Wieper Magazine december 2019 - Editie MLGK by MEDIJAN Publishing

EDITIE MEISE-LONDERZEEL, GRIMBERGEN & KAPELLE O/D BOS

DECEMBER 2019 ADVERTEREN? JAN MOENS: 0479/70 07 59 VOLGENDE VERSCHIJNING: 9 JANUARI 2020

Giftshop

C ADEAUTIPS om mee uit te pakken Focus

Hoe veilig is het slikken van MELATONINE? Qué

DE VERRASSENDE GEVOLGEN van pikant te eten Socio

DIT WIST JE NOG NIET over kerst

Feesten

DE 7 VREEMDSTE KERSTTRADITIES ter wereld Culinair

ZO KOOK JIJ EEN FEESTMAAL op grootmoeders wijze Dossier

ERECTIEPILLEN als nieuwe partydrug?

WWW.WIEPER.BE | JAARGANG 12 | NUMMER 127

Gezond&Wel

WAAROM KRIJG JE 'T ZO SNEL KOUD na een nacht slecht slapen?

“Telkens je kookt moet je het hoogste bereiken, de absolute perfectie.” Met deze 6 vragen

Centen

vind je een WOONVERZEKERING OP JOUW MAAT

SERGIO HERMAN

B e s t e l e z e r,

WELKOM

Beste lezer, Als u het klaarmaken van uw jaarlijkse feestdis al een worsteling vindt, bedenk dan wat het betekent om Sergio Herman te heten. Keer op keer jezelf heruitvinden en overtreffen, elke dag opnieuw en niet enkel eind december. Hij vertelt ons graag wat dat voor hem betekent. Voor wie het liever eenvoudig houdt, is er nog altijd grootmoeders keuken. Simpel en goed, net als onze bijhorende tips. Want tè moeilijk hoeft het natuurlijk ook niet te worden. Straks ligt u er nog van wakker. Voor het geval dIt scenario zich toch voltrekt, zochten we uit hoe het met melatonine zit. U weet wel, dat slaaphormoon dat je ondertussen óveral kan verkrijgen. Wat veiliger is om te krijgen zijn cadeautjes, daarom naar jaarlijkse gewoonte onze gouden tips. 25 december is het immers kerst, met alle

bijhorende vreemde rituelen. Wedden dat u deze zeven kersttradities niet kent? Afsluiten doen we met een droger topic, over uw ideale woonverzekering. Al trakteren we u eerst nog op een sappig én pikant inzicht. Smakelijk!

Jan Moens Opmerkingen of suggesties? jan@wieper.be

INHOUD Interview ........................................................................................................... ++ Sergio Herman Giftshop ................................................................................................................. ++ Cadeautips om mee uit te pakken Gezond&Wel .................................................................................................... ++ Waarom krijg je 't zo snel koud na een nacht slecht slapen? Focus ....................................................................................................................... ++ Hoe veilig is het slikken van melatonine? Socio ......................................................................................................................... ++ Dit wist je nog niet over kerst Qué ............................................................................................................................. ++ De verrassende gevolgen van pikant te eten Feesten ..................................................................................................................... ++ De 7 vreemdste kersttradities ter wereld Culinair ................................................................................................................ ++ Zo kook jij een feestmaal op grootmoeders wijze Dossier .................................................................................................................... ++ Erectiepillen als nieuwe partydrug? Centen ........................................................................................................................ ++ Met deze 6 vragen vind je een woonverzekering op jouw maat

Verschijning: maandelijks Editie: Meise-Londerzeel, Grimbergen & Kapelle o/d Bos Andere editie: Klein-Brabant Totale oplage: 45 000 ex. December 2019 Volgende verschijning: 9 januari 2

4 18 04

12 14 16 18 20 22 24 26 30

Aan huis bezorgd bij ieder gezin in de streek door Bpost Hebt u een exemplaartje gemist? Spreek uw postbode aan of meld het ons, dan doen wij het nodige.

Coverfoto © Medialaan Ontwerp en realistatie:

Om in Wieper Magazine te adverteren, contacteer Jan Moens / ++ 0479/700759 / janmoens@medijan.be. Dasmusweg 5a / 1980 Zemst ++ info@wiepermagazine.be ++ www.wiepermagazine.be

WIEPER® is een uitgave van Wieper BVBA Verantwoordelijke uitgever: Jan Moens Wieper is niet verantwoordelijk voor de advertenties van haar adverteerders. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Sergio Herman

Sergio verzamelt al sinds 1995 Michelinsterren. En hij weet ze vooral te behouden. Dat heeft de chef – die er zelfs in slaagde om frieten een gastronomisch tintje te geven – volgens zichzelf te danken aan een nuchtere houding en het blijven streven naar perfectie. Volgens de Nederlander kan een gerecht namelijk altijd beter worden. Met toprestaurants als ‘Pure C’, ‘The Jane’ en het voormalige ‘Oud Sluis’ op zijn palmares kan je niet anders dan uitkijken naar wat de chef nog meer te bieden heeft. Wie weet haal je er zelf inspiratie uit voor de komende feestdagen. WIEPER: WAT BETEKENT EEN MICHELINSTER VOOR JOU? SERGIO HERMAN: “Het is dé referentie. Het is als een Oscar of een Grammy. Het is iets dat mensen begríjpen. Niet dat het gebrek aan een ster zo betekenisvol is. Er zijn veel kwalitatieve restaurants zonder ster die beter zijn dan sommigen die er wel een bezitten. Al voelt het hebben van een Michelinster wel een beetje aan als het bereiken van een bestemming. Maar het moet je aanzetten om verder te gaan, on to the next. De ster zelf mag nooit een doel op zich zijn. Dan zal het je consumeren. Voor mij voelde het ook altijd aan als een beloning voor het hele team, veel meer dan een persoonlijke zege.” WIEPER: BIJ MICHELIN ZIT JE MET 3 STERREN AAN HET PLAFOND. WAAR LIGT JE AMBITIE ALS HET HOOGSTE AL BEREIKT IS? HERMAN: “Je moet telkens je kookt het hoogste bereiken, dát is mijn ambitie. Die opdracht valt niet te onderschatten, want je mag jezelf

niet toestaan om op je lauweren te rusten. De perfectie is geen vaststaand feit, geen afgebakend einddoel. De perfectie evolueert met de tijd, en met de klanten. Je moet altijd naar beter streven. Je moet de nieuwe tendensen niet volgen, je moet erop vooruit zijn, ze misschien zelfs creëren. Mijn kinderen groeien op in een tijdperk waarin groenten een hoofdrol krijgen. Duurzaamheid is veel belangrijker dan vroeger. Ik vind dat wij als chefs een voorbeeld moeten geven aan consumenten. Er zwemt bijvoorbeeld veel meer in de Noordzee dan tarbot, zeebaars en zeetong, er is ook bijvangst waar we wat mee kunnen. Ik koop misschien één keer per maand een stukje vlees, maar dan wel een bijzonder stukje vlees, ik weet van welke boer het komt en hoe het dier is opgegroeid. Je moet toekomstgericht bezig zijn. Almaar uitdenken. Almaar verder en die-

“Binnen de hiërarchie is er plaats voor menselijkheid. Ná de service, dat spreekt voor zich.”

“Ik wil me zeker niet met Picasso vergelijken, maar ik zie wel raakvlakken.” per zoeken. Met technieken. Met combinaties, enzovoort. Het kan altijd beter. Omdat je je klanten altijd nog meer comfort kunt geven. Omdat je niet mag stil staan. Stilstand is de dood. Beweging is het leven.” WIEPER: KAN HET ECHT ALTIJD BETER, KAN EEN SUBLIEM GERECHT NIET GEWOON HET SUMMUM ZIJN? HERMAN: “Een tarbot op de graat gebakken in de oven, en gearroseerd met braadjus. Daar kan geen nieuwe techniek tegenop. Maar het begint niet met de bereiding. Het begint met de tarbot. Die moet keer op keer de beste zijn. Volwassen, mooi formaat, enzovoort. Perfectie, streven naar perfectie, is een bezigheid van elke dag. Plus: het is teamwork. Je hele brigade moet mee zijn. Elke spil, van afwasser en onderhoudsman tot souschef, heeft zijn specifieke, cruciale rol.” WIEPER: WAARIN VERSCHILLEN DE BELGISCHE EN NEDERLANDSE KEUKEN? HERMAN: “Op culinair vlak treffen jullie het in België. De Belgen hebben, net als de Fransen, een ingebakken eetcultuur. Wij, Nederlanders, hebben die niet, of in elk geval veel minder. Trek Nederland in boven de rivieren en er is van een lunchcultuur bijvoorbeeld geen sprake. Boven de Moerdijk bestaat een lunch uit een broodje kaas, en een glas melk of vruchtensap. Voor restaurants is die karige eetgewoonte natuurlijk een probleem: je omzet wordt gelijk gehalveerd. Dat Bourgondische, die voorkeur en aandacht voor een goede keuken, die zit toch in de Belg. Je merkt dat goed aan de restaurants in de middenmoot. In

pagina 6

Sergio

Herman

spiratie terwijl ik aan het joggen ben. Ik probeer het twee tot drie keer per week te doen. Het is belangrijk voor mij om de natuur te voelen, anders word ik gek. Soms komt inspiratie tot mij als ik met mijn vrouw naar de stad ga om een optreden of dergelijke te zien. Andere keren gebeurt het dat ik onderweg van Antwerpen naar Knokke aan nieuwe smaakmixen denk. En ik haal ook mijn inspiratie uit mijn vakanties natuurlijk, wanneer ik reis.” WIEPER: BEN JE NOG BEZIG MET JE KEUKEN WANNEER JE OP VAKANTIE BENT?

