ﻟﺔﻡ ﺫﻣﺎﺭﺓﻳﺔﺩﺍ ... ﺑﺎﺑﺔﺕ ﺳﺔﺭﻭﻭﺗﺎﺭ
ﻧﺎﻭﻱ ﻧﻮﺳﺔﺭ ﺳﺔﺭﻧﻮﻭﺳﺔﺭ ﻣﻬﺎﺑﺎﺩ ﻗﺔﺭﺓﺩﺍﻏﻲ
5 7
ﻣﻼ ﻋﻤﺮ ﺿﻨﻄﻴﺎﻧﻲ
45
ﺋﺎﻣﺎﺩﺓﻛﺮﺩﻧﻰ: ﻃﺆﻇﺎﺭﻯ ﺷﻴﻜﺎﺭ
69
ﻝ ﮐﺎﺭﻳﮕەﺭﯼ ﺗﻮﻧﺪﻭﺗﻴﮋﯼ ﻧﺎﻭ ﺧﻴﺰﺍﻥ ﺑﺆ ﺳەﺭ ﻣﻨﺪﺍ ﹶ
ﺭِﻳﻮﺍﺱ ﺋﺔﺣﻤﺔﺩ
91
ﺗﻮﻧﺪﻭﺗﻴﮋﻳﻲ ﻟە ﺧﻴﺰﺍﻧﺪﺍ
ﺭﹺﻭﻧﺎﻙ ﺷﻮﺍﻧﻰ
103
ﻋﺔﺑﺪﻭﻟﺮﺣﻤﺎﻥ ﺳﺪﻳﻖ
109
ﺋﺔﺣﻤﺔﺩ ﺋﺔﺳﻜﺔﻧﺪﺓﺭﻯ
117
ﺩ .ﻣﺤﻤﺔﺩ ﺷﻮﺍﻧﻰ
125
ﺩﺍﻧــﺎ ﺷﻮﺍﻧـﻰ
157
ﻫﻴﻤﻦ ﺋﺔﻣﻴﻦ ﺷﻮﺍﻧﻰ
179
ﻞ ﻭ ﮐﻮﻟﺘﻮﻭﺭﺩﺍ ﻣﺎﮐﯽ ﺯەﺑﺮﻭﺯەﻧﮓ ﻟە ﻋەﻗ ﹶ ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺕ..... ﺟﻴﺎﺑﻮﻭﻧەﻭە ﻭ ﻟﻴﮑﺘﺮﺍﺯﺍﻧﯽ ﺧﻴﺰﺍﻥ ﻟە ﻫەﺭﻳﻤﯽ ﮐﻮﺭﺩﺳﺘﺎﻥ
ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻥ ﻟە ﺑەﺭﻳﻮەﺑەﺭﺍﻳﺔﺗﻴﻴەﻭە ﺑﺆ ﺳەﺭﻛﺮﺩﺍﻳﺔﺗﯽ ﮊﻥ ﻭ ﺩەﺳە ﹶﻻﺕ ﺋﻪﻧﺘﺮﺅﺛﺆﻟﺆﺫﻳﺎﯼ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﻳﺎﺭﺩﻩﯼ ﺩﻭﺍﻛﻪﻭﺗﻨﯽ ﻛﻮﻟﺘﻮﺭﯼ ﻧﻴﻮﺍﻥ ﻧﻪﻭﻩﻛﺎﻥ ﻛﻪﺳﺎﻧﯽ ﺧﺎﻭﻩﻥ ﺛﻴﺪﺍﻭﻳﺴﺘﯽ ﺗﺎﻳﺒﻪﺕ ﺩﺍﻫﻴﻨﺎﻧﯽ ﭼﻪﻣﻜﻪ ﺯﺍﻧﺴﺘﻴﻴﻪﻛﻪﯼ ﻛﻮﻟﺘﻮﻭﺭ
ﺩﺍﻧﺜﻴﺪﺍﻧﺎﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﺩﻭﻭ ﻓﻪﻳﻠﻪﺳﻮﻑ ﺛﺔﻳﻤﺎﻧﻄﺔﻯ )ﻱ.ﺋﺎ.ﻙ(ﺑﺆﺛﺮﺳﺔ ﻛﺆﻣﺔﻻﹶﻳﺔﺗﻴﻴﺔﻛﺎﻥ
ﺩﻧﻲ ﻛﺆﺵ ﺳﺎﺭﺗﺔﺭ ﻭ ﺳﻴﻤﺆﻥ ﺩﻭﺑﺆﻇﻮﺍﺭ
ﻧﺎﻭﻱ ﻭﺓﺭﻃﻴﺮ
ﻭ :ﺋﺔﻛﺒﺔﺭ ﺣﺔﺳﺔﻥ ﻭ :ﺩﺍﻧﺎ ﻟﺔﺗﻴﻒ ﺟﻼﻝ
ﻻ
203 227 241
رو ر وەی *+
دە د ھ ری و ر روو' ( "ی و ' د ھ ! رە ن ،ھ وە و ھ .
ر ک؛ و رد! '&ا !،رەت
"!
./ +دا؛ و و و ! ,رەت ھ ر د ردە ک "ا ری زا' ' ،دەرە'+ 0 و ەری ژ و ' ن ! (4و 3 /وەی م ! +ش ,وە و درو! 3و وەڕ "او دە! وە &ات. دەز د ردە ن ،ر ' .ی 8وازەوە 8راو 8ر و ڕووا' 9 "! ":ە ن ' .ی و ھ رە، ' .ر د "د' ڕووا' 9 زا' دا +زراو ! + ن،وەک ' وە'& *+ 3 ی و ن ،دە! = <4ر ; "د' وەی *+ "! '&+ 0ا' >' 4 و ! +دە ھ ' .و ر" ری " زا' و، ./ +ی رد! ' وە. ە'& &ار ,وەی ھ ر ت و "! ن ژ' ' ھ و ' ێ و د' ن د& رد! '&ا و وەی ن وە ر ە "دن و ر" ! 8د' ز +و' @ / +ھ . م ! +ش : : 9و ھ ری ژ' ' و رد! ن ! A 4ور ":ە ' ر ' ،9و! ر و روو' ( "ا' / +س ،دەروو' س، ":ە ن و وا' ڕە@ "ا' د & و ڕووا' '- + 0 ( 9و ڵ م رد! ن 9و ! ی ' ێ &ە د ردە ن وە ن و '( وە ن '& @ ،وەی ' ێ ' ێ و ڕووا' ' ڕوو' دەر (; .9 رھ وە ن و ز' + +D ڕوو' E ر&Fا رم ' ،ڕا! و ھ دەو " 3 ھ روەک Dن و و ! ر ! "د' ھ I '&ا H ،دە Gو ن ھ .زا' ! رەت زا' /وە .ھ +و J ' و 9دە 3و ' Jو ھ +و J ەرە رھ ' /وە و ;ەو "د' ' ر ' +ر8 ر = &راوە وە زا' ' .ی م را! درو!،3 ە ن زا' +ی ./ +و د ردە ' ' ی دە 9و ھ ' ! Iر ! Jر ھ ری @ +ن ! "د' ن ن ڕە@ " 9داب و ' ر 3و ' ر +وە ن./ + . دا' ' 9 5
]
[
./ +ڕ ە' ن، ھ ڕە+ وە "ەو ن "دۆ وە 4و وە ' د' ڕووی ڕە@ و ژ ن و ڕ ە "د' دادە' .9ھ ردەم "اوەن Mن / رۆژا' ن. ڕە@ @ " 9و ھ '&' .' /ھ ' .وە ' @ ن وە ;ۆ ەرە ! '&ارد و ;ەوی وە/ ، م ن و ' ./ + !N ن و ھ ری ڕا' ری درو! "د' درو! ن و ژ Jدە 9 ./ +ی رد! ن. ر .ر &ا' ن ! ر د ردە ' ڕە' .ر و' وەی ڵ رۆژی ' O 8 ر ،ھ و ری ژ +رە )!("-ی ھ +و ! ٢٥ J /ی ' (+ردا ! ،را' ری و'&و ,ی دژی ":ە ن، دە "اوە و'&و ' , R' +ن ' ھ 4 &' O 8ا 8 N Dراو 8ر، ' .ی ڵ ! /دی دا +زرا'&' دژی ":ە ن ،د دە " وە .ھ روەھ ھ و ٢٥ی ' (+ری ٢٠١١دا دا +زراوە. ن، ":ە ن "! * + ' ، .ژ +رە !"-ی @ &ا ! 3@ 8 ،ر ر ،وەک ز/ U' + ری ( وھ ' ' @ ان ە'& ' @ ان و و'&و @ ' , وەری ن ڕوو ڕوو و' وەی و'&و ,ی، ، 4دە وە. ./ + ەرە ە'& ' ن و @ &' وەی و ە'& ' ' ان ڕووا' و ە'& ن ، D Vو' +ن دەر و : 3رە ' ن، زا' ە زە "وزە' W .و وە وە. ' N ,وە ن "د' دەرە' + 0زا' 4 ر! + ، و! ! و "ۆ! ی Dزی * + را 3 ە'& &ارە ن& ،ار ! / +و دەروو' ! و &ا' "+ۆ .و ' :ز وری و ری دە ' ! + ،9 /وە '&ا ,وە و ور' ! ی و '4 ڕوو و :رە ' ! رھ &/ا' < ./ + Nوە ' ' 4 ژ ن Wرھ م 9 Oو " 4وە '" .+ 0 N ،9 دە! 4ن ' N ڕا' ری و Dرە! ر 4ش وا' &4ا 4ز ر رۆ .9 ە'& &ارە ن
ر و
]
[
ر
6
زە وزە
و
وه ک دهر رهی و و ی را ! ر رد %ن
وردا "#ه ن
ھ د رەدا&
7
]
[
.1
"*)! (
وو :
ی "#ی! ه ر ان ،ھ ووی ۆ ره #وری ' وه د ( و، ر&% و ،ھ روهھ ھ #رادا ون' ، س ون و *+ ر ' .ڕ ,و و #ازه و ه، . ن ! %ا وه و ۆ ن ر و رژهوه 1 دا ( و ن! ن ردەوا 1ا ون و وهدا ! و %وە ! & %وی ده دهوه. #و ره 3و 1وهی #و و ده ( ردا% 4 و ،ده * و و ووهدا رھ % 7ر * 5 #هت ! و ره ی ڕۆ +و . وهی ۆ ! ه رھ م دهھ ت و ھ چ ! ڕووی '!'ژ وه او و ،چ ! ڕووی * 5وه ڕ %وه و % %3وهی ری دا ! و& ۆ وھ و ' 'ی و زارۆ داره ن #ر ڕۆژا ی #و و ،رھ ; :وازی ،وای د و ! و رده دا ژن ! 4و& ی و 1 #ا از = # ،و & < ی ان و ' <+دا ! & < ی وه 1دا = ! .و ده رهو '+ #ز و '+ #ز ، ره ۆ %وه وه ،ھ'ی '4ڕ %ژ #و رده و ! و دا * د 1ا 5 #هت ری د & " دا * د ان او & ،و # .ر 4 ( 4ۆدهی #ر ر ر و ،ده ( ردا # % 4ازه .' #دا * د ' <+ی 4 ان #م دوو و وهرهوه و #و ?@Aش وە ھ' ری #وەی داد 4را ھ % ن دا ش * ! .Bوده وه ژن & < ی ! وه 1ا و و و ! ق او & %+ا رهو & راو ه ن. وهک و 1و ': ! ,ره ره و ر < ره & راو " B د * ی و 1و 4 * 3 ،.و& ' ھ ': E F+ره ر 3وه او ا = ھ ه ! ا ر ن وهر < = ' د G # % 7 & راو 4و& ی ! ،را ( ر 1ا 'ی و دان ژ ن و و4 و = و ژ <%ن ده= 4 ر واوی ا ر 4و& وه 1ده = 4و& ی و د % 7 'ی و ک وژ '& ره& 1ا ره ن و ان & راو ?@A و .وهک * G # G # ]
[
8
1ووه. ی ری ھ 1 +اوه و 'Iغ ! دوای 'Iغ 4 اوه ن & راو ' Jۆ ' +ن ن! ژ وهی رژهوه 1 ره ن ! ر & راو اوه . ردهوام ھ و & +راو " %ز ی را ( ره ن دهدهن & ،راو #و ' ن و ھ ه 1ون ! ا ر ' 4ڕا 1وهی & < ی و & < ،ھ وڵ و *' ن ردهوام وه. ره او ! ،دوای ' <+ %ی ۆڤ وه 4و& * & راو و ':ره وه و ھ ا& ووهوه 'I ،غ ! دوای 'Iغ رودۆ ردا & ده اوه1 A ' M 'I ! .ا ،زۆر B و 1و ی و 3و 1وهی ر و وه و وهک ھ رزا J E Bدراوه و 5ۆ اوه! . 'A Bده * و ھ وه! ، M 'Iدهره 1 4ا زۆر Bری & * اوه و ز 1ا د " وه ھ و ت ر 1ی ر 4ن ر داری و 4ی & M 'I 'ڕا & * ش & 1راوه ،و Jای #وهی Bھ 1Iه وهو ھ @ ی #وهن 3و 1وهی ژن وهک +وهش دووه .ھ و # 1 #ا د ر * او ،وه!; ':ر ' <+ اوه و ( ت 7: د رده اوه و 1ا & % وو و هی :واز ! ھ ر ک ! ' <+ن و M 'I دراوه ! .را ( ر #م 3و 1وه و J(%د * د وهو ھ ھ و+ ':راو':رهی ڕوو ڕووی ژ ن اوه وه ! ،ھ ر ' <+ک و و 1و هی :ودا ھ و+ وو 1ا رھ "+ھ وه و ! ھ ر * M 'I J 4ا وهی 5ن و ھ 3 % <+و 1وه ! ر @ ; دراوه. 3ن ! م & %وهدا اوه و 'ر #وا ! ،دوو دهی ڕا دوودا ! وE و ده وه داوه & .ده د د @ ا ش G #د N+از ڕاده #و ا ' ا و ! ( Jاڵ د @ ھو < ی ' لد@ 'ر #وا ن دووه ! & %وی داد& روەری و " 1ا ! وE *' ژن و #ور و اون * J .ش ! ! 5وری و ' E ت ! & %وی .ون و ی زهو 1ا وهده = ھ ون و* J ، ! و د * ر < ری J 4ا وه 1ا ردهوا * 3 ،ھ ش ھ Eواردن وهک ردا دی ده = و و 3ی ! %ژ @ و 1و ی را ( ر 1اری ه ڕ هی " ن در = ھ ردوو ! Pھ ن ردا ،ھ ن 9
]
[
ژن ! '4ڕه& ۆ 1ا @
ه و وه 1ه 1ا ون. واو 4 "
.2ڕهوت و % ,ره •
#ڕۆژھ E
•
زه وزه Rو :
• # ڕۆژھ E
#م وهڕا = ری ! م
وE 1ا رد ! وهڕا = 'A3ن دهڕوا
وه : # *%
•
' 5 #ه ن؟
ی زهو 1ا چ #
,و ! چ ڕاده
1ا ؟
* ! ھ و ! وره ی @# ژن و '3ن ڕه 5ری ! 1+ 4ا ده =؟
• ھ Eواردن ! م ده رهدا ! چ & Aو # & ده ده =؟ #ی ھ' ره
Jردان !
1اری ھ ردوو
*1ا و و 1و ی
چ ':ر ,
B 3و '3ن 3ره ر * B؟
%وه & ' دۆز %وهی وه Eھ و #م & را # ،م S #و ! ھ' ره رد 1ا ده را ( ر 5 #ه ن ! 3ره ر & %ر ده ت. ده وه و ڕ < دهرھ و
و 1و ی ده ' +وه و
' ، %+دهروو & ، %روهرده و زا " %وه & هره ' #م ' E ر ده * 3 ،Bو 1و ی وهک د رده #م زا " !F & روهردهی و '3 دهرده و =E ،م & ه 1 1اره دۆ دهروو دۆ ان و چ ! ' <+دا ،ھ روهک ' 3ن & ه 1 1ار #و T:چ ! ! ور B # وه * # ،ا و #وری و ! وری ھ ر ' <+ ده 4وه'!'&' # ' ،ژی و زا " و ڕ " و 'رم و داب و ر 4 و ده 4 # .Bر3 1ا & " = = * ڵ م د* ش! ھ ر ۆ ن و ڕ هو ڕادهی ' Bراورد د دۆ & = ھ 1ێ #ر ده %وه ن ! ر * ری و ! *1ا وهی ھ ' و 1و ی ،وه!; ! 'ی 1 4ا ودوهر @% 4ن ! ھ ی 5ز ی ' ، %+ و G #د رده ن ده = ]
[
10
دوور ! ر < ری 'ز و ھ ڕا = Aوی ) 1 #ی ' %+
# ،و ':ره 1 (ی ! %وه.
% , .3ی و و ی را ! ر
+
' %+
،ھ /ر و /0ره
ی
.
:
! ' ': <+راو':ره 1ا د * اوه، ! ر #وهی و 1و ی د رده هران و ! رهوه اوه چ ! Wن %وه و دوادا 3و زۆر ' 5 ( @ 1 وه ،چ ! Wن ڕ * Nاوه ' %+س و دهروو % وه & %ی ':راو' :ر ' و 1و ی را ( ر ۆ وه W ! .ن # دا ' + ;+ھ و ش ھ ن 'ی #و & % 5 #ه ن اوهE ،م ! ر زۆر ی ری ' Bو ! !. ! *' +رهوه ن و ڕ * Nاوه ۆ 1ا & ده ده .B ۆ ' <+ 1994 +دا ! و B 3 Eزدرا، ! ! ر ی ' < هی & B ھ'ی و 1و & %ی و 1و ی وا دهر Jدراوه )ھ ر دهوه ده ،ن *" ،ن دهروو ، ۆ وه G #م دهدر = و ز ':ری @ دن ! 1 G #ا #وا 1ا ھ ڕه ! 1ه و وه! ، ن #زاری 5 #ه ! م ':را ،ن زۆر دن ،ن ( * د زۆره Aن ! #زادی ،چ دهوه 2 ش ھ رده3 ( < (.ن #م & % 1 4ا = ،ن ژ ! ژ وه ڕ * Nاوی ۆ 5 1 ! ڕا4 #و 3ار 3ه ی او و 1و ی را ( ر 5 #ه ن ' ھ ': %ره < وه 1ا ) (SEDAWدا ھ وه.
' #1 2
دA 7 .
11
%+ 'X . 1 4
.وY :
@Zد %ت .ا!] 1[ \%ا!@ اە .دار
ن @Y #د " # . 5راس .ھ و! 2009 . ا!@] ،2007 . .ڵ 21
]
[
وه + دا زۆر ! و . Eواژۆ ن دووه & 1 ! و& @ % 3 1ا و 1و ی را ( ر 5 #ه ن ر * ن & ! ،را 4ا5 ' ھ % ! ھ ر ه & %ی و 1و ی را ( ر 5 #ه ن اوه، م Pڕۆ ا = و ھ' وه ن ! ر % ^%ی ! و 1و ی ده 5 #هت ،ن *" ،ن دهروو ،ن 4ۆده 1 G #ا #زاری : ی ھ و ' :ره :ر * ( ،دن و < = .ھ Eواردن دژ ژ ن =! P ر %ی =! & ده ده %وردار د * * دن ن *+د وهی 4 #و ھ ه 1ی ن ا ی ر د ! ( 4 ژ 1ا" . و 1و .ده % وه ده ا ': Bره 5ر ! م&% ی ره 1ا &'! %ن * Bو دوا ھ' ر و G # ھ 1ێ (* %وه ! .وا : 1.
و 1و ی :
2.
و 1و ی و
3.
و 1و ی دهروو
4.
و 1و ی ' E
ن * Bو! ن ھ ر
3 ۆڤ و ڕ; 44و ی " 5 2) Xاق 452و و 3ی 2واژۆی %ر8 , 450 !50د #و = 3وە / 2 >5 # 5,و واژۆ ی , 2دووە،وا ? 5, 5اق(، )45 ر .ھ ر; 2 8رد # A %م % و و ! را ! ر " #ە ن ; @ ? 5,
J 44وا :دا از %ی ژ Xرد .ڕا1 4راو ! Wن ڕ`_ Nاوی & ۆژەی ژ Xرد. Xرد ن b 'X ! ،ا "1_aا & _ aش Xاوە و ! 2004-7-12دا ! & ر! دا از % واوی ! _ دووە. % Xی 3ارەم ^aن رزا & ا Xرد
ی 5%او ھ<5
# .2004 +م رۆ_Y X
ھ روەھ Jوا : Claiming Rights, Claiming Justice.A guide book on Women Human Rights Defender.APULD 2007.p. 53.
]
[
12
5.
و 1و ی
6.
و 1و ی
7.
و 1و ی
.8
و 1و ی #وری
#وهی
! @#م ا # #B
*"
وه & Eره %وه دا @% 4 ژن ! رد 1ا & ر راوه" & ،
ره ا :B
نو '
# #م ':را ی و 1و ی را ( ر ن & ده ده =؟ و ھ' ر ن 3و دهرھ و 4 #رده = ،چ ڕ ه
ن
B 3؟ زا %ڕ ه و ڕادهی و 1و ی را ( ر & # .وهی ڕۆ % 5 #هت % Nڕوو ! رد ن ! ،ڕ < ی ھ 1ێ #رهوه ،ڕ هی و 1و ی وهڕا .ا ،B ی ڕۆژھ E ! %ھ 1ێ وE را ( ر *+و 3ھ . * B #و ! وره ھ و &% ! *' % +وه و #ره ده ن را ( ر 5 #ه ن:
#و وE
#
ژه
مڕ ه
%
و 1و ی
!
م ک :ر 2000 +دا W ! % !5 % 52ی ژ ری ڕۆژ #وا و Mززه ! دوو 3ری ! 1ان و وه% 60 .ی ژ ،زهرا ، ار 'زده +دوو 3ری ھ ڕه ی : دن و وه. ڕاوهدوو ن 1 ،دن و ده < رهوڕووی ! 1ان ده %وه ! Wن " % 35ی ژ وه. ده ردهوام ڕوو ڕووی ! 1ان ه #ردون %47ی ژ ده %وه. ا % 35ی 5 #ه ن ! ! و 1 %ا روو ڕووی و 1و ی ده %وه. 13
]
[
% 85ی ن ^ I #مڕ ا ی ڕۆژھ 1 Eا را 5 #هت ! ڕۆژھ ! ھ & *1هھ < : ،= %
ره ن ! ر ده ن.
ا
ر 1ا و 1و ی را ( ر
5
! وE ی رواری #و و 1و *! B ڕاده# B 4 ( ر 5 #ه ن & ده ده @ & ،B ' 5 #هت ۆ و ڕووا * % وهڕ 1ا & ر راو E * 5اوا cره 7: ! وری ڕۆژھ 1 Eا، ی 4وه.
وی ) ز ی س، ورددا زه % +'* ! ! ،1وه #1 Y 1%وه ک ' 4ری 5 #هت( ! ر Jوا c 7 : %ره ' 5 #هت، G #داوه ،ده #) := +و 4رهی ! c 7 :ره ھ و 3ر 1ا دهر رهی ،وا ی #وهی 4ر * ی d ژن رھ م ھ وه 4،ر * ڕه 4ز& ر & ه1 رهی " 5 #هت "; -وه دهدو = و ده N ڕهھ وه ! راورد ر وه ! 4ڵ "& و # & ." -زه c 7 : ! ،1ره 1ا 4ر * #م 4ره cره .ڕه 4ز& ر رهت 5 #هت ھ و ز Iا وی ن 1اری 5 #هت ده ت & و ! 3ق " س! & * ش ده ت و ; 6 و ژن ! & راو دا . * دا Jاو ! ' 1ا ھ ردهم 'ی ووی cا! ،. I cره و ? " #دا وه ،وه 4ر * Iا وی ! و ':ره 7: اوی cا Iد ! c.وهردی % +'* ! ! ،وه را ( ر 5 #هت%+ ' . وه و ! 1 G #ا #م cا ، Iزۆرز ده3 دهر رهی دوو I 5ھ # ،م دوو I 5ش cاI ده # 4وهی ده ( ; %و ڕه 5ری & %ت و وهک # ه ک ! + 4ڕاھ وه ھ ا cا ، Iد ! c .وهردی ' E رهت ژ ! 4ڵ ده ت. 5
Jوا :ژن و و 1و ی .وەرJa4ا .2008
6
1 c %Xو 5 4 ( X .e+ن .98دەز 4ی & .و & 3
Jوا 1 Y f :ا ز . 1دا #ە ا! Nف I .اءە 5
]
[
hب ا!@ اە .ا!@ Xا! 5 Faا!]
ردەم@ A .
.ڵ .29
14
1ا :واز و 5 #هت و & و و 1%اڵ ! ا & رت وزهدی ده ت و ژ ا cا : ! Iوھ ردا ! دا Jاو ! ک & Bده ت # .و ده 4 # := +ر3 ; & * 7ی ره ژن و د و 1%ا +ن & ,ھ ونE ،م ده B %ھ ر ک دا ن 4وه 5 # ،هت اری + :واز ! ار * ژ ! م & *7 Bو 1 %ا 4 ! . Eڵ #زاد 1ا ! N 3 وه & ،وان ! 4وه و ! ا ی د ھ 1%هی ا ھ jده ر * ھ وڕ * ن ! ' # .B Eو & وا وه و < و c .اق 3 * او و دا Jاو ! cاI ی ش < :ی & وا ^ ! .و Bدێ 4وره Bری cا3 I 3 ژ # ' .و د رده 1ا و & Jن ! & وان .د .وهردی ھ 'ی '&E واو ن ! و & + %وان و دا Jا ' ده 4ڕ %وه ،ھ روهھ ھ' ' &,+ا ژ ن # .و دوو : 7 :وازهی & وان و ژ ن ! cا1Iا ھ ! ,وا #وه ( ھ %وه رھ م، و ڕووا % و ھی ' E ژن وهک ڕه 4ز * & Aم و م kI cده & ،= %و ! را ( ر 1ا ھ = ( و & Aرزی ده ت 4 # .ر ,+ا = & و + ! ,وه ! 4ڵ ژن و و وزهدی ده ن .د ! c .وهردی #م ھ و ڕووا % ده %وه 1%ا+ ' <+ی cا Iدهزا = و ده := +ڕه < #م ھ و d رھ & دا < ن ! ) داوه(وه ' ھ ( = <+ ' * 3 ،ی دهوی ' <+ی ڕ و ڕ و & Wری 'ی وه ( 4 ' #و، #ر ر وه و ،ھ ر & و و ^ وک ده %ا # .و & وا ی ! ' <+ی و' ، Eم ژن #و #ر ی ! 1ه = # ،م " A:ژ 1ا ( = %ز وی ژ دهو 1ا ! +وه و ! 1ا دهوی ! ز وه ' & وی دهوی *! Y A Iدن & .وا ڕو ' ن! Iره Bو رۆ 1d Nا داده " A: ! 7 ره 1ا ' 4ڕا ! A I N & Wره 1ا ده د .ھ ر #م " A: ر ده ن و ' 7اردن و N 3ن و ! و 1ا & وان * زۆری ' ن ' ن @ %%وه ' نE .م ژ ن ! ر ! + و Bده 4ڕ %وه + ' #وهی 4 #ن ! J #وو و ره 5ن = #.وان ھ ر ! 1%ا +وه 5ده B = .ھ روهھ دهرهوه ' 7ر * زۆر & " = '&Eش Bو ! ڵ
15
]
[
ورد ' # +م دا Jا ی ان & و و ژ #م ' %+ *" دهزا = ! ' <+ی cا1 Iا Wدا 7 ر lوه.
cاI ه
ھ' ری زۆر زۆر و * #ا
او وه ! 'ی *+ ،ھ'ی دا4 ا وری رد ن ،ک ردا & و وه و Wن دهو c +ا Iوه ! ،وری 5ر دهو c +اI رهوه وه و & ده دووه، #وا وڕ" ر < ری داب و ر = و ی ژ 1ا، ' ھ ن Jوا %را ( ر 5 #هت ھ وه .ره: ! % (5 زۆری ھ و و 1و ی را ( ر ژ ن و & وهوه رد 1ا ! cره و ! وری cره ز G #م دهدر = ،ھ ن ':ری ره% (5 وسJ # ،وو # ، Y،و رهف، ھ %وه. 1 ? " #ا رھ ! 7: !, *1ا ھ j و 1وه رده ! ،B ده واژا ن ! رد 1ا cره و J #وو وس ! ز ده واژه ن ردی .Bرهف Y ،و وه ھ و و #ژه ! ور 'ی و @( ل و 5ر وه !ز رد وه. ز
وهڕا = . # * % ! و @ و ی رهوهوه @ %ن ،ڕۆژھ E ! ,ژ ( A& ! % اوه @# رد ' 5 #ه ن و ! cا1 Iا " & Jهوی ده = .ھ و ! ':ره وو 1ا وهک ! ور * & %ده ده ،Bھ'ی #و را ( ر ش ڕاده B % #و و 1و و ۆ < 'ڕ Bو ' 5ر * @ وهی وه ڕوا % " Nازا ی 1ه .;%
7
Jوا :د Ac .ا! ردی.
]
[
ا! bد ا!] ا . Iڵ .37 .
16
م :و و ی % 0 وه و ھ و #و ڕه 5ره زه #ا ده 4وه ڕوو ڕووی 5 #هت ده & 1ه ! .= 4م ':رهدا ڕ هی زه ی ڕه 5ره و 1و ه #زاری : 5 #هت ده 4ت و ! رز 1 A& Bا ده ھ'ی % Jوهی : ڕ هی ز & Bوی رهف و و 5 # * 5هت ،وا 4ن ! ده 1ا 1 ! .ان، 5 # %ه ن، 1ن و زه %زی ' ' ' ،و ن، ھ ر& و * < :ن ده وه. ! و 1و ی : #م ھ و ن! 5#ه ن : ز ی ' #وهی ا # Bم ' :ره و 1و ن ،ده = < ڕ %وه ' #و ده <+ ' ! ،= 4ی رد 1ا و ھ وه lوده %وه ! @ # .م ( @ 1ه ! دا دهز4 ی #ره 5ر ر 3وه ! B ن ده ! *' % +وه دا # = & 7ره 5ر *Yت ' وه اوه وه ڕوو ،ده #و #را ی ھ ! , 1ڕ * Nاوه ن وه ڕ ه ی زۆرز هE ،م ا = وهڕ& * او = و ' lوی ده =. & (( %وه & ر
٢٠١١ ،٢٠١٠ ،٢٠٠٩ ،٢٠٠٨ +ڕ ه ڕا&'ر ! و 'ی *Y و 1و ی را ( ر 5 #ه ن ! وهزاره دوادا 3و ر @Gن ' #م راوردا وه دهر 3وه، رد ھ ر@ و وە ! ر + ی ارەوەدا # ،و !.B ڕاده #وە ! و Eدا را ( ر و ' :را ی و 1و ی زا ری واو ردە = وە. %وری ,ر BCی ھ و : +
ن
ژران
ن G * #
و 1و ی *"
* ' Eر
٢٠٠٨
٥٢
١٦٣
١٢٠١
٢٠٠٩
٣٧
١٥١
١٣٥٧
17
دن
]
[
٢٠١٠
٣٨
١٦٦
٢٣٤
٣٥
١١٢٣
٢٠١١
٣٠
١٢١
١٦٨
١٨
٩٨٣
١٥٧
٦٠١
٤٠٢
٥٣
%وری ) ری دھ/ک: +
ژران
ن
و 1و ی *"
ن G * #
* ' Eر
٢٠٠٨
٢٣
٥٨
٣٦٦
٢٠٠٩
١٩
٧٥
٤٨٦
٢٠١٠
٢٥
٨٥
١٩
٥٦١
٢٠١١
١٦
٨٥
١٤
٦٥٦
٨٣
٣٠٣
٣٣
%وری ) ری 8 D% +
ژران
ن
و ده Eری Bر ن ن G * #
و 1و ی *"
* ' Eر
٢٠٠٨
٢٩
١٦١
٩٩١
٢٠٠٩
٢٩
١٨٨
٨١٥
٢٠١٠
٤٢
٨٣٤ ١٩٠
٨٠
٨٠١
٢٠١١
٣٩
٨٢٢ ١٥٤
٧٧
٨٩٩
١٥٧
٣٥٠٦
١٣٩
]
[
دن
٦٩٣
١٦٥٨
دن
18
! م ژ را وه ،ڕ هی و 1و ی ' <+ی ( .و 1و ی : و 4 ه & #م #ره 5ر :
رد @ ن را ( ر 5 #ه ن @ ن ' دهرده و =J .وا ،
رد 1ا ) 5 # ٥١٦هت( ھ'ی ! ٢٠٠٨ +دا ! ; & ر 4ی ھ ر @٢٠٠٨دا ! وه 4ن ! ده = داوه ،و Jای #وهی و 1و ی : رد 1ا )! %وری ; & ر ! ( 4 1ا ) 5 # (١٠هت ! ھ ر @ ھ رھ 5 4ن ! ده = داوه .ھ روهھ ! ھ ر ڕۆژ * 1ا Yوت ر و 1و ی : دووه ! ر ھ' ری و 1و ی & ده او ! 5 #هت * Eن ' ر را ( ر 1ا. !ھ'ی ژ رهی )(٢٦٥٨ ! رزه
رد 1ا ) 5 # (٤٨٩هت 1 ٢٠٠٩ +ا ! ; & ر 4ی ھ ر @ ن ! ده = داوه و ن4 ، ژران و وه و 1و ی : وه * Eرا 5 #هت ! دژی و 1و ی & ده او را ( ر ن 4 1ا ) 5 # ٩هت( * # .Eم ڕ ه ش & @ ن ده ! = +م +دا ! ھ ر ھ 5 ی و 1و ی 4ن ! ده = داوه و ) 5 # (٧ه E * .ن ! دژی را ( ر ن ' ،ر دووه. و 1و
رد 1ا ) 5 #٣٥٦هت( ھ'ی ! ٢٠١٠ +دا ! ; & ر 4ی ھ ر @وه 4ن ! ده = داوه ،و Jای #وهی )E * (٢٤٨٥ و 1و ی : ' ر اون ! # G #م ' :ره ! و 1و ی را ( ر ن # .م ڕ ه & @ ن رد 1ا )! 1ا ) 5 # (٧هت ! ھ ر @ ٢٠١٠ +دا ! ھ رھ 5 ده! = + 4ن ! ده = داوه ،وا ر و 1و ی : %وری ; & ر ! ( 4 و 1و ی وە .ھ روهھ ! ھ ر ھ و رۆژ 5 # ,ە ! ,م ھ ر @ دا Iر ڕۆژ *1ا 5 # ٧هت * Eن ' ر دووه ! ر ھ' ری و 1و ی & ده او ! را ( ر 1ا. رد 1ا ) 5 #٤٦٥هت( ھ'ی ! ٢٠١١ +دا ! ; & ر 4ی ھ ر @وه 4ن ! ده = داوه ،و Jای #وهی )E * ( ٢٥٣٨ و 1و ی : ' ر اون ! # G #م ' :ره ! و 1و ی را ( ر ن # .م ڕ ه & @ ن رد 1ا )! 1ا 5 # ٩هت ! ھ ر @ ٢٠١٢ +دا ! ھ رھ 5 ده! = + 4ن ! ده = داوه .ھ روهھ %وری ; & ر ! ( 4ر و 1و ی : 19
]
[
! ھ ر ڕۆژ * 1ا 5 #٧هت * Eن ' ر & ده او ! را ( ر 1ا.
دووه !
ر ھ' ری و 1و ی
@ ن ' دهرده و = ! #ژه ن & * ا ،ڕا ڕاده ک ! 1 %dو 1و ی را ( ر ڕ ه
! 'ی #و #را ی رد 1ا 4 ھ ر@ 5#ه ن ھ . ! وردە ری 1ا #رە #وە ن ' دەردە و = راورد هی ڕ و 1و ی ! رۆ *3ن و ! S 4ز %وره ن ز ه وهک ! و :ر 4ی ره 4وره ن 5 # .ه 1 %هوار و ن ڕوو ڕووی و 1و ی ده %وه ،ھ روهھ 5 #ه 1 %هوار ڕوو ڕووی و 1و ی ده %وه # .م ! 5#ه 1 % Nهوار ز ن ا 1ووه ڕا 1 % N ،هوار و و 1و رهت وا & ه1 زه وه .B% نز ن! نوG 4 1 %هواره ن و 1و و 1و ی دوادا 3و ٢٠٠٩ +ی ڕ ه ر ' @ و ! ڕا& 'ر را ( ر 5 #ه 1ا ھ وه: 1%هوارنE ،م %٧١ن
•
%٢٩ی 5 #ه
و و
•
%٣ی وا ( ران
1%هوارن و % ٩٧ ،ن
1%هوارن.
و 1و ی *" ن را ( ر • %٧٩ی #و 5 #ه ی ان 1 + ٦٠ ٣١ا ون! . 1 + ٣٠ ١٤ا ون %٢١ ،ن ! 1%هوارن. %ن
]
[
1%هوارن.
ان اوه ! دا ٦٢ #
20
• 5#ه
%وری %٢٩ ، @ Aی ژراو ! ! ڕ هی ' ر اوی 5 #ه ( :ون. ژراو ر Bون و %٧١ن ! دهرهوهی ره ن
1 ٢٠١١ +ا@ ' ، ! را&'ر و ون و ' ن #و 5#ە ی ن 1 % Nەوارن و M 'I 7 ن دەر 3وی وە # .B 1 %٩ . رۆ (%ن
و ! %وری & ر 4ی ھ و! دا ! 'ی 1 %ەوارن %٤٠ ، و 1ووە %٣٣ن ، N I 1% رە ن Jە ! = %٨٢ن # ش #وە دە4
#م ڕ ا ی رهوه & ،ه 1ی ن و ڕۆ (%ی و 5ره 1 4 ھ' ری و # ا دا ری ' E رد ن ڕ هی و 1و @ ن ' روون ده وه @ # ،در هی Bو ن ده 1ا ڕا ' و %زی G 4 & 3ره ر د ن ده %ر 3و.
دووهم :و و ی و و 1و ی #و زه ا #م ' :ره ! #را ی ژ ن ده %: .Bدان و ! و Jوا % ڕه <1ا وهی ھ و # ' 5 # ' <+ه ( .B %
ز ن دهرده B Jو وه ده4 د ن Wواز و * wدن% & ، 3و *Aی وهی & * = 1و ده
را ( ر رھ % 7ری و 1و ی و ! ,و ھ' را ی ھ و ردار . M%یژ ان و درو 5 #ه ن ھ و < & * 7ی B ا وه ' و " و ! * < ره ی درو ( و ! ر #وهی ! ! Bدا زرا 1 ان و ڕو J jردهری ره ' +ی & * وه 21
]
[
1ار ده ! Bو زۆر س و ره * ن ھ و ردار 1ا و ڕ ه ژ = زه& * 7و داده ' ،Bزۆر ا ر Jره و ر < ری ! * wدن و و 1و ی و رھ 1+هدات و ره ش ا ی ' <+ی رهت 1ا %وه ده = & 1ه ت # .ل cواوده ! دهوهی وهک را ( ر ژن ! Wن #ردون G #داوه ،و 1و ی و دووه c & .واوده ،و 1و ی و ': Bری و 1و ی & % % ر 1ا، ده 4وه %: :دا & و ھ و ره ی و ھ وار دن ھ و# " و و ی *wد دا، ڕوو * *%د ! ردهم *+ را ( ر ر ا 1ا ،دهر % J ھ رزه ، '4ڕ ، % 4ددا %ن ! رده 1ا * & + 4 ،د . 5#ه ! ،. ھ ' +ۆرس ' ۆ # ،ی @ ! ر و +'* ! 1 3ڕ * ڕوو %ر * 4ورهی ) ) و 1و ی ھ و ر( دا ،و 1و ی و 8 5 #ه )ھ و ر( دا وه.
( ود(ی 1
%وه ڕوو %ژ ن ( 1ن و ' ' ( @ #ده ا B ره ڕوو * %وه ود ی و و. ر زه ) ود( Wی 5 #ه ف ،(1961-1875) R او رڵ 4 . 3زا و دهروو % ن ' وه .ھ ; = #دووه ،ھ = و = و ھ' ۆ دا ی ی +ی ! 1 + 4ا ده E ،Bم دوو اون و ڕۆژا ھ و ن ۆڤ راوهن # .م دا * د دهروو Wی دا زر %ری دهروو % دهروو وه ! ز <@ 5 1ۆ . 1ھ ر وا و ) .ود(ی ۆڤ ! ) (E %و ) (Bو وه ده 4وه .ود = و ھ' ۆڤ، ن %او و ن ڕۆ +و دان و دووه ن ڕۆ+ ،(B ) 9 ۆڤ ده .=% % ڕۆ M +ر ه
8
ا!] 1[ \%ا!@ أە .ڵ .23 9
Shultz .L.O .(1996). Psykologiska perspektiv. Lund. Studentlitteratur. .p 26.
]
[
22
ان ھ ی و دان و ھ ی ?@A ره G ۆڤ ! ۆڤ درو = ھ ! Mر ه وه درو = ده = # ' ' ،وهی ود * ان ھ ردوو #و ھ ا دا ھ = .و 1و ی ( = " & ،ھ و < ک ! ,ده B +ود ۆڤ دهوه .= % زه ی ڕا ! % I و ' ن دهروون ! ڕا * د #ر @ ن #وه دهڕوو = % ۆڤ ده .= % & ک ده ت و ھ و < دهروو & 1ه = و %:ی & 1هدر =، ا 1ا ردهوام #و 5#ه ی ! ر < ری زه ی #و و و 1ده = و ڕۆژ ڕۆژ ! ژ ' و دی ) ود(ی Wواز ده وه . * ،ده4 ڕوو %ر و ڕوو %را ، واو ! ،ودی 'ی ار و ( ری ده = و 'ی ! و ده ت. & Aی ڕوو 5 #هت و B 1ری و 1و !, 1ن Bو ' ' # 4 #و ! ) ود(ی 'ی G #دهداتE ،م ! و دۆ دا را ( ر در 4ری 'ی Jاوه و ( ر ! ،ھ'ی & ' & +ی #و زه هی وه 1وو . & دهروو ! ری دا وه و E I & ده ازا ! و 1و ی و ' <+ی رد 1ا #م ا ! 1اری س 53 1ا = و #زاری 5 #هت دهدات ! .ڕا& ده ن و 1و ره ن دووه %76 ،ن #م ':را ! وه1 Eا وهی & * wدن و نJ5 ،ا 1ن ** # ،دن، ،B دووه: ده %ن ھ و ر 4ی #رهزووی 1 %ن ،ڕ < * & ! Bوه %:دان ،ڕ < ! B رھ %ن ' ! bۆ . 'ی ،ھ روهھ 1ا 4 Jوا %و را ( ر 5 #هت ! ! وره ڕۆژھ E ا 1ا 'ی رھ م دهھ %وه و ' ! & و # .م ڕووا & ! %روهردهی زا % ا 1ا ھ ر ! ڕۆژی ! ان ڕو ! j وه ن ده 4ر وه : .ری ! ھ ردوو وه #وه 1ه ڕوو دهرده و = و ردهوام ده =، دا *( و وهر 1ه 4ن و ڕاد ! Bری .ڕان ڕاد ! Bر @ وهک ڕه 5ر * # ا 1ا رزه و < :ی و . ^ ،B #وهی #وان & Aن ! ھ ره و < :ی دا * ! .B ا 1ا ڕادھ ! B %ر #وهی & Aن ! ھ ره ا 1ا دوو B 3درو = ده =% 3 ، # G #و & روهرده :را وه ! 23
]
[
'ی ده E ده 1 Eار و 1ه Eت # ،و ن ڕۆژا و وهک ر * # ان # ' yو ده Eدهدهن ر #و دا & ده ده ت1 % 3 .ه E ^ و ' : Bری رھ 1 "+ا رهوڕووی ن! * 3 ، و رھ "+ % Jوهی و ن ' ان ده %وه و ده ; زه وزه < ده 1 Eارا & ( =. ( * B :ر AAر! ، 4و& % & ,ی & *' ن ! 1هدات # ،م 'ر ش 4و& ده 1 Eار .و 1
) رهو دهروو % ' ده = 4 ،و& ا ز د ده و ڕوو %ر ده
5 #ه ن( ،ده, ;+ ده 1 Eار 'ر دوا و و و ت و ده ،= w 3ڕه 5ر و و ری 10 =.
%م :و و ی دهروو ردهوا دهروو 1ن ،ر < ر * wدن و ھ ڕه و ! ر 5 #هت داده = # ! .ره #ژه& * اوه وه و ! ڕ هی #و * Eی ده ه! * 1ن ' ر ده ،Bدهرده و = ھ ڕه و و 1و ی و ! رد 1ا ! را ( ر %دا & ده ده =. را ( ر 5 #هت 1 G #هدر ،B ی زۆر ی ھ رهزۆری #و و 1و ی ! ' <+ ڕا و ' ن ڕه و ' & ه 1 1اره و & % ه % 'د A ' ' ,د 1ا ' رهف اوه .رهف اوه ڕۆژھ E *" ا! ! ! و ' <+دا % & & .ی وی ' ) <+رهف( *" ژ 1ا z Iاوه .ره & 5و، ی ژن و ! 1 #ا : ژن ،وا ! 5 #هت ھ "+و * ,ت ! دهرهوهی دا وه ده * = ! و ' <+ ان و ' ' <+ن دا وه # ،و 3ار 3ه ش #وه 1ه R 3ار 3هی و ی ' 1ا. : ز 1%ا ک ! وه ! و 1ا ) ود(ی 5 #هت ده و ر* 1و ' ن وهک ده * د ده = %و ' 1ا #زاده' ، و ۆڤ !
10
_ B:
]
@A! 1 1: zb PAc Z . AAأە .دار ا! .2008 .1I bڵ.39 .
[
24
' زا 1 و ھ و # +زاد ون دهدات ! ن ' ،وهک ردا وه # ره ی ژ %وری #و 3ار 3ه 5 # ،هت ده و = ! Gوه و ده + :وه ! 4ڵ د ار و 'ت و 1ه 1ا ڕوو ڕوو 'ی * تE ،م ان 'ی #و 3ار 3ه ی وره ده وه # .م 4 ! ?@Aڵ د اره # داده = 5 ،ری دهروو ' درو = ده ت و #و #زاره دهروو ش ر ! ر ده ت. واوی ژ ی5 #و س ده ت! ، دهروو 1ا Yر م ده وه ،ز وهر < =' . وی ' ' <+ %دهدات.
'ی ! ق ده = ،ھ = ری دهروو ! ر = وهڕی ; س و % dوه ! وه. ۆڤ ده d & ه 1ی م ده وه # ; ،م ا = ،ا ی 5ون و دا ژ ن ود و ز دواده و = و ا = ! دهر5 ده ا J B d Bوا % دهروو % & & هره زا " ردهوام ! دهروو 1ا ،ز رهف و *" Iد ! :
Fارهم :و و ی G / ; و 1و ی ! ر ژ <%ی ' E ڕوو * د وهی د رده ژ <%ی ' 1 Eا ه% 4 ر < ره ! ده ن: •
ژ <%ی
!
•
ژ <%ی
@( !
Eم #وهش ڕوو
:
' <+دا ده د رده @ " & ،ن وه ده = % N , ن ' ن%+ ' . و & ه 1ی ان ھ ' و G # ن دوای #و 5را دا ده 4ڕ ! B ' E و ون .زۆر :ر ژ <%ی ' E و نھ 1 A& ،,+ی دوو ' :ری ره ' E ژ
ڕه 5ری ' E
ۆ
' <+
ک&
1
: 25
]
[
ر:
•
& ۆ
•
=! ۆ 1ا و ر < ری ! 1ا & م ' 5ره
'!'ژ ' E
ن ن
11
! رده ! ن # ،و ر 3وه و #ازا ' 5ره رده ر ن دهھ ' : ،= %ری #ازه ن و ! ن داده ،B وی ۆ ر ڕه 5ری ڕۆژا و ه 1ی وی و 1و ا ی ' <+را ( ر 5 #هت & ه = 1ه %وه.
ک # 7از و = ! ژ <%ی @( ! ن ' 5ری @( ! #وه .ر < ری ! ر ڕه 5ری ر 3وه @( ! ن*+ ، ر 3وه د دهورو ری ' 3ن * زۆردهدات وهی ۆ ۆ ن داده .Bۆڤ س ده ن .وا را ( ری ' 3 ،ده B%و ' 3 ی ! 1ه وه و ڕا ن 3 *1ا و ' 3ن رده ا Bۆ ( ! %و ' <+دا ! چ # < 4 ز ن ! درو * د % 4 #و ' . <+ رڕه 5ری ره ده * 3 ،= %ز ن رھ % 7ری #و @( W #م ' 5رهدا ڕۆ+ وزهی دا 1هھ ! .= %ھ ر و و ده واژه 1ا @('! ,ر& ر 3وی 1ا کو% ن ده واژه ده ت و ھ و و #وو وهوهی ۆ ن ده .= % وی ) & -ۆرڤ(، او ھ ! ' ڵ #ۆ&'!'ژ 1ا @ 4 *+ ، * " 7ڕ و "ز & #و@ 4 ۆڤ د ری ده ت. و #ز و هی ھ = و رز &A اوس" اوی 5ره " " ?ود ! { د 4ری #وا دا د 4ره ن! ، و وه ۆڤ & ه 1ی 'ی و " "S ! 1 ' 1 #ی & ، A<% #ن وا ! ڕ < ی 1 & 4ا ده واژه وه د ری ده ت و وا ده ت #را ی * ت و ! ور ڕه 5ری & Jی ! 1 + 4ا .= % %وا ده ا ' 4 B d Bڕ % Erik Allerdt. Sociologi. Awe-Gebers. Stockholm 1985. p. 32.
]
[
11
26
' 4ڕ %ژ <%ی @( ! ' 4 ،ڕ % 5اوان & ه 1ی ھ ه ی ' ، واژهی &J ز ن ،ن رھ % 7ده واژه ده 12 ! ور . د #و '4ڕا #را . ' #ف .واEس & وا :وازی ان ! و ! ورهدا وه ھ @( ! " ! وری ' <+ک * & 1 3و وه و 4 رھ ده Bو ا Bز ' <+ 41 3، * زۆری @( ! ھ <+ی
:وازی ! وره ن & ه 1ی وه و .وا ' #وهی ا B #و ی دووه ،ر Gز وی 5ر ! و ' <+دا 1ووه. ۆڤ & "
و #.و& " = ! ر:'!' : ! ' #وهی ی ،وهک B G " '#و 'راک و #و # ،م & " & ۆڤ #م = و ر: ن ده ره و ره دهروو " 1ا & " * ت. 4 و & ر راو = و ی دا = ( B & " & " وه ر #وه ده 5ڕه " ' B ! #ر ! = : B ' %+ وه ھ * 3 ،B G%7(+ ' E و& ۆ ! ' %+ ! *1ا وه ن و و ' 5را ی ! 1* ! 7ا وهی ' 5ره ' E ژ وه *bد #و وه & ه ،Bڕوون %وه*+ ، ھ' ری و و %ی ۆ ' <+ک ردهوام ۆ & ه 1ی و ر! ** دن و * Eو ی درو = ده ن و #م 7 : ' E ن7: وه# ، هوه ده ده' .= 4ر Bوی #م ' :ره هی ' Eش ردهوام ده'4ڕ = و ڕه 5ره ن ده = ) ' %+ ' E %ی 'ی ! & ۆ < و ڕه 5ری ' E 4 ن( <+ ' .دا زراوه ' E % ^%ی وو ن ھ و #را ی ! وری ':راو':ر رھ م دهھ ،= % 13 نو ' * د وه و ! *1ا وهی د رده ' E %وه. د ر * اوهوه ده #از * زه . < 4 %س. 5 ،,+ز ی ' %+ ڕه 5ری ' E
Erik Allerdt. Sociologi. Awe-Gebers. Stockholm 1985. p. 33. Erik Allerdt. Sociologi. Awe-Gebers. Stockholm 1985. p25.
