Wishe63

‫ئێران داعشی بەرەو هەولێر و كۆبانی جوواڵندووە‬

‫پارێزەرانی رۆژهەاڵت هۆشداری دەدەنە ئێران‬ ‫لە ماوەی دوو هەفتەی رابردوودا لە رۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫گرووپێك بەناوی “پارێزەرانی رۆژهەاڵتی كوردستان” بوونی‬ ‫خۆیان راگەیاند و لەو ماوە كورتەدا كۆمەڵێك چاالكی و شەڕی‬ ‫چەكدارییان لە ناوچە جیاجیــاكان ئەنجام دا‪ .‬ئەو گرووپە‬ ‫خۆیان بە پێشــمەرگەی رۆژهەاڵتی كوردستان دەزانن و‬ ‫تا ئێســتە بەڕوونی ناسنامەی خۆیان ئاشــكرا نەكردووە و‬ ‫حزبەكانی رۆژهەاڵت لەو بارەیەوە قسەیان هەیە‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئێران زۆر باش دەزانێ ئەگەر بەشار ئەسەد بڕووخێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫دەستی لە پرسە ناوخۆییەكانی لبنان و فەلەستیندا كورت‬ ‫دەكرێتەوە‪ ،‬بۆیە بــە چەنگ و نینۆك هەوڵی پاراســتنی‬ ‫دەدات‪ .‬كارەساتی كۆبانی‪ ،‬سوودێكی تری بۆ ئێران هەیە‪،‬‬ ‫ئەویش هەڕەشــەكانی ئەم دواییەی پەكەكەیە‪ .‬ئەو حزبە‬ ‫بەردەوام دووپاتــی دەكاتەوە كە داعش لەالیەن توركیاوە‬ ‫هەڵدەســووڕێ‪ ،‬بۆیە لــە تۆڵەی كۆبانــی‪ ،‬گەریالكانیان‬ ‫دەچنەوە ناو شارەكانی توركیا‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەزاران كوردی رۆژئاوا مەترسیی‬ ‫كۆمەڵكوژییان لەسەرە‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫پارتی دیموكراتی كورد لە ســووریا داوا دەكات لە رێگەی‬ ‫ئاســمانییەوە هێرش بكرێتە ســەر چەكدارانی داعش و‬ ‫دووپاتــی دەكاتەوە كە ئێســتە بە هــەزاران كەس لە ناو‬ ‫گوندەكانیاندا گیریان خواردووە و مەترسیی كۆمەڵكوژییان‬ ‫لەسەرە‪.‬‬ ‫راپۆرتێك لە ل ‪3‬‬

‫نرخ‪ 500 :‬دینار‬ ‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫ماڵپەڕی وشە‬

‫‪www.wishe.net‬‬

‫بۆ ئازادیی دەربڕین لە وشەوە دەست پێ بكە‬

‫لە هەولێر بە رێژەی ‪ % 50‬و لە دهۆك و سلێمانیش بە رێژەی‬

‫‪% 80‬‬

‫ئاستی وەبەرهێنان لە هەرێم‬ ‫بە رێژەی ‪ %70‬دابەزیوە‬

‫ڕووناكبیرانی سلێمانی‬ ‫بێدەنگن‬

‫دوای تێپەڕینی پێنج مانگ بەسەر هەڵبژاردنی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكانــی هەرێمی كوردســتان و ئەنجامدانی حەوت‬ ‫دانیشتنی ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی بۆ پێكهێنانی‬ ‫ئیدارەی خۆجێیی ئەو پارێزگایە‪ ،‬هێشتە یەكێتی و گۆڕان‬ ‫نەگەیشتوونەتە ڕێككەوتن و ڕۆشنبیرانیش لە بەرنبەر ئەو‬ ‫مەودا درێژەدا بێدەنگن‪.‬‬ ‫راپۆرتێك لە ل ‪2‬‬

‫پارە بۆ تواناسازی نییە‬

‫تەنگژەی دارایی هەرێمی كوردســتان بەرۆكی قوتابییانی‬ ‫تواناسازیشی گرتەوە‪ ،‬ئێستە كە دەرگەكانی زانكۆ بەڕوویان‬ ‫دەكرێنەوە‪ ،‬قوتابییان ناچارن بۆ وەرگرتنی قەرز لە دەرگەی‬ ‫ئەم و ئەو بدەن‪ ،‬چونكە هەندێكیان بەهۆی بێ پارەیی لەالیەن‬ ‫زانكۆوە هەڕەشــەی دەركردنیان لەســەرە‪ .‬وەزارەتەكانی‬ ‫خوێندنی بااڵ و پالندانانیش لە چاوەڕوانی بودجە بەوالوە هیچ‬ ‫چارەیەكیان پێ نییە‪.‬‬ ‫راپۆرتێك لە ل ‪13‬‬

‫گۆڕانكاریی لە پۆستەكانی‬ ‫ناوچەی سۆران دەكرێ‬ ‫وەك ســەرچاوەیەكی ئاگەدار ئاشكرای كرد‪ ،‬ئێستە بۆشایی‬ ‫لە نێو پۆســتەكانی ناوچەی ســۆران هەیــە و هەندێكیان‬ ‫بە وەكالــەت بەڕێوە دەبرێن‪ ،‬بۆیە ناوی چەند كەســێك بۆ‬ ‫پڕكردنەوەی ئەو پۆستانە بەرز كراونەتەوە‪.‬‬ ‫بەپێی ئەو زانیارییانەی دەســت “وشە” كەوتوون‪ ،‬پۆستی‬ ‫قایمقامــی چۆمان یــا رواندز بەر گــۆڕان دەكەوێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەری زۆر بۆ پۆستی قایمقامی شارۆچكەی رواندزە‪.‬‬ ‫راپۆرت لە ل ‪9‬‬ ‫قەبارەی وەبەرهێنان لەمساڵی هەرێمی كوردستان پاشەكشەی كردووە و یەك لەسەر سێی ئەو وەبەرهێنانەیە كە پار لە هەرێمی كوردستان كراوە‪ .‬دۆخی هەولێر بەراورد بە دوو پارێزگەكەی تر‬ ‫باشترە‪ ،‬چونكە وەبەرهێنانی ئەمساڵ لە سلێمانی و دهۆك یەك لەسەر پێنجی وەبەرهێنانی پارساڵە‪ ،‬بەاڵم لە هەولێر نیو هێندەی ساڵی پارە‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫‪16‬‬ ‫‪4‬‬

‫تیرۆریزم ئاژاوە بەرهەم دەهێنێت بۆ ئەوەی بیكات بە فۆڕمێكی ئاسایی ژیانی رۆژانە‬ ‫عەبدواڵ سۆهرابی‪:‬‬

‫تا ئێستا لە ئێران ئایدۆلۆژیا و سیاسەت رێگەی نەداوە ئافرەت رۆڵی خۆی ببینێ‬

‫زمانی كوردی توركیای خستە‬ ‫بەردەم ئەزموونێكی دیموكراتی‬

‫‪7‬‬

‫‪3‬‬

‫سەرۆكی هەرێم و پەرلەمان دەتوانن‬ ‫بڕیاری ریفراندۆم بدەن‬ ‫ئاســۆ كەریم ئەندامــی بزووتنەوەی راپرســیی باس لەو‬ ‫هۆكارانە دەكات كە هەرێمی كوردستان بەهۆیەوە دەتوانێ‬ ‫بڕیاری بەڕێوەچوونی راپرسی بۆ سەربەخۆیی بدات‪.‬‬ ‫ئاســۆ كەریم لە دیمانەیەكدا لەگەڵ رۆژنامەی “وشــە”‬ ‫دووپاتی دەكاتەوە كە ســەرۆكی هەرێمی كوردســتان و‬ ‫پەرلەمــان دەتوانن بەبێ گەڕانەوە بۆ بەغدا‪ ،‬بڕیار لەســەر‬ ‫راپرسی بدەن‪.‬‬ ‫دیمانەیەك لە ل ‪5‬‬

‫ئاراس فەتاح‪:‬‬

‫كورد لە نەرمییەكەی‬ ‫عەبادی دوودڵە‬

‫ئاسۆ كەریم ئەندامی بزووتنەوەی راپرسی‪:‬‬

‫‪8‬‬

‫كەركووكییەكان لە گواستنەوەی‬ ‫رەگەزنامەیان بێزارن‬

‫سیاسەت‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫‪2‬‬

‫ڕێبین هەردی‪ ،‬نووسەر و ڕووناكبیر‪ ،‬دووپاتی دەكاتەوە كە بێدەنگ نین و بەردەوام ئەوەی بە ئەركی خۆیانیان زانیوە قسەیان لە بارەوە كردووە‪ ،‬بەاڵم ئەوە الیەنە سیاسییەكانن‬ ‫قسە و هەڵوێستی ڕووناكبیران بە هەند وەرناگرن‪.‬‬ ‫ئەو بە “وشــە”ی دەڵێ‪“ ،‬لە هیچ وێستگەیەكی ئەم كۆمەڵگایەدا نییە ڕووناكبیران قســەو هەڵوێستی جددیان نەبووبێت‪ ،‬هەمیشە پێشەگ بوون و سڵیان نەكردۆتەوە‪”.‬باسی‬ ‫لەوەش كرد‪ ،‬چەكی دەستی ڕووناكبیران قەڵەم و نووسین و قسەكردنە‪ ،‬بەاڵم لە بەرانبەردا پێویستی بە سیاسییەكی گوێگر و خوێنەر و بینەرە تا هەڵوێستەكان وەربگرێت و‬ ‫بیریان لێ بكاتەوە‪.‬‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫هەڵەبجەییەكان بۆ دانانی پارێزگار وەك سلێمانی ناكەن‬