“In Nederland biedt de middenmoot amper kwaliteit. In België eet je eigenlijk overal behoorlijk.” Nederland biedt die middenmoot amper kwaliteit. In België moet je al goed zoeken om op dat niveau geen kwaliteit aan te treffen. Je eet in dit land eigenlijk overal behoorlijk. Elk dorp heeft haast een goede frituur. Je vindt hier ook meer bakkers en slagers. Dat is in Nederland niet het geval. De supermarkten hebben onze betere kleinhandelaars volledig opgegeten. Onze sterrenrestaurants staan dan weer wél duidelijk op de kaart. De top doet het uitstekend en kookt ook minder klassiek dan die van België. Onze gerechten hebben een internationaler tintje. We gebruiken meer kruiden; subtiel, maar meer, en op een vanzelfsprekendere manier. Maar o wee als je je aan een tafel van de middenmoot schaart. Dan kom je vaak bedrogen uit. Tenzij je aanschuift bij een Indonesiër natuurlijk: de Indonesische keuken in Nederland smaakt meestal voortreffelijk, met dank aan ons koloniaal verleden.” WIEPER: WELKE BUITENLANDSE SPREEKT JOU HET MEEST AAN?

KEUKEN

HERMAN: “Meteen na de eerste keer dat ik Japans at, wilde ik naar Japan. Ik was toen 12 jaar oud. Mijn ouders namen me mee naar een Japans restaurantje in Brugge dat net open was. Ik was totaal gefascineerd door de verfijning. Allemaal mooie kleine dingetjes. 6

En dat enorme smaakpalet! Sojasaus, gember, shisoblad, wasabi, het zijn allemaal uitgesproken smaken. Het begrip ‘umami’ was toen nog onbekend. Als je sushimaster wilt worden, ben je dat pas rond je 50ste – als je geluk hebt. Ze cijferen zich helemaal weg voor perfectie. Hier in Europa moet je een beetje van alles kunnen. Een bakker die enkel één soort brood bakt, vind je hier nauwelijks. Ik ben daar weleens jaloers op, maar het past niet bij mij om maar één ding te doen. Ik ben ook fan van hun glas en porselein. Alles is zo bijzonder, zo mooi. Als ze oud porselein breken, plakken ze het weer aan elkaar met lijm waarin goudpoeder is verwerkt. Van iets wat kapot is, maken ze weer iets kostbaars. Dat is toch geniaal? Als chef-kok heb ik altijd verder gekeken dan het eten. Ik hou van schoonheid en wil erdoor geprikkeld worden. Ik zag een tijd terug een documentaire over Picasso en hoewel ik me zeker niet met hem vergelijk, zag ik wel raakvlakken. Zelfs hij had zo’n gevoel van: ben ik wel goed genoeg? Gaan mensen de stijl waar ik nu naartoe werk wel accepteren? Ik heb dat gevoel ook, zelfs na al die jaren achter het fornuis. Als ik voor een event voor een groot publiek kook, kan ik euforisch naar huis rijden, maar ik denk ook altijd even: was het wel goed genoeg? Altijd dat zoeken. De grote Picasso werd daar echt droevig van, in die documentaire. Dat kan me diep raken.” WIEPER: WAARUIT HAAL JE JE INSPIRATIE? HERMAN: “Ik heb geen specifiek proces, de creativiteit komt en gaat. Soms komt mijn in-

HERMAN: “Neen. Ik moet kunnen ontspannen. Een mens heeft er nood aan om even helemaal niets te doen. En dat bedoel ik dan soms ook letterlijk: níets doen, gewoon horizontaal op het strand liggen (lacht). Het is op die momenten dat je je hoofd kan leegmaken. Dat moet, want anders hou je het niet vol. Ik kan de stekker dan ook echt uittrekken. Me concentreren op mijn vrouw en kinderen. Samen op een terrasje met een lekker glaasje wijn. Al meer dan twintig jaar ga ik regelmatig naar Ibiza. Jammer dat het eiland een bepaalde naam heeft gekregen: dat het alleen maar hip en glamoureus zou zijn. Al heb ik daar ook zelf aan meegewerkt, want ik gaf vaak tips voor restaurantjes daar. Maar in het noorden, waar ik altijd een huisje huur, is het zó puur en mooi. Die geur is onbeschrijflijk – een combi-

“Je moet de nieuwe tendensen niet volgen, je moet erop vooruit zijn tot ze zelfs creëren.” natie van de kruiden en de zee. Ik voel meteen energie als ik aankom, op het vliegveld al. Ik kan daar gewoon twee weken zitten, genieten van zon, zee, strand en eten in een zaakje om de hoek. Het is alsof de tijd er tot stilstand is gekomen. Ik ervaar dan geluk en schoonheid. Maar zodra de vakantie over is: de beuk erin. Volle gas tot vaak na twee uur ‘s nachts. En ‘s morgens heel vroeg gezond weer op.” WIEPER: JE STAAT NIET ALTIJD IN DE KEUKEN VAN JE RESTAURANT, MISSEN JE KLANTEN IETS? HERMAN: “Ik sta niet meer elke dag in de keuken, dat heb ik voorlopig gehad. Maar ik zal ook nooit of te nimmer – en dat geldt eigenlijk voor chefs in het algemeen – de keuken verwaarlozen. Ik zou het ook niet kunnen, die drive loslaten. Ik bén eten. Ik bén gerechten. pagina 8

"Hoe meer ik doe, hoe vaker ik denk: ‘Fuck, Amerika, het is hier veel te leuk!’"

Sergio

Herman

“Er zijn veel kwalitatieve restaurants zonder ster die beter zijn dan sommigen die er wel een bezitten.” Ik bén gastronomie. Daar – in de hitte van de fornuizen en de ovens, in de geuren van al die potten en pannen – borrelt een deel van mijn geluk. Maar ik vind het ook leuk om af en toe eens de hete muren van de keuken te verlaten. Ik ben ook maar een mens die de behoefte heeft om eens – al is het maar even – iets anders te doen. Iets dat relevant is na-

tuurlijk. Wanneer ik er niet ben, kunnen de klanten nog steeds op kwaliteit rekenen. Mijn team staat er. Ik probeer eenieder te stimuleren en onder de arm te nemen. Maar ik ben wel streng in de keuken. Mijn keuken kent de klassieke hiërarchie; zonder duidelijke leiding – chef, souschef, chefs de partie – kun je het schip niet op koers houden. Maar binnen die hiërarchie is er plaats voor menselijkheid. Ná de service, dat spreekt voor zich.” WIEPER: JE VERLOOR IN 2016 JE ONGEBOREN KIND ÉN JE VADER. HOE HEEFT JOU DAT VERANDERD? HERMAN: “Het verlies van Josha vlak voor de geboorte en mijn vader, de man van wie ik alles heb geleerd, was zwaar. Nu kan ik er normaal over praten, maar ik kan ook opeens in huilen uitbarsten. Sindsdien houdt de dood me bezig. Als ik verdriet of zorgen heb, ga ik op pad. Ik moet naar buiten. Gaan lopen in de duinen is voor mij een manier om ruimte te krijgen in mijn hoofd. Met de zee op de achtergrond kom ik tot rust. Wanneer ik vroeger zorgen had, probeerde ik het zelf in mijn hoofd

op te lossen. Dat introverte kantje is misschien typisch voor koks. Ik voel me op mijn gemak tussen de muren van een keuken waarbinnen ik mijn eigen ding kan doen. Ik ben geen prater. Over gevoelens spreken is niet gemakkelijk voor mij. Maar ik ben er wel beter in geworden de voorbije jaren, en daar is mijn vrouw een heel grote steun in geweest. Ellemieke heeft me echt geleerd om over mijn gevoelens te praten. Haar gaat het van nature af, omdat ze zo is opgevoed. Ze is een zorgzame, goede moeder, ook voor mijn twee oudste kinderen. Maar ze is ook iemand die af en toe op de rem trapt. Op mijn rem dan, hè. Dat heb ik nodig. Ik zal nooit echt een open boek zijn, maar ik probeer het wel anders te doen met mijn kinderen. Ik heb geleerd dat je soms pijn en tegenslagen nodig hebt om een volgende stap te zetten. Tegenwoordig maak ik meer tijd voor mijn vrouw en vier kinderen, voor vrienden ook. Ik ga eens naar het voetbal, naar een tentoonstelling of een concert. Eigenlijk heb ik nu een veel leuker leven dan hiervoor.” WIEPER: BEDANKT VOOR HET GESPREK!