27
12
13
]
[
و5
ڕا = & ،yوا ژ ی و ڕه ' E ا ی * د وهی #و ' & ۆ د * ی وه ژ <%ی ان 5ره '!'ژ ن.
اوه وه ز ی ' %+س، ا نو ر! * ن و & *% % ! ،ژ <%ی @( ! و ر:
ن ده ت'! % ،ژ و ر ! ڕه 5ری ' E ' 5ر * د * '! %ژ .و Aم (4'# R% 1d 5رن & وا '4ڕا * ری 7: '4ڕا * ر .داده = و ر ! ڕه 5ری '! %ژ دا ر < ری ! ر ' 5ره ! Gر , %ده'4ڕ =G% # ، ده ت' (4'# .رن ده:; + ' E د * ی ! ور وهک ڕهو = ،B # ،ڕ " ن و داب و ر = ،دوای #و '4ڕا ده ون و ده'4ڕ .B ! @ #م + 1 3ی دوا 1ا @ ،و ی و 1و ی را ( ر 5 #ه ن ھ'ی ' y رھ % ه * #ا ده .B % '! %ژ ی ر اوه #ازه ن و " %ور و & ه 1ن ھ'ی & ۆ و %#ر =و @ # + ان و ' <+ی کو < 7 :را وه ،ر < ری ! رره 5ری ' E @A 5 &'ر ' 4ا 5و ر lوی رھ رد ن دا وه # + .زاده زۆر ! G 4ن ده و =، ڕ ه ; "'ر ده *" ! زاڕه 1ا <+ی 1G 4ا * 3دووه .ھ'ی #و 1 & 3 *" ! 5اوا 5ز وه ! ' <+دا ھ ،زرۆ ' رھ # %و #ازا زۆره *" و ;، و ' . Aوهک #از * * #ری & ه 1ی Iده Mاوی ان ھ ردوو ڕه 4ز دا وه. ر < ری ! ر ڕه 5ری ' E ' Bو ای ودا Iده Mن وه ! ور و ڕووا % ! Wوه ! هوه * #ری ' & ه 1ی W ! ،B Wدان ! و Iده Mوه :را Bو وه ،دۆ * * :'! %و زۆر و وروژ %ره *" ھ'ی #ه & 3ودا درو = دووهG # . ودی & وان و ژ ھو < ! ' نز د وه * 1 ھ'ی وروژ %ره *" ن و * #ری & ه 1 ' ن دهدات ' Bو 5 #هت 4 :ورهی * 1 ده تE ،م ا ن وه # :وه دهدهن ! ڕووی * 5وهE ،م ! ڕووی دهروو وه و & وان
]
[
28
رھ %وروژ %ره *" & وا .ھ'ی ز 1هڕۆ ! دهروو ن & 1ه 4ت و " ود" ن دهڕوو .= % د * وه ز
نو#
ازه
H ,م :و و ی ?( % ا 1ا، ده 4وه 5 #هت ! #م ':ره ! و 1و ی ھ و #و دۆ ' <+و دا دهز1 4ا ڕوو ڕووی ده وه و ! ڕووی *" وه ن! ا 1ا & Jهوی ! ' E ده 3و 1%ر وه .زۆرره 5ر و دا ر ه را ( ر 5 #ه ن ده ،Bر 3وهن ' و 1و ی *" ودا د 1 %ا ،j +زۆر ڕا و ' ن ڕا و ' @ ،و ی وا ،ژ ( ژن ،و ھ 1 ^ ن 4 ،وره ! ، *^4ر , Wره د ^ ( ت! 1ا، رد % B dو ! ھ 1ێ ر & @ وهی دا رۆ *3ن و Wد * ن J #ۆش %وار ن وه و & Jهو * د ن ردهوا . ه! * *" ژن و رھ %ن ! ری ! bۆ 1ا زر * 4دن %وه ی ڕوو ڕووی 5 #هت ده وه ! .م ره وه و 1و ی *" وی ) I'#و ! ,وان( lو وهوه و ر lوی #م 1ان : Yزا , %وه دا ڕوو ! .1و ':رهی ! و 1و ی وهک د رده ک ی ! ان را ( ر م د رده و #و و 1و ر ر& ر ده & %+ری ' Wدان و 'ڕ و وه ' ا 1ا ڕوو ڕووی jده وه ده ی! Wن ھ'ی 5ۆ %ھ ی : زاڕی ! bۆ و ڕوو دان ^ G 4ن 4ۆدهی داوی ! bۆ وه، ! bۆ 1ه %ی و 1و .B #و ':ره دووه و Iر IWد ! j * zھ ر& ان ھ و 'ی
!
! و دۆ ی * 3و 1وهی *" ژ 29
وهی ! ھ'ی #و ره * ھ ا 1ا %وهی ! رهوه G #م دراوه * 3 ،وهک & * ر * 1ا ھ 1dراوه وه. ا 1ا ی و 1و ی *" وه ! ده3 وه % & ! .ی و 1و ی ! Wن ده ]
[
د ; ڕهزا 1ی و ڕه 3و د ! 4ڵ ھ و ر 1ا *" 1ا z* ،د ی * " | #د وه # .م * 5و دهروو 5 #ه ،ده3 ری 1رو ر سو ا ڕۆژھ 1 Eا زۆر م ده و 1و ی ! ' :ره ! ودا ژن وهک & *+و ده = %و 1 G #ا %وهJ ! * 3،وا % 1* %ا ڕهوا زا اوه. ' 1ا ! ھ ر ت و د! 4ڵژ ری *" ھ و ردار 1ا و ! دهوه ! ژ ژن ! Wن 1%وهی ھ دهی *" 1ا #زاری دهروو Wی 5 #هت 1 :هھ ! ،= d 1 G #ا زۆر ی 1ا #م #زارا ده = % & 3و دهر = J %و ! 1 G #ا ده ; 1رو ھ و ر 1ا ڕوودهدات، هی & ! *" *(^ =W .دا دهروو و 1و ی ده. *" ژن و ھو < ژ ھ' ری ره %وهی ( & " ، 5هڕهھ 1و 5اوا و *" 'ی د رده دهزا <+ ' ! Pی @ #دا & ردهی ! ڕوو ھ 1 + @+ر = و ! ھ' ر و & " 1ۆزر وه. *'1+ر وه ،ڕ < ی 3ره ر دهرھ و
) ) م :و و ی % % ڕ ه د ا ی! & راو " %ڕه 4زی %و ھ 1وهر % 4 را ( ر 5 #ه ن وه ی و 1و ی و1 Eا ،ده3 دا دهز4 " ن ' ھ ردوو ڕه 4زی ! و1* Eا دهر5 " & ده ده =. دهدات ت و :ری ! ا 1ا * ت ،ی #وه ڕهوا و ; 5راھ م ھ %وه، رھ ر < را و '+ #زی & " و @( 1ی ; %ت اوه. و ژ وهر ! ر % ^%ی روهر وهڕا 1ا ژ ن ! & راو ن و ! 7 : ڕۆژھ E وE ! " دهورو ری رد Bو ر < ر ن ! ر ' <+ cره و 1 ?" #ا ه 1ی Jردان زا Y .B وی & < @ #ش ھ 5 # ،هت ۆر وهرده 4ن، ارهوه ڕ ه ن ژ ن وهک 1 #ام و ! &A وه 1ی Jره 5 #هت ده Rو 1ا Y ر دا Eم ار ن دهن ! ' #ر 1ا & " < ھ = # .م :ر ! ده 1 Eاره !@ 1ن @ # * 3 ،ده ا *d ; Bد وه Y ! B d ]
[
30
وE و
دهورو ر ن و ھ .
رد
cاق و !
1ا ژ ن !
1ا
ر دا
%ران و G # ! cا1 Iا ھ'ی ڕ هی ' %25 ،ی ر + & ر 4ن & ده ور ' 5 #ه ن دا اون # .م ڕ ه ! رد 1ا ! د زه %و دهر % 5دا 2009هوه اوه E ،%30م ھ'ی ز 1اری ژن ! و & < دا 1ا ھ اری ' ن! 5#ه ن '&< 1 ' <+ ' dI cدا ! " وه * 3 ،ھ ی ر < ری ر: ن Eده شY و زا = و ' #م 5 #هت ' #ر ھ < وی دار ن وه. ! ' :ر * ! و رھ % و 1و ی ! ڕا4 ! ( د* ی % 5#ه 3 ژ ' <+ی #را ده دووره& ر
و 1و ی ی ; ?@A 1ا دی ده 1 و وی 5 #ه +ی د و ده ن.
وه، ی 5 #ه ن ده #را & وان & * وه ده * ن # .م ' :ره ! 1 ! ' ,ا & و * =، * ،دا * و ا ھ و ری،
اری دا ' * دن ! Wک ! و ده ،زۆر :ر = و #ش وا ده ت ژ * وزڕا 1ن و & W < ن!
ڕ * Nاوه ژ نوژ 5 وه ر ن ! ڕا1 4 و زۆر * W 3 ! kوه و ' ن ری ڕا 1 4ن.
Iو م :و و ی % 1ا
دا ڕهوا ۆڤ ! @ و @ ان ھ Eواردن ! ( cا1Iا، ! وری @( 1ی و & *' د 5 #ه ن! . و ی ادا 1ا #م ' :ره ! ڕهوا 1ان ھ Eواردن و ی ری ! ده ن! ی cاق @( 1ی و ھ و ر 5اوا # .و & cاI او وه ،وا ده ت ژ 1ه& ڕ = و ھ وار & و هی & و و ! ھ 1ێ دۆ 1ا 3ار ! & و ده B %و ! ھ 1ێ دۆ 1ا 31
]
[
ا 1ا % دا! ، دا @ ' .B %و ! و 1ا دوو ژن ! < :ی & و ,داده <: ،B ده ا ; ھ و ت 3ار ژ رع و & دراوه و ھ ڕا ' % Iھ ار د #و 2008 +دا ھ ار ! ی ری اون و & " ن ھ ار د @ ' ،و
هی %ی رده و =! ، ! وهش ! 5 5هژ 1ا & و , ھ = ! .رد 1ا ھ و* + * 1ن ھ ار اون ' @ و اE ،م ھ د * ش ون ی ادان.
%ژ نو وا ( ران 1 ا 4 و د & Jهو % دهو +ت ر ی و 1و ی را ( ر 5 #ه ن ،ده3 1 G #هرا ( ت و و 1و ی & ده او را ( ر ژ ن. را ( ر و 1و ی، و ادا ن ' & Jهو * را و 1و ی و ':ره د &% ' دهرده ت و ھ و ت ھ 1هر دادوهری وEت م & " ( cاق 4 # ،ر3 5 #ه ن & .ر! و 1و ی را ( ر ردهوا ' ھ ار د #و 5 #ه E ،Bم ھ & " #ۆژه 1 #ا 3ار ێ ! رژهوه 1ی 5 #ه ن ،دا وه. ' ،ن ' داڕ % cاق را ( ر & & ر! ! ( ده = دوو ھ' ری ر: & * % 7ری & ر! ره نY 5 #ه ن ده %ن * ،B ر % ^%ی رع و دا ر ' cاق ! cاق زھ Bو ن ،دووه ھ وار دن و& " داڕ راون W ،وه# d زۆر ن 1 #ا #و Y cاق & ر! #وڕ ه ! 5#ه ' 5 #ه ن و & Aار ن دهزا ! .B ن و ھ ن ' 3و ن ھ زھ و 1و ی را ( ر * د & رد 1ا ،ھ وڵ ' & ر! رھ . "+ده = و ! & ر! 1ا '4 b4ی 1 :ی 5 #ه ن ھ E ،م #م اوه. ! ر
ھ ) م :و و ی #وری د & ی ! ! % ره ووهوه ڕۆ+ ره ی #وری ،ھ ر ! ره 1ا و ! رهو & راو ه ن .وهک ! 5 #هت ! وه 1ه ن و 1 * " A ر ھ' ری #و * ا دا @ 4ن ،دا #م وو < او 1 ]
[
32
ره & راو " %ی ژ ن وه ! ' <+ 'Iخ & رهی 1ووه و هی ێ و :وازی 4
ۆ 1ا و #م دۆ ش 'Iخ وه.
1اھ Bو ! = رف ده دا زۆری ژ ن ! و #ر ا ژن ! ھ 'ی وا و داھ ت ده ا 1ا . * د 1 #ا وه ڕ هی 3و 1وه ! ری ڕووی #ور وه و ھ'ی #م & ه ( و ز ده ت. #و ڕ ه 1ا 5 #ه ن 1%هواری رزه و ! ! رد 1ا ڕ هی ر ن = # ،ش و 1%هوار دهر5 ن ر و وه .ژ د و & وا ن وهک وک ،ا، ی ! ڕووی #ور وه وا 1 %هواران ! وه ڕووا @ ن ' 3ن ڕ هی ی # ! @ # . + %ره وه ا 1ا # ،ش ! W ر زه ی و 1و ی ده ون ! 5#ه نز وه وه وا نو! W 5 ھ'ی ھ' @ 1 ! ڕووی #ور وه. زۆر :ر ھ' ری # رهف دراوه & ڵ #و ا 1ا < !, I? # ھ ' % (+ ڕوو ڕووی نژ =و 5 ژ ن ھ 1+ه ھ (+ارد 1ا و 1و & ه 4ۆدهن.
5 # %ه وه وهE ،م & وی وری ! & = وه .ا ' #وهی ده ( ر & * وان و و 1و را ( ری و ! و 1و = ھ 'ی 1 G #ا 'ی 3 ،ری ده ت ده = ! و 5ی 'ی ھ = <(+ ان 5ژ ن و # 5ور 1ا5 ، ( وه! . = # .م ':ره 3ر د ! %ده 1*+ار ا وه و 5 #ه #وری ! & * #ا
/B JBو ڕا ن: و 1و ی را ( ر و 5 ۆ & ! ڕ *N #را ی و 1و ی ده ن را ( زۆری #و و 1و 33
5 #ه ن ! زۆر ی ' 1 <+ا & ده ده = و ، Iا ڕا % Iوه # .و و دۆ " ' ۆ % وه ده # Bژه دۆ اوه ۆ ! %زۆر ی ' 1 <+اE ،م ڕ ه ر 1ووه 1ا ڕوودهدهن .وE ! ' 4 <+ ]
[
! ر* وهڕا = ! ،ڕووی ۆ ( %وه ! و ' <+ن ڕۆژھ E ف واوی وهن ھ ن 5 1%وو ن ھ و 5 #هت وهک ۆ * 4 دهڕوا .B ( ھ ه ( ،خ و 'ز ک و Wواز وهر * B%و وهک ! ره & 5و دهزا = و ره & 5و . رهڕای #وهش 5 #هت ' رهف ھ و #و 5 #هت # .م ڕووا * :'! %ی *" 1 #ا ی 5 #هت اوه ! و ! ورا دا ،ھ' ری ره ': % &% & وی :واز ڕوو رووی 5 #هت رزی و 1و ڕ ه وه. ده ووی
وهڕا = و ھ'ی * ! و و Eی ڕۆژھ E cاق، ه 1ا ن ،ۆ ( % ڕی زۆر و در وه و ه?4 %و . % یو ( ڕووا * % & @ Tوهر 4وه و ڕووا 5 # ' Bهت cاق اوی دهو+ رده دا4 ی وE ور # .و رد ردا & %اوه و ھ ن ' :ر هی د %و ۆ ( % وه ،ھ ن دهڕووا 5 # %ه .و ڕه 5ری ! 1+ 4ا ده ن. ی ھ وه ،وهک ' %+ d ره وه ! ور * cاق ،ھ ر ! * دۆ وه ،ھ'ی #و ه و < cا Iد ! c .وهردی ! ! *' % +وه 1ا دووه d c :اق و و ! دووا ی و d * ڵ ردهوا d وک ' 5 #ه ن وه .داب و ر ر 1Gا * ^ .= w اوه ' #وهی ز * % #اوه و '5ر * د ( & % ڕ" وهی ' نو cاق ' & 1ده E ک ! دوای *Y در ھ ردهم ھ و # +وه ن داوه رۆ k Nو ھ'زه ن ده Eن ' وه ر 1 #ا ' ن * ن ' ،ده # Eوا ن 1ی & وهی kو هو& 1ا ا& هوی وه هو & 1اوه # .م d & + "G%ڕژ @ رده ن داوه! . دهو cدهت و cر c c 5ه # ، &'& d3و ه ن و رۆ '7زه ن 4 1ان c 1 "cا zc & 1ی Y 1 3ار د و رۆ d ڕاده ی & وا ر ن روR : *1ا & " & ن = ' د # ' ،وهی ! ھ ر3 ا ی ^ =wو& و kز وای د داب و ر # .= % 7م ]
[
34
% <+ 7 3ھ دو 5#ه . ز دا زی.
و ده ا = & و * ژ =W ! ،ی #و ڕژ @ %ھ ا ی 1 dا ! "
ز 3
ی & 1ا ،
J & .هوی د و رۆ '7زه ' رد ڕژ @ ،zcھ ن رهوه & 1ی zcد و #و W ! .ی ' وه & وه وی ردی zcڕاھ %ان. ھ'زه ی 1 3ار د و وه ھ ی #ده ' 5ر ھ'ی ڕا < ی "cوه & ،وا زۆر & "= ون ' ' ،B <+ 7 3 زۆر & 1ا د و 5 #ه .ھ 1هدران 1 %ا +زۆر درو = * ن ! ڕ ڕ * ون. ڕ 4 & & ،وره ( Bو 5ی ره & %وی درو * د ی ،1979 + ددام ،B Yد * 'ری cاق ! ر@ Y ھ % %ی اری & ا * وه 5 # .هت ! cا1 Iا و B1 3ڕ .ا وه dI c ڕ ر* 3. ڕ ر & ،وا درو * د & وا ن ' 5 #هت دا ده و ! و #و زه وزه < ی ڕژ @ دهوی ون ھ j ' ن ! ر 5 #هت و zcرا ( ر ن & ده ن ده د # ،وا .ده E ھ و ( رده ڕژ @ 1"cا ن & ده ده د & .وی cا! I 1%ا+ ن * رهوه & *Aا و # ،وا .ھ ن ن ! Wن ڕژ @ * را را ( ر و @ دهرده Jی ! ' ن Wواز ن. وه
ده ری ' 1 Eا ڕۆ 3و م ر< ر 1ا، رد ! ارهوه .ز # ' .وهی & وی رد & 1ی ھ ی و w Eر ی ،Bڕژ @ و w Eر ی ده 3و 1 & zcی ره w5ر ی ده دن # .و & وا ی 1ا ڕز 4ر Nازی رد ن و ده ون & @ ر 4و ! ڕ ی 'ڕ ر دا ,و ردا ده ن !. ران ده 4ت# ، < ر ن ! دا4 + %ی & @ ر 4دا ده 4ت و و ده ر < رهش ,و jو 5#ه 3ری 1Aان و ' ده وهدا ن ده دن. <+ ' ! * 5دهن *+ ،ز ن و ر < ر < :ن 7 ،ز ۆڤ ! #ژ ر و دهروو ھ 'ش و " ' ر " در ردهوام رهی ڕه ڕهوا ن وه، ه دن ت .رد ن ڕا 35
]
[
1*+ا وه و ت و *@ # ر < ری ڕا < ی ! 'dI c ڵ * %وه و رهو ن ( .B ھ #و ر< ر
زۆری دهو =
،= % ڕدا 1 #ا هو & 1ا ده تE ،م ! 5 #هت ! اوه و اوه *+ ،وه w #روهر & % 5 # * 3هت وهک < :وهر 1ا، وه E 1ا ! رد ڕی + 1 3ی و ' ده =! . ڕا < . ن & 1ا د و 5 #ه د " وه ڕ ره ن & و ون ' ن دۆڕان .ھ ر ھ'ی ڕهوه & ،وه ن ده ن ھ زار ن ون ی & وه ن ; ،B ا 1ا وا ڕاھ %ا ون وا ! ژران و 5 #ه ن 1 dا د 5 #هت #وری & وهوه ! " وه .وا ر& ر = 1 "cا & ? . "cهو& 1هری و! * 3 ، وه و ڕژ @ ھ =. در :ھ @ ھ و & دهی * ت و ر < ری ' E zcھ = ھ زار & وی ! دهی " 1ا ،ڕژ @ ره ی ھ ! #و E % و 5#ه =و ن رزا + % = %و 4ۆدهی زاڕی ( ز ی ی & وان Bر! ( ڕاھ %ا ون وا ه دهھ زار %ی ردی 1 dا .ھ ن " * ر ن * ت! b #ل در هی 1ا & Wره ھ " A 5رو Bد و ! ' ت دا. ھ ن و 1و ی و 1و ی رھ م دهھ %وه # ' .و و 1و ! ه * ! Bرهی ' <+ی رد @ @# ر دا4 و ڕژ @ %و وو ' وه ر ن 'ی دووه # .و Jوا %ی ڕه 4ز& ر و ھ ن ڕووا % J ،وا * %دوا و وا 5 #هت ھ * ر ! 1 1 w 3ا دوا ڕژ @ * ' # ،. %+و ' :ره ر < ر دووه & & .هره دهو 1ا wڕ وه 'Iخ و در ن و 'I ی. ر< ر
ی وه ،رھ
(ت *
<+ی
رد '
دهو d 'ی ری 'ی وهک ' 3ن = ' ھ %
رد ن ڕا E ، +م #و ! "c رد ڕژ @ ! ١٩٩١ +ڕا& ڕ % ی ' 5 #هت هو ن & 1ا و! ، ددام و Y ی Jوا { @ & %و ]
[
36
وی
&
ژی ژ ن 1ا ڕه ره ی وه 1ا در هی ھ و! . رد % * &* دو رهف و & وی Nڕی "cوه ده رد 1ا ر cا1Iا! ، 1 F+و I'A # .ی #وری & 1%راو ' E دوو Iت و * 3،ڕژ @ I'A # . "cی " ( وه ر رد ن .ھ ژاری و وهی ی ک #و ن رھ م دهھ %وه ھ' ر * 1 %هواری ! وری ھ 'ی در ه ده 1ن، 4 ' <+ن ! دۆ & ره ' <+دا ! .و ' <+دا ھ ژاری و 1هره و 1و ی ! ده 4 ،= %و& 1 5ه ! " . % #رھ 1+هدهن و G # وی % #وه دادهڕ ن و •*+وهژوو ! Wوازی و ھ ژاری ,+ ' ن * # Bو و #م 5را ھ ' و G # وهرده 4ن .ھ 1ا ھ ی ۆ ن & yده =. رھ 1هھ B%
س ! و 1و ی ' <+ی رد را ( ر 5 #هت ده %وه و #م @# %زی & ،B ن ده ' و 1و ی ده % ره ڕ * 'Nرا 5 ر دن = ' ھ # %و ھ' را ی ڕ < ' .وا ده B % 3ره ر ش & " @ ن م ھ < وا ھ : و 1و ی 'ش ده ن # ' .م
م :هودان
وری
و و ی
ھ 'ی ڕهو * ڕ ڕۆ (%ی زه وزه < ! ه رھ = ( 7و و و ! وری ! ( ردن 1ه .B هو # ۆ @ " & ،ن وه د =، ! وری ڕ رھ % 7ری ڕق و ; و ۆ @ #ی ده ر4 @ ن و * وه. & " ڕۆ (%ی N #ازا lو * وه و ده ری ۆ وهھ@ ی داده = + 5 #هت ز د ده ت و & و ! .و # 1 #ا خ و ڕدا & دهدر = 5 # .هت و & و ھ ردوو ن ! ! و ۆ ی ' ن ' ده 4ڕ وهl ' .و د وهی ڕۆ (%ی # وه و 1ن ! W ڕا4 ،دا دهز4 ۆ درو * د هوه #ر ن ده و ' #و ' <+ی ده ! W ڕ * Nاوه ره ده و رد ن #رک و ر& ر وهزاره ڕۆ (%ی *Y @ ،و ی: .' #ھ < و زۆرن ' #م 37
]
[
ر ی ( ت!ھ ۆ ن. 1
Tو ڕاد ' ھ
' 4ری 4ڕۆک،رۆ *3ن و ره ن.
ن&
وه ' lو د وهی ڕۆ (%ی # م
ز 1 %وو
<
W *+دێ و
lو اوه و '4ر و (' *3ی ( ( ڕۆ (%ی ! ( ردهرۆ *3و رهدێ و 1 4ه ن. ( ھ و ,+و
دووهم , :را K %و %ر
د
دهروو
و
و4
1
"#ه ن
ی & را ! B م! و و ژ ره ر زه ' & را 5 # %ه دا رد ن ھ " & ،ژ ره ن Wی م دهھ 1 %ه ز د * ت و ! و ھ = د #و %دهروو ر ی ' ر &"'wری ( ت ھ = و و رزه 5 #ه ن ده = 5 # .ه ! G #زه وزه < وه و و اوه و B 1 3 او 'ک ده = و ! دهروو 1 %ا #و دۆ و ژ ڕز 4ری ده = و دۆ ! و او & " ' #وهی Iر 'I ی & را %ژ ن & " & ! <:را # ،Bر وه. ده # ن و &"'ره هره ' E ش # ' ،' #م 3ره ر د < . 1اری #و & ۆ 4ا * .B ن& " دهروو
%م :ھ <
=
هواری ن.
رد ھ ر@ #م #ر ده و ' #ی وهزاره & روهردهی *Y وه زۆر ) (G #ری( ،ده ا = ! ' ڵ 1% * د ادا ن ' #و رد 1ا (* وه. 1 %هواری ! ر 1 Nا ڕ هی ن 3ری N I % 7 :ده ن و ! 1%ا+ ا ی رۆک 1 :هھ ' Bdری 1%ن داده Jن 4 .ڕا 1وهی #و 1%ا Eی N I ن و ده < Jی 1 %اEن، ری ر I د ن I .دهM I ر ]
[
38
وه
':راو':ری ' ر #و 1%ا Eھ رھ م دهھ .= % Wدهر و و 1و
Fارهم :رز د وهی % #
کھ ر
و
*+
1 %هوار
ی = Cان
داری و ھ ژاری . +و 1و ی & ه 1ی ی& #J 1 %هوار .ھ ' و G # وه ھ ،ھ روهک ' 3ن ھ ژاری و ا ی ڕوودهدات و وه ^ & ،وا ان رز * ی # ن. #و & " ! # رو ری ' E و 1و ی 1ه وه .وهزاره ه وا درو = * ت B 3و ر دا = ھ و < ر& ! ھ * دن وه ! ' <+ی رد ن ودای ا ن ھ 1%ه دوور رھ م @ .ی ' ، Eک و ژ هوه ،و 1و ی ' %3 م Jاوه وه *+ ،وهک " م و ھ و ی ' " #ژ ره Jه وه ھ 'ی #وهی *+ھ ژار < وه ،ده ا ; #و ودا ر 5اوا ی ' درو = * ت N * ،وه. ! ' E ?
H ,م:
( %د
?
0هر و "
ۆڤ
ن ر& رد وهک & ر! ' #م ھ < وه دهز4 ' رد ن ھ ار د وه ده و ' #ی ' .دۆ ردهم و دات *+ ،داڕ %وهی ی ێ و G 4و ! 4ڵ ڕۆY و د &% & * و N%از و ۆ 1ۆ =. ' <+ ان و ! ' <+و! دا دهز4 ادان ' زه وه %ن ! 5 #هت !
) ) م :ھ Cد & " ڕا % I ھ * د 39
@ ,ی % %ژن
وه ه
ر ن دادی " 1و ی و 1ا.
Lردا
رد 1ا دهر5 Y ر دا ه! ، ڕووا * % Aن. ' ن وهک ر دهی 5 #ه ن 1ر = ڕۆ+ ن ا ی ڕا ' % I 5 #ه ن ھ و زه % ]
[
' ن 5اوان * وه و ھ' ری ھ ن دهدات ڕۆ (%ی 5 #هت ده #وه ن G #م دا ،ر دهی رز * وه، ی Jر 1ا ر < ر ده =Y * 3 ، ده < ن ! وه 1ه د * ی Jر #وهدان ده وه و Jری ' دهدهن. وه 1ه
Iو م :ھ Cد
' ن ;F+و B
@ ,ی #وری " #هت ر
وهک @ ن د ن ده ت و #وا ! . ر دهھ 5 # .B%ه ن& ، دهو +ت ده ا = دهر5 نو @ Iرزی در
ی 'ی 5 #هت ! ڕووی #ور وه وا ن و 1و دن و دا *%د را ( ر ا 1ا ھ =. " ن وه & < ی #ور ن ! * ر درو (* ت وهی ری ر ' ' 5 #ه ری 'ی. وه ا = (= ر1 :ا ;
H #م: 1ا
رد و 1و ی را ( ر 5 #ه ن ! دا %وه & #م ڕ هی و 1و ی ! رزی ھ # .ره ن و راورد ر ڕ ه 3ار 1+ا ٢٠٠٨و ٢٠٠٩و ٢٠١٠و ٢٠١١ون ،وا دهرده ن ھ و +ن Gر زۆر ھ'ی ( و وهی و 1و یE ،م ڕ هی ( و وه و ڕ * Nاوه .ھ و #و ':را ی و 1و ی ! ڕ ** و 5 %%ر و & ده ده ،Bوهک 1ا و ن ھ وه دهر 3ون ! ،رد & ه 1 1اره . #،وری و ' E ،و ،دهروو ، "* ، و 1و ی : ، ھ ر ک ! م ':را ی و 1و ' B G # .ھ 1ێ ھ' ری #وری، < Iی #وری و ڕ و ! وری <dر و و دهروو ' E اوی رد ن ! دھ و ( و 1ا ڕۆ +ن J 4اوه # ' .وهی ووی دا4 و 1و ی # ،= * J(%و ! . ' " & <+ 1ر وه دۆ * # رھ 1+ا وه. ڕ < ی ڕ < ! Bھ' ره ]
[
40
ن و ڕ * Nاوه ان ،دا دهز*Y 4 ' ، <+ ھ و * ره ' <+ی ده و ڕا 1 4ن ده ا Bھ و ر Bو ھ • ھ < ر < ر B و 1و ی و 1و ی ،ره ش lو د وهی ڕۆ (% ' J(%د ! ' <+دا وه & .را 5 # %ه ن وهک + #ر Tڕۆ (%ی ڕا < ا 1 %هواری و رز د وهی ن ،ھ % %دهروو د و ڕ و & < ی #وری د &< ی ان ،ھ روهھ ھ ی # " ی ۆ ! 5 #ه ن ،ده ا Bر < ر # % % ! Bو ' <+دا رد 1ا.
41
]
[
ژ ەرە ن ردی: +
.١ڕا& 'ر دوادا 3و
رودۆ
).(٢٠٠٨
و 1و ی ! وهزاره +
.٢ڕا& 'ر دوادا 3و
رودۆ
).(٢٠٠٩
و 1و ی ! وهزاره +
.٣ڕا& 'ر دوادا 3و
).(٢٠١٠
رودۆ
.٤ڕا& 'ر دوادا 3و
رودۆ
و 1و ی ! وهزاره %+ ' . 1 4
' # .٥
1 5 .٦ر 3 % .zAG # ,ی وهرJ 4ان@ A .
ھ ر@ 5#ه ھ ر@
' E
و 'ی *Y
.وY :
5#ه
' E
و 'ی *Y
).(٢٠١١
ھ ر@
' E
و 'ی *Y
و 1و ی ! وهزاره +
' E
و 'ی *Y
5#ه
5#ه ھ ر@
رد
ن!
1ا .ڕ ه
ر
رد ن. رد
ن!
1ا .ڕ ه
ر
رد ن. رد
ن!
1ا .ڕ ه
ر
رد ن. رد
ن!
1ا .ڕ ه
ر
رد ن.
ن @Y #د " # . 5راس .ھ و! .٢٠٠٩ .
ان و
وه 1ار
رP
( ت و دهو +ت .و:
Wڕه .1
ی
. رهف 'د * ' ' A
د
ژن@ A .
2003.ز
.٧
ھ د Iرهدا . Mره. %5
.٨
( 5 4ن) :(٩٨ژن و و 1و ی .وهرJ 4ا 1 c % :و 3 .l+پ و &
ردهم.2008 .
cره : 1.
* B:
.2
دA 7 .
.3 .4
]
@A! 1 1: zb PAc Z . AAأه .دار ا!2008 .1I b @Zد %ت .ا!] ‡š \%ا!@ اه .دار
• 1 Yا ز . 1دا #ه ا! Nف I .اءه 5
ا!@] 2007 . . hب ا!@ اه .ا!@
ا! 5 Faا!]
.
د Ac .ا! ردی fN .ا! bد ا!] ا. I
[
42
:یC D@ # ی و
%
Claiming Rights, Claiming Justice: A Guidebook on Woman Rights .1 defender.(2007). Oxfam Novib
[
]
Erik Allerdt. Sociologi. Awe-Gebers. Stockholm 1985
.2
.Shultz .L.O .(1996). Psykologiska perspektiv. Lund. Studentlitteratur
.3
43
ﻟﺔﻡ ﺫﻣﺎﺭﺓﻳﺔﺩﺍ ... ﺑﺎﺑﺔﺕ ﺳﺔﺭﻭﻭﺗﺎﺭ
ﻧﺎﻭﻱ ﻧﻮﺳﺔﺭ ﺳﺔﺭﻧﻮﻭﺳﺔﺭ ﻣﻬﺎﺑﺎﺩ ﻗﺔﺭﺓﺩﺍﻏﻲ
5 7
ﻣﻼ ﻋﻤﺮ ﺿﻨﻄﻴﺎﻧﻲ
45
ﺋﺎﻣﺎﺩﺓﻛﺮﺩﻧﻰ: ﻃﺆﻇﺎﺭﻯ ﺷﻴﻜﺎﺭ
69
ﻝ ﮐﺎﺭﻳﮕەﺭﯼ ﺗﻮﻧﺪﻭﺗﻴﮋﯼ ﻧﺎﻭ ﺧﻴﺰﺍﻥ ﺑﺆ ﺳەﺭ ﻣﻨﺪﺍ ﹶ
ﺭِﻳﻮﺍﺱ ﺋﺔﺣﻤﺔﺩ
91
ﺗﻮﻧﺪﻭﺗﻴﮋﻳﻲ ﻟە ﺧﻴﺰﺍﻧﺪﺍ
ﺭﹺﻭﻧﺎﻙ ﺷﻮﺍﻧﻰ
103
ﻋﺔﺑﺪﻭﻟﺮﺣﻤﺎﻥ ﺳﺪﻳﻖ
109
ﺋﺔﺣﻤﺔﺩ ﺋﺔﺳﻜﺔﻧﺪﺓﺭﻯ
117
ﺩ .ﻣﺤﻤﺔﺩ ﺷﻮﺍﻧﻰ
125
ﺩﺍﻧــﺎ ﺷﻮﺍﻧـﻰ
157
ﻫﻴﻤﻦ ﺋﺔﻣﻴﻦ ﺷﻮﺍﻧﻰ
179
ﻞ ﻭ ﮐﻮﻟﺘﻮﻭﺭﺩﺍ ﻣﺎﮐﯽ ﺯەﺑﺮﻭﺯەﻧﮓ ﻟە ﻋەﻗ ﹶ ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺕ..... ﺟﻴﺎﺑﻮﻭﻧەﻭە ﻭ ﻟﻴﮑﺘﺮﺍﺯﺍﻧﯽ ﺧﻴﺰﺍﻥ ﻟە ﻫەﺭﻳﻤﯽ ﮐﻮﺭﺩﺳﺘﺎﻥ
ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻥ ﻟە ﺑەﺭﻳﻮەﺑەﺭﺍﻳﺔﺗﻴﻴەﻭە ﺑﺆ ﺳەﺭﻛﺮﺩﺍﻳﺔﺗﯽ ﮊﻥ ﻭ ﺩەﺳە ﹶﻻﺕ ﺋﻪﻧﺘﺮﺅﺛﺆﻟﺆﺫﻳﺎﯼ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﻳﺎﺭﺩﻩﯼ ﺩﻭﺍﻛﻪﻭﺗﻨﯽ ﻛﻮﻟﺘﻮﺭﯼ ﻧﻴﻮﺍﻥ ﻧﻪﻭﻩﻛﺎﻥ ﻛﻪﺳﺎﻧﯽ ﺧﺎﻭﻩﻥ ﺛﻴﺪﺍﻭﻳﺴﺘﯽ ﺗﺎﻳﺒﻪﺕ ﺩﺍﻫﻴﻨﺎﻧﯽ ﭼﻪﻣﻜﻪ ﺯﺍﻧﺴﺘﻴﻴﻪﻛﻪﯼ ﻛﻮﻟﺘﻮﻭﺭ
ﺩﺍﻧﺜﻴﺪﺍﻧﺎﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﺩﻭﻭ ﻓﻪﻳﻠﻪﺳﻮﻑ ﺛﺔﻳﻤﺎﻧﻄﺔﻯ )ﻱ.ﺋﺎ.ﻙ(ﺑﺆﺛﺮﺳﺔ ﻛﺆﻣﺔﻻﹶﻳﺔﺗﻴﻴﺔﻛﺎﻥ
ﺩﻧﻲ ﻛﺆﺵ ﺳﺎﺭﺗﺔﺭ ﻭ ﺳﻴﻤﺆﻥ ﺩﻭﺑﺆﻇﻮﺍﺭ
ﻧﺎﻭﻱ ﻭﺓﺭﻃﻴﺮ
ﻭ :ﺋﺔﻛﺒﺔﺭ ﺣﺔﺳﺔﻥ ﻭ :ﺩﺍﻧﺎ ﻟﺔﺗﻴﻒ ﺟﻼﻝ
ﻻ
203 227 241
و وه و ھ ر ))ھ
رو
ن،
ان
از ا رد
ن
و! و ر" #ر"
ن((
ده د & ' /ری $ر
69
]
[
)(
:
ر ا وە ن ەرە زا و ی درو ر ا دا زراو اری زا ن روەردەزان و دەروو س و " #س و زا , *+ ۆ ن،دە ) ر ھ و او & % ۆ ن، خ و ھی * , 1 2ت و ھ 0ا د" * # - .ك ردەوام و 7رام ڕە* %" # # #ی ,ت ،ھ و ت دە #و<ت ڕۆڵ : %ێ و ۆ= ھ و * وی 0 8و 1 * + رھ > ری ,ش ,ت. 0اڵ وەك رھ و و ژن و درو ,د ا ن و ,وە ژ ,وە Aووی ۆ= * وە ،ھ وە و ەودار رە* 7و ,وە ژ ،ھ ر ,دووە & #غ دوای & #غ 1 2ی Bوە دە وە< ،م 1ە ردا ھ * وە و Eرە #2ڕا ھ ر &0 , D #ا 1ازە دووە. ور ن ،ڕۆ" ن ھ وە و #2ڕا ,ر و * < #و 7وری و 7 و 1ە 7 * 2و دا زراوە ڕە* ی F . %" #وازی * >,و #Fر و #2ڕاوی و Fوازی 7و Eرا ان ە0 1ازی * ن و ر 7و #2ڕا ,ر ش F * ,وازە و &D # وە # %" # ور ,وە , #دی F ،وازە. ا 0ا ھ * وە، * >,ی
ان وەك دا زراوە"
"
" :
&D # ردەوا و ، ان 0 7ا ە0 ان و و ر ی * 0 H* . دراوە و 1 2ی %" #ن ،ز * ھ و" ر G, ھر رەوە 7ژە 0راوە Eرە ا 0ا و ن ری و +وی 7 ن اوە %" .و رە ) 0 %" #ك ان #ر 7وا و #رھ <*0ا Eرھ 2 %ورە و Eاوان اوە Fواز ان و * * ك و * >,ی ان * واوی Fواز ھ ، * 7و #ر 7وا و #رھ <*0ا ڕە %داوە* وە F .واز * وی %" # *كو ە0 ەر # #ر 7وا 0اردە وەر* 2 ڕادە Eاوا و Jوا ی 7وەش ھ و * :وا K ان # #رھ <ت I 2و و .ھ ە ]
[
70
.ەرە #رھ <ت # #ر 7وا Lود و 1و و *% ان 7و دوو > Fدا * واو Fوازە، ان ھ "A.ارد ھ و ر و ,وە ە0 ان و ھ " ە 0 1وەی ,ازا وەك #+ن ھ #رە ورەدا #راورد < ،K 1م ھ ردەم #2 " 7ڕی و ان 7و دوو 1ر 0وەی %" #و ر %ی ور و %" #ن، زا ری و دۆخ و #ڕووا , * ەوە ،دە* ا - . >M 7 L ورە . %" # # درو د ردە ن و * وە ، * < # ان وەك دا زراوە 7دا 0 7ا رد 0ا، ژ رە ١٨٨ی " ١٩٥٩ی Sاق ،ھ ار او ی ری 0ە ی ر ڕە*0ا ش " 7 .٢٠٠٨و وە رد ر رد ن 0ا رودۆ 1ر V 7 * Wدار Aراوە و ھ ار د 0ی ر +و 2اوە و 7و 1 2 ور وە و ڕووی 7وری و ھ ری ١٩٩١و * - * .دوای م ارا دا ھ * و * 7راوە دوای ڕا ڕ # ی Sاق ،ھ روەھ 7و رودۆ S رژ H ڕو ور و %" #ی رد ن ھ * وە* 7راوە ،ر %ری د Hا* ە د ھ وە و ھ ار د وە 0ر +و 2اوە.
) ەرە
)
وە
ان و ھ ,ە - $وەی:
و ەری #ی ھ و چ ,وە ن و چ ھ " ە 0 1وەی ھ و ر 2ی، و د ری 7م ەر و ن دا ر Fم 7 ۆزە K 7و*, ان، د ,ی ی و 0 7ا ھ و رە ن را .ر د 7رك و E #ر 7وادا K 7روەری وەڕا 0ا دە ە. ڕۆ" :ڕدەر ن 0 د وەی ۆ= * واوی ھ وە و * واوی ھ " Yو وت و ڕە Eر و وا ا -ھ ر ژ ر Z ە0 د و، 8 ر Yو #1ڕ1 0 7ا 1ە ن Lدەدرا و :ڕ ن #دەدرا< .م دوای ر ڕ ە رە ی روەری ا وری، زی و %" #و د Hا 1 2ی 0و %" # # Dی دە دا ا .ر دن و ھو ت دە و %" #ی د Hا ھ ر 0 1 2ا ر 7وری ،ری #ژ و رە 0 و * زا 0 12 71
]
[
ھ و ش و ھ و ردار 0ا #2ڕا ە 0ن دا و ڕۆ" ژن و د ژ ن * 2وە و ڕ 7 ن %Fی ڕ ردا ھ ت. رە* ڕە Eر 2ڵ دۆخ و د ردە :ەو #+ # ن ون دە زۆر داھ ن و ا ،- 1 Yو &D # ردە ڕ . ە 0ن رۆ" ن ,و*#2 Kڕان و ,د وەی ھ * وە و
ی دە وەرزی روەری #رھ <*0ا ھ %" # دەو" ت و * - * . ن # *K 7ت ھ شڕ 0ووە .رەڕای 7وەش داب و ر ا 0ا #ن ی و ری و رێ وزەی ێ رۆژا ی "0,ا دە دە ژ & D #دەرە * 2 و ھ و* ر \ 2ڵ ھ ۆ ن ر ردە 7را ی 8& S دە 2ێ و ر %ر 0ور ان و Fو وه 1ھ ر ,ت , .وە ر 7وەی ان ،زۆرە< .م د وە و ڕە Eری 0 7ا ر #ژ و ۆ ی ای * #رھ <* ،-ر* ,اوی 1 2ی %" # ر ,و* زۆر 0 1ە و # ،K % > Fرا 7وری و 0و ی #Fراو#Fری Lدە و وە. زە دار درو دە و
رز و وەی ر Aەی Fو وه و رد 0ا# * ،ری زۆر Fر س ن ھ ە G #ازە وە * #ت وە ڵ ھ ە ان اوە و ,ازا * ن # Gاز و ,و* Gازە ن اوە ھ #ری 7و د ردە ،Kھ#ی ۆڤ و 7زادی وڕا< .م 7وەی E E نو0 ) + 7زادی * Hن ڕوو 7 ،وە دە H ڕا & ن و ژ رە ن دە G #د ردەی * <ق و Fو وه ھ و زا * ی V 0وە ورد ە %" #ی رد ن , .د وە ن ز د و 7م ر Aا ، " %ی وەڕ ,او ھ ن 7وا - و ڕوو .ی 0 Vا را وە، ھ 0ی Vن و , #د ن. # ,ن E 7ە* * < # % Hی H7 ، 7 #م دەر +و 7ر و E K . % 2دەزا K رد ن، وە 7 ،و -ڕ ە را * رد Eر _ * ,ھ ر H دا زراوە رۆ * داد 2ی * > " Jو وەی و +ی ھ و ،ر Aە ن و Vن و 7رە ]
[
72
ھ #رە ر %ر
* <ق و Fو وه G 7 . K ,م * Aوە
ڕ .ەی ) 1 0 1ش ,ازا
ان
2و
ڕوو , 1 ،ر I 7 # -م و ,و* و " . ٢٠١٢ رەی 1ش %
ا زا
ان
رە* ی " ٢٠١٢دا ر Aەی * <ق و Fو وه ،وا* % ان م 1ە : ان + ،و ر Aەی ھ و رداری و >, ) 10
١٠٢٤٧
ان
! 4ق و
١١٩٣
و وه
ر .ەی و وه ان ) 10
ددی 2و
١.٠
ان 1ش راوردی ھ ردوو ن ،ر Aەی دی ,وە ن و ,ازا راورد 2ڵ ان %١ە 7 .م ڕ Aە +و ر Aەی ,ازا 0%ا < ،م زۆر Jوك . دەورو ر و د دا دە L1وەك ژ رە %" # وری و ر %ری زۆر * < #و %" # #ی رد ن و رودۆ ا ن، ە0 * و ا ر ا ` ,ازا B* % Jوك . ژ رە #ر 7وا Fدە وە 7 > * ،و دوو %" # د` ژن و H #و Fو وه دە < ،Kم ن ر* ,اوی دۆ #ن و 0ا" %" #ی رد 0ا Fو وهی وا . رۆژھ <* وەڕا %" # ە 0ی * < # ان ،دە ھ#ی * J,و ك ژ ن و د ` و * J,و 0ی * ك " ی ھ ردوو ن .ھ#ی ر ا زۆر ژ رە Fوازەوە ،دە ێ ان 1 Sەت و 1 Sەت 2و ان و %" #ی رد ن دە ھ#ی * J,و د` F K 8و وهی ژن و ە 0ی * < #دە ن س ھ ردوو رە و ھ 0ێ Fر -درو .و رق ان و دوژ 0اری در Aن .رەڕای 7وەش ،زۆر ی Fر 0ا" ن و 73
]
[
زۆر ن H و ھ ردوو ن دە & ر " دا ` و وك و #ن و زە ی دەروو ھ#ی دە ، ھ ردوو دا Lدە ردەھ 0ر K * ن دەدات .زۆر Fر 0ا" ن دەڕ0 Eر Kو دژی 0اوە دژی 7وی دی :ن دە * وە " ی داد0 2ا" ن7و دە ، ی #زداری و دەروو ن #درو و ردەوام رق و &#7 Lە و د" و و ر دادە 0ا ر %ری ا ن در A #ر 7وا وا . %" # دە ت< .م 7م دۆ * و 0و* Aن Lدرو ا , ,ازاو 0 +رۆژێ ی دا ` و 0 + داد 2دا :ر دەدرێ 0ا" دی Fوەوە 2ڵ 0ا" 0ا رۆژێ ی وك ،Kھ روەھ ژن و رد 0ا ,ازاو ا رە Eر دە ن. 7 دە 1 Kە* < # دەروو و # دا زراوەی )#ردا ر وە ن ,ش ,ێ , + ،ھ ر ك ژن و و و 0ا" F - KAو " 7ر * ,Bد ,ن # وە رھ وە 7 #وەی ا Kژ 7 , وە. ێ # #ن ت ر ,,وت 7دە 7وە ن ھ Lژ , ھ
رە
و ی
! 4ق و
ان
ان * <ق و Fو وهی 7ری و او ،ھ #رە ی ارەوە #ن دە 7Lم ھ و #F 0 + ،ر . , وە. 1ن دە ھ
رە و وه I 2ن 2ڵ
٣١٣
ھ و ری
١٧٣
١٥
١٤٩
١٣
١٤٧
١٢
١١٥
١٠
" F #ژ ی
ردەم
ھ #ری * < # ]
[
ر .ە % ٢٦
و *
! 4ق
و ژ رە" ن
وری 1ری ك Kو ك
74
ھ#ی 7وری ژ
ھ
٩٨
٨
دووەم
٢٠
٢
ن
١٩
١
١٥
١
١١
٠٥.٠
٤
٠٥.٠
١٢٩
%١١
١١٩٣
%١٠٠
Fوازی * ھ #ری 7 زۆ 1# *
ھ #رە #ی 2
= 1ڕووی ڕ .ە و
"
م) :
وە '
ھو
رە ن و ھ
7ری و او 1 ،ش 0%ا، دەوە وە ژن و ھ#ی I 2 ھ روەھ ١١٥دۆ ن ھ #ری < # 7وەی %" #ی دەھ . ە0 * %ر 7 ،م دوو دۆ و ھ #رە * < # ە وە ھ . و # ر ھ و رە ن و * ھ ردوو ا " و دەرە و ە K " 0ا رھ "0ەدات# ، % ٣٦ی ھ #ری Fو وه و ,ازا 75
ھ رھ
ری
ر>
! "4
#ی ١١٩٣دۆ Fو وه ٣١٣ ،ن دە * ر Aەی .%٢٦ . 2ڵ * Fو * وە ر Aەی ` %١٠ ك B , # رد ن %" # ڕا و #و ڕا وا ی ھ ن ن ر %ری * و 0و B * %ن ھ دە ن ھ#ی دە ەردا ژن و و ی ژن و ژ Gازی و ە و ھ ردوو ن ,وە ر Aەی ردی ` دەھ .K ا ]
[
ن ،K +
* < # #ھ و رە ن و 7 #وەی ا G1 K 1ش % * < # 7 Kری 7و دە + 1زی و * < #و % Hی ٢٠١٢دا ڕوو ن رد ن دووە ،ژ رە ن ١٩٥ E 7ە* * < # دارە ن
%٣٥ی
.
0ەوارن.
%٢٢ن * > &D # %١٣ن &D #
"
رە* ن
وە 0ن
0ووە.
0ووە.
%١٥ن & 7 D #دە ن * واو
دووە.
%٧ن د ) #Mن ھ . %٧ن
وە
%٥ی
:وا
ی
#ر .K #
0ەوارن.
ھ 1#ری 7 0ەواری و 7م ژ را 7وە ن #دەردە ن ی * < #و # رە و ر %رە درو .و Eر, 0ەواری و ھ 1#ری دوو د وی ك دراون و ان ھ و رە ن. ، ن رز* 0ەواری * ژ رە ن 7ژەی ڕوو Kوەی * ھ 1#ری و ی رەوە دەر 0ە ن %٧٠ی 7وا ی * ,ن 7 .م ژ را ی %" #ی رد .K 0 Gەوارە 0ەوار و * < #ن ھ ان 7م دوو Eرە7 * ، ھ Jوا ە0 وا* , *0 8 %" #وە ،ھ 1#ری ز * دە وە و 0ەوار دە وە. * < # ری
دووەم :ھ
وری
#ی ، 2ھ #رە ی 7وە وە دا ازی " F ١٤٨دۆ Fو وه ر 7 ، ,ر Aە ی دە * < .%١٢م اوە و * ا اوە #ن دە 7رە دا ھ #ری 7وری وزەد اوە دە * ر Aەی .%٨ ٩٨دۆ * ]
[
76
و دوو E
" Fش ھ ر ھ #رە ی * ا رە ,وە دە * %٢٠ر Aە .