‫یەكگرتوو‬ ‫و كۆمەڵ‪:‬‬ ‫وشە‪ /‬هەڵەبجە‪ -‬هۆشیار عەلی‬ ‫هێشتا كێشەی پارێزگاری سلێمانی یەكال نەبووەتەوە و یەكێتی‬ ‫پۆســتەكەی نەداوەتە دەستەوە‪ ،‬قســەوباس كەوتووەتە سەر‬ ‫دانانی پارێزگارێكی كاتی بۆ هەڵەبجــە‪ ،‬بەاڵم هەڵەبجەییەكان‬ ‫بە نیاز نین وەك ســلێمانی كێشە دروست بكەن‪ .‬ئیسالمییەكان‬ ‫ئەوە دەخەنە ڕوو كە لە حاڵەتی یەكگرتنیان لە هەڵەبجە لیستی‬ ‫یەكەم دەبن‪ ،‬بەاڵم یەكێتی یەكگرتنیان بە دوور دەزانێت‪.‬‬ ‫ســاڵی رابردوو ‪ 2013‬مەسعوود‬ ‫بارزانــی ســەرۆكی هەرێمــی‬ ‫كوردســتان بڕیــاری بــە‬ ‫پارێزگەكردنــی هەڵەبجــەی دا‬ ‫و دواتــر حكوومەتــی هەرێمی‬ ‫رێوشوێنەكانی كارگێڕی دەست‬ ‫پێ كرد‪.‬‬ ‫عەبدوڕەحمــان عەبدوڕەحیــم‬ ‫بەرپرســی مەڵبەنــدی یەكــی‬ ‫كۆمەڵی ئیسالمیی لە هەڵەبجە‬ ‫بۆ “وشــە” ئاشــكرای كرد كە‬ ‫هەموو الیەك كۆك بوون لەســەر‬ ‫كاراكردنــی ئــەو بڕیارانــەی‬ ‫حكوومەتــی هەرێم بۆ هەڵەبجە‬ ‫داویەتــی و گوتــی “پێشــنیاز‬ ‫كراوە بۆ ئەنجوومەنی وەزیران لە‬ ‫ڕووی یاســاییەوە بڕیارێك بدات‬ ‫بۆ دانانی پارێــزگاری هەڵەبجە‪،‬‬ ‫لێك تێگەیشــتنی باش لە نێوان‬ ‫حزبــەكان‪ ،‬رێكخراوەكانــی‬ ‫كۆمەڵی مەدەنی و رۆشــنبیران‬ ‫هەیە بــۆ دانانــی پارێــزگاری‬ ‫هەڵەبجــە‪ ،‬پێمان باشــە ناوی‬ ‫پارێزگار ناوەڕۆكێكی باشی هەبێ‬ ‫كە شایستەی ناوبانگی هەڵەبجە‬

‫بێت”‪.‬‬ ‫دروســتكردنی‬ ‫لەبــارەی‬ ‫فراكسیۆنی خزمەت لە هەڵەبجە‬ ‫لــە نێوان یەكگرتــوو و كۆمەڵ‪،‬‬ ‫ئەو بەرپرســە ئەوەی خســتە‬ ‫ڕوو كــە “یەكگرتــوو و كۆمەڵ‬ ‫لیژنەی بــااڵی خزمەتیان هەیە‬ ‫و ئــەوان دەتوانــن ئەو پرســە‬ ‫یــەكال بكەنــەوە”‪ .‬زیاتر گوتی‬ ‫“لە یەكــی مانگــی داهاتووەوە‬

‫یەك بگرین یەكەمین‬

‫ئەنجوومەنی پارێزگەوە دروست‬ ‫كردووە و تا ئێستە بڕیاریان نەداوە‬ ‫پۆســتی پارێزگاری سلێمانی بە‬ ‫هاوكاری پارتــی لە نێوان گۆڕان‬ ‫و یەكێتی یەكال بكەنەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر لە هەڵەبجــە یەك بگرن‪،‬‬ ‫دەبنە لیستی یەكەم‪.‬‬ ‫جەمیــل جەمــال بەرپرســی‬ ‫كارگێــڕی مەڵبەنــدی ‪9‬ی‬ ‫یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان‬ ‫لە شارەزوور بۆ “وشە” ئاشكرای‬ ‫كرد‪ ،‬لە كۆبوونەوەكانی پێشــوو‬ ‫بڕیــار دراوە دانانــی پارێزگاری‬ ‫هەڵەبجە بەپێی رێژەی دەنگەكان‬ ‫بێــت‪ ،‬ئەویــش پلــەی یەكەم‬ ‫پارێــزگار و دووەم و ســێیەم‬ ‫جێگری یەكــەم و دووەمی پێ‬ ‫بدرێت و پۆســتەكانی تریش بۆ‬ ‫الیەنەكانی تر‪.‬‬

‫بەپێی یاســا دوای ماوەیەك‬ ‫هەڵبژاردنــی تایبەتــی بــۆ‬ ‫ئەنجوومەنیپارێزگەیهەڵەبجە‬ ‫دەكرێت‬ ‫درێژە بە كۆبوونەوەكان دەدەین‬ ‫و داوا كــراوە هەمــوو حزبەكان‬ ‫تێبینیی خۆیــان ئامادە بكەن بۆ‬ ‫دروســتكردنی ئەنجوومەنێكی‬ ‫كاتی پارێزگەی هەڵەبجە”‪.‬‬ ‫یەكگرتوو و كۆمەڵ لە سلێمانی‬ ‫لیستی خزمەتیان بە ‪ 4‬كورسی‬

‫جەمیل ئاماژەی دا “لەبەرئەوەی‬ ‫هەڵەبجە لە هەڵبژاردنەكاندا سەر‬ ‫بە سلێمانی بووە و پارێزگەیەكی‬ ‫سەربەخۆ نەبووە‪ ،‬هەندێك یاسا لە‬ ‫سلێمانی هەن لە هەڵەبجەدا نین‪،‬‬ ‫بــۆ نموونە ســلێمانی بە دەنگی‬ ‫‪ 50+1‬پارێــزگار یەكال دەكاتەوە‪،‬‬

‫بــەاڵم هەڵەبجە هیــچ لەوانەی‬ ‫نییە”‪ .‬ئەو بەرپرســەی یەكێتی‬ ‫دووپاتــی كــردەوە “یەكگرتوو‬ ‫و كۆمــەڵ ناتوانن لــە هەڵەبجە‬ ‫فراكســیۆنی خزمەت دروست‬ ‫بكەن‪ ،‬چونكــە یەكەم ماوەكەی‬ ‫بەســەرچووە‪ ،‬دووەم هەڵەبجە‬ ‫پارێزگە نەبووە”‪.‬‬ ‫لەبــارەی نیــازی یەكێتــی بۆ‬ ‫وەرگرتنی پارێزگاری هەڵەبجە‪،‬‬ ‫ئەو بەرپرســە روونــی كردەوە‬ ‫“یەكێتی بــڕوای وایە دەبێت لە‬ ‫دهۆك تا هەڵەبجــە حكوومەتە‬ ‫ناوخۆییــەكان و حكوومەتــی‬ ‫هەرێمیــش بــە رێككەوتنــی‬ ‫الیەنەكان بێــت‪ ،‬ئێمە پێڕەوی‬ ‫سیاسەتی مام جەالل دەكەین‪،‬‬ ‫بۆیــە پێمــان باشــە هەمــوو‬ ‫الیەنەكانی كوردستان بەشداربن‬ ‫لــە خزمەتكردنی كوردســتان‪،‬‬ ‫دەمانەوێــت هەڵەبجــە جیاواز‬ ‫بێت لــە ســلێمانی و هەولێر و‬ ‫نموونەیەكی جوان پێشــكەش‬ ‫بكەین”‪.‬‬ ‫ڕۆژی ‪16‬ی ئادار‪/‬مارســی ‪1988‬‬ ‫سوپای عێراق بە بۆمبی كیمیایی‬ ‫بۆردمانــی هەڵەبجــە ‪ 81/‬كــم‬ ‫باشووری ڕۆژهەاڵتی سلێمانی‪/‬‬ ‫كــرد‪ ،‬بە گوێــرەی خەماڵندنی‬ ‫ناڕەسمی ئەو بۆردمانە نێزیكەی‬ ‫‪ 5‬هــەزار شــەهید و ‪ 10‬هەزار‬ ‫برینــداری لــێ كەوتــەوە‪،‬‬ ‫ژمارەیەكیــش لــە خەڵكی ئەو‬

‫باژێرە كە زۆربەیان منداڵ بوون‪،‬‬ ‫بەهــۆی كیمیارانكردنەكەوە بێ‬ ‫سەروشــوێن بوون و تا ئێســتە‬ ‫چارەنووسیان نادیارە‪.‬‬ ‫ئەكــرەم ئەنــوەر بەرپرســی‬ ‫مەڵەبەنــدی پێنجی هەڵەبجەی‬ ‫ئیســامیی‬ ‫یەكگرتــووی‬ ‫كوردســتان بــۆ “وشــە” رای‬ ‫گەیانــد “پارێــزگاری هەڵەبجە‬ ‫ئەگەر دابنرێت بەشــێوەی كاتی‬ ‫دەبێت‪ ،‬چونكــە دوای ماوەیەك‬ ‫بەپێی یاسا هەڵبژاردنی تایبەتی‬ ‫بــۆ ئەنجوومەنــی پارێزگــەی‬ ‫هەڵەبجە دەكرێت‪ ،‬بۆیە پێویست‬ ‫نــاكات هیــچ الیەنێــك گرفت‬ ‫دروســت بكەن‪ ،‬بەاڵم لە هەموو‬

‫ئەگەرەكاندا پارێزگاری هەڵەبجە‬ ‫بە رێككەوتنی سیاسی دادەنرێت‪،‬‬ ‫نەك بەپێی یاسا‪ ،‬یەكێتی لەسەر‬ ‫ئاســتی هەڵەبجە یەكەمە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كۆمەڵ و یەكگرتــوو یەك بگرن‬ ‫ئێمە زۆرینەین‪ ،‬بــەاڵم هەموو‬ ‫الیەنەكانی ناو پارێزگەی هەڵەبجە‬ ‫كۆكین لەسەر ئەوەی هیچ كێشە‬ ‫و گرفــت دروســت نەكەین بۆ‬ ‫پارێزگــە‪ ،‬چونكــە هەڵەبجە لە‬ ‫قۆناغی دامەزراندندایە”‪.‬‬ ‫باســی لەوەش كرد “یەكگرتوو‬ ‫و كۆمەڵ هاوپەیمانی نووســراو‬ ‫هەیــە لــە نێوانیــان‪ ،‬دەتوانین‬ ‫یەك بگرین‪ ،‬هەمــوو الیەنەكان‬ ‫هاوڕان لەســەر ئەوەی ئەنجامی‬