Gift Shop

DE LEUKSTE CADEAUTIPS OM MEE UIT TE PAKKEN

De feestdagen komen eraan en iedereen begint dus ook stilaan z’n kerstinkopen te doen. Krijg jij bij die gedachte al spontaan cadeautjesstress? Of ben je vastberaden om dit jaar met de onuitgesproken eer van ‘origineelste cadeautjesgever’ aan de haal te gaan? Geen idee hoe je die prijs in de wacht sleept? Misschien wel met één van deze cadeautips. Want niets zo leuk als een écht persoonlijk cadeau.

(Oma,) Vertel eens

Niets zo persoonlijk als gevraagd worden je eigen levensverhaal neer te pennen. En als er nu iemand is die een verhaal heeft om u tegen te zeggen, is het wel oma en/of opa. Laat hun verhalen niet verloren gaan en vraag hen – of help hen - die neer te pennen. Deze reeks bestaat uit verschillende boeken, afhankelijk aan wie je het wil geven, zo bestaan er boeken voor ouders, grootouders en zelfs kinderen. Aan de hand van vragen over de kindertijd, maar ook over verliefd zijn of bijvoorbeeld de bijzondere band tussen grootouders en hun kleinkinderen ontstaat er een uniek en persoonlijk boek. Dit boek kan worden doorgegeven aan het nageslacht. Een beter cadeau zullen ze zich niet kunnen wensen! € 20 - via bol.com —

Een gepersonaliseerde lederen schort

Hét ultieme cadeau voor de chef in huis of je favoriete foodie. Deze handgemaakt schort is niet enkel gemaakt van 100% kwalitatief rundsleer, je kan hem ook laten personaliseren. Door middel van slagletters kan je letterlijk alles in het leer laten slaan. Wat dacht je van ‘BBQ master’ of ‘chef of the house’? De keuze is volledig aan jou! € 99 - via oilvinegar.com —

MyUNO®-kaarten

Personaliseer je UNO-kaarten via smartphoto.be. Aan de hand van 5 foto’s kan je 32 gepersonaliseerde kaarten maken en zo dus een uiterst uniek spel cadeau doen. Ideaal voor de gezellige familiemomenten tijdens de aankomende feestdis. Want - geef toe - wat is er gezelliger dan met de hele familie een gezelschapsspel te spelen? Zeker wanneer je eenieder inmaakt met een kaart waar ze zelf opstaan. UNO! € 15,99 - via smartphoto.be —

Doe eens een ster cadeau

Ben je op zoek naar een uniek, geweldig origineel – en toch betaalbaar - cadeau voor je lief of een astrologie minnend familielid? Koop dan een ster en geef die de naam van de ontvanger. Na het kopen en benoemen van je ster ontvang je een geschenkmap met extra’s en informatie over jouw persoonlijke ster. In die map vind je onder meer informatie over de ster en het sterrenbeeld waarin ze zich bevindt, evenals een officieel certificaat met de coördinaten van je gepersonaliseerde ster. De website belooft bovendien dat je ster zichtbaar is met het blote oog. Je moet er dus niet té hard naar zoeken. Vanaf € 59 - via www.sterkopen.be —

Koop een stukje Schotland

Ken je iemand die zichzelf graag Laird, Lord of Lady (van Glencoe) wil noemen? Of gewoon iemand die begaan is met de (Schotse) natuur? Dan kan je die persoon

“Heb je altijd al willen weten waarom je tante zo temperamentvol is? Geef dan deze kerst eens een DNA-test cadeau.” een stukje Schotland schenken. Afhankelijk van de grootte van het perceel krijg je meerdere voordelen. Zo heb je sowieso recht om je perceel eender wanneer te bezoeken en mag je jezelf dus ook de officiële titel van Laird, Lord of Lady van Glencoe aanmeten. En om dit cadeau geheel duurzaam te houden kan het perceel doorgegeven worden aan andere generaties. Vanaf € 38 – via www.highlandtitles.nl —

Ontwerp zelf schoenen (en geef ze aan iemand anders)

Bij undandy.com worden schoenen volledig naar jouw smaak gemaakt. Ontwerp zelf schoenen en doe ze cadeau. Of – nog beter - laat de ontvanger de schoenen zelf ontwerpen! Het is veel eenvoudiger -én goedkoper - dan je zou denken. Je kiest eerst voor een basis en vanaf dan kan je de ontwerper in jezelf volledig los laten gaan. Van de gebruikte stoffen tot de kleur van de veters, alles is aanpasbaar. Je kan zelfs iets laten graveren in de zool. Van een persoonlijk cadeau gesproken! Vanaf € 155 - via undandy.com —

Een grote rode strik rond je familiegeschiedenis

Heb je altijd al willen weten waarom je tante zo temperamentvol is? Of ben je benieuwd waar ter wereld je nog familiebanden hebt? Geef dan deze kerst eens een DNA-test cadeau. Door middel van een speekselmonster kan ancestry.com je meer inzicht geven over je familiegeschiedenis én kan je te weten komen waar je genetisch een aanleg voor hebt (van uithoudingsvermogen tot alcoholverslaving). Let wel: de resultaten kunnen ervoor zorgen dat er lijken uit de kast vallen. Zo zijn er mensen die op deze manier te weten kwamen dat ze geadopteerd zijn. Leuk cadeau, zolang het maar duidelijk is dat WIEPER in geen geval verantwoordelijk is voor eventuele familieruzies of scheidingen. € 89,96 - via ancestry.com —

Niet wéér sokken!

Ook ludieke cadeautjes zijn altijd leuk om te geven. Zo kan je - misschien naar jaarlijkse gewoonte - ook nu sokken cadeau doen. Maar om het deze keer nét ietsje anders en leuker te maken, kan je bij printsfield.com een foto laten drukken op het paar sokken. Je kan de kleur, het model en het aantal foto’s kiezen. Ga voor een foto met een gekke bek of eentje mét dubbele kin - of waarom geen van zijn/haar favoriete huisdier? - en maak van dat ‘saaie’ cadeau het origineelste geschenk onder de boom! € 18,95 - via printsfield.com

Gezond & Wel Waarom heb je het zo snel koud na een nacht slecht slapen? Vermoeidheid en kou zijn op zichzelf al geen pretje, en dan versterken ze elkaar ook nog eens. Wanneer je moe bent, krijg je het namelijk sneller koud. Reden om de verwarming open te draaien of een extra trui aan te trekken na een nacht slecht slapen. Maar waar komt dat koude gevoel eigenlijk vandaan? Circadiaan ritme Bij de invloed van vermoeidheid op ons lichaam gaat het vaak om het circadiane ritme, het interne, door hormonen aangestuurde biologische klokwerk. Dankzij het circadiane ritme voel je aan wanneer het tijd is om te gaan slapen, om wakker te worden en om bijvoorbeeld te ontbijten. Dat zijn allemaal voorbeelden van bewuste acties, maar het circadiane ritme beïnvloedt ook onbewuste lichamelijke processen, die zich voltrekken zonder dat je het merkt. Doorbloeding Eén zo'n onbewust proces is de doorbloeding van de huid. 'Wanneer je gaat slapen, neemt die flink toe', legt slaapdeskundige Eus van Someren van het Nederlands Herseninstituut uit. 'Daardoor warmt je huid op, met toch al gauw zo'n anderhalf tot twee graden.' Via je huid stroomt warmte uit het binnenste van je lichaam snel weg naar de omgeving. Van Someren: 'Om het warmteverlies te be-

perken, zoeken mensen 's nachts een plek op waar de warmte blijft hangen, zoals onder een deken. Dit gedrag zie je overal in het dierenrijk. Zelfs bij ratten in het lab, die zich bij het slapengaan oprollen in het zaagsel.'

men doorbloeding van de huid begint al vóór het slapen, en kun je zelfs gebruiken om te voorspellen hoe snel iemand in slaap gaat vallen. Denk maar aan de rode wangen en oren bij vermoeide kleine kinderen.'

“Wanneer je gaat slapen warmt je huid op, met ongeveer anderhalf tot twee graden.'

Temperatuurverdeling 'Wanneer je slaapt, verandert de temperatuurverdeling in het lichaam', weet ook Wouter van Lichtenbelt, hoogleraar humane biologie. Mogelijkerwijs is bij vermoeidheid de biologische klok enigszins van slag. 'Dan koelt je lichaam al af, terwijl je nog helemaal niet gaat slapen. Deze problemen zie je ook bij nachtwerkers, bij wie het slaapritme flink in de war is.'