: #ا , ان، و * < # دا ١٩٥ %٢٩ی
ا 7.م
7وری و دە ,ر*
# د وەی 7وەی Eری 7وری 0 +ر %رە + 1زی * < # 7ری 1ش % * < #ن، رد ن و % Hی E 7ە* م 1ە ی ارەوە وە: دارە ن ری 7ور ن
%١٨ن ری 7وری وا* % ٤٧ی ڕوو ن داوە
ا .
وە . 0
1ش وەن 0ەرا ت و ھ ژارن.
%
" 7 # ٢٠١٢و
ە ,Eر و %" #ی رد ن م " 0 +ی ڕا دوودا وە* %" # د Y #Mوە* و * .ت ,د وەی رۆژ 7وا و ژ وری ھو ت ان وە L 0ڕا 2ن * واوی 0او 7وا ی ری 7ور ن ر ,Eد داھ ت و ژ رەزۆری 0 7ا ھ 1#ری ڕا %ن%F . 0 I 7ا ، * ی 7و Lڕا 2 ان ھ#ی 0ا" ۆر وە ،ھ# دە ت.ھ %وێ ان ژن و وەوە درو Eری زۆر #داھ *) 0ا رە " ٢٠١١دەڕوا Kو دە :K * < # دە +دواوە و 7ری %٤٧ی 7وا ی %٢٣ن
نھ
وە 0
وە ری 7ور ن
اپ وە .
وە.
ن 0اھ ت ون و * > %٣٠ " ڕا دوو01ا %٧٠ی وەن وا* رد - ,0 ش 7وە دەردە ت ن ری 7ور ن ش وە 7 .م ڕا ری 7وری د " "1 . ی 17 : ر دە * وە " F ان ھ و رە ن م * ,وە. ا ن ،دە* ا # L م) : 77
ھو
ری ]
[
1ش ١٧٣ ،fدۆ ن ھ #رە ی دۆ Fو وه #ی 2 ر ر Aە ی دە * 7 . %١٥م ر Aە %" # # ھو ر ، ان ،ر Aە ە0 #ھ و ر 2ی و # * :وا 7 ,ن ھ 0دە ت دە %" #ی رد 0ا ان . م K دوو , . 2ھ و رداری ھ و ت 1رع و & ون %F دوورو ,ن ،ھ و ن ڕا و #و " ن و * 0ا%F 7 ، ھ #ری ن م 0 . 2ا 7 0 ,1 .م . 2 ڕا و #دە K 0ا * و 0و* K *Aدەرھ و ی ھ و * - * . %" #ر ھ و ری ھ و ری چ . ژ ن *# ھ ن *# دەL1 #ژن K Hھ #رە ن " %وە 7وە دواوە ؟ %ن دە* ا K ھ #ر , : K ھ و رە 0ا ھ 1#و و ھ 1#ری و ڕۆ . 1ی ھ و رە ن 7 Y,و * K 2ھ Kو #زە را .ر زا 7ری 1ش % E 7ە* +زی ھ و ردار ن ,وە:
" ٢٠١٢ی رد ن ،وەن
* < # ن م 1ە
ی 1 ژ
%٧٨ن ڕ ,وت وە. وە. 1#و %١١ن %٤ن زۆر ,دن. %٣ن ژ ن ژ . * . %٣ن %١ن رەدوو و*K رد 0ا 7 ،ژە %" #ی ھ و ر2 7م #Fرە ,وە i Hڕووی وی %" #و وە ن &, D # .& + # *ر ژ ی ا وە .زۆر ی 7و ە 0ی ژن و و و ,وە L ڕ ,وت و ن 7و دە ن #درو ا 0ا و1 ی و 1رەزا ون ھ و ر ن ,وە وە. Kژ ]
[
78
رۆ_ 0ەن و ھو ھو ھو ە رد
و دەروو وF , #وە ژ ن< .م ان # و، زۆرە ردار ی ری داھ * وی ژ %" #ی H 7 رداری * < # و ن دووە.
#ڕو j و ڕ ,وت 0 %" #ا "% ھ و رە ن دە ان دە ،KدەL1 M دن ا 0اF # . 7ری " دا1 * ، ی + #رە ر ڕوو ن
ھ و ردار ن 1#و • %٤٠ن • % ٥٣ن ڕ ,وت وە. • %٣زۆرە LMوە. وە. * • %٤ 2ارەم1 ! : 1ش #ژ ی * زا داھ Hو ی # ،l , ە0 ر
ژ" ی
7 - ،وەی :ر 1و دن و ژ > ن و .ھ و 7و ۆژەی . ر 7م 1ازا ی - ٢٠١١دە K E 7ە*
دووە.
ردەم
F 0%ا ١٤٧ ،دۆ دە * ردەم وە، ۆ= * * # K kو *#ڕە * < # رد 0ا وە* ھ #ر , و . * Lت.
رھ اپ و وه ھ #رە ن ر Aەی .%١٢دە 7 Kو 7ا ی ە 0ن، و , 7ری * 0و* ,"#د وەك Y Eوك و * ر و 7ر ان و ھ ڕە# 1 ر +و , #ازا وی رد
ی ژ رە ٦ی " ،٢٠٠٨ رد 0ا، ە , 0دن ھ ر H 7ە رھ اپ د 0ا ھ * وە " & ددەی وە دەر +وە، رد رو رە * * . ۆ ، و 7 # ە0 ددەی دووە 0ا ای ز 0ا . , k ن 0 #,1 " m * fدا وە 7 #وا ی ر Jدە ن. * 79
* 0,ا %١٢ی دۆ F#ی ردە وە،
Fو وه Kس
ە 0 0ارن ھ#ی ر J
د
ی ن،
& دەD ر * #Eو ،K ,د 1ش
اپ و
رھ دا _ n ]
[
7 .Kش 7وە دە2 درا ،Kدی را " mھ وەك * دووەم:
وازی !
7م اوە.
ی ر
رد ن
ن و زۆ
1ش ١٩ ،fدۆ ن ھ #رە ی Fو وه دۆ #ی 2 دە * ر Aەی .%١ھ روەھ ١١دۆ ن ھ #رە ی Fوازی * ن وە، دە * ر Aەی ،%٠،٥وا* Fوازی * ن و زۆ وە، زۆ ھ #رە ن 0,ەھ Kدە * .%٥،١ زۆر ھ ردوو ن ,وە ر Aە واز ھ * وە Fو وه و * <&0ا، 2 7ر F +وازی * ن وەك Eر , ھ ە Fو وهی ھ و رە ن ھ#ی E jر, <م زوو 1ودا ی و I 2ن ,وە * > .وی و * ا ی ھ "* % * K 2 وا دا اوە * د زۆر ی و<* ان، ر ر ھ وار او 0ا ی ری . ھ و ر 2ی ١٨ڵ *#واوی o& Sو و ھ * وە، ددەی _ و* م 2: ،ی رد ن رج 2اوە. ھ ژدە " #ھ و ر 2ی >* و * $ $م A :ەژ
وھ
ری ! -رو
و "1
ا ی ھ " ە 1وە* وە ھ#ی ژ > وەی 1ش 0%ا ٢٠ژن * <&0راوە و ان ھ " ە 1وە* وە ،ھ روەھ ١٥ دە وە .ھ #ری 1#وە ٤ دووە , ،ازاوە .ر Aەی 7م Lھ #رە ,وە ` % ٠،٣ ان ھ #ری 7 دەھ .
ری '
Bو! م :ھ
زا" -ی
١٢٩دۆ ی ھ #ری * دا دا اوە، ژ 7و ژ رە ی 1ش %دا دە * .%١٠ھ#ی +و #ی 2 ان ھ " ە 1وەی %" #ی رد 0ا 2 ،ن دە ێ 7و Y, وھ 1ر ,دن ان ژن و , 7رە دا ھ #ری * وی ھ ا ھ #رەی ]
[
80
0ا ،و :ای 7وەی , 7 رد 0ا ھ 1#ری , . د وە و ھ و رداری ر ,وت و زۆر ھ و رە ن ھ#ی ك ان 7و دوو و وەرە ر Aە ن رزە ،دە . L1ھ#ی ردی , ی #* - ،ی ڵ ك ن ر ,وت دە 7 * Gی #ی وە * < # % Fن #ڕادە ێ و ر Fدە ن 7 .ری رزدا و %ن , 7 0ەواری #ن روون وەوە دا ھ ڕا وا ن 2ڵ ە0 0ەواری و ھ 1#ری , دە . ھ 1#ری , 7، 0ەواری و* 7 ) 1د
A
رە
)
و وه
ن:
ر .ە
رە* ی " ٢٠١٢ی 1ش % 7 K .رە م * Aوەدا و رز* K ەوە، ,ن #Fری ھ #رە ن داد 2و , # م ن دە .K E ،Kرە ن < * #ق و Fو وه ،دە ر Aەوە # 1ە ی ارەوە دە :L ر Aەی
دی
E
,وە I 2
%٣٦ %٢٠
* < #
ھ و رە ن و
ن
ھ #ری 7وری ھ و ری و 0 ,1
%١٥ %١٢
رە
* <ق و F
و وه و ,ازا
ان
*
#ژ ی
%١١
I 2
%٦
Fوازی *
"
ردەم ) 7 ،k #
ی ھ و ر 2ی ر
(
ە 0ی
,
و ری , Eھ و ر
ن ،زۆ
و
E ، 1#ەژ ،ھ#ی 7
%١٠٠
81
]
[
' ' Cو $ر" : ،K ە 0 0ار ژ رە ن م * Aوە دا #ر +وڕوو زۆر 0 Vا ن + #زی و # _ ,ت ،ر G,اوە ن و دا زراوە ن 7 #وەی . , م اردا 0ەن +و #2ڕا ,ری اK + ن زۆر ر
* < # رد 0ا وا دە ن زۆر Eری ر %ر ھ ن و SرE ر ن Eری زا"0ە Kو ردەوام % 2 ،K ھ " ١٩٩٢ەوە ر رد ن 0ا 2 7 .ر+ ی دا ،دە ن Eر و <* Kدەز 2ی :ڕدان و دا زراوە دەر دووە< ،م ھ ش روەری داب و 2 رژەوە 0ی 01 %" #ا 0ا دووە و ر ن ر ن . ،ر ن 8 ر ر و *ر روەری ەودان .ھ# و ھ ە 0 داوە %" # ،دە 2ڕ وە #ودی _ ,ت و ر ن. +و روەری دا ر ی .ورد 2 7م +#و دە ` * ، H زەق Hو رج و دا _ ,ت " " 1 S qی" دە * #ز 0ا ن ،و دەرە+ & ون دە Kود K 0 * > 7 .وا ی # oو :ڕی Mوە و دە +ژ ڕ Z و 7وا 1 .ورد ، روەر دە ن ،دە %وە 7 # .وەی . 1 7و وەی 8 0 Hووە، ی داد * 2وا .ر Vرەوە Kو 7و داد2 :ڕە :ری * < #ن : ،ری * kا 0ا ك * > ھر داد + 2ڵ * ,وە. ,. 1وە، 7وەی س Fو وهی ھ و رە ن K ,و ھ #رەی ری %" #ی H 7دا ھ 1#رە دە Lس وە * 0 + * K ,ك . 2 0ە ش ھ و ر 2ی و و و 2:و . ھ و ر2 ی ری رد ن S -اق، 7رەزوو 0ا ]
[
ژ رە)١٩٥٩ " ،(١٨٨ھ ار او -ر ر ھ ر H ی ھ و ر0 2ا 2و* اوە "ھ و ر 2ی , . 2 ان و و ژن ھ #وە ھ ر ك 7 #وەی * _ <ڵ دە 82
1رع، ر ھ و ش".ە.
ر
>,
ن #ھ و ر 2ی • • •
1#و زە ر ر
ھ 0وەر* 2 رد 0ا:
ر
ا
و زە
ی 1#و
و
: K
ھو ش 7م
وە ھ
ڕ و j
* " 1#و نھ اری • 7وەی :ر #ھ و ر 2ی 0ەن. ۆ=0ۆ رووی و Aدا وە روەردە • ھ ی " زە " * %.ن. 2 7وە 0,ا ھ و ر 2ی ,ن * • :وا Kو * %.ن. "
%" #ی
ا ن درو
.
ا* K " ر
27 ر
وە
ھ و ش"
دەردە ن و 7وە J Kوا ی 7 H 7دان ردە 7و 7را ی ی ری 0و ,زەق ھ %" #ی رد 0ا ڕوو دە ڕ ,وت ن 7ژە ن 0ا %٧٠ی ھ و ر2 وە .وەك . Eرا #ش دە 7و ددە ی دە ،Kی 7وە درو Hن #ن دەردە و ، H 7و ڕا "#,وە * Fو وهدا ڕووی روەردەی و Aدا وە jو ڕ " #زە " ر ھ اون و * Fو وهدا ژن و 7رادا %F ،وەش ا زۆری * و 0و* A ن ر دە ن و ھ jزە را .ر دە زۆر* Kرق و ھ ارە. 7و دۆ و * & ر ن * وە 0ا" دەی ،٣٤ ھ ر ھ ن دا، *#ھ و ر2 "* <ق ،ھ "* % وەی ,.ت L 2زار1 83
ی م #Fرە دە ت * < * * .ق، 1رع و ڕا ,1وا 1ە 1از ,د ر ,او ن ز ,د ر ,او ]
[
و* ,
دە
ن د ن ژن 2 7ر ,ر 7 #وە ن ر ,
دە ,ر 7 #وە ن ژن 2 7ر , د ن دادوەرەوە ".
و دۆ * <ق وەك 7 0ا رد ھ و د دا و 2 7ر+ %" #ی ھ و رە ن ھ * وە< ،م I 2 2ڵ I 7 I 7م دەدر < * .ق 7 رد 0ا دۆ Fو وه دە H2ن 1ە دەروو و , Eدر Aن %" #ی رد 0ا دوای زۆرا .ز Fدە وە دە 2ڕادەی & > "* % I 7م دە 2ت 7 .و ژن و دا ی E 7ە* ن # % Hی 0ا ی .ڕا زۆر 0 Fی ھ و رە ,ازاوە ن ا Kرا .ر * < #ن 7 # ،وەی ھ : ی، دوای * <ق و F ھ ؟
و وه چ ھ
,
را .ر
ھ و ری
وت
ی ،دوو وە< # ,زە* HBن دە #ی د ژن و وی Fوەوە H Vن دە" Kھ ش ھ و رە ن #ش دەوێ L .وە< ھ * وە و ن " .ك دە ھ * وە دە" " Kھ jھ H* . * ,ن #ھ و ری د, 7ودە دە م ،وە< ن 2و* و * " " دوای 7و ھ : K , " 0 +د ر ,اوی 0B * %ا #و * وە ڕ&. * n 7ودە دە م. دوای 7و ھ د" , ,زۆر دە م 7و ھ #ری وە. ھ 2ه و #ھ "A.اردن 2 ،زارەی "ھ دا ` و " 7ر * Bی دە م و وا دەزا * nی Kوە 7 ".وەی % Fی ر mو ر ڕ ،ھ j "ھ وە دە * وە ` 7م " 7ر * Bی ھ " Aاردووە 7 .ش F ن زۆر واز وە%F . دن 2ه" و " زە " و " #دا +و وە" زا Kو ددان ن ر & ی #ن و #ڕا ن وەش ور و * * 7وا *8 ` ا ن، # ھ"ی #ن د وە و ردەوام ون و .& + . Fدە وە ` دەھ ]
[
84
د وەی i * % ر ` ,ازان دە ن. "چ L
,* Z
*#
دڵ
وە<
ن Z
Hو ی ھ 0ێ وا #Fرەی * "ھ و *Z و #%ڕم"#2 * ،ری دووە ن ن ھ و رە وەر 2اوە #%ڕن H # ،و 7م * Z -
* ,ە و رە Hن و
*8ی و :
ھ و رە ن رەو وەوەت؟"
ڕە Eرت 2ڵ ھ و ری F
ن7و ان دوو * #2ر 0ا ، و، 1 r2ڕ دە ت و ا ھ و Lو * و* اn n #دڵ و" ن"ھ * Z j 1 * Zن ھ وە و " s,وەژووی L ن وا وە # ،دە و 7و 1 * Zی #ن ن و دووە:
7زادی زۆر زۆر 1#و Hی زۆر وە Eداری 0 sازە EE 1ت ر زۆر
داھ * وی وە* وا ك #ژ ی 7وە Fو وه ك ھ ر 7ش ر > Fون، 7وە 0ە B * %دەروو ھ و ر ن ," ،ر %ر 7ژە ن 0اوە و * 0ا داھ * و 0ا دە 7 L1و 1 * Zی ژ Lو Jوا ی :ەوی ,ن ،م 1ە : ھ وە، -
& " .د 7زادی ا 0ن 1#و دن H ە Eو ڕوو و #" 7ز رە Eر ز #2و * و 0و* Aی
وەی 7م ھ * ڕوو ڕووی Fو وه 85
و Jوا وە 7 ،و ڕا
7و و وەی 1 * Z دە * ڕوو ھ و رە F ]
ی وەوە ن [
ش Kو ر زە ی دەروو * و 0و* ون 7 # .م ن7 ھ خ %" #ی H 7دا ر * ,ا دەروو و رۆ_ +و ,ھj و دۆ #" 7زەدا دەروو 7م #Fرە رزە و* وا 0ات# ، دۆ و 0ا ڕوو دەدات* ، وە و 7و Fو وه ،ھ 0ێ Fر * دە *#ژ ن 0 " 2ا ردەوام دە . 7ژەی , Lم A * ،وە 0ا وا * <&0ەر %F ,ی خھ * <&0راو رە ن دەدە وە و E 7ە* Lدوود" وە< ھ و ری وا& W ڕا ر ` دەدە وە7 . 0 + ,وە وە< 2 ردی #ڕ و j ا %" #ی رد ن ڕوون دە * وە و روەردەی وا * وە Jن وا روەردە دە ن E 7 .ەت، ھر دە * روو، رد 0ا H 7ژی واز ،ر س، ردی و و ز E 7ە* * 8& S - و ،و - K. وەر * 2وە .ڕا -وا روەردە دە K . ر و خو رد 0ا 7ژەی ھ ،دە <ت، د وە و ز ا و ژ %ی وەڕی وەر * 2وە E 7 .ە* * <&0راوە ن ھ#ی روردەی ر` وە ھ ر Eر دە ن و 2 * < #وە ،ز * ھ دۆ ن را .ر ر ر ن . ,ھ 7را دەڕوا K ن، وە< Kر Aەی 7زاد ن ھ ی ەوھ #ن وە و زۆر 7زاد وە و 1ی ر <م وان oوە< 0ا وەی ر وە ر ھ ,دن ڕای #ن دە ن و 2 ،زارە رF * Aوە ن دەدە وە. رە وە< ھ و % I 7
:
7 I 7م * Aوە دا، دە Gڕوو:
ھ 0ێ
" Fوھ ری 2
م :ر Aەی * <ق و Fو وه %" #ی رد 0ا Eاوا ز و ی رە دە ر %ر " ی ھ ر ك ھ و رە Fوەوە ن ڕوو K0 + H,ودا و دوور ودای 0ە و ی * < # وەی ]
[
K
0 +
" 0,ا
< ،م 7و ر Aە ان دا ,ازان دەدات 7 .ش %F وە . * ،ت 2 7ر 86
ھ و رە Fوەوە ن 0اڵ ا ,ازاوە ن ،درو M
ا 0ا ھ دە ت.
،
#ز ی
ی دەروو
F #و وه و * <ق K 2 , ،و دووەم 1 :ش ھ #ری رە ھ * < #ن ،ری 7وری ا د وە ن * - ," >, Fوازی ھ و ری ،ر %ری ھ و ر 2ی و 0ون . 2 ان، و *#رە * < #ن، ە 0ن * o # * .و 7ر F#ی * ر Aە ھ و رە ن ،ھ روەھ , ە 0ی I 2 د . و و ھ#ی 7 دووە 1#ن و ژ > م :ر Aە ھ 1#ری * ك 0 Gەواری، ی دە وە.ھ روەھ اوە، درو وە. ڕۆ. 1
) ( 1ز
ان7 ، دە ھ#ی ,ازا ی رزی 7و 0ەواری، " ن ھ #رن * 0ا. ان و و ۆڤ # *% وە 7 رۆ . 1ی، 7 ۆ ن و :ەو ,د ن م ھ وە * K % * ۆڤ * # #ژ ی ێ * رھ #+ م ڕووی 7 0ەوار و ن 0 Gەوار و
2رە
ری: ی
م 7 # :وەی Fو وهی ھ و رە ن و ,ازا 7و ڕ Aە %" #ی رد ن، Eاوا ز ھ#ی ,ازان و روەردە ،ر 7 #وە ,ێ %" # دی #Fراو#Fری زا ە % *) 0را( وە رەو % 2) i , #را( 8 ە0 . .
ان
دووەم :ری 7وری رد ن 7دا دۆ ,زۆر 01ا # ، # , Vژ ,و دا ,1د ,داد روەرا ،ھ و K +و ھ و"0.رێ و<ت .دەو" ت داھ * 2 %" #ی رد ن ود K 0 * Aە ۆژە 0ا و دا V ود م #Fرە * Aوا وەر % 87
]
[
* %زار ،روەردە ،رۆ . 1ی و 7ور دەر * Eر ن #ڕە ر * ,وە * Aا م: ھ و 7ھ , 7 و* ا
0ا ھ وڵ 0ات 7و K +و وە.
ن 0ات و دەروو * خ وەزارە* * 0رو دە -ر # %" #ی ر و ر G ,ا وە 2ڵ % ا ,ازاوە ن ,ن + .رە ری د وەی ری دەروو 0 7ا . ن ر > وە #ژ 7 , دەروو ژن و د و 0ا"
* و< * 1ق و Fو وه دە K +ارەم 7 :و E 7ە* ی ن دەو" * وە ر و 7 # ،K ,وەی واز ن 7ور وە ت و دەروو ن #" 7 * 0 +ز 7ور وە ھ 0ەی * ر ن ر وە دەر * Eر دن E 7 #ەت وەك ھ H 7دا %" # واز Kرا .ر وە وا روەردە اون * و ری دەروو ن، ھ#ی #" 7ز ا ن دە ` ھ " ە 0 1وەی * ە وە ر ن زۆر* ە و وە دەر* E وان ژ ن. اون #ڕوو ڕوو و وەی روەردە وە ھ
ڕووی ڕووی * وە. ر* , ژ ن، ز * ڕووی
ن _ * ,وە ،دە LF . ا ,ازاوە ن 0ا" 0ان Iم: 0ا" ن 2ڵ :ردان < * #ق ،ڕە +وی ری ژ .داد 2ن، ە. 0 * J,و 7و & ر ,ن و ر ,وا ,ن 0اڵ دار و ر زە ە و* وا خ م 0ا" 0ا< - ر G ,ا وە 0ەن. *** ژ 0ەرە ن: ڕ ە را * 7.1ری 1ش F %و و * <ق رۆ * داد 2ی * > " Jو وەی و +ی ھ و . + 1 " ٢٠١١ * < # 7.2ری رد ن. E 7ە* * < #
]
[
Vن و 7رە زی و
88
" ،٢٠١٢ ن و + 1زی
1ش % * < # 7.3ری * < # E 7ە* ن # % Hی رد ن. E 7ە* ژ رە ١٨٨ی " ١٩٥٩ی Sاق ،ھ .4ی ری " .٢٠٠٨ وە رد ر وی ی & دە Dد .5ی ژ رە ٦ی " ،٢٠٠٨ رد ن. ە , 0دن ھ ر H 7ە رھ رد ن # E 7ە* % Hی .6را رەت Fو وه و * <ق. * < #ن
89
ار او اپ
]
[
ر ری ان ڕ اس
91
و ی و ر اڵ
د
]
[
و
وازە ردە ان دا د رده و ی و ' & وری وازدا & %ەی #$ ی "! ا و ھ و ری &( و واز ( دهده *ێ , .رم و وهڕۆك و ڕەھ ی ' م ن و ھ 1%ی *ۆڤ ده 4ڕێ .د ره دە #ار2& ، #$ ڕە 5وی * ,ۆڤ دە ن، * "! ا واز "! دە و ڕ $ی د ر & 2وردا ن و 5ره ر *د ' و د رده ھ ن .ڕووی " 7ھ ! و *اوە & (*ا 6 #وه *8د وەی ' و د ردە 5 .ان واز ھ ن #و ڕ *96اوی دە & ( :ا ن و د ر *6د %ازی &;و *د وەی ر *دن & & # < و ھ %ر و ی ا ( ده ده *ێ .ھ روا ردە *ێ & 4 *د وهی ' و & ارا ی و زا ری واو و دا = #ا ا & رەت & ر ! ری ز > = ' و ر ' Cو ! *4ی 7و && ڵ. ر ژ &B دەرەوەی & Dر و ' رهزووی ی و ڕ *96اوا ی ڕا = وه 2ا" 2 .اڵ ا ده #ت و ا ی و ی ا ( دهده *ێ ،ھ ن ا دا دهژی 7 :1B 2اڵ ده& E 2ر& .ھر& ا % 5ره ر *د ' م #,*4 F Gو & 4 7ه ان 4وره ن ،ھ روهك 5ن %ڕدا و و ' & وری H ( ه ی & & رژهوه ی :1Bك ده& E 2ر& "! دا ' #$ا ( ! ی 2اڵ %ڕھ "! * 2رهوه ھ .م ردە 2اڵ و &2 دەروو & رز& وە وەو ( & ! *4روەردەو H (! ی 2ا ا وەن ف دەدرێ ' .م 4ڕا 8ر 8 2اڵ وەک ی & دوادا ھ ت. ' وردا وە
]
[
92
اڵ #
ان " ڕی دا ! و ا
ان ا ا و و " ا ( دەدە *ێ ،زۆر& ی " K و ی 5ار 5هی وازدا ن ان دا < و & وك & ردهم 2ا" و %ر و ده " Eی ' Cهدرێ* ،هدا (* ر < ڕوو& ڕووی ھ و ن ده& #وه و ( & #$ ھ " * #$دن و *6 %د وه ھ ' ،و ' Lوه : ـ '%ھ ی ھ " #$ &و ن
'و 2ا ی ' م زه&*و زه ! ن ن & را > ر دا < و 5؟
ـ د رده ره ھ و رده
'م ھز ' ده ن؟ ن چ ردا وه ن رێ چ & ن؟. ر
ن ھ 2ه ' 4داری 4ڵ ' وهی زۆر دا < و & و ن و & وهڕهدان 2ا" 2وه ن ' وه ن 6ا Pن %ڕ و ھ را 4ن. ' و ڕووداوا 6 و ی ان دا < و & وك ر و 2ا ش ده ت ، 1 DR6زۆر و و ی & را > ر ژ & رھ 2 ' C دا 6ان، ار ك دا < ده& ' .Pو ر( % & رده P5ن & *دوو ر( &7 " وهن ھ & Tھ و *4ژی و S8و ( ە ی و & و ( ە وP ن ' ان دا & 8وک دە ت ' .وەش ڕ ! ی *4 ھ ر #ری ژ ن ر ن و م را ' و & ار دهرده&Dن ' .و #هرهوا ی 4ڵ دا 6ا ن داوه 'و 2ا ' *دووه ر & Cری دهروو ا ، ا & وردی و & %ه 2 " 6وه #ری ژ ن. ڕوو ده ' P $2 #$ * 7$B 2 " 6وه ن *6 %دووه وه( & . 2ا & ری دهروو #ر 6ژ ن ' %85و 2 394ا ی 4ڵ دا 6ا ڕوو *6د& وه & ون ن & ' 6 %و و دا 1رك دەژ ن و %ھ ی ڕا #و ی ' و 93
]
[
و ی ا & رھ *2اوه ،ن 4ن ' 6و & 2 %ون 2ا د ر ر ! ری *ا( ن ده ! ده Uو ھ واری دا < و & وك & وه % & .ە 2اڵ و ھ %و ارد ن دا وە .زۆر و 2ا & ردەوام ر & ری دەروو ن ( & .ڕا( ر " 6ر ە & ر ت" * 8ا دەژ Pو ھ ' & Tرا ن و 100000ـ 2 200000اڵ %ھ ی ' و ا ا ' Cەدرێ. 5ار 5هی
وە %ھ ( '& ! %در وە
اڵ
& را > ر ' و وازی ھ د ره 2ا ن ھ " T$و ردا وەی زه&*وزه ! ی ( 5 Lو ا ' Cم دهدهێ .زۆر& ی 2اڵ ' و ھ Tو ھ " #$ی ن ار ( & " V2زە 1Kت دە ا ڕای ی دە %ر #وە ' .وا ی #ی 2اڵ و وەک &* 8 2ھ = ' و در ی دەر&>Dی ،وا & # 2 1وە & .م ' و 2ا ی رووی %ش " % & Pەی واز ' و ! را وەڕوا * 2او دەردە&Dن .ر 4ر # ن & و %ن *دەوە و راز ی زه&*' و ن ده * 2ژ !2 ھ د Pو &Dوا دا 2ا ن & & 7و #$ 5ر *اون ' دهی ڕووداو 6م %ه ' W #ده وێ &> 2 .Pا ن & %ه ر و ژ 6& !2ن و 2وری & دا&.P 2 ر 4ر #ھ " ' #$م 2ا ی *دووه *4وو( وه*4 ،و( < و 2ا & 5 & ه 72 #ڕ ! ی و ده وێ ' و ان ھ ردوو وه ،ن ھ 6ت ھ وارده ت و ن ده و # & 2 *4و ن 2ا &Lش ده 72 Eو ده Tده ت & *4ن ' .م " Kدا وا ( Wده&،P * ر6 %ق و ( %ز ن & ر و .Tھ * 6ن ن 6& Y 4ن ،ھ روهك ھ ' .P2 & Zش ك ن &= ر وه و ھ و" هدهن ن & & 7ده #ت داده 6" & ،P & ر ' وهی ' م ڕووداوه & ' 6 #% ان 4وره ن. ده& 22وه & را > ر ھ و ا ی & و ن و 5ره ر *د #,*4 ]
[
94
ی & * و ھ ڕه %ده وه & و ن زۆر & *4و( * 6ی 2ا ن ھ ی *س و ! را ن Hدرو Tده ت ،زۆر & زە 1Kت ده ت. دا 6 ا & ش دە& P2و ھ = 8ن و ن ە و Tو %وان وی ( و ( ده& & ر %ا ن 4ورە .و دە ن 4 ،ڵ ' وەی D,ێ دەدات 2 ،اڵ واو & Bی " ' و #%ی & رده #ا 6% ' وەی & دە *ێ ی دوور وە 4 .ڵ ' وهی ڕووی دە \%ژێ و * 4 6وره Hی 2اڵ 8 ,وه 2اڵ ڕوو& ڕوی ' زار & #وه & م ' %ڕی ان تھر &7 درو Tده ت و & ردهوام " 4ا دهژی ، ا& دا & 8وک & 8ت ھ و" ەدات ی 8 2 %ا &= ر #وە ' .ش ی و ی دهروو داده *ێ.
اڵ
رە & ی ھ ڕە"
!
2اڵ زۆر ر وهك ره #ی ھ ڕه* %دن دا < & ردهھ *2ێ> & ، ر< ' Cا (*ۆ ی & و وەی ان ژن و *د 1 & .و & و < 2ا" %ش ھ #,ی > *4وه & وهش و ھ ڕه %ی دا 6ی ده *د 4ر & " 6وه 2ا" D,ێ دهدا دهرهوه .ن 4ر & #و & #وه و >] \ ' 7وا &> ' .72م ھ ڕە %ش زۆر& ی ت & ( 5 Lوی & #وە ڕ ! دات 2ا" وە .ھ ێ ر & وك 2اڵ 5رده ت دا & 6ات ' ش & &7 2ا" ی ده*4ی و ڕهزا .ھ ێ ر 2 Lا" و T$و ' رهزووی 2ا" 5ر ده *ێ ' و ره & 6ت. دهرده&Dێ & .م ڕ ! ی ھ ڕه %و ا وه 2ا" دا & < 6م %ه ' ر 6
*ده ی ده # D 4وه:
ن ده *د 5ر *د " ] ^E %هن و >1هن ' ،وا ' L ' و 2ا" ده 5وی دهدام & ،و < ڕه م & و ن ده * ن. & ر' وهی & ر' وهی ڕه م & ھ وی ھ ی 2دهدام & ،داوای ا ڕهزا& و *6د; ( 7S& ،وه ی ( 6& 7ت و & ھ * >1ات.
95
]
[
& ردهوام Hی 2ا" درو #ه ت & ،ردهوام & ر $, 6و *او ' 6ا & ' Tو " Kڕوو& ا وه .وا % *4ژهو 5وهڕوا ' وه ده ت ،ھ ر 2#%دا . 6زۆر& ی ی &! وهش & 7 *#رێ و را ' C 5ار 5هی ڵ # 5دهرهوه ،وەک ] 2 ا ن ھ و" هدهن ' م " K 2اڵ ده ن دهرهوهی ڵ ت ھ ێ ر ھ ڕه %ش وا& .T ا & س & 8ن ' وا ادەدر ' .Pش *او ی & ی H ت 4 ،ر ' & درو #ه& 2 ،Tاڵ 5رده& ' Tو #%ی ری *6دوون ' ،و ڕووداوا ی 6ا 2اڵ ( & #$وه & س *س و ! را Hدرو *6#دوون &= ر #وه. م H و ڕووداوا & 6ت و > 6ا وهو 6> %وه .ھ ێ و 2ا & ن و % 4و ( ! = 2 2#اڵ & ره ھ اره دهدهرده ' P5و ( Lه ی ھ & *وهوه و (= * !#ی Hی 2ا" و ' و ر و ھ " Sون و دا 5و ن ' 4داری ' و وهری ده*4ن .زۆر ر دا < و & وك و&Dوا دان 2ا" ' وان و > ون ن ر ن ده *د ن & Pر' وهی ' و ده DEهو %ڕا ن ده *د .دا < و & وك & ھ " دهدا ده 4 P5ر وا & *& 6وه، , *ی ژ ' ! *4ده و ' را & ر' وهی ( ه ی دا < و & وك " 2ا" & ،ردهوا & Lدوای ' و ' ده دا و \ Pن ھ و" ( را 2#دهدهن.
ا*ن ,ر
:+
و ی *اوه ڕ ری G 4 2 " 6 7 4وه ده = 2#ن *اون ڕووی (*ا 6 #وه ' و د رده E ا ا ڕوو& ڕووی ده& 2وه ' .و 2ا ی زه&*وزه ! و دهژ ،Pده *ێ ' م #,*4ی اره ن ڕوو& ڕوو & #وە.
ر 2اڵ و ھ روا ' C 2اڵ ژ 6زه&*' دا
ا دا < ن T%ھ " ان 2 ،اڵ و • ده& Tن 2 *& 6 2 %ار &> .T ی & R& *# Sر ێ • ھ وڵ دهدات دا 6ن <%و &*ا 6ا ' وه ' ر ' و . و ی&و ، ا دا _ ز
]
[
96
' *4ه T & Wدژی دا 6ن <%و &*ا • وا *د وهی & و ،ن & = ا ھ ی ی. H " * 6دوور& 9وه & .ه Uو ی ی & 9ا وهو • دووره( ر & .T ی & %ر زار& ا 7و %ر > 6ت & & ' 7وهی • & را > ری م %ر زار ی ' م >! ن. ی & وا > ر & ا 7و 4ا ' و & وه ھ ی ' وهی • وا دا & 6ات. &و _ ز ی ت. ن ! *4 ی &Tوھ & &Tو • &Dوای & 6&* 6ت. • زۆر & *4ا ده ا D& 7وا& د" ا و ! را . • ھ ردهم * ش ده& .72 وی • ا ده ت. & • • زۆر & زه 1Kت وی ه و .T ی. ت و 4وره Tوهك ھ و • زۆر % 4 او = & 9ارد ده& ،7ھ و" هدا اردن #,*4 % • م ده& #وه. واوه • د" U #و ڕه P >%ده& .T ی دهدا. • _ز P#%دهدا. P#%ن ھ و" • & *ۆ ی ە& Tو & زەB 1K #,*4 9& Eده& .Tر ی • 9& Eدە ا 7دەر.T 5 زۆر& ی & & ن دوورە( ر دە&،P & 7ھ ەی ھ • &ر 'و ده و & ر ا Vو #" 4ی ھ وڕ 9& E 6ی. ت & دە وێ ڵ >] \ 7و ڵ ھ ' & Tودە • ڕا& 6ت. وه ده ا 7#,*4 7ھ & .7ی • & ری ا ی % 4ی ' و را & 6ت. ری *4و( دورده وهو ھ و" هدات ی & ،وهك
97
]
[
& ردەم *4و( ا & Tو ڕاو& 5و
ا ی * $Eد دەر &Dرێ. ا ی ' وهی ده& 7وهك 4وره ك • & 6ت و ھ "` و وت د ری & 6ت.
"
ی&' 4ڵ #,*4
& ' " زدا
ده 4ڕێ .ردا وهی و ی&( 2اڵ دهرھ ق & ھ " #$ 6ا ھ & Tو %ڕو *4و( 6وه & *4و( * 6ده 4ڕێ 2 .اڵ ھ و ی ڕ! ی ! را ی ان دا < & وك ده ت 2 ،ا" * %ه ره ڕهزا ن 1ـ 2ڵ ' 2 2 & ،و ان و %ڕه *4ن و Eا وه دهرده& 2 .T Dا 4 6وره ن 1 & ،و 4ر ر ( ه ی رده وێ دا < و *او &> ،P2ده * Pو ده P *4و H 25ن & .ھ % Zه ك & و ن &> 2وه ن ن دوور & 6و وه ' .ش داھ ودا #,*4ن & درو T وه " * 6ڕووی ده ت & %ه ك & ھ ی ' و دووره( ر ن ژ * %ش ڵ& ، & 2ا وهن ' ز ون .ری ' و *او &2 6 ,دهرده وێ .وهك ' زاری < & ،دا *دن ،و 2و ،P %ه %ش ڵ و 2ا" ' ، 9& Eو *س و ڕاڕاو & .P 2 >%م 2ا وی ن & 9وهو ن & & 7ھ وا * دهرده&Dن، & %ه ! را *'مھ #ن ھ " 7& & PSھ ڕه&> C 4 .Pو ھ رزه ران & %ه ده ودهده & ر & رھ 2 هھ \ ،Pڕاده ن ن دهرده&Dن ،ڵ ڕ! ی 'م & ] 6%رهوه ن ن ارد وه 4 .ڵ ' وهی 2ا ن ن & 6نH .ی ھ وڕ 9& E 6 ز وه ده ا & Pس ھ Tو # *,اوا *#دا " وه & 6ن & .ر ' وهی ' ن ( # #,*4 دهرهوه & ده " 2وه و ' و *4و( ( %ه ن ( ه ھ *,اوا *#ن.
]
[
98
و ی و داھ وی 2 " 6وهی واز ر ڕ ن ( & ،Z ڕه 4ز ده 4ڕێ 4 ،ا ده وێ ھ ر & ھ ی ن ده و نو
*اوه & رهت & ھ ێ و دهر' ھ ێ و ڕا وه ھ و وهو دووره( ر
ا(
ن
و ی و ڵ و ر ! ری ری &( و ردا وهی ' و C & و ا ده& 22وهو ن ن & L S ،P2 2ده 25وه و ا ی ده&.P و
وه ن ز *ه & > *4و( ر 2ا و ی ری ن دهر نC ' ، "! ی 5و وهن و *ن ھ و 6 2 %ا دهرهوهی " ا دهرھ Eن ' Cم دهدرێ. ھ ێ *داره ڕه 4ز( ر # ھ ' & Tرا ده ن و د 2وه " وهش ڕوو& ری ھ ن ش وھ وای (D ن ڵ و دهرهوهی ڵ & ' را ! ی و ی ده& 2وه ،وا ' و 2ا ی & ' ده& و و ' ر * 6اوه ' و 2 " 6وه ك زا ( & .P وهوهی 2اڵ 2ھ \.7 ن ] ا ا ( ده *ێ & ،در ا 2اڵ ا ( روهرده& ون 20ـ ' %40و C 4ی وان ده ن و زه&* وه P2 %و دا 6ن دراوه ' .و زه&*وزه ! و 2و 1و ی ھ " و د * Bاپ Hی 2ا" Pو ھ ر 2اڵ درو Tده ت & .ر ' وهی دا < و & وك P *#6 وا = وه * , T%ده& Pو ڕاو& 5ن و ژ !2دا درو Tده& Tو ن 2 .اڵ ( رهده .72 #زۆر 2اڵ وا دهزا 7ڕ ! ی زه&*هوه دهC ' 4 *ۆڤ و ! *4 6 وا ه 4ت ده #ت و ر ! ر U25ده و ،Tڕ ! ی زه&* = وه ده #ت ڕ ! ی زه&*هوه و #$ ن وازی ڕۆ" وهده Tده ت .ڕ و L Sھ ر و ڕوا ! وه دهرك & وهك ڕه 4زی ژن و ( و ده ن ،ڕ & و & ده& 1 #و .زۆر ر ' و ڕا & و ن ده وه. * H ھ "` و و ا 4ڵ دا < و <%ن ژ & و ن & را > ر دا 6ن ' و زه&*وزه ! & ون ھ ێ و ڕا ی % ن & ' ،Tوا Hی & و وهدا 4ر & Dردان & ده T & ر ] 2وه، ' " زهوه ' & ،وهی ی و ا ده و :1B & و ن دهژ ' .P ی دووره( ر ده*4ێ L S .دا & 6ده& # & Rر ێ ی ده ا وهو دا 6 99
]
[
"! ا، 1و & .ری دهروو و ھ #دا < زۆر 2 & ! *4اڵ ھ و ره & ر(* ری 2اڵ ( وهرده *د و 2ا" Lزۆر& ی دا < & %ه ! 2و < 2اڵ ھ ! & Tرا و ر. ت 4ڵ دا 6ا ده& ن و & ری $,و _ \E ر %4 *R%زه دا < ده ت ' وا رده .زۆر ژ ن & ر *ی 2ا" و ھ ر 4ھ ' & Tرا و ' وده 6ا ده& 7وه &! ن ' و ن ده 22وه، ن Hی *ده زه&*وه2 % 2ا" < 4ڵ ژ زه&* ' ه & 2اڵ < 4زهرهر& =*#ه وهی 2ا" *ده ن & و وهو 2ا" دا & ی ' .و دا % 6 دا < و & و ن &> & ،7ر ' وهی ھ و& %ن ھ & وه & ،زه 1Kت ده ا Pو زه&*وزه ! & ،Tردهوام ده& Tھ ر 5ه ھ ' ،و ( ه 2 2 2 & ,ا" &و دا < ده *ێ، * وهرده*4ێ ،زۆر ر Lم ڕ ! وه ھ ڕه% %ه ی ن 2ا" ن ده ت. ھ ێ ر *د ھ ڕه %ده ت 7#%
ر 4ر # ر ! ری و ی ! را و وازدا دا&
ردا 6 & * *#$م ر 2اڵ و ی ان دا < و & وك ری *س و ر = اوی & و *8%دووه:
ا& & 93 *دو 2ا
" ر# ا ا و #= 4 ر %80 وه د ر& وه.
2 " 6 & 1982وهی " < ر' Cم. ا و 'و 2ا & ر *4و( 2ا
و %ڕی ان دا < و & وك 1 & ،و 1ـ زۆر ر 2اڵ ده& E 2ر& 4ر دا < ن & وك ھ 6& Tت 2ا" 6وهوه *#6ه ن * ! Hی 2ا" & ( *6د ' و 2ا" . ی ڕاده = ' ،7وا Hی * ده و & #ا *دن و %ڕی ان ن& 2ـ ھ ێ 2اڵ ھ ر ھ & Tوه & 6ن *4ژی ھ دا < و & وك & 6ن ' ،وا ' وان ده 9= R#ری ده ن و %ڕده*,ۆ P%ن ده و ا &Dو& و و ھ وارو Eا ن & & ' #وهی ر Cدا < و & وك & Hی 2ا" ن Hن ی ' وان و & 6وه ،م " Kدا وا ڕا& 7= 6و *4ژ ]
[
100
دا < و & و وه ' زاری < ده&.P
ان & 9ن .زۆر م 2ا
و%
^و
1# ' %و '
ن 9& Eدهدز وه 4 ،ر &=Dۆن ' وا ھ وڵ دهدهن 3ـ ' و 2ا ی " وه ده # 2وه * & .Pزۆر 2اڵ دووره ( ر & Pو 2 " 6ا" & .T ' 4داری دا 6ن <%و &*ا & Sو <
4ـ 2ا ن وهك 5 ھ و *4و( *4و( 2ك ده& 2وه2 6 5 . 1و & و < ھ ڕه %ی ی و 2ا" ' وا & & P
' .*#م %ڕی دا < و & و ا & ردهھ *2ێ دژ & $, * ز * ' زار ده ن و ڕوو& ڕووی #,*4 اڵ وهك ' & & < #6ردهھ *2ێ ك وهك ' & . b 2 ژ ی *د& و 4 ، ،ر ژ ی 4ڕ #وه & Hی ن. ا ده ت و ' & *4ردهدا
' م *4و( Hن دا < و ی 6 ,ده& 2وه 2 .ا 5ـ 2ا ن و% < دا < و & وك < * 2ك ن دهدرێ> & . ن & وك & %ه ڕه و ڕ & Eر ' و 2ا" دا هھ \ ' 7و ت ' وی * ن ھ ر5 " 2اڵ & رێ، ا & ردهھ *2ێ ا ی زه&*وزه ! و ده Dێ .رج دهرده.75 H ا دا 2اڵ & ھ ێ و
وه Hن *ده *د & رهت & و ژ d 4رد 2 " 6وه ن دهدهن & "6 2ا" ' C 6%دراون* ،هدا & ی دهر وت ھ ر & وك P ن دهدهن. دا 2 L 6اڵ دهدهن %37 .ی دا < و %54ی & وك 2ا"
و & رھ 2 داھ و5 ، وه & وه و ه 4ت ھ و ره ! وهی وه ' 101
ر 2اڵ و 4وره ده ا ا ر! ر ی 6ھ ر ڕ ! ی 2ا" وه ' و ڕه #,رو ھ "` و و (D داھ و ده 4ر #وهو 2اڵ ڕه #,ی دا < و & وك وا و < #,*4ڕ ! ی زه&*و زه ! وه 5ره رده *ێ، ' & V Bdداھ و 4ورهده .P ]
[
: وە ن5ر
1. Byt tystnaden Nordenfors 2. Kvinnor och våld Grongerg 3. Våld mot kvinnor – män i kris Bonder 4. Det tid lösa våldet 5. Sårbara barn 6. Barn i utsatta livssitutioner
102
Agneta Lundström, Gunilla Eva Österberg & Marie LindsledlCarin Holmberg & Christena Britt Persson Barbro Hindberg Jane Brodin
[
]
و »زە
ڕوو ک
103
ا ا ژ
ک«
ا
]
[
! ۆ ی ھو ر '
و دا زرا
ک دە%
* + #و
#
#ی
ھ' #
#وت * ،وا* ،
ا )و ن
2و "و
! )ە " وەر
ک
و دوا ا
.
ژ
ژ
وەش
-د
و وا ) 2و 6 #
!
و #رھ
وادار #د
> "
را 7ر
ۆ Cا
#ری دەھ
# 8وە
!
دە E
Bوی #
و
E -# ]
ری
و
ژ
ی
#
ھ ڕە 2ی * ،
دە
?)و 5 "#ر #و ا * ژاوەی ,
زە وزە 4
# 8
ش ا
و " وە.
ی ک -ر# ( # .وا * ،
و
ر
ر
) #زە وزە @
ن ' -# D
#
#رھ
0وە ھ
ۆڤ ) و 6
-%ک و
0
را 7رە.
د رە "# Fرە "4
,درو
و -زە ەزە @ ھ * ،و * 9وە Bو
،دەڕزێ
# 0 #ن و ھ "0وە ن
%رە ر #اوی ،دوور #و وە و د'< رد رودۆ
,
در 6ی ! دا ،ردەوام
ا -' * .ز )و
+د " * راوە
.ھ ر
! ، "4ر
ا 9ھ روە )#ھ )و 8
! 0#و " < ی د
* وە ە
%رە ر #
* وا د #ر
)% .
>-راو>-رە#
" و دا زرا
#ش ھ ر وا * ،
5"0 4دا زرا، "0
!0 7 ,
ژ ن ،م > = 0#
و
#
رو
ر ھ ر ھ #-ر +ھ ' #
ر ھ ' #دە " 0ن #
و وردە وردە )و 2داڕ ن دە ی
ی ر زە
ا
،
ر> " #
ن 0 #ی E -# #ن ،زۆر [
ن
?)و
ھ و 0 #ی
و 0 #ی * )ور . ھ-ی دە
)ەردا
دەورو ر
ا
زۆرن،
رەت
0#
ژ
7 104
##
ا وە
4' -#دا
ر ھ ' ەدەن .ڕ 4
اوە #ا ڕ 5 4
ر ژ 4ی ھI #ر
ن
2دن * -م دە Hڵ دە
ان دادە
،زۆر ی > رە #ن #ر 4ری
و * )ودە #ی ھ را ن دە #ت* ،
ری دەروو
* ا
ان دە #ت و
دە "J
#رھ
و
"# Fرە#
)ەردا # ،
) و 6
* Dا دە " ا او
ش
+# ز
م ) 2ە
دا! 5 -Kد " #وە. د رە > وازی "# Fر
E -#
* وە ن ھ ھ وە دەو ھ
ن > ،وازی * " ڕۆ7 2 # 54دە
) و 6ن ,
و " وە 0 ! .و
#وە #ھ# - )وە
،د
! )ە
د #
)ورە#
* "ر
ردەم ن
د
# 74ا -د
#رھ و ) 2ە
*م # ا * زاد
و -ڕە E -#
#ن )و
N#و ژن ،زۆر > ر 9
و)%و ن.
ھ-ی ردن و وەر )Oر
- .
و زۆر > ر Oرەی #رھ 105
!
#رھ ژ
%ود
وە
* م* ا
-ڕە E -#
E
"
)7< Fک و ) " ر
#رھ و ھ ڕە2
،M -ن
-
و
*م * ژ
ازە -د #ر دەھ
ژ ن 9
ازە دە ن
)#رد " ا
- C #وە )و
-ڕە زی
#ن دەدەن،
<"-
ر
4' -#دوا #و )وە
ڕا دوودا دە ن N#
- .
وە
M - .و
-ڕە ز +
* وەژوو
ھ-ی د
ۆڤ ! ) <"
#
=
)#رد " ا
.
#
E -#
* .
وەھ ی
#ا D )4
وەھ
ری
# 2د ا .5وە)#
<" Iدا
-ی
،دەر ی ! )ە
زەرای ! * . 0ی #رھ * وی
و
- - #ژ
<"I
#ن
ی* م و
،5"0و
* #ا *
زا ووە- ،ڕە E -#
و دە ن -ڕی * " ر " د ن
E -#
?)وک،
F #ی ! )% L0و
و > وازی
ھ-ی
و )%-ون
)وردار #اوە ! ر ەوە -ن
وی )ازراوەوە * % ]
[
ی* #
و* ود
و 0 ! Eو )وە #ا
ۆ
ڕ 5 # - + 4و Fۆ 5"2و #ر #دن. ! ڕی * زاد وە )ود م *
ردە
! او <" #
ژ
" * "0
#رھ ا رزە.
#,ر #ر #د
ی
ر
2ازەی
?)و
ڕۆژا
ڵ و )اردن و > )Rرگ Fراھ م
ردەم * وەی #
)و
ۆڤ ! )ە
#رای ھ )و )ارە# + )2و Oرە
دە
8ی * و # -ی ھ
ر
ڕادە ک ڵ
#ڕا " و -ی
ا ا
ھ
ر
-
ا
#رە.
ر
>4
و!
ا )Oر
#
زە وزە @
) و 6
ڕا " و - ن دا دە#
F
،دەروو
ر ڕەو 2ژ ن و داھ )وی
ەدە
ژ
)% .