‫هەڵبژاردنی ‪30‬ی نیسان بكەینە‬ ‫پێــوەر‪ ،‬ئەگەر بەو شــێوەیە بێ‬ ‫ئێمە دەبینە یەكەم‪ ،‬بەاڵم لەبەر‬ ‫خاتــری هەڵەبجــە و خوێنــی‬ ‫شــەهیدان هیچ كێشە و گرفت‬ ‫دروست ناكەین”‪.‬‬ ‫ئیســامیی‬ ‫یەكگرتــووی‬ ‫كوردســتان لە هەڵبژاردنەكانی‬ ‫‪30‬ی نیسانی رابردوو لە سنووری‬ ‫هەڵەبجــە بــۆ ئەنجوومەنــی‬ ‫پارێزگەی سلێمانی ‪ 8580‬دەنگی‬ ‫بە دەســت هێنابوو‪ ،‬لــە پلەی‬ ‫سێیەم بوو‪ ،‬یەكێتیی نیشتمانیی‬ ‫كوردستان بە پلەی یەكەم هات‬ ‫بە ‪ 11262‬دەنگ‪.‬‬

‫رووناكبیران نایەنەوە‪ ،‬كەمپینی نوێ ناكەنەوە‬

‫ڕووناكبیرانی سلێمانی بێدەنگن‬

‫وشە‪ /‬سلێمانی‬ ‫دوای تێپەڕینی پێنج مانگ بەســەر هەڵبژاردنــی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان و ئەنجامدانی حەوت دانیشتنی‬ ‫ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی بۆ پێكهێنانی ئیدارەی خۆجێیی‬ ‫ئەو پارێزگایە‪ ،‬هێشتە یەكێتی و گۆڕان نەگەیشتوونەتە ڕێككەوتن‬ ‫و ڕۆشنبیرانیش لە بەرنبەر ئەو مەودا درێژەدا بێدەنگن‪.‬‬ ‫ئەگەرچی ڕۆشنبیرانی سلێمانی‬ ‫بــەوە ناســراون بــەردەوام‬ ‫پشــتگیریی ڕای گشتی دەكەن‬ ‫و ســەرقاڵی دروســتكردنی‬ ‫كەمپینــن‪ ،‬بــەاڵم لە پرســی‬ ‫یەكالییكردنــەوەی پارێزگاری‬

‫سلێمانی و دواكەوتنی بێدەنگن‬ ‫و بەشێكیشیان ڕەتی دەكەنەوە‬ ‫كە بێدەنگ بووبن‪ ،‬بەاڵم الیەنە‬ ‫سیاســییەكان تۆمەتبار دەكەن‬ ‫بــەوەی هیــچ كاتێك قســەو‬ ‫هەڵوێستی ڕۆشنبیرانیان بەالوە‬

‫گرنگ نەبووە‪.‬‬ ‫ڕێبیــن هــەردی‪ ،‬نووســەر و‬ ‫ڕووناكبیر‪ ،‬دووپاتــی دەكاتەوە‬ ‫كە بێدەنــگ نین و بــەردەوام‬ ‫ئەوەی بە ئەركی خۆیانیان زانیوە‬ ‫قسەیان لە بارەوە كردووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوە الیەنە سیاسییەكانن قسە و‬ ‫هەڵوێستی ڕووناكبیران بە هەند‬ ‫وەرناگرن‪.‬‬ ‫ئەو بە “وشە”ی دەڵێ‪“ ،‬لە هیچ‬ ‫وێســتگەیەكی ئەم كۆمەڵگایەدا‬ ‫نییــە ڕووناكبیــران قســەو‬ ‫هەڵوێســتی جددیان نەبووبێت‪،‬‬

‫هەمیشە پێشەگ بوون و سڵیان‬ ‫نەكردۆتەوە‪”.‬باسی لەوەش كرد‪،‬‬ ‫چەكــی دەســتی ڕووناكبیران‬ ‫قەڵەم و نووســین و قسەكردنە‪،‬‬ ‫بەاڵم لە بەرانبەردا پێویســتی بە‬ ‫سیاســییەكی گوێگر و خوێنەر‬ ‫و بینــەرە تــا هەڵوێســتەكان‬ ‫وەربگرێت و بیریان لێ بكاتەوە‪.‬‬ ‫رێبین هــەردی ئاماژەشــی دا‪،‬‬ ‫“كێشەی پارێزگاری سلێمانی لە‬ ‫تام دەرچــووە و هەردوو الیەنی‬ ‫یەكێتی و گۆڕان بە پلەی یەكەم‬ ‫و لیســتی خزكەتیش بە پلەی‬

‫دووەم‪ ،‬تاوانبارن بەم تەنگژەیە كە‬ ‫لە پارێزگاكەدا خوڵقاندوویانە‪”.‬‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی‪،‬‬ ‫تا ئێســتە حەوت كۆبوونەوەی‬ ‫بێ ئەنجامی كــردووە و دوایین‬ ‫كۆبوونەوەشــیان بۆ ‪14‬ی مانگی‬ ‫داهاتوو دواخستووە‪.‬‬ ‫ئیســماعیل حەمەئەمیــن‪،‬‬ ‫نووســەر و ڕووناكبیــر‪ ،‬پێیوایە‬ ‫بەشــێك لە ڕۆشــنبیران كە ئەو‬ ‫بــە “ڕەخنەگر” ناویــان دەبات‪،‬‬ ‫هەمیشــە بە هەڵوێســت بوونە‪،‬‬ ‫بــەاڵم هەندێكــی تریــان بــە‬

‫پاشــكۆی حزبەكان ناو دەبات‬ ‫و بەشێك لە ڕۆژنامەنووسانیش‬ ‫بــە هەمانشــێوە تۆمەتبــار‬ ‫دەكات‪ .‬ئــەو هێمــای بــۆ‬ ‫ئــەوە كــرد‪ ،‬ڕووناكبیرانــی‬ ‫ڕەخنەگــر بەردەوام لەســەر‬ ‫هەڵوێســتەكانیان سووربوون‬ ‫و هــەردەم قســەی خۆیانیان‬ ‫كردووە‪.‬‬ ‫ئەو بە رۆژنامەی “وشە” دەڵێ‪،‬‬ ‫“بــۆ دواكەوتنــی تەنگــژەی‬ ‫پێكهێنانــی ئیــدارەش لــە‬ ‫پارێزگای سلێمانی‪ ،‬بەشێك لە‬ ‫ڕۆشنبیران قســەی خۆیانیان‬ ‫كــردووە و ڕایانگەیانــدووە‬ ‫بەردەوامبوونی ئە تەنگژەیە بەم‬ ‫جۆرەی ئێستە‪ ،‬زیانی گەورەی‬ ‫ئیداری و ئابووری و سیاسیی و‬ ‫فەرهەنگی بەدواوەیە‪”.‬‬ ‫ئیســماعیل حەمەئەمین زیاتر‬ ‫گوتــی‪“ ،‬بــەاڵم بەشــێك لە‬ ‫ڕۆشــنبیران و ڕۆژنامەنووسە‬ ‫پاڵەوانــەكان كــە خۆیــان بە‬ ‫خاوەنــی میدیــای ئەهلــی‬ ‫دەزانــن‪ ،‬لەبەرئــەوەی حزبە‬

‫پاڵپشــتەكانیان بەشێكن لە‬ ‫هۆكاری تەنگژەكە‪ ،‬بێدەنگ‬ ‫دانیشــتوون و نە كەمپین و‬ ‫نە هەڵوێستێكیان لێوە دیار‬ ‫نییە‪”.‬‬ ‫“وشــە” هەوڵــی زۆری دا‬ ‫بەشــێك لە ڕۆژنامەنووسانی‬ ‫میدیای ئەهلی لە كوردستان‬ ‫بدوێنێــت‪ ،‬بــەاڵم بەهۆی‬ ‫هەندێ بیانــووەوە گوتیان‬ ‫كە لەوبارەوە قســە ناكەن و‬ ‫ڕایانگەیاند‪“ ،‬قسەی زۆریان‬ ‫لەوبارەیەوە كردووەو گوێیان‬ ‫لێ ناگیرێت‪”.‬‬ ‫لە هەڵبژاردنــی ئەنجومەنی‬ ‫ســلێمانی‪،‬‬ ‫پارێــزگای‬ ‫بزوتنــەوەی گــۆڕان دوانزە‬ ‫كورســی و یەكێتــی‬ ‫نیشــتیمانی كوردستانیش‬ ‫یانزە كورســیان دەستەبەر‬ ‫كرد‪ ،‬بــەاڵم هیچیان ناتوانن‬ ‫بەتەنها ئیــدارەی خۆجێیی‬ ‫ســلێمانی پێكبهێنــن و تا‬ ‫ئێســتاش ئــەو دوو الیەنە‬ ‫نەگەیشتوونەتە ڕێككەوتن‪.‬‬

‫سياسەت‬

‫‪3‬‬

‫بەهجەت بەشیر ئەندامی سەركردایەتیی پارتی دیموكراتی كورد‪:‬‬

‫داواكارین لە رێگەی ئاسمانییەوە هێرش بكرێتە سەر چەكدارانی داعش‬ ‫وشە‪ /‬هەولێر‬ ‫پارتــی دیموكراتی كــورد لــە ســووریا داوا دەكات لە رێگەی‬ ‫ئاسمانییەوە هێرش بكرێتە ســەر چەكدارانی داعش و دووپاتی‬ ‫دەكاتەوە كە ئێستە بە هەزاران كەس لە ناو گوندەكانیاندا گیریان‬ ‫خواردووە و مەترسیی كۆمەڵكوژییان لەسەرە‪.‬‬ ‫بەهجــەت بەشــیر ئەندامــی‬ ‫سەركردایەتیی پارتی دیموكراتی‬ ‫كورد (ئەلپارتی) ئاشكرای دەكات‬ ‫كە پێشڕەوییەكانی چەكدارانی‬ ‫داعش لە زیادبوونە‪ .‬ئەو دووپات‬ ‫لەوە دەكاتەوە كە ئێستە ژمارەی‬ ‫ئاوارەكانــی كۆبانی كە چوونەتە‬ ‫ناو خاكــی توركیا‪ ،‬بۆ ‪ 100‬هەزار‬ ‫كەس بەرز بووەتەوە‪ ،‬ســەرباری‬ ‫ئەوەش بە ســەدان هــەزاری تر‬ ‫ئاوارەی ناوچەكانی دەوروبەری‬ ‫بوونــە‪ ،‬بە هــەزاران لە خەڵكی‬ ‫كۆبانی لەناو شارۆچكەكە گیریان‬ ‫خــواردووە و رێگەی هاتوچۆیان‬ ‫نییــە و هیــچ پێوەندییەكیش‬ ‫نەماوە لەگەڵ ئەوانەی لە دەوەرە‪.‬‬ ‫بەپێــی قســەكانی بەهجــەت‬ ‫بەشیر‪ ،‬ئێســتە بە دەیان هەزار‬ ‫كــەس لــە خەڵكــی كۆبانی و‬ ‫گوندەكانی دەوروبەری‪ ،‬هیچ بڕە‬