Voorbereiding Je brein probeert een slaaptekort te verhelpen door alles in stelling te brengen om in slaap te Met het afkoelmechanisme spaart je lichaam kunnen vallen, inclusief de daarbij behorende energie uit, denkt Van Lichtenbelt. In bed, ontoename in huidtemperatuur. Om te voorko- der een warme deken, kan je lichaam immers men dat je daardoor onderkoeld raakt, voelt prima met minder warmte uit de voeten. 'Doordat de kerntemperatuur lager ligt, bedit alsof je het koud hebt. spaar je uiteindelijk energiekosten.' Het zet je aan tot zoeken naar een warme plek om te gaan slapen. Van Someren: 'De toegeno- Van Someren beaamt dat slapen energie bespaart. 'Maar als het alleen om energie besparen door afkoelen gaat, waarom ga je dan niet buiten op het balkon slapen? Mensen en dieren doen er juist alles aan om niet te veel af te koelen. En er zijn snellere manieren om energie te besparen dan slapen.' Spoeling Van Someren vermoedt daarom dat de hoge huiddoorbloeding tijdens de slaap een andere functie heeft dan afkoelen. 'Wetenschappers ontdekten enkele jaren terug dat je brein in slaap wordt 'doorgespoeld'. De hersencellen krimpen waardoor hersenvloeistof de afvalproducten van biochemische processen kan wegspoelen. De sterke doorbloeding van de huid tijdens het slapen zou ook onderdeel kunnen zijn van deze onderhoudsbeurt, door ziekteverwekkers op te ruimen.' Dat je daarmee warmte verliest, zou in dat geval niet meer zijn dan een nadelige bijwerking. Van Someren: 'Maar dat kun je gelukkig eenvoudig met gedrag oplossen: door in bed te kruipen.'

Focus Hoe veilig is het slikken van melatonine? Heb je vaak moeite met inslapen? Dan kan het slaaphormoon melatonine helpen om sneller in slaap te vallen. Maar hoewel het gebruik aan populariteit wint, is het niet geheel zonder risico. Wij onderzochten wanneer het aan te raden is en hoe je het veilig kan gebruiken. Want hier geldt: baat het niet, dan schaadt het mogelijk wél. Niemand kan zonder slaap. Voortdurend wakker blijven verstoort niet alleen de werking van de hersenen (slechte concentratie, slecht geheugen, ernstige vermoeidheid en emotionele instabiliteit), maar ook de rest van het lichaam. Tekort aan slaap schopt de stofwisseling, hormoonhuishouding en ons afweersysteem in de war. Slapen is net als eten en drinken een fundamentele behoefte van het lichaam. Melatonine – het hormoon dat je in slaapt helpt te vallen – is verkrijgbaar als voedingssupplement dat gebruikt kan worden ter ondersteuning van de nachtrust. Het algemene advies is om het dan ook vlak voor het slapengaan in te nemen. Maar uit onderzoek blijkt dat het niet altijd de juiste manier is, omdat het gebruik mede afhankelijk is van je slaappatroon. Melatonine in ons slaap-waakritme Melatonine is een neurohormoon dat wordt geproduceerd in de pijnappelklier, een gebied in de hersenen. Het zorgt ervoor dat je moe wordt en wil gaan slapen. Bij het circadiaanse ritme – een biologisch ritme waarvan de cyclus ongeveer 1 dag duurt - is het niveau van melatonine het laagst op het moment dat je wakker wordt. Dat niveau blijft gedurende de dag laag. Na ongeveer 15 uur wakker te zijn, stijgt het melatoninegehalte weer richting 10 pg/ml en blijft het stijgen tot 70 pg/ml. Daardoor word je steeds slaperiger totdat je op een gegeven moment wil gaan slapen. De piek van melatonine ontstaat meestal rond 03.00 in de nacht. Vanaf dat moment daalt het niveau weer, totdat het niveau weer op zijn laagst is bij het wakker worden.

Gaston

Denise

Als het een lichaamseigen stof is, hoe kan het dan slecht voor je zijn? Veel mensen gaan ervan uit dat het gebruik van melatonine veilig is, omdat melatonine een lichaamseigen hormoon is én omdat melatonine als supplement zonder voorschrift te verkrijgen is. Toch is het gebruik van melatonine niet geheel zonder risico. Verkeerd gebruik van melatonine kan ervoor zorgen dat je biologische klok verstoord raakt. Ook al gebruikt je melatonine om de juiste redenen, dan nog kan het middel door een verkeerd moment van inname of door een verkeerde dosering een

“Bij ‘gewone’ slapeloosheid is melatonine niet effectief.”

fond was bij 0.3 mg. Wat dus wil zeggen dat hogere doseringen niet effectiever zijn, maar wel meer bijwerkingen veroorzaken. Ook artsen zijn het eens met de lagere doseringen (0.1 mg tot 0.5 mg) voor het verlichten van een jetlag of voor het in slaapvallen. Wanneer neem je het best als je eerder wil gaan slapen en ook vroeger wil ontwaken? Dan wordt aangeraden om melatonine vroeg op de dag te nemen. Uit onderzoek blijkt dat je melatonine het beste 9 uur na het wakker worden kan innemen. Dat is vaak 7 uur voordat je gaat slapen. Helpt melatonine bij doorslapen? Melatonine helpt bij het sneller in slaap vallen, maar zorgt er niet voor dat je aan één stuk doorslaapt. Slaap je makkelijk in, maar word je ’s nachts vaak wakker? Dan heeft melatonine slikken dus geen zin, ook niet op het moment dat je midden in de nacht wakker bent geworden.

averechts effect hebben. Het moment van in- Wanneer kan melatonine wél werken? name is afhankelijk van het slaapprobleem en Bij ‘gewone’ slapeloosheid is melatonine niet van je eigen bioritme. En ook de dosering is af- effectief. Alleen bij slaapklachten ten gevolge hankelijk van de eigen melatonine-aanmaak van een verstoord dag-nachtritme kan melaen –afbraak. Tien procent van de mensen die tonine zinvol zijn. Gebruik van melatonine is melatonine neemt, breekt de stof te traag af. dus alleen nuttig als een ontregelde biologiDaardoor treedt bij hen een melatoninestape- sche klok de oorzaak van je slaapproblemen is. ling op, met slaperigheid overdag tot gevolg. Je biologische klok kan verstoord raken als: Die personen ervaren vaak in eerste instantie • Je ’s nachts werkt en overdag slaapt: mensen zijn van nature gewend om overdag een positief effect van melatonine. Vervolgens wakker te zijn en ’s nachts te slapen. Dat neemt het effect af en wordt ten onrechte de heeft te maken met het feit dat het overdag dosering verhoogd met stapeling als gevolg. licht en ’s nachts donker is. De aanmaak van Artsen en deskundigen waarschuwen daarom melatonine sluimert overdag en komt pas voor het op eigen houtje slikken van melatoop gang zodra het donker begint te worden. nine. Raadpleeg dus altijd eerst je huisarts Dat maakt het lastig om overdag te slapen. voordat je besluit om melatonine te gebruiken. Melatonine kan in dit geval uitkomst bieden. • Als je last hebt van een jetlag: een jetlag ontWanneer is de dosis te hoog? staat als je één of meer tijdzones overbrugt. Uit onderzoek is gebleken dat 0.3 mg de beste Daar kan je biologische klok behoorlijk van dosering is. De proefpersonen die 0.3 mg als in de war geraken. Normaal gezien duurt dosering kregen, sliepen beter dan degenen het een paar dagen voordat je gewend bent die 3 mg kregen. Ook waren er minder bijweraan een ander ritme. Tot die tijd kan melatokingen bij de groep die 0.3 mg kreeg. Uit een nine helpen bij het verlichten van de jetlag. ander onderzoek bleek namelijk dat er een pla-

Socio Dit wist je nog niet over kerst We schuiven ieder jaar aan de kerstdis, maar heeft iemand zich weleens verdiept in alle grappige feiten die er rondom deze feestelijkheid circuleren? Waarschijnlijk niet, maar gelukkig kan je ook dit jaar op WIEPER rekenen. 14 weetjes om tijdens het kerstdiner aan je familie en vrienden te vertellen. 1. Allemaal beestjes… Haal je een echte boom in huis? Dan neem je ook een hele hoop insecten mee, die de feestdagen gezellig bij jou komen vieren. Volgens Noors onderzoek leven zo’n 25.000 spinnetjes, bladluizen en andere kleine insecten in je boom. Na een paar dagen sterven ze, omdat het er te droog is.

“Volgens de data van Facebook sneuvelen de meeste koppels twee weken voor kerst.” geschreven dat Jezus Christus op 25 december geboren is. Velen geloven zelfs dat hij in de lente geboren is.

2. In het Witte Huis waren kerstbomen ooit een periode verboden. Nu staat er alweer jaarlijks een kerstboom, maar zo’n honderd jaar geleden dus even niet. President Theodore Roosevelt was een groot milieuactivist en verbood zodoende iedere kerstboom in het presidentiële huis. 3. Vind je het ook zo triest om al die afgedankte kerstbomen op straat te zien in januari? Er is een leuke manier om ze te redden! En dan hebben we het niet enkel over het herplanten in eigen tuin. Sommige dierentuinen accepteren namelijk kerstboom-donaties. Misschien dat je kerstboom volgend jaar speelgoed voor de leeuwen is. Of geniet een olifant van de bast als snack? 4. Jingle Bells is één van de bekendste kerstnummers en was oorspronkelijk bedoeld voor een andere feestdag: het Amerikaanse Thanksgiving. Het nummer werd in 1857 geschreven door James Pierpont en heette oorspronkelijk One Horse Open Sleigh.