* )ور ا ھ .
" و ھ ژاری
،ژن
ت)% .
ھ )و
)7Oڵ
،
F
و
ا ا ژن و
ا'،5
زا' ! و 8ر .
<
ن * )وری # ،ر 4ری
ۆڤ دادە
-ی
*.و
ا' ی #
)و 2ھ ر>-رە ) و 6ک # ، 7ردا وەی ڕا " -ی
ا دی
وو و 2ر 5و 2-
ی ,
.ن ) و 6و دژ ن Fۆش، ]
) 6ی
#اوە - ،ژن * ا
س
) و 6
ر
و
ژ ن '-O
دا دە " 2وە #دە "
#رھ ری * و دە Eش زووی ! و و KO B #رھ
ت.
# -ری )Oرس دە ن ! و # "2د
و 0 ! Eو )وە )P <#ازە #ا ڕە %وی * و 8 %ر
ۆڤ ")ا
4' -#ھ ژارە #ا ژ رە 4D * #ر زۆر
م ! ش ! 4ی E -#
ژ
ھ )و
) و 6ی و و %دا رز ە #ڕ 6ەی ھ ژار
ا * - ،و ژ ی * )وری-
و
ا .
و ھ ژار
ە 2ا رازووی ھ
' وە و
! ? وا 2وە ڕە زی
ڕ4
,ھ ' ە ' 5و دە
ژ ن.
ر
ازا وەردە ن.
0 #ی * )وری ھ #-ر ا # ,ر
دە " ، P )Oزا ،-
[
#9
106
دەردە . %ھ ن ) 2ەش )#ڕ- . * "
ھ
* وە
ڵ
)D
ا
ری ژ
و ھ و' %رە ر #د 0# ی
#
8ن
)دی
#ن و )و2
ا
وەن # 0 #ن ) #ژن و
و دەروو
ڕز 5دە
#ر
دن (
)رزی دەروو
) ' ،
وە ن وا
) -و
ر %و ن دە #ون. * را " )2 5
#
7
دەروون و > " ی
وەھ
#رە
# 5
رد )و وەی !
وە
Hڵ دە
،داوا #د
درو " .
ت *
,
ڕەوا
ی #ڕۆژا
ۆڤ ")ا
ی در 6ا
ژ
.
*
ن ! )ەی ۆدا * " د #رە ت 5"2)#و
C-ر و ڕۆژ
#ا
ژ ن ھ ە زۆرن 2- ،ی ڵ
ا * )ودە ات* ،
ر
ا ) # #
و " وە ،وە * )#و ' H
! ? وا 2وە# 0 # ، ووی
ژ
.
2ی #دووە ) > #و وەی ژن و
ی و دە " ر 6
رە دا
)"0ون و ڕ % 4رە ن
ر ژ ن و داھ )و ن دا
#د وەی
.
%رە ر #اوی
5 "2ڕ ) > 4و وە * - ،وەی * ا
ۆڤ * وە ە
ا' دە#
دەدر .وە)#
وەن # 0 #وە
ھ و #ر
ن #ر 4ری
-دە#
D * ،
ان ڕوو ڕووی -' * # 0 #ز دە " وە و
!<-Jری " E -#
ا' ) (5 #و2
،
#م #ر
*و
0ا وردە # 0 #ن )Oو'" دە وە9 "2 ! ،
%رە ر #د
107
ا
'
ن ,دە #و " وە+ # - ،
' ،5
#ردەھ
ری دەروو
ھ "0وە ن ،ھ روە)#
،
ھ و! # -ی و
،
# 0# #
8ن !<-Jری دەروو
* ژە ن ! ا"<P )4"0! ،
ژ
ن ھ
را 7ر
دە " 0ن دە#
دا
ا' +
P )Oدا 2-
P )Oوە !0
دوادا)%ون ھ #-رە#
ا
و ) و 6
#
ژ)
" Dو ! "0 4ا * ،ی چ N#
و 0 ! Eو )وە #ا + #
) Fو
دەروو
-O
ن
ر ")ا
ۆز " وە و !)0و ک *و
* را
2]
[
2و <"د
وھ، I
<#ی #
! روەردە دە#
]
[
ۆڤ
- )"Uو و
)> 5"0 4ا " ! )ە دە
و
* ،وا ڵ دە " * و ا
ا'
رو
.
108
ە ن… ر ە را
و ە
109
وە
ر دا
ن
]
[
وو وەی ) (ی رۆ ) و واز "!ۆ #$ ( ر دە وەو ،س دە!* ( +ەت زۆر ت زۆر ر . دە وەو, ،ی وا دە # $ ) : /ھ ردوو رە 5ز ،واز ( 2#م 0ات، و ری د ! 4ا ( ،ھ روەھ دە 4از ،واز ك ) !* ( - 0# 9ەت !: /4:#اوە #وی 49# $ون 5ڵ . (
واز و !-+ 4 #ا #ن دە: / ودا(.
( "! :ش 4و )" ری ر ن( " " -ی زا :#ی ! -$ 4 . ر واز ( ر دە وەو دە ) : /د ! 4ا 4#وی # ،دا ( *!ە ن وازی 4 #ان ھ ردوو رە 5زدا دان # $وە دوور <! وە( 0 # $ا د = و ( *!ەت وا ھ > 0#ر .وان # .ی درو+ وەن ( م دوور دە #وەو دە . @#وان دەدەنَ, ،م ( *!ە # 0ا ( # $ت و "!ۆ واز دە . := /وو ( *!ەت !ۆ ی وەك ( وان !اپ = َ, ،=# $م ( " " #ی ( وە # .وان واز - و ر را .را0#0#ا( 4:/ ، * ر" !#ەوا ر !دن ،دە 4ا = #وان واز !و ( !-+و را.= : # )4 !ەوە وە #ھ ر : 9 - C )( رە # و =") ،و و (
( ! Bری(
ر 4ە ری
* *$
ن و
واز 4ون( )(1989 واز ( )(1984و ) ،ردە" .و 4-وری واز 4ون( )(1990دا دە: /
واز " ( ،ش # $ھ D9/ارد !ی ) +ر * +رە$# ری ك 4ون و4 ،و ھ ی E + . !ا 4 > Dو .وانواز 0ا ی !: .د #ھ "4و ( و دە :-و #ی ( *!ە ن دە -ن ھ 4و(. ]
[
110
ھ روەھ دە0+ ) : /ار 0ا ،ھ 5 # Fر ( 5ر " #ی واز ت .( !# #
!دن ر
- ( !5ی ر !.ر - ر 4و #دوو !:-د #وە
(# G ن ) 4ورو رەھ 0#ی( ورو0+ .ا " وە، 9ت Bی ھ و رە ی ر!.س ر ن ، !:وا
رەی ( وەی ھ -E 4و #ك س دە ت " َ, زۆر > .وا# # وی دە . ) : /و ! !Hاوە # + ،ز دە ت > ا #ی ر ن دە ! َ, ،م 9 ھ ی ( وەوە ش# .، # $؟( 4ا ھ -
() :
،
ھ روەھ دە/ ( 49Jڵ .(= !:
9
" B/دا ھ واز 0+ار ن : -+ ر "ی( و " ن ھ و ،دە
واز 4ون 0او "!ۆ #$ رەی ھ " ن !ۆ ی 0ا K 5 = L () ،ھ رد(ی !Bی رۆ ر !<:اوی ( *!ە ن " َ, ( 0+ # /ا دە2# " ( -$ 4 .) : / د ! 4ا واز 0ا : . ،وە !5ێ 0ر =(. 5 # $ڵ " ی دا #ن ( ورو.
( *!ە # ) ر رە ھ *! (Gی ( " 0اری -E5 !ۆ $دە) : /ھ = !5 $ 4/و ھ #0# B# $/رە* -ری ی 0 # $ا ،وادە ت ( *!ە ن ر Bی 0# -اردە .وا # #وە 0#اردی .وان ھ #0# B# $/( *!ە ن ھ " E رە* -ری /وەك .و4 #و0E #ا ،ری ( *!ە ن دە ! -دەرەوەی !:و، 0# -اردی .وان(.
111
]
[
( N -را(ی " " -ی دوا ر ) د ر ( + # +و ( " ژە ھ ری 4#ێ دەدات 0ا وەك : ری
"/ ر و
زا :#ی ( *!ە ن
وەك 4 #و# ر 49/ " -$<:ون) " ری 4 -ارس و #ز ! دار دە 4ا!. #ۆ ی وە -$وە وەردە!* ( ،( !5ە # #ت. , ر ر> ر> <ت ھ روەھ ( " ژە وە دە ت ( !* ( -$ەت دە 4ا45 #و ری ژ وە # Bو ،وەك را 45 G #ری ی ر Bی .وا #دە @#رز 5رە0# # .ا Jرخ ! #اوە. ری ( 0ژ و ،ھ E .وەی ر ھ روەھ ( وا 4و# رژەوە!* ( 0#ە 0#ا و!* ( ،ە G #دە 4ا =#داوای ر -$<: :ن رە و !د #رە #د :ی ( *!ەت.
"G ری
و - ( " و !ای داوا !د0 . #ا 4و #وە و !د # #ر ( *!ەت 5را #و درا" و ( دەب و ری ھ #4ر 0او ،ھ و0/ان و ( :#4 ، # RJوەك دەر 4 -$ا #وا ) ن 5د رۆ(ی وەز !ی 4E .و !ی 4 #ی * رە $#دە/ " !: + ری ھ #4ر 0ا S#وەك : .ری ( زاد ( *!ەت .و Gوەك : .ری دە َ,ت(. ری ( *!ە ن ( -$ھ ز ! ن رە $وە ھ ی ( "4 #ڵ و 0 .او # -$ژ # دە - ! 5وە" ( ، زۆر ! ن
]
[
)# و،
:#4 ز ! ن 0E .ا وەی زۆر > ھ رە ردە" # دە ت و 4#ێ :# ( ،ر ن + 4 #رو4 ،و #ھ ھ B
112
ز !ی دەر و = و وەك 4 #و.( # ر Dەی
0# B .ن و 5را#
4 +ازە #
ھ D9/اردن)
دوای ھ "4و ( " #ی ( " ژە" ن !: .دن!* ( ،ە ن دە: = !. 4 #ەی دە = # G َ,؟!! 4 #ەی " ،=/ ( *!ە ن ( وە ھ 4وە ( -$ ھ B#و = :#4 ،وەك ر 4ە را ر !دا 0#رە دە -وەو ،ھ رە #ك ( " َ, ،T#م رۆژا# ر و =. رەو 4 G .ون و4- ،و# ( ر 4ە را ری . 2# " ( C
ھ
ر !دا
G
C
ر !دا
Cر 4ە را
!ەوە زۆر " ( B#!5ژە ر !دەی ر 4ە ر 0ە = :
ر 4ە را 4و/ ر !دا
( وان وە ز# 4و/
!. :ۆ ی #,4وە !. :ۆ ی 4ون 0#
: U
دا و،
( " 2#
ر 4ە ری
رەو و،
Cھ
ر. ن
ر !دە،
ھ رە =-E 5 # ر !دە0# ( ،ا" ! * #ی # م -$ 4 . : :ت ،وەك ! 45اوە وا ! * +ی ( " # 2#ن ( " : T#ت # ،ك ھ ر !5ن :ت # ،ك ھ ر " ن 0ا .C " " 0# Bن و # #0# B .وەی 4# دووەم -" :ا #ھ و را0 #ات و، ھ و را# !د G #رو ر ھ ل 0ات و ،وەك !.ۆ !Bەوە را .را #0#ھ > 0#ر. ( 0" 2#ا #رە #وە .وەك م :زۆر # 4 # - # :نَ, ،م " : # C/ن( :#4 ،ری ) .ن CR دوا ر ر Bرە 0ات.
113
رج ن دە: / ر !دە ( وە
]
[
،ی E .ن 0ات، > #، !او : ر !دە 4ارەم -$ 4 . : +ن دەو # ،ك ر ری دە ن :#4 4 #ھ و را0 #ا ( ،و Bر ر ن دە وە. دە ! = ( :#4 ،و $ 4 . . ( وەی رە ر دە ت # 5 .وەرز+ 2 .م E :ن ھ رووی +ھ و ،دان ھ /ی 0ا دە. # واز دە ت 4 #ان ھ /و ھ /ردا .رە . = # ،ك ھ ھ رزەE # -E#
+ +م: :رە ی.
ی
شو
و $J
#ك
رە
:ر. رە #ك و م4B .4 :زارەو َ,ت ، Eدە # + <- 4 .ەری ش و 4ا0#ا و ی ھ و را #دە . !5ھ E #0# B# $/ / د # 2# " ( # Sك رەھ . ری ھ و را E #د ری ھ -+م :رە #دا ش دە ت و ،ت و 4+ دە ت و ،ری 2#45و 2#45 4+و دەدا ھ و را. # #م :خ َ,م .ی . # دە م :رە
ت دەدات و،
دوور دە!5
دە . !5دەزاC#
ھ ژ"4و#
ی
و!.ی،
# G :/زا ( =#و
!ا
.
زدەھ م :دوادا 4ون و " X 4ی ھ #ك 4B-E.ێ =-$و " !دن. 4E .ە ! G -ردا #ھ ، /ھ و را0 J #ە وە ( G .وەی وەك .ر > 4+دا. # # Gھ ھ 0: - .ا ! Bن :ت، واز دە ت 4 #ان " وەی دوازدەھ م: :دی و رە ،ھ ر ر G : +رەزا 4+ G : Uھر ی4 .ود دەھ م: ( رك.
]
[
وەن # " .ك داوا ری .
> و " 4Bزار ھ ر ی دەو #ك : U 0ا وەردە. !5
.ز دە ری ھ # ،ك
"!:د #وە
114
ھ * " > 0# و ،د ر G
دە - ش دە .وی و # -+ش # E ی ( 2#م دەدات. را" 9ر ر > > وەر!5 #
0 :/ان
( " 2#دەدات ( .و 4اردەھ م :د + </و " را ( #و و رەدا د!" /ۆ وە د!" /ۆڤ دەرۆن. و # +ش ( و 0ا رد ( و رۆژەی ھ 4ای 0# Sا. ر !دا = G
115
( *!ە ن وەك 4 #ەی
" > . B/دەھ =4 # ،ەی
]
[
ژن و دە
ت
وو وەی ژ ن و داھ و
د
117
ەری
]
[
و دوور دە ر ی ،دوور و و ەی ڕە ی ڕە &+,ون ،ھ (& ، $ ' ، %و " #$%& " ' % #رەی " ! ر .رە " و /ر% ەری #$ ' %ر %و ر $و دابو ر %و و ,ڕ و 0 #ە وە و # 1وھ دە وە ',ت و & و ھ ر' واو " & #$%ڕ " 3%راو ( %و ' %7 ,ن 6دە' دۆزە ژ% &و' % % ا %ھ روە'&و ,+ن رە ' . و ر 9%رە " ر ن و دا را ، %ھ ر و + ا ' دن ' دن &و' % و ' %7 ,ا دوورە ' رو ری % دە & #ەردا م %ن و %د %ر %اوەوە .ر = و وەڕی %ھ ( 3ا و < ;ی ;ی و &و' % د %ر %او # ; ھ روە'&و ,+ن رە ی & ;ب و ر > اوە' . رۆک و ر ! را% ' دن ر ر3ی رەزای ' @ ,و ' ا( ' = ' ' م 3 ,وە دە 6س و 'Aد وە وەی ' ' 3( ,دا&# ،ا رەو" &CDو دۆ ژ ، %,ن و ' رو" Dو ' سو' ر %ن و #ر "Eری م %ن و %/ 'ن و Dو ە وە ،د %ردە ' ' %7 ,ن و ھ روەھ %وF ر #وە " Dر و ر رە و (,وە و ھ روەھ " Eدە 7ت > و ر، ر و وەڕە ' Jھ IۆH ڕ + 3رەی %,ن " Dش ن. و ھ &و و &+,و ' زا و &#D% 3و رو وەن ھ;ری و9% &+,و ' و دەر ی رە و وا %و 9%ھ ( ' KL " & ' #$%اوە # M N %وە. راوی ژ% را #و , = م &ارەدا دە د ھر و &و رد = ' رووی &و ' وا و وەی ' &#ا رۆژا ی و ' وە ' , .ن و ر ڕ % 3ن ! /ت و ' = P ,و زار ن ',ڵ & و ی و %ن ر' و ' ژ ن چ وە ھ وەی ' رە ' ن ،ر' و #$ی ژ ن و 0ە رووی دۆ N 1 #ا دە '&رد #ن و چ '&رد #ن . 1ری وا %دە دە 7ار =F ، ]
[
ڵ ،= % ' '&رد #ن ,وەی ' و #%دژا% , ،دوورە" ر ; دە % ە = و %ن %/ 118
ر " رۆ ژن دە وە. راوی " ت ' د ھ = و داھ &وی ھ &و ' = ژن و " و و ا( وە دواڕۆژی ' ' 3( ,ن '&رد #وە روا 3ی رژەوە ی ژ #$%& " ، R% ,ن داڕ E" #ن و ' (7د ڕ & & ت % ،و ,+ ھ (3 $ &وری 0 %7 ,' ،رھ ' 3ن . % ر
ر ٢٠١٢وە ھ وا( ی رۆژ ی " و " &+و &وە ,یھ # رھ وو ژ ر و ر و ' ! ر' ڵ +ژ Lم و %,ن دە 0ۆ د %اری ' د &و ,وەی ;ا را ا وردەوا( و ' &# ڵ ' ردەوام ژ ا ,+ن دە' وە .و ژ رۆژی N 1 وان +؟ '6 رس E Vدە( " ،ھ # ھ ژاری و '& ەوەر %ا ر% ڕ ,ن و %و ' ر ن ,دە' ؟" ' %ن ( " :6وان %, ,ن ی دە' وە؟" ژ &' <" %ەوەری و دەردە ری و = &ون6' ، )رۆژ ی و !% ،ت ھ #رس "/ ٢٠١٢/٣/٦ ،ڕە (٩ ، ن
ھ ژار ' " و %ن دوو #ا %؛ ' %ن وە'&و ژ ر[ مژ ( دەر ،وی د% &%ی ر ھ ' " %و ن و &ا %ن و ' 3( ,ی " و /ردا &و و زاری " وا و وە'&و ژ = ە %و م ھ (& #$ ر ا ر[ ھ # و ' . #0ر ; &Cو زۆرەوە %/ن م ڵ '& ,و وەی زۆر ڕازاوە، راوردی % ار ' D " 9%ش دە' ن دە 7ارەوە ' و ری زۆر " %ن و ر" م '& ,و وا دا &و' دەرز %ک دۆ ژ ن رەو ' 6وەی . C
' ژ ن ,وەی 9و زار و % رس % #دەر0 ھ # #دەر #$را #دۆ ری ,1راو,1ر وە و ر# 1 ردەم ' ای '&رد #ن > ڕوو ،ک وەی ژ ن و ری $' % و ]&و " /و &ڵ و د %ری ەن ' ر ا ژن! M , ' ,%; Hا & و یو ،رۆژی " &Dو %ن دوا &Lر ژ ی د %ری و &( ' وەردە و " وە ' &( ' دا دە #وە و9% $' %و زاردان &و ؟ M , " و /ری و ھ #Dوەی دە / #$ %Lد R% 119
]
[
' ' 3( ,دا؟ 7 . .م %و رE %م و 3ی وەی ' &ا% " و ز و وژ ی %و ڕوو " ،" Dرا #رووداوە' ن دادە", "ھ &و = # ,دەردە ن. ن ( ا ' دوون ^, &#ی رۆژ ی و وە ' وە ر# 1 رس ' ,وە'&و ھ # رزڕا " #وی 3( ,' ' % ' 0ژ ن ردوو و ھ &1 Iا 0و !% و رۆژەدا " &#$% و & , . 0و د/ ، #%وە ن و %ن " V Dد ھ 7وارد = ی و د ھ &و + +ە ھ و( راوە ' "" % ;ا ھ ر Jو &و ر ی ' ری او )(CEDAW دژ ژ ن" وا ، ر ' اوە؟ %دە 7 '&رد #ا [ &3؟ +ە ' ری "ر %؟ ی ; ' ن و دا زراوە' دە 7ت چ ڕادە %ک " ن و " % F #ا Lا '&ێ &#D%وە؟ %دە &' 7ردی Lت رۆژ = رۆژان %ن م" % و < ' " %ەو ' دن %ن ' د او و ,+ راوە؟ زە %را",ر = ' و رە %وە ` ا ھ وە ڵ &و وە & 3' %وە' ن ھ %دە ڕ #وە ٢٠٠١ ( ,و وە & را ر #% ' $Fوە 7ڕە ' ' # ,ی " &%ە %ار دەدە وە .دوو ژ &و aFوە 7رە ' ا 3ی وە دە' ن ' ' او' %ن & ری رژ% ;ا دەدر &و و وا ە و دە( F ' :اق ' Dی وا% "/ راوی % ' ھ' % "% ( " ر ;ە ن + , و ... وە'&و &و aو " ر ;ە %ن & &( ا ' %و7 ' '! E$ #% ) <وا &وە. ( http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/23sess.htm روا 3ی دە 7 او د ردەوام وە ھ وە و '&رد #ن ر 3دە' وە ,ر [ ان و ر [<ا' Dن ,ھ = و 0ژ ن و ھ روەھ " V Dر ' %ن ڕ % R% وا %/ %ن ھ = ' ,1راو,1رە' ا .د %رە ' د وەی م ڵ دابو ر %و %و رژەوە ی '3( , رە 3ر &و وە و# &ەری و رە' و &و ر %ن وە %وە" زە ە " و /ر %وە .د %رە ۆڤ #$ ان و "& #Dا ڕە و رووی ڕە ' ن ڕووی را L #ی ژ %ن و ' ' 3( ,ی ]
[
( زۆر &ارە وە وە'&و و "ھ ی ر 7وی داری &+,ون و 120
ر %ن %ار' د کھ ش د ت و ' ر' دن و ' ردا وە' ن ,ی و &+,ون و #D% 3 دەر <% ' ' ن .ھ &ادارم ھ ' Iس ر " /ری & و ی %ن ' و# '3( , '' D رەت زادی دە #ر ' د 3%ھ % دن .ەدا دە 7ت رۆ( ھ را ڕادەر < %و " ر ; ر %دن ' ش و ھ وا ' %زاد و د '& %ا = و " 'D ھ ; و & %/ڕەوە' ا. را ! ر ھ ش و , ' دن ری ' دەوەوە زۆر &ری و چ # ژ ن '&رد #ن چ ;ب ھ &و '&ن و ' % %دە 7 و دۆ &وردارە .ھ ',رە' و ( ن زۆر &وە وە و '/ +ن و &و ران دە ' ' 3( ,ی &Lژ وە & ,ەردەدا ھ &و وە ' D ' . 7ش وەدا ' %دە 7 و &ارە .و ھ را %ی ر ھ (&$وراوا ش را #و D0 ,ر دە و ر و ی " 1ەر" ز %ن ' د و " ' Dی %/دە 7ار و ر %دن ' ,P$" ,ڕان و وا ی را #دەزا 1ەر ھ #Dوەی ،, ,وەی ;ا & +وە& ،و ' % م+ #ن ھ +و &ر D ' %ا چ # ت ژ ن و ر " ھ #ری وەھ ھ (& %/ = #$ن دە 7وە وە ' %ژ ن و ن ڕادە' . ' % و ' 0 ، %7 ,رھ 3 Lرەی ھ = %,ن %ن %,ن &وری ەن ' /ی ھ = ' وە dن. & Nو و رەزای ' @ ,و ' ا( ' &و ژ رە' ' ن دە 7ا ھ (! ت #0 ;وو وەی ژ ن و ' D &#D% 3و و %ر ! &> $' %ازا 7م ھ ر وە ە ' ردەم " & #$%ھ م &#ا و ھ م ر % 3ن ھ " Dو ' &ور %ن ,د %ری ' .وا ' دە ا ھM ڕە ا ' & ی و ژ 3( ,' %ۆز وە ' ژ ن وە'&و و $' % ر '` ز # وە$' % . ڵ " ودا ! ژ %7 ,' %ا # دە 7 ار' د 121
ر ر3ی ورە. % زا $و و ڕە ھ &و و eو $' %ن ' دەوە
و# ت و " &, #$%ی دە >D P#ر% دەر و ھ ر م روا 3وە ھ &و " ۆژە &اری $' % ]
[
و وەدا د وە و 0رھ 3و &ور ' %ن ر #ر س و '%7 , fو ; ; &+ 6و و ' D ' D (,وە .م ' رەش دە +و V%ی روا 3ی &> $' %ازی و و ز% ،6ڕ&%ە C رژەوە ' %ژ ن ' 3( ,دا [ م ر . ژ
راوی " ی ,' #ڕ و '& ^ ا &L , aو(!&و وە و ' #$%& " ،ری زۆر زۆر " & , . #$%وەی '& ,و %ک ر' و &و 'ن رە' ' ن و چ " 9و چ ' '& ,و وەدا و چ " ش وە( . ارا داری 'ن .ھ ' #D M دە وە ' %زۆر " #D و& ^ ', &#ا <+و"<ی ' ,وەی %3ر د% 'ن ار .دوا # &" 9%ی دە %وە ' ن ن و ھ &و ' س ,و & ی ' ' ,ر' دن در اران و و دەرە [ ' ن ر ',ڕا زۆر دە 7 ، #م &ەر 3ن .م + و &ارەدا دە &ا ' ( &اری – $' %زۆر ری &ور D%وە دە #ن R %وە'/ + % ; 'ن م دە 7 %,ن و دوور – &#ا وە7 ,1ر = '& ,و وا '& ^ ا 3 $ن &+ .زۆر ی ھ رە زۆری و + دە 7وە. ! ری ,1رە' ن دە' و #ژ م &ارە %,وە ر=% ' R %دە 6ردەوام 0ی '/ + ، %دوور رووداوە' ت&+ ،و و 6 E Vو ' Dی &ری و ر ' ' Dن و ھ ',رە' ن و دن &L ,و(!&و وە #ڕ, 3 رۆژ و رھ ( ا ن و رە [ م ھ و( ان ,دۆز %وەی +رە ری " &. $% رەو ژە %ک " & #$%؛ " ' 0ژن و ' ' 0س دە' % ' 9 ، #دۆ رۆ ن وە'&و راوی ھ = + ڕ ' ف' ر (,وە C و ' 3( ,ی دە .م 3 ,وە &ا د '& %ا ;ا ە . %دە ی ف 6وەی وەی ر [ و + رەت ی ' دووە و +ە %خ ' ' ,س # رۆ چ ڕادە %ک + رۆ ان ' 3 # .ن '0 و چ ڕادە %ک " ر ; ری دە' دادە ' 3( ,دا. و+ ' د ; = 3ھ ن' ر 3ن +وچ ەدا " & #$%ھ& ر ' ' 3 ,دا ژن وە'&و ک &و ھ 7 %م ' د ]
[
122
، $' %ژ ن وە'&و ',ی ' ;وو وەی ژ ن و ر #ھ ',ر = ,رە رژەوە ی $' %ن ھ %و وەش ر م '& ,و وە و م ;وو وە% " % 3#Dد ;وو وە' %ن. &+ار& +ەی ' 0ژ ا و س و &ا ' # وەر ( R %دە و وەش را #ا ' +ا ( ژ 31ی " و /ر %ا. دە 7ت و #$
' و ھ #وە، ردەم N
" &ەرە' د '& %ا " %ەو دە' ؟ ی چ =#ر; و ۆڤ دە" ر ;ر 0 و #ی د '& %ا ا' % ' ش و ھ وا' % ت .رە #ک ,ھ (&$وڕان و ;وو وەی ژ ن دە &ا ر <! 3و ' % 3( ,؛ ھ &و دا زراوە' د وەھ &+ار& +ە ' %ا، ' ر' دن زادی و ر #و 0 دا زراوەی د '& %ا = و " %ەو' د " &ەرە' رز ری و " Dو ر #ی ' ' ' ' % 3( ,دە &ا < %ردا دە #ر ت ' .ش و ھ وا ' %د '& %ا ا " Cوا ' '%7 , 3%نھ % &اری $' %و ھ (&$وڕاو &و ن رۆ( دە' ؛ &'/ +ا رەڕۆ و و ڕ , 3ر دە ,رە 3ر &و وەی " وا >&ازی و دە 7 د, # %ری و " و /ردا. #$ دژ R% دە &ا ! #' 0ر Fرەب م دوو ( ی دوا %ا و ھ روەھ &و ی ;وو وەی ژ ن و7 Dن دەن. و ا ا م را #زۆر " <Dەو &!'/ +و ژ '=( ' 3( , %و ر'$ و &Lژ ھ &و ' R %وە% , ری ژ ن C/و ر ,وەی ر = وەر 3 &ارە' ( ،ھ و ر و ھ روەھ ' ' #س، ژ %رۆژا %ن & ر" رە د & ن ' 0 ،ری ' ،ر' دن و دا ,1راو,1رە' ' 3( ,و & ' ر' دن و '/ +رۆژا ی وا ا .ا"% # / +ک م &ارا دا روا 3ی دە % 7و وە' ' % ھ (& $ ڵ ( وە Cو %ر ' %وە و ھ وڵ ەن %,ن ەو ر ' $نF ، % ، م + &ان ' " %اوە' و دۆ دا . [ &3ھ (= 3 $ وە'&و ان و7 '&رد #ن و وەی ' & ,و ( ی دوا " %ر ' ش و ھ وا' % &اری $' % ان '/ + ڕ &ە &+وە دەر %ە ت ' ڕادە %ک درز د, # %ر %ا &ا &% واو ر i%و ھ و Rو دۆ 123
]
[
ان و ڕادە %ک " %و /ری ' ,ری E$ > د&%اری #$ ن و ھ = 0ن , ان دە #ر ری ,ژ ن و دا %ن ,ژ رە %ک م ' ر و '/ + ' ' 3ڕ وە & .ن وەدا و ' ر و '/ + &اری ژ ن ،ز %ان و دوور #$وە &'/ +ا و &وە وە. ' %7 ,و ھ روەھ دوور' و وە و7ت و &+و راو ی 0 ۆڤ و وا ' '0 9%وە دە 1ر م را # ە &ون وە ، % ،ڕە ز و F ردوو و ر $' % ژن و " را ! ر د %ردە ,ڕ D% ' %/ .وە رە 3ر &و وە ھ Iوە ھر ھ ر ڕە Rو &ە %ک و " و /ر %ا، #$ ڕە 3وڕە ' 3 & R %و ' ر و ' ' '/ +م ' وە و ھ " Iو = e1و ر ا ، #م دژ ژ ن و " <%ەو ' د & و ی را ! ر ,ڕەوا " %ان ( و ھ ە و وە و F %و وی " ر ; ری 0ە ن ژ د ' %ا. &' &#ری ٢٠١٢
]
[
124
ۆ
ژ یز نوز وه
د" . ی ده ت زا /ھ و
125
ردی ری ! ر
د! ا ی
د
]
[
ده& : $ % ره #و ده ' ی ز ن ده ت و روا $وه وه م # ك د ھ+ ۆڤ وهو * و ز ن و دروو ۆڤ و د /ا ھ $وی 0رهوهی 1ه، ووی و ۆڤ . #رۆ .وه ،ز ن ھ 5ی 4وه را ز 3هی 4ره / /ا ی ر ،ھ روه 78ن ده 9 6و را دووی ھ ر $ 7 د ر < .ی /ه ێ ،داڕ د وهی 6 و را دووه، هش = ھ #وه ،ھ نز ن وا #ی وودا ده ێ ، ی ز /وو #و<7ڕا -ی #وه ك وه ،وا# وهو ردهوا ز = وه 6 ،ش ۆ ی ره ھ ر -و4 و ده ێ ? ز ن Aواز ھ ،Bوا C #ی / @ Aا زه /ه ده C Bی )(3000ز Aواز ز ۆ Aواز ھ 6Dی 94ده ن، ) 7 (3000و -و4 د وهی Aواز Eھ ،B د وهش Aواز ده ،B ازی ھ و، و و وهڕی Aواز Eده ،9وا# < و رهو Bو داب و ر Bو زھ ب و د ده Bو 4 #ی #وه ی Aوازی ز ن ر وودا #وه ھ ون را Hر /.ا / 8 وو ن 94ده -ن، G 7D ش وه و 8ون و + 4 #وه ن وه، وه ز ھ7ی #وه و ز /وو #و ده 6 # B -ش ز ن م رۆ ی 4وه #وهدا ده Bداوه. ردهوا $ 7 7ی +و ری #وه +.ن ھ ر را - ،ر +و B ده 9 د د ر او $ ھ Cی و - ن $ 7 د هزارو دروو وه 6J ن د ز I د وهو + H @ Aن ك ده< ت ،ن # $وی ھ ،Cھ Bو ز . 4 $و. + #ك = Cده #وه ،م 6Jش ھ 7ر 4
م# د، ]
وه 7روو د وهی و 8ار س # @ 4وه، [
اره #ر< ن اوه 7د ر د
ژه ن .4 8ار 8هی 5 126
5 ژه 7
ۆ7 74ژ ی .-و 4ه /ی و ۆ7 74ژ ی ز ن زا 6 م زا 6و وو ر ر# - ،، #ڵ 6< =. # زا 6 دووه /ا ی م ارهدا ر ن دووه، دن ھ = /و # # N 7ر< ن اوه 4 ،ه /ی ان رهو #ز ن وه د رده ز ن و دووا# د # N 7و ز ن روون ده #وه ،رۆ رد مز ، # N 7 رهو H. 4د ژ ره /$ا وهی وو ده ت ،ز 3هی م ز I +ھ وه #وهو س دن و روون ده #وه - ،ڵ را ز د و و ھ 7ره ی ز وا ك Aو وهی ھ = /ز ن C وه # #7 8اره E Aو وا ، م رده ی ری وه ھ G 7D 6Jوهی ز ن ده ت# H # ، و 3ی ر رۆ /. #7ا $ 7ی رد / 4ا / #ه 4ڕ ،B وه . - 4وه / 8را ' ردهو . 4ر = < اوه #روو. # #
&
م (:
ۆ
هر 2012/3/30 /
ژ ی ز ن:
ۆ7 74ژ < ی 8؟ < دی ره #و 4رهوه ده 94 Bده 8ار 8ه /ا # 5ی H 9وه ن دروو B H B؟ 8 ھ# ه 4ه /ی ز وه ھ ھ # و ،ده ێ وه ن 7روون Hوه وه ز ن ؟. و م زا .-دا دروو # 7 B B ر <7 5 = 4د (( B دوو وو ی 7 C P$و ۆ7 74ژ زاراوه وو ی 7 ی زا B6د B ۆڤ )(logy anthroposوا# ه ھ ن /. #ا زۆر ی زا 6 )(logosوهر -اوهو م و 7 7ژی و 7ژی و 7 7 7ژی و $ 4وه رد Bو 7ن ده E ، ن ۆQ ۆCQا ۆ7 74ژی وا# ه /ا 4وه ده وه < دی ۆڤ <7ی C .ی ) (135ڵ # 7 #H # زا 6 س و ت و وهرۆ رووی م زا / # 6ه 4ڕ ،B # * اوان ،ۆڤ و دهورو ر و ر و 7 وه .وه @ A # 127
]
[
و* ه و 7-ڕان و * - داھ ن و ره و ھCر و ز ن و + 4وه و ت و وری ۆ # Qو دان ورده و ھ /ی # @ 4ی A و < دی زا 6 7د و J # Dو را ھCر و $3 # . وهی م زا * 6اوا ،ۆQ خ و # A # <7ی ،ده ھCری د 4ۆ ی - دووه، < /ا ری و ار د ھCر دا و م- .و ھCری ۆ H # E Qت،# N 7 و Aوھ ر ن ھ وه ن $A ھ +و S Tو ز ره وه # H # ،زا ۆQ ۆ7 74ژ /ا $ . 4 7 وه # اری اوس دوارد P #رو * ا Uاس و رۆ رت ی و 7Pد V ن و $ن دهر دو وهی Pوری .-و ز ن و ره ھ + # ۆ/ Qا H #ت ز ن Eو ،وه ھ7ی دروو Hو 5 ھو ۆ 7ژ ی ز ن. و . ر $ری رهو# وو دا و #وه #ژ م وه .ۆQ < # وهی # .وه، A A G 7D وه ھCر د < ا و دۆز وه ك دوای ش- دووه ،رهڕای ھ /ه زۆر و رت و د ر اودا زه< ه وو وه م زا 6 ر ۆڤ و 7A $ 7ر 7Aره ن، وه و # و * اوا رده دهی 7زده و ره #ی دهی / 6ا <6 #7 #H # ر < 7ن ده 4رژا < ران ،ھ 7'64 #ڕان و #هرا < دی ۆQ # و /.ا )(1 و رھ د < /وه و ھ / $ 6ن و #و# # $ 7 و ی ز وا ن .رهڕای و . 4و #و * ه ، # $ 7ی + م زا 6ھ . # وه 7 ھ# وه /ه رد ن و زا 7 دووه #وه، $ Aی وی <7ی - 7زار Bدن رد رد /ا ( ز وهدا زاراوهی ) ۆQ # ۆ7 74ژ - ،ر 8ھ A = /رو ھ = /ر 8وهدا ده واژهی وه ر د < ،Bدی زا 6 ۆ7 74ژ ش ۆ A7 74و و -7 74و N ،Bم ر ده وهی د /ا و و #رو # <7ی و * اوا وهی د وهو # و A #را ن و ھ W .و A A # رد. رو #هرا ]
[
128
وه ۆڤ و
$ .دا ۆQ* اوا ده ێ 4 زا 6 ۆQ ر ۆڤ ده ت ،و 4ی وه # و زا 6 4 ۆQ * اوا 4 و . # N 7 و و وهر ی #واوی G 7D وه ده ت ،رووه و ۆڤ # ر دوو ۆڤ ده -وه ،م و وهره 78ن دروو Bوهو 78ن -ی 4ره / ڵ ژه # Nدا 8و <7 7ژی دووه؟؟ ن Aواز A / + روو د وهو م زا 6ده ن؟؟ وا #ر ھو ۆڤ رووی 7 7ژ وه ،د ه ی #ی زا # 78 6دروو Bو ۆڤ ووی رھ ھCری و د وه ری م زا 6ده # # N 7وه / $4 ر $ی # N 7 و وهر وه # ، # N 7ا ی 7 7ژ وه ده7-ڕ 7 Bو وهر و وهر 4ر و رھ # N 7و -ا وهی Pرو 4ه /ی و ر ازی دا ز ن $ - /ه ،م 4ۆ ھ 7 Bوه ھCر ره رA ھ و ری و ھ ھ # N 7 $ ۆ8 ، Q 7ڕ # N 7ن 9 ،و ز ن 4ۆ $ 7و #@ 4 9ز ۆ E ك -وو4 /ا دروو ، H Bھ I #و ردهم وره$ ھ و ش دروو ،B Bن Aوازی ز /ا ده Pر ی 8ار 8هی م ارهی ۆ/ Qا وا# Iو /ا)7 ،(2 وه Xدروو Bو # 75 # و دووای * اوا Hو ۆڤ # 8ز ن و / 4 # 78ا ون و رۆڵ و ر $ری 4ۆ ی ۆ7 74ژ ی ز ن. وی ۆ/Qا و وه # .و و زا 6ۆQ 5 ز ن 5 ۆQ وا# دن و راورد ن ده ت، ن و 74 وو ز ر رهگ و ر .ی د ر اوو /ا ،ك ز ۆ ان ھ و -و4 نو ھ وز زا ،B # رهھ ھ Zز = ز ه H #ت، . 4و #وی ھ ر ز = ده ت ،ھ ر ز و < وهن ی ارو <7ی ھ A ،ا دهر 1و / +# H #ی < # ? < ، # 7ده $و . < #و #و 1 -ا وهو 7-را و د <7ی ھ وازو ر - +زار رھ /ا دهرده و .B 129
]
[
ز ن ده ت7 ، دو ر 6 ر < دی ز ن و م 5زا B< A 6 /ا، و رده ز ن ھ و دۆز وهی < ? ت و +ھ و ك = Cو Iوه ن رووی زاراوهو و و ی ز ر و ك ر 8وهو وه #رC رو زی و # 78داڕ ر را دوودا I 7 Gوه دروو Bون و . $ 4ون ،ده 9 7D 4غ و را ھ و ش $ڕ وهو ك 8ن ھ ،Bدووا# و #وهی Aواز 4ره /ن ك دوور و H#وه - ،وپ و 7ی # ر <7 5 و ۆ/ Qا 7ھ و م 7-ڕا ر دروو Bو ،B د رو + 78ن ز ن ر ده تN ،م ھ روه وه ن # اره ۆ ن، A 7د وهی -و4 ی ھ ر #وه رA زۆر X -و ر $ره 7 از /. #ا رۆ ھ ،ز ن ره و دی و . 4و #ھ ر #وه ك - ،ر 4 8ه /ی ان . 4و #رهو وا# د و 4 $ 7ه/ $ 7 # N 7و . 4و #ز $ 7 # N 7ك E4 #وژ ر $رو ر #اوه = # ،رهو ردا د Bو /ازهی و . 4و7- #ڕا ده و / - ،Bا ز E ھ .رۆ ز ن م 4ه /دا و /ده N ،Bم دهو $ 7 # N 7دا ،B رهو ردا وهی 7-ڕا B ] 4و دۆ< د . 4و #و ازی -زار ێ و . 4و #ز ن و 8 م و * $ 7اوا ده * ،Bاوا Hو 8ار 8هی ھCری /ا #ی ر 6J د وه ده7-ڕ Bو 7د P ازی 8ار 8ه ش وه، # N 7ن د #ی 4ه/ # N 7و داڕ وهی 7Aر د نو ره رھ @ ر رهو ش دوو ره ر $ری ده< # . # N 7 ێ دروو Bده #وه 7دوو ره 7-ڕ ژ C و ۆ 7 7ژ وهو # ی ر * زا 6 # زا 6 +]
[
ی ز ن $Aوهی # د وهی و ره ھ + ا /ا . $ # 7و اوه8 ، ه 7'64ڕی دهروازهی هوه ده 9 ۆ7 74ژی ھ 4وا
و
ره ی ۆQ 7ڕ د 8 7و ز زا 6 )زا 6ز
ڕه# 4 رۆژا /ا و ن ژ ری د و وهڕ #ھ و اره و /ا ' #ڕ ،ھ روه ر Aم زا 6 ن PP 130
ووی ^ و . $ 4و ۆ Qن () 9 ،(3ھ و ز ۆ ن رن ،وا# ا وه ده # 7 Bزا 6و ده دوورو در /ا 4وری Pو + 4وهی دی و وودا 7ڕ وه 8 ر N Dدووای / 4ا ون و . $ 4و . 4و #ز وه Tوی ۆ # Qھ = 7ھ+ی . $و ن دووه 9 ،ھ و دروو Bون و - اوهو 7وهی دووا# 4ه /ی دن و دووا - #ا وهی م ھ + وه وه 7وه و ھ ،Bن ھCری ۆ# Q ێ رھ $ #از #وه. وه #واوی ھ7 د $ .-و ز /ه ، زاراز ز ن و $ 7دا، /ا روودهدات ان را Hری # N 7 ر و ھCرن، و ھ و و و و ده واژا ی دهرده 1در ھ $ی E # ، را Hر ن $ ی م و وه ده و B ۆ Qن نھ ، I 9ر Dڵ ده وه ده مو ر ر د PAرهش 7 Aدا < 7ن ھ /ه -ن وه ھ +وا# ی < 7و 6و..ھ ،/ر د -ڵ دهر H < 1ری ،ن . 4 وهی وه ن #ن ،وه وهی م و ی +ی $ #ن ره# -، هو ،وه ر ه Xو Dرهو < دی = وه ھ 7 ،وی دو # @ 4ی و 4ه /ی ڵ وا دهزا وه ن #ی و ك Aدوو ن 9ن ،ر $ < 7ن < # N 7و ژ $ی ۆ Qن) (4و ژ وه زاراوه ن ی ژ $ی رهو وه ر 8وه ن # -وه،ھ و و ره -زه دی و و و -و4 ر ز ن + 7 ۆ/ Qا ھ ن ر $ری را < 7ن ھ /ا دهژ ھ و و و و ده واژا ۆ ی 87ر و < وی و و8 و ژ $دا ھ ن) (5ن وا ی /ا زۆره ز /ا ھ ن ژ $ /ا وه I 4وا وه و = -ز /ا دهژ 8 ن دهر و #وه، ن ھ +و ر Aوازی و A 4وازی رهو ،وا# ھ+و . $# د وهی 4ه /ی م رهو ز ن دووای ۆQ وه . ۆQ 131
]
[
& دووهم :ز ن وهك د رده
*
:
# N 7؟ 4ن ده < ره #زۆر C $ -ا ،وه چ د رده- * ره ` ) 6دۆر (1917-1858)(aرهی و 4ره 7 وه دوو ، #ده ) Bم رهوه م 4ره 7 ره زا 6 # و ی ) ( # N 7دا رھ 8 ،B زۆر 6 4و / 7< Aا Cی ھ و و د ردا ی ژه دن 7 وه< ، زۆر ورد رد - ،ر وا ،9 و $ 7دا ھ ن ن bو و #وه و ی # N 7 ێ ۆ ? ،ھ Zرووداو ده #ا ر و + د ردهی وی ر - 7< ،ر ھ و م رووداوا د ردهی # N 7 وهی ! اری # و 7 H #ت # ، # N 7 #ده N ،9م )(6و زا 6 7 7ژی و دهروو #ڵ 7 #واوی د ری او ھ ن د رده ھ ر / $ 7ا 7 را /ا، و ر ده ن + 7 ،. وه ن ن# و Aوازن وا ی زا 6 ری د a و 87و <7م - 7زار Bدن ھ +ی 6 ری د ،aو اوه ،ھ روهھ و دراوهی 7دا وهی Dرزه a ز ن ر ن د ،aن و رهی /+ا + 9Aی 4ه /زر- ره ،ھ و #ی وهك /ا ر ه ده4 / 8 ،B 8 ر = .4 4 ردان < ،وهن < ? # ن وه رھ ن هی ر <7 دهرهوهی ھ /ان ،ھ ر # # دهرهوهی ھ ن H# Nو زا ، رهڕای وهش < ،وهن ھ C : /ا # د ردهی H3ر ن ده ن) (5و $ .-ن ھ و $ 7ن # -وه #وه، . ر ن رادهھ ن ر $ی 4روهده د وه # # N 7 ازی م ۆ 8، 4ر ز ن ردی Gی ھ ر Pورو ر دن ازه ر 7- Sو . $ #و 7-ڕ وهی را و ر و# 7ڵ وپ ون و 7و وهو 9ز ن د وه ، و 4ره /ن و 3 و B راوه) (6ۆڤ ۆ Qن و ]
[
132
#هوه/ 7 ،ا ده Xو 6Dو د /ا I 4 ،وا ی ھ و ز /هوهره ژهNن و ھ - ،ر8 ھ # @ 4 7وه # ،ا ی دهر 1 ز 7 # E #ا ی دهر د 7Aر = Dهو ده $ده $ن ھ ز /هوهره دی و # زار / $ 4ن ،ن # ن زار Bدن <7 $A ،وهی ژهNن Gر Cه م ده $ ز ن دا د / $اN ،م 8و ۆڤ دهرك دهرده ن ،ك ر $ی / $ 4وه * ی # ، H و $ 7دا ش # م و داد 4روهری ده ت * ،و < ا 4و 6ر ده . ڕه/#ا ھ7ی ۆ ، # N 7و/ +# H # وا #ز ن د رده G 7Dدڕ /ا / #ا 4 را ۆڤ و # N 7 د ز - # 7 دوو # Uھ ی 7ر -ن وه ۆQ د ی و 74 م G 7Dدا ده Xو و دروو B ووی ۆ# Q 4ره / G 7D ۆ Qن و 4وه ژ ن و 7ڵ و 3 ش وه)،(7 ی ودهر 1 از = / $ # 7 / # N 7ا وه N #وی و ر ان ھ ر ی ه و را Hر و/ - زو و B6و< ون ودووری ۆ /ا دهر و #وهN ،م ھ7ی دا 1ان وN #و و4ژهو وو ن 6 وه G 7D 4 ره# ۆ ان -و4 ا /ا Aواز E ازی -زار Bدن ودهر 1 و ھ +ی * ه8 ور6ی ی < 7وه وه < وهن و نھر ز دهر و #وه، ان -و4 وه . $ # ھ7ی H #ت و Aواز وا # رC +و < ? ت # H #وه ۆ Aوازه ن < Bوه) (8دووا #و ز ۆ ن ر$ی / 8 # N 7ھ ر -و - = 4و4 و/ # H # دووا - #از #اوه #وه8 ، # N 7وه 7وه / $4 و ، .داب و ر Bو رێ وره aو ا وهی Pوردن و ر ن و H #ت < دی ز ن <7ی ،و ور و - # 78زار Nوه ر$ی م E و ھ #وازو ر +دهر 1 دهر 1 # وه وه 7وه ه ھ ن Eھ . ا او #وه،# N 7 رهو 6 4 4و 7-ڕا ر ا او #وهوه د رده ردا ھ #وهN ،م 8ار 8هو 7- $ 7ڕا ن 133
]
[
ی /ه . -ون، وه # N 7 وه َ 4 # N 7ن / 3اوه ،ھ روه 78ن - 7ا وهی Pور 6 4 / $4 دن # N 7ھ وه . $ 4 7 ،و ر 4روهرده دن و / $ 4 < 7ن ر N ز ن ھ وه) # ،(9م و 4ه /ی د 6 4 E : Nش 9A 9Aن و + , (1ان: # N 7 دا زراوه < Cان وه I ر = 4روهرده دن و / $ 4ن و -ا وهی ' وری و 4ا 7وهی ێ)،(10 Iوی ڵ وه ش ر $ی ز ن و ره* رو ھ 6و #وه ده ،B ره #ی دا = و /ا ھ Zدهر رهی ز ن زا ،Bو # ھ ر ز /هوهر هی Dهو +-ی ژهNن و /ه ، ده $ده Xو 1-و -ی ده ت ھ ن هی -1و ی ده - ،Xڕو- / 7ا د - 4 دووا# ره# د وه ژه ی ھ+و ر راوه ن وهرده،B - دهر ده و ،Bدهورو ر / #ه -ت ،ورده ورده ده B دهر 1 < Cا ی و ژ $ د وهی ز وا ده ت $ ،ن دا = و وك و /ا هزارو ز = 7- S-ن و Eھ ن ھ +و وازی # N 7ی چ و < Cا وه ده B # N 7 ز ن وه د رده ده $وهرده،B - 94ده ت.
