dat je prijs niet competitief is.”

TIP 5

GEBRUIK EEN SLIM ENERGIEBEHEERSYSTEEM

“Beschikt je laadpaal over een slim energiebeheersysteem? Maak daar dan optimaal gebruik van”, rondt Niels zijn lijst af. “Zo’n systeem koppelt je laadpaal aan je elektriciteitsverbruik. Zo kun je de wagens enkel laten opladen wanneer er zonne-elektriciteit opgewekt wordt en moet je voor de laadbeurten dus minder tot zelfs geen energie aankopen bij je leverancier.”

“Je kunt ook een maximaal piekverbruik instellen. Daarmee vermijd je extra kosten. Laat de wagens bijvoorbeeld aan 5 kW opladen. Dat volstaat vaak al wanneer de auto’s de hele nacht in de stekker zitten. Een laadpaal zal natuurlijk altijd voor een stijging in je piekverbruik zorgen. Meld de verwachte stijging zeker aan Fluvius. Zo voorkom je dat je boetes moet betalen omdat je je verwachte piekvermogen hebt overschreden. Afhankelijk van je regio bedraagt die boete jaarlijks gemiddeld 40 euro per extra kW.”

BIJNA DRIEKWART

TOERISTEN

WIL VOETAFDRUK REDUCEREN

ZO TREK JIJ HEN AAN...

Zijn toeristen begaan met de ecologische voetafdruk van hun vakantie? Ja! Dat bevestigen verschillende recente onderzoeken. Je logies verduurzamen, levert je dus niet alleen energiewinst op. Het kan ook voor meer overnachtingen zorgen.

ONDERZOEK

BEREIDHEID OM DE REISPLANNEN AAN TE PASSEN IN FUNCTIE VAN DUURZAAMHEID

Elk kwartaal ondervraagt ABTO 850 Belgen die een binnen- of buitenlandse reis plannen. Daaruit blijkt dat iets meer dan 70 procent van de ondervraagden in meer of mindere mate bereid is de reisplannen aan te passen in functie van duurzaamheid.

overweegt om extra te betalen voor een reis die voor een kleinere ecologische voetafdruk en/of minder CO2-uitstoot zorgt.

16 % 30% 47 %

betaalt nu al extra voor een reis die voor een kleinere ecologische voetafdruk en/of minder CO2-uitstoot zorgt.

70 %

49%

heeft nog niet voor een ecologische accommodatie gekozen, maar overweegt het wel.

kiest nu al voor een ecologische accommodatie.

In april 2023 bevroeg Booking.com 33.000 internationale reizigers. Wat bleek?

MEER DAN 3/4

van de toeristen wil ecologischer reizen

43%

van de respondenten is zelfs bereid daarvoor iets extra te betalen

DUURZAAMHEID LOONT: HET SUCCESVERHAAL VAN

VAKANTIEWONING UILENVLUCHT

Net omdat het bewustzijn bij de consument vergroot, loont het dus absoluut de moeite om als ondernemer te communiceren over je duurzame visie en (geplande) initiatieven.

Wekt je logies zelf energie op via zonnepanelen? Kunnen gasten tijdens hun verblijf hun elektrische wagen opladen? Worden de kamers gereinigd met ecologische, anti-allergene schoonmaakproducten? Bestaat het ontbijt uit verse, streekgebonden lekkernijen? Het zijn stuk voor stuk belangrijke argumenten die de milieubewuste toerist ervan kunnen overtuigen om een verblijf in jouw logies te boeken.

Dat merken ook Lindsey Beele en Bart Markey. Drie jaar geleden startten ze met de bouw van vakantiewoning Uilenvlucht in Veurne. Ze gingen voor een duurzame, rolstoeltoegankelijke woning die plaats biedt aan negen gasten. En dat concept slaat bijzonder goed aan. “Intussen is de woning zogoed als elk weekend bezet. Op anderhalf jaar tijd stond het slechts één weekend leeg”, deelt Bart. En er is nog meer goed nieuws: dankzij talrijke milieubewuste investeringen bedragen de maandelijkse kosten voor verwarming en elektriciteit amper 120 euro.

Bekijk de video over vakantiehuis Uilenvlucht.

Een ecologische, rolstoelvriendelijke vakantiewoning? Daar is vraag naar. Dat bewijzen Bart en Lindsey. In deze video vertelt Bart hoe ze de verbouwingen aanpakten en deelt hij enkele nuttige tips.

Scan de QR-code om de video te bekijken.

ZO COMMUNICEER JE BEST OVER JE

INITIATIEVEN

Hoe pak je dat nu het best aan: je (potentiële) gasten zo goed mogelijk informeren over je duurzame keuzes en investeringen? Hieronder geven we je enkele tips.

1 VIA JE EIGEN WEBSITE

Het meest voor de hand liggende communicatiekanaal?

Dat is je eigen website. Verwijs op strategische plaatsen naar de duurzame investeringen die je deed. Hou je er een uitgebreidere ecologische visie op na?

Voorzie dan een apart tekstblok of een afzonderlijke webpagina waarin je je aanpak toelicht. Communiceer helder en transparant. Deins niet terug voor een kleine portie storytelling en vertel je lezers gerust waarom je zo’n ecologische aanpak belangrijk vindt.

2 VERMIJD GREENWASHING

De tweede tip is meteen een stevige waarschuwing: wees eerlijk en vermijd greenwashing. Vooral in hun reclamecampagnes doen heel wat merken zich duurzamer voor dan ze werkelijk zijn. Dat heeft vaak een averechts effect. Verbloem je eigen initiatieven dus niet. Niemand verwacht dat je 100 procent duurzaam werkt. Wat je wel kunt doen: beschrijf je toekomstvisie. Vertel wat je nu al onderneemt en welke aanpassingen en acties nog op je wenslijst staan.

3 DEEL JE SUCCESSEN

Plaatste je een elektrische laadpaal? Verving je je chemische schoonmaakproducten door een biologisch afbreekbaar alternatief? Communiceer over je successen. Voor grotere investeringen loont het zeker de moeite om een hapklaar persbericht uit te sturen aan de lokale journalisten.

Zo krijgt je logies misschien wel een artikeltje in de krant dat je vervolgens kunt delen op de sociale mediakanalen van je logies. Gaat het om een kleinere stap in de ecologische richting? Post dan een berichtje op je socials met wat meer info en een leuke foto.

4 INFORMEER JE GASTEN

Ook tijdens hun verblijf zitten je gasten af en toe met vragen. Misschien zijn ze wel benieuwd naar wie de lekkere kazen aan het ontbijt produceerde. Of wie weet plannen ze thuis verbouwingswerken en zijn ze nieuwsgierig naar hoe jij je pand energie-efficiënter maakte. Ongetwijfeld sta je je gasten dan enthousiast te woord. Al heb je daar vast niet altijd evenveel tijd voor. Een praktische oplossing? QR-codes! Die maak je zelf makkelijk online aan en hang je nadien gewoon ergens op. Zo kan een QR-code in de badkamer je gasten bijvoorbeeld wat meer informatie bezorgen over de waterbesparende douchekoppen. Via de webtekst die achter de QR-code zit, geef je makkelijk mee hoeveel liter water de koppen per douchebeurt uitsparen. En verzeker je je gasten dat ze qua comfort helemaal geen verschil zullen ondervinden.

Heb je één of meerdere medewerkers in dienst? Zorg dan dat ook zij goed op de hoogte zijn van je visie, zodat ze eventuele vragen rechtstreeks kunnen beantwoorden.