‫خۆراكیان ال نەماوە و پێویستیان‬ ‫بە ســووتەمەنی هەیە و خەڵكە‬ ‫خۆبەخشــەكانیش پێویستیان‬ ‫بە چــەك و تەقەمەنــی هەیە بۆ‬ ‫ئەوەی بەرگری لە ناوچەكانیان‬ ‫بكەن‪ ،‬ســەرباری ئــەوەش بە‬ ‫هەزاران لە هاوواڵتییان لە چەند‬ ‫گوندێك گیریان خواردووە و هیچ‬ ‫پێوەندییــەكان لەگەڵ خەڵكی‬ ‫ناوچەكــە نەماوە و مەترســیی‬ ‫كۆمەڵكوژییان لەسەرە‪.‬‬ ‫بەهجەت بەشــیر بە رۆژنامەی‬ ‫“وشــە” دەڵێــت‪“ ،‬هێشــتا‬

‫كۆمەڵگــەی ناودەوڵەتــی وەك‬ ‫پێویســت بە هانــای كۆبانی و‬ ‫رۆژئاوا نەهاتوون‪ ،‬بۆیە داخوازی‬ ‫ئێمە ئەوەیە هاوشێوەی باشووری‬ ‫كوردســتان‪ ،‬هاوپەیمانــان لە‬ ‫رێگــەی ئاســمانییەوە هێرش‬ ‫بكەنە سەر چەكدارانی داعش”‪.‬‬ ‫هاوكات نــووری بریمۆ ئەندامی‬ ‫ئەنجوومەنی نیشــتمانی كورد‬ ‫لە سووریا ئاشــكرای دەكات كە‬ ‫پیــاو و گەنجانی كۆبانی ئامادەن‬ ‫بــۆ پاراســتنی خاكــی خۆیان‬ ‫شــەڕ بكەن‪ ،‬بەاڵم پێداویستی‬ ‫ســەربازییان نییە‪ .‬ئــەو داوا لە‬ ‫سەركردایەتیی سیاسیی كورد لە‬ ‫باشووری كوردستان دەكات كە‬ ‫خۆراك و پێداویســتی سەربازی‬ ‫بۆ كوردانــی رۆژئاوا رەوانە بكەن‬ ‫تــا ئــەوان بتوانن بەرگــری لە‬

‫تا ئێستە ‪ 80‬تا ‪ 90‬گوند لەالیەن‬ ‫چەكدارانی داعشــەوە دەستیان‬ ‫بەســەردا گیراوە و خەڵكەكەی‬ ‫ئاوارە بوونە‬

‫خاكەكەیان بكەن‪.‬‬ ‫بریمــۆ بــە رۆژنامەی “وشــە”‬ ‫دەڵێت‪“ ،‬تا ئێستە ‪ 80‬تا ‪ 90‬گوند‬ ‫لەالیەن چەكدارانی داعشــەوە‬ ‫دەســتیان بەســەردا گیراوە و‬ ‫خەڵكەكەی ئاوارە بوونە‪ ،‬شەڕیش‬ ‫لە ســێ قۆڵەوەیە و بە ئەستەم‬ ‫دەتوانرێ رووبەڕووی چەكدارانی‬ ‫داعش ببنــەوە‪ ،‬چونكە خۆراك و‬ ‫پێداویستی سەربازییان نییە”‪.‬‬ ‫ئۆباڵەكە لەسەر شانی پەیەدە و‬ ‫یەپەگەیە‬ ‫وەك بەهجەت بەشیر باسی لێوە‬ ‫دەكات‪ ،‬رۆژانی ســەرەتای ئەو‬ ‫هەفتەیە چەند كۆبوونەوەیەك لە‬ ‫نێوان پارتی یەكێتیی دیموكرات‬ ‫(پەیــەدە) و یەكینەكانــی‬ ‫پاراستنی گەل (پەیەگە) لەگەڵ‬ ‫ئەنجوومەنی نیشتمانیی كورد لە‬ ‫سووریا بەڕێوە چووە‪ ،‬بەاڵم هیچ‬ ‫ئەنجامێكی نەبووە‪.‬‬ ‫كۆبوونــەوەكان بۆ ئــەوە كراوە‬ ‫كە رێگە بــە پیــاو و گەنجانی‬ ‫كۆبانــی و دەوروبەری بدرێ كە‬ ‫ئەوانیش بەشــداری لە پرۆسەی‬

‫بەرگریكــردن لــە خاكەكەیان‬ ‫بكــەن‪ ،‬بــەاڵم وەك بەهجــەت‬ ‫بەشیر دەڵێت “پەیەدە و یەپەگە‬ ‫رازی نەبوونــە”‪ .‬ئــەو دووپاتی‬ ‫دەكاتــەوە كە “پەیەدە و یەپەگە‬ ‫بەشێوەیەكی تاكڕەوانە لە پێشتر‬ ‫و ئێستەش سوورن لەسەر ئەوەی‬

‫هێشــتا كۆمەڵگــەی‬ ‫ناودەوڵەتی وەك پێویست‬ ‫بە هانای كۆبانی و رۆژئاوا‬ ‫نەهاتوون‬ ‫تەنیا ئەوان لــەو ناوچەیە بن‪ ،‬لە‬ ‫كاتێكدا ناتوانن بەرگری لە خاكی‬ ‫ئەو ناوچەیە بكەن”‪.‬‬ ‫بەهجــەت بەشــیر دەڵێــت‪،‬‬ ‫هیــچ‬ ‫“كۆبوونــەوەكان‬ ‫ئەنجامێكیان نەبووە و ئەوان رێگە‬ ‫نادەن جگە لە خۆیان هیچ كەس‬ ‫و هێزێــك لە ناوچەكــە بوونیان‬ ‫هەبێت‪ ،‬بۆیە ئەگەر لە داهاتوودا‬ ‫مەترسی زیاتر لەســەر كورد لە‬ ‫ناوچەكە هەبــوو‪ ،‬ئەوە پەیەدە و‬ ‫یەپەگە لێی بەرپرسیارن”‪.‬‬

‫نزیكەی دوو مانگ بۆ عەبادی ماوە كە بیسەلمێنێ مالیكی نییە‬

‫كورد لە نەرمییەكەی عەبادی دوودڵە‬

‫وشە‪ /‬بەغدا‬ ‫نزیكەی مانگێكە حەیدەر عەبادی ســەرۆك وەزیرانی عێراق لە‬ ‫پۆستەكەی دەستبەكار بووە‪ ،‬بەاڵم هێشتا هیچ بڕیارێكی نەداوە‬ ‫بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی پێوەست بە كورد‪ .‬سیاسەتوانێك‬ ‫دەڵێت “نــەرم و نیانی و گوێگرتنــی زۆر لەالیەنەكان لەالیەن‬ ‫عەبادییەوە بەس نییە بۆ ئەوەی متمانەی پێ بكەین”‪.‬‬ ‫كورد چەند فایلێكی هەڵواسراوی‬ ‫لەگەڵ بەغدا هەیە و حكوومەت‬ ‫دوای حكوومــەت چاوەڕوانــی‬ ‫چارەسەركردنیان دەكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نزیكەی مانگێكــە حكوومەتی‬ ‫نوێ پێك هاتووە و تا ئێستە هیچ‬ ‫هەنگاوێك بۆ دڵخۆشــیی كورد‬ ‫نەنراوە‪.‬‬ ‫بەڵێــن عەبــدواڵ ئەندامــی‬ ‫دەستەی ســەرۆكایەتیی حزبی‬ ‫زەحمەتكێشــانی كوردستان بە‬ ‫“وشــە”ی راگەیاند‪ ،‬وەك كورد‬

‫نێوان هەولێر و بەغدا‪ ،‬لە راستیدا‬ ‫بە شێوەیەكی گشتی كردارمان‬ ‫لێ نەبینیوە‪.‬‬ ‫عەبدواڵ دەڵێت “نــەرم و نیانی‬ ‫لــە مامەڵەكردنــی عەبادیــدا‬ ‫دەبینرێــت‪ ،‬بەاڵم ئــەوە بەس‬ ‫نییــە تا وەك كــورد متمانەمان‬ ‫پێــی هەبێــت‪ ،‬بەڵكــو دەبێ‬ ‫بڕیــاری رژدی لێ ببینین‪ ،‬بۆیە‬ ‫كورد مــاوەی ‪ 3‬مانگــی داناوە‬ ‫بۆ ئەوەی بزانیــن تا چەند رژدە‬ ‫لە چارەســەركردنی كێشەكانی‬

‫نەرم و نیانی لە مامەڵەكردنی عەبادیدا‬ ‫دەبینرێت‪ ،‬بەاڵم ئەوە بەس نییە تا وەك‬ ‫كورد متمانەمان پێی هەبێت‪ ،‬بەڵكو دەبێ‬ ‫بڕیاری رژدی لێ ببینین‬ ‫ماوەی ‪ 22‬رۆژ دانوســتاندنمان‬ ‫لەگەڵ عەبادی كرد بۆ بەشداری‬ ‫لــە حكوومەتەكەی‪ ،‬بەاڵم هیچ‬ ‫پابەندبوونێكمان لــێ نەبینی‪،‬‬ ‫قسە نەبێ‪ ،‬هیچ بڕیارێكی نەداوە‬ ‫بۆ چارەســەركردنی كێشەكانی‬

‫لەگەڵ هەرێم”‪.‬‬ ‫“وەك حزبــی زەحمەتكێشــان‬ ‫تێبینیمان لەســەر بەشــداری‬ ‫كــورد لە حكوومەتــی عەبادی‬ ‫هەیە‪ ،‬مادام بڕیاری بەشداریمان‬ ‫داوە‪ ،‬دەبــێ چاوەڕێی هەنگاوی‬

‫كردەیــی بكەیــن‪ ،‬ئێمــە زۆر‬ ‫دڵخۆش نین بەو نەرم و نیانییەی‬ ‫عەبادی‪ ،‬چونكە مالیكی سەرۆك‬ ‫وەزیرانــی پێشــوو لــە كاتی‬ ‫وەرگرتنی پۆستەكەی زۆر نەرم‬ ‫بوو‪ ،‬بەاڵم دواتــر پێچەوانەمان‬ ‫بینی‪.‬‬ ‫عەبــادی لــە مــاوەی مانگی‬ ‫رابــردوودا وا دەردەكــەوێ كە‬ ‫سیاســییەكی ورد و وریایــە و‬ ‫درەنگ قایل دەكرێت‪ ،‬ئەمەیش‬ ‫ئەركەكە بۆ كورد قورس دەكات‪،‬‬ ‫چونكە پێشتر مالیكی هەر خۆی‬ ‫بوو بڕیاردەر و جێبەجێكەر‪.‬‬ ‫تۆفیق كەریم ئەندامی مەكتەبی‬ ‫سیاســیی كۆمەڵی ئیسالمیی‬ ‫كوردســتان بــە وردبوونــەوە‬ ‫لەو ماوەیــەی عەبــادی تیادا‬