“Jezus Christus werd op 25 december geboren? Hier is helemaal niets van waar.” 5. Jezus is helemaal niet geboren op 25 december – Het oorspronkelijke kerstverhaal is ontstaan door de geboorte van het kindje Jezus. We vieren het kerstfeest op 25 december omdat dit zijn verjaardag zou zijn. Hier is helaas niks van waar, er staat namelijk nergens in de bijbel 18

6. Tegenwoordig zou je denken dat “All I want for Christmas” het populairste kerstnummer is, maar hoewel we het al tientallen keren gehoord hebben deze maand, gaat de eer naar Stille Nacht. Dat lied heeft maar liefst 733 verschillende versies sinds 1978. Gecoverd door zelfs Elvis Presley, Etta James en Al Green. Sorry, Mariah Carey!

7. De kerstman in de tropen lijkt wel de James Bond der kerstmannen. Papai Noel uit Brazilië levert namelijk geen cadeautjes per slee met rendieren. Hij perst zich ook niet door smalle schoorstenen (noch laat hij dat door zijn hulpjes doen, zoals Sinterklaas). In Brazilië komt de kerstman per helikopter. En hij komt gewoon netjes door de voordeur. 8. Het is een vraag die al gesteld werd door menig kind: hoe krijgt de kerstman alle cadeaus op tijd bezorgd? Wetenschappers met te veel tijd om handen hebben berekend dat de kerstman ongeveer bij 822 huizen per seconde langsgaat. Dat betekent dus dat rendieren ruim twee keer zo snel als een raket – 62.765 km/uur – vliegen. Hoe ze zo snel kunnen gaan? Ligt vast aan de glühwein. 9. Speaking of die heerlijke warme drank. Wist je dat de Romeinen glühwein hebben uitgevonden in de tweede eeuw? Ze verwarmden hun vino om zich in de winter te kunnen verwarmen. De liefde voor de warme drank verspreidde zich als een lopend vuurtje door het rijk. Pas later werden er kruiden en bloemen aan toegevoegd. Zo werd slechte wijn niet alleen lekkerder, ook ziektes werden er mee weggehouden. 10. De acht rendieren van de kerstman heten respectievelijk Comet, Cupid, Dasher,

Dancer, Prancer, Vixen, Donder, Blitzen en Rudolph. Er wordt algemeen aangenomen dat het mannennamen zijn. Máár: mannelijke rendieren verliezen hun gewei rond kerst, dus de rendieren die de slee van de kerstman de lucht door trekken zijn ofwel gecastreerd, of gaan onterecht met een mannennaam door het leven. 11. Maak jij ook graag een sneeuwman met je kinderen? Dan moet je vast nog even oefenen om het wereldrecord te verbreken. Die is namelijk voor sneeuwvrouw ‘Olympia’ uit Maine in 2008. Zij was 37 meter lang – iets kleiner dan het vrijheidsbeeld – en had wimpers gemaakt van acht paar ski’s. Haar lippen bestonden uit vijf rode autobanden en twee 10-meter-lange kerstbomen dienden als haar armen. Wij vinden het vooral een zeer effectieve manier om een eindeloze berg sneeuw van de straat te ruimen. 12. Het populairste moment om uit elkaar te gaan is twee weken voor kerst. Een onderzoek dat data van Facebook heeft geanalyseerd, wijst uit dat de meeste koppels twee weken voor kerst sneuvelen. De minste relatiebreuken vinden op de eerste en tweede Kerstdag plaats. 13. Negen maanden na kerst worden dan weer de meeste baby’s geboren. Niet omdat we dan meer seks hebben, maar vooral omdat we vaker anticonceptie vergeten. En dat danken we dan waarschijnlijk weer aan de alcohol. 14. De kerstman boert goed. Forbes stelde eens een lijst op van rijkste fictieve personen op aarde en wie prijkt er op nummer één? Juist, de kerstman. Forbes: ‘1651-jarige leeftijd, geschatte waarde is oneindig, wordt naar verluidt geteisterd door exorbitante rijkdom en maakt jaarlijks een cadeautrip rond de wereld in een vergeefse poging er iets van kwijt te raken.’

Qué? De verrassende gevolgen van pikant te eten Terwijl je deze editie leest, hopen we dat je niet getergd wordt door een verkoudheid. Indien dat toch het geval zou zijn, helpt het misschien om te weten hoe je één neusgat vrij krijgt. Blaak je van goede gezondheid, maar heb je toch het gevoel dat het afwisselend warm en koud aanvoelt in je woning? Dan is het goed mogelijk dat er met de thermostaat geknoeid wordt. Want, wat blijkt? Mannen en vrouwen kunnen niet even goed tegen de koude. Kan je verkouden zijn in één neusgat? Bij een verstopte neus zwellen je neusslijmvliezen op. Dat komt doordat een virus zich vermenigvuldigt in de cellen van het slijmvlies. En dat hoeft niet aan twee kanten tegelijk even heftig te gebeuren. Sterker nog, zelfs zonder verkoudheid zijn beide neusgaten niet tegelijk even actief. Ze wisselen om de 3 á 4 uur de hoofdluchtstroom af, dat heet de neuscyclus. Het ene neusgat krijgt meer bloed, waardoor het slijmvlies een beetje opzwelt. Daardoor kan er minder lucht doorheen. Als je op je zij ligt, stroomt bloed makkelijker naar het ‘onderste’ neusgat. Dus gaat lucht eerder door het bovenste. Dit gevoel wordt versterkt als je verkouden bent. Gezien de zwelling dan nog groter is.

Waarom hebben vrouw het sneller koud dan mannen? Vrouwen stellen zich niet gewoon aan wanneer ze zeggen dat ze het koud hebben. Ze hebben het namelijk écht sneller fris dan een man. Ten eerste hebben mannen relatief meer spierweefsel dan vrouwen. En spieren produceren warmte. Dat is ook de reden dat je het warm krijgt als je je inspant. Vrouwen hebben relatief veel vetweefsel. Vetweefsel isoleert, waardoor hun kerntemperatuur hoger blijft. Maar het zorgt er ook voor dat de warmte die de spieren produceren niet naar de uiteinden van het lijf doorstroomt. Tel je daar de slechtere doorstroming van het bloed bij vrouwen bij op, dan krijg je handen die zo’n twee graden kouder zijn dan die van mannen. En dan zijn vrouwen ook nog eens gevoeliger voor kou. Ze merken een temperatuurverschil van 0,2 graden al op, terwijl mannen dat pas bij 0,4 graden doen. Ook reageert het vrouwenlijf eerder op afkoeling, bijvoorbeeld door te gaan rillen. Dat komt weer door die koude voeten en handen, waar de meeste warmtereceptoren zit20

ten. Het gevolg: een eeuwige strijd om de thermostaatknop. Volgens onderzoek van de Universiteit van Maastricht werkt de gemiddelde man het liefst bij 22 graden Celsius. Een vrouw doet licht kantoorwerk graag bij 23,2 tot 26,1 graden.

“De gemiddelde man werkt het liefst bij 22 graden Celsius, terwijl een vrouw licht kantoorwerk liever doet bij 23,2 tot 26,1 graden.” Waarom is het in de zomer warmer dan in de winter? Misschien denk je dat het in de zomer warmer is omdat het noordelijk halfrond in de maanden juni, juli en augustus dichterbij de zon staat. We helpen je graag uit die illusie. Want: dat is niet waar. Maar geen zorgen, zelfs sommige afgestudeerden van een van de beste universiteiten ter wereld verkeren in die veronderstelling. In de zomer staat de aarde niet dichter bij de zon, maar juist verder weg. In juli is het noordelijk halfrond het verst van de zon verwijderd en in januari het minst. Dat het in de zomer toch warmer is, heeft alles te maken met de hoek van de aarde ten opzichte van de zon. Daarvoor moeten we even terug naar de basis. De aarde draait in een dag een heel rondje om zijn eigen as en in een jaar een heel rondje om de zon. Bij dat rondje om zijn as is er nog iets om rekening mee te houden: de as kantelt in de loop van het jaar. Die kanteling is zo belangrijk, omdat in onze zomermaanden het noordelijk halfrond op de zon gericht is. Er valt dan dus meer direct zonlicht op onze kant van de aardbol.

Zonlicht dat loodrecht op de aarde valt, verwarmt het oppervlak veel sneller dan zonlicht dat verspreid over een groter oppervlak valt. Er is immers meer energie beschikbaar per vierkante meter. Vergelijk het met een warmtelamp die recht boven een tafel hangt. Die verwarmt de boel meer dan een warmtelamp die schuin op het tafeloppervlak is gericht. Het zonlicht dat tijdens de noordelijke zomer op het zuidelijk halfrond valt, valt met een schuinere hoek. Er komt dan minder warmte op de zuidelijke helft van de wereld terecht. Als het bij ons winter is, zijn de rollen omgedraaid. De zonnestralen vallen bijna recht op Zuid-Afrika en Australië. Daar is het zomer. En wij moeten het doen met wat schuin invallende, zwakke straaltjes zoals nu.