HET WORDT NÓG FIJNER VOOR

JE GASTEN WANNEER ZE EEN

LEUKE BELEVING AAN JOUW DUURZAME INITIATIEVEN KUNNEN KOPPELEN

5 BRENG JE PARTNERS

OP

DE HOOGTE

Verhuur je je vakantiewoning via airbnb of Booking.com? Of staat je B&B in de logiesdatabank van Westtoer? Zorg dan dat het ecologische karakter van je logies ook daar netjes vermeld wordt. En besteed extra aandacht aan de zaken die voor potentiële gasten écht doorslaggevend kunnen zijn. Denk maar aan de aanwezigheid van een laadpaal.

Handig om te weten: Booking.com werkt met een duurzaamheidsbadge, waarbij ecologische logeeradressen één tot drie groene blaadjes aan hun logies kunnen koppelen. De badge maakt potentiële gasten in één oogopslag duidelijk welke logeeradressen (veel) aandacht aan hun ecologische voetafdruk besteden.

6 KOPPEL BELEVINGEN

AAN JE ACTIES

Het wordt nóg fijner voor je gasten wanneer ze een leuke beleving aan jouw duurzame initiatieven kunnen koppelen. Werk je bijvoorbeeld samen met een lokale, biologische boerderij? Dan kunnen je gasten er misschien een rondleiding achter de schermen volgen … of er van een heerlijk hoeve-ijsje genieten op een zomers pop-upterras. Zo stel je je gasten dus een leuk uitje voor én vertel je hen intussen over de duurzame link tussen hun activiteit en jouw logies

INTERESSE IN HET GREEN KEY LABEL?

LOGIES EN MEETING LOCATIES KUNNEN EEN PROVINCIALE SUBSIDIE

KRIJGEN OM HET LABEL TE BEHALEN OF VERNIEUWEN. www.westtoer.be/green-key

WATER BESPAREN: EXPERT AAN HET WOORD

HOE BEPERK JE JE

WATERVERBRUIK?

WATEREXPERTE VEERLE

DEPUYDT GEEFT TIPS

Water is het nieuwe goud. Het wordt alsmaar schaarser … en in de toekomst ook duurder. Daarom zoeken veel ondernemers naar manieren om hun waterverbruik te beperken. Hoe je nu net water bespaart en recupereert? Dat vertelt Veerle Depuydt, water innovator bij Vlakwa (Vlaams Kenniscentrum Water).

De toeristische sector consumeert heel wat water. Vooral drinkwater, blijkt uit onderzoek van Vlakwa. Dat levert veel logies een hoge waterfactuur op. En een pak onzekerheid. Want dat er altijd drinkbaar water uit de kraan stroomt, wordt alsmaar minder evident.

Je waterverbruik onder de loep nemen, is dan ook geen overbodige luxe. Je kunt er heel wat geld mee besparen en je maakt je logeeradres toekomstbestendiger.

Hoe je dat aanpakt? En met welke voor- en nadelen je best rekening houdt? Dat legt experte Veerle Depuydt glashelder uit.

“ZIE ALLE WATERTOESTELLEN REGELMATIG NA: MET ZO’N SIMPELE MAATREGEL KUN JE WERKELIJK HEEL WAT WATER BESPAREN.”

TIP

1: KLEINE AANPASSINGEN, GROOT RESULTAAT

“Zelfs met minimale aanpassingen kun je grote resultaten boeken.” Met dat goede nieuws start Veerle haar advies. Een goed voorbeeld van zo’n kleine ingreep?

“Plaats spaarkoppen of (digitale) zandlopers in je douche. Spaarkoppen verbruiken veel minder water zonder dat je daar tijdens het douchen iets van merkt. Zandlopers motiveren mensen dan weer om hun douchebeurt zo kort mogelijk te houden.”

“Ook een regelmatig nazicht van alle toestellen raad ik sowieso aan. Denk maar aan een toilet dat blijft doorlopen. Of aan een defect aan je regenwaterput.

Baanbrekende onderzoeken

Door zijn afgelegen locatie moest Camping ’t Hof Bellewaerde op zoek naar alternatieve waterbronnen. Via de firma Rietland installeerde het een heuse Phytoparking, Omdat de camping op een archeologische site ligt, konden er niet zomaar graafwerken uitgevoerd worden. Daarom kozen de uitbaters voor een belucht percolatieveld, dat onder een bestaand afdak werd geplaatst.

In de overdekte schuur van Camping ’t Hof Bellewaerde kunnen gasten dus niet alleen hun fietsen parkeren. Zowel grijs als zwart afvalwater worden er gefilterd en omgezet naar herbruikbaar water dat zelfs de drinkwaterkwaliteit bereikt.

TIP 2: GRATIS WATERSCAN

“Veel ondernemers weten niet goed welke waterbronnen ze gebruiken, hoeveel ze jaarlijks voor water betalen en hoe ze die factuur kunnen reduceren. Daarop biedt de Waterscan een antwoord. KMO-bedrijven met een jaarlijks waterverbruik van minstens 500 m³ kunnen die scan gratis aanvragen via VLAIO”, tipt Veerle.

“Het resultaat van de Waterscan biedt veel nuttige inzichten en legt soms verdoken problemen bloot. Zo staan veel waterontharders in een vergeten hoekje. Vaak zijn die niet optimaal ingesteld, waardoor ze veel meer water verbruiken dan nodig”, haalt Veerle als voorbeeld aan.

TIP 3: REGENWATERPUT ALS

ALTERNATIEVE WATERBRON

Actief bezig zijn met je watertoestellen loont dus de moeite. Dat geldt vaak ook voor grotere investeringen, zoals de installatie van een regenwaterput. “Een regenwaterput is werkelijk een uitstekende waterbron. Via een klein filterproces levert het water op waarvan de kwaliteit absoluut goed genoeg is voor laagwaardige toepassingen. Met dat water kun je prima poetsen, je planten water geven, de toiletten doorspoelen … Natuurlijk mag je het gefilterde regenwater niet vermengen met het drinkwater. Wees daar dus heel aandachtig voor”, waarschuwt Veerle.

TIP 4: GRIJS AFVALWATER ZUIVEREN

Lever je graag bijkomende inspanningen? Dan kun je het grijs afvalwater van je douches, baden, wasmachines … met een Hydraloop collecteren, zuiveren en hergebruiken om je toiletten mee door te spoelen. “In de toeristische sector is deze techniek aan een flinke opmars bezig. Het is een goeie alternatieve waterbron voor ondernemers die geen regenwaterput hebben of over onvoldoende regenwater beschikken omdat het dak van hun logies te klein is. Een extra reden om een Hydraloop te plaatsen, is dat veel jonge mensen bewust duurzamer leven en reizen. Daardoor maakt zo’n investering je zaak aantrekkelijker en toekomstbestendiger.”

“Met zo’n systeem verbruik je ongeveer evenveel gezuiverd water als dat je er produceert. Met een regenwaterput is dat niet altijd het geval. Hemelwater is niet constant beschikbaar. Als je veel regenwater nodig hebt, kan dat een probleem zijn. Daardoor is een Hydraloop in sommige gevallen zelfs voor ondernemingen mét een regenwaterput een waardevolle aanvulling. Al moet je het economisch plaatje wel analyseren, zodat de investering voldoende opweegt tegen het rendement.”

“DE BODEM IS ALS EEN SPONS. HOE MEER WIJ ONTHARDEN, HOE MEER WATER DE BODEM KAN VASTHOUDEN.”

De plantenfilter van Gust’Eaux zet grijs en zwart afvalwater om in water voor laagwaardige toepassingen (bvb. doorspoelen toiletten). Een tijdje werd er zelfs aan doorgedreven zuivering gedaan, wat premium drinkwater opleverde.