‫دەركەوتــووە الیەنــی ئەرێنی‬ ‫و نەرێنــی تیــادا بینیــوە و بۆ‬ ‫“وشــە” دەڵێت “ئەو الیەنانەی‬ ‫عەبادی كــە بۆ كورد تا رادەیەك‬ ‫جێی دڵخۆشــییە‪ ،‬ئــەو نەرمی‬ ‫و پاشــان پرســكردن و بیروڕا‬ ‫گۆڕینەوەیەتی لەگەڵ سەرجەم‬ ‫الیەنــەكان بەبــێ جیاوازیــی‬ ‫نەتەوەیــی و مەزەبــی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی جێی نیگەرانییە ئەوەیە‬ ‫عەبــادی درەنگ بڕیــار دەدا لە‬ ‫كێشەكان”‪.‬‬

‫كەریم پــێ ناچێ پەلــە بكات‬ ‫و دیدێكــی تایبەتــی هەیە بۆ‬ ‫پێوەندی كــورد و حكوومەتی‬ ‫نوێ‪“ ،‬بــۆ ئەوەی كــورد دڵی‬ ‫پێ خۆش بــێ دەبــێ بڕیاری‬ ‫گرنگ و هەســتیار لە عەبادی‬ ‫ببینین پێوەست بە كێشەكانی‬ ‫نێوان هەولێــر و بەغدا‪ ،‬ئەوكات‬ ‫دەتوانیــن بڕیار لە كەســایەتی‬ ‫عەبادی و داهاتووی كورد لەگەڵ‬ ‫ئەو سەرۆك وەزیرانە بدەین”‪.‬‬ ‫“كورد دڵی بەوەیش خۆشە كە‬

‫عەبادی ‪ 20‬ساڵ لە رۆژئاوا ژیاوە‬ ‫بەتایبەت لە بەریتانیا‪ ،‬هیوادارین‬ ‫ئەو گۆڕانكارییانەی لە دنیا روو‬ ‫دەدا ئەو هەســتی پــێ بكات و‬ ‫بە ســوودی واڵتەكەی بەكاری‬ ‫بێنێت” سەركردەكەی كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمیی وای گوت‪.‬‬ ‫ئەم ئەزموونەی كورد و عەبادی‬ ‫بە لەبەرچاوگرتنی گرژییەكانی‬ ‫رابــردوو‪ ،‬رەنگــە بــۆ ناوخۆ و‬ ‫دەرەوەیــش دوا ئەزمــوون بێ‬ ‫لەوەی كورد و عەرەب دەتوانن‬ ‫پێكــەوە بژیــن یــان ناتوانن و‬ ‫پێكەوەییــان مانایەك نــادا بە‬ ‫ئاشتەوایی كۆمەاڵیەتی‪.‬‬ ‫دڵشــاد شــەهاب ئەندامــی‬ ‫پارتــی‬ ‫ســەركردایەتیی‬ ‫دیموكراتــی كوردســتان بــۆ‬ ‫“وشە” ئاماژەی دا “كێشەكانی‬ ‫هەولێر لەگەڵ بەغدا گرێدراوی‬ ‫بیركردنەوەی كەســەكان نین‪،‬‬ ‫پێكهاتەی ئێستەی حكوومەتی‬ ‫عێراق هەمووان دەزانین هاندان‬ ‫و هــۆكارە نێودەوڵەتییــەكان‬ ‫نەبووایــە رەنگــە پێكهێنانــی‬ ‫كابینەی ئێســتەی حكوومەتی‬ ‫عێراق وا ئاسان نەبووایە‪ ،‬رەنگە‬ ‫هەر پێك نەهاتایە‪.‬‬

‫“بەشــداری ئەمجــارەی كورد‬ ‫لــەو چوارچێوەیــەدا خــۆی‬ ‫دەبینێتەوە كــە دەرفەتێكی تر‬ ‫بە الیەنەكانی عێــراق بدرێ و‬ ‫نیازپاكی خۆمان نیشــان دا بۆ‬ ‫دەربازكردنــی عێراق لەو دۆخە‬ ‫ناســەقامگیرەی هەیە‪ ،‬هەروەك‬ ‫بوونی ئەو هاوكێشانە نیشانمان‬ ‫دەدات كە خواســتەكانی كورد‬ ‫لــەو حكوومەتەدا بەرجەســتە‬ ‫ببن” شەهاب وای گوت‪.‬‬ ‫ئەو ئەندامەی ســەركردایەتیی‬ ‫پارتــی بۆچوونێكــی تایبەت و‬ ‫جیــاوازی هەیــە و پێــی وایە‬ ‫كەســایەتیی بەرپــرس گرنگ‬ ‫نییە‪ ،‬هێندە دۆخەكە گرنگە بۆ‬ ‫گۆڕینی ئاراستەی پێوەندییەكان‬ ‫و دەڵێت “نابێ پشــت بە كەس‬ ‫ببەسترێ یان بە بەڵێنەكانیان‪،‬‬ ‫ئەوەی پشــتی پێ دەبەستین‬ ‫ئــەوە نییــە بیركردنــەوەی‬ ‫كەسەكان بەرامبەر كورد چییە‪،‬‬ ‫ئەوەندەی واقیعی یەكالكەرەوە‬ ‫لەالیــەن ئــەو هاوپەیمانێتییە‬ ‫نێودەوڵەتییــەی مەبەســتیان‬ ‫بووە مەترســی تیرۆر لە عێراق‬ ‫و هەرێمــی كوردســتان كەم‬ ‫ببێتەوە گرنگە”‪.‬‬

‫كێشەكانی هەولێر لەگەڵ بەغدا گرێدراوی بیركردنەوەی كەسەكان نین‬ ‫بۆ ئەوەی كورد دڵی پێ خۆش بێ دەبێ بڕیاری گرنگ و هەستیار لە عەبادی ببینین‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫بە هەزاران كەس مەترسیی كۆمەڵكوژییان لەسەرە‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫بەڵێن عەبدواڵ ئەندامی دەستەی سەرۆكایەتیی حزبی زەحمەتكێشانی كوردستان بە “وشە”ی راگەیاند‪ ،‬وەك كورد ماوەی ‪ 22‬رۆژ دانوستاندنمان لەگەڵ عەبادی كرد بۆ بەشداری‬ ‫لە حكوومەتەكەی‪ ،‬بەاڵم هیچ پابەندبوونێكمان لێ نەبینی‪ ،‬قسە نەبێ‪ ،‬هیچ بڕیارێكی نەداوە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا‪ ،‬لە راستیدا بە شێوەیەكی گشتی‬ ‫كردارمان لێ نەبینیوە‪.‬‬ ‫عەبدواڵ دەڵێت “نەرم و نیانی لە مامەڵەكردنی عەبادیدا دەبینرێت‪ ،‬بەاڵم ئەوە بەس نییە تا وەك كورد متمانەمان پێی هەبێت‪ ،‬بەڵكو دەبێ بڕیاری رژدی لێ ببینین‪ ،‬بۆیە كورد‬ ‫ماوەی ‪ 3‬مانگی داناوە بۆ ئەوەی بزانین تا چەند رژدە لە چارەسەركردنی كێشەكانی لەگەڵ هەرێم”‪.‬‬

‫سیاسەت‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫‪4‬‬

‫عەلــی خامنەیی رێبــەری ئێران رەخنەی لە دوا هاوپەیمانیــی بۆ لێدانی داعش گرت و بە ناڕاســتەوخۆیی دووپاتی كردەوە كــە ئامادەنەبوونی ئێران لەو‬ ‫هاوپەیمانییەتیەدا‪ ،‬بەهیچ شێوەیەك لە بەرژەوەندی ناوچە و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدا نییە‪ .‬تاران دەبوو ئەو قسەیەی رێبەرەكەی سەلماندبایە‪ ،‬بۆیە پێویست بوو‬ ‫كارەساتێكی مرۆیی گەورە لە ناوچەكەدا هاتبایە ئاراوە‪ .‬ئەو كارەساتەش هێرشی داعش بۆ سەر كۆبانی و ئاوارەبوونی سەدان هەزار كوردی ناوچەكە بوو‪.‬‬ ‫هێرشی سەر كۆبانی‪ ،‬جیا لە سەلماندنی قسەكەی خامنەیی‪ ،‬چەند ئامانجێكی تری لە پشت بوو و پێكای‪ .‬پڕچەككردنی ئۆپۆزسیۆنی میانەڕەوی سووریا دژ بە بەشار‬ ‫ئەسەد‪ ،‬هاوپەیمانی دێرینی ئێران لە لێواری لەناوچوون نزیك دەكردەوە‪ ،‬بۆیە پێویست بە تەكبیرێك بوو‪.‬‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫سێبەری دووجەمسەری بەسەر ناوچەكەدا‬