. (2
-و دا زراوه روهرده
ن:
N7ن و -و4 دووای < Cان و ژ $ی # N 7دهورو ر وه X ،دا $و < Iی وا ن و J # Dرۆ G 7D ھ وڕ دن و / $ 4ن و / 4 -ا ز ن ی ۆ Qن، و ر $ر ده1 -ن دروو 4ور و J # Dش وه < Cان -ا وهی I ر = ازه وه م ی ز نو 6مو Eھر Pوری $ 7 ر وه /ا ر ی 9A 9Aده ت و = 8 = 7و ده واژهی ێ /د ر $ی دهو ن ورو 8ار 8هی # S T ده ،B 4 ن * رC ز ن و ر6 وه * اوان ده ت ،زا 6 ز ]
[
134
دن دهدهن اری 4روهردهو * ده ز #ه وا ی $ - ده ت، /ا ده ن ،داوای ھ C J # D رو 8 $واز / 4 7ا 8و وه ۆڤ ك ھ ر د رۆ J # Dده ن 7ز / 4 - #ا #ا ن وهداد وهش)8 (11 ازی رووی ز وه د وهی ۆڤ <7ی ده7-ڕ $A Bوهی J # D ' /ا ز ن #ا یھ Cو . 4و #و زا 6و 9 S Tز <7ی وه دا زراوه ڕه/#ا 7ی دا زراوه .ھ ر = #م #ا Bو ر 9A 9Aت ژ ی ز وه #واوی ورده ر م G 7Dدا ' #ڕی و / #روو Bر = -ڵ /ا $ 7 # N 7ی * و ،وه # . # N 7 ۆQ #ی / $ 7ا ده ت و ده
(3
/
را0
1ن و
/و& 1
رۆ! 2
ن:
- #ن، ر Pورو ر ھ روه 78ن ز ن ر $ری ھ # N 7و ت و ژ $ی - Aا* و 4ره / ر . 4و# ازو ره ی -ا وه / -ن و دا Hو # 8و ردهر و# / $ 4ن و 6< E 4ز /ا رۆڵ و ر $ر ن ھ ، ..ھ /ھ و وه ،وه راد 7و 7 C* #ن ھ و را/ - = وا ده ێ وه ر Bو ھ و و رۆژ و Q7-ر و B #و ھر هزاره 6J 7 ر ] و را زۆر از 7ھ ر -و4 #وه ^ دن و / $ 4ز $ 7ك ،ن رھ ن ده ێ ره # ھ وه ھ ر را ، I 4وا ۆ ، ز وا ن 9و وه C ،ی 4زده ڵ ز #ه رد < وه / 8 * اوا ھ ? رد ن . و Cی ده + 7 C* # م ارهدا ۆ و Q7-رو روژ رد و $ 4 / 8ی ر B رد ن 4ر A 8وازه ش 4 7ه /ی ان رده / 4ا ون ،ھ وه G 7D ھ و / +# H #ی و + ھ #ه #راوه ،م G 7D ه 7 <7وه م 7Aرهی رد /ا ،ھ رG 7D C - ووی ز 7 #H # Bو ر و04 ی / -ا ده< از Bزا 6 دا ر .B 135
]
[
# N 7و / $4 .و A 4وازیه ،$ 7 /ا 4روهرده ر ز ن و رهو = ر $ری ھ ر ھ ر / $ 7ا Aواز ده + 7 ،B هزاره ن ن ،ن ز ر 8ار زاراوهدا ردی 1596دا ز د 6 ره*J @ ڕی7- ،را ( Nم م ڕی، ، 3 ) دووه دا ھ7ی 7-ڕا رهو د رۆژ -رهدا ،دووای Cی 8ار ده و دا وری #وه دراو ً و 4ره / # N 7ودا Hو ھ7ی ده هردا دا -ران و ..ھ /ھ روهھ ردو ر $ری ز رد /ا # A ،وهی ز # # N 7 4ۆ ی/ $4 # رت #و H Cو وه 1وات ز # وو دا رهو ردی م وه رت وه $A،وهی زاراوهو 5زاراوهی #ی 9و #وه #وه# ، ر رد ر رد /ا ھ ،دوژ ز زاراوه ان ھ = / ر /ا ده7-ڕن $ 7 # N 7ی ردی ن ،رهو دوور< 6وه ن م B6 وان ده و - ، Bر8 دا 1وات ردی و را ز وه رهو + ھ7ی / 4ا و ی دووا /ا #راده ك هN ،م هزاره ن 7Aر = = Cو وه ن <7وه وه #وه، I 4وا ووی 8 ،B ری 7 ر رو $ A Eی د 7J ره #دا 6 Vد < د وه دروو Hو ز /ا < A 7د وه وا# دا 1ا - .ر و 4ره م Iو ده ' A # N 7واز #@ 4 و #وه؟ $ن -و4 A ره #دا 78ن ن ز دووه #وه A ره #دا ھ A = /وازی ده و ر ۆ ن ھ و /ا ژ ون ،زۆر Aر ژ H #ت وا ی ھ ر / +ا ن و8 رووی < و رهو `A و /ا ر Aژ $ی ر $ری ھ ن ھ ك 8ونN ،م وه زۆری دا ر Bو ره و رگ و # N 7وه ،ھ روهھ ون و 7-ڕان و 4ره /ژ ھ7ی N #و م = و -و ، 4دووا# / $4ھ ر ھ7ی Aواز و 8ار 8هی ز ه زاره ن، را ی ز ن و دهو Aواز Aواز ھ ر -و E 4وه ك و . /# H #ا # @ 4وهو وه +و وان. ره دهوا C #وه و ھ + <7 I ھ 7ر ]
[
136
ی ك #8ی ژ 7د وهی ھ و وا ی ھ ن ز ن ھ +ش دهدو ده ) وان( Aواز #وه ) ،( +وا ی ز ان م +و وا /ا E # a< # / 8و ره -زی Pری ھ و زۆر `A Eو ر -ن ،ن داب و ر Bو < ورهو ن، ھ # ،Bراده #وه $ Aی ز ن -وه ك 7< 7 ،B I و و وهڕ ن ن ان -و/ 4ا ھ ك . -ی ،وا #م Aوازی و رۆ ز ن ك -و/4ا ھ و ان /ا ی ن و < و #و ژهو ھ +ھ و ده 7 Bدروو Bو 8 ره و I ز ن ،رۆ 4ده روا $ی ھ ن ز ن ، #وه را Hر وی # ) ( +وه ش س 7 9دروو Bو ھ ز وه -ر # ۆQ ن دروو Bده 9 C ی -و4 N 8م + -ی وه رووی ژادی و Iوا دهدو ۆ ن ن وا ی م ز و4ھ و ش. و / 4ا و وه Iوه ر ره -ز ردی و # # N 7 / $4 وا #وهی 4ه ی ز # N 7 رد وه - ،ر +و Bوه د رده ز ،ده 9 ك Cد وهی زاراوه و ر 6J 7و ردی < Cا وه ، رد # # N 7 / $4 ر ر * ر و J # Dو دا زراوه 4روهرده ن و ،دووا #ز ده 94 B را/ -ن ر = ، Jھ # - .وهو دوو ره ر د ر ، د وهی ڕی و ردی ،ن زازا و ردی ،ن 7را و د د ن وه دوو # @ 4ی Aواز ،دووا - #ا وهی + G 7D 7و وان، . .ر /هی ز دروو Bده ت #
& & م3 :
ز
ردی:
ردی و 87و #هرا /ا دهر رهی 8ی ز رهڕای Aوازی ھ /و ورو 4ن ز مز Nم زۆر ی ھ رهزۆر ن 4ن وا ی م Iھو ا رۆژ وا - ،ر8 ز 7 5 و 5 137
]
[
اری #ه را /ا و وه ھ7ی وهی ھ = / *ر ڵ زه ه زار ردی ز زۆر وا Cا ز وا #وه اره وه ن زۆر 7'64ڕا * ر )،(12دووا# ز زاره ردی # @ 4ی H #ت <7ی ھ ،ز رهت ا وهو / +ن ز ده ن داده ،Bو Eده 8وه ر ز ا $#ی ز ردی ز * اوا ده7 B # - ز و م 7 ر ،ن -و4 وه # 4 و م -و،(13) 4 رد E ا و ز ،ھ ری( ، # - ، زا -ۆس ) د ر - وو ھ و /ا ،زاراوهی Aوازو H #ت 8ار 8هی ك ز ھر ك -E ده ن و < 7ن ھ وه ،و .- Eده 8وه ر ز Cی ھ زارهی دووه E 4دا = ر 8وه وو ن ر 4 ، .ن ھ وهو 6و ھ /و ا و #ه و < ^ و ھ7زه وه ری / .ا ) و ،( 6 H 7 ر و اون و وهوه رد /ا وه غ ر ز وه ز وا زۆر ی # و اون، ز و -ر رهگ م 5 رد E وه #وه ز : وه وه ر / Cك ر و ده ێ م ه ور .ر
ھ 1و ورو & 4 وری رۆژ وا
ری رۆژ وا
ھ 1و ا
ا
ا
ك 7< = Cده -ن، Aوازو / 8 Nز = و ھر ی ر و ر / Cدا وا #و ز دووا + 7ھ =/ز A ردی و وه ھ /و ا وری رۆژ وای ز ی ووی و E #و 4ر ری و ..ھ - (14)/ر رووداو و ره # 6 #روو ن /ا ره $ھ و م -و4 ه را دوو ھ زار ووی E 4 ك ز ن و ،ھ روهھ -ر رووداو و ره # < وه #روو ن /ا ره $ھ و م -و 4و ه را دوو دووھ زار ]
[
138
و # #و < E A #وه وری رۆژ واش وه * ر و 4زه ر ك Gدا ڵ وهیھ و كز ن و 8، دن و ازی -زار وو و رC ره ی ز وا وه داڕ #ی ر وهی ز ن وه ھ ر د رده دهر 1ھCری دا زراون Nم $ 7و 4ره /وه ھ ،م د 4 # N 7ه /ی G 7D وو /ا ھ ن را ی 4ره /ن و ھ ن G 7D ۆ ش و4وهی 4ه /ی #H # وری و # N 7وه، 4 #ڕ ن رووی و4رو ھ 4 ر ون و ر .وه ھ $A ، د رده ك 4رهی ز .ن وه ره ی، #و دا 1ا ن ازو < ا و ك دا 1اون ،ھ ر /ووهو ھ = /رووهوه H #ت وو د ر او -ی دووه # ،ھ ر ز و وه < وهن وو G 7D 4 ش وا دووه وو وه، رووی 4ره / / 8ز = دروو B Bو ك ھر دووردر ه ن ك -ن ن 6 4ن وهر1 - و ۆ وو4/ا ك = Cوه، Iدا ك ز ن وه ن زۆر </ 7ا، ھ B ی را دووو ن وو /ا 7ڕ وهو ھ# وا #ھ و م ز < ارهوه 7 وه ھ # ڕه/#ا ك ده -وه I 4 ،وا ك و ده وه ازی 4ره /ن /ه ده و رe ن رهوه ن / 4 9ا وهو رت رت ون و ز ت ز # '#ڕ و زۆر وه وو و ز وا ن وه # 4 Aوه #وه+ 7 ، ك Aو #وه 6 4 6 ،ن A# * ر ھ و 8رخ و ز ز / Hی دهی زدهدا ری رو -وره# ن،وهر1 -ه و . و) ،(15ره #ی دهی 7زدهوه ھ7ی * ر وA # ز ھ و 8رخ وA # ك دا 1ان و* ر وه م -و 4ز <ر وهی ده /ا #واو 4ره # H # /وهر -ت و ھ ر و را ت و #7 و 4ره / 7< Aا وه7 ، كA ێ ھ و و ن ھ #وه ن -ری دروو Bو ز ز ھ ھ Xو 3 -و # 7واوی زی 4 7ره / ۆ ی زه و4دروو Bو دوو ز ن 9ده B؟؟؟ ن # ن هزار 139
]
[
و
وهی ز وا # رد 6 4 ۆ ھ و =#ز # داھ ازه ن ن # $و Aو وهی ز ھ 7ره و ژ #8ی ك /اردی #وه ،وهی Cی دوو ھ زار ز <7ی ده Bرد 6 ،ھ و وی #وه و /+ 7 #ا 7وه #وهو ر زه Dد وهی ورده Aواز وه ر ن دوژ =#ز # دا 1ان و 4ره /دهدر ،B را #د ده Bو ھ و ژ د وهو 6 4 ازی Aو وهی ژ $ی # N 7 7ڕان و 4ۆ . #وه ز ن ھ . E # N 7ده7-ڕ ،B ۆ ن 8ر ده ت رۆژا -و4 ژ د /ا و 6 4 = 7و و ھ +و ده واژهی ز وا ز وا وا #وهر# - < ا ڕه/#ا < دی م ز دا A ،وازی ژ $ی / # N 7ا ده ان دوو # # ازی وهر # -و N #و ون ز ھ7ی Aوازی ن زهق و -وره ده وه ژ و 8ی Aوازی ك $ 7دا ھ /ه Aواز Aواز ده ن ر $ری = 7ھ 7ری ر / #هری #دا 6 Vدوو ز ی -ن. ودووا وه ن و دوو ھ زارو 63 4د ز # 8ار 8هی ك Dوارهی هزاره ی ت، 6Jوهی ز
رد
رهزا
و ھ ی 7ره< 6وه #واوی ر 7 ر /ا # 7وه،
#ك 7ر ه د دروو B دهوه، دووای روو< دهو # اوه، دی ن 4ن وا ) ( 6ً Qز وو و وه ،زۆر ری ژاد وه ،ك ھ ر رد8 ، ھ و- H / G 7Dا د وه - ،ڕا /وهی -و4 = < دی زهرده 7< Bی وی ز وا ھ و ش ھ /ی و ورو 4ھ و 8ر< ن 8 7 ز ك Iی ره -زی و ژاد وه مز ش و / 4ا و 6 ز م ز د G 7D = G 7D و Eژادی ر ،وا# وه Aو #وه ك Iی ھو *ر ردی و ز دا ز ھو و وه)،(16 A * ز ه زار = دووا# ردی وه كز وه، و را و <7 ه ر 8ھ و م 7-ڕا ر ش می و- ردی Iوه ر ز ز ر ره -ر .و I]
[
140
6ژ ون وه رد E 4دا = و وه Cی دوو ھ زار ك < Eوه و ردۆ< ن $A ،وهی و دو #7-و دی و /Pا و ور E 7ری و ون ،ز H #ت ز م -و 4و دووا # #ا وهی ھ و ن #7ی رز ر $ری ھ وه <7ی وه، < وه < ? ت و/ +# H #ی Aواز رددا ۆ و4ز ن وه < دی ۆڤ /ا8 ، $ن ره /$ا وهی ده # @ 4 9 دراو 9و و وه /هی <7ی ده و ژ ر $ری ژ $و دهورو رو - ردی ز ر 8و $ ێ #ھ ر و را / #ا دهژ 7 ،B م دوو $ی C ده وه -ی د - ،Bر8 ز # ز ش رده /ا ،B
& ( ارهم :
+
4-وهی ز ن:
# $وهو C ر وهی # $ی د ز Cد وهو دروو ی و دا 1ان و دوور و #وهو ' را رد /ا3 ، دن و 4ره /ز و رهو# 9و #وه #وه؟ -ر وه - # ر و4 #ا ر 8و - ' ره ھ / 7 Bه.
ك 6Jو ر # 78 7 ره# 6 4 ردی ردهم 6 #ر $ون د ش8 و- ردی و د ز ۆژهی زا 6و ر و #و ن ون
رد وه م G 7Dدا ده ێ 7ز # ز وهی 4ه ك /اردی ردی ره #ھ $و 7 هزاره ن و دروو Hو ز #H # Iو ژ # N 7 $ن /ه ، Cد وهو #واوی رد /ا - ،ر #ا / $ 4وه ده 94 B *ر Nم ده ێ و وه /ن ره# ده ری < $ /و J # D ر Aم و #7و ر -و ر< ی / #ا رد ن زا 7 دوور دادا وه /ه ك ت و رد ن و هزاره # ھ 7ر ھ ر 8ار 4ر 8ی رد /ا ،B $ 94ھ B د و ھ 7ره ووی ز ن، ردی ر ز $H #ن ،م رهوه ده < 9وهن 4ۆژهی #وه دوور . $ 4 ،ز ن 141
]
[
I 4وا وه < ر < 7ن رق Nم وو دوورودر دهو ،B G 7D 4ۆزی وه ) رد ون( ت و8 و و ده ر -ی دروو Bده و هزاری و و8 وهو ده ر -ی < ? و ر #ده ت ده ر /ا ن دوژ * ی دوو 7Aره = 4 و رھ ك دوور و #وهو دا 1ان و 4ر #وازه و ره #ك 7 / 4وو 7ڕا ریرهو 9ھ Bدن رد / < 9 ،وهی م G 7Dھ رد دهو .B ھر# م رده 8 ، و6 4 وه ،وا ھ B # ه 7ده< از Bم G 7Dدا + دووه ،ن وو درو وه = 14 ر Aم 1ر = ده #ا زۆره +ن وه دوژ ر و /و ' 7دا ز دهده ز وا 3و 4 7 ^Dو 7ژ = 8ره ر ر ن 7دووه ،رۆ 7زی وه 4ر 4 8ر 8او و . #وه و Pری و* رھ $ #وه /ا دهرده و Bچ ر $ك /ۆز وه Dزا 3 ۆی #وه ن دهر و .B وارو ر 3 /هدا .وه و ك 6J Cوهو ز N # #وی و ،ره7 # م 4وهدا 8 رد ، ز ه زاره ھ ر A 8واز ن و 6J دووا7 # ردی ھ و# 7I ر 8ھ ر C -وه روو دات ،وه / -ك دا 1اوو م ژ $ او و 4ن و ر و 4ر 4 8ر8 م رد ان م ھ و دوژ و دا -ره د 1هD < Bو < وی و و ھ 7ری و ، ش و N ،م ه /و و 6Dن ك و < /ن و #وه ،Bز ر وهدا ^Dو زا + 6ن +.ن ' ر - ، Cر 4را ن و Aواز * ر /ا 7< 7دروو B م هدا وه . 4ر #7 7 Dزا eو رژهوه /ی #وه /ا و، ن ره# روو ،وه 7 #ری = Cده< وه / 8 # B ر ن ر ن ده ێ 9A 9A دهزا N aم 4 / 8 #ا ردی : a? / A اری ز وه 7'64 7ڕا - (1ر 8 زھ = ن ]
[
1ری = ن
د ھر ودهر د * ر = * 7ر / $ 7ا 7< $ -ی ھ N ،م هزار = 142
ن
0رهوه و ری #7و 8ره ری * -ز رهی ز وه # 1ری Dده Gد # Eوه، 1ر دروو B Bو ،ز ن در ی وو /اردی ردی 1ر د ز # H #درو وری رد /ا دروو B و ر ه د /ا ،م ره #ی اری ره 8 ،ره و 6زه ،ده ێ زۆر ھ ر ه دنG 7D ، وه H #ز #وه و ز / #ار Bو ھ ن /. #ا ده ێ و ر# Bھ و رد = < و 4ه ده .B
ری و* رھ 7< $ی دهو ،B /ارد زه ی # N 7و 7ز ؟ #هوه / 8ا #وا ی 4ده / 8ا #وا ی 6Dی / 4ه ن؟ ر #وه؟# اوه اوه؟ ر $ری وهی 4 وهی 4 / 8ا # 3وهو -ی دووه؟؟ # / 8 # ،ا ی وهر # -ھ و 7 / 8رده <7ی 4را وه؟ / 8 # / 8ی وهر # -وه ؟؟ / 8 #،رو< 6رو # H # + ھ وی 6 4 / 8 # $ - #دا ؟ ر $ری ز ژ و ر زی وز زر- 14ده #وه؟ وه ز G 7D ز م وهی زا / 6ا ....ھ ،/ # زا 7و وه /ه وه زا 6و# ردی واز 4ره هز / 8 وه وه روا $وه ده + 9 = وهو دووا #ھ ر 14 ھ Iن #واوی ھ و م 6 4 /H 4ه = و ر $ری ز و وه ژ وازا رد م ز +ن ؟ ن را ی رووی - Aا* و زر -و ھ 78 #وه = C دا- وز 7دروو Hو ه زاره /ا ك J ھ و #ا ن ھ و +ن 14ده #وه؟؟ #واوی 6 4 ز وه دوو 7Aری ز ن ھ و رووی (2 وه + * -ن ،ھ ر و رهی ز ده+ ، و وی #ن ده هزار هزاره +ن رد دهزا و هزار = /و < 7ن و وهی 4ده و ددا + * -ن ھ ،وه ده ردی دهزا ،ز وھ و 8 رد ك وچ و و 78ده و ده و چ 4 ده و aوهزاره ،/ ? / < #و ده و Bوهزاره# دهده + 7 ، رهوا ،و ده و Bوهزاره# ده و aوهزاره# ،N < / ك زا / ? Bو Nن رو ژ / #ا ھ Zرد = ژ ، Q 143
ن
و
]
[
دروو Bده ن؟ 87 د م Aواز ده ن ھ N ،م 87 ؟< - 7ر ھ ردوو /دروو B دهو /ا ھ و زاراوه ن ز 18و وهی دا .ان رد /ا 7A 7ره رو ژ Eز زار BC P$ی ده #ا وه ز ھ. ر روو ردا ) /Pه( و ،وه Tره 8 E )(metropolisو )( cityو)(town وه ھ B (و) ( HhDو)( Dو)ر (iر $ی ) ( /و)أ( IDو) 18و وهو < $# Cزاری و دا .ا و چ Aواز 94ده + 7 /ا / 8ه؟ 7ده ێ ك ھ ر زاڕو ....ھ /ھ ر ی Dزا ك 7 B وره 47 ) Bر ( ،ر E) ژ ( وا #ی ر دهز/ -ا ،Bده ێ ھ و رۆ 8؟؟ ن رۆ8 ? و ران ن 7ی ز ن 8ره ر ردی ن 7ڕی ز وه ز ،Bدووا 7< #ن ده وا ،jDن 4 .- و ر ن 7 ،Bوه :- 8 #ره ر ه د ده Nم رد دهزا < 7ن ۆ= Q أ -ھ ر -وپ وده و aD #و 7 و زھ ب و7Aری `Aو رگ وداب ه زارو < و #و و وهڕو و 4ڕی زادی و * راھ م د م G 7Dدا، #H #ن ھ و ر /ه # H # وه ردهوا دی و7 7 #ژی ودارا #واوی 6 4 رده /ا را / -ن و وهو J و #H # < 7ن و 4ری $ش ن، رد و < 7ن Bو< Cت ردی هزاره ی < 7ن و ز . #وه ردی ده 4ر Cن . ه دوو وره #رد ر /ده ن+ ، .دهوھ و وه BوJ ن و 4ن زار ن ،ھ و ن - ھ و ، دا -ران ردو # هزاره ن س وه، +ن هزاره ن ھ 7اوهی Aان و 7-را <7ش ودا ر رد ر $ی 7#ر هزاره ن < 7و <7 ھ و ر# ، هزاری <7ی 7#ر وهو ھر 8 د < 7و <7 ر ی زه ھ وه ،دووا# ووی #وه ك ده و ی وه +# N 7ن ر N # 7و ون و رز د وهی . <7ی دروو Bده Bو Aواز ن < 7ن و وو /ا ز ]
[
144
ر 7 ز د زه ب -وهی 4ه /ی ده #Nوه ھ $A 7Aره د+6 4 Eن ده ڵ د وهی وورده Aواز ن 7 ،ز وه و ارا ی ژ ده 4ی ده /#Nا، ر و = #ھ ه /ا 4روهرده وزا 6و ر1 -ی و ر زی، ده /#Nان وه ز ه زاره +وه زۆر 6 4ھ Bھ ژاری < 7ن +ی رد ھ و / @ Aا + /ه . 4و #و ودهو را Hر ز و Cا ھ. ر وهو ھ و ن هزاره +ن 7 ؟؟ -ر #واوی وه، $ 7ی ردی م G 7Dدا 14 6 4 #ا #واوی ز ن 8ر دان وو ی زا 6و ر1 -ی و ر زی و....ھ /ھ ھ. هزاری ردی م + 7 7دا# ن وو وهر $ $ ، H#وزاره، ) ا kH ،jAپ، وه Tره و - #واوی زاراوه / +ا ن ؟ و ن 7دا# ... lAھ / 4(/ا و دهورو ر ن وهر $ ز و -ز /ووه $ڕ ؟؟ ن ود وه ! و < وه ی ری # J $از و و ز وا زۆر 7< ،ی زه< ه زۆر < ا ردی 6 4 ز *ر * ر ده - ) Bر رۆژ = ز /ی ھ ،وه ز دهو ردی دروو ز ت و ره ر و B Iده #ا ده #N ر ردی 1ۆی ز وه(* - 7 7 ، دا دهز 4 -روهرده ن وز ز B6 4وه ده ت# ، اوی او دن ووه/ Nا وهی از ر ر1 -ی ك ، J ك وچ وو ر ك ن ر = و ،چ وو وهزارهت ودهز * -ر =، 3 /#ا7 6 4 ، دا دهز -و وهزاره# ر ھ 7'64ڕان و رهزا ن 9ده ، ك ھر و ك7 ، 7ڕ = ،ده رد ن و ردی زا 7 ز ردی ز و 7 ،م = Bدروو B رهزاو د 76زی ھ ر دهرهوهو < #ھ ر+ اوه ر 1 -ن ر JHن و .Pی 3 وه او دن و وه/ Nا وه ھ ،B ازی رد /ا ك </ 7ا ھ 7ری ر #دهر 7 Bدرو Hو ت <7ی دا دهز- 7ھ و ن هزاره +ن و ز # $و ،رهڕای Aوازی ز < Hھو ش. 145
]
[
و bو د وهو وهر1 -ان ا #ی ر # ج-ده Nت 04 4 7د وهو 7#ر دن و 4 8د #واوی 8ۆك ودا ن /ات ،ر # و 7-را وھ 7اوهی * 7Pری و 4ری و A 8وازه ن و * 6و وه ،ھ وڵ وN D #ی ھCری < 7ن 7 هزاری و 8ن /ات ردی – ده ن * رھ $ JHی ردی ودا د وهر1 -ان و دهو ش 7 Pن ، و راوردو 4ره ردی - Jڕ+ 7 ، H / 8وهر1 -او ن رده و B؟، ورداN ، ردی ز #ھ ر A / 8 aی #ر< ن دووه 7م اره؟ # JHی ێ د رد /ا H / 8 Nزا 6 ردی زا 7 ری و* Cو . C4 ا ؟ ی ر ز ن وه مز ؟ ۆ و # N 7ن n / 8ده و .ڵ وزا 6 و < /وهی Aواز رهی ر Cوه ده ێ 7Aر = داھ 2ێ ، @ Aن +ش ھ $و 7م ره ھ Cه وه ھ و ز +ن ز # و< /وهی رد /ا وان 7-ڕا = وه ر Aواز ن # = Cوه و +ن Jت ك I 4وا وه 6D ) ڤ( /ا Bھ و ن وه+ 7 ، وزه Dن وه ن ھ = /دۆ</ا )ڤ( )و( J ز ) # Aو( ،وه ده ور وه )و( )ڤ( J رد /ا 4 ز / 8وو I 4وا وه ) ( ا B؟ ن ھ و ن /ا )و( ن )ڤ( وو ر8< /وهدا Aواز - ،Bر + ) # Aب( ن ) ( ) # Aل( Nم و را/ -ن زا 7و دا دوز * -ر ده ور +ن ھ 7 Bو و Bو / 4 ر = ن bو اوه ك H ھر و bو اوه /ا، ر ھ ،Bزاد N Bم هزار و ده ورهوهو Aواز و8 PPن و ده ? و و .وا دروو Bرا دان وو ی C P$ی /ا وه J # D H وه 7ن - ،ر وه ده< * ر = 78ن و Tره @ ) + 7و * (/ر و* ر J # Dو زا 7و /او ك 6 ،ك ك، ؟ ن )د T ( 5 Dره ، وه ؟؟ ھ ر ك وا 78ن ده J )دN ( 5 Dم اوی * ر /ا ده وه 78ن ده< ده ی ھ 7اوهی T Pره ھ ن /#ا ]
[
146
ھ روا ده و + 7 ،B )د D) ،( 5 Dل( ده و )د -) ( $ -ل).
ر زر8
ده ھ 7اوه
و
و /اردو * ر / Pا ھ B H#ده و
،
ڵ4نو 4و / C P$ا 4وا ھ ن ز )) (cityس( ده< /ر وه وه ،وه )(c #ده< #دا ده $ ه) (chef) ،ش( و ) (car) 8ك(و )(circleو ) (accidentدوو وه ،Bھ ر < )) (cheeseچ( ن / 8و دا # = 4ده #7 وه ) (often) (tو) (talk) (lو ) (write) (wو ) (port) (rو ھ و ده وری وه)،(19 < B /ا ھ # B H#ده ھرو Eو * Bی 8 Bره C P$و 7< 7ن و 7ھ ر ز ت ن + 87ده 9 . ،B * ھ و م ده وره ر C رد ن ھ Zرۆ +ن B؟ ن 4ره ددا ده د ز درو وا ر رهدا = و ھ + Bش م G 7D وه * - 3 وه ? < 7ن .ن ی زۆر ر و ؟؟ ره $ ،ھ / < B 4 = /ر وه ھ / ی < 7ن دروو B 7 E #ز وا + * - / 8ن 8 7ره ر #و ...ھ - ،/ر * - ه # ن # = Cوه 7؟! Bو #؟ ھ7ی / 4ا و وه T 4ره و 4 3رهی 4ردا ھ و 4ر A 8وازه ن و / $ -ا # ر Bو 4ه /ی د را/ -ن . 4و = #م ارهدا ھ #وه #راوهN ،م راده را * ون # D 7ن و< وه 7ر ت B / < #زا 7دا ن E 4وهر -ا ن * رزی ت <7ی #وه ،ن رد ن ، J 7ھ و وا ی ده و Bزا 7 +7 4 ازه = D #د وه ن H #ت ز ن - ،Bر زا B رد /ا زا 7 B وهو ردی J دهD Tره و # = رد ن -ر وهر ،B -ن 7ھ و دهر 8ا زا 7 = دا زر B Bھر وهو زا J B ازی Tره و # Bھ #و D #د وه دهر ،B 8ده ێ م ر و 7 ده B 147
]
[
1ره 10) 7ھ (15 #ڵ ردهوام ،Bم وه دا 3 -ن و 3 -ن و * ز وا و #ا ی 14د وهی 6 4ن وھ و وا ن 7<7ی 4راو C = و 7Aره زۆر ه دهرده و ،B ده .B #م م ره ر ده Nت و ر# ری وھ = / د ر او ،ھ A = /ر وه ت9 ، ر $ 7دا 9A 9A ك ر ك ت وه دهز -و ر< م ،Bده 9 و ر / #7 ،Bا ھ و $ .ورده Aواز ن. ت #وه ھ Cو
:
ی رد ن 7 Aر * .ر و زۆر ھ ردوو اره دا ر 4 وه و ر 7 ن
6م ورا& %ردهو 7ره ن:
م6 - دووای < 6رووی د وه ن م 3
وه : و زا ر . -وه:
ی 4
ه B
ون
#
#
وه
و
ۆ و / # N 7ا - $ -زۆر ز ن دهدر Bو 1و زا 6رهی ز وهN ،م ھ . و ھ و 5 $ش دروو Hو #دا + 7وه و 5زا 6 وه ز ن $ 7ی رد /ا # ھ. دووه #وه8 ، $ A ،ی وی <7ی # ۆ7 74ژ دووه، - .ی<7ی وه 8ار 8ه < دی زا 6 وه /ه رد ن و رهی م زا 6وه زا 7 $ش + 7 - 7زار Bدن رد رد /ا ( ز وهدا زاراوهی ) ۆQ # ۆ7 74ژ ش ۆ A7 74و و -7 74و ۆ7 74ژ 8 ،ده ر < 8 7ار 8هی م ر د 7 ،Bھ 5 . < 7دی زا 6 وه. زا 6دا H #ت ز ن دروو B ]
[
148
* ر /ا ر ن - ،ڵ ز 5ز ردی 2زز ه زار = دووا# ردی وه كز نھ ھو 8 ، دوو ھ زارو 63 4د Aو وهN ،م ھ7ی وهی ز # * دهوه ،رد و ھ ی 7ره< 6وه #واوی دهو # دووای روو< ر 7 ر /ا # 7وه، 8ار 8هی ك Dوارهی هزاره وو دووردر هدا / 8 ی ت ،م وه 6Jو / 4 -ا ز 4را وه ،م < و <و ی 7دروو Bوه Nم ز * 8ره ر د د ھ وه6 4 6 ، ر- را # -ش ر $ری م * -ھ . /
$4 ژ ر $ری # N 7 3ز ن وه د ردهو < ا 4ر / # N 7ا ،وه < Cان و ژ $ی دهورو رو < را/ -ن و...ھ 4 7 /ره/ 4ا J # Dو دا دهز 4 -روهرده ن و .B رهوه Nوه ری ز ن ده 9ر $ی م
دووهم :را& %ردهو 7ره ن: 3 ر رۆ را ' ردهو . 4ر = ده<
#
وه و
/ا / 8
د وهی زا ر
روو:
،ھ روه ردی یز # N 7 6 41وه د رده7 ، ك Cد وهی زاراوه م د رده ش ر 6J 7و ،كھر رد # # N 7 / $4 ر ده 9ر < Cان و ژ $ی # N 7 دا وز و ر دن < دی ز و دا $و < Iی وا ن و J # Dوه ده 94 B < ا 4ر و< ن ر . ك ده و Bز 7ھ ر را - 2ر م G 7Dدا*ر زۆر 6 4ز 149
ت، /ار Eد ری #ھ ر 1 aرز H #ت دا زراوهو * ر $ن ك < ت، ]
[
ز ن ھ Bوهزاره #رۆ Hی ن ر ه را #ك وهزاره# زاڕو ن و 7P # اوی * ر $ ھ Bر 6J 7 .ن ت./ < 7 3ن 7ه ۆ ڕه. # رA
رد /ا ر Aزا زا 7 ز و / # N 7ا زا
ز ن دا ،B #واوی ردی
و<7
#H #
# 78 ،B ردی ر 7داڕ وهی رده ی ز 6 44ت ر # /ا Iوه، و #ا هزاره د و # وه م ارهدا /ات. * رھ $ز وا و # وهر1 -ان و دا
]
[
150
pJPا rP qkHا l أ' و درا
:
Aا rPوا rPا V
د
+ژA
P Pk#
Vر ا ' و H T Aرھ Qھ ه C #ھ ه ا /را PTا sل ا rP hJ * a+l# ا T + Aوا 5ه ا * 6وا jDا 6ن ا T + Aوا ا lدات و7#ھ l N Pب ا *Nر P3 # + ،ھ ه ا 5ه H# * rPا T +3ت ا Zl a@* * .Hا ،W 5kوا u H 4t # rPا l H$ا ، @ * t. #و rھ ا rPت ا 3+وره وا ، @ $ J+وأ< ت ھ ه ا /را ا rPا د +ژqkHP A وا n6 n 5ا $Jا +Plا * lH +ا /را ت ا Nد / v 8 ، +ی a@6# nl.Pا دی HTا Aل ا HD l + ا rPا د * `5ا اپ ا 5 ێ ف ا ، 6و t. iت ا 3@Pت ا 0< @ * SP J+ل ھ ا ا W+lا ر . J /5وار h* lل و< C ، +#ا `hSا ول @S PTم #ن ا /را ا ' و Aو ا ' و Aا rPا ی @ / aرا ا H T rPرھ W6ر ز /# @Sل PTا* ر و @P+l 6ا 6ن S Pھ aو H#دل ا * ر و n A H l#ر 6 Aا nا ' * 5وا Ikره ،و* ا `hSا ' BD $#ا /را ا ا V rPھ ه ا T + Aو Ss j +3 ih #ت ا Vھ ه / +دھ +PTو ا + Aع ،و ` .#ا rP ه T +A a4ا * ق وا Dان ودور ا <0ل Dات ا u.ا /H# T + Aأ ھ ه ا Hlده وا /+ر وو ` ا 0Tم و Gھ ،وو Bk8ا /را دور ` و P ` * ` .#ا ، rPو* ا `hSا ' qر Cت ا /را PTا rPا د ا وا @Psو @+ 65# Sا @ 3ت Pkوا رت ا ا lا Wا k#ل دون /ه ،و* ا `hSا ا jوا < ا B5ا Iو PTا ت / # د r ` .# وا .و D a Pl#ا/T <0ل ا 3 * `+lل ا ا 3@Pت و @ 3 l `Hوژ = ا rPا د .
151
]
[
Abstract in English
Anthropology of language and the Kurdish language as a sample theory and analytical study
Focused this study on the origins of language from the perspective of an anthropological as a social phenomenon and the main force in the reality of human social and circulated in his habits .as this evident from the power of language, in contrast to human groups in understanding some of the facts, and language are affected by the natural environment in which they arise, and to other of languages and neighboring mixing them, and took the study of the Kurdish language model for research and exploration according to the plan of scientific practice in academic studies, to illustrate the extent of the contribution of the Kurdish language in the transfer of the national heritage of the Kurdish people through successive generations for thousands of years, and how they have evolved different dialects during this depth history. The study consists of an introduction and four chapters and a conclusion chapter focuses first on the concept of anthropology and anthropology language that deals with the language as a pattern of symbols verbal show ideas, and used by humans for understanding and exchange of ideas and is a key aspect of 152
[
]
culture and civilization, and in the second chapter dealt with the study language as a phenomenon social and characterized all the qualities of the phenomenon as defined by social scientists, and a language through the channels of socialization starts from the family, and group comrades and peers, places of worship, school, media and others, and clarified the study, the role of every means of these means in the formation of language, and in Chapter III study focused on Kurdish language and origin, and how to be divided into local dialects and pointed to the obstacles that prevent the formation of the language of a united Kurdish, and in the fourth quarter and last shed light on the mechanics of unification of dialects and means of dealing with this by working in the field of writing, publishing and teaching the rules of the Kurdish language.
[
]
153
& ر( وه ن: l A ، A
،1980 ،B
1دص 551
ر
Syh
D ،a P
سا zو
ا h5وا /ر ، +T ` P< lا `</+ا T k P 2/r l A lHyاد/r ،اد ،ا lاق ،1980 ،ص.105:
aPTا + Aع،
3أ /ر Aب ،أ ' و Aا ، rPو و#ا ، * 5zP PTا 5ھ ه ،2002 ، h ،ص.163: 4ا /ر U Dا ری ،ا ' ووا ، .ا ،1990 ،`s +ص82-81: 5-د
Syh
ر
+A # ،C
،ا UP3+
Pا.
Aا lHy ، 6Sدار ا + k
،a Pا /h+ر ا ،W 6ص556:
` 6دۆر ،aد ردهی 8 # N 7؟ وهر1 -ا ،د/+k . 3 4م ،ژ ره )C 4،(7ی ،2011ل24-7 : ، Q7ری 77-ھ ن
ا ،
ر 8وه ،ھ ن 4ڕه .
8ا /ر Syhا .Jب ،درا ،1975 ، hص.96 :
ا ،j+ 3+
Hا P3ا h+
r 9ل ،ل # T k+ ،ر ا / | j+ 3+و ا ر } ،ا H +ادار د ،W.وت-د ،W.ا lHyا 6د 1978 ،م ،ص4 10-ا /
ر U Dا ری ،ا ' و
[
،ا 5ھ ه، ا
،ط lHت
Aا ، 6Sا /h+ر ا ،W 6ص.183 :
11د ر HDری /+kا ،` T +ا sل ا zوا ، . P l 3ا /ر ،ا ،1980 ، h+ص.464:
]
T HyP
Aا ، lدار ا * l+
154
12د ر T /+kف 5 Hy# ،q Gت */ر ،1970 ، h ،ص.161 : ا
aPTا + Aع ،دار ا nا ، l 3
13ا /ره د ھ ` ا 6ور a Pl# ،ا Sوا ز +T ،jن ،ا ردن ،2005 ،ص. 18 : < Hhك ،ا اد ،درا 14ا /ر T +Pت ،وت H ،ن ،2005 ،ص.480:
* ا e@ +ا /+ر rAا*
15د .ا /+ا # ،` PJر } ا د * ا •kره اوا ، T Hyوت H ،ن ،2007 ،ص.105 :
،دار وا ` . P
ا G 4ا* ،ا /ار ا l 0
،دار ھ و . P
ز ردی و 7 ز ،رده 16د 7ره رد نا ،دهز -ی 8پ و bو د وهی راس ،ھ و ،2008 ،ل.106-105:
17د ر و م ا +'lن ،ا `</+ا ا ' Nووا ز ،jد ،W.ر ،2002 ،ص.29-28 /+k 18اص326-324: 19زادC P$ی
155
ز # s0< ،ر } ا
ه
، Aدار اNھ
د و د ن+A # ،
T H$Pوا . T PT /+k
ر *7و ر iو رهوه /HT /ا 5در دهرو ،E ر 4 8 ،دووهم ،رد ن ،2005 ،ل22-10:
]
،،
ز
[
د ردهی دوا و وه ن ڕوا ی )
دا ــ
157
ی
ردی وهك
ری ان ژ وه (
ا
]
[
!" ن و ھ و و وری و و د ردهی و (هران و )*+را ده ن .د ردهی دوا و - ھ ی ھ و و ڕا وه ،م د رده 1 34ی د 3 ،ش ﻟ ﻟ ر 8وھ ورهھ ش 4ی داوه.
دی ر ﻟ ر ی ڕا # دا و ﻟ ر ا د " ،وا ﻟ و & #ره ' ده وری رھ هدات و رھ ا وی رهھ و ھ ره ارا و , ی ردی ﻟ ر .ك ﻟ و د ردا ر دا ھ وه روو رووی و ﻟ ر ی ﻟ ر ﻟ راورد #ﻟ 34 ﻟ 2+و- 34 رد ن م زۆر داری 2 +و - ﻟ ری ردی داری و ,ه و وهرۆ 8
رده ا دهژ ،8 ھ رده ی و 1ای وهش ،و ی ردی ﻟ م دوا دا و* 2 ; :وهی & < ن 1اوه، وه وای 1د ره= ری ھ ی ھ -ورده ﻟ ری زۆر ﻟ درهوهی رد ﻟ ر ن ,ه ك ردا " و 34 ڕا م ر ڕا ر وه ،و ھ ێ ﻟ و ڕا ر ش ﻟ ھ ێ ﻟ ,ه ن و ی رد وه ھ وه و ھ ێ ر رووهوه ر ری ر - 1دن ر -ھ وه ،و .ز 1ﻟ ,ازی د ش ر ر و ; ژ 1رھ - وهی ر@ وهی ده 1ت ﻟ ڵ و داھ 1-اوه دهره روو 1د وه و 1 ,د وهی و ردی .م ( -وهی 3ھ و ا ر@ و ده وێ و ﻟ ھ ێ ﻟ ر@ وا ی ڕا ان ر +ه 1 ,د ی و ڕا ی ھ ر وه ھ ھ و ی ردی روو رووی وێ 3وێ و وه ا ھ وه@ ، وه ،ھ ر < ﻟ ھ @ 8, زۆر ﻟ د رده و 2ی ; 8و, ( -وه ﻟ و د رده و 2ده ا 1ێ ﻟ ر ی ' ا .8 ھ ره
]
[
158
رهھ $ه * ' ) /1
%وه
و د ر &'د
%وه
و* #ﻟ د رده ھ ر ﻟ 4ڕا ،
وه 4ی (هر 4ازێ ) رژ و و ن ،وا م 4 4ر 1د وهك د رده دهر و -د ره
م ( -وه ﻟ 1 4ی و ر =1 وهك د رده رھ ا د رده روه4
ﻟ
ﻟ را ا ھ ;(ارد و ر ده ر وه ا ر ردی
,
+
( &
ن
ر
ر و 1د م د رده 1د .
ﻟ ری و &
وهی - Bژ - ( 1وه ھ م ﻟ م د رده ھ ر@ وهی ر & < 2وه.
8 2ﻟ د ردهی دوا و - ی ردی.
- *4ڕووی دهرھ و 2 /2ھ و ان ر م د رده ر ر ی ھ م ﻟ ڕووی ر -وه و ھ م ﻟ ڕووی ر -وه. /3ھ و ان
159
ره ی ی
%وه
ھ و ' ( -وه ز د ﻟ م 2 ,ه وهی < -دی .دوا& ر ڕ B ھ و ھو ( -وه ﻟ م 4 #ی 4ارهوه "4 +ده -وه-: /1ھ و ان د رده ﻟ
دهھ .#A
زا + -
ه ی
ان وه ن ﻟ
ﻟ ری و
(هر 4ازێ م ' " و Cرهی و
و م د رده و زا - ی رد ا & دهھ ،#A ی
ردی.
]
[
%وه
)'
ی و+ 1 ,ا ھ و ( -وه ك + ی ده ردرێ .م ( -وه ﻟ ا ' م دهدرێ 1 ﻟ Dك م ( -وه ده@ @ ار@ هی @ 1 F 1E ﻟ رهوه و # 2ﻟ 4ر F 1Eو ( -وهی 1+ا د ز د ده ت و ﻟ D ی رد ا ﻟ ری ﻟ د ردهی دوا و - ره ھ ه ی ر هری D واو ر و ر ﻟ 4ا ده ﻟ ری و +ه ری را و , 4ھ ﻟ زا - ان وه ا و ھ . ﻟ
ھ
ره
ﻟ را ھر ھ ;(ارد ھ ررا
ھ %-ارد
( -وه ی 1 4ی ز د ﻟ اری و دوو ارهی ا و ش 1اوه و م ( -وه و ی و
,م..
و* =Gه و & راو& رن. م ھ ;(ارد ا ھ ره زۆرن 3 ،ش ﻟ ھ 1ی ھ ر ﻟ ( -وه ك ﻟ 4ڕا ، -1 1ن م ھ ر 3ن ھ و، دا م ی 4ارهوه -:
/ 1ﻟ ر وه ی ﻟ ﻟ ری دوا و - زه , وو ا ده ." 1-
ان د ردهی , ی ﻟ دۆ4 واوی و وو ی رد .ﻟ و @ ار@ ه دا ﻟ ا ر ھ هدات، زهق و ر@ و ,ه م د رده وو داده ،" 1
ل ﻟ 1و زا * ( -وه ھ / 2ﻟ ر وه ی م ھ ره وای ﻟ 1 3د ' م دراوه، رهت م د رده ردی م د رده . و 1د و ھ ره ر, ) رژ 3
]
[
ی
160
* ھ ره /3وه نره ' &
م د رهده رھ ا . 2 ,ه
14اوه ڕوو ،و
و ڕا ردی روو رووی ی /4ﻟ ر وهی دهزا Jوهك ر 4 وه ،ﻟ ر وه وری و ﻟ ری و #ﻟ دهرھ و 2 و ڕا - Bژ 1ره ' وه (هر ر ر ﻟ ر . رھ ا دوا و - ره و ر@ وه
,و( & ی م & /1
وه دا .ر .س 'اون
ر )(culture
زۆری +راوه و ھــKری 4 اﻟ ر ﻟ ده @ @ * ﻟ راورد 4وه 4ر 1 Mدووه و وه ; د زۆر - ( 8 1وهی ﻟ رهوه 1اوه1 .وس ھ 8ﻟ « م ,ه ی 4ارهوه - +ی ﻟ ری 1دووه» ره ك ا 3 ; #ی ره= ری و 1وڕای وهر 1اوی » روو ده وه ره= ری 1ۆ د ،م -+ ; (1) «. ﻟ ژی & وازی ره ھ و ﻟ ری وه وهر 1او ﻟ ڵ ره= ری Oو ده وه د وه ر ی 1+ۆ ی ا -وه ﻟ وه وه 1ۆ G +هوی ﻟ #ده ن ) .ردن ر ,ل(ـ .ﻟ = رھ ا و 4ا م ,ه - +ی ﻟ ر ده ت » :ﻟ ر ھ و و , ده ازر -وه ،ك ,ه ,ه ی 1ۆ ﻟ ژه ھ ر ده 4ازێ < 1 2ی و @ رھ - ﻟ ژی ،م ره Kێ ن = 1ون 4د زا - 2 ﻟ ر زارهوه 1درێ .وا ﻟو ﻟ ر 1 + .Kا دا(2)«. ره= ری 1ۆ Pﻟ د ر 1او ھ ،و ر ی G +هو ن ﻟ# 1و+ ا » ھ ی دهھ (3)«.8-ھ روهھ ﻟ ر ﻟ ر ی رھ دد ی ده ن ،و و 161
]
[
ر @
ز ن داده ." 1 +ه ی ره Kی ده ازر وه *3 Q واو وهر@ ر 4و و ز و وهر ﻟ 8 < 1ۆ Pن * + 3ه ی د ﻟ & ر م < 1ۆ Pن 8 ردهھ ،8- 1درو " ھ و و وهره ن +ه ی ﻟ ڵ وهرده 1ن )وا ز ن(، ,ا ود ﻟ ھ وار 1دن ،ده Rرز 1د وه ،دا 1دن و ده ن و ﻟ م +ه ﻟ م و-+ 81 ن وهرده 1در (4).8 دا 1,اوه 3 & ره ی ) وارد و 1ۆ -Pا #+ 2+ده 1در " - + ده ﻟ ر Oو -2 ت)*( ده " » ﻟ ر ن ,ر Sر(ـ ز ﻟ 1 4ی زا * نG ،وا ن، ﻟ 1 1ا= دا ھ1ۆڤ ید ھ ر CU4 ،ت ،داب و ر ره Jو ر " و و ا ن(ـ Ralph ) . ی وا ی ھ ) (5)«.را W ا وهك ده ا 1ێ 1 #ازی ددی ﻟ ر » M +دێ ﻟ + (Pidingtonا 4دی ' 1 1+ #+وه و ژ ھ وه +او * ی ﻟ ر و -+ ﻟ ڵ ژ -دا درو " ت (6)«.ﻟ ژ 1رۆ-, ددی و و ﻟ ر /ی ھ و و ده ا 8 A 8 ﻟ ر ن ھ -وه 4ی و ﻟ ژ ی در (هدان 1ۆڤ ﻟ -Eو وه ,ه د #-و ﻟ ر 4 ا (وو @ ار@ ه و X C ی و+ ات ﻟ و و وهرۆك ره= ره 4د #+ده ' .#- ا ژ ن ده زهر #-و 4ی ﻟ ڵ ژ -ی
دووهم /دوا و اﻟ
ﻟ را ری ڕا دوای داھ - ھ 2 ده زه 4د ﻟ زه -ی -ﻟ ژ ر@ ، *3 م = 2ره زه ی ]
[
ری )(cultural lag 1922و Sف1 ; .W .ن )(William F. Ogburmn « 4ی *4ڕوو .و +ا و « ڕا دد زه ن د < -رھ وه ,ه ده " 1وا و ی ; 1ن زۆری داھ -ن ره ن. ' ا ھ ی G:+ا 1 ,ازهی زه ده دان و ھ ر داھ - زهدا = 1ده .8 كﻟ ڵ ھم ن 1ۆڤ «دوا و - ھ ر *3 د 162
و,+ن
ی ددی ﻟ ری« ود 1ده 1ێ .ھ روهھ ڕان ره ﻟ ی ددی )زا *" ،ھ و 1و وهڕه ن( ,ه ده (7)." 1 ﻟ
ﻟ ری 1دووه م ,ه ی و Sم ; 1ن = ر ; ی ری دوا و - #ن ھ ێ ﻟ وه 4ی 4ارهوه - +ی م د رده ده ت » و و @ ری و ھ و ھ ردرێ، ك ﻟ ر 34 ده@ #و ﻟ د دا ﻟ رادا ،ﻟ ان و 34و 34 ' ی ﻟ وه .دوا و 8ن دوا و - ﻟ ری د ا ﻟ 8ن دوا و - ﻟ ر ) cultural دا K - 1 #ﻟ 4 ﻟ ری ﻟ ری د ﻟ ری ﻟ 34 34 ،(dynamismدوا و -ر (ه ره هردا #34ن رھ ی ده دوا و -ر (ه داده 1ێ و د ،و زار, 1ۆPــ ن زادهی ھ ا ,رهو 4دی و ﻟ ره ، ددی و ددی ﻟ ر ان 34 ﻟ زه دوا و 8و دا Gا ی ﻟ ری روو دهدات ،ﻟ ر وهی ھ ر ك ﻟ وه ،د ردهی دوا و - & واز و د 1 ،و, 34 ﻟ ر ن ﻟ +ه ن 34 * ن ﻟ 34 1 4 M 34ا ; ن ھ ،ڕا ھ ﻟ ر& 1هی < +ی 4ی را ; ر و ھ ر #34 د ره Rدا وه، ڕدراودا ﻟ رادا 1 4 ،ا ان و 34و 34 +ه ی ﻟ ﻟ ری ﻟ 1هدا ﻟ دا M دوا و - د ر 1او ده ڕدر " ،ﻟ م روهوه ده "(8)«. ڕا ﻟ رێ ﻟ ڵ M S ر 34 1وس ھ + . -ا ﻟ ری ت ،ﻟ 8ن دوا و - ;Kوێ و & د 1 Cﻟ D ا ڕا 1 4ا ھ ،ﻟ ﻟ ر ن Sن روودهدات .ھ ێ ﻟ D ردر 3 .8و ،زاڕ ،ر، وD ا + #+ 8 د D #, ا 1 4ا ده ردر ،8ﻟ وه، ﻟ ژھ ی داھ - ڕان ﻟ زاڕ ،رهو 1 . +ۆن و ﻟ ا + #+ 8 دا زراوه +روهرده ن ك دوو@ ری 1ژی، ﻟ ری وهھ #, ،ا ا ،دوا و - وان ﻟ وه دهرده ون وه .م =1 ی 1 ,ی ن # ن .و 1ای زاری ر ،ھ " #ا ھ و ھ -ﻟ ڵ ڕا 1 4ا 163
]
[
وهش ،ده ا 8 A 8 ده ردرێ(9).