TIP 5: DE NATUUR ALS FILTER

Een alternatief voor de Hydraloop? Dat is de helofytenfilter. Die maakt meestal gebruik van planten. Al vind je ook beluchte (én energie-efficiënte) systemen die geen planten vereisen, maar grind of graszoden inzetten. Zo’n filter bestaat uit een bak met granulaten. Daarin leven bacteriën die voor de nodige zuiverende werking zorgen. “Net als bij de Hydraloop dient dat gefilterde water uitstekend voor laagwaardige toepassingen. Een voordeel van deze technologie is dat deze heel robuust is. In de toeristische sector vloeit er het ene seizoen heel veel afvalwater naar de helofytenfilter. Het daaropvolgende seizoen is dat een pak minder. De plantenfilter is zo gebouwd dat het tegen die schommelingen bestand is”, merkt Veerle op. “Een Hydraloop is natuurlijk compacter dan een helofytenfilter. Al worden ook die alsmaar kleiner. Er zijn talloze mogelijkheden: sommige ondernemers vangen het gezuiverde water zelfs op in een folievijvertje en zorgen zo voor extra beleving in de tuin.”

TIP 6: ONTHARDING

Ook ontharding speelt een belangrijke rol. Want zeker in West-Vlaanderen staat het grondwaterpeil onder druk. Zorgen dat het regenwater zo goed mogelijk in de lokale bodem infiltreert, is daarom erg belangrijk. “Vergelijk de bodem met een spons. Hoe meer water naar de bodem vloeit, hoe meer grondwater die lokaal zal vasthouden. Dat is niet alleen goed voor je planten. Het is een vicieuze cirkel. Zo wordt ook een groot deel van ons drinkwater vanuit grondwater geproduceerd.”

Baanbrekende onderzoeken

Grijs en zelfs zwart afvalwater filteren en transformeren in hoogwaardig drinkwater?

Restaurant Gust’Eaux is ’s werelds eerste die daarin slaagt. Het legde een innovatieve plantenfilter aan en installeerde een reeks technologieën, waaronder membraantechnologie. Dankzij de plantenfilter (percolatieveld) is het gezuiverde water kwalitatief genoeg om te lozen in oppervlaktewater of om – beter nog – te gebruiken voor laagwaardige toepassingen, zoals het spoelen van de toiletten.

Al ging Gust’Eaux nog een stapje verder en zette het zijn afvalwater na doorgedreven zuivering tijdelijk zelfs in als premium drinkwater.

DOSSIER DE NATUUR OP JE BORD: ONDERNEMERSVERHALEN

DEZE ONDERNEMERS KIEZEN RESOLUUT VOOR BIOLOGISCHE STREEKPRODUCTEN

Volop inzetten op biologische, West-Vlaamse streekproducten: dat is wat Café Légumes en De Elzenhoeve doen. We maken kennis met deze enthousiaste ondernemers en werpen een blik achter de schermen.

SLIM EN GEZOND KOKEN MET CAFÉ LÉGUMES

“WE WERKEN VOLLEDIG BIOLOGISCH EN LOKAAL. LEVERANCIERS VINDEN? DAT IS DAARDOOR NIET ALTIJD EVIDENT.”

Wie een wandeling door het groene stadspark van Zwevegem maakt, botst plots op het charmante voormalige gemeentehuis. Vandaag biedt het statige gebouw onderdak aan Café Légumes, het geesteskind van Marieke Rysman en Veroniek Vergote.

Zoals de naam van de lunchbar doet vermoeden, koken de twee enthousiaste dames vooral met groenten. Zowel bekende als vergeten soorten belanden in de kookpot. Op voorwaarde dat ze deze eigenschappen op zak hebben: ze zijn kraakvers, seizoensgebonden, van biologische teelt én afkomstig uit de streek.

Het is waarschijnlijk een ganse zoektocht geweest om jullie concept uit te werken en de juiste leveranciers te vinden?

Veroniek: “Daar komt inderdaad wat bij kijken. Zeker omdat we voluit voor dat biologische, duurzame verhaal kiezen. Zo’n acht jaar geleden zijn we met Café Légumes begonnen, toen was dat nog als winterpop-up. Daaruit hebben we veel geleerd. Want je moet betaalbare, kwalitatieve leveranciers vinden die op zeer regelmatige basis voor voldoende hoeveelheden kunnen zorgen.”

Marieke: “We hebben intussen een partnership met drie lokale bioboeren. Daarnaast werken we samen met de koepelorganisatie Koolmees. Die verenigt verschillende West-Vlaamse bioboeren en levert hun producten aan horecazaken. Naast groenten biedt Koolmees ook droogvoeding en drank aan.”

Merken jullie dat het bewustzijn rond natuurlijke, gezonde voeding toeneemt?

Veroniek: “Absoluut. We krijgen klanten over de vloer die resoluut kiezen voor natuurlijke maaltijden op basis van streekproducten. Daarnaast zien we veel mensen die vroeger eerder ‘traditioneel’ aten en nu bewuster met hun voeding omgaan. Daar zit de pandemie wel voor iets tussen. We weten intussen allemaal dat je veel lichamelijke problemen kunt voorkomen door dagelijks op je voeding te letten. Natuurlijk zijn er mensen die daar nog niet helemaal in geloven. Die proberen wij te overtuigen.”

Hoe pakken jullie dat aan? Want rond groenten, slaatjes en gezonde gerechten bestaan wel wat misvattingen. Dat ze saai zijn, bijvoorbeeld.

Marieke: “We overtuigen de mensen vooral via onze bereidingen. Groenten zijn enorm lekker en veelzijdig. Je kunt één soort groente op talloze manieren klaarmaken. Wat telkens voor een andere smaak zorgt. Ook combinaties met noten, granen, peulvruchten en zaden levert verrassende, volwaardige maaltijden op.”

Veroniek: “In de keuken gaan we heel creatief en gedurfd te werk. En dat slaat aan. Onze klanten zijn regelmatig aangenaam verrast. Ze vragen ons zelfs vaak om recepten.”

Moeten jullie gasten soms wat uit hun ‘culinaire comfortzone’ stappen door jullie creatieve aanpak?

Marieke: “Ja, we sporen mensen aan om veel te proeven. Daarom bieden we onze gerechten aan in buffetvorm. Als mensen dan kiezen voor een bereiding die ze nog niet kennen, ligt hun hele bord er niet meteen mee vol. Volgens ons is dat de ideale manier om te ontdekken welke smaken je bevallen en welke niet.”

PROEVEN VAN HET BIOBOERDERIJLEVEN OP DE ELZENHOEVE

Waar je zo’n trotse teler van verse, seizoensgebonden streekproducten vindt?

In Torhout, bijvoorbeeld. Daar runt Dries

Maeckelbergh bioboerderij

De Elzenhoeve. Klanten kunnen er niet alleen winkelen, maar ook overnachten en boerderijworkshops volgen.

Het idee voor De Elzenhoeve ontstond zo’n acht jaar geleden, toen Dries de boerderij van zijn buurman overkocht. “Ik richtte hier een vakantiewoning op. Tegelijk nam ik de bestaande landbouwactiviteiten over. Al besloot ik meteen om op een andere manier aan landbouw te doen.”

Vanwaar de keuze om biologisch en kleinschalig te werken?

“Een contract aangaan met een grote fabrikant … dat zag ik absoluut niet zitten. Daarom koos ik voor het korte keten-principe. Via mijn webshop, groentepakketten, hoevewinkel en marktkraam verkoop ik rechtstreeks aan de klant. Waarom ik ook biologisch werk? Omdat ik de klanten de beste kwaliteit wil garanderen. Mijn groenten en fruit worden niet besproeid en bevatten geen schadelijke producten. Daar is veel vraag naar: zeker 80 procent van mijn klantenbestand is bewust bezig met voeding. Die mensen willen een eerlijk product.”

“ALS JE IN EEN FRANSE CHÂTEAU LOGEERT, IS JE VAKANTIE NIET COMPLEET ALS JE NIET

VAN DE CHAMPAGNE PROEFT. HIER IS DAT NET ZO.”

Toch is aan biologische landbouw doen niet altijd even evident?