‫ئێران جووڵەی بە داعش كردووە‬

‫ئێران داردەستێكی زۆر باشە بۆ ئەوەی هاوسەنگیی هێز لە رۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا پارێزراو بێ و سوننەكان پڕكێشی نەكەن‪ ،‬ئەویش لەبەر دەستی ئەمەریكادایە‬ ‫وشە‪ /‬هەولێر – كاوە جەم‬ ‫كۆماری ئیســامیی ئێران داوا لە ئەمەریــكا دەكات بە روونی و‬ ‫بەبێ دوودڵی دان بــە گرنگبوونی لە ناوچەكەدا بنێ و ئەوەش بۆ‬ ‫پاراستنی تەناهی و جێگیربوونی ناوچەكە بە پێویست بزانێت‪.‬‬ ‫ئێران لە ســەرەتاكانی بەهاری‬ ‫عەرەبی لە بەغدا و دیمەشــق و‬ ‫بەیرووت قسەی یەكەمی دەكرد‪.‬‬ ‫ئەو تەنیا واڵتێك بوو كە زیاترین‬ ‫كاریگەری لە گرنگترین پرســی‬ ‫ناوچەكەدا (نەوت و ئیســرائیل)‬ ‫هەبوو‪ .‬كاتێك قورســایی میسر‬ ‫كەم بووەوە و سعوودیە بەهێزتر‬ ‫بــوو‪ ،‬تــاران توانی لــە بەرانبەر‬ ‫سعوودیەدا خۆی نیشان بدات و‬ ‫لە یەمەن و بەحرێنەوە تا عێراق و‬ ‫سووریا و لبنان بخاتە ژێر ركێفی‬ ‫خۆیەوە‪.‬‬ ‫تەنیا كارتی تاران لە ناوچەكەدا‪،‬‬ ‫دۆخی تەناهــی بووە‪ .‬ئێســتە‬ ‫ئــەو كارتــەی بەدەســتەوەیە‬ ‫و پێشــنیازی بــە ئەمەریــكا‬ ‫كردووە لــە بەرانبەر دامركاندنی‬ ‫هەڕەشەكانی داعشدا‪ ،‬رێگەی پێ‬ ‫بدرێ درێژە بە پیتاندنی یۆرانیۆم‬ ‫بدات‪ .‬ئــەو مامەڵەیە بە خێرایی‬ ‫لەالیەن بەرپرســانی كۆشــكی‬ ‫سپییەوە رەت كرایەوە‪.‬‬ ‫تاران بۆ ئــەوەی ئەمەریكا وەك‬ ‫واڵتێكی گرنگ دانی پێدا بنێت‪،‬‬ ‫لە رێگەی پاشكۆكانی خۆیەوە بە‬ ‫راستەوخۆیی و ناڕاستەوخۆیی‪،‬‬ ‫ناوچەكەی خســتە ســەر ئاگر‪.‬‬ ‫دوا نموونــەش‪ ،‬دۆخی ناوخۆیی‬ ‫سووریا و عێراق و یەمەنە‪.‬‬ ‫سێبەری ئێران بەسەر داعشدا‬ ‫داعــش پڕۆژەیەكی ســێبەری‬ ‫ســیخوڕییە كە چەنــد واڵتێك‬

‫ســەرمایەگوزارییان لەســەر‬ ‫كردووە و ئێســتە لــە بەرەكەی‬ ‫دەخۆن‪ .‬ئێران كــە مێژوویەكی‬ ‫دێرینی لــەو كارانــەدا هەیە و‬ ‫بەهۆیانــەوە ئاگرەكەی لە خۆی‬ ‫دوور خســتووەتەوە‪ ،‬لە هەندێ‬ ‫كاتدا سێبەری بەســەر داعشدا‬ ‫دیار بوو‪.‬‬

‫بەردەستی سوپای واڵتدا مابوو‪.‬‬ ‫لە ناكاو بەرنامەكە گۆڕا و داعش‬ ‫هێرشــی بۆ ناوچە كوردییەكان‬ ‫برد و لە هەولێر نزیك بووەوە‪.‬‬ ‫بەو جووڵەیە‪ ،‬پێش لە رووخانی‬ ‫بەغدا گیــرا و كوردیــش كە تا‬ ‫ئەوكات خواســتی سەربەخۆیی‬ ‫لەســەردا بوو‪ ،‬بەردی لەســەر‬ ‫ئەو پرســە دانا‪ .‬جیــا لەوەیش‪،‬‬ ‫چاودێری نێودەوڵەتی لەســەر‬ ‫سووریا كەم بووەوە‪.‬‬ ‫لــەو نێــوەدا دوو هاوپەیمانــی‬ ‫دێرینــی ئێران لە بــەاڵ بەدوور‬

‫تەنیا كارتی تــاران لە ناوچەكەدا‪،‬‬ ‫دۆخی تەناهی بووە‪ .‬ئێســتە ئەو‬ ‫كارتەی بەدەستەوەیە و پێشنیازی‬ ‫بە ئەمەریكا كــردووە لە بەرانبەر‬ ‫دامركاندنی هەڕەشەكانی داعشدا‪،‬‬ ‫رێگەی پێ بدرێ درێژە بە پیتاندنی‬ ‫یۆرانیۆم بدات‬ ‫كاتێ داعش مووســڵی كۆنترۆڵ‬ ‫كرد‪ ،‬لە هەنــدێ ماڵپەڕی نزیك‬ ‫لە ســوپای پاســدارانی ئێراندا‬ ‫بــە روون و ئاشــكرا بــاس لە‬ ‫ئەگەری هێرشی داعش بۆ سەر‬ ‫هەرێمــی كوردســتان دەكرا‪.‬‬ ‫ئــەوان پێشــنیازیان دەكرد كە‬ ‫كــورد بــۆ رووبەڕووبوونەوەی‬ ‫تیرۆر‪ ،‬هاوپەیمانی لەگەڵ تاران‬ ‫ببەستێت‪.‬‬ ‫ئــەوە هــاوكات بــوو لەگــەڵ‬ ‫نزیكبوونــەوەی داعش لە بەغدا‬ ‫و وەك حەیدەر عەبادی ســەرۆك‬ ‫وەزیرانی عێراق ئاشــكرای كرد‪،‬‬ ‫تەنیا رێگەیەك بــەرەو بەغدا لە‬

‫بــوون و هەرێمی كوردســتانی‬ ‫هاوپەیمانی توركیا كە ركابەری‬ ‫ئێرانــە لە ناوچەكەدا‪ ،‬تووشــی‬ ‫تەنگژەی تەناهی بوو‪.‬‬ ‫قسەی عەلیرەزا زاكانی نوێنەری‬ ‫تــاران لــە پەرلەمانــی ئێران‪،‬‬ ‫دووپات لەو الیەنە دەكاتەوە كە‬ ‫لە پشت دوا جووڵەكانی داعش لە‬ ‫عێراقدا بوو‪.‬‬ ‫زاكانی بە ئاشكرا دەڵێت‪“ ،‬ئەگەر‬ ‫حاج قاسم (قاسم سلێمانی) چەند‬ ‫ســەعات درەنگتر گەیشــتبایە‬ ‫بەغدا‪ ،‬ئەو شــارە دەڕووخا‪ ،‬هەر‬ ‫بــەو شــێوەیەی ئەگــەر ئێران‬ ‫نەبووایە‪ ،‬ئەوا سووریا دەڕووخا”‪.‬‬

‫ئەو باسی لە قســەیەكی بەشار‬ ‫ئەسەد ســەرۆكی ســووریا لە‬ ‫پــاش ســەركەوتنەكانی لە دوا‬ ‫هەڵبژاردنەكانــدا دەكات‪ .‬گوایە‬ ‫بەبۆنــەی ســەركەوتنەكەیەوە‬ ‫پیرۆزبایــی لە ئەســەد كراوە و‬ ‫ئەویش لە وەاڵمدا گوتوویەتی كە‬ ‫“ئەو پیرۆزباییە لە رێبەری ئێران‬ ‫بكەن”‪.‬‬ ‫دوای گفتوگۆیەكــی زۆر‪ ،‬رێگە‬ ‫بە ئێــران نــەدرا بێتە نــاو ئەو‬ ‫هاوپەیمانییەی بۆ لێدانی داعش‬ ‫پێك هات‪ .‬ئــەوە هەمان زەبر بوو‬ ‫كە لــە كۆبوونــەوەی جنێف ‪2‬‬ ‫سەبارەت بە رەوشی سووریا‪ ،‬بەر‬ ‫دەسەاڵتدارانی تاران كەوت‪.‬‬ ‫عەلی خامنەیــی رێبەری ئێران‬ ‫رەخنــەی لــە دوا هاوپەیمانیی‬ ‫بــۆ لێدانــی داعش گــرت و بە‬ ‫ناڕاستەوخۆیی دووپاتی كردەوە‬ ‫كــە ئامادەنەبوونی ئێــران لەو‬ ‫هاوپەیمانێتییــەدا‪ ،‬بەهیــچ‬ ‫شێوەیەك لە بەرژەوەندی ناوچە‬ ‫و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدا نییە‪.‬‬ ‫تــاران دەبــوو ئەو قســەیەی‬ ‫رێبەرەكەی ســەلماندبایە‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێویســت بــوو كارەســاتێكی‬ ‫مرۆیی گــەورە لــە ناوچەكەدا‬ ‫هاتبایە ئاراوە‪ .‬ئەو كارەســاتەش‬ ‫هێرشی داعش بۆ سەر كۆبانی و‬ ‫ئاوارەبوونی سەدان هەزار كوردی‬ ‫ناوچەكە بوو‪.‬‬ ‫هێرشــی ســەر كۆبانی‪ ،‬جیا لە‬ ‫سەلماندنی قسەكەی خامنەیی‪،‬‬ ‫چەند ئامانجێكی تری لە پشــت‬ ‫بــوو و پێــكای‪ .‬پڕچەككردنی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی میانەڕەوی سووریا‬ ‫دژ بە بەشار ئەسەد‪ ،‬هاوپەیمانی‬ ‫دێرینــی ئێــران لــە لێــواری‬ ‫لەناوچوون نزیك دەكردەوە‪ ،‬بۆیە‬

‫پێویست بە تەكبیرێك بوو‪ .‬دەبوو‬ ‫جارێكی تر شــەقامی ئەوروپی و‬ ‫ئەمەریكایی دژ بە پڕچەككردنی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی ســووری بجووڵێ‬ ‫و ئەمەریــكا و هاوپەیمانانی واز‬ ‫لــەو كارە بێنن‪ .‬رەنگــە ئەگەر‬ ‫كارەســاتەكەی كۆبانی درێژەی‬ ‫هەبێت‪ ،‬شەقام بجووڵێ و دەنگی‬ ‫ناڕەزایی بەرانبەر ناردنی چەك بۆ‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی ســووریا لە ئەوروپا‬ ‫و ئەمەریكا‪ ،‬بــەرز بێتەوە‪ .‬ئەوە‬ ‫هەمان كارە كە تاران بۆ پاراستنی‬ ‫دیمەشق دەیەوێت‪.‬‬ ‫ئێــران زۆر بــاش دەزانێ ئەگەر‬ ‫بەشــار ئەســەد بڕووخێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫دەســتی لە پرسە ناوخۆییەكانی‬ ‫لبنــان و فەلەســتیندا كــورت‬ ‫دەكرێتــەوە‪ ،‬بۆیە بــە چەنگ و‬ ‫نینۆك هەوڵی پاراستنی دەدات‪.‬‬ ‫كارەســاتی كۆبانی‪ ،‬سوودێكی‬ ‫تری بــۆ ئێران هەیــە‪ ،‬ئەویش‬ ‫هەڕەشــەكانی ئــەم دواییەی‬ ‫پارتــی كرێكارانی كوردســتانی‬ ‫توركیایــە (پەكەكــە)‪ .‬ئەو حزبە‬ ‫بــەردەوام دووپاتــی دەكاتەوە‬ ‫كە داعــش لەالیــەن توركیاوە‬ ‫هەڵدەســووڕێ‪ ،‬بۆیە لە تۆڵەی‬ ‫كۆبانی‪ ،‬گەریالكانیان دەچنەوە‬ ‫ناو شــارەكانی توركیا و بەمەش‬ ‫پڕۆژەی چارەسەریی ئاشتییانەی‬ ‫دۆزی كــورد‪ ،‬دەكەوێتــە‬ ‫مەترسییەوە‪.‬‬ ‫هەمووی ئــەو رووداوانە خێری‬ ‫ئێرانی تێدایە‪ ،‬بۆیــە دوور نییە‬ ‫دیســان تاران لە پشت هێرشی‬ ‫داعش بۆ سەر كۆبانی بێت‪.‬‬ ‫ئەمەریكا و ئیدارەی تەنگژەكان‬ ‫گومان لەوەدا نییە كە ئەمەریكاش‬ ‫لەالیەكــەوە ســەرمایەگوزاریی‬