ﻟ ری
,ه ﻟ ر دوا و - @ وه .زا ن وا و -ی ده د Zان ﻟ ره ددی و * Kار ده * ن .م Cره Zﻟ و 4وه ن. ﻟ ری دد ﻟ را ت ڕا
ددی 1 4ا 1ﻟ
ﻟ ری
ددی
1اوه وه - +ی 2 2 ن ھ ێ د < -را 1د وه 4د ,ه و ) -Eوی( ﻟ 2 دده " 1ھ ی دهر و & - وهك 2 م@ 1د وهی -ﻟ ژ ی ێ(10).
ا 34 ﻟ ری » رودۆ4 د دا دوا و - ھ ر وه ھ ﻟ - + ھ ی ش ده ردا د "، ڕا ن د 34 ﻟ ر 1 4ا 1ﻟ ﻟ ری ،و ھ ێ 3ی ڕا 1+ۆ واو ری 4د ھ و ڕا ا .م * 1 4ا & وازی ﻟ ری دوا ده وێ ،ﻟ دهر ' و رھ ا ھ ێ 2ﻟ ﻟ ر ی ھ ه ,وه ی دوا و - ژه دان و وه ی ردێ 1اوه وه .ھ روهھ م @ دا S+ی ' ر 1د ﻟ ردا ھ ﻟ ده ان 34 ﻟ & واز«)(11 ان ره ' ان ﻟ دوا و -زه ھ روهھ )ه .ھ رت(ـ .ﻟ ﻟ ری ﻟ ژی ده " »دوا و - ﻟ ژی وﻟ ری +ره ﻟ ری ن دوو ان دوو Cغ ﻟ +ره ﻟ زه وG رهو1;2 +د ھ ر @ 1 ,ی ا* + ی ﻟ ری & واز، ی ھ وان ،م و Gه ر 1 1ێ و &+ # ' ر@ و(12)«. دار د ر ر (ی وهھ < ﻟ ر ر; ﻟ و دوا و - ﻟ ر ;1 8 Aدوا و - و ' یدوا& ر ی # د ،و ﻟ ر، 34 ت Kهی ده و د ی ﻟ ر ده وێ ،وه و ت ﻟ ر 34 . + 34 ﻟ ]
[
164
ان و 34ی ﻟ ر درو " ده " دوا و M -ﻟ ،1م دوا و -ش زۆر ی ت ھ ی داھ - 34 ﻟ ر. م ڕا 1 4ا ﻟ 34 ده ھ ی د < -
راورد ﻟ زه وه
م /وه )(Generation وه ر
ﻟ @
زا ،
ﻟ
ھ ی وه و وه 1اوه.
زا * ش ﻟ & وازی ھ
ن @ و دهرده وێ و-+
1و
م دژواره، ر ﻟ ڕوا ی Zوه ا وهی 1+ری وه @ ﻟ و Gی ان دا Mو وك و « وه 1 2ده ا 8 A 8 ,ه *" و \- + ان *" ا ; ون ﻟر ن ،م ,ه اێ #+ *" و # \- +وه 8و ت ھ ر *" 31 4ن ,ھ ی +ی ژ وه .زۆرێ ﻟ 4ن در (ا ده 4 ن«)(13 #وهن1 + ،ه ن و دا1 +ه ن و 1 +ه ن 4 ،ن و -ا ده د ی » Zره زی ﻟ ری 2و ھ روهھ (ووزا ن +ن وا وه ك ێ ﻟ ز <- , #ه وه ھ ر ده روا ت ﻟ دهرده وێ(14)«. ر Kﻟ ـ ـ -س +وا ده ا 8و ﻟ ژ ی وهدا 14اوه ڕوو @ ار (1
وه
(2
وه
ی
(3
وه
یX C
ژ ن.
رده
(وو
وه وهك (4 ده ت()(15
ی @ -و -ره
K4
ﻟ
.
رده .M
ﻟ را ا و ;- + ره زا * 165
8 2و ﻟ ا وا ی -:8 ر ;- +
ی
ی ره و ه 3 ،
)
رل
< 3
ر Kﻟ 1دو م، ری
ر ; را
-
ھ 1ی # +ا وه ]
ی ی [
& "4ﻟ ر ده 1 1 +ﻟ Dن 1ۆ-P @ ی K4 1 +دا 2ا -ن & 4ﻟ ر ده وه + ،ا 1ی ری دووهم م وهی ﻟ ھ وان ز رده ،# - +ی وه ده ن وهك م و @ اره ری ره ' 3ﻟ م ( -وه دا، & 4ﻟ ر ده وه.
وه و ﻟ ر #& 1 ن
4ا م ,ه - +ی وه د ه ت ردن ر . ,ﻟ = رھ 4د ﻟ 2وهك ن ,ه و ده 1 » :#و+ ڕاده ك ش ده 1وه وه Kو ھ روهھ ھ و و ا ی ﻟ X C ا 8 A 8وه 1 ا ﻟ دا Mو (16)«. ﻟ ھ ن +و ن وا ھو ش و ھی ;ت )اﻟ( K ا ده ژ ێ و ھ ر وه 4 .وه و X Cوه زۆر +ه ڕاده د . وه ﻟ را ; ر ;ت 4 دو -
( ارهم/
ی
ردی )(Kurdish Society
ڕهﻟ @ 1و #+ﻟ M 4دهزا # M+ 1ۆ ده #ﻟ و رێ ده نوھ ر مھو ر , ا ی و ا# # ك و ھ @ ،# .
K Sی1ۆ-P ر ده ن .ه ك ده 2+ش رھ] ا# . درو " ده ت(17).
وارد و 1رك 1ژ ن ھ و ری ھ و ری < 1-ێ د .M , 8و ھ ،#ھ ] 1ۆڤ
و
«ﻟ 1 4ی ھ 1ێ ھ ورهھ ده ا 1ێ #دهزا ،8و د ر 1ا و ردهوا 8و 4ن ھ 1ی ,ه ژ وره ،و@ ك 4د Dد , ،ر : &^ ھ ر وه ھ # , & #ره \ * + وه ك " = .ری د ر ر وه 2 ]
[
و
166
رژهوه
4ن ﻟ ری ھ و ش 8و = ری ھ 1ی & _ ,رۆن +ا د ھ و ,ن Kا (18)«.8ﻟ D ھ 1ی (وو ،ﻟ ر، ی و < +وه ﻟ و »دهز ھ و ... 8, ن و ز ن ،و , #ﻟ دا زراوه د، ك 4ی و -ده 1درێ وره 8 1دهز ی ھ ر وه ھ و دهز دهزا (19)«.# وا دۆر ھ Kا دهڕ - 1 ن رۆ-, ردی 4وهن M 4 ھ و در (ه
ھ .
رھ
; +روهرده و = 1 1د ا +ا « < .3ﻟ 4د و _ و رهزووه 3ن ك < ھ ور 1هی و، - و ھ Kا دا 3ﻟ ری 1 -د د 3ن ﻟ ن (20)«.ﻟ ژ 1 ھ] < +ون و و= ر ی ن 1د ده ا 8 A 8 ی رهوه و -+ ا دهژێ و ژ ره ك 1ۆP ی ﻟو » + 1 واوی ورده ﻟ ر و رژهوه ی 2 ;تو ﻟ ر ت در (ا ا ن ده وه .ھ ورهھ م ت و ;ت 4ی رم و 4 4هی )(costom وهی 4ی ات.
ره م :ھ
) :2 ,ڕا
رھ $ا وه ن ره
1
1
دوا و ی ردی:
ری
و
ان
ن )(Social Factors
)(Social change ڕا
وهی Kا 8رۆ ره 2 ,ه D ﻟ ری ان وه ن @ ه وه * + رھ ا د ردهی دوا و - ده 2 -ن .8 ڕا رو 2 3 وه ھ ێ ﻟ 167
]
[
ﻟ
1 : ڕا ھر ,ه ك رت رت ﻟ در (ا X C &;Gه #- ; ,ن دهر 4د دا زراوه
M 4
ڕا
ﻟ د رده 1-او و و 1اوه ن ﻟ وه 4ی 4د در (ا ژ . ده ا #ڕا Mدی ،#-و دهر ' ژ ی ; ت(21). ' 1
ﻟ
ده ن 3و ، ' ر زۆرن ردرێ ن ; ت ﻟ وا رهت ھ و ر 1ی و ھ وره
@ * زی دهز ی .ھ 1وا - 3و ﻟ ده ز زی ڕا
،
ی ڕا ورهھ 3و ك ﻟ ڕ ھر ی 1960ڕا و 1وا - ر داھ ت(22).
4نھ ; نژ د ی دۆر < ،Jد S ,هی د ر ،وا ، ` Cدهره "دهرهوهڕا" ﻟ #- ,و ن ھ 3و ر وه. ت زا 2 ر وه & #دهھ " Aو د Bازا ﻟ دهز ی G 3ر دهده 8 نو ھ ر ،ر * ن ،را دووره +ر Kی ﻟ G +هوی ,ه ﻟ د 1زه وه و ن ھ ،چ M ,روودهدات؟ 3ك < ﻟ ھر & ھ ورهھ زۆر د Aد دهدو 8 ن، وه ﻟ ر 3 3-ن ده ن ،ﻟ Oو 1دن و روو روو وهی دۆ 2ﻟ ﻟ ر C ,م1 .ده ن ھ Kواو و ر و ،8وان 1اوه وه ر 1Bاون(23). دوور ده و وه ﻟ Dی ی د ،و 2+و 1ﻟ D دهدهن G +هوی ﻟ 1اون ،ده 8 -دوا و M - و رووی G +هو 1دن ﻟ ر * و روودا ھ ر ڕا 2 ی رھ ا د ردهی دوا و - زهی - *4ڕووی ھ و ر ,ه و ھر ]
2ڕای , ن ﻟ [
ن ﻟ را
ھ وهی 4 . + ان و دوو
ﻟ ھر ﻟ ری@ ، .
نﻟ ر@& وازهی ﻟ
ھ
،وان ﻟ ر ری ی و ،8 ر 8 ا رهت وه 3ن # ڵ و دU
دA ڕان ﻟ و 1اون و وه وه دا روو دهدات ﻟ ,ه ن .وا ; ﻟ وا و ڕا ھ و ا
ڕا دهڕوا 8
& وازه 3و " 168
(24)".ﻟ را ا م وه Fی U3S ر * * ن ڕان دهر ' ( -وه ی 3راده ك ھ ێ ﻟ وا ` Cت ﻟ 4ده 1ێ، ر ** ن ھ و و ﻟ ری ان وه ن #,ﻟ د < -دوا و - @ ان وهی ن و زهدا ھ .و 1ای وهش، #ﻟ U3S ﻟ ھ ره ره ,ه " ڕان وهك *; " ) + (Nisbetا وه ر@ وه ده 1ێ (25)".ر@ و - *4م @ و 3 +ن ده " دهره وری و ﻟ ر ن ز 1ﻟ و = را وه و و ڕا وه ر ری ﻟ ر وهوهی دهره ﻟ ر ی ر@ وه ده 1ن ن ده ن.
5 /3.واز .و
ی
1
)(Social Trust
م ا 1اوه دوا ,ه و وهرۆك ,ه اﻟ ده م < ﻟ م @ ده ی دوا ا #م رێ، 3ی @ " 2 زۆر و ر Oو +ا ت , :ه Gهو ا @ ن @ @ #-, » 4 8 ; 2+د د -و ﻟ 3ی و ك« و د -ون 4د ڕا #ن 4 ،M ,د د -و F » 3ن«ـ ز A3ا ھ (26). ﻟ ڵ @ K + 8 ; 2+ه ره= ر و ھ * و د 8 ; 2+ ، 3 ،و د -و زار, وه ك دا Mو وك ر@ وهی 3و دهورو ری اڵ ﻟ و ی ﻟ @ ار@ هی M +دهھ @ ،8- 3ی ره ر ده ت ،ﻟ ھ و ره= ره ا "2+دا Mو و ده ،# K 4ا ا ژ ن دا Mو وك و ^ ﻟ +ه 3ی @ Dك و و ﻟ وا « ,رۆ ، 21 4 " ،م م ھ ا ا ،ﻟ وا زۆر روون1ﻟ زۆر Mﻟ 1و +ن ،زۆر اﻟ ر -ا دا Mو وك ده ی ر * داری ھ (27)«.ن 1ێ 3 8 A را 1دوو A 4 ی & رێ @ ت ھ ; زودا ز ﻟ = زای ) 3 +ا ا ،ن ده - ,ا و ھ روهھ ;تﻟ ,ه ش 1 -,اوه، 3 ردهوام ﻟ M ھ 2 Kﻟ ڵ ﻟ -و ا ھ ﻟ را ; ر +ه 169
]
[
@ ود 1 1دن را و, 4 ,ه رده ن ده 4د @ D 2ﻟم 1 + 3دن , (28).ه و ر +ر1 ,د ،وا * + ﻟ دو ی زهدا ڕا Mﻟ ن روون ده وه +ره 1ا= ی رهوه وه، ھ نو +ه ی دا Mو وك و -ا و . +ر ا )(pre-tradition ر ر 2 +و 1و ﻟ رده @ ھK +،ه نو وك و -ا +ه ی دا رده ﻟ ،#; 1 4وا ﻟ و و@ و #و 3 1+ی -و A4 & 1ه و @ ار@ ه ﻟ ر رژهوه ی زهدا م +ه 1دا .ﻟ ن ده ن ﻟ ڵ 2) +ﻟ رﻟOC E ;تﻟ ردا ھ وه راده ك را ی رد 2ا ھ ﻟ ر& دا رد ن ﻟ و @ ،2003 دوای دا - )+رژ 2 + 3وی 1 Eاق ﻟ ھ ێ &ر زهدا 1ا وه ر دو و ﻟ ر و ھ و ر رووی ﻟ ڵ ده 1دن و دوا& ر .م رﻟ 1د & ر Mﻟ رﻟ را و4 ش وه ،و ا ھ- و K 4ا ر ره= ره ر ری ﻟ دو ی زهدا ھ ی ڕا ن ھ ،#وا د -وه وه ر ن دوا و - ن و +ه +ه ی دا Mو وك وه. و ﻟ ری ھ - وG ن ھر @ زه ا، ،Kﻟ د ی 3ھ ،ﻟ ا ھ ،#وا * +ز 1ن ز 1ن ﻟ ڵ - , ن و و@ ن ھ و رﻟ ﻟ ا A 4 .+د1 و ِڕوو ڕوودا ) (Face to Faceروو دهدهن ،ﻟ +ه ﻟ 1+ﻟ 3 ر@ و * + 2ا ،ر@ وڕوو و ر 1وو ك د م ﻟ و ھ ، 1و, ,ه م 3 @ ، زۆر ﻟ ك ن ﻟ و Gی - , وره و زه ا +ه 1 1ﻟ ڵ +ه " م +ه دوور ' م دهدرێ و +ره 3ھ ﻟ ر ی * ڕوو ڕوو ن ھ * + ،ن -, ھ ێ ﻟ ی رد .ﻟ م @ ار@ ه دا ھ وه(29). و = ار ھ ی و ش ی زهی ﻟ 4ا ھ 1وه، ر و 3 ی دوا دا ﻟم@ و ور و ﻟ ری و ڕا ]
[
170
2ھ 1ی ,ه ر ا ھ وه ،و 1ای وهش ،و ڕا م زۆر ره= ری زه ون و ا رم و ھــ ی ;ت و ر ر ر ی ی ردی Bژ 1ر ر وه، ھ ی درو ; و وهی زه ا ھ -وه و ر ره= ری ا. ان وهی زه و ﻟ ری ﻟ دوا و -
.
دووهم /ھ
) :2 ,ڕا
ره
ر
#
ن
ری
ردهوام &# ﻟ ری ك ﻟ و @ ڕا زۆر ی و د رده و 2 @، 2 ن وهﻟ ری و ڕا وه ز 1ﻟ ك د ھر ر@ وه ده ." 1
4 ره \ و ی ﻟ وه
اره ﻟ ره ﻟ وهر@ ر4 ﻟ ری1 : ڕا " ﻟ Sھ ر ن ن ڕان ﻟ ﻟ @ ، -,ڕان ﻟ ﻟ ر ﻟ اری ﻟ ری دوا 1 ن ،ھ و م ڕا ر ر 2دار و ھ ن روون ده وه ﻟ ری ود 1 1در " (30).ﻟ 1هوه ڕا #, دوو ,زۆر ﻟ ك & دان@ ، ﻟ ری و ڕا ڕا ڕا 3 ی زۆر و دا 2ان ن ﻟ ڕا ڕا ﻟ ﻟ ری ،وهك وو 3ن ،را م ڕا رۆ ژن ﻟ K 4ان، ن. ﻟ ر ن روودهدات ك ﻟ اره ره م زۆر دار 8ﻟ و* و وو دا ھ و دا زراوه ﻟ ھ ێﻟ Sھ ر ن ﻟ رد ن @ ه ڕا وه 8 ش ،2003 1اق ﻟ دوای رز ر 1د ی زه و ورده ﻟ ر ی ردی م زۆر ڕا ﻟ ر 171
ﻟ ری ی ردی ڕا وه 3 ،و ،داری ; تﻟ ردا ھ وه ز 1ھ ی ھ -وهوهی ردی ،ھ روهھ ده 8 - ;,ھ و ھ و وه@ ، ]
[
وهی زه و \ ز و ده ت ،وهی 1 + ی ھ و ر وهی ن ز + 1ه " و + +ن
ھ و ر دهرۆن@ ، 4ن.
D 1ا رده
ﻟ «@ * ز 1دن 4د ﻟ ری 1 ا 8 A 8ڕا ھ ر وه ھ ش ن ا 1اوه وه ﻟ ری را 1دووهوه ,ه ز و 1اوه ن ﻟ راوه ﻟ رھر 1 &Kو و ھ روهھ - *4ڕووی ,ه ﻟ زهی ﻟ ر@ ، ﻟ وهر@ ر4 ﻟ ری 1 ،د ،ڕا راوه و (31)«. ده & - و ﻟ م ر 2وه ھ ێ ﻟ و ڕا ﻟ ر 34 رهزا و ی ھ ێ M 4و ھ & Mر ی د ش ده -د ه & - + 4دی اری ﻟ ر ا ،ﻟ ،ھ & Mر .ﻟ 1 - +د 4 ی ردی 3ﻟ ﻟ ر ن روو دهدات، & واز ڕان ﻟ 34 -Eو ن 34 ﻟ ر ن روو اوه ،ﻟ 34 و ڕا ی ﻟ وه و 4ی وهك ﻟ ری د دد ن روو -داوه ،ﻟ 1هوه دوا و - ر@ و ده و ". د رده ك ده 4ڕوو و ر ر
:3 .ر ۆ
را)
$ن
رھ $ا
دوا و
ن وهك را ا -وهی 1ا ،1و ﻟ وه ره ده #-ﻟ @ #-, دوا& ر ن. ر
ن
ﻟ ری و ن وهك دا زراوه را ش 1د ره= ری -ا ن، ﻟ دوو " ,ه ده -:" 1
رۆﻟ دوو & ری
]
[
ر
#ﻟ دا زراوه ﻟ ر و ھ ﻟ ری و 1ۆ ,ا ' ﻟ و ر رده زهی ره= ر - *4ڕووی د Sﻟ ﻟ @ -,ن ده 1 - , -هوه و ﻟ
ری 1
ﻟ
ره ﻟ وه وه ی رهوه رۆ و ﻟ ر و ھ ن و ھ ر ^ ر @ و ده " 1 ره و ﻟ ر
172
/1ﻟ ده و ه و
1دن
: , ا = راھ م ده ت. ا:
/2ﻟ ك ﻟ ﻟ ر ; 3 1دن و ردهوا ا = راھ 1د ن رۆ 1ان و وهده < + -
ده و
س .4 +
ھ Kه ك ڕا
ا -وهی 1دن 1+ۆ و د وه وه وه ﻟ ر و ھ روهھ +روهرده 1د & وازه ن(32).
وه ،وهك ن ) ھ و & ره را د # ، زار, 1د ر " ...ھ ( رۆ رۆژ ،d ،و راد و ﻟ = Kن و ده 4ڕوو ﻟ ر و ھی و & ر Mﻟ ك ده 1 وه -اڵ و زه ن و 1د ھ ی را و4 ,ه و ھ و رم و ﻟ را ی ر ر ن ﻟ ر ده& #دهھ #Aدوا& ر ﻟ وا ده Bڕوو & ر Mﻟ & ره ن ,ك ﻟ ڵ ھ و م را ھ ی دوا& ر ده درو " ت و ر . 2 ﻟ ری ان وه ن رھ ا دوا و - Mﻟ = ره زۆر & وهر ن وهك «را +Kا نU ،و 1اوه ن و Pره ن 1دن ده 4ڕوو .رۆژ 1 ده 1ده ن و ﻟ 1ۆ زه ; ت ﻟ = Kن و را 1و+ ن ،رۆژا ده - 14ژ 1ود ﻟ #وهر 1= - 1اوا د' وه -اڵ و زه ن ،و& وا ن ' ،ن و 1وا 8و & وازه ن ،ﻟ @ -, ا 1ێ وه رهت 1وه ن ده 4ژ 1ر ر وه و 1وڕا #ﻟ زا ری و و ; ) 84ت ھ و ر ن( & وهر ن را ز و ری @ ار@ ه ده از وه«) (33و ھ روهھ ش = راھ ﻟ ر ن را1 Pد زا ر ن Dی 1ان ،و Gوا 2 - ر Mو 1ۆ ده 4ڕوو(34). كﻟ زه و ھ ێ وه ن ده از وه ھ ن و ر K 4ا و & وهر ن و رم و ھ و 1و @ و ی ده B & ر .را د و ﻟ ر و ورده ﻟ ر و ھ و ڕوو ر ره 173
]
[
ی ﻟ.4 + # را دا و & وازی ﻟ ڵ رم و ھ ی ردی ﻟ دوای دا - +رژ 2 + 3وی و* ﻟ ده ،" 1 ن روو ن ﻟ وه & وهر ھ ی را 2003 1اق ﻟ @ هھ ھ و رم و ﻟ ری & & 1اوه وه و @ #-,ﻟ @ -,ن روو ﻟ ره= ره 4د ش ر وه ھ وه ،و ر ر ن ده " 1-ھ ر ﻟ ,ازی & Sرگ ﻟ ر - 1وه 1ه م ددی و ره رھ - ,ازی 1 *Cدن و ,ازی -و ,ازی -Eو ن. ا ن ،و& و ن و1د ر ﻟ 1+ۆ ی و 1ای وهش، ,و و "* +ﻟ و 4دا ﻟ ڕاده ك ' ا ،ﻟ ری ازر وه و دوو ره رھ < -وهی ﻟ ری د وه وه وه ﻟ ری دوو وه زۆر ش و ر ' M +م ر " ،ڕ (هی ھ و , ,ه وه .ﻟ م ,ه دا ان دوو وهش و ز 1ده " ،و & وازی . راوه و 1 Cا , د ان م دوو وه زه و -2 ﻟ 1دن ر 1+ۆ ی را ; ردا وهی زه روو دات .ﻟ ,ه دهره و وه دوو@ ری "=1و ; 2وه و ھ ر د ر 1او ش ﻟ @ ار@ ه ر ' M +م ر " و ﻟ ری 2و "=1ده وه ش و, ﻟ ری ازر وه ،ردهوا وه وه(35). ان وهی زه و وهی ن د و دوا و M -ﻟ
@@
æ «@Ló»‹m@Lð bå’@êÉàbu@ói@õ‡àcŠ†@L‘ì‹i@Læ÷íØH1ﺛﻼﺛﻲ@tbš@Lbïmím@‹“ä@L @@N37L™@L1384@Lça‹éä@Lãó“’@ì@o ïi
]
[
174
Marshall, Gordon, A Dictionary of sociology, oxford (2 university press, second edition, new York, 1998, 137.
@Lça‹ém@Lâ膌íä@tbš@Lôä@‹“ä@LõŠíj–@‹éšíåà@Zó»‹m@Lð bå’@óÉàbu@L ä‡ï @ôäínäa@ (3 @@N55™@_L1386 @LðáÝÈ@paŠb“näa@Lðqþq@æ «@Ló»‹m@Lð3åè‹Ð@ð bå’@çb äa@LÃþq@†‹Ð@ì@÷nïi@Þïäa†@H4 N47@™@L1386@LãŠbéš@tbš @ói@N148@ý@L2008@ð3 Üb @õ231òŠbàˆ@LçaìŠbØ@õŠbÄü @óÜ@ôäaí’@‡á«N†* @ì@ŠínÜíØ@ôÙàóš@ói@pòŠbió @óØ@òì솋Ø@óïïäaìóäbàŒ@ónЋ @ìóÜ@ð bi@ðÜó ómì‹ïŽm @@Nóîóè@a‡móïäbn Šb’ @L†b’Ša@Âåè‹Ð@Zó»‹m@Lð bå’óÉàbu@õ†bïåi@õbèóî‹Åä@Là äŒìŠ@†ŠbäŠ@OŠŒíØ@÷ï÷íÜ@H5 @ãóÜ@bîŠüÝîbm@õóîó båŽïq@ãó÷@@ Šó ìíä@ìì†@ Šóè@N44™@L1385@Lça‹ém@Lãí @tbš@Lôä@ ‹“ä E. B. Tylor. Primitive Cultur, Vol. 1, john @ Zòìín Šòì@ òìóîòìbšŠó Murray, London, 1891, pp. 1-6. @LçbåjÜ@LóïäbrÜa@óÉj(Üa@LÞï§a@ Ša†@Lõíi Üa@Ëbánuýa@âÝÈ@Lâïèa‹ia@ ‹–bä@ Šín؇Üa@ H6 N125@™@L1996 @Ló»‹m@Hbéäb äa@ÞàbÉm@ð Š‹iI@ð bå’óÉàbu@L÷ïÝîì@Nãa@ãbïÝîì@O‹Ý Š†@‡îíî† ( 7 N451@L1388@Lça‹ém@LpbÈþ a@paŠb“näa@Lõ‡ï’Š@b–‹àþÌ@ì@‡å íè†a†‹éà
[
]
175
@ó íàLŠíq@çbîŠa@ Na@@Ló»‹m@Lð bå’óÉàbu@óåïàŒ@Lç j a@ì@ÓíØ@âïä@@H8 @N433™@L1380Lça‹ém@Lâè† ï @tbš@L´ ì@òbEä@paŠb“näa .53 صLìí“Žïq@õòìbšŠó @Læ÷íØ@‘ì‹i@H9 .2009 /12/6 ñˆûŠ@óÜ www.wekpedia.com (10 @L‹—à@LóïÉàb§a@óЋɾa@Ša†@LËbánuýa@âÝÈ@‘íàbÔ@LsïÌ@Ò bÈ@‡á«@N†@H11 @N13@™@L1989@Lò‹èbÕÜa @ì@bïØ@ó»‹m@LðÈbánua@ãíÝÈ@Âåè‹Ð@LkÜíØ@Nß@ãbïÝîì@@L‡Üí @‘íïÜíu@@H12 N209@™@L1370@Lça‹ém@LŠbîŒbà@paŠb“näa@Lça‹Eî† @ò‡Ù“èì‰q@Lça‹îa@ðÝ ä@ð bå’óÉàbu@LõŠbÑÌ
رãþÌ@ì@ðÙàŠa@†aŒa@ðÕm@H13
@@N15@™ L1383@Lça‹ém@Lça‹îa@LðèbE“äa†@†béu@ðÈbánua@ì@ôäb äa@ãíÝÌ @@N‡Éi@ì@15@™@Lµ“ïq@Êjåà@çbáè@H14 @õóàbäˆûŠ@Lòìóä@õbîˆüÜüï ü @ð ‹q@ôäbØóïîŒü3 Üb÷@Lôäaí’@ÒïmóÜ@bäa†@H15 N5@ý@L2009@O10O30@ì@23@ôåîóè@L3313@ì@3307@òŠbàˆ@Lpbió‚ .252.pp،ìí“Žïq@õòìbšŠó Gordon marshall (16 @Lça‹ém@Lõ†Šì‹é @‹“ä@LõŠ àa‹Ð@ðÕm@‡á«@Ló»‹m@L”äa†@ì@óÉàbu@L‡Ýîbš@çû†Šü (17 N101™@L1346 N51@™@L‹mìí“Žïq@õòìbšŠó @L÷ïÝîì@Nãa@ãbïÝîì@L‹Ý Š†@‡îíî† (18
176
[
]
@Lôä@‹“ä@LõŠíj–@‹éšíåà@Ló»‹m@Lð bå’@óÉàbu@òb ‡î†@Œa@” ‹q@ò†@LçìŠb’@Þ÷íu (19 N72™@L1386@Lâ“’@tbš@Lça‹ém @Lça‹ém@Lôä@‹“ä@Lo ‹q@ôá à@Œbåé’@Zó»‹m@LâïØŠì†@ôåÙ’@o‚b @LçbàóÜ@‹Åïåu (20 @@N70™@L1385 @Lça‹ém@Lôä@‹“ä@Lâ膌íä@tbš@LðÔíqì@Ší—åàN†@@Zó»‹m@LðÈbánua@pa ïÍm@Ló’ìŠ@ô @@H21 N26™@L1386 N441@™@Lµ“ïq@Êjåà@L÷ïÝîì@ãbïÝîì@L‹Ý Š†@‡îíî†@H22 @@N266@™@Lµ“ïq@Êjåà@LçìŠb’@Þ÷íu (23 @µ ¨a‡jÈ@Zó»‹m@Lõ†bÕnäa@ð bå’@óÉàbu@Âåè‹Ð@LíÙîŠíi@aí äa‹Ð@Lçì†íi@çíºŠ@H24 N192@™@L1385@Lça‹ém@L‹–bÉà@Âåè‹Ð@‹“ä@L‹é3Ùïä N192@™@Lµ“ïq@Êjåà@çbáè@H25 @L1383@Lça‹ém@L Ø‹à@‹“ä@Lãí @tbš@Lïqýq@æ «@Loï䊇à@õbè‡àbïq@L ä‡ï @ôäínäa@H26 @@N27™ @Lça‹ém@LðáÝÈ@paŠb“näa@Lïqýq@æ «@Ló»‹m@Lo aŠ@ì@sš@õí a‹Ð@L ä‡ï @ôäínäa (27 @@157.1™@L1382 @‹–bä@Ló»‹m@LH‡î‡u@‹—È@Š†@ð—ƒ’@oîíè@ì@óÉàbuI@˜ƒ“m@ì@†‡¤@L ä‡ï @ôäínäa@ (28 @@N39M @ 38™@L1385@Lça‹ém@Lôä@‹“ä@LãŠbéš@tbš@LçbïÕÐíà @tbš@Lïqýq@æ «@Ló»‹m@L‹–bÉà@çaŠì†@Š†@ð bå’óÉàbu@òí‹Äã@LŒ îŠ@xŠüu (29 @@N822™@L1385@Lça‹ém@LðáÝÈ@paŠb“näa@Lâ膌bî [
]
177
@@N330@ý@Lìí“Žïq@õòìbšŠó @çbàóè@Læ÷íØ@‘ì‹i@H30 N@90ý@LìíŽïq@õòìbšŠó @çbàóè@L÷ïÝîìNãa@ãbïÝîì@L‹Ý Š†@‡îíî†@H31 @Lça‹ém@LŠíä@õaìc@‹“ä@LHõ‡ïÝØ@âïèbÑäI@ð bå’@óÉàbu@LôäaŠbÙáè@ì@ça†båÔ@Ší—åà@H32 @@N94@™@L1375 N88@™@Lìí“Žïq@õòìbšŠó @çbàóè@Lð bå’óÉàbu@L ä‡ï @ôäínäa@H33 @@N479@™@Lìí“Žïq@õòìbšŠó @çbàóè@H34 @ãíÝÈ@óàbåÝ—Ð@Lçc@‹i@pþï—¥@‹qa@ë@ça‹îa@Š†@†íuíà@ðÝ ä@ÓbÙ’@Lðèbåq@µ y@‡á«@H35 N2@™@L1383@ô íbq@L17@ñŠb @Lïíbj bj @óàþÈ@òb3“äa†@ðÈbánua@ãíÝÈ@ò‡Ù“äa†@ðÈbánua
178
[
]
ده
ر د
ژ
رو
وهن
او
ت
ھ ـ "ـــ %& #$ا
179
]
[
(
' *#
ھ ری هن ا ن و د ت، وهن او ن & ده ' داوه، ا " # د ز & % ن، ا " # "! ه ت وهن او *+ش )وا !( ت *+ن وهن او & ، *+زۆر & . ھ !-ری 0را ش %اون & ،ھ #د 1 #وی زه & ! ن دهڕوا رێ ،ھ روهك & *+ی د #ش *+ی د #ش ر 5ن & 6ده%!7ێ و & ھ ێ ھ ێ ی ژ ن ،وه & زی #+و دا !(%#د را 9 ردهھ!( ر 8 ر%7ا ت 5ا !; زۆر" ر وهن او #ا & ر ت وهن او ده ...' %ھ ،*+ 5ان و ،دهروو ! 9 ( <= ،ن ر 1ار ش %اون ) " +ی ،ھ &!( وهن & %هدا ده 8! % %#+د !; & !+ 7ن "! وازی ھ ، "! وازهو *+ی ردی 1ن %اوه؟5 ،ان چ %وا !( #ھ ت& او * %7 د & ده ' داوه؟، ن !، ا " # ا ی و د دهم داوا ر ! ! وه ' A؟، 5ان 1وی ز ! وه & ! ن )وا '، ت وهن او ) * %7 *+وا !( ن ی& ر د ا ی ھ! !Aن ! ، ن ا ن و 1ن '؟، !ن ھ ا ن و ا ی را ڕا ی رو %0 Aوا وه وان وهن او رو ڕووی ؟ ،و 8!1 9 وهك 0 ر %د ( وه % 1اوه ده وه؟ & ،رووی ت & درو %#دن و " " %#د %ۆژه ن 1 ت؟، وهن او %اوهو ده %ێ؟. وهن او ره 1وی ت رهو چ را وهن او ر هی ده !( ھ ی ز د و ر هی ن ھ را وهن ر * ی وه Bا وهی و ! %را ده و ' %اونC . #9! ، ام *+ی ردی & ره ك ز * % وهی D ا ن، و !" ( -وازه ن ده !(! 8و س & زاره ! ن ده & ]
[
ك دهڕوات؟ ،و *+؟& ، ام & ت او ر رودۆ ( هی & 89و ن... 180
وهن
او
ت #؟
ت ،ن وهن او اری دهرو و #9 5و Gڕا وهن او %!* 97 ( وهن او "! وازی & # 1 ا ،.ن ز & % ی ت و ن %ێ، وهن او دهرو ! وه " ره ر & . ( %75و ت را %هB ،م وهن او ، & ڕووی " ! وه دهڕوا ( و داوه.
ام ( ی " راو " ری & Fن %اوهB ،م ر & وهی ! (+وه 5ا !8 ت ( Cڕوو " ،رێ ام !1؟ ،ھ .ده 8 +و تو ن & ده اوه ا " # B # 1و وھ ( & رووی ده & ،' %!7رووی وهرۆ ! 9وه ھ ر ا ! ن 6را %ه وا ی # 1 ن & ده ' ا " # و !ی رو
ر ر ! -ری روهردهی ه هدا ! " ل &و #J B رو رو ری ر وهزاره ا * I ' ام رهت و دوو # 1ده":' + !#ا & رد ھ رI ی & ده ' داوه Bم وهن او ا " # ده %7وه و !وهك ھ و ری ھ !ن ده %7وه %#ای و ! .9و ! 8و %ه و 90ریدر !9! ! Bن ھ ده ا ! ' %ن ' % وا ی 9 دهرو ! ن و ھ ڕی، ت") ،(1م 1و ی ! " ل دهر ! & وهن او ت رد ن وهن ر %C#اوی & # 1وا ی Bن ر ن & ده ' ا " # #ا وان ھ!K ام %اون& ، 8 را ڕا ت ھ او ! ن دا !(%#د داوه#+ ، ،ن ز %ن & ده ' داوه ا " # ت وا ی ره ! ن، I ره ! ن، را %#د ت ھ او ! ن دا !(%#د ( وه، ! 8و % 0ون و !( ) %ا (Lه !ن ) !( ن( وا ی ژه 5ا ،8 ز %0و ھI !ن ) ! ن( رۆ وه او د #ش ھ ن -ه ،وا # 1 ت & رووی وه ِ 181
]
[
و دهرو ! 9وه " ره ر # ( %75را ر و B درو ' %هوه & ڕووی ن م رۆژه 9 7ون. دهر & Jزو و ' و رهزوه ی ژه ن ا ( ی ت ! ؟ ،وهك & ره وهن او وا ت # +J ا ھ وه" وهن او " راو " ر %اوه( & ، ،ن #ن ھ و ا " ،ھ ی & ده ا #و( ام ) ( وه(، ی وهك ) ! DN!Oو ا " د =<! ، ، ھ #و ی دوو Fن و & % %ی(، <= ، وهك ) ڕی و ھ ا وا " "!P رو " ر ،(2)".ھ روهك ر %C#اوی ا ،ن !دوو 1ر و ك & ڕ! #و(. ھ ی ده ! وه ده ،' ( +وهش ده ی ،ن =< " ی ی دا ! # 8ت ،ن ره 8او ! ا '9 6 ! ا ردهوام ( & .(3)"6 %و- " " # 6ت و -ه ا6 . ت و %اوه " ھ ر وهن او رهت د #دا ی دا ! # 8ت - ،ه ك & -ه ن ،ھ ی = ! او ! ت، دهو ' %وهن او R= Qو ھ ،' - -Fی ن = ! .و ' ن ژن A ،وك ' ن 7وره & ،ھ ر د #ھ ر ا # و و = وه و ره Sو ( ' .و ،ھ ی ز .و ! ا 6او ! و !%و ھ - -Fی ،ن ھ و -Fی ن ا *+ده & ،(4)"8 %م ( ام & " " # 6ت %اوه " م & # 1ر ت وهن او ! رهت دار# 1 ( - د #ی .ھ "! وازه & *+دا & دار راوه و ( او و وهی ، *+ھ ری و # 1ش ده 7ڕ وه ! ن ، ! 6و او ! ش *+ د #ی !ن ھ وهك )و%7ام و * 5زاری و ر * و -از و %و & ل ھ !#ن ن % ،و '-و = رهو وهی و ، - ھ و ن ھ & ر" ژ ! ن "! ده %وه")).5 ! Iن د ری ده ت ھ ر & #وهی د #
]
[
182
# 9
وهن
! I ی "! وازی ھ & ،
م: 1.
(
8 % * %7 4. ا -Fره).
دووهم:
2.
" ری ده I
ن
رھ ( ده ت.
ده ' و
" % +ه &
%از
#
Dو &
#
ه ی
و
ر )" و& ی
.
ان
ژه
! ' ز
)&T
-#ن
ا ی !(!(! ن ! ،ن زۆر Fوازه ر
!( رام و &
& 3.رووی ھ ز %ه.
ر وه
& 4.ر * ی
!( ) %ا (L
ا ی ! (! ن 5. ژ ن ده .8 ورده ر ! 183
ت &.-و
و ):6)8
%دن و ! (! ن ! .
! 'ز %
3.
1.
#
ڕ* ی ھ Iو ه ی ھ وه+
2. "
وهن ارهوه
#
ا ی=
او او ژه
ت
و
ا
ھ 5هو &
ه* .
زۆر ن ھ # 1 ، !( ز %ه % 0ه ر* ی
ر ! 5ن & ! 8و
%ه ده *!
( وه ده .8 وه
]
7داری
[
) 6.ۆ%7ا " ردهھ (.8 L
"L
U
& 7.رووی وهرز !-وه '. ری 7ڵ ڵ
8.
#م/ 1.
2.ده ' و - .8 و 3. '. در 4. .' ( P
%ارهم/
! %ڵ و
7& +ڵ
[
دهو
ن
* ل ده ت ده ' 9و (-
' و رھ م
ده '
ردهوام ھ .
وه ،ز ! ن زۆر راو ! .
!5م & # & J Bوی & ژ #
2.
* ل ده ر '
! %ڵ و
#
ه ی
.
در * % 0 %ی '-ده .8
ی
!ن ھ ا
ده ' ده * #
ا
.ن و -#رۆم ) 1 $ل(
! %ڵ ز %ده ا ' & 7ل ری ده
& 6.رووی ز
]
#
%ۆW
ی
5.
1.
ت ری ده ن
و * 8 %ری !(
# راورد
)ۆ%7ا # #
( وهی - -ی
%وش %و " 3#م ك ر ده ت.
6
+دهرده و ' و ( اڵ زۆر ی
دهورو رهوه Fوازه. 184
3.
4$
.9وهك
وهن
' %داره
!
او
ت
ی
Dم 7
'.
"! Pن "* & وهی ت & ،وB وهن او دهر رهی 0 ڕو %7ه و ) رو ر ( Iی & ن دوو ت %دۆ وه و ت دهر 1وه، وهن او 0 ر %د دهو ! +ن ده ردا ھ و& ، و " ;! Bری و 7 0ڕا ا& ر &ھ ن *%ه ! هدهو ! +ن ) ری & ر دراوه، زۆر & .و Bن ز %ه & وهی & و و & ، Bو 1ار 1ه دا و " & + # +د #ی #9و ( وهش وه * %وه ن +ی 97 " ڕ ی ژ ره ) (30/3447ی Jو ت 0 او وهن & (1975/12/9دهر 1وه ،داوا %اوه ) # و ر ا ( & ،و دا !(%#د B و ھ ' & ! Iی د ده ' ھ & !ی ھ ی ژ ن% 7 ،هی و ا %#!0ی و " )ه ().8)"' % ر %د ی % Qا=!; & ددهی 46ی ) ری ژ ره ) (1031ی & ر & رۆژی )(1980/6/28 ت وهن او ت % Qا= * 5زاری & ن ھ ت دهر 1وه ھ وه " :وهن او &. ام & .+وهر *%ن & ،ر * ی و ده %د !9 ا !! ی")).9 ده %د ! ، 9ره 1و %د -ازی ت ر& وهی ھ ر. - وهن او & روا * ی وهوه ه اره & ر دهورو ر و دهز 7و دا زراوه ' %ۆ، W و دهروو !! وه او !! ! ن دا ! # 8ن، B #Jت & رووی ا " !ن & ر *%هی رد !; & دوا 8 & ر ھر وهن ت & و روا * وه ! 0ن %دهوه " " %#د ژ ر %د ت "وهك ھ و ھ وو ! Bك 0 %ده او 0 ' & " ڕ ی 7ردو ی ھ .ده !' ود و #- ر 185
]
[
%ۆڤ و ھ رهڕای ود
و
دهو&
I و
&
5 $$
م' /
م
دن ' 6ڵ
ر"
وهن
ت
او
3ان
ھ ر #ری
دی & Fن
)وا !( 2& 1وی ز وه * ڕن
& ا ر !( %75ن.
1ت.
ا
و ت
و ده ا ن")).9
وری ووBت ،
5ا
وهن
وه
5ان
او
وهن
او ت
7دار ' و او وهن 5ان ده " & 6ری 9ی 3! %ڵ ا ی I " ری 9ی '، % +د !9 '&7ڵ ده ' 5ان 9و در Fوازه، وهر 8 %7و * - ( 9 . و 4ر ( (!%#درو '
B هرا %#+دن & 7ڵ
51 رو '. 6-
]
5ان & ر * ی !I ت. وهن او و دهروو
Yو %د وهی ھ !-ری ( & 1 ت & و 5ان وهن او
[
!#9 5وه
ردهوا وهن او
ر( (
ا
را #
5ا ن #ن ت -ه
را 8و رز را( %7 ت.
*ی
186
7او
ھ % 5دن و 1 ت.
ی
-وه
ان
&
وهن
5ان و
را 7ن ده ا 8رۆ% * S %7 # +ن & ھ !-ر %د وهی 8ھت & را ڕا وهن او 5ان ھ ر #ر %#د ره ! ن. 9&7ڵ
( ن ،و ( -ن وه ه ت ! دا وهن او
10دا !(%#دت او
دووهم' / 1. D 7 ا8ھ
ر"
ر دهر0 !ن 'وڕو
وهن
وهی
دا $زراوه ن
ھ و دهز 7و دا زراوه #J %د وهن دا زراو ! ن -ه ك و -ی دهز 7و دا زراوه ن #ن.
2.ره ش 1 & 3. +ژ ێ
ھ !-ری 1 س .' %# ردهوا
%ی وهرز -و ھ ری و ا 8ره ھ ره ! ن هن.
%#+دن
وه ن وهن او
ا8
وهن او !
و او
! #Jن ت
ت ،ن ) ( وهی او ! ن دا ! # 8ت. (
%ی ! 8و !(! 1 & 8ار 1هی ت دا !%# 8ێ.
و
ھ ( #ی راھ ( وه وBت & 4.ر دا زراوه ره !I ت #وه ،ھ روهك %و ل و & وهن او ه!ن وا ی ت وهن او ' % 7هی %و- #! %ڕه 5ی دا ! # 8ت . را !
187
]
[
#م' /
ر"
1و #ر 5هوه 1. ن ه ك ھ '%ێ.
15 $ ین
=
وهن او ،8ھ روهك ھ ' و
ت 8 %# ز ن ( %ار
َ * *+ردر 8و ،ھ و +هن !N !%و 1و 2. وه ن ( %# *+وهو & ڕو ت ! #ڵ وهن او ! ن *!.' % ار ن ' %# 6و ر 1 & 5ر ك دهرھ ق 3.ڕ * & 8 %7ھ و %ا ا%#!G+دن ت ده ' %وهك ر %د زۆره ،6Nن ت. او ت %او دهو! + ھI 4.دا ت و ر !%#دن " " Iڵ و ھ و 1ی وهن = !! 97ن.ڵ & 1 5.ھ !-ر %د وهی ا& ت & ! 97 ( - وهن او
او
وهن
او وهن
وهن او ت&
9از %#دن و ر ا.
ر
!ا
ت )ه (8 وهن او ار *+ " 6.ر و B ن و * 5زار ! د وهر & 8 %7ژ (* ی %و- رو ! ن و & اری رۆ%! (-ی و ش 7زهرا ! ا 6و 1وهوه %ی #دا )او "! واز #+ ،8 ت ' %# وهن او !! ن ھ . ! 8و 9ی ھ وB ت ده ' وهن او 7. ، *+ك وهك 9 & 9 *+ی ده ! ا & .' %# ). 10)"' %# ]
[
ا
. - ، *+ # ن %ازی رو *+ 6وهك
' % %
188
ھ
ره
ز *+ " ری & %هدا ھ %ۆڤ
ز د %و
وهن
ر 9هی
ت
او
وه *+ ت & وهن او د و ر هی رده #د !" #وازی ھ ،ھ روهك رده #وه د #و & !; "! واز ن ھ ، *+و رده ت & وهن او ده ( ھ ی وهی ژه د ر 8 %و ھ را 8 # و +هده 8 ی & ده ' ات ،وا !; ):11) & 8! % ا " #
1.ز د و وهك رو
ر هی ھ ژاری و دا !( %د ارهوهی ت & (!1
2.ز د و ر هی ھ !-ر ن ھ وه
( هواری & ه وهو ( ا+
5 . *+
* زار !
*+و وهن او
ره !
ژ ن ت& وه. ت ده
ت & وB دی و #9و ( F B %ای 7ڕا 3. ت ره * ا وهی %ا ھ وه & ر %ۆڤ، وهرا ' رۆژھ B وهن او ز د و ر هی & ر ( اBن و D 7نI ، ا D 7ن و زۆر " ر ; ( اBن ھ & 1 ت ھ ی روداوه ن & ده ' دهدهن و ده ( = ر . " اری #9 5 #9 4.و ( و و وهی ر هی %د ن & ده ' دهدهن. " - 5.ڕو ز د ده ت. ره 6. و.. + #-ھ .
189
#9و و ھ ر #ر وه & ت & وB ا # دوو 1ری #ن ده 8و ی
ر هی %و-
وهك 0Fو) ،
وهن
او
*+ن
ت&
و = ت و =)ی ،زه ! & 8رزه،
]
[
ھو ر%!7ی . 5 هی ك 5ان ،ن ن ھ و ر%!7ی ده ن، رۆژھ B F7 و " ره ھ و ر! %!7
7.ھ و & 1ار1 ! B در ی & وه دهر
*+ ر
ر%!7ی دا %او %اوهو !%ه ھ ی Fدان & داب و و و " ره ھ و ر %!7ش ( وه ن وه ن وهرا ' ھ ، وه ! . ا ره ھ ر#
8.ھ و ر%!7ی زوو & Fد ! ن و ھ و ر%!7ی در - & Sره ن. ( وهی دا ،.زۆر " ر دا .زۆر وه1 9.زۆر وه1 وهی & 7ڵ ھ وه ر ی & = +م دهدات. ( % " 10.ار ون ،ن & ده % 11.اپ 12.
رھ (
وهك & وهن او وهن او
ا
( وه ر %دن.
داو دهر ن.
=!( وهی I-وه
ر 9هو ژ $رهی
ا " #
&
7ر
وهن
" *
ن ،وهك ! 8و =
او
")).12
ت ' * ;#ن و %رد
ن
ز د و ر هی ھ ره ژه ن % 9دا ا ھ وڵ دهده 8ر هو ژ رهیت %د & ،م ت & "! Pن ( Cروو.