“Nee, als bioboer ben je extra afhankelijk van de omstandigheden. De oogst is niet altijd even egaal. Het mooie daaraan is dat je de klant wél kunt uitleggen waarom de bloemkolen deze keer wat kleiner of zelfs helemaal afwezig zijn. En dat je bijvoorbeeld romanesco als alternatief kunt aanbieden. Zo leren mensen ook eens wat andere, minder bekende streekproducten kennen. Dat vind ik fantastisch.”

Je laat mensen op De Elzenhoeve ook kennismaken met de biologische landbouw. Waarom vind je dat belangrijk?

“We leven in een soort afhaalcultuur. Koken moet snel gaan, dus we grijpen vaak naar kant-en-klare maaltijden. Terwijl je met verse streekproducten ook in sneltempo een lekker, gezond gerecht kunt bereiden. Nu trekken we vooral nog een nichepubliek aan. Ook al eten mensen bewuster, toch ligt er nog een lange weg voor ons. Daarom integreerde ik de vakantiewoning in de boerderij.”

“EEN

ACTIVITEIT DIE DE MENSEN BIJBLIJFT? DAT IS ER EENTJE DIE ZE MET ÁL HUN ZINTUIGEN BELEVEN.”

Gasten nemen bijvoorbeeld deel aan de workshop ‘met de valies naar het veld’. Wat houdt die activiteit net in? “Ik neem mijn logees mee naar het veld en laat hen alle seizoensproducten zien. Ze mogen zelf groenten en fruit oogsten, waarvan we dan later op de dag samen eten. Bij sommige mensen komt het ‘jager-verzamelaarinstinct’ werkelijk terug naar boven. Ze zien een bepaalde groente en bedenken meteen een passend recept.”

“Toch moet ik de mensen soms echt wel bij de hand nemen. Dan maak ik al eens de vergelijking met de Champagnestreek. Als je daar op een château verblijft, dan ga je toch ook niet weg zonder een glas lokale champagne te proeven? Dus hoe jammer zou het dan niet zijn om op een bioboerderij te slapen zonder dat je van de verse groenten gegeten hebt? Dan heb je een deel van de ervaring gemist.”

EEN ZILTE ZEE VAN DUURZAAMHEID: HOE KUSTRESTAURANTS BIJDRAGEN AAN VERANTWOORDE

VISCONSUMPTIE - EXPERTS AAN HET WOORD

ALS IEDEREEN OP DEZE MANIER ZOU KOKEN, ZWEMT ER BINNEN DERTIG JAAR NOG ALTIJD VOLDOENDE VIS IN ONZE NOORDZEE”

MARIANNE PAUWAERT

Van De Panne tot Knokke-Heist: heel wat kustrestaurants serveren uitmuntende visgerechten. En dat doen ze alsmaar meer op een duurzame manier. Maar wanneer is vis duurzaam en wanneer niet? En hoe ga je als restauranthouder culinair én verantwoord met vis om? Frank Vansteeland en Jelle Vermeulen van Westtoer tippen verschillende initiatieven die je op weg helpen.

“Zalm en scampi zijn absoluut geen streekproducten. Spijtig genoeg zien we die nog op heel wat menukaarten staan. Daarom roepen we chefs én consumenten op om in de rijke smaak van de Noordzee te duiken”, begint Frank. “De tong, pladijs, kabeljauw ... zijn hier al goed ingeburgerd. Maar er is zoveel meer.”

We importeren nog te veel exotische vissoorten en eten te weinig lokale vis?

Frank: “Klopt. In de Noordzee zwemt een enorme rijkdom aan vis. Toch blijft minder dan 20 procent van onze vangst in België. Ruim 80 procent wordt geëxporteerd. Dat is toch ongelooflijk jammer? De Noordzee biedt een ongelooflijke verscheidenheid.”

“Door de klimaatopwarming komen er zelfs alsmaar meer soorten voor. Denk maar aan inktvis. De Belgische visveilingen exporteren die naar onder andere Spanje. Als je daar als toerist een bordje inktvis bestelt, bestaat de kans dat die afkomstig is van de Vlaamse Visveiling.”

Jullie raden chefs niet alleen aan om lokale vis te bereiden. Ze houden daarbij ook best rekening met de seizoenen. Waarom?

Jelle: “Fruit en groenten groeien volgens de seizoenen. Dat weet iedereen intussen. Voor vissen, schaaldieren en weekdieren geldt net hetzelfde. Sommige maanden zijn bepaalde vissoorten te klein, andere maanden zitten ze net in het paarseizoen. Als je tijdens die maanden wél op die vissoorten zou vissen, put je de visbestanden uit. Daarom ontwierp VLAM een viskalender, daarop zie je tijdens welke periode je bepaalde vissoorten het best consumeert. Restaurants die vis op het ritme van de seizoenen aanbieden, zorgen ervoor dat er binnen tien, twintig, dertig … jaar nog ruim voldoende vis in onze Noordzee rondzwemt én dat er genoeg variatie blijft.”

Is dat de voornaamste factor die bepaalt of vis duurzaam is of niet?

Jelle: “Nee. Het gaat ook om hoe de vis gevangen werd. De laatste jaren zet de Belgische vloot sterk in op duurzaamheid via ‘Visserij Verduurzaamt’. Dat initiatief kent elk deelnemend schip een duurzaamheidsscore toe. Die score, de VALDUVIS-score, is gebaseerd op de economische, ecologische en sociale inspanningen die dat schip levert. Intussen beschikt ongeveer 90 procent van de Belgische vloot over zo’n erkenning.”

“FRUIT EN GROENTEN GROEIEN VOLGENS DE SEIZOENEN. VOOR

VAN DE PANNE TOT KNOKKE-HEIST: HEEL WAT KUSTRESTAURANTS SERVEREN UITMUNTENDE VISGERECHTEN.

Marianne Pauwaert, de chef van Tijdok (Zeebrugge), is afkomstig uit een vissersfamilie. Haar menukaart bestaat bijna volledig uit Noordzeevis. Ze komt dan ook erg creatief uit de hoek. Zo maakt ze frietjes van inktvis. ©Laura Vleugels

De jaarlijkse campagne 'Zee van Smaak' van Westtoer zet duurzame vis in de kijker. Jelle en Frank organiseren en nemen het woord.

Chef Wibo van de De Wasserette (Nieuwpoort) kan honderduit vertellen over de vis die op je bord ligt. Zo weet hij van welke visgrond de vis afkomstig is. En welke invloed dat ‘terroir’ heeft op de smaak en textuur van de vis. ©Laura Vleugels

JE ECHT UITPAKKEN.”

Het label wordt momenteel uitgerold in de rest van de sector?

Jelle: “Inderdaad. Op de visveiling geeft de veilklok al aan welke vis afkomstig is van een schip met de erkenning ‘Visserij Verduurzaamt’. Wanneer een groothandel die vis aankoopt, mogen zij die vis verder verkopen onder vermelding van het label. Nu wordt ook de kleinhandel – restaurants en viswinkels – aangespoord om met die vis aan de slag te gaan en die erkenning aan te vragen.”

Frank: “Momenteel zijn er nog niet zo veel restaurants en viswinkels die over het label beschikken. Het label aanvragen is zeer betaalbaar, maar het proces is best intensief. Al zorgt die erkenning wel voor een unieke meerwaarde. Want als jij kiest voor duurzaam en lokaal gevangen vis schotel je je klanten seizoensgebonden smaken vanop je eigen terroir voor. Daarmee toon je aan dat je uiterst vers kookt en dat je een ecologische visie hebt. Commercieel kun je echt uitpakken.”

Ook Westtoer neemt verschillende initiatieven?

