dr Andrzej Sobaś
23.11.2013
Pracownia Komunikacji Społecznej Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach
Przestrzeń publiczna w kontekście zmian społecznych
Design odgrywa zasadniczą rolę w tworzeniu nowych produktów, usług i systemów. To sposób poszukiwania możliwości i wdrażanie najlepszych rozwiązań nastawionych na zaspakajanie zmieniających się potrzeb społecznych. „Musi martwić fakt, że wciąż zarówno przedsiębiorcy, jak i samorządy widzą projektowanie poprzez walory estetyczne, a rolę projektanta ograniczają do budowania wizerunku oraz promocji.” 1 Tymczasem odpowiedzialna strategia rozwoju miasta czy firmy powinna być przede wszystkim strategią rozwoju społecznego opartą na identyfikowaniu potrzeb użytkowników/ mieszkańców uwzględniająca tempo zachodzących zmian. Realizacja każdego procesu projektowego następuje w bliższej lub dalszej przyszłości, dlatego projektowane zmiany muszą uwzględniać nie tyle aktualny stan potrzeb społecznych co przyszłe realia i nowe potrzeby. Modele życia społecznego odnoszące się do pracy, wypoczynku, edukacji szybko zmieniają się. Często nie zdajemy sobie z tego sprawy. Jeszcze niedawno gospodarka nastawiona była przede wszystkim na wytwarzanie dóbr materialnych. Tymczasem coraz częściej tworzą się mechanizmy gospodarcze i społeczne oparte na sieciach współpracy, współdzieleniu, powtórnym wykorzystaniu dóbr jako alternatywę do ich ciągłego wytwarzania. Coraz więcej produktów przybiera formę wirtualną. Coraz rzadziej film, muzyka informacja kojarzą nam się z ich fizycznymi do niedawna nośnikami. Coraz więcej osób fotografuje, filmuje, wykorzystuje różne formy informacji i aktywnie dzieli się wiedzą. Mamy możliwość globalnego komunikowania się. Chcemy być kreatywni. Postęp technologiczny, rozwój medycyny powoduje wydłużanie długości naszego życia. Chęć korzystania z życia, wygoda ale też różnego typu obawy skutkują niechęcią do rozmnażania się. W konsekwencji w niedalekiej przyszłości w Polsce w roku 2020 około 20% obywateli będzie powyżej 65 roku życia. Ta tendencja będzie się pogłębiać. Osoby starsze w przyszłości nie będą osobami, które dziś kojarzymy z osobami starszymi. To będą ludzie, którzy dzisiaj dbają o zdrowie, są aktywni, kreatywni, posługują się zaawansowanymi technologiami. To my i nasze dzieci w przyszłości. Już dziś możemy zaobserwować zagrożenia jakie niesie rozwój cywilizacji: brak pracy / częstsze zmiany pracy / wydłużanie czasu pracy / konieczność dojazdów do pracy / migracja / - duże tempo zmian / zmiany rytmu życia/ stres / ubóstwo / wykluczenia społeczne/ izolacja / kontakt wirtualny zamiast bezpośredniego itd. Wszystkie te zjawiska powinny uświadomić powagę sytuacji, zaalarmować naszą czujność i zachęcić do projektowania przyszłości.
1
O designie w województwie śląskim Opinie śląskich projektantów, przedsiębiorców i samorządów lokalnych, Paulina Rojek-Adamek, Grzegorz Gawron, 2011, Zamek Cieszyn