#9و و ،ر هی راورد وB ژه وه ده ن ر 1وه ن ووه ن دوا و و و زه - 7 ت & وB وهن او وهن #9و و ر هی روو & وB ز %ه ،ھ روهك وهش ده د B ، #م & ه 1Bوان ز %ه وهك & ت & و او ت& دوا و و زه * 9و Aوا وه ر هی وهن او وB 1Bوان. و ( اBن و D 7ن زۆر ز %ه & ره "! !! PنP!" & ، " P ی و ژ ره و!ن ھ & ، ]
[
ام )ۆدا # 5ی !N 502ن ك !Nن و دوو دو Dھ زار ن & 190
ره%10،ی دا ! 9ا 7ی زهوی و #9و ودا دهژ ،8 وB 2012 +دا و ا ،8ھ روهك -رهزا ن %# !(! 9دووه & ( وه ن وه !-ن %#-ا رووی !N 600ن ،رز وه، ژ ره ر ری "! Pا ز د ام & ھ ر ده ڵ " ر N 150 .ن %دوه ده ت")).13 وهرا ' ت & رۆژھ B !^ %0و # %ی 8! Fو ! و & وB و I ا ، وهن او زۆر 8 %ر هی وهن او !1 Qره & وB %ۆژا ی + ت & " ر هی وهن او ت "%# " 6اوه دهر و 1996 + %73،3ی ی دا ! 9ان& %` & ، _ & 1997د 9 7 و و Bن . ت %4ر هی دا ! 9ا وهن او ' وا 1996 +وه ه ھ ( وه") 7 ،(14ر و ر ه & `% ` %7 9 %وه و ر هی ھ ری Qره د !(+وه دوای -ڕ- ره ره !Iن ت زۆر ز %وه ،ھ روهك وهن او ام و روو " ز !N! 2 & %ن و 300ھ زار س %ۆW وهش ده ھ ر # & 7وهك و I!- J *+ی %ان دا دهژ 8 ^ ن & " راو" ر، OQ! ز I7گ - ،ڕی ، + 8د را ،رھ ( دهواو دهر ن (!= ،وهی !8 ر %دن% ،اپ ( %ار ون & ،. - 8نھ 1و #ادا ( ور ! ن و رووداوه & و1 !- & & . - ! Yن & ده ' داوه")(.15 و
رژ %ی و و % Qاق و رد !; ھ ی رهت ت Cروو وهن او ر هی ر #ورد ت و ھ ره وهن او وردی زا %ێ ژ رهو " رو ر هی وهزاره رد ن و % Qاق !1و 1ن؟!B ،م "دا & ره ! ژه وه ده ت ژ رهی وهن او !! F رو رو ری + راھ ( ا وا ی ی ر ه ن ده ت ن& * I ! نو 6ی # 5 2009ی) (1140س وه & ھ و " ره -ا " ر 75ن وه & م 9ی ارهوهدا روو %#اوه وه ,ھ روهھ ژ رهی و 191
]
[
ن%7ت وهرده
ی1و & ا ودI ی & ھ ر او (.16)"( س و57410) ی# 5 2009 +
'ن ن63 ر
وهن او ا . $ ود ی 2009 5
وهن
$ود% رهی$ژ # وزار%1 $3
@óÜ@çbØómójîbm@ón îìa‡Žïq@çòìb‚@ôäa‡äóà†ìí @õòŠbàˆ
@@
@çbØb ŽîŠbq@ôŽïq@ói@ômóîbÜóàüØ@õ‹Žî†ìbš@ôäbØóïîŠaŒìí%móà ‚
@@
2009@@ôÜb @üi @çòìb‚
E@ò‰ŽîŠ ãóuŠó
ôäbáŽïÝ
󟏠
‹ŽïÜìóè
@ôn îìa‡Žïq pójîbm
40.7%
408
98
60
Žßý@ì1ŠóØ
250
@çòìb‚ 15.6%
155
45
40
@ôn îìa Žïq
70
õìbî ïÐ 23.1%
192
232
42
40
ôÝÔó÷@ãóØ
150
[
]
båïibä
40
100
37
17.7%
177
@çbåŽïèaŠ @Šó óÜ
30
30
2.9%
熋Øó Ô ôn“ @õüØ
600
180
222
E@ò‰ŽîŠ
59.9%
17.9%
22.2%
ت
دا $زراوه
100%
1,002
100%
وهن
ت'
او
& ری ھ و' ت رد ن 1دا زراوه & رو رو ری & Fن وهزاره %اوه وه رد ن ر ر -ده % & ،8 %هدا ھ و +هده 8 ت & -ری ھ و& !#9! %ن ( Cر. او
1 97ود %ی و - 7 ڕ ه را 1ود %ی و - 7ا ر ه را م ر ه را ! ، ! Bر ر- 1.
ر ه را
1ود %ی
2.
ر ه را
-7
ا
3.
ر ه را
1ود %ی
193
او
وهن #J B ره * Iو
ت ھ رI وهن
ر ھ و& ،% B ا رو رو ری وهزاره B ده ت)):15
ت & ھ و& . % ھ و& .% ا
ھ و& . % ]
[
4.
ر ه را
1ود %ی و - 7
ا
F
&
.
5.
ر ه را
1ود %ی و - 7
ا
F
&
ران.
م و و و
ا ، 1ود %ی ی Iر ه را ه وهی & 2006دا زراوه و ر * I 8 1 - ڕ ه را ! & % % 0 Dدن ت ده ت وهن او ت ری (ن ت و رز %د وهی وهن او ! ن و راھ ( & Bر %0و وه ن & B 7 #ڵ ده %د ! ن رۆ%! (-ی و & ،8رووی ! ار ! وه م ن '9 D 7و وه !9 ڕ ه را ! .د ' & :
1یھ
م/
&#
وهن
او
ت
وهن او (1987) +دا زراوه !- ، & ' ن ) S (9ده ده ' %7و & ! ی & #در & " & .وهر. - د #ده '& . * I ( &# را ر دوای ده' %7 ( ر& و د ' و ھ ر وهر -ك ژ ره ك & = ی ده ا ' ردهوام ' & و ارهی % 0ی ده ' و وهی راھ ( واو و ی 6 ی ژ ھ وڵ ات ! 9ك و ر & #و ر ! وه ده #و ' و دا ! # 8ت. ا وJزو ام وهی دهر8# 0 م * Iو - ار .ھ & & *" ' %ده ( Pزا ! ری و -رهزا ون رهزووه ل +#و &B7 ردهوا دهروازه ك د ر %#اودا, & !9 %ی & و ھ و ر %#د ه ی % -ی ھ ور ! و درو ' %د ش و "! "! ا .ھ روهھ م وهر -ده ( ھ ی ره ھ&
]
[
194
ھ وا %G-زه
و %د رو ' ری دهروو . و A#و
%وا
1ی روو
-#ن
دووهم/
ون و
دوور
& 8
(1980) +دا زراوه. !( & , !( و ( ا+ م ، * I !( . !( و ( ا+ روهرده و % % 0دن و ڕاھ ( ره ( ( b = 2009-2008ڕه & و & (ن &7ڵ ! & وه ( ر & & و %ا وه .م = * I * I ھ و -هی * I (ن &و وهرده% .' %7ۆ%7ا ( ڕه روهرده ,و دوای واو %د = ( bره , وهزاره %ۆ%7ا ( ری ده و * Iو &! ه ا B #وی ( ری !( & = b ده %وه.
#م/
1ی " وات
روهردهی <( $
' & - & 1983 +ری ھ و& %دا زراوه. & م * I ( ا %! +ڵ )ا& cNCا&_^ ( Nو * & روهرده %دن و % % 0د دا زرا & Fن &! ی )داون !( رۆم ( .ھ و . +ژ ره ك ( ا +وهرده' %7 ت. #9 5
%ارهم/
ری ھ و رخ
ت د (! 9ن %د رادهی ! 8و دا !8 وه # و ھ ی ری ھ و 1رخ( & %د ! ك ) ( Q Iھ و !! Bن) 2006/6/28 & ، م ! ' و ھ و! B #9ش %ا وه و 5 ھ و& %ره I ! ' ده ت. 195
]
[
ری رۆ&-
>-م/
% % 0د
ره & 2005 /9 /22دا زراوه و م و !( ز % !( ن .ھ روهھ !( '! % رھ ( !Gر و ( %ری # 1ری %ا " & Lری !( ن % % 0د * I ) %ا (L %ۆ%7ا " وزی ده * ار !Gره ن ) 1 (' % eپ ده ت ،ھ روهك ری ده %اوون ،و "* & وهی & ( 'I و د %ی &!% #و ) !Gره ا دا !(%#اوه و ر دا %#-او وه ر رۆ (-دا ڕ # ر دهھ (.8 % & Fن ود ا وه رۆژا
& & م/
ر
ری " 3#م
!5م ( ا& 1ود %ی و !- ره & 2009\7\6 م !5م ' %# 1ود %ی ( ا& ره وه م ره D دا زراوه، !5م #9 # 1 .ش %د ( ا& ر #ھ ور دا #ن و و و % %د ژ !! ن#& ,!5م س !! ( ا& * 5زاری و راھ ( ن & ی درو ' & 7ل دا #ن و و !; -اری %ۆ ی راھ ( ن و وهی ر 8 ن و راھ ( را 8و ھ و ری م " ره & J ! Fون و ه %#دن و !5م % 0ی ( ا& Dی * ( و ره 0ری D 7و & و 5ا ا .8
? و م/
1ی ھ%#ای
& !" . ! ن وهك را %#د !; و ری رۆژا ن 8 % * %7 & #و ر * ]
[
#
ن
%0اوان ڵ -ه %ی ه ھI ھ Iده !( ، 8ز د #زۆر & ز ! ن دی & 6وهرده%7ن، داده ' % 196
( #زۆری 6دهدهن ،ھ ر & و 9! Bا رد !; ت دا %اوه & ، & و َ Fن ( - ت راھ ( ن و ! 1 ! ن #!( - 1 ! ا & 7ڵ روهردهو % % 0د ! ن %هو و ھ ! ! ا ھ ..
ھI ! ن ز %د %# 5د ھ ن -ه ! ن روهرده %د ھ رهو ا ش دهدهر '
(1980) +دا زراوه و م & * I Aی وا وه = ( ! 'b = ، ر 75ی ھ ! ده ( 8 1 B .' %7ا+ (ن و ! ن & و % 0 * Iی ت ر وهزاره ( ن & م * Iدا ھ ن )ۆ%7ا ( ر و 0ر و ان = ه ی %از )& Tا -Fره( وا ن 6دهوو %وه و 9و0%7 دهزا ' %و 1ره ر ده .' %
@ A
Bی
( اB % % 0د ( ره & ( b # ! و& % ! 8ده % ،8 %ۆ%7ا روهرده 8 % * %7 . ژه ران ز ( ری 6 و =
وا ن:
ده %7ـ' .وهك ھ ر Aی (& + f ن 6 م = ( bا& ! ن ر %#اوه ( ا+ روهده B ,م وهزاره %ی وا % +دن ده ,8 %م ! ش % 0ی ھ و رۆژا و -ازی % 0ی ژ و ( ا Bی ژهی ! ن ده ،8ھ روهك ز ن و ازهر = %دن ا ی دهر ) ( وو -ن ھ راھ ( ! ن & را ر #9 5 ده ن.
@ A
-ره :
& م = bدا ( ا(6) B واوی )ۆ%7ام و ( ڕه 197
+
( وهرده 8 %!7و & وهی )+ (9 % 0ده .8 %ھ ر وهك ( ]
[
روهرده ھ و %ۆ%7ا ن ده (8 وهزاره د #ی ( * و ێ ده ' %و =!%#د وهی ! هی وه وا ! ن ی & Fن وا و ( وه & 7ڵ ھ ر &! !9ن ھ ،ھ و ت & ھ + ل و ژه ز ھو ر; ھ ت, دهدات # - .زۆری ( ره !! دهزا ' و ر ر ! هره ن 8 ! ; -و ھ !#ن دهر 1وی * Iی ھ! ای ھ و& %ن .
. $
9 %هرا
و دهروو
و دهروو ھ F هری &. * Iی ھ! ای ! ن & ( ران ده ن و ردا و = F دۆ دوادا 1و وت & 7ل % +دن و ھ + ت 1 !! +ن ده ن و ر (I 5ا ! ن دهدهن .ھ روهك ری !-وهی ) hھ! ( (LاB ! ن رھ ( Pر & ا # وهی & -ڕۆژدا ( ! ' ده ن ! 'و و وهی ! اره وهرز ; *+دا ،و "* & وهی -ه و 5ان و ر 1و !! ھ و ر %#دن و ن ده ن و & 7 O7 ! و ر هر !! -را ! ' ده ن . ( ا& ا -7
ھ
ی وهرز& #
& #و اره زۆر * %7ی * Iی ھ! ا وهرزش & واوی زۆر ھ هدر ' # 1 ،وهرزش ر ری وهی !!* %7 و ( ری ! ' ; -ودی زۆر %و %ۆڤ ھ = ، رو F & %م اره وهرده%7ن .وهش ده 7ڕ وه ھ ی ز د و زۆر " % +د! ' ڕ* یھI ! 8و دوان ( ،ا& ! ن ھ ی & ده ا ھ ه ی ( ده ' و Dو & و ر )" و& ی " رھ ( و ]
[
198
ده ت .ھ % #ی
ھ وه+ وهك &
ش وا ده ن
و
! ' ز %
'
" +
. I
ھ ی دروو ' %د وه "* & وهی وهرزش ده ا ' Fی ! ' ،ھ ورهھ ھ ر # ڕو Jو" ون و % - 7د F & ! Fون. اری % 0ون و ا !ن & !* %7 ا & %و 9ی وا ا وهرزش وهك ھ ر وا * Iی ھ! ای ! % ا ،ھ ن -هی وا ی ھ & ھ0 ت و ر هی ر ده . ' % هدر ' و %Iه و =!%#د وهی & * %7
ھ
ی
%#C$ر
!Gر رھ ( ره دا % 0ی ! ' &م ھ ( اB ی ر & Fن هوورد و و ( ۆز ده .8 %ر وهی ( ا +ن * 6ن و ا !G 8ر رهزای !Gر ر .ده ' %! 8و و ( و ره * " راو" ری دهدهن و ر * %7 .8( P ! .
ھ
ی
رو
ر ر -ده ' %و ر رو & Fن Gر# م ھ ھ ێ "ر و . #( را & ھ ر و 1ره ر %د = و ل و & ش او م ( ر د '. و دوو 1ری = ر %اوه 7 .ر ھ ر ھ ر رووداو .ده #9 5وهك 7 %0زاری ره
199
]
[
( ا& . C-
ھ
Cو #9 5 (!(#9ی ! #ت . و دوا 1و & J
مھ
' ,ر
ی ری ده
- #رهزا & ! 9ی ری ده ر ش & Fن 1 م ھ ( ران & ، ( ر ده%7 و ر ر -ده % % 0 ,' %د = %ی ھ " ر ھ ری دوور %! ،8ا ! ,.و ( 9ن ,ری ده اره رادهھ (.8 %
ھ
ی ڕاھ -
دهر E و
وه دهدر ' Gڕهوه ھ و+ & م ھ دا و & ر * ی روی ) (8ڵ% 0 ،ی !! 1 !ن 9 7و = ! ی م ! 8و ھر 9ی رۆژا دهر ) ( !' و وو -ده ،8 %و رهش = !! ك Dهدر '.
راو 3و
ر وه ن
ا ن ! " ل bر ،i 1. )1/3/2012 ،(www.molsa-krg.com
]
[
وهن
او
! ن،
200
(www. ، PQ = وا اQF م اPO ، "ر5C& ا%! F اQ نI ا& ره ا2. 22/2/2012. ،blog.iraqacad.org) 5/3/2012. ،(www.qasralkhair.com) ،حl*mF ا0 = Qj م اPO ، اl !
& ا ن
0 ، %J %! ھF n ر4. 15/2/2012 ،(www.akarcomputer.com) . و9 وهی1ر
* ی ) !( ن وI
،حl*mF ا0 = Qj م اPO
! نN 502 ی# 5 اP!" & 7. 4/3/2012. . وه1ر
م و دووهم و
ھ ن8.
هی%* & ا ن 0 9. 17/2/2012. ،(www.googlserach.com)
،(www.halabja.info) ، *+
ا ن و
،د
o
ران 10. 1/3/2012.
16/2/2012. ،( www.osun.org) ، = Qj pI DI&! اQ بBا ،& ژ ن
دا )ان . و9 وهی1ر
وهی1ر [
،دا )ان & ژ ن ]
5.
رۆژ وا# د ارو ردا1 & ودم 6. .2011 و2009 + & ه%7 وهر% &! ن( & ھ و
،(www.mabast.com) ، ام ھ
،! م
3.
11.
! و ك ا ، bا & Q 12. 13/2/2012. ،(www.kurdistanukurd.com ) ، ام ھ ! و ك
! نN 502 ی# 5 اP!" & 13. ا
، bا
&Q
14. . و9 201
15. B
م ده %د ھ رI #J
رو رو ری وهزاره دی زۆرم & رد ن وهر%7ت(www.molsa-krg.com). ،
!! Bن ،را ر # 16.ری ڕهھ ه )10/3/2012 ،(www.mop-krg.org
]
[
وهزاره
lا ن،
202
زا
داھ
وهر
203
ی
دۆ
ش
ا /
ر
ور
ن
]
[
ۆڤ و
د وهی و
دا و وه ھ و $%ن 'ی ( ر ,ه .و ھ ه وه، ی وه 00نو دابو ر $ ر 2 5ك ی زا $% )$ ) . 2و 2 5ش ن ری ھ د وه $ و). $%ن *م 7ن واز =) 5 .4ر وان %: 7د ن 7 >),د %:ی و ره 5زه وازه ن واز ن دۆز وه :ر) ك ر) ی ه وه ،وهش ری ھ ),ھ)@ ر ر ھ ری دهداتو وره ھ 5 ا دژ ك ی ۆC A )$
دهی ھ ژده ا و ھ ی دهی زده ا وهك دوو #زا . $% و ,ره زا $% ا وه* ) ر ۆ وه / :ن ر) ی ھ 4؟ دا زر) را ۆ 2 رده رۆ 7ر وه ھ وڕان، $%ن ),ن وا ۆ . ) $ا )ا $ع :ا ; ه). ره و
م , وه* ) زه ده د ،وا زا )$% ۆ ، ر و ھ ) د $%ن دوو ا دا .ھ 5 ده تو ), $ ری وهك ھ دنو دا ی A),وا ش، ,ره ) .ر) 5ڵ ر م ھ ر وهی .
د وه م ,و از) E 5وی )= ), D) /ر = او $وره. ش / ر م وه* 7وه ا ،و / Fو و وه ),ا ر :اوا * ،م زۆری و7 م و7 5ر/ وه Hی روو ن . >( ), G $%وهڕۆ ) رھ) اوهو وهی ده ) $ .ور /ن )،. و و 'ی وان ,ه . ,ه .و وه Hد واI F وهك وهی 'ی 0 :و :ن وا و. اھ . ۆ $ور و )7ه ی G و، زی دهر ا ره 5ڵ وه 7ا و* .م ھ ی وهی ن دهر ز ھ و ),او $% ; 2 Lرهوهی ر ر ه ا و = ), K Fاو H J )# ی ر اری ھMری و وه )Nوو ،ر) ی وهدا ھ ). ]
[
204
و H J 5 $H5ی > $ور ) $وه ،وهش دهر ز ون را ر 7ر $) $ا داده .و )7ه ش ,ر) 5Mر ) $ور(ی د. ر)Nه 2$%, ر ( Oو) $ور )7ه ر = ا/ ، و و* دا ) ان P F د وه ھ وڕا ك د' . ر = او 7 5ی )7هی ك وهی ده )/ . ی زا رهت وازه ا ی ر 5, ر )= ) ،.وا ) $ور( ،ن )7هی ) $وره ن( ت؟ ی ر =) ) .ن
وری & %
!وارد "# $رو
$ور
ی ), 4ی ) F 2رزاری وارد 0ر 4 :اوا ی ،و = ), دووه $ " :ور ن 7ر .) $ J ،رف ،ا و ھ و و دابو ، H Jو وهڕ ،ھ رL( ،ق، دا و ا )D ۆڤ وهك ر $ی د ش ده $) 5وه، ھ ) ) Dوان ھ .م روونو ده $% ), م ), وهر ه..) 5 د وه ' . و ),ا وه Hو ،وهك ده ), ،4 ), $ور د ی $ور وازه 0 .ر ),وا تو :ردا ), رهھ ه ۆڤ و * ژ ر 5, 5زار$7 وهر 5اوهو $ور )$7 >ا ده ) $وه. ی I ده $ وهر 5اوه/ ، ت* .م 5ڵ وه 7ا وه 7 5 وهی زۆر ) > 4$دهرن. ی ڕاده ره /كو ر س
4 5ر 0ر 4س ، د )* ،.م م رھ) ( دی 0ر دا و، 2 $% $ور)(kultur و 7ی T0 205
$ور ی / ), و ). رھ) ).. دا م زاراوه ی و ر ر ژ) زاراوه دا را $و( $ 5ڤ ( ) وهوه، رھ ردهھ) ، ی ]
[
)D 2
$وری د
ده د،
دا A),وا ی
اد
رۆ M %
و.
) ان ھ ردوو و 7ی " $ور"و " 7ر ".) $دا 0ر دوود ا و N) K Fوو 5 .ر 0ر 2 2 وا ر وه وه، د ) ،.وه و 7ی ) $ور(ی , رھ) وه Hروو ، 7 ت و 7ی 7ر $> ) .) $وه، ی وهك ) /زا $% ا ر ره ر ,ا M $ه د ده 5ڕ) $وه ی ز وا ده .دهدات ،وهش ھ ی ره/ ا وهر تو زا N) $%وو وه، درو $د 7رو ھ ی و دا ن و ,ره ده ت، د و ده و ژه 'واز و. $ور $ور ), ،وا ) ی 0ر), ), ، د وه ھ و و ) $و ر) دا و L) G ھ ، را ن( ھ ) Dرارود ر ) 00 دوور و وه واز داده ان.
2 و ۆC و وهری و
)/ ،. 0ر داھ) ری م / ) ی ر ) ، ( ; Uزا زھ ر ر وه7 زاده، ) ۆڤ ن روو ا دا( 0 ..%ر Vوای وه ھ و، M 0ن دهر5 دا و دا، ا ی >),و ھ و ھ وڕا و 5ڵ و , 2 5ره ) ) Aو و، ۆ ) $دهروو و ون 0 .ر Vوای / %:ده د :و ),وا @F J زۆر وازه و ر /وه ك )7ه رده ت .و ر ھ و )7ه ا ھ و D) ) 7 ھ ۆ $وری / ا ی رده رۆ 7ری و' ، 7 ), د. 7ن دهی ھ ژده م و 0 : ،و: = .
0ر ده و )> ی ) ان ,ره $7وا دن و $ ) )$وری را (1871-دا ]
[
) %:وه /ره ری ت، ر) ی ا. و )W $ورو ) ان ز 1876دا ھ ر زوو 206
) .وهك
م )$دا زر) ری :ڕه %وهرV)5درا ) وهڕ وا رهی ره/ )$دا ,ر 7 ر ( ( زا )$% ، $% 4 ده ت 0 .ر ,ره M $ورو د رده $ور ن ده تو $>5 )Eو ر) Pاودا و ڕا $ ھ و 7/ $ور وهی ) داوه 5 4 > وه. $ ت ر م رووه دیو 2و ا وه ,ره ) $ ،D %د) 0ر , ،ش > ) $و وه 27 ,وهی ) 7واره $ور ن. ی ) $ور دا ،وهش 2 ) ان Jر >), :نو ) ان ),وهژ ) D%ا وهی ن ت 0 .ر ),وا و ده ا ) .ر) ی ) د) $ور و دوو ره $ور ره ڕ) $وه 27 ,وهی ) 7واره وه وه $> 5و وهڕهی م $ده ی $>5 د وهی. ن ۆC $وری ره را ھ و /ر( ن $>5 $وری 00 $ور و ,ره ره ده ا :م $ورهش 27 ,وهی K F ن ),ا ) Xڕ ن. $وری 7 00ر $ و K Fن، وه $% ),وه د 27 ,وهی ) 7واره ن رووی $دی وه. و 0ر ($% )،. $دی راورد ری ھ .>, ن Eم دهدران 5ر و $وره ده25 وه 0ر ),وا ) و $ورا ,ه .ون ا ن/ ، ی راورد $ورا ی $دی $ور ا 0 .ر وه و ھ ن Mوو وهی >),و K F 0, Eدا وه راورد ر وه 'ی زۆر ورد ..) G ت 5ر و 0, $ور دا ، ,ره ) ان $وری را و $وری ر ردهوا 0ر ده .% ) ان دا Vان Vوا ن A),وا ی وا ی >),و و دا =) ) $وه. رF , $ر .ھ و، ۆ 7 Cر $ X$ر .و ۆ Cوه;> ن وهی وهی ی A ر و ,ه $ ھ) وه و م ھ و DM د ر او ا وه دووه وه ده ) $وه، 207
]
[
نو ۆC ) ان ۆ 7 Cر $ و$7 ) $وه 0 .ر ),وا و واز $ور ا 0 .ر 0,ی >),و واز ، ا را ۆ Cرا ن ) ، 7و و /و 5ڕو ) زۆرهوه دژی ری ( دا ا ) .و) ی وه ت، وه وهر 5اوهو $% رهی ( #ووه ،م ره ر) ی وه دا دان وهدا ). ۆ Cرا ۆC . د ن ) و وهرا Gھ >) هی را ۆC ر م ۆ Cن و وهری وه 0 ،ر ),وا 7ر A), .( $وا ی $وردا 7ار د ھ و 00ن >),و $ور 4و ده ) .ر)M در).. ك م )7ه ده 4ڕا $ی ,ره ) 'ی 0ر ھ Y ودا ده 25ن و* .م رده ش $ور :را ش ت، ر)Nه واوی و ) J F و/ : $ور 'ی 0ر زۆر $,و / $وری ) ان ,ره ك )ھ و ر ك(ی رهھ ھ و ھو ھ ) ; Dا ) 2 5ی ر وهش و .ھ ر ا ر م دوو $ور $ور 2 ) Aو Zو و وه(ی دا . 0, $وره م دوو ر وهی ھ) وه س ده D) .)7رهو وی $ور ا ھ ن 4) 7ده 5ن/ . ,ره ش ( ی ده د، 0 د ن Zو ) $وه 0 ، $>5 .ر ,ر) 5Mری ی. و , ید %ز ،وارد 0ر : $د ا رو 5 ), ی ر $دا ) ..ھ ی وهوه دا زر) ری $ۆ, 1883 و زا دا. H J م زا )# .) $% زا ی H%ردی ر $ $ۆ, ,ۆ % :ری ر
( ا ' * اسو 5ر 0ر $ 4ۆ, ]
[
وهی ھ دان وهدا ا م 0ر و .
وری +دی زا $% داھ) ری / ر) ی ) $%
ی $ور دا ا ) ،.وا اس $وره را $و( و در)Nی 208
ا وه زا ر را )زا $%وه Hد ره 5زی ۆ
دۆ وه .م 5ا). : -
داھ) ری
ش ده ).
و، و ی 2 :ا M$اس ) (1942-1858ر ()Mا ) ی ره 5ز ,ره $ را ر ا* ن ھ و .اس د وه و زا دا. Mوو وهی دژه و ھ $ر و D) ،و Fر *دا .ره M :و دوا ( ) در)Nهی 2 زا اس ی دوا ن )وا و. ) ( $7 5ا :ی D 2و دوای و G * -1883 . $ۆ, ( ) 5ا :ی و ), , ( $7ه د رهو و /ی 4:و /ی 1884وهك 5ا 7 D) :ار ) 7 ر وه ی و$7 ر ر وه و داوا او ) . 2 ز * وهی د ،ر) $%P . 2اس ) ی 2و و . $7دوا 5ڕا وه $اوه وه ھ ژ ی $ورهوه ر( ن $ۆ, ژ وه ره ودوا )7ه Vری دا ت. اس ھ )) D ی > Mن F
ھ ( ھ /
ر ی 1886دا دوو ره رۆ $7وه ری ا دهر رهی ھ وهی ر ) . $ان * ' 1889-1886ی ھ زه V 1887ر ا و' > O $و. ده ..) )= . ر ).و ره 5ز ی
ر ده ) 4ر م ره و واز وازی .و ),وا $ور ،ك ،واز 5ورهی م ) ووه5 ، د وه ی ه 7وهی و ژاد.
) $> 5 1910 209
وه
Eا ور وری ( ر وا [و 7كو ر وه
د وه اس ھ و ا 4 ا ۆ ) ان 5و, ی A ی و$7 $ۆ, ژادی .و ), و $ ا ی #دا* .م 5 ),هھ) : ره و وه دا ) /
ر و /را ی ا و ر و ژ ره ن 17821س و،
,
) ان 4$ $>, ]
-1908 $دی [
ھ ی وه ك( روو دهوه، ری و () ا 5وره ی ) در)Nا \ی ن) رووا 2 ) وه 5ڕا ری >:ری ژ رووی زا $%وه ژادی ۆ ر( درو .ده ) ..اس ),ا و / نھ > ) M: 2 )D 7ی ده ).و 5ا ردهم ' ) /وازو ۆ د ر او ،ھ Y 5 4و), 4و ھ Y اوه ن ) 7 ژاده وا I Fا ( ی / ..) 5 ژاد) Dوردی ), رادا .دوا ; ، ) ژاد 2 5و, 2 وه .G ر $دی ) Vا ت 5ر, )،. ر و 5ڕانو ) *و و ن. وه$ ، ۆ ن ،رووه M : ,ه 4$ دوا ، دۆز وه وه 5ا $وه اس م E ۆڤ. دا > $ا وه رده و ۆ ی ر > ,ا V,و ,و/ اس ور و ),وا ,ه ك ژادهوه و .و ۆ ودا *ده .و و $>, م ا ھ .اس ),وا @F J 2 نو M: 2 ) ان دژوه $وهی م دوو اره دوو 7ری زۆر وازهوه 7 5ده ن. ازی دا E 5و 4 ،. $ور / ۆ $>, ، " و" $7 ۆ .و ھ Yواز ر روو د وهی ھ واز )،. ا ۆ 7 Cر $ نو ره ۆC ) ان وهر 5اوه ،ك Kر Mه .م ), $وری ) ..م واز ش واز دا ),ن ھ ) Dس و اس A), ،وا ی وهی روون ده ) $وه، ژاد 5ڵ ( ا / ت، $ور )7ه ك ر وا و/ ، ژاددا دا و ) Dو را ر / $وری > ر) $وه .اس / ا ده $رداری ۆ ھ %و %: ی * زا ی ژاد و. / ),ی $وری ره 5زهوه وهر 5ت ،اس A),وا ی 0رهوه $ور وهی $وره ن ،ك $ور )وا ) E ر $%( Eر ا ا -وهرV)5ی ردی( .و ),ی را ر ) M)$ه ر :ر وه ی :ا ك ڕا ، $ ری ,ره ) ,ر) 5Mر ده د، وهی ژاده ا و ) 1896 زا $%ا 7ار و و، ]
[
210
$دی راورد ری" .اس ),دهوت " وره $دهی ( $%ڕوو، $د ر, ن ده ر زۆر ی و ره ,ره ) ھ) 7 دۆز وهی مھ ردهھ) .و ),وا و ھ ا راورد ر ن ,ره $>5 و $وره ۆ نو و ی $>5 ), ڕا $ی و $ده د، ر> $وره ن .ھ روهھ ره( دوو ره دهو ا $دی وه وه دن K F/ی )ا ]= 2ا ،(^ #_$ $وردا ر $ده ).و ره/ ,ره داڕ $7وهی ر م وه ری ( ی. اوه ن ده ت ده )X 2 5 ر Zو و وه ، اس )Mار و )Mه ر ھ ن م ھ را G $>5ھ و و د وهی )Nوو داڕ)Nرا ون )7 .ه دوو ره 7ی وه ن ده د 5ا ده ا 4ھ و $7ن را ی :را ش د، ورده ر زا ، $%ھ و ) $>5 ا ن .ھ ی 5 %: ره ه دهوه 5 ،ر /ار )/هی روو د وهی ز و را دهر Aو . ر ،.%ھ ر ( M 5و رو 7رهوه و ھ 5 اس ز )Nووی را ردا اس ھMر وه ده . P F دا زرا ا داده ).. دا دا زر) ری $دی ه >)4ا #$ا (ی $ۆ, وه ) د را $و( : ) ه ،.> 5وهك زا ) $% و وا ت ورده ر $ور) د ر او ده ) .ھ و D)$7و ) $وه، ر دن 5ڵ وا I Fا , ; .Gزی ده د ورده ر ).و 7 $ور)D D)$%و $% ھ وا هره ن )ا 5 .(4 P2ر ی وهی 5 $H5ی و $وره ..) ): ) ) ت ،وه ده ) .ز و 5 $H5 $7وه* ن ده ،(.) ) )7ده ). رزاره ن 5ا ت )/ ) ان ( ا 5 $H5 وردی 5داری ھ و و ،.) $7 ون ).>, 4$%P =) 5 دهو ) .4وا ،وهك وهی اس ( ی ده ) ،.دوود زۆر ) و دا > $وا دا )Nهر /ر ده ن وه دهر 5وه( .ھ و ) $وه. $وره ن $) )2وه ،ده و). $ۆ, 211
5ا: دا زر) ری $دی ره ن اس ر)D دا داده ) ..ر ری وهی اس دوای ورد 4ورده ر ]
ا [
ر 5, ده /و و دوای زا ر ده $وه ات، $>5 وهی دهره E ی واوی و( 7ی Eم دا. ) $ر) د ر ر) Pاوی 0 ر) ی ده ( $) 5ی .ر) Dم $7 و ),وا و $ور )$>5وهز H
اوه دا ده 5ڕا G), ی $وره ) ك ت وه *م ھ ر) M 5 ھ و $> 5و وهڕهی ر Mه دن D)7 .% ), او Eا ) ه 5ت ،ده ) .وهش Mا 4 E 5و ),هھ) ).. ی ر = ا. دهوه.
$ۆ, $ور ( )ر)Nه 5را رهت )2 ش ) ،.دوا ت 5ر داھ) ری / Fرزاری ا ،4 $ور ی ر)Nه 5را 4س و، ن @) 4اس ھ ر )$7د ز وا $ور 'ی اس ر)Nه 5را $ر Mم( ره 5ز وهری ) $ $دی ) ..دهر ز ون ھ و )7ه ) ر Oی وه دهدا وهی $ور) د ر اودا ،ر) 2 ) و و وهڕی ( ی O ،راورد د >),ه($ رھ) >),ه(.و وه ده ت ژ 5ر ) $وه .اس ) د $وره $وره ) Nوهدا ور و 5و را ره /و ) ..اس ھ 7ر و و $دی $ور ا ھ و ده )>, . و ھ و ) $% ز ی و ت. $وری ده ) .و ز ھ ر ) $% $دی
$ور اس ر)Nه 5را ر ری وهی $ور ( ی ده ..) 5و ),ی دهزا ) ،.ھ و ت ) /ر)Nه G ) ( 2وو ،ژ) ر ر ) >$ ره /ك 2و زا $ور .و ),وا ھ و ) > ( ) $د دا و، 2 ( ڕ 5 D Fو و . Jاس )7ه $ور) $ Dور) د ر او ن ),هھ) . $ور) ره زۆری و $7دهدا، $وره ا وهی ) ر وهش ھ ر M 5ھ N) Yهر)D اس ),وا ھ ر $ور)D وت/ . ر ( G),اس )7ه وه ) ده 25نو )= و .اس ھ و ( ی ( 5 $%ڕ )$>5 د رده 5 اس م ) ) . $ه 7وه دهرده و). ھ ره ی و د ردا ش داوه ) >$ 5 $ور ن داوه، ا ) %: .ی Jر): ),وه ,ه .4$ ی $وه ن و ]
[
212
و و )/ه $ور )5ا وهی ). ). ت ره ش ) ت، و زا $) / اس ھ و دهدا . $ور) Dر $ی ده تو .>,ھ و )7ه ھ وهڕو ھ و ر $
ی ( ی. ھ و و
ی ز نو ( یھ ، و $ور) )7 Dاز) Jر :نو ھ رو ...دهرده و) ..م )7ازهش رۆ;) ، ن ھ .اس ),وا و ر ره $:ری $ور)Dو ر ر ك ده ) $وه .%روو د وهی و ,ه ش ده $) 5وه، وره وه.
) ان ر)Nه 5را و ڵ ,ه ، ھ D) 5 Yوهدا $ور وهك $دیو ر)Nه 5را $ور وهك / ده ) $ھ ی دهر و ا ھ .ھر م ,ه 7 2$%, ردهوامو ر) Pاو و دوور د $دی ) $ور .ھ Nارد ر)Nه $ور د ر او 0, 0, ،ده ) $ھ ی دا ; >), 2ه( F .واره ژادی 'ی $7 5ران ) ر ( .وه Hد و Fواره وهك Fواره ژاد)،D ر م ن و Fوارهدا دهڕۆن( ده 5ڕ) .وه Hد ر), واو $وره ) >$ در) Nوه ده )،. وه .>, 5ڕ وه. د ی ر)Nه 5را ر روو ژ ا ),ا5 اس ر ھی (. ( FLدا ) ،4 $وری د ،ده.)7 $وره را ر ر)4 5Mو ھ دن 7 $ور) Dده تو ھر ت 5زار.7 وازه ا ده ت .ر وهی ھ و $ور) )7 Dه $وره ر)Mی ) ).و ۆڤ ده ت ،وا ده ) .و ۆ Cو د ر او ھ ڕه 7ی ) د. ,ر) 5Mر ) ) 5 .ر ھ و اسو و 2 5 ه ی ره ر دهو ی ھ 5ر دهر رهی د رده $ور ن ده Pڕوو O ،ھ Y ،4 زۆرا ن ی $وری $ۆ, Nده (> دا و ن دهرده و). D) 5 ر . وری وه 213
]
[
* ۆ ی
&- - $ی ( ڕه
ور ,ی دا زر را
ا * :ڕه ، %راورد و* دراو ) , ،ره ),ا زا $% :ڕه 7 5 %ی د* ،م م وهك )#زا $% $>),ه. ی :ڕه . % ده ) $ھ ری دره ` رھ ا >),و ی ھ و ا $ , K F ی :ڕه % ). ده.)7 ). )را $$ه د. ۆ ن دا5 دهر رهی ) Nوه ی و و 7, ژاده ن( زا $%وه Hد ی $وری ,وان دو 'وازی د. *
ده# ( ڕه
زا
ی
ور
ره$
#/ $وهی
!ا
ھ ردوو دهی ھ ژده مو زده ا )Nهره :ڕه % :ڕه % و ز وا وه رھ) ون ن , * اری زا $% رھ) ، ن K Fدا *ده .و ،ھ روهھ زاراوهی 7ر $ ن Lن د وهوه .وان ھ ر M 5زاراوهی $ور ن )Nوو و 5داری ره زا $% ر ھ) 5 .ر/ ی Iو وه H ده $ زاراوهی) (kulturی ن ون* ،م زۆری وه ن ره دهوه 2 ھ ن ی) (cultureی :ڕه %وهر )Vنو زاراوهی 7ر $) $ن 2 وارد 0ر $ ) Gوری را ( د )$ .ی ردا , :ڕه %ھ و ،ژ) وی د2 وه ه 5ورهی ده ا وه :ڕه . % رز ) 7ر $) $را (دا وهرV)5درا $>5زاراوهی $ور )' (cultureی )Nهره ن )7ه 7ا $%ا :و اری ھMری ی L / ده )N $ د ی ده (> ،ھ روهھ رۆح ھ Y رۆ : ( 7م ا. ی )رۆ7 :ردا ]
[
$ا وهوه اری ر Dو 214
رھ ا ت :ڕه %ی دهی ھ ژده م ر) ی 7ا )/هی ) G $%ر)N .%و $ور 5ت. ی وه H / ر) ی ) 4 $%ا $ی رده رۆ 7ری، = )$ ون ا ۆ $وری 0,را M 5 Oڕا وه 7ر .) $ ی ھ ,ر دن دهر رهی م N) $% )$وو وه/ . دن(دا ڕ) ه 7ر $ G Mژ) و > ), دهدا .دا $ وه ھ ی $ی 5وO V ) .و 5 O L20ڵ 2 :ڕه % /و، ا ،ــ ھــ ردوو / دا و دژ ـ ك ــ ) ان دوو ڕا $ی ـ ردهھ) .دوا ر دهو ت- V,و 5 ,ه )(kulturو) (civilisationن وهك / دهی زده ا دوو /ری وهی :ڕه ، % ا وهی ن وهوه$>, ، () ای ) / ز د و) و د 0وه ی ) 7 $>),واری ), . $وری و /را و*ت )=)> $و. ر $وری و/ ( $ور 7 5وه ،ر ری ی ره ی :ڕه %ا / ر )c) 5 cو >)d c ا /وهڕوا . 7ده و ده ی ده زاراوه دهر و) ..و * دا رھ) وهی در)،. ازه / ده )=$و ر ( دا ر)D را ر 5ڵ وی . )= ),روو ڕوو و وهی را $و( و ردهوا ت ( $وری دا، $ور ا ھ دهر و / د ی $وریو 0,را M $ور وه. وهش ر) ی ( $%وهوهی ر) Dر)Nه 5را ت د/ ،
0, 0,دهر وت. $ور )7ه *م :ڕه / % راده دهری 7ا و 7ی 7ر .) $رھ $% ده $ی د وه ھ ده ی O G $ 7 ھ ردوو / ی رۆس ) (Patterns of Culture) .ژ) ردهھ) انL )$ . :ڕه ) % ر ز ن(دا وهرV)5درا ) 7 @Xر $ و > و). ر و و و > )
215
]
[
و
دۆر 0# %و * راورد ر#1 # # ر) و ) اس :ڕه %ا 5 ر ا5 وهش را $ا دۆر ) ت ،وا
ی د #رده
ور#
ن
ا دا cدۆر = (1917-1858) Tھ ن ه $ۆ, ا دا Dو .دۆر = ) 7 Tی دا زر) ری $ۆ, اوه ی ( ی ت ،وهك /ن اس ) 7 ،.%ھ ر .%و ھ ت .دۆر = Tز ی ھ و. ھ ) Dڕا $ی $ۆ, دا ، نو ھ و رهھ و 2 * = Tده .% ا. ی ھ و ش رهھ ه $ور
و، ی ی ر
1897دا C 5ری دا زرا ،دۆر = T ی :ڕه %و ھ ی Zو د وهی 4 / (ی دهر دو ) * ی و C 5رهدا ژ ره ن 5ا :و ر ی )$ 5 %ر د .دۆر = Tھ ر M 5زاراوهی > 2 $و = دا X ز ر ھ) و C 5ره 7ھ و و و 7ی ) $ور( $وری د :ڕه %وهرV)5ا, . ا ھ ون ،زاراوهی 7ر .) $ز , و 5 ر وه ر ),ی دۆر = Tزاراوهی $ور ن .% ),رهھ ) * ),وا و , $ور ن دهدا، ا د ردهی .4> 2 ھ $ور ( Gده 5ن/ ، 2 5 زۆری د دهرھ) دۆر = Tڕاده ك 7ار ر/ ك 7ر $) $ا .و ره ا ) ) >),ه(.و 7راوه ن / 1913دا 5ڵ ر ) cس و و ھو 7 7ر (.) $ ،ك ),ا 7 ،ر >), .) $ز ت، Zو وهوه ،ھ و ا ) / )$ د وهی )O . ۆ ی :ه 7ر $) $ن ( ی و$7 دو واز ۆڤ )$ ۆڤ .دۆر = Tھ ر5 M 5 ا ) ..س ،ھ وڕای دۆر = Tو ره و 7ر $ ) ان ۆC : 1901زۆر ڕوو را و ڵ ھ و ر ده د، و )7ه و . 00 * ) Dد ردهی D) 00ھ Y " 7ر $) $ ) $وره ن ) )> ر $) $ن(و 00 00 و ر %Fدن و ن ". ر و $7ی %Fدن و $7ن ھ Y ]
[
216
وس وه
دۆر = Tو ی و و و ره E ) ,ی( ره ) :ر )7ه را ن ا ی واو ن ھ 5ریو دوا G رهت م ( ی / ودوهر4 5 (1912ژ ی ( ی ده ت : ھ )A $% رادهی د وهی / وه م ر وهش ) 2وه رهت و $وری دره ه(. .) .
وی 1902و ن 00 ات و >, وه .دۆر = Tرای ره :) )$ر ر $ور ),ا 5ی
و ھ و رده ۆڤ رھ د وه /
.4 م ن
ا* ،م 5ر /دۆر = Tھ وڕا وه 5ڵ ھ ) Dرووی ری ,ره ,ه $ و )Mهی ن دوور و وه. )Mه ر ا 7ارن. ن ھ و وه، )7هی ڕا $ی ,ره ی 00ن(ی ) ا 2 )$ )D ر د وهی ی . ) 2 وهو ) Dو زا $%زۆر وه ده ی )$دا، ره 5 ( 00زار .7ھ وڕا و ( ی 5ڵ 2 5 ك /ره و ھ ،ده ت .دۆر = Tده ) :.ھ Y ),وا ھ و ۆC وازه ن ھ ن وهڕ ن وا ) .ر م 00 وه دات D)$7ر) ھ ) ن ر) ی زۆر وازو ھ 7 /ا دهڕۆن. ڕا $دا دهڕۆن/ ، eو , ,زۆرو ،4 )7هی دره( D)$و) ۆ ده ) , .ره ری ن ك دوای ك ھ 7 /ھ ،ك )7هی ھ)@) ا زۆر >),و وه ن واو رو در)Nهدهری رادهوه ،4$وهك وهی 7ر $) $ ر وهی ك زۆر را ن .4ھ Y ۆ وهك 7ر $) $ در) Nو وهی و 7ر $) $ی ی ھ .) Y ،4 Oو 00 د را 7ر $) $ وا ).. ی * اودا /وهڕوا ڕا $ وه دا ه ) 4و Vۆدا ( اری ( )2 ده ن ،ھ ر 2و . 4 / وا $وری، 217
ی دۆر = ( T وه ) >$
وه
ھ $وهری و ),ا ی
را ر ر)Nه 5را ر /وهی * ]
[
م
$د) ر)Nه ی $ $>, 5وه .دۆر = T ،دوا ,ره كو $ ھ و ر)Nه ده د ), :ا ر ر)D و ),ا زی ) > ) $وه Hرووت و، ) >$ * دوا دا، ن وه $و. ك ت ) ) ا ی(ی 1929دا )7از) د $ $و را 7و در)Nهی ھMری وس ) Aر) ا دهر رهی ) 7ر $) $ن( ده )" :.ده ). دۆر = Tداو ن رهی و رۆژ وهر ،وا Gز 2دارو : 0 :نو وان ره وه 7ر $) $وه 2 $> K Fا دهدو) .4و 7ر $) $ی 5 f) $>5ن وان )7ه /. وه دهدو) $ ،4وری ( نو K F ZF J K Fتو G $>5 وا د * .م 7ر $) $ و وا I Fن ZF J ،و $7 ر 5 ,دا 7ر ; .) $ = )$ Eن ده ( $) 5ی >), .و 4م K Fدا دی و $7نو ھ ریو ن 0, 0,م %Fد ن ھ)@).. ) د)،. )7هی %:ك ن ا ) م وھ رهش 2 ا ھ وه ھ .م وهڕه = و ر ی -ھ ا . ( ر وای ورو ,و 2 وه
Iا ده $ 7ر = $) $
ی
و و
( ا ده د، ی 5ڵ و /و دۆر = T د وهك D) / 7ر , $) $ ی / ' $ رھ) ك دهر رهی / و ره ا ) ) ر 5ڕاوی ھ . ھ ه $)$>5 5ڵ س و ،ھو ا / ھو 7 7ر (.) $ دا ),وه gده او وهڕۆ ) و Nاویو زه ی دهر =) ).. ده )،. ۆC ) ڵ ی رای 7 . >( ),ر .) $ / ..) Gوهی ھ و ی ،ھ روهھ ) ڵ ھ ) / Y /ره و 7ر ،4 ) .) $وهك وازه .ده ) .وا وه 7 ،ر $) $ ) ده * دهز5 ,ه 4 . * ، )) Dد ردهی ھ ر زهو ار) ا در) Nده وه، ر/ وه( .م د ردا ش )Nووی ا 7 5ده ن، ) ه ,ڕ) ( ،4د )K F /زه >2 $ ) ه ,ڕ) . 4 ]
[
218
وه ری Zو و وهو / ار)ی 5ا( :ی / م ), دۆر = T ر ری وهی ری ,ره ن (> ، ن K F ده د. م دوو P F )Nوو V, رھ $%داڕ $7وه وهی د رده ) $د) ورد دا زرا 5 ر وه7 و ھ و $دی ز و ر ا *; ن دهدا ،دا * ر زی ره دهوه. راورد ر )7ه ڕ) / ،4 $ور D 2$% ر) )' .ی دۆر = T Pاو ),ھ) ) ..ر وهی د وهی و دهر رهی $ور ، * و , $7ه $ره دۆر = Tد ر د A E و ) >$ ر5 وهك )$>5 5ڵ وه 7ا ) >$ )$% D $ور ن 7ر .) $د ری ده تو ),وا 7ر $) $ن ) ا /ون). زو ر '
را ن و و دۆر = Tدژی )Mه ر * و $>),و ده د وهو ($ د رده $ور ) >$ ) هوه روون ده ) $وه $دی وهر 5وه.
ن ره دهروو ا ده دهوه. ر ن ودی $>5ی
(1912و )( ژی(1897-ژ ره :) )$ر )7ه ك )7ه د، *5 I ر) دهر رهی ھ 7ده $ ( وه )ھ )7 $وری داده ) ..دۆر = ), Tوا ری نو ھ نو ھ $ نو * ا ،( I ده $ = ),وه .ڕای و ،م ھ 7 ) ان ھو 7 دهرهوهی مھ 7 ر ا ),اوه/ ، وه و G), I ده $ Iو ھ 7 ) ان ھ 7ده $ * Gه ) .هدا دا Vا )D و ز و ورد ه. ن وهی دووه ن * ه/ ، ا ھ :وهی ی ),هھ) ).. وھ ھ )$ ، I وه ھ 7ده $ 2 5 ر ره 219
Iر دۆر = Tدهر رهی ھ 7ده $ وی ر5 ۆ ر ی ) H $ور
ر /و ن ر * ھ و ]
[
ھ 7 ) ان / د .ده ا M 4ك 7ی 1917 رۆ; ),ه (>)(.و ھ ردوو / 2 ) Iدۆر = T ده $ $% $ۆ, ت A )$ $وریو / رزی ۆز وه .ھ ) Dر ( دی دۆر = Tده $واژهی ر $ور I ی ھ 7ده $ زۆر D M I ) $ده $ ردهھ) . ی $ۆ, وه $ور رووه زا $% ت 5ر / ر) ی 7 >),دنو > ,ز د 4 / ده و ) ،.ھ)>$ دۆر = 2ا ن وهك د ردهی * د رده ن ) 5وه ،زۆر ر زا $% 0 دوون. $وری ژه ن
* 2ۆ3#و * راورد ر#
* را* ری
ن ده $ھ) ، ۆ cو و ن )W و 5ر/ ی ده 4 دۆر = Tده 5 ، )= $ڵ وه 7ا ) و ) ان دوو وه او ر) ی دووان دا زر) ره ره :ره % و و) د L ھ /دا و :و) د $وردا و) دن 5 $H5 $ور را ر .روو ڕوو وهی ) ان م دوو و) د ی :ڕه %ا. ی رای د ,ره ),ا ) ا ا 7ار ه ی :ڕه % ) Dدا زر) را ۆ : cوهی ھ )W زۆری )7 و )Nهره :ره %ی ) را $ا و دا ).. ر $ $وره را ن. وه ( ی ر( ن د ) و ی 7 1929 و دا زراوه F 2) Gرزاری و / ،4 ر ) cسو ,ڵ ر) Wا، ژ) /ود) یو ر ,ر$7 ,ر dدا زرا ، ۆ cر ,ر $7ری 2 ,ی و اوی X%),ردن ،وهی . ), ا
]
[
220
ن زه :) )$ر 1910وه ۆ cھ ر د وهی ( ی. د F/ $ور دوا و وه ا(ی و ،واز 0 د ده ) .)7ان زه ۆ , cری دهر رهی و واز ۆ , cری رهوه ده د ،زۆر دوور ش وازه ا ھ .4م زه ی دووا ی ھ رM 5 $ورهوه، ی / و درۆ( $%وهی ری ر ھ) .ۆ cھ و ھ و ( ی ر( ن د fڕا $و )Mی >),و زه G $>5 .دژی ( دی ۆ ی ,ره ی زا $% ر ر ژ ژ) ) را ن( و 5ر /ھ ر ( ی ردهھ) ' .ی ۆ 0وه ۆC ا م زاراوهی زۆر رده ۆC ونو ھ ن و ,را ن ده د، را ن ) ا 5وره( د .ۆC >),و وه ن ( ،ن $> ),و دهزا ،ده را ا )$زه ,را دهده وه. دهو ا* را ن وه* ر وهی: ( .ده ت " 5ر '/ ره )7ه ) در) $وه ،وا ر ی ھ د )". .