Frank: “Elk jaar lanceren we de campagne ‘Zee van Smaak’. Daarmee promoten we kustrestaurants die koken met lokale, duurzaam gevangen vis. Zo publiceren we telkens een mooie viskrant die we via verschillende kanalen over heel Vlaanderen verdelen. We stellen de inhoud zeer zorgvuldig samen, zodat de mensen het magazine effectief bijhouden. Zo bevat de krant een viskalender en verschillende boeiende reportages. We pakken ook uit met een nationale televisiespot en doen de deelnemers een professionele fotoshoot cadeau.”

Jelle: “Nog een mooi onderdeel van de campagne is de podcast ‘Van boord tot bord’. Die bestaat uit acht afleveringen en reconstrueert de volledige weg die een vis aflegt van zodra hij gevangen wordt totdat hij aan tafel wordt geserveerd. Want daar komen heel veel stappen en spelers aan te pas. De podcast is absoluut een toffe tip die je met je gasten kunt delen.”

Welke

restaurants nu al bedachtzaam omspringen met vis?

Frank en Jelle tippen enkele West-Vlaamse best practices.

“Hoe duurzame vis gevangen wordt? Dat leggen ze bij Villa de Torre (De Haan) graag uit aan elke nieuwsgierige klant. Zo proeven gasten van de ‘dagvangst’. Elke dag staan er dus andere vissoorten op het menu, afhankelijk van wat de Zeebrugse vissers die ochtend vingen. Toen Villa de Torre dit initiatief lanceerde, misten sommige klanten hun traditionele tongfilet. Terwijl ze nu spontaan naar de ‘dagvangst’ vragen. Je gasten informeren, heeft dus wel degelijk een positief effect.”

“Filip Claeys, de chef van De Jonkman** (Brugge), is de oprichter van het label ‘North Sea Chefs’. Hij wou de lokale vissers steunen en lokale vissoorten op de menukaarten krijgen. Tegelijk bond hij de strijd aan tegen het wegwerpen van de bijvangst. Als enige West-Vlaamse chef haalde hij een groene MICHELIN-ster binnen, net omdat hij zo sterk inzet op duurzaamheid.”

“Bij STORM (Oostende) staat er altijd ‘Catch of the Day’ op het menu. Chef Michiel Rabaey bestelt nooit een specifieke vissoort. Elke morgen kijkt hij wat de vissers aanbieden en stelt hij zijn menu samen. Daardoor eten zijn gasten telkens ultraverse, seizoensgebonden vis. Extra leuk: wanneer je aan tafel zit, kijk je uit op de Oostendse vissersboten.”

Julia Fish & Oysterbar (Koksijde-Oostduinkerke) heeft de erkenning ‘Visserij Verduurzaamt’ al op zak. De familie Wittevrongel baat niet alleen deze visbistro uit. Ze stampten ook de viswinkel Mare Nostrum (hier op de foto) uit de grond, die eveneens over het label beschikt.

HEB JE INTERESSE IN ‘ZEE VAN SMAAK’?

Neem dan contact op met Frank Vansteeland via: frank.vansteeland@westtoer.be

BUITENKAMPEN EN ECOLOGISCH VERBLIJF: HET VERHAAL ACHTER DE SPECHT

“EEN STOERE TIENER DIE EVEN WEER EEN SPEELS KIND KAN ZIJN?

DAARVOOR DOE IK HET.”

Sam Dekeersschieter

De natuur trakteert je op talloze avonturen, doet de meest waanzinnige ideeën opborrelen en brengt je zalig tot rust. Die troeven speelt Sam Dekeersschieter allemaal uit. In het Diksmuidse hinterland plantte hij de ecologische vakantiewoning De Specht neer. En op het groene domein rondom het logies organiseert hij avontuurlijke kampen voor kinderen en jongeren.

Dankzij de dierenartsenpraktijk van Sams vrouw maken de gasten en kinderen tijdens hun verblijf of kamp kennis met verschillende dieren.

“DE

EERSTE DAG MOETEN DE KINDEREN SOMS WAT UIT HUN COMFORTZONE KOMEN. DAARNA ZIE

JE HEN ECHT

OPENBLOEIEN.”

Een eindeloos uitzicht over de velden van Keiem, gezonde buitenlucht à volonté, talloze ontmoetingen met (wilde) dieren, rust … en stilte: dat is wat De Specht je voorschotelt. Op 1 april opende de gloednieuwe vakantiewoning van Sam Dekeersschieter voor het eerst de deuren. Elk weekend dompelen gezelschappen met kinderen zich er helemaal onder in de natuur. Tijdens de schoolvakanties doet het domein ook dienst als kamplocatie. Dan ravotten kinderen en jongeren naar hartenlust rond de vijver en de boomhut.

Wat typeert de filosofie van De Specht?

“In de vakantiewoning ontvangen we gezelschappen met kinderen en mensen die op paardrijvakantie komen. Zij kunnen hun eigen paard meebrengen. Vanuit de observatiekamer kijken ze via een raam zelfs uit op de stal. We mikken dus vooral op gasten die de rust en de natuur komen opzoeken. Zo kunnen ze kennismaken met de dieren op ons domein en wijzen we hen de weg naar allerlei leuke natuurplekken in de buurt. Er staat zelfs een ‘detoxkastje’ in de gang. Wie eventjes helemaal offline wil zijn, kan de smartphone of laptop daarin deponeren.”

“Wat de kampen betreft, vat onze slogan ‘Natuurlijk op kamp in Keiem’ het goed samen. De kampen draaien volledig rond lokale natuurbeleving. Onder begeleiding spelen de kinderen in de weide, klimmen ze in de bomen, zwemmen ze in de vijver … Ze keren terug naar de basis en blijven weg van hun computerscherm. Daardoor gedragen zelfs de stoerste tieners zich weer even als speelse kinderen. Dat is prachtig om te zien en geeft mij enorm veel voldoening.”

Je organiseert ook verschillende uitstappen voor de kinderen en je wijst je gasten de weg naar authentieke plekken in de buurt?

“Inderdaad. Ik probeer de natuurkampen altijd educatief te maken. Zo gaan we regelmatig wandelen in het Praetbos. Daar hang ik dan fiches op van de dieren die we onderweg tegenkomen. Willen de kinderen chocomelk drinken? Dan stappen we naar de lokale melkboer en kopen we daar verse melk aan. Soms vinden de kinderen dat eerst wat vies. Tot ze horen dat verse melk eigenlijk veel gezonder is dan de brikken in de supermarkt die bewaarmiddelen bevatten. Aan toffe adresjes in de buurt is er dus absoluut geen gebrek. Zo liggen ook het Kakelend Kippenmuseum en kaasmakerij Keiemse Kazen hier vlakbij. Vanuit de vakantiewoning bereik je die makkelijk met de fiets. Gasten die met hun paard naar hier komen, kunnen zelfs een wandeling op het strand plannen.”

“JE MOET DE STAP RICHTING DUURZAAM ONDERNEMEN VOORAL DÚRVEN ZETTEN. WANT OP LANGE TERMIJN

WEGEN DE VOORDELEN VEEL STERKER DOOR.”

Je gasten komen terecht in een gloednieuwe vakantiewoning. Die is volledig ecologisch?

“Dat klopt. We maakten zoveel mogelijk gebruik van natuurlijke producten. Zo werkten we het interieur af met leempleister, leemverf en rubberhout. De woning is ook uitstekend geïsoleerd met papiervlokken. We plaatsten vloerverwarming en een warmtepomp. Op het dak liggen 52 zonnepanelen. Daarnaast stimuleren we onze gasten om zich ecologisch te verplaatsen. Dat geldt ook voor de ouders die hun kinderen hier op kamp sturen. We vragen hen om zoveel mogelijk te carpoolen of met de fiets naar hier te komen.”

Welke tips deel je graag met andere ondernemers?