‫لەسەر داعش كردووە‪ ،‬هەر هیچ‬ ‫نەبێ ماوەیەك چــاو لە دڕندەیی‬ ‫داعــش دەچووقێنــێ و دوای‬ ‫كارەساتێك‪ ،‬هێرشــیان بۆ سەر‬ ‫دەكات‪ .‬لەوكاتــەدا ئەمەریكا لە‬ ‫بەری داعش دەخوات‪.‬‬ ‫واشــنتۆن لە ‪ 3‬رێگەوە ســوود‬ ‫لە داعــش وەردەگرێت‪ ،‬یەكەم‬ ‫هێرش بۆ ســەر دوژمنانی خۆی‬ ‫لە ناوچەكەدا‪ ،‬دووەم پاراســتنی‬ ‫دەســتێوەردانی ســەربازیی‬ ‫لە ناوچەكــەدا و ســێیەمیش‬ ‫پتەوتركردنی بەرنامەی چاودێری‬ ‫و سیخوڕی لە ناوخۆی واڵتدا بە‬ ‫بیانووی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر‬ ‫و پاراستنی تەناهی نەتەوەیی‪.‬‬ ‫نزیكبوونــەوەی چەكدارانــی‬ ‫داعش لە شاری هەولێر‪ ،‬خاڵێك‬ ‫بوو كە ئێران بەبــێ بەرانبەر بە‬ ‫ئەمەریكای دا‪ .‬لەوكاتەدا كۆشكی‬ ‫سپی ئیدارەی تەنگژەكەی كرد‬ ‫و بەبــێ مۆڵەتــی ئەنجوومەنی‬ ‫ئاسایشی نێودەوڵەتی‪ ،‬جارێكی‬ ‫تر هاتــەوە ناو عێــراق و بوونی‬

‫پەراوێز خــرا و ئەمەش خاڵێكی‬ ‫تر بوو كە بۆ بەرپرسانی كۆشكی‬ ‫سپی تۆمار كرا‪.‬‬ ‫زۆربــەی چاودێرانی سیاســیی‬ ‫ئەوروپــا و ئەمەریكا‪ ،‬پێیان وایە‬ ‫ســەردەمی نەتەوەخــوازی لە‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاست كۆتایی پێ‬ ‫هاتــووە و رێبەرانی ئەو ناوچەیە‬ ‫هەوڵ بۆ دامەزراندنی خەالفەتی‬ ‫ئیسالمی دەدەن‪.‬‬ ‫ئــەوە بــە روونی لــە ركابەریی‬ ‫واڵتانــی هیاللــی شــیعە بــە‬ ‫ســەركردایەتیی ئێران و بەرەی‬ ‫سوننە بەدیار دەكەوێت‪ ،‬تەنانەت‬ ‫هەریــەك لە توركیا‪ ،‬ســعوودیە‬ ‫و قەتــەر ركابەریــی لەســەر‬ ‫ســەركردایەتیی بەرەی سوننە‬ ‫دەكەن‪.‬‬ ‫ئێران داردەســتێكی زۆر باشــە‬ ‫بۆ ئەوەی هاوســەنگیی هێز لە‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاســتدا پارێزراو‬ ‫بــێ و ســوننەكان پڕكێشــی‬ ‫نەكەن‪ ،‬ئەویش لەبەر دەســتی‬ ‫ئەمەریكادایە‪.‬‬

‫ئێران زۆر باش دەزانێ ئەگەر بەشار‬ ‫ئەســەد بڕووخێت‪ ،‬ئەوا دەســتی‬ ‫لە پرســە ناوخۆییەكانی لوبنان و‬ ‫فەلەستیندا كورت دەكرێتەوە‬ ‫خۆی لە ناوچەكەدا جێگیر كرد‪.‬‬ ‫هەروەها رێگەیشــی پێ درا كە‬ ‫لە رێگەی هێزی ئاســمانییەوە‪،‬‬ ‫مۆڵەگەكانی داعش لە ســووریا‬ ‫بۆردمان بكات‪.‬‬ ‫لە ئاستی ركابەریی زلهێزەكانەوە‪،‬‬ ‫رووســیا جارێكی تــر لەالیەن‬ ‫كۆمەڵگــەی نێودەوڵەتییــەوە‬

‫ئەمەریكا لە پێناو بەدەستهێنان‬ ‫و پاراســتنی بەرژەوەندییەكانی‬ ‫خــۆی‪ ،‬ئێــران لــە ناوچەكەدا‬ ‫بــە دژی عەڕەبی ســوننە بەكار‬ ‫دێنێــت‪ .‬دواجــار رووخــان و‬ ‫ئاوەدانكردنــەوەی هەر واڵتێك‪،‬‬ ‫بەرێكــە كــە ئەمەریــكا لێــی‬ ‫دەخوات‪.‬‬

‫سياسەت‬

‫عیرفان كەركووكلی‪:‬‬

‫ستار چاوشین‬

‫لەگەڵ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنین‬

‫وشە‪ /‬كەركووك – هۆشیار عەلی‬ ‫پاش ئەوەی یاسای ژمارە ‪ 23‬تایبەت بە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی‬ ‫پارێزگەی كەركووك لەالیەن دادگەوە هەڵوەشایەوە‪ ،‬ئێستە هیچ‬ ‫بەربەستێكی یاسایی لە پێش ئەو هەڵبژارنە نییە و تەنیا پێویستیی‬ ‫بە رێككەوتنی نێوان الیەن و پێكهاتەكانی ئەو پارێزگەیەوە هەیە‪.‬‬ ‫شــاخەوان عەبــدواڵ ئەندامی‬ ‫ئەنجوومەنــی نوێنەرانی عێراق‬ ‫دووپاتی دەكاتەوە كە بەربەستی‬ ‫یاسایی نەماوە و تەنیا پێویستی‬ ‫بــە رێككەوتــن هەیە‪ .‬ئــەو بە‬

‫رۆژنامــەی “وشــە” دەڵێــت‪،‬‬ ‫“ئێستە كورد زۆرینەی پارێزگەی‬ ‫كەركووك پێك دەهێنێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەگەڵ ئەوەشــدا كورد نایەوێ‬ ‫ئەو هەڵبژاردنە بە ســەربەخۆیی‬

‫و لــە رێگەی زۆرینــەوە بكات‪،‬‬ ‫بەڵكو دەیەوێ هەموو الیەنەكان‬ ‫لەسەری كۆك بن”‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارە بۆ ســەلماندنی‬ ‫زۆرینەبوونی كورد لە كەركووك‪،‬‬ ‫پشــتی بە ژمارەی پەرلەمانتارە‬ ‫كوردەكانــی ئــەو پارێزگەیە لە‬ ‫پەرلەمانی عێراق بەســتووە‪ .‬لە‬ ‫كۆی ‪ 12‬پەرلەمانتاری كەركووك‪،‬‬ ‫‪ 8‬كەسیان كوردن‪.‬‬ ‫دوایین هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی‬ ‫پارێزگــەی كەركووك لە ســاڵی‬

‫‪ 2005‬كــرا و بەپێی رێككەوتنی‬ ‫نێــوان لیســتی توركمانــی و‬ ‫برایەتیی كورد‪ ،‬پۆستی سەرۆكی‬ ‫ئەنجوومەنەكــە بــە پێكهاتەی‬ ‫توركمان درا و پۆســتی پارێزگار‬ ‫بەر كورد كەوت كە تا ئێستەش‬ ‫خاوەنییەتی‪.‬‬ ‫بــۆكان عەبــدواڵ شــارەزای‬ ‫كاروبــاری یاســایی پێــی وایە‬ ‫بەهۆی ئــەو بارودۆخەی رووی‬ ‫لە عێــراق و ناوچەكــە كردووە‬ ‫و دەست بەســەرداگرتنی یەك‬

‫مرۆڤ و مەشق سوپا دروست دەكەن‬

‫لەسەر ســێی كەركووك لەالیەن‬ ‫چەكدارانی داعشــەوە‪ ،‬كاتەكە‬ ‫بــۆ بەڕێوەچوونــی هەڵبژاردنی‬ ‫ئەنجوومەنــی پارێزگــە گونجاو‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫ئەو بۆ رۆژنامەی “وشە” دووپاتی‬ ‫دەكاتەوە كە “پێكهاتەی توركمان‬ ‫لــە هەڵبژاردنی ســاڵی ‪2005‬دا‬ ‫رێژەیەكی باشــی بەدەست هێنا‬ ‫و ئێستە ترسی ئەوەیان هەیە ئەو‬ ‫رێژەیە بەدەست نەهێننەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫لەگەڵ بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی‬ ‫ئەنجوومەنی پارێزگەدا نین”‪.‬‬ ‫ئەو قسەیە زۆر بە روونی لەالیەن‬ ‫عیرفــان كەركووكلی ســەر بە‬ ‫پێكهاتــەی توركمانــەوە رەت‬ ‫كرایەوە‪ .‬ئەو بە “وشــە” دەڵێت‪،‬‬ ‫“وەك پێكهاتــەی توركمــان‬ ‫هیــچ الریمان لــە هەڵبژاردنی‬ ‫ئەنجوومەنی پارێزگە نییە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەوكات ئێمــە زیاتر مافەكانمان‬ ‫دەســتەبەر دەكەیــن‪ .‬ئێمــە‬ ‫بەشــێكین لە خاكی كوردستان‬ ‫و ئامــادەی هەڵبژاردنیــن‪ ،‬بــە‬ ‫مەرجێك هاوپەیمانی كوردستان‬ ‫و هاوپەیمانی نیشتمانی لە بەغدا‬ ‫لەسەر ئەو پرسە رێك بكەون”‪.‬‬