را ن >),ه( .وهك ۆC ی زه ا* و راده ك ( 7 ) 2و ' / '/ زه ،و A),وا وه ،وا دهرده و) .و ' / ( ر 75 Dی ز ).و )7ه و ا ،
م )$ و، ۆ ) $دهروو ھ و ت ۆ cدژی / ر دن ده ..) ),ھ روهھ ھ وڕای )Mی ك :ر و زهرهوره و 0 ) .ر ),وا و M 2م )7 4 $هی را ن(ی 0ر ) M2 رۆح ،ھ روهھ Vوا ون ونو وهڕ ون ،وا وهڕی " .ۆ c %:ی ( و Aی Vوا و ھ ) Dو وهری رۆ; ، ر ZF Jو ده .% 0ر ده 5ت، د ره( ی ),ا5 ر ھ ن ھ ر ھ وڕای ز دهڕهوی دهزا . ی M 2م =) ) $وهو ھ و ر وه =) ) $وه ( ده .% و دۆر = G 2 /ری / 0 د وه G نھ و م د وهی ن [F Jده ).. 221
]
[
را (و )زه د وه ی ) ان )زه *م دۆر = Tم ژ وی ) )7ه ره ) )$ 1912 و. c F .م )$دا ره( و دهر رهی م )$ 4 ی Vهوی ھ : ۆ cده.) 5و ره( ش ر ) ,ره ) م دوو :ر ی زه ر ن ھ داوه، .4 ,ره ی ) ان م دهر رهی زا $% ۆ cم 5 $H5دا 4 Xو ھ را / ۆ cو دوا )7 Gا 5ورهی؟
ۆڤ ھ ر/ وه
،4 G ر /وه ن 5 $%
>),و و( ( و ، ی ر
ر /وهی وهو دوو
وازهوه ك
5 $H5
ۆ cو )W و. $وری ھ A ی و $و 7 )0اوی د .وا ده.)7 راو 7ار ون ھ ی ( اپ ) > 4$م 7ار ی ون )7 د نو ره د وهیو دهره G E
م ,ره دهدا وهو >),زی وه ده ت دۆ Dر Oوه* ر ێو Oھ V Yر) >),ه( .ۆ $) ) P cوه A), .وا ی و $ر وه ر /وه ن $ ۆc ھ ،و وهی )Vوا ن م ھو 5 م Hدراوه ,ن، 5وه. ی ر وه وازی وهی داوه ) ا ۆcھ و ) $وه، 5زا E 5وه ن* .م م ھ و ی ۆ cدژ ك وه 5ڵ 5ردوو را ژ) هرو ر /وهی ا، (FL رده رۆ 7ریو $%ا $ ره ی ده و. زۆر ی رۆ 7ه :ڕه % ۆ cده ) ،.ھ روهك ر Oده ) ( ،.دی ۆ c )Mی )W وهی روو د وهی رده ..ھ و ا ) Nوه( ($% ( ی وهك )) 2 5 ۆ ر ) $دهروو ن ر) ی ) 5وه ),ا 5ی واز زه را G ھ $ 5 7 /ه ،زه ۆ )$ وه .ۆ ), cوا وازی. د وه از)D (Dھ Y G), )وا زه
]
[
222
7ا $دی و ھ Yر) $ Dد) دۆ25
7ی و.
$>,
4$
) ان 5و, رای م وازی ,ه و ھ / ، ) ا ا 7 ,ه ی ) ان زه ھ و .47دوا G C Dر ر ،4دا Vا ) رهھ دژ ا ھ )7 ،ازی ۆ ) ان 5و, ی 5و ,ۆ ن. دهروو F
)
وهی
ۆ ن ره ر ر م م 5و, )7ه وازه ا، .ھ ری و واز ی ده د وه ،ك ( دی
ر زه ت $ا ( ی ن/ ) د زو داد ,روهرا ی ھ ی و ره( و داد5 دوا ا وهو ,ه ن و ره( وه ھ ده ت: ھ روهك وهی دۆ Dر ) O ھ
ن و ر) ی ") ده.)/ ا وه ،و ر) ا وه، $ور 5را ن دا ،زۆر 7 4 Mد وهی $ۆ,
ھ ۆc $%
ا
وه،
(Dو )زه G), م )7ه ،ۆ ), cوا )زه دا ),وه * ،4 Nم ر و ك 4و ده.)7 7ھ 7/ 5ر) ،.ھ ر ن ; ), )زه ت( ی وه ۆ/ c د ده وه, . د وه ا نو )7ه $% وه ده ت ده ), 4هھ) )،. و ھ واو F 5و), ی $ور) د ر او ت. ڕا $>5 $ ژه
وه
ده د،
) $ و .
( دژ ر ر وی ن وره ن روون 7 و ك $وردا ر) ی وه
ا .) ), % $% ۆc روو ڕووی )W $ور 5را ن ده4) 5 ۆc ھ ی ) )Nوه ھ ی ) Nوهی وه ) 7 Dد وهی ره ی وه (...)". $ور
'ی )Nوو و ن، زه ت ر و ) 5ورهی ( وه / ).. ده P Fی ون ر وP F وا ن ر ن $دهروو $>5 $و ھ ت م )Nوو و دا دهدا. و * را ری ( ن نز ھ) / ، 223
]
[
ری
-
)$ م س و ر ری و م 5اھ م $ری، $ری داھ) $ . 1906زاراوهی $ " )7ازه 0ن"دا ( ھ ری ) ر ),ی ده ت" ،زاراوه وهك وهی )2 و 5و ,ی د ر او $7ن ), ،وا 5زار $7دن د 5 5و ,ی )2 ر)D ، $ری ھ و $7 2$ن ی ھ ، د .ھ و 5و , D),ره 5و, ده ) ), .هر ),انو ھ % د 7ی وه ده ت ھ و 5و, ( ز 4و Kوری ( ی دهداتو ی وه ت ( ی 7دار ده تو /وی $7ه ( ،اوه ی ( ی )7ازه 00 د ده ت .ھ و 5و D),وا دهزا ). 5و, ت ( ن ھ ،وا د )7ازی 00 5 ،47ر 5 4و, ی ده ن ". وه /وی ر م وه )7ه وازه $ر وا د ره م ھ )$ $% ن را ..) .ھ روهك وهی 0د ) $7 Wاوس ده و )D (" :. وM $7ا 4 $وره ن د رده ' وه Fر ھ 7 / ھ > " .زۆر ی و ) ان را $و( ,ه دهره E وان وره $و ز را ده ) ), ،4ن وا 00ی ا دان را ر ) ،ھ ر ر وهش زۆر ر وری ۆC ی ۆڤ ; ), ۆ Cو ا ) ( D) H ،4ن ده (>،4 ن ( د را F $ن ده (>).. ن * )Nوو ن ده ) ،4روو ڕووی 7 ھ ر /و وھ 7/ ۆ ۆ ی )$ ھ ن ` $ده وه و) د ر ر وه gده د د) 4ھ و )$7 رۆ $ور ا= . وا 7 $7 , .ر ( $) $ر وا ده $واژهی $وری ( ی 5ر ر ر رھ) ),و دوور( $%وهی ھ و و $7ی دڕ هی ھ ن Gر)D و و ..7م 7 ، ),ر $ و 7ر ،4 $) $وا )V:ا 5ڵ وه ن : وهك ر ر ( د در ه ن ره $:ر ده ن .دوا ر ر ر تھ ؟ وهڕی $7او ا @) 4ر ری و ]
[
224
و
وریو$ ی ) ردهN و ر زۆر: ری$ $ .)7ده ..) وهرZF J ر: .)7 ن ده/ وهك،.) وهرG ت وهك وهی دان د ردهی4 وا4 ا ده ا * $% اری زا وهك4 وری$ 7/ ی ھ و وا4 ) ور ا ده$ 7/ ھ م.D)$) $ ر7 رهو وازه K F .) D) د$7 زار5 وهی و و و) د ر م دهی زده م ) ره, ریF ، ) ه7 وره$ دا ر) ی ( ا$ ك ڕا * ره, D)K F / 5 م د ), . ت4) , .) $ ر7 ی 0, ) ھ ن, ن واز ش م. Aو ھ روا واز وری$ واز ..)/دره ` ن زوو و ده ۆ ی ،اV دا / م واوه وری$ ی , ۆ$ .وه ) ھ.()> ه, ) ه7 ) د, $) ; وریو$ ه وN)ر اری7 ) دی$ ا ا وهیN) اE )> زی وهی د, . ر ك$ $ وه ھ ر ره$%( ( دوور$ .) )= ر
ه نM) راو, 1
- Edward Burnet Taylor, Primitive Culture: Researches into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Art, and Custom, 2 vols. (London: J. Murray, 1871), p. 1. @óÜ@ŠìínÜíØ@Opóïäbn Šb’@pbØò†@òìó÷@Šó óÜ@ñ a‡Žïq@óØ@LçbØóïîŠìínÜíØ@ò Žïm@OòŠüïm@óÜ@óÙŽïØóî@òìóäìíiì⁄i@ñ Žïm@†í‚bî@Šüïm -
1
NHÛNìI@NòìónŽïiò†ì⁄i@óÙî†@ðäbØóåŽîí’@ìòŠói@òìóåŽîí’@ìóÜ@çb’bq@Lpa†ò‡&ÜóèŠó @a‡ÙŽïåŽîí’@óÜ@a†bmòŠó @ 1- L'Année sociologique, vol IV (1901), p.141. 1 - Emile Durkheim, Les forms élémentaires de la vie religieuse: Le Systeme totemique en Australie, avec une carte hors texte (paris: [s. n], 1912). 1 - Emile Durkheim, "note sur la notion de civilization" L'Annee sociologique, vol XII (1913), pp.60-61. 1 - MAUSS Marcel, « Les civilisations, éléments et formes », in FEBVRE Lucien et al. , Civilisation, le mot et l’idée. La Renaissance du livre, Paris. 1930. Reproduit in MAUSS Marcel, Œuvres, vol. II, Minuit, Paris, 1969, p. 456-479.
[
]
225
1 - Durkheim, Ibid., p. 47. 1 - KROEBER Alfred L. , «The Superorganic », American Anthropologist 19 (2), 1917, p. 163-213. 1 - LEVY-BRUHL Lucien, La Mentalité primitive, Alcan, Paris, 1922 ; rééd. PUF, 1960. Pp. 15-16 1 - MERLLIE Dominique "Regards sur Lucien Lévy-Bruhl: le jeu des malentendus" Regards sociologiques (université de Strasbourg-2 ), n0 5, 1993, p. 1- 8. 1- Ibid. 1- « Ethnocentrisme », Pluriel - ¬recherches, cahier n0 I, 1993, p. 57-63. 1- LEVI-STRAUSS Claude -Race et Histoire, La question de raciale devant la science modern (UNESCO, Paris, 1952). 1- Ibid.
@ón äaŒ@ óÜ@ ŠìínÜíØ@ ðÙàóšI@ ñìbä@ ói@ ó’íØ@ ðäì†@ ðÙŽïjŽïnØ@ ðàòìì†@ ð’ói@ òŠbmì@ ãó÷ @@òìa ói@óîòìbšŠó @Žð @ãói@o“q@a†óØóäa‹Žï Šòì@óÜ@LHa‡äbØóïïmóîłóàüØ @lbnØÛa@†b¥a@paŠì“äß@åß@†a‡Ô¾a@á bÓ@ŠìnׇÛa@Zò»‹m@L•ì×@ïãë†@LòîÇbànuüa@âìÜÈÛa@À@òÏbÔrÛa@âìèÐß@M @ @N2002@Փ߆@Ll‹ÈÛa @ò» ÜÛ@ òîi‹ÈÛa@ òàÄäß@ Lïãa‡îÈ Ûa@ äß@ †@ Zò»‹m@ L•ì×@ ÷îã†@ LòîÇbànuüa@ âìÜÈÛa@ À@ òÏbÔrÛa@ âìèÐß@ M @ @N2007 @ Ø‹à@ ö@ •ì‹ @ paŠb“näa@ La‡ïyì@ çì‡î‹Ð@ Zó»‹m@ L•íØ@ ðä†@ LðÈbánua@ ãíÝÈ@ Š†@ Âåè‹Ð@ ãíéÑà@ M @@N1389@ça‹ém@Nñaóàbä‹i@”vå @ë@pbÈÛbİß@LpbÕïÕ¥
226
[
]
و و زدا :
ڵ ن ڵ
ر رو
ا هر
وهر
227
ن دو
ار
ا :دا ــ
ا
]
[
ه
ن. ی ه ھ #$ر س ' و ا هر :ره دوو او )( ) دهوهری ژ) () *+ » :رھ ﻣ ﻣ( ژ) ﻣ » $و » و 0 ./ھ و ر)* ن $ 12وه، ه ) ڵ ر ر«. ﻣ( ژ) ن وه ﻣ و /ﻣ 2ھ و ر ڕوا ( و و ﻣ وه ھ ﻣ ن 6 7ا 5م دهژ ( ،ژ 9و راﻣ :ر * 2 +وهك ' وهﻧ6ار * ، رهی 7وا و دن ،وه= داری و ك ھ و ری )2 ' ) (Monogamie '< دهر >). 9 هی ژ) * وه ره' $ت Bده ن 5م زۆر 7 ھ ی زۆرێ ' 0 وێ ،ھ ر Dڵ وهك )0 )6 ھ وڵ دهن 2 9) Cوه * .وێ ) ن ) :ت ھ و ره 7ن و زۆرێ رﻣ E دهر 7و و)*) ،9 ژ ن ،وان )>هوی ر 7 ،ر و ژ) * ن ده 7ن .م ڕوا ) +وه ﻣ وێ ھ 6ێ * 7ن راﻣ :ر ) F *7ﻣ ڕووG ، ) ه :) )6 رهت ر ن ن ڵ ر ر ،و ر ن ه ر ھ ﻣ و * ،ﻣ وێ 2وه ه ھ ر ره Fﻣ ڕوو ) :م = *7ی 7 دو ار م ڵ ) *7 ه ھ ر ھ و ر )* ن 7 ﻣ 62 0ا ژ) ون *2م = *7 7دووه؟
ه ی زاد وهك دهو وهی وه، ن دو ار :د ) $ر ھ و #را %ھ & ی " ھ و #ر $ك ھ ر ھ ن وھ ردهوام وزهی دا #رف ن( دوو رهش ھو ش ) و * ه " ژ و /ی $ڵ واز " وهھ .ڕهو* ژن ڕۆ /0ی وهك ژن ده$ ھ ه رم و 4ن ھ 3وا وه * 4ه ژ ھ و #ر $ا 2 ،م واوی ك 89 #ا 6 ) :وهی " ھ 5ر ر & ن 6دات ژ ]
[
228
و " ی " زۆر ; $و ) ھ < دهژ )، وهش ) 4 / .و $ڵ و و ) ،ھ ێ ری 4ن 0ارد ،ھ ێ " ت @ ر >=/را وه ده $زهرا 2 ،م ھ Aت ك ھ ، B " 4ن ردهوام دۆ =#ن" ، و، * ، 6ۆ )2 ،م #ر ر Cزی 6 4 /و ) Cزم 6و و .م * دهرۆ D=Bو و و " دا $ڵ ھ ور " وا /0م #ره" و " ر & ر و 4 /0ن دا و ھ "/ر زاد ی " / 4ژ ا ڕوو ات. ا6 ھ و #ر $ی 5 F8رهی ژ وهی " و E وه وه " 4 م واG 9 =& $ /0 /ی ھ "/ر 4ا ھ و #ر $ی " ). هی و * 7 $ن ) : *7دهوهر) 7ت ' م ار هر: )9I ) 9Iك ھ و ری Cوه ) ( $ن ز * ه ) 7# م م ) ه )6دا ) ه 6ی ا * ن 6هن 7ھ ر 2 7 7 )5ڕهھ ڕۆC 2 0وه 7ھ 9؟ ن دو
ار/ :
ن ڵ ر ر/ : *= " ) دوو ری . #ره" ن ھ ڕۆ
،ھ ر م
*
!
س و I J =Bھ . 2 ،م * ، ژی ده" ت را Aر ژ
ھ ن و وێ وان
) #ر روژ " " # #م ژ ن دو ار " :ی ه ك و ھ " ھ و و ھ ن #ره وه Kا " م ارهدا ش زۆر ر / وه ده =>0ژ BLرهوه ،و م ه A=#ون " #ی ڕاده ك #ر " # #م ڕا=# ه ی 4 وه. وان ھ ه # م = Mر ره 0وه، ه زاڵ ده و .م * ،ده ا ێ م ڕاده " را Aر وا ۆڤ ھ ێ " ت وا ه 0ا" # ه . زۆر ڕ %و ڕا# ھ 229
ار هر :م / ده 7د؟ و 7
، $
) ه 7 )6ن
وا
ر ID
]
[
ن دو
ار:
،6
واوی وا .
* ' وهن ار هر :و م >) رهی ) ر وا ) ر دراوه( 7 ھ ردوو *7ن وا 2 J Kواو +0و) 9Iوه؟ ﻣ6$اڵ؟ ) ن ڕه + و .ھ Aت ك ھ/ی واوی & و > ن دو ار) / : وهی " ) ا/0 D 2ش وێ ...و " ی " ) ھ =Bزۆر ; $وم و #ھ و #ر $ی ده 6 #م، Jر ا و $ڵ /زا" م » ك« ژ ه ی ) #ر ر ا " Iد /وه2 ،م و م وه #و*= " ن *= و ك K 0 ،)=# A 4ا * ه ك و ) @ " رۆ* Aا و /م ه " ا Dده" د) . ( " ) ھ ر K $رهزووی ھ و ه " DB و " " # " /ر رم ھ 0 ،6دی و ) /س و! )و وه2 /0م /0 / ) (6م س وم .زا ،D و " " /ك #ره" Dداو وه ن ؟ ن 0وهن
ڵ اڵ.
ر ر :و " ی " ; $وم
ڕه ا
م وه " د /وه 4A
ێ ﻣ ۆڤ B 7 ،زا Bزۆر دره Mوه ار هر :زۆر ر ده ﻣ ڕ ز) * وه .ھ :0ت م ن م $ / ) ردا 2 وه'* 2م $ /و ھ وه؟ ن ژ) * 6ا ژ 7وه ده) .( 0 ن دو
ار:
ھ * Pه ك!
« ه» M رهی وهی ) *7 ار هر: دوای 7 (1968م زۆر ) ه ،ھ ردوو *7ن ) N$ڵ و $وهی ر +ی و م $ /ی 7م و $وه) دا ه ) *7 » « Mده 7ن/ . 6ا ھ ﻣ ان ) *7 ن ڵ ر ر 6 /ا) ؟ م 7ره ر 7نو ) ' ن ڵ ر ر ، * :وه ) « ه» /4 #ن دو Q/اره " ) ]
[
ده 7ن زۆرم B ) ه * :ون ر /و و ڕوو « ه» M
وم " م " رهم ده " 6 #دوه، وه و " Rت I ،ھ "D 230
واوی 0وم $ 6وه. ۆش دوا ر و م " رهدا #ر" و و وه؟
ی ) ھ ر K $و
« «/
م–
R
« R «/ وه " وا ن دو ار ) / ،6 :ھ L $ B ش م ،زا / D؟ و ای وهش دا %و و" D& «/ « Dده" ن و ) « R «/م ) =* .ھ ور /0ا ا ی وهم 6دات وا ر وهی « " R «/ت2 ،م ) « ه»، »زازا« ھ و ھ ور ) و « ه» " Rم. ۆ *= ) ھ ور F #» Dێ« « ه» " Rم .ڕاده ك ) ھ ان ك دوو " س وا Iوو » «/ـ ن #ر ا » ه» " Rم& ، #ووه. دوای # ) #ر ر « ه» " Rم .ھ Aت & و >= " 4 1968هوه ،دوای وهی ھ و 0 6 2 #و ن ه $وه $و » «/ "= ،ا ) ڕۆ */ر*& ...) & % EK Dت
ار هر :ڕ 2ر و ر :زی ژ) ) ( 0 *7؟
ه /
) ھ ﻣO
؟
" م " ) ھ D T 9 C Bوو وه2 ،م ) م ن ڵ ر ر :وا ھ # درێ. وه " م ارهدا #رم 6 > " رهم 5 /0 /0م داوه. ن ارده ڕۆژی "> ر وه ،6ڕه & ھ * ھ Aت ۆڤ ھ B دره &= 2 ،6Uم دوا ر ۆڤ ھ و *= %ده E ،6م ) ده !D Uو ه... م ار I :ھ Bو /رهم2 ،م 4ا ن دو واوی و ڕ > ك 6درێ 4 / .م #ڕوون و 4 ،ڕۆ ABان ( " ھ Pواز ك وه زا ) ) و * ی " #ر ر $ ڕ ازه ۆ ھ * ڕۆژ دره &= 0 ،6Uد $ر ۆڤ T 9 Cت را=# " Bن 6و م * 2 ..م 6ھ و ھ و #ره" ن م * و :ی را Aر "= Mڕوو. در ) " ھ T 9 C Bت
231
]
[
"
* هی I T9 Cھ " ت /رێ " رھ ھ ێ "ت زه دهرده" وێ ) وه" ن زۆر ر #ودی 6وهرده $ن .وان ك @ * ن ) U 6ززهت ت وهی م دهن، ھ و #ره" ن L ه ی ڕوون و /0ن رازی ) ھ/ی /وهی " وهرده $ن ،ز = /وو* ی »« T 9 C وهم 0 ) . 6رده ن $ڵ وا Aت دا = ا* $ ،Dر ۆڤ = ا 6ھ و *=/0 6ی ،6Uو ڕی ھ " @ ھ & ی ھ " و. / 2 ، =0 A*/0م م # 5 ،م د)6ی ﻣ( ر *2ن 2:م 7ڕوا0 ار هر :ده' ازم هوه) ، رهی و ڕهھ 6ه ا 2 *7ی ژ) Mدهرده 7وێ و وهش وره ده ێ. ی ره ڕۆ2 0 ھ و ره 7ن ،ﻣ زۆر ر ا * 6ا و ی +ن ھ ) ) .ره ڕۆ2 0 ﻣ دد) 7ن ڕۆ 2 0زۆر ھ وه؟ 4 وه " /ھ ر ك # ان 4دا . 0 ن ڵ ر ر: ت /ھ ردو" 4ن زۆری ھ وه / ،ھ ردوو" 4ن ،زۆر ر ره 0 وه و ھ P >= 2 ، :م 4 /ھ ر% =L $ K $ ۆڤ وه، 6ھ =Bوه ،ن ھ ر ك ه " ن " ت " ر & ر " و /ی #ر ك " 4رهی ھ وه دا * " دووه ،ن ره دا ش ده" ) و ). زۆر " ا ن دو ار :و " ی ; $و ) # ،ر ر وم 4و ) ،ھ ر K $و* ره Cو را و :دان دا $ورهی / ) 4 .ھ رK $ م /وهی = ا ) ھ ردو" 4ن L #ر وهی " 0ر ر ) "I و # .رده 6ھ Aت و دژوار ن /م " ره ڕ> " دوای رهی #ر ر D :و م #رده ش دوو # 6# وم ڕا =#و/0 ده > " ری #ری م ) 4ا "= » Aره $زی دووهم« Rو، وازم وا وو وه و $ .ر و " دا /0 / DB Bم ا د ) هم و و " دا #ر ر ره " زۆری ھ و .م 5 ھ و( Vا ددی و Iو " رهو* 6 # ره Cت ده" د .ھ ر # Lی " و .Dم ارهدا 4 #ر ر 0اپ و ،م ره وه ) وم ]
[
232
" 4" Bن ك د 4Bن ره" م 4وێ ھ ردو" 4ن ك *
ت $ر > Cب و "= Bھ ، 9 > Cرزدان ) .6ھ ر " ر % >= B ك رهی و Iھ ر ھ ن * ه2 ،م
و .ره و م و و.
ر2 ار هر :ﻣ وێ : *Oو * ن 2م )> .رﻣ 6ا و 7 :) 1ت و 7 ) م $ /ژ) ر ر 4 :ا
ن ڵ
/
ﻣ ژه 7ر 2 $ھ و ش ژ (. ڵ ) *7 6 7راو 2ﻣ دد) ن ھ ) ؟
؟
ن و) و ھ ر " 4زۆر دهو ن دو ار :ھ A 4 A =Bن 4 =#/ن وهرده $ت و ده = ا 0ر " * L ۆڤ ش ،6زۆر زه" 4C ھ Yده =#ر ت2 ،م $ر داھ ژ ن و ه ك ده =#ر ت .ی ۆڤ = ا 6م ھ و 0ر )4 . و > /0ن =L $ری 0و ك ون " 4ھ ردو" 4ن ھ ھ Yژ ) ) .ھ ر = K $ا و ی ر % 4م .و " دا 4ك ك * ) ن و> ره ا وه ،) : > @ .) 6 =B @
ار هر5 :م ن دو ن ڵ
ردهﻣ Bو 7
ار/ :وو،
.6
ر ر/ :وو،
.6
ه
) كھ
Qدهژ) ن.
ن دو ار 5" 6 :ر زۆر و راده %ھ Bھ ن ھ ،Yھ ێ ك @/م و ھ ن ر هو و @ /دا، واز و ھ ێ " " ت @/ 2م و ای وهش #ر " /0واو ن ھ و. دوو)C 233
ار هر B 7 :ﻣ ۆڤ ) ه 7 )6 7و ژ 7ر) +ری ) *7هوه) ،
وا )2 ا 9ر
2 7وه ھ ،B ن ڵ ر ر، ]
[
ه، ) 7ر) +ر)* ن
ن دو ار، ر ) 7وه ھ
ن ڵ " ر & ر وه.
ر ر ) :ده " D
ن دو >= ن ڵ ك 4و ا ر
ار: و
ن (R وه؟ 4
چ 7ت و * ه "
و
واو "=
وه" ی " ر & ری 3وا وه 4 ،ا " " (K4#
چ
ار 62ا
ن A=>0وه ژ 6ھ ،6F
#ره" ن / ڕھ ێ ر ر :و /رهی رهزووی ه . وه ڕ " #ژ Iھ Bو Jرهی " 4 @ #ره" و ھ ر " ن و = ی =>0ژ " ر & ر وه.
" م. « /4#/ز« ود ن دو ار ،6 :ڕا " =#ی ) وه * $ن هدرێ .م * ، Jره" ن ھ و * دهدر ) و ۆ" " ن I و =>0ژ " ر & ری /0وه 4 / .و ھ ێ ار #ر ر L > Lوه #ر 9ڵ و و " د وه و راو /و D " L > L ھ وان I Eن وهوه #ر ا زاڵ وه" =* . " د .م " ر & ر # و * هی م * ژ /0وه 4 / .و * هی A ه=# ا " ر & ر وه. ) L #ر" د 4ن م ارهدا =0دن و #ور و و L #ر =L $ ،زۆری /ن دهھ و " ی " 4ره ن 4/و ه وه L #ری ده" د، وهھ دا # ،ر ر ڕ & ی ر ،Iژ ھ 2م و /0رد ی " ) Dوهڕوان ده" د ) ھ وای زاد 0و )6 ، رۆ ...)=Bھ= ( ھ " وه. *O ار هر: ون؟ /و)* Oازی؟ ن ڵ
ھ
ﻣ ر 2وهھ دا
ر 7 /داره / 9 7ن
5م دا "
و 4دا .
ر ر ) ، 0 :و " رهم
>
دن /ر$ واو A ن دو ار/ :وو ،و ڕ & و =/د /0ی ھ و .و زاد و وهی ھ ر " ر %وێ ت2 ..م * ه " د ش و" 6ھ و ت ،و *= > ده" د " " =B$ر ]
[
234
B " 4ن ده و# D=#م 0وه ن ھ و " ھ ر وهر & درێ. 6ڕه 0ی #ر ر وه و ڕاده ك "= ن دا ،ھ و وهی و# ڕه 0وه Dڕوا ه ،و ھ ێ " ت ) د وهی و # ھر وو وه 4 :ا وه .رهی ھ ێ "= D " A ورا" 4ن وهك ك ی " ی2 ...م ) در :هم اوه ،و .وا *= ه م رهوه #ر" و و – L > Lو ده ت وم ده $وت 4ا *= ه #ر9 ھ ێ" I و " ) زۆر ; $وم2 ،م و در :هی " ره" ی /0ا. ش و" # 4ر . /0 م "= ،ھ ر ك #س 0 /ا .ھ و * ا) 7 ) ه )6
دوای زﻣ وو 2دورودر ار هر ) :ﻣ ۆ، ه) *O 7و 7ﻣ ' (Qت +$/ ڕاده) ك )و ﻧ # 0 ا Tو 9) +؟ ان ژن و و و ڕۆ 0ژ 2 ) 7
$ڵ م * ه ژ ی " 4ھ :A 4اردووه ن دو ار 4 :ا ك ر و " " زۆر ر ڕۆ ژ = & م. وه >= رهو #ر ر" و = F Rو 6# " ،ده ا ڕۆ م $ا" ، M=Bده . B $ھ A دهرۆ Bو ھ =* $دن Jوات و و ھ/ی ر وهی " & و >= ) م " رهم 45ا ك #ر ر، و /ت2 ،م ) و و " ی م ارهدا ھ * Pه ك = ا " ر Aت $ڵ " 6ھ ورێ زۆر ر #رو" رم $ڵ وا زۆردا ھ وه، * ه " دا، زۆر * " ،Dم ارهدا م " ره و 5 روهرده" ا و " .م زۆر R Bو ،زۆر ی " ره دد " ن /0ی 5 د و ) زۆر ر $ڵ و /م ك ده" د و *=D دا ،اری ھ ر /0ی ه ی #ر وه ھ " م C ده"Jی و " ری م * .ا #ر ر ھ/ی = ا ز و( ) ر وهی " و ھ ر م * واوی ھ/ی روهردهی وا ی وهوه و " وی و2 ،م م ت. 4ۆ درو# ڵ دوور ده =>0وه 4 .ا و @ زا " ره" ن ڵ
235
ر ر:
،6ھ ر م " را .
]
[
زاد : *7 ،($ : 2 Cمژ ار هر :و ژ ی D 7ز) ن ھ ی ر Oو د * + *0ن... ) دهوهر) 6 * 7ا ڕ * Bدۆزر * وه 7 رهی ) ه *)6ن « « +0دهدو ،9م ه $ی7 و و م » :9ﻣ( Uﻣ :ر وم« ) ن » ڕه ﻣ ' ) «#د *2 + ده O/ 5 « $ /م ر ر وی زۆر ' ش و) 9Iو م ڕوهوه ھ و #0دهدا ڵ ر وهی 7ھ ﻣ ھ :+ون 2م، 7ن ڕوا +ی وهوه ﻣ ر ر ھ ﻣ و ھ ﻣ ر 62ا زۆر Mو« .ﻣ( ) دهوهر) 7د)# 2 M ) :ت و 7ی 7 ن ڵ ر ر ھ ) رهی ه ر : :ز) ،و ه و ن7 *I ، وه 7ده +ت را :زی . »() 2 » 7وا ر وهی ) ژ .Dزۆرێ وام 6A $ ) *= ن دو ار 4 :ا >= " ھ ور " Dزۆر & ران و * او و ر Bن ون و ن دهزا چ " ر %ن ،ر %ھ ن و ر " داره ن ھ و " ) ھ Aو ر & ا وه و و ھ # 6 Bره 5 راوه" ر 6" % ). " رازی " ده2 ،م و ھ Bا " ا " – " ھ ێ " ت ده *= راده ك واوی دۆ=# Rده" وت .و ای وهش ك @ ) و وی و و ) .ده2 # 4ن * 45 $ن ن دۆ =#ھ و #ڵ و ھ و 0 $ز ان .6م و ھ و* هی و " #و " 2و ده2 A=# رهی ر =#ی و. و ه ی ان ژن ه ی و ھ هی * ، ك واوی اره" ا $ڵ #ر ردا " " وه ) ھ Bو >= ) /ھ # Bر و .زا D " # ) =& $ ،6 .) &Aا، /هش... ر ر/ :
ن ڵ ن دو
I
ار 4 :ا ار هر) :
ن ڵ ]
ر ر: [
6
وه ھ ر م
د
ه
ھ ه
) دوور" و Aوه.
هش ھ ﻣ ن ر * د
*
و.
( 0؟
وه. 236
زۆر ن 7 ،م دوو ڵ ﻣ و Gر ار هر: ره) وه دواو) .9ھ 7 ن و $وهی ژ وه ھ و. ) ه *)6ن ر *2ن 2 Bم: ن ڵ ر ر، دهﻣ وێ دهر= E 7زﻣ وه و ر ر ' ی زاد) Fازی ژ ن . / ڕا ن رهی ﻣ< V ن ڵ
ر ر:
=#ن
ار هر :ﻣ< V
« #ر «/0 ده * ) ) ن
؟ و 7
ه ی ه=# ن ڵ ر ر :وهی $ڵ د ی /4 #ن دو Q/ار ھ وده &2 ،Dم وهی ن درو =#د $و 6و زۆر ر D /0 م #وه ا Dھ J Pر %ره وه هم، م =/دهی ژ ن >= 2 ،م /0م ده D# ؟ ا * ارن و " 6 [4Fوا I ن دو ن ڵ
ژ ن Bھ
ر ر:
هھ
B
و
واوی ان ژن و وهوه، ر ی ه #ده *= وا >= ؟ #ه" ده " [4F " Dوا / * ه " 6 [4Fدرو، =#
ار2 :م وان ھ " Pت وهك ژ ن م
وان.
" وه.
ن Dوو وه.
واوی ت ه ڕووی /ر و ۆ /وه ن دو ار: ،و ای و * رهی " ژ ن )و $ Iن( JBهوی رز $ری ژ ه ز و ژ ن ود ی ده" ) " =B\ ،ی .و #ش و ھ " را Aر ه ڕهزا ا ) ی 6رن F #» .ێ« و ) زۆر ر م ھ/ ی 6 ا # 6ده و # و #ی و ھ دهرده )، ر ) 4 / .و وهی » ]« دوا ر م ارهدا " ی ھ/ی #ر 9د زۆرهوه ا " 9 * 6رۆ A J0وه ده * 6ز " = ن وهك و % م /ن س " د $و » و >9ی " ،و و" ی" ) م و را Aر ژ ا ، وه و /ی ه " /م س " ی وه و " دووه» . ھ ر K $دۆ 0ھ ش #م (/ 237
»9 R Bو ار هر5 :م وه5ﻣ 7ن ' و)) ، ) *I 2ر2 2 / ،ﻣ( ،ن ڵ ر ر ،ھ ر وه 6هش ' اپ ]
[
* م زا #؟"
ڕهوادهر .
ر ر2 :م 4
ن ڵ
هھ ر "ی
ر ه $ڵ
دهر' $*Iڕاو 2 /وا ن " #و%
وه.
" #وه دوور . ن دو ار :و ای وهش ،ھ هش وهی #ر ر، Aت B =#ھ 6زه، 4C وێ " *= ) را Aر ھ 4 I =5 $ده # ،D#و ; " 6 2 # ) ۆ&Q ھ * Aره" * Iه " ھ =#ر ر " دار Bن دهدهن =# " -م و زار I ھ و ن و /0 #ن ڕهوا دهزا )2 ،م 4ا ژ م * وه. ژ ھ 4 ھ ،و " ی " ; $وم ھ ر " K $و #ی »رز $ری« ژ Iھ "/ر % روا ت وان ڕاده ك /$ڕاون 4 .ا و ن را Aر ژ ن ھ دۆ0 وان ڕا دوو ز وه " ا ،و Lاوه 4ش # ،ر ز = # ،ر، = 9 را Aر #رده و . ت /
ژ ن
7 ﻣ ڕ ن7 ار هر :ن ڵ ر ر ه ر ن دو ار ھ وده ،(+م $ /راز)( ڵ ڕووی ر) وه )Cن *Iﻣ ) :ت و ھ ) 7 رێ وهر رھ $ وهی 7 ر ھ 0م 7د ،B و وان راﻣ :ر ژ ن ڕهوا دهزا ێ ،و 7ﻣ )5 * #وه) 7 و 7ره * 7ن ﻣ ف وه رھ $ره 7ن دهدات ،ﻣ ری Yو د) ری 2ن / 7ن 2 7ر ' ن دهن 7 ﻣف ھ ر B ره=* ر 2ھ ) Bن ) / *Iن ' ) ن ڕ Fن 7 ،وا /ن ه +0و).9 9I م ڕاده) ژ ن ن م ز ^ دوو ز ز و ]
ره ا >= /4 # " D Uن م ارهی " ) ڵ ر ر # :ره ) وم، ، را Aر ژ ن Kا Dی " # و م ده" ت2 ،م ھ ر رێ " ژ ن دهورو ر ) /م ڕوون ده" وه " /5ر " اون ،ه Rده .Dم رهوه م * ڕۆژی 9ر 2 ،م هم ھ ا Dز و Dده #ھ وه " ا م ھ ه، * ه " ا " ی /0ش وێ و ۆ" Q ۆ Dھ " [
238
* و ره =Lر ن $ا ده" دهوێ؟
.
م
ارهدا
.#
ه
=ن
ڕه ا
ﻣ ) 2و وو5 N$ڵ ﻣ و Gم )C ار هر: و $وه ر 7 ) +ن 7دووه و 6ار) ن ژ َ ھ ن7 رۆژ وا) ھ ن7 ژ زﻣ و ) ' 7ن ده 7ن ،ده * واژه) 7 Tﻣ +ی * ) $ن ) 2 /وا و ھ ) ( ڵ * )( ﻣ ت وان، ﻣ ده) د 2زۆر و را را) 6ا ھ ) 7 ' ) ن ده 9دهن: زا) ا ( ' ) ن +$/ن ڕز ر 2ن. وان ﻣ ده) ده * ھ ی وهی ژ ن دوو رهی ده 7ﻣ وه ،وهی ه و 7 $دن و وه5ﻣ 2 م ھ ) ،ر2 ، و 2 د)$ 1 ڕوو * ن راﻣ :ر م و) 9Iو ﻣ = ی ژ ن 2 U Kوه ر) $وه ردهﻣ 1 ر رﻣ ن ده .#ﻣ و 2 U Kه ك دوا ,ﻧN؟ ن ڵ ر ر 4 ) :ا " ژ ن ڕه =Lردا ده" و ژ =#م و وان /0ن دهدهن وه" $ن ،و * ی " /4 #ن $وره ) زه 4Cت دو Q/ار وه " 8#دووه ،وهك ره $زی دووهم ڕه =Lر ن ) .وه J=Bا# " A # . و ھ م * >= $و & " وه " واوی وهی $ا و. ، ه ی ڕه =Lردا ) و * ی " رهزووی ه (6 D=#وه " ژ ن Aت " ران " .ر * ه " وه رھ Iھ و* هی وه رھ ت $ر ژ " ر !) I ، وه ردهھ ێ و ژن * ه " * هی وه رھ " $ڵ وهی ھ و* ه و #ر و ار ه" ی. ه ی ان ژن و و ن و و ژن ) و * ی " " ) 4ا * 2 ،م ) زا & Dوهی ه " وه رھ رهزوی ه ( ڕه =Lردا . " " #م * ه Mڕوو * 6چ " ر Dده# رم وه* /ز د م " و و $ه " * ن دو ار) : " (Liberationدووه 4 /و ڕاز ن ت " ژ ن Eی دۆ" =# ) 4 / ،و " #ن د >/زی ڕۆژ " ن " ر ن ه 6و را Aر 239
]
[
و 4ی ودا رهی ڕۆژ ت وھو و پ$ ود ن وه .و دژی ده ر $ی ھ ورێ " 5 $ ھ ره ز ن " م زۆر واوی ڕاد
م # M *
& ۆ ) )( ده ر$ Bداوه " " 6 [4F ده=# ده Aو ن ۆ&Q
زۆر ن دوور د، ر $ن.
ر ر ده (، ه وهك ) ر و ھ و ار هر :زۆرێ ' 0 ن ھ $وه ) .م وی ر ر) ن وهك ) ر و ھ و ) وه؟ ) م ﻣ ) ه 6 7 )6ا ھ [ 7ر) +ر) 7 ر ن 7و وه؟ ا 6ووه ،ان 7دووه،
5م ھ ر 7ر) د +0ا *
ه ی ) ھ * Pه ك " ر & ری #ر ن دو ار :م # .و ای 6ھ =Bوه .وهش " " ڕی و ھ ی #ر ر و #ر ر $ڵ وهی ) " ر" دن دوور /=>0وه، وهش م # رهو Eی /0م ڕا" DBو وا ڕاده ك #ره 5 ا و# م. $ڵ ژ ن و 0ران درو# ه ی" # 4 0وه " ده $ 6ر ) $ڵ & و >= ھ ێ " ت ،ھ ێ ڕه0 ت ھ ر K $ك د DBده و ، #ن وه #ر ر وه " #ر ر ت) و * ی" ھ ێ د ری " دووه ،ن ده ره و #ژ ره Cت ده .D #ه .ھ A واوی "= " A (#ر ر " س$ ار هر :ر ر 7 /دار *2ن ھ وه؟
ن
ڵ
ر ر،
راﻣ :ر
م
چ
ﻣ
ن ڵ ر ر :د ی ) K = $ا ) .ھ ر K $را Aر م و و $ه كز وهی $و اوه رهزا Dدهر ڕ ه، د Dم ره وه 0ۆ وه ) / ،زۆر #و وه و را =#وو ر وه /0م $دارم، ر وهی ) وم و ھ /$ Pر .ك م ھ /ی 0 وهی $اوه و $ه وه و ھ و * م ھ/ ھ ر K $ھ 5 Uا وه ن ھ ره* ی #ر و $ه م ده =#اوه. " دووه. ه " ن درو# *
]
[
240
[
]
241
ە
ى
رد
ن
ن
Kurdistan Women Union- Institute for Social Issues
: دا زراوە • دە ت. ر ر نو! " # & $ %ە ! م ' % • '* #ی رد . /وە -ر دۆخ و د ردە و #01را دە ،
،
رد ن
ە
ە ن ،دە ت.
د%
ن: د %ا دە ت ،وەک ' %ر ! .! 0 1 4 $ 0 5 #ڕ • ەت ! & ،زادی ! 67و زادی ۆڤ ! 67و ! & . ! و ! وەڕ ! & ،داد روەری ! 67و داد روەری " # *#ی ودە 9 :ان دە ت، ن و ر ! : ! #وەری • ھ و* ! ! #م $رو ;. '* # رە < . .! - و وری ژ $ۆ$و /ی و $ 0 5 !?و د وەی 1-ی @ ە! دەدات.
ر# $ی و
:
دەروو و / $ 5 ، " #ەر ! - ' %ڕ ە! ر/ $ 5 ،ەر ر ی ڵ، ! ڕ ە! ر دا را$ 7ن Aد ; .ر ر $ا !# /ەران و ! ر دا د C5 ر ر دن و را ن ! . 67 !
& %
ر دن:
. - ' %و $ا دا زراوە! $ 5 ، Dی و .وى وەد @ .دی زا ، 1رە ن ڕادە ڕ <.و 9م و #Fراو#Fر و & ! $ % ی Cی :ارەوەن: ن ' 9:زار ن راھ م و 6ش دە ن! . 241
]
[
م + :ڕاو ( رى دەروو
و ;
6ش ! و ك و 9 :ا دە م ! دا ِر %.دەروو و " #! و وە. دەروو و " # $ Dا دوو 5رى 7 6نھ و- 7زارا ر ' 5رەى D 7و ڕا و #:و /ەری دەروو و " # ن دەدۆز وەِ .ر J %.دن و ھ و ر دن و 6 ! 5 #رە ر د و ! ری ژ ن ! ھ #وە *#ز ! وە، ی 7ن ھ ڕاھ .وەى و د وەی ژ ن و $ D 7#:وە ن -ژ '.ى $ " #ا، ! ! . م! رە ر
ە & ,دن م
+ازی
+وە:
ە $ی ! م ! وە دە ن: وە 1ن$ 5 -ر' 6 ' %از ن $ -ە ت. ' %دە ن و ڕا و #:ردا M @ ' %ن و !# دوو ھ 7 LMر ە $ی ! "ھ # Kن"ەوە دە ن، M @ دە ; ،ن و $و /ن را دا اون و و. ! ن ھ و 1ن ! ھ و ری دە & . Fھ ردوو ژ رەی ھ 7 Mر 6 ھ # Kن ٠٧٥٠٣٨٢٥٣٥٣ ،٠٧٥٠٤٦٤٩٣٩٣ - < ! ،و ! ردەوام اوەن و 6دار دەدە وە. ' %وە" /ەرە وە ،دە در . رد ە 1 5زی و " # !M @ ە ن! دەروو و " # #! ' %ود ! $ون ! ر . زا . 1 ت ن ر Wاوی ، ! ھ Xھ ' 7 -ڵ دا دەز 7ی د ی M @ ھ $ێ Yوەردە.< 7 ! ; ،ر 9ەری 1ن! # دۆ$ :ا 7ر 1نM @ رد ن ھ و ر ن دە ت و داوا ن ! ! #رزدە وە ە & ن دە ت. و -داد 7دا ر 79ر -
& % ]
/رە [
ری .
ن: 242
د ی ە $ی ! ھ ر C ! ;1ت' % ، دۆ$ :ا 7رت و وەزارە دا دەز7 ە $ $ارەوە دە ت % #! ،و 6ن. 5رە ر د ە $ $ارە ن! ! ، ! 5 #رە ری 6 ھ و ن ڕادە7 ن دە D ،' %و D 7و ! 6 #ی <وD 7و ! :وەن
[ ! 6دە < و 7ێ - ن ،ھ و C 9 :ا 6ن و وردی ھ و ھ #رە ; و . *# -وە /ەرە ن و ! ڕ ە! ری ھ و! ; !# - .و وە 6ن دە ; و 4! ،ری 5رە ری ھ و C ھ .و ! #م ! ! ، ! ; ،دەدەن .ھ و ر د . ' % رە < ە ،ر
! ! ' %ڕ ە! ر و /ەرە 1ن و $ 6ا ر دن.
وە ! $ن !
01
1ن ،ش [ Fر Aھ ! #ودوەر . 7زا 1 ە ری . /وەی زا ! - 1 ! ن ! راورد دە < و دە . :ڕوو. دە < و دەرە D
دووەم+ :
را .
@.
و 1ن !# رد ن< -# ،
,ن
م ردە د D 7 - 7و 7 -ڵ رۆ ھ و 5رخ و ! ە ! م! ۆ\ ھ و 5رخ ،ر ! #روەردە دن و $او 1دەروو و " # Fواز: ن و '* #دە ت -ر دوو و ' $ و#: • زا 1و ' %ر ! ! #رز د وەى ' $ دا ! مرد ن دە ت . - ،وی J C 5د ن ە د ا ^ ] ز دە ت و ۆ $ا رۆژا $ا ! .ردەوام 7 - : رو ررۆژا ! ژ 67و دەروو . ە ! دەروو . . %ر ! -ارە ن ) ! ،< #:وەڕ! !#:ون، & 6 ،ش دە ت % .و ی ! ! ا و ! ھ ەی ر ِ 7ی ،ھ #ری _ $ا ن، ! ھ 9د :د ! ،ھ 9د ھ #ری دەروو و . " #ھ .($ 243
]
[
•
0
' %ڕوو '* # -دە ن ! و دەروو دا /ەرە " # مھ رى ، " #دەروو ،روەردە ، ! Dزر د وەى ڕان و ` ن دە & ت W! a - و ! $رو ، ن ۆ ی $. #:ا #و زا ری ھ $ان 1ن ! ر . را $ 7وە راد #و * دا ! ھ و ھ ' 7 -ڵ ! ت - .م و \#7رە ' % ،b ن و رۆژ ۆ # 9ن وروەردە و ! ھ ۆ ن ! '* #دە.; 7
م+ :
( وە
. /وە ! رەت ! 6و $ Dا! م! رو C 5 . /وا دۆز .وە و - cم ن. ! ردەوام و ھ و " # '* #ی رد $او د ردە :ازراوا دە 6 .د ھ #رە - ،وری و رھ *$ەدەن و ر ' ری ، " #دەروو ! ،وری، < و دە 6 .د '* #دادە <. ر #F .راو#Fر - و د وەی زا 1ن ،ر $ەرە -ۆ ی 5رە ر د ھ #رە ن و ە $ $ار 1و دە ا < 6 . /وە ن ! #زۆر C د ردا D . ! 4&.د د ردە ن !! # رە ن و C 5 _ - < &! L ۆ ن ' % ،ن، زا 1 ! دەدەن .زا #ن و ! & D D ن دە ا < - ت ،ر '* #ی دە ، ر Wاوە ود .<! $ و . /وا M @ M @ دە ]7
.وە،
ر( !?ودە . /وە ن \#7 -ری ) . ' % د ، %وەرز و ز * d ھ و د ردە و ر ! #ھ #رە ر(، ) ت #! .ود وەر - < 7ز و د -م ! ارەدا! ! ، #7ی زا و دەروو .س و .* #ن !?و دە وە.
/ارەم$ + : ]
[
,ان
,ا
\#7ر
ھ9ری،
ن " # وەر4 7دراو و
% 3ا 1 2ازاوە ن 244
ە ن !# ' F 67ی ! ' % " :ی ە $.اڵ ! & < .و ! ڕ ە! را داھ وی 4ۆ Cوا ن"ە$. .ا" " # '* #ی رد <$: ! #! ،ان ! $.اڵ ! $:ا ! دوارۆژی . '* # ! :وەردا !" ! ،; /م زۆر Fر $.اڵ ! را 9 : -ا #: $.اڵ $ە 7ت! 6 . 9 :ان و زە! ی دەروو 6 دە! aر! و 9 :ان ھ $ێ Fر دە! .ھ#ی -ازا 9 :ان و ! 6 7 ; &.وە ! . .دا Aو ! و ! Fو وەی ھ و رە ن - .م دۆ :دا ! #وەی $.اڵ ; - ،داد 7دا ! 4ر !" #د $ار" ن دەدر ; ، ' % .ھ*# Lزەوتری #Fراو#Fری !$. #ا* ن ر :ن دووە و ' ! #و د $ارا a ودە و Dم دەدەن، دا وە - ،و دوو /ەی د $ارە را ن ھ ! ;. م ! ی ' %دا:! دا fو ! وك و $.ا* ن 6 ،ش دەروو و " # ر %. M @ دە ;. رام و ! -ر ! #د $اری $.اڵ C -ن دا ! fو وە ،درو ; M @ دە ;.
م + :ر
ھو
ر $ى
وا ى ِر ! %.ھ ردوو رە 7ز& ! ، J J6د م! رو ر 9 :ا J . @J D ِۆ ى ھ و ر! ،< 7 $ Dا ! زى ش ! ر ' ى د وەى :ل . -وی ھ ر د وە ن ! رت ! ! :وەر. روەردە د ( و )#5 ھ و ر 7ی( و ) h #aدا Aو ! و )ژ ە ; ! و ! ! ى Cی Jiى $.اڵ( و ھ روەھ !?و د وەى و ر و رەوە.
+ +م + :را$ 245
,ن ]
[
ای & ت ! # 9 -ن ،و .دە < 7و ن! م ! دا . % ،ر و C 5روەردە و - ! رھ : - .و- ! ر jدە <! ' % . ] #ا $ 1ا ،ھ $ێ %iد . #ری & ت ! #:ی ! رەت ! &1وک ر #ڕی " # ن ،درو ; دە ت- ' % . " # & D ! ڕ ەی دە! ت ،ھ روەھ - ' ی #:ی ھ و م ! !?و دە .وە. رد $6ا C 5و رە ە
ھ ! د aەرداh ا
دا
! ڕ ە! ری /ەری
' %و " #
ر و ری \#7ری و ! ڕ ە! ری
و .
ر \#7ری
ر ^! -ھ ا
/ەری دەروو
ژدە ری
/ەری دەروو /ەری " #
ھ دا زە ' ڵ^ ز9
/ەری دەروو
ر < رەد <
/ەری دەروو
Cم k ^ %1
/ەری " #
ز ]^ Fر
]
[
ڕا7
$ر
246
Issued by (K.W.U) Institute for Social Issues Volume (0), November 2012
General Editor Mahabad Qaradaghi Phone nr: 00964(750)4451932 E-mail: mahabad07@gmail.com
Managing Editor Dana Shwani Phone nr:+9647504755490 E-mail: dana.shwany@ymail.com [
]
247