“Je moet de stap richting duurzaam ondernemen vooral dúrven zetten. Denk maar aan de leempleister die we hier gebruikten: daar heb ik nog geen moment spijt van gehad. Sterker nog … Mocht ik mijn gezinswoning ooit opnieuw verbouwen, ik zou die afwerkingstechniek daar ook toepassen. Leempleister ziet er niet alleen warm en natuurlijk uit. Het isoleert goed en het reguleert de vochtigheidsgraad in huis. Duurzame technieken vergen soms een investering. Maar op lange termijn wegen de vele voordelen daar absoluut tegenop.”

Dit renovatieproject werd gerealiseerd met de financiële steun van Provincie West-Vlaanderen (via het reglement ‘Beleef West-Vlaanderen)’ en kreeg inhoudelijk advies via het Europees project Tourism Lab.

DOSSIER ENERGIE BESPAREN EN DUURZAAM RENOVEREN: ONDERNEMERSVERHALEN

JE LOGIES ENERGIEZUINIG MAKEN: HOE PAK JE HET AAN?

Je wil je energiefactuur drukken, de ecologische voetafdruk van je logies of restaurant inperken, je feestzaal of museum futureproof maken … Er zijn talloze redenen om je pand te verduurzamen. Maar hoe pak je dat nu het best aan? En kan je ook met een kleine investering voor grote resultaten zorgen?

We legden het voor aan drie innovatieve zaakvoerders: Niek Benoot, Jürgen Crombez en Katrien Grauwet. Zij gooiden het elk over een andere boeg. Maar wat ze allemaal aanraadden? Schakel een energie-expert in, want zo’n onafhankelijk advies levert talloze voordelen op. Daarom legden we ons oor ook te luisteren bij professioneel energie-adviseur Ann Baert.

Door de productie van osmosewater ging ruim 60 procent van Jürgens waterverbruik verloren. Dat water vangt hij nu op. Hij gebruikt het onder andere om de tuinen rondom de feestzaal water te geven. Omdat er veel bruiloften plaatsvinden en dus ook fotosessies doorgaan, moet het gras er altijd groen bijliggen.

JÜRGEN CROMBEZ: “DUURZAME INVESTERINGEN SCHRIKKEN VEEL ONDERNEMERS AF, VAAK ONTERECHT”

Met Feestzaal en Hotel De Lissewal, Banketzaal Yperley en Restaurant Reveillon stampte Jürgen Crombez verschillende succesvolle horecazaken uit de grond. In 2010 besloot hij zijn panden te verduurzamen. Hij pakte het stap voor stap aan en vertrouwde daarbij op zijn financiële kennis.

“Ik ben opgeleid als fiscalist en sta zelf in voor mijn boekhouding en btw-aangifte. Zo merkte ik op dat de kosten voor water, gas en elektriciteit heel zwaar doorwogen. Vooral de waterkosten liepen echt de spuigaten uit. Wij wassen onze glazen af met osmosewater. Als we 1.000 liter osmosewater produceren, hebben we daarvoor 3.000 liter stadswater nodig. Daarvan liep twee derde dus gewoon terug de riolering in. Ik besloot om dat water voortaan te gaan opvangen en hergebruiken. En om tegelijk ook mijn gas- en elektriciteitsverbruik aan te pakken.”

“Daarom liet ik in 2010 een audit uitvoeren. Daaruit bleek dat ik de geplande investeringen binnen de drie à vier jaar zou terugverdienen. Ik was toen vierendertig jaar oud en zou zeker nog twintig jaar moeten werken. Dus die werken zouden me alleen maar voordelen opleveren.

Al moest ik voor die investeringen natuurlijk wel lenen bij de bank. Dat was niet evident, want je zit daardoor een tijdlang met veel schulden. Daarmee moet je kunnen omgaan.”

Investeringen met een optimaal rendement Jürgen installeerde zonnepanelen en nieuwe, energiezuinige machines in de keuken en het was- en strijkatelier. “Ik koos ook voor ledverlichting, waardoor mijn energieverbruik meer dan 60 procent daalde. Daarnaast plaatste ik een elektriciteitscabine op ons domein. Daardoor spaarde ik enorm veel distributiekosten uit en ging de energiefactuur met ruim 50 procent naar omlaag. Ik zag de elektriciteitsfacturen werkelijk dalen van 5.000 naar zo’n 1.800 euro. Een recentere investering was de aanschaf van vaatwasmachines die hun eigen warmte recupereren. Die verbruiken 75 procent minder water dan de oude toestellen.”

“Ik bekijk alle investeringen altijd vanuit een economisch perspectief. Zeker voor een grootverbruiker is dat belangrijk. Vroeger kon ik met mijn jaarlijks waterverbruik drie zwembaden vullen. Nu nog maar eentje. Dankzij het verschil in kostprijs had ik mijn investering na vier jaar al terugverdiend. ”s Zomers is het er nooit te warm omdat de geothermische installatie dan koelte aan de bodem onttrekt.”

Deze investeringen werden gerealiseerd met de financiële steun van Provincie West-Vlaanderen (via het reglement ‘Beleef West-Vlaanderen).

Vakantiehuis Hoy heeft een negatief energiepijl: het wekt meer energie op dan het verbruikt. Dat dankt het niet alleen aan allerlei moderne technieken. Dankzij hun doordachte positie helpen deze bomen om de zomerse warmte buiten te houden.

KATRIEN GRAUWET: “COMBINEER DUURZAAMHEID MET EEN GROOT WOONCOMFORT”

Vakantiehuis Hoy hoort absoluut thuis in het lijstje best practices. Katrien Grauwet en haar man kochten de knappe duinenwoning aan in 2018. Een totaalrenovatie later is het logies volledig energieneutraal én uiterst comfortabel.

“Aanvankelijk streefden we niet naar een energieneutrale vakantiewoning. Al wilden we de renovatiewerken wel zo goed mogelijk uitvoeren, zodat we er op lange termijn zoveel mogelijk voordeel uit zouden halen. Dan is zo’n duurzame aanpak de meest toekomstbestendige, ook op financieel vlak. Want zelfs de grote investeringen renderen op lange termijn meer”, getuigt Katrien.

“We lieten ons tijdens de werken begeleiden door een architect, want niet elke techniek is overal uitvoerbaar. Denk maar aan de vloerisolatie en -verwarming: daarvoor moest de fundering 10 centimeter zakken, zonder daarbij de stabiliteit van de muren in het gedrang te brengen”, haalt Katrien als voorbeeld aan. “We wonnen ook energie-advies in bij Acasus. Dankzij hun nuttige tips maakten we de woning via de isolatie volledig winddicht, wat niet evident is. De luchtcirculatie verloopt nu integraal via het ventilatiesysteem. Daardoor is de luchtkwaliteit altijd top.

“DIE

DUURZAME TECHNIEKEN COMBINEERDEN WE MET EEN GROOT WOONCOMFORT, WANT DAT IS WAT GASTEN HET MEEST APPRECIËREN”

Bovendien recupereert de ventilatie alle afgevoerde warmte. Daarmee brengt het de vers aangevoerde buitenlucht op temperatuur.”

Oog voor duurzaamheid en wooncomfort

Naast isolatie en ventilatie investeerden Katrien en haar man in nieuw schrijnwerk, een warmtepomp met geothermie, een extragrote boiler, domotica, zonnepanelen en een laadpaal voor elektrische wagens. “Die duurzame technieken combineerden we met een groot wooncomfort, want dat is wat gasten het meest appreciëren. Op de tuinberging installeerden we bijvoorbeeld een zonneboiler. Daaraan koppelden we een verwarmde buitendouche op regenwater. Zo besparen we zowel energie als leidingwater. De buitendouche is ook erg praktisch wanneer onze gasten ‘s zomers met hun kinderen van het strand komen. Ze kunnen het zand meteen van zich afspoelen.”

Voor de binneninrichting koos Katrien voor lokale, duurzame leveranciers. Zo werden de armaturen vervaardigd uit pleisterresten.