Is pikant eten gezond? Pittig eten is verslavend. Eens je de smaak te pakken hebt, wil je liefst al je gerechten grondig ‘afkruiden’. Tot grote ergernis van zij die al huiveren bij het horen van het woord ‘peper’. Net zoals de meeste etenswaren heeft pikant eten veel voordelen, maar een nieuw onderzoek wijst nu op een niet te onderschatten risico. In het verleden werd al aangetoond dat spicy food ideaal is voor je metabolisme. In combinatie met een evenwicht dieet en de nodige beweging zou je er sneller door afvallen, dus wat dat betreft is pikant voedsel zeker een goede toevoeging. Een wetenschappelijke studie wijst nu echter op de minder positieve gevolgen. Door te veel pittig te eten zouden je geheugen, spraakvermogen, IQ en aandachtsniveau aangetast kunnen worden. De wetenschappers volgden voor het onderzoek 4.500 Chinezen ouder dan 55 over een periode van 15 jaar. En de resultaten liegen er niet om: zij die het meeste pikant voedsel verorberden, zagen hun hersenen er met 56% op achteruitgaan.

Feesten De 7 vreemdste kersttradities ter wereld Kerst is bij uitstek hét feest der tradities. We halen een kerstboom in huis, kopen pakjes voor elkaar en gaan gezellig aan tafel met familie. Maar elk land heeft zo zijn eigen tradities, die wij gerust vreemd of op z’n minst apart zouden noemen. Wij verzamelden de 7 vreemdste kersttradities ter wereld: van heksendieven tot kakkende boomstronken. 1. Kentucky Fried Chicken in Japan In Japan wordt kerstmis niet echt groots gevierd, voor hen heeft de feestdag tenslotte geen religieuze betekenis. Waar wij ons voor kerstavond druk maken of er biefstuk, hert of eend gegeten moet worden, eten ze in Japan gewoon kip. Gefrituurde kip van de KFC wel te verstaan. In de jaren ’70 is er een reclamecampagne geweest van de fastfoodketen voor kerst en sindsdien is het een echte hit geworden. Het aanbod van KFC is zelfs speciaal op kerst gericht met een kerstthema voor je emmertje kip. Reserveren voor kerstavond moet je dan ook ruim van tevoren doen (lees: maanden) om nog een plekje te kunnen bemachtigen. 2. Trollen in IJsland IJsland kent naast de kerstman nog meer gulle gevers. Zij hebben 13 ‘kerstjongens’ - of de Joelejongens - die in de bergen wonen. Van 11 – 23 december zal er elke dag één vanuit de bergen naar beneden komen om de huizen een bezoekje te brengen. De kinderen zetten hun schoen in de hoop cadeautjes te krijgen, maar als je stout bent geweest, krijg je een rotte aardappel. De kerstjongens staan bekend om hun kwajongensstreken. Zij zijn ook allemaal vernoemd naar de streken die ze uithalen: van Lepellikker tot Worstensnaaier en – euh – Snuiver. De moeder van de kerstjongens heet Gryla die ongehoorzame kinderen kookt én eet. De kerstjongens werden eerst gezien als enge wezens – net als hun ouders – maar in de loop van de tijd hebben ze een wat vriendelijkere uitstraling gekregen. 3. Duitse augurk in de kerstboom De typische Duitse kerstboom is versierd met bonte glazen ballen, sterren van stro, slingers, kaarsen - en een kleine augurk. Tenminste, dat is wat vele Amerikanen denken. Bij hen circuleert de legende dat het decoreren van de kerstboom 22

“Bij de Grieken wordt op kerst een groep goblins knettergek. Eenmaal binnen intimideren ze gezinnen, plassen ze in tuinen, smijten ze complete interieurs kapot en stelen ze hun kerstcadeaus.” met glazen hangers in de vorm en kleur van een augurk een oude Duitse traditie is. Maar in Duitsland is de glazen groene hanger zo goed als onbekend. Sinds meer dan twintig jaar verstoppen ouders in de VS goed gecamoufleerd een glazen augurk tussen de takken van hun kerstboom. De kinderen moeten die dan vinden, maar dan wel vanaf een afstand en zonder de boom aan te raken. De kromme hanger is verkrijgbaar in verschillende afmetingen. De kleine exemplaren zijn voor oudere kinderen bedoeld, en de grote juist voor jonge kinderen. Wie de augurk ontdekt, mag zijn cadeau als eerste openen, krijgt nog een extra cadeautje of heeft het komende jaar gewoon geluk - zo staat er op het briefje dat bij de augurk zit. 4. Noorse heksendieven Wellicht een van de meest onorthodoxe Kersttradities vinden we in Noorwegen, waar mensen hun bezems verstoppen. Het is een traditie die vele eeuwen teruggaat in de geschiedenis, naar een tijd toen mensen nog geloofden dat heksen en boze geesten tijdens Kerstmis tevoorschijn kwamen, op zoek naar bezems om op te vliegen. Tot de dag van vandaag verstoppen mensen hun bezems nog op de meest veilige plek in huis om te voorkomen dat ze worden gestolen. 5. Griekse goblins Grieken denken ieder jaar met kerst dat er een groep goblins knettergek wordt. Ze heten de kallikantzaroi, zien er volgens de mythe gebocheld en behaard uit en schijnen rond de kerstperiode in massa’s op te rukken

om in ieders huis in te breken. Eenmaal binnen intimideren ze gezinnen, plassen ze in tuinen, smijten ze complete interieurs kapot en stelen ze dus kerstcadeaus. De Grieken willen dit niet en gaan dit verdriet tegen door óf hun deurklink zwart te verven, of de onderkant van een varkenskaak aan de deur te hangen. 6. Een levendige Oekraïense kerstboom Bij ons hangen we de kerstboom vol glinsterende ballen, lichtgevende snoeren en de leukste hangertjes. Maar niet in Oekraïne! Hier gaan ze liever voor enge kerstbomen met spinnen en spinnenwebben erin. Volgens een aloude traditie eren zij daarmee een oude, arme weduwe. Die mevrouw had geen geld om de kerstboom mooi te kunnen versieren voor haar familie. Volgens de oude legende was haar kale boom de volgende ochtend versierd door een spin. Toen ze wakker werden, zagen ze allerlei webben in de boom en werd het voor hen toch nog een mooie kerst. De spin komt nu nog terug in allerlei kerstversiering, want in Polen gelooft men dat de spin geluk brengt. Een echte spin in de kerstboom vinden is het Poolse equivalent van een wimper vinden – voorspoed en geluk valt je daarna ten deel. 7. De Spaanse kakkende boomstronk In de Spaanse deelstaat Catalonië wordt Tió de Nadal gevierd. Het feest van de kakkende boomstronk is afkomstig uit de Catalaanse mythologie. Vanaf 8 december geven kinderen de boomstam elke dag 'te eten'. Ook geven zij Tió een vrolijk gezicht, pootjes en een rood deken tegen de kou. Wanneer Kerstmis aanbreekt, zetten Catalanen het uiteinde van de stam in de haard en vragen ze hem om te ‘kakken’. Om hem een handje te helpen, slaan ze de stronk met stokken en zingen ze het lied ‘Kak maar Tió’. De boomstronk ‘kakt’ dan snoepgoed en kleine cadeaus uit.

Culinair Zo kook je een feestmaal op grootmoeders wijze Niemand heeft de wijsheid in pacht, maar van moeders kunnen we nog wat leren. En waar haalde zij haar kookkennis? Juist, van haar moeder. WIEPER verzamelde daarom oma’s wijze raad. Zodat koken tijdens de feestdagen nog vlotter gaat én smaakt alsof zij het gemaakt heeft.

brood bovenop. Nog een tip: als je een paar druppels citroen in het kookwater van rijst doet, wordt die prachtig wit.

1. Hoe voorkom ik dat het hele huis ruikt naar wat ik aan het koken ben? Niets zo heerlijk als een huis dat naar koekjes ruikt. Minder tof als je net spruitjes gekookt hebt. Hoe je voorkomt dat de geur in de keuken blijft hangen? Simpel met een truc uit oma’s keuken: breng water met flink wat azijn aan de kook. Niet alleen ruikt je keuken neutraal, de kookpot waarin je de azijn hebt gekookt, zal ook nog eens blinken als nieuw. 2. Hoe maak je een cake met gouden korst én zorg je ervoor dat de appeltjes of rozijnen niet naar de bodem zakken? Het is een veel gezien gegeven: rozijnen of stukjes appel die enkel onderaan de cake zijn blijven zitten. Om dat tegen te gaan, doe je best wat bloem op de appelen of rozijnen. Daardoor zullen ze niet meer naar de bodem zakken. En om een gouden korst te verkrijgen, bestrijk je de cake met een beetje melk voor die de oven in gaat. Zet onderaan de bakplaat best ook een bakje met water, zodat de cake zeker niet aanbrandt. 3. Wat doe ik als mijn rijst of pasta is aangebrand, moet ik alles weggooien? Neen, dat is eten verspillen en dat deed grootmoeder zeker niet in tijden van schaarste. Als de rijst of pasta aangebrand is, schep je die over in een schone pan, leg je er een flinke korst vers brood op en leg het deksel erop. De nare smaak trekt dan in het brood. Is het goedje aangebrand voordat de rijst of pasta gaar was? Doe die dan ook in een propere pan, giet er water bij en leg er dan een snee 24

4. Hoe voorkom ik dat vet, olie of boter gaat spatten in de pan? Voor dat je de vetstof verhit, strooi je er best een beetje zout over. Dat zorgt ervoor dat je niet zo’n last hebt van spatten. Wil je dat het vet mooi bruin bakt? Dan voeg je er een scheutje melk aan toe.