“Ook binnen is het wooncomfort groot. Via domotica houden we de binnentemperatuur constant op peil. En ’s zomers is het er nooit te warm omdat de geothermische installatie dan koelte aan de bodem onttrekt.”

“Onze gasten appreciëren dat de woning energieneutraal is, maar het wooncomfort is toch de allergrootste troef voor hen.”

Dit renovatieproject werd gerealiseerd met de financiële steun van de Provincie West-Vlaanderen (via het reglement ‘Beleef West-Vlaanderen).

NIEK BENOOT: “EEN ONAFHANKELIJKE EXPERT LEGT ZOVEEL OPPORTUNITEITEN BLOOT”

Niek Benoot is een toeristische ondernemer pur sang. Hij baat niet alleen het private oorlogsmuseum Hooge Crater uit. Hij runt ook de vakantiewoningen Cottage de Vinck en Barak de Vinck. Zijn drie panden liet hij inspecteren door een onafhankelijk expert. En dat leverde heel wat nuttige, duurzame besparingstips op.

“De pandemie zette ons ertoe aan om onze ondernemingen energie-efficiënter te maken. Het museum was eerst aan de beurt. Na de lockdown mochten we aanvankelijk maar een beperkt aantal gasten ontvangen.

Dat wilden we graag op een rendabele manier doen. Daarom moesten onze energiekosten naar omlaag, zonder dat daar gigantische investeringen tegenover zouden staan.”

“We vervingen onze tl-lampen door ledverlichting en installeerden bewegingsdetectoren, waardoor elke expositieruimte voortaan enkel verlicht wordt wanneer er effectief bezoekers in aanwezig zijn. Daarnaast installeerden we traag draaiende ventilatoren onder ons dak. Het dak is namelijk heel hoog, waardoor alle warmte naar de nok stijgt. De ventilatoren stuwen die warmte terug naar beneden. Kleine ingrepen, zou je denken. Toch hebben die samen een grote impact op de energiefactuur”, merkt Niek op.

Advies van onafhankelijke energiedeskundige

Daarna richtte Niek zijn pijlen op de twee vakantiewoningen. Via het provinciaal reglement ‘Beleef West-Vlaanderen’ kon hij rekenen op het professioneel advies van energiedeskundige Kris Bruneel. “Het advies voor Cottage de Vinck telde maar liefst 40 pagina’s. Voor ons wat dat een echte eyeopener. We verbouwden de vakantiewoning in 2015 en installeerden de dakisolatie zelf. Al bleken heel wat stukken niet netjes op elkaar aan te sluiten, waardoor veel warmte verloren ging. Ook de warmwaterleidingen waren nog niet geïsoleerd. Daar lagen dus heel wat opportuniteiten voor het rapen.”

“Kris nam ook ons waterverbruik onder de loep. Onze grote vakantiewoning telt zes badkamers. Die verbruikten heel wat water. Vooral de laatste badkamer, omdat het lang duurde eer het warm water die kamer bereikte. We voorzagen elke badkamer van waterbesparende douchekoppen

en kranen. En we laten het warm water nu ’s morgens rondpompen zodat het meteen beschikbaar is. Onze gasten moeten dus niet langer wachten eer het warm water hun badkamer bereikt en er gaat geen koud water meer verloren.”

Tot slot voerde Kris een zonne-energiestudie uit. Die toonde aan dat extra zonnepanelen in combinatie met een thuisbatterij energiewinst zouden opleveren. “Ik zou andere ondernemers zeker aanraden om deskundig advies in te winnen, want zo haal je veel meer rendement uit je grote én kleine investeringen”, geeft Niek als tip.

Deze investeringen werden gerealiseerd met de financiële steun van Provincie West-Vlaanderen (via het reglement ‘Beleef West-Vlaanderen)’ en met het inhoudelijk advies van Westtoer (via het pilootproject ‘Van energiescan tot actie’).

DOSSIER ENERGIE BESPAREN

EN DUURZAAM RENOVEREN: EXPERT AAN HET WOORD

ENERGIE-EXPERT ANN BAERT:

SLIMME STAPPEN NAAR EEN ENERGIEZUINIG PAND

Hoe je je pand energie-efficiënter maakt en meteen ook de energiescore ervan opkrikt? En hoe je die investeringen optimaal laat renderen? Daarover adviseerde Ann Baert al talloze toeristische ondernemers. Zo werkte ze in 2022 mee aan een pilootproject van Westtoer. Ook nu vragen toeristische ondernemers via de KMO-portefeuille voordelig energie-advies aan.

“ VOORDAT IK EEN CONCREET ACTIEPLAN OPSTEL, BRENG IK DE HUIDIGE SITUATIE IN KAART.”

Er zijn talloze manieren om je pand duurzamer te maken. Al is er helemaal geen one size fits all: geen enkele techniek past zomaar in elk pand. En aan elke ingreep hangt een ander prijskaartje en vaak ook een ander resultaat vast. Daardoor staan ondernemers voor een complex vraagstuk. Dat lost bouwkundig ingenieur en professioneel energieadviseur Ann Baert graag voor hen op. Zo stelt ze per pand een individueel stappenplan op. Daarbij houdt ze rekening met het budget en de ambities van de ondernemer.

“Voordat ik een concreet actieplan opstel, breng ik de huidige situatie in kaart. Ik voer dan een zogenaamde nulmeting uit door bijvoorbeeld een EPC-attest op te stellen. Daarbij analyseer ik het gebouw en de aanwezige technieken. Intussen spoor ik mogelijke verbeteringspunten en eventuele beperkingen op. Soms is een pand bijvoorbeeld als erfgoed geklasseerd, waardoor bepaalde opties wegvallen. Wanneer ik een actieplan opstel, hou ik ook rekening met de aankomende wetgeving. Zo heeft het weinig zin om een dak te isoleren als de dakbekleding nog uit asbest bestaat.”

De acties die je voorstelt aan de ondernemer dienen vooral om het energieverbruik van de zaak te doen dalen?

“Dat is mijn doel, al is dat niet het enige. Grote, middelgrote en kleine handelspanden moeten tegen respectievelijk 2025, 2026 en 2030 over een EPC-attest beschikken (zie kaderstuk). En tegen 2030 moet iedereen een bepaalde energiescore halen. Als ik verbeteringswerken voorstel, zorg ik dat de klant investeert in duurzame technieken die energiewinst opleveren én de energiescore van het pand verbeteren. Zo kan een warmtepomp de energiefactuur doen dalen. Maar als je er een meter voor zet, telt die warmtepomp in sommige gevallen ook mee in de berekening van je energiescore. Een win-win dus.”

“Sowieso bekijk ik eerst welke kleine ingrepen de ondernemer kan realiseren. Daarna bespreek ik welke grotere investeringen mogelijk zijn. Daarbij moeten er natuurlijk knopen doorgehakt worden. Daarom breng ik de situatie van de ondernemer goed in kaart. Huurt die persoon het pand of is die eigenaar? Welke toekomstplannen heeft hij of zij met het bestaande gebouw? Welk budget is er beschikbaar? Voor welke subsidies komt het project in aanmerking? Welke ambities heeft de ondernemer op vlak van duurzaamheid? Pas als ik over die informatie beschik, werk ik een strategie uit.”

“MAAK JE GASTEN ERVAN BEWUST DAT ENERGIE KOSTELIJK IS EN DAT ZE ER

OOK OP VAKANTIE MAAR BETER BEDACHTZAAM MEE OMSPRINGEN.”

Ook kleine ingrepen zorgen soms al voor een groot resultaat. Welke beperkte aanpassingen en acties raad jij toeristische ondernemers aan?