“Met een paar druppels citroensap voorkom je een vislucht in je keuken.”

-schil wordt ook de vislucht uit de pan verwijderd. • Als je vis hebt schoongemaakt, kan je ook je handen inwrijven met citroen- of tomatensap om de lucht te verdrijven. • Wil je weten of de vis vers is? Duw er dan met je vinger een putje in. Springt het putje vanzelf weer naar boven, dan is de vis vers. Ben je in de winkel? Dan kunnen de vissenogen ook vertellen of de vis vers is: ze moeten je met een heldere blik aanstaren. • Trek van schol, tong en andere zeevis het grijze vel af voor het bereiden. De vis smaakt dan veel beter. 6. Wat zijn grootmoeders tips voor het bakken van vlees? • Strooi een klein beetje suiker over vlees dat gegrilleerd of geroosterd moet worden. Het wordt dan mooi bruin en knapperig. • Verse worsten barsten tijdens het bakken niet open als je ze eerst even in warm water laat wellen. Laat de boter niet te warm worden, want anders worden ze wel bruin, maar niet gaar. Draai de worsten om met twee lepels en prik er niet

5. Hoe bak je het best vis? • Leg de vis in heet water of in water met een scheut azijn als je de schubben er gemakkelijk af wil halen. • Voeg voor het bakken van vis aan de boter een paar druppels citroensap toe. De smaak wordt dan pikanter. • Met een paar druppels citroensap of met een vork in. Het vleessap stroomt er anders uit en de worst wordt droog. • Leg schapenvlees enkele dagen in karnemelk, dat zorgt voor een heerlijke wildsmaak. • Maak taai vlees wat malser door er tijdens het braden een scheut cognac of brandewijn over te gieten. Of snijd het vlees in plakken en laat die in de jus sudderen.

Dossier Erectiepillen als nieuwe partydrug? Waar er vraag is, is er aanbod. Geen wonder dus dat al jaren tal van illegale webshops erectiepillen aanbieden. Hun klanten accepteren ondertussen de risico’s: alles beter dan de priemende blik van je huisarts. Maar niet iedereen neemt ze uit medische noodzaak. Wij spraken met twintigers en dertigers Matthieu, Fred, Bjorn en Sam over hun gebruikservaring en met twee professionals over de risico’s. In de brievenbus ligt een envelop met bubbeltjesfolie met daarin een aluminium strip met vier blauwe, ruitvormige pilletjes. Gisteren bestelde Matthieu* (30) ze voor iets meer dan tien euro online, op een van de talloze websites die illegale erectiemiddelen aanbieden. Dit is Kamagra, het Indiase broertje van viagra, de welbekende blauwe erectiepil die al twintig jaar een oplossing biedt voor miljoenen mannen met een erectieprobleem. Maar het grootste deel van de Kamagra-gebruikers heeft helemaal geen erectiestoornis, het zijn gezonde twintigers en dertigers die regelmatig uitgaan.

“Het grootste deel van de Kamagra-gebruikers heeft helemaal geen erectiestoornis, het zijn gezonde twintigers en dertigers die regelmatig uitgaan.”

ILLEGALE MASSAMARKT Was in 2013 nog tweederde van de erectiemiddelen illegaal verkregen, in 2017 lag dat percentage op 90 procent, bleek uit een rioolwateranalyse waarbij onderzoekers op gezette tijden op verschillende plekken stalen nemen van het rioolwater. Vervolgens vergelijken de onderzoekers de hoeveelheid voorgeschreven medicatie in een periode met de hoeveelheid reststoffen van erectiemiddelen in het rioolwater. Tegenover 750 000 voorgeschreven erectiepillen stonden in 2017 dus bijna 7 miljoen illegale pillen.

Björn* (31) gebruikt het bijna elke maand. ‘Ik heb het niet echt nodig, maar ik neem het als een eerste date op meer uitdraait en ik een goede indruk wil achterlaten. Soms neem ik het als ik drugs heb genomen op een feestje en ik erin slaag iemand mee naar huis te nemen. Als ik een pil neem, heb ik een beter uithoudingsvermogen en is hij altijd onmiddellijk paraat. Het heft ook INDIASE FABRIEKEN

Ook kunstenaar Matthieu heeft geen last van een erectiestoornis. Hij gebruikt het middel soms tijdens het uitgaan in combinatie met bijvoorbeeld speed (amfetamines nvdr). ‘Eigenlijk gebruik ik de pillen op dezelfde momenten als dat ik xtc of speed gebruik, op een feestje bijvoorbeeld,’ zegt hij, ‘om een nog leuker avond te hebben. Je ervaart kussen en seks dan eenmaal intenser dan normaal. Als ik het in een nachtclub neem, loop ik overigens niet de hele tijd met een stijve rond. Je krijgt alleen een erectie door seksuele prikkelingen. Met Kamagra in je bloed kun je nog prima naar de winkel gaan.’

Onderzoeker Verjans volgt de markt al jaren. Hij vertelt dat Kamagra begin 2000 werd ontwikkeld door de Indiase medicijnenfabrikant Ajanta Pharma, een paar jaar na de succesvolle introductie van Viagra in 1998. De onlinehandel kwam kort daarna op gang. ‘Zeker tot 2007 was de onlinehandel een soort Wilde Westen: boeven zagen hun kans schoon een handeltje te beginnen in Kamagra of namaakvarianten ervan. Vooral op het darkweb, een anoniem en lastiger te bereiken deel van het internet.’ Ook bij onze bovenburen in Nederland werd het middel nagemaakt en zijn er verschillende fabriekjes opgerold.

Het combineren van Kamagra met drugs, zoals in het uitgaansleven gebeurt, is niet zonder risico’s, vertelt uroloog Kurdo Barwari. Hij legt uit dat het middel bloedvaten openzet waardoor het hart soms harder moet werken. In combinatie met bloeddrukverlagende medicijnen of drugs kan het middel voor mensen met hartklachten gevaarlijk zijn. Voor mensen zonder hartof leverproblemen is het middel over het algemeen veilig, wel kan het bijwerkingen zoals blozen, hoofdpijn en maag- en darmklachten veroorzaken. In tegenstelling tot veel soorten harddrugs kun je Kamagra nergens laten testen. Honderd procent veilig is het dus nooit. DATING

NACHTLEVEN

Matthieu kwam voor het eerst in contact met het middel op zijn 18de, tijdens afterparty’s. ‘We namen weleens Blue 69: een mix van Kamagra, mdma (de pure werkzame stof van xtc nvdr), speed en de blauwe likeur Blue Curaçao. Dat creëerde een hilarische sfeer en leverde intense gesprekken over seks op. Na afloop gingen wel wat mensen met elkaar naar huis.’ Tegenwoordig neemt hij eens per jaar Blue 69 en slikt hij een aantal keer per jaar Kamagra, thuis of in de club.

MEDICIJNEN EN DRUGS

Inmiddels is de illegale markt al een tijdje gestabiliseerd: het is op het ‘reguliere’ internet te verkrijgen en handelaren voegen vrijwel altijd een werkende stof toe, want ze willen terugkerende klanten. Verjans: ‘Hoewel je natuurlijk nooit weet wat precies in zo’n pil wordt gestopt, is de belangrijkste grondstof, sildenafil, voor de producenten goedkoop en makkelijk verkrijgbaar.’

“In 2017 was 90 procent van de erectiepillen illegaal verkregen.”

pagina 28

Dossier de potentieverlagende werking van sommige drugs op. Aan mijn date vertel ik het vaak niet. Ik weet dat ze met haar vriendinnen over mij praat en wil mijn superkracht niet verklappen.’ (lacht)

Ik begrijp dat mensen naar goedkopere alternatieven zoeken: voor Viagra betaal je ongeveer 15 euro per pil en deze kosten worden niet terugbetaald. Online worden erectiepillen al voor 2,50 euro verkocht.’

Björn en Matthieu praten weleens met hun omgeving over Kamagra en schamen zich er niet voor. ‘Vaak wordt er wat mee mee gelachen.’, zegt Matthieu. ‘Andere vrienden zeggen dat ze het niet nodig hebben, al gebeurt het toch vaak dat ze het weekend erna met afgewende ogen vragen of ze er ook eentje kunnen krijgen.’

WEBSHOP BUSINESS

NEDERLAND Fred* (25) probeerde het onlangs voor het eerst. Hij denkt dat het taboe rond erectiemiddelen afneemt. ‘Als je in je omgeving hoort dat iemand het gebruikt, wekt dat interesse. Ik denk dat drugs en stimulerende middelen sowieso een stuk normaler zijn geworden, in Nederland wel nog meer dan in België, en erectiepillen groeien daarin mee. Voor eerdere generaties zijn erectiepillen vaak nog taboe, jongere generaties doen makkelijker over hulpen genotsmiddelen.’ TABOE Behalve door een uitgaanspubliek worden illegale erectiepillen ook gekocht door mannen die met hun erectieproblemen niet bij de huisarts durven aan te kloppen. Voor veel mensen is het gebruik van erectiepillen nog een groot taboe, denken onderzoeker Verjans en uroloog Barwari. ‘Ik kan me voorstellen dat online bestellen een stuk makkelijker is dan eerst een arts bezoeken, met het risico op moeilijke vragen’, zegt Barwari. ‘Maar een erectiestoornis vergt vaak een complexere oplossing dan een pil slikken, en hop, gas geven. Dikwijls is er een psychische oorzaak.

Als je Kamagra googelt verschijnen er tientallen, zo niet honderden webshops die erectiemiddelen aanbieden. De een ziet er louche uit, de ander heeft zelfs referenties van een onafhankelijke internationale recensiesite. Zo ook de webshop van online verkoper Sam* van eind 20, die ‘een interessante extra’ verdient naast zijn job als marketeer. ‘Een tijdje geleden ben ik ermee begonnen, ik wist meteen dat ik een betere website kon maken dan de concurrenten. Ik zie erectiemiddelen als plezierverschaffers, in tegenstelling tot andere

“Sam: “De klanten van mijn webshop blijken zeer divers: van onzekere tieners tot bankiers.”

medicijnen zoals slaapmiddelen en pijnstillers. Dan verdien je aan iemands verslaving, dat vind ik onethisch. Ik zet bijsluiters en uitgebreide informatie op mijn website. Ik weet niet veel van mijn klanten, maar als ik ze spreek via de klantenservice blijken ze zeer divers: van onzekere tieners tot bankiers, die gebruiken soms zelfs hun werkmail.’ ‘Verder zijn de straffen voor de verkoop van illegale geneesmiddelen een stuk lager dan die voor de verkoop van drugs: als je wordt gepakt, riskeer je een half jaar celstraf, in tegenstelling tot zes jaar als verkoper van illegale drugs. Ik koop erectiemiddelen via een Nederlandse groothandelaar, dan ontloop je het risico dat ze bij de douane worden onderschept. Natuurlijk ben ik bang te worden gepakt.’ Logistiek kun je de webshop vergelijken met andere webshops. ‘Behalve dat je natuurlijk zonder track and trace werkt en liefst geen vingerafdrukken op de pakjes achterlaat. Uiteindelijk komt mijn envelop gewoon tussen de blauwe brieven terecht.’ *De echte namen van Mathieu, Bjorn, Fred en Sam zijn bij WIEPER bekend. SILDENAFIL Kamagra is een illegaal medicijn dat net als Viagra 100 mg sildenafil bevat. In het lichaam bevinden zich stofjes die de bloedvaten sluiten. Tijdens het gebruik van sildenafil worden die stofjes geblokkeerd, waardoor de bloedvaten openstaan en het bloed makkelijker naar de penis stroomt. Dat gebeurt alleen als je al seksuele prikkelingen voelt, het is dus geen lustopwekkend middel. Behalve als diamanten pil is Kamagra ook verkrijgbaar als een gelei met fruitsmaak.

Centen Met deze 6 vragen vind je een woonverzekering op jouw maat Een woningverzekering is niet verplicht, maar weinigen nemen het risico om er géén af te sluiten. Tenslotte gaat de aankoop van een huis over een aanzienlijk bedrag. Een som die je niet graag in vlammen ziet opgaan, dus kan je maar best goed verzekerd zijn. Maar de premieverschillen kunnen voor eenzelfde woning fors oplopen. Waar zit het verschil, en vooral: waar moet je op letten? Zoals elke maand geeft bank- en verzekeringsexpert Bruno Baudewyns een woordje uitleg.

Waar zitten de verschillen tussen de verzekeraars?

de badkamer, dan zal de verzekering maar de helft uitbetalen omdat je slechts voor de helft verzekerd was.”

BRUNO BAUDEWYNS: “Een belangrijk verschil heeft te maken met de verzekerde waarde. Elke verzekeraar bepaalt die op zijn eigen manier. Hoe hoger de verzekerde waarde, hoe hoger de potentiële schadevergoeding die je zal ontvangen. Ook kunnen de premieverschillen te maken hebben met extra dekkingen die al dan niet optioneel zijn. De bekendste extra dekkingen zijn de diefstalverzekering, een extra waarborg voor de tuin en omheining en de zwembadverzekering. Maar er zijn polissen die diefstal bijvoorbeeld standaard mee verzekeren.”:

Hoe zorg je ervoor dat je correct verzekerd bent?

“Een verzekering van je inboedel dekt ook alles wat ín je kasten en meubels zit.” Wat is het risico als je niet voldoende verzekerd bent? BAUDEWYNS: “Het is belangrijk om correct verzekerd te zijn. Bij een onderverzekering wordt de evenredigheidsregel toegepast. Stel bijvoorbeeld dat je woning verzekerd is voor 150.000 euro terwijl de nieuwbouwwaarde 300.000 euro bedraagt, dan zal bij elke schade de evenredigheidsregel toegepast worden. Heb je bijvoorbeeld voor 20.000 euro schade geleden na een brand in

BAUDEWYNS: “Om er zeker van te zijn dat je correct verzekerd bent, zijn er twee manieren. Ofwel gebruikt de verzekeraar een roosterschema: de te verzekeren waarde is dan gebaseerd op het aantal ruimtes, badkamers, enzovoort. Ofwel wordt een expert ter plaatse gestuurd die de waarde schat. In beide gevallen riskeer je niet om onderverzekerd te zijn, tenminste als het schema correct is ingevuld.”

In hoeverre is de inboedel verzekerd? BAUDEWYNS: “Mensen denken bij het woord ‘inboedel’ vaak aan de kasten en de meubels, maar het omvat ook alles wat erin zit. Doorgaans wordt de waarde van de inboedel bepaald op basis van het aantal woonvertrekken. Indien je dit evaluatiesysteem volgt, geniet je automatisch van een voldoende verzekering. En dat zowel voor het gebouw als voor de inhoud. Op die manier kan er geen sprake zijn van onderverzekering, en hoeft de evenredigheidsregel dus ook niet te worden toegepast. Let wel: er zijn enkele vergoedingsgrenzen - bijvoorbeeld voor motorrijtuigen - van toepassing, alsook een franchise. Ook bepaalde waardevolle voorwerpen, zoals kunst, zijn niet mee verzekerd in alle risico’s.”

Waarover gaan verzekeraar en de verzekerde het meest in discussie? BAUDEWYNS: “Een vaak voorkomend discussiepunt is waterschade. De discussie gaat dan vooral over het feit dat de verzekeraar alleen de gevolgschade betaalt en niet de toestellen die aan de bron liggen van het schadegeval. Als er bijvoorbeeld hemelwater door het dak sijpelde, dan zal de herstelling aan het dak zelf niet vergoed worden. En dan zijn er ook vaak discussies wanneer een30

Bruno Baudewyns

zelfde schadegeval zich herhaalt omdat de herstellingswerken niet werden uitgevoerd.”

Hoe kan je discussies best voorkomen? BAUDEWYNS: “Wie discussies wil voorkomen, kan maar beter goed weten waarvoor hij allemaal verzekerd is en waarvoor niet. Ook het risico van onderverzekering moet vermeden worden. Niemand leest graag de kleine lettertjes van een verzekeringscontract, maar ze kunnen wel helpen om problemen achteraf te voorkomen. Ook na een schadegeval zijn er enkele zaken waarop je best let. Ten eerste: verwittig je verzekeraar zo snel mogelijk. Breng ook geen wijzi-

“Ben je onderverzekerd, dan wordt steeds de evenredigheidsregel toegepast.” gingen aan de beschadigde goederen aan, waardoor het moeilijker kan worden om de oorzaken van het schadegeval te bepalen en de omvang van de schade te schatten. Ook is het raadzaam om in afwachting van de expert of schade-inspecteur de volgende documenten te verzamelen: bewijs van de dringende kosten die je moest maken, inventaris en eventuele foto’s van de aangetaste goederen, een schatting van de geleden schade, eventueel op basis van offertes om de beschadigde goederen te herstellen of te vervangen, aankoopfacturen van de beschadigde (of gestolen) goederen. Denk er ook aan dat de meeste brandverzekeringen een hoofdstuk bijstand omvatten om u te helpen als de nood het hoogst is.” WIEPER: BEDANKT VOOR HET GESPREK! Voor advies over verzekeringen of bij andere financiële vragen kan je steeds terecht bij Bruno Baudewyns, spaar- en beleggingsspecialist.

Hoogstraat 35 A . 1861 Wolvertem www.baudewijns.be