“Energiezuinige verlichting zorgt vaak voor een groot verschil. Probeer ook het verbruik van je pand te monitoren. Hou de meterstanden van je elektriciteits-, gas- en waterinstallaties maandelijks bij, zo spoor je defecten het snelst op. En onderhoud al je installaties op regelmatige basis. Dat is vaak wettelijk verplicht, al wordt dat in de praktijk niet altijd uitgevoerd. Maar als je het onderhoud van pakweg je condensatieketel uitstelt, kan het rendement van je toestel zakken, door kalkvorming bijvoorbeeld.”

“Een andere quick win is bewustmaking. Je mag je gasten er gerust op wijzen dat energie kostelijk is. Vraag hen bijvoorbeeld om de verwarming af te zetten wanneer ze een raam openzetten. Mensen kijken daar tegenwoordig zeker niet vreemd van op.”

In welke gevallen is een grotere investering nodig? En welke ingrepen leveren de beste resultaten op? “Dat hangt sterk van de situatie af. Ik zie het aantal grotere investeringen toenemen, vooral omdat die EPC-verplichtingen eraan zitten te komen. Welke werken je het best uitvoert, hangt af van je situatie. Voor kleine ondernemingen zijn isolatiewerken en energiezuinige technieken vaak het interessants. Grote handelspanden zetten naast energiebesparing best in op hernieuwbare energie en de consumptie daarvan. Leg je bijvoorbeeld zonnepanelen? Dan moet je die opgewekte zonneenergie als grote onderneming zo veel mogelijk zelf zien te verbruiken. Dat kan via slimme sturing, bijvoorbeeld.”

Je wijst ondernemers ook de weg naar mogelijke subsidies. Op welke tegemoetkomingen kunnen zij zoal rekenen?

“Schakelen ze een energie-expert in? Dan krijgen ze 45 procent van de audit terugbetaald via de KMOportefeuille. Daarnaast worden heel wat renovatiewerken deels vergoed. Via de subsidiedatabank van VLAIO spoor je de mogelijkheden het makkelijkst op. In sommige gevallen is er zelfs een investeringsaftrek mogelijk. Als energie-expert pluis ik dat geval per geval uit, zodat de ondernemer niets misloopt.”

“Al mag je je natuurlijk niet blindstaren op die subsidies. Soms voeren mensen op de valreep een bepaalde renovatie uit, omdat ze er dat jaar nog een vergoeding voor kunnen krijgen en daarna niet meer. Maar op langere termijn kunnen sommige ingrepen net voor bijkomende kosten zorgen. Schep daarom altijd eerst een goed totaalbeeld en ga niet roekeloos te werk. De verlichting van je pand renoveren terwijl de elektriciteit nog niet gekeurd is? Dat is bijvoorbeeld geen goed idee.”

Kom je graag nog meer te weten over energie besparen?

De website van Westtoer lijst talloze energietips op. Je kunt er ook een webinar en enkele videogetuigenissen bekijken.

www.westtoer.be/duurzaamheid/energie

DE EPCWETGEVING IN EEN NOTENDOP

Alle grote semipublieke gebouwen, zoals musea en cultuurcentra, moeten nu al over een EPC-attest beschikken. Vanaf volgend jaar geldt die verplichting ook voor nietresidentiële panden met een oppervlakte van meer dan 1.000 vierkante meter. Commerciële panden met een oppervlakte van meer dan 500 vierkante meter zijn in 2026 aan de beurt. In 2030 volgen alle resterende niet-residentiële gebouwen, dus ook de kleine.

“De wetgeving voor de kleine en grote handelspanden is niet dezelfde”, merkt Ann op. “Grote handelspanden moeten tegen 2025 of 2026, afhankelijk van hun totale oppervlakte, over een niet-residentieel EPC-attest (EPC NR) beschikken. Zo’n attest berekent hoeveel energie een pand verbruikt en welk aandeel daarvan hernieuwbaar is. Op basis daarvan krijgt het pand een label. Tegen 2030 moeten grote handelspanden minstens over label E beschikken. Dat betekent dat ze minstens 5 procent van hun verbruik uit hernieuwbare energie zullen moeten halen.”

De wetgeving voor kleine handelspanden

“Handelszaken met een totale oppervlakte kleiner dan 500 vierkante meter moeten tegen 2030 over een nietresidentieel EPC-attest beschikken. Al kunnen zij kiezen tussen een gewoon niet-residentieel EPC-attest – waarbij ze aan dezelfde eisen als de grote handelspanden moeten voldoen – en een klein niet-residentieel EPC-attest (EPC kNR).” “Zo’n EPC kNR wordt op dezelfde manier opgesteld als de EPC-attesten voor woningen. Dan krijgt je pand een energiescore op basis van de ‘hardware’ van het gebouw en de vaste technieken. Denk maar aan de isolatie, beglazing, verwarmingstechnieken … Ondernemers die voor dit type EPC-attest kiezen, moeten tegen 2030 meteen minstens een label C behalen.”

Meer weten over de EPC-wetgeving voor niet-residentiële gebouwen? Consulteer de website van de Vlaamse overheid. www.vlaanderen.be/epc-pedia/epc-regelgeving

KOM JE GRAAG NOG MEER TE WETEN?

Wil jij mee het verschil maken? Maar kom je liever eerst nog wat meer te weten? Surf dan naar www.westtoer.be/duurzaamheid Daar vind je talloze tips en extra informatie.

Een greep uit het aanbod:

WATER

Water is het nieuwe goud. Het wordt alsmaar schaarser … en in de toekomst ook duurder. Bedachtzaam omspringen met water is dan ook de boodschap. Hoe je dat doet? Ontdek de tips & tricks.

ENERGIE

Benieuwd hoe je op gas en elektriciteit kunt besparen? Welke alternatieve energiebronnen zoal bestaan? En hoe je die op een betaalbare manier in jouw onderneming integreert? Hou dan onze webpagina in de gaten.

INSPIRATIE

Op de inspiratiepagina’s lees je talloze ondernemersverhalen en reportages. Je krijgt er ook tips van onafhankelijke experten en bekijkt er webinars en boeiende videoreportages.

STEUNMAATREGELEN

Deze bundel maakte het al duidelijk: wie investeert in duurzaamheid of wie van plan is dat te doen, komt vaak in aanmerking voor (financiële) steun en/of deskundig advies. Daarom bundelden we mogelijke steunmaatregelen op onze website.

PROVINCIALE

GREEN KEY SUBSIDIE

Green Key is het bekendste internationale milieulabel voor toeristische ondernemingen en gidst talloze bewuste (zaken)reizigers op weg. De Provincie West-Vlaanderen en Westtoer betalen de instap- en auditkosten terug wanneer je een Green Key label wilt behalen. Ook wanneer je het label wilt vernieuwen, wordt de driejaarlijkse audit terugbetaald.

HAPPY TRIP

Via Happy Trip ontvangen je gasten meteen na hun boeking een persoonlijke kortingscode waarmee ze voor amper 14 euro per persoon een treinticket aanschaffen. Daarmee reizen ze vanuit gelijk welk Belgisch station heen en terug naar de Kust, Brugge of een andere West-Vlaamse stad.

WESTTOER ACADEMIE

Blijf je graag up-to-date? Reken dan op de Westtoer Academie en spijker je kennis bij. We organiseren regelmatig opleidingen, workshops en infosessies over duurzaamheid. En tijdens onze netwerkmomenten brengen we je in contact met gelijkgezinde partners. Je raadpleegt onze kalender makkelijk online.

IMPACT TRAJECT

Je wilt je bedrijf verduurzamen en voorbereiden op de toekomst. Maar je weet niet hoe je daaraan begint. Herkenbaar? Schrijf je dan in voor het gloednieuwe ImpACT traject, dat start in start 2024. Tijdens dit opleidingstraject ontwerpen we een actieplan op maat van jouw organisatie. Samen met verschillende experts stel je een duurzame, rendabele toekomststrategie op en rol je die succesvol uit.

TOERISME MET IMPACT

Toerisme met impact

WAAR MAAK JIJ MEE HET VERSCHIL?