‫ئاسۆ كەریم ئەندامی بزووتنەوەی راپرسیی ریفراندۆم‪:‬‬

‫سەرۆكی هەرێم و پەرلەمانی كوردستان‬ ‫دەتوانن بڕیاری ریفراندۆم بدەن‬ ‫وشە‪ /‬سلێمانی‪ -‬هۆشیار عەلی‬ ‫ئاســۆ كەریم ئەندامــی بزووتنەوەی راپرســیی ریفراندۆم باس‬ ‫لەو هۆكارانە دەكات كە هەرێمی كوردســتان بەهۆیەوە دەتوانێ‬ ‫بڕیاری بەڕێوەچوونی راپرسی بۆ سەربەخۆیی بدات‪ .‬ئاسۆ كەریم‬ ‫لە دیمانەیەكدا لەگەڵ رۆژنامەی “وشــە” دووپاتی دەكاتەوە كە‬ ‫سەرۆكی هەرێمی كوردستان و پەرلەمان دەتوانن بەبێ گەڕانەوە‬ ‫بۆ بەغدا‪ ،‬بڕیار لەسەر راپرسی بدەن‪.‬‬ ‫ئەگەر جارێكی تر ریفراندۆم‬ ‫لە كوردســتان بكرێ‪ ،‬پێت وایە‬ ‫هەمــان رێــژەی ‪% 98.76‬ی‬ ‫راپرسیی ســاڵی ‪ 2005‬بەدەست‬ ‫دێت؟‬ ‫بەڵێ‪ ،‬من دڵنیام ئەگەر ئێســتە‬ ‫لــە كوردســتان ڕاپرســی بــۆ‬ ‫ســەربەخۆیی ئەنجــام بدرێت‪،‬‬ ‫ئەوا زۆربەی هەرەزۆری خەڵكی‬ ‫كوردستان دەنگ بۆ جیابوونەوە‬ ‫لە عێراق دەدەن‪.‬‬ ‫ئــەو هۆكارانــە چیــن كە‬ ‫دەكرێت بــە هۆیانــەوە و بەبێ‬ ‫گەڕانــەوە بــۆ بەغدا‪ ،‬كــورد لە‬ ‫راپرســییەكدا بڕیــار لەســەر‬ ‫چارەنووسی خۆی بدات؟‬ ‫كاتێك هەرێمی كوردســتان یان‬ ‫هــەر هەرێمێكی تــر دەتوانێ‬ ‫ڕیفرانــدۆم ئەنجــام بــدات كە‬ ‫لەالیەن حكوومەتــی عێراقەوە‬ ‫بەشــداریی لــە حكوومەتــدا‬ ‫پــێ نەكرێــت‪ ،‬یان تووشــی‬

‫چەوســانەوەی بــكات‪ ،‬یــان‬ ‫دیكتاتۆر بێت‪ ،‬ئەگەر ستەمێكی‬ ‫زۆر یــان پێشــێلكاری زۆر‬ ‫بەرامبەر بــەو هەرێمە بكرێت‪،‬‬ ‫یــان هەرێمەكە رووبــەڕووی‬ ‫جینۆساید یان پێشێلكردنی مافی‬ ‫مرۆڤ بووبێتــەوە‪ ،‬لەو حاڵەتەدا‬ ‫دەكرێت نەتەوە یەكگرتووەكان‬ ‫یان رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان‬ ‫یــان هەرێمایەتی وەك یەكێتیی‬ ‫ئەوروپا‪ ،‬بێتە ناو كێشەكەوە‪ .‬وەك‬ ‫ئەوەی كۆسۆفۆ كە لە سربیا جیا‬ ‫بووەوە‪.‬‬ ‫هەرێمــی كوردســتان‬ ‫رووبەڕووی هیچكام لەو هۆكار و‬ ‫ئەگەرانە بووەتەوە؟‬ ‫نەخێــر‪ ،‬هەرێمی كوردســتان‬ ‫بەویســتی خــۆی بەشــداری‬ ‫لــە حكوومەتی عێراقــدا كرد‪،‬‬ ‫تاوانی بەرامبەر ئەنجام نەدراوە‪،‬‬ ‫پێشــێلكاری بەرامبەر نەكراوە‪،‬‬ ‫نوێنەرایەتیمان هەیە لە هەرسێ‬

‫ســەرۆكایەتییەكە‪ ،‬بــۆ ئەمــە‬ ‫بكرێــت‪ ،‬چونكــە وەاڵمەكەی‬ ‫ئەوەیە كە دەڵێن ئەگەر بەشداری‬ ‫حكوومــەت دەكەیــت‪ ،‬چۆن‬ ‫ڕیفراندۆم ئەنجام دەدەیت‪.‬‬ ‫ریفراندۆمی فەرمی چۆن و بە‬ ‫چ شێوازێك دەكرێت؟‬ ‫بــۆ ئــەوەی ڕیفراندۆمێكــی‬ ‫فەرمی لە هەرێمی كوردســتان‬ ‫بكرێــت‪ ،‬چەنــد ڕێگەچارەیەك‬ ‫هەیە‪ .‬یان دەبێــت حكوومەتی‬ ‫هەرێمــی كوردســتان لەگەڵ‬ ‫حكوومەتی فیدراڵی رێككەوتن‬ ‫بكــەن بــۆ ئــەوەی ڕیفراندۆم‬

‫لەســەر چارەنووســی هەرێمی‬ ‫كوردســتان بكرێــت‪ .‬یەكێك لە‬ ‫ڕێگەچارەكانــی تــر ئەوەیە كە‬ ‫هەلومەرجێك بێتە پێشــەوە بۆ‬ ‫ئەوەی نەتــەوە یەكگرتووەكان‬ ‫و ئەنجوومەنی ئاســایش بڕیاری‬ ‫ئــەوە بدەن كــە لــە هەرێمی‬ ‫كوردستان ڕیفراندۆمێكی گشتی‬ ‫بكرێــت‪ .‬هەروەهــا پەرلەمانی‬ ‫كوردستانیش دەتوانێت تاكالیەنە‬ ‫بڕیــاری ڕیفرانــدۆم بــدات‪،‬‬ ‫سەرۆكی هەرێمی كوردستانیش‬

‫دیدی‬ ‫سەربازییانە‬

‫وەك مەرجەعێك كە نوێنەرایەتیی‬ ‫خەڵكــی كوردســتان دەكات‬ ‫لــە نــاوەوە و دەرەوەی واڵت‪،‬‬ ‫دەتوانێت بڕیاری ئەوە بدات‪.‬‬ ‫لە ئەگەری ئەو راپرسییەدا‪،‬‬ ‫ئەی ناوچە كوردســتانییەكانی‬ ‫دەرەوەی ئیــدارەی هەرێــم‬ ‫چارەنووسیان چی دەبێت؟‬ ‫ئێستە بەشــێك لەو سنوورانە لە‬ ‫ژێر دەستی تیرۆریستاندان‪ ،‬بۆیە‬ ‫یەكەمین شت كۆنترۆڵكردنەوەی‬ ‫ئــەو ناوچانەیــە بــۆ ئــەوەی‬ ‫ڕیفراندۆمیان تێدا بكرێت‪ ،‬پرسی‬ ‫جیابوونــەوەی هەرێم لە عێراق‬ ‫تەنیا پێوەندی بەو شــوێنانەوە‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو پێوەندی بە كوردی‬ ‫هەموو باشــووری كوردســتان‬ ‫هەیە و ئەوانەشــی لە دەرەوەی‬ ‫هەرێمی كوردســتانن‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەمە پرسێكی چارەنووسسازە‪.‬‬

‫پاشخان‬

‫بزووتنەوەی راپرسیی ریفراندۆم لە ساڵی ‪2005‬دا‪ ،‬ئەو دەرفەتەی رەخساند كە تاكی كورد لە ناوەوە و‬ ‫دەرەوەی كوردستان‪ ،‬بڕیاری لەسەر چارەنووسی خۆی بدات‪ .‬لەو راپرسییەدا ‪% 98.76‬ی خەڵكی كورد‪،‬‬ ‫دەنگی بە جیابوونەوە لە عێراق و سەربەخۆیی دا‪.‬‬ ‫ئەو راپرســییە فەرمی نەبوو و وەك ئەندامانی بزووتنەوەی راپرســیی دەڵێن‪ ،‬تەنیا مەبەستیان ئەوەبوو‬ ‫كە بە واڵتانی تر رابگەیەنن كە كوردســتان بەشوێن سەربەخۆییەوەیە‪ .‬ئەنجامی ئەو راپرسییە رەوانەی‬ ‫كۆشــكی سپی و یەكێتیی ئەوروپاش كرا‪ ،‬بەاڵم لەبەر ناڕەسمی نەبوونی پرۆسەكە‪ ،‬هیچی ئەنجامێكی‬ ‫لێ نەكەوتەوە‪.‬‬

‫گوتەیەكی ســەربازی هەیە دەڵێت “سەركەوتن بە سەرباز و چەكی زۆر‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو بە پالنە‪ ،‬پالنیش بە مەشق و راهێنان دێتە ئاراوە” لە سیستمی‬ ‫سەربازیدا پرسیاری قووڵ هەیە لەسەر مەشق‪ ،‬چۆن مەشق دەكەی؟ بە چ‬ ‫مەشقێك ئامادەی جەنگ دەبی؟ چۆن تواناكانی بیر و چەك و زەوی یەك‬ ‫دەخەی؟ لە كام ئەزموونی جەنگەوە فێر بین؟ بە چ جۆرێتییەك مەشــق‬ ‫دەكەیت و مەبەستت لەو مەشقە چییە؟‪.‬‬ ‫مەشق لە بەرامبەر دوورخستنەوەی مەترسیی دوژمن و كەمكردنەوەی‬ ‫مەترســییە لە ناكاوەكانە‪ ،‬وەك بنەمای هەر هێز و ســوپایەك لە دنیای‬ ‫سەربازیدا بێ مەشق هیچ هێزێك ناتوانێ تواناكانی جەستەیی و عەقڵی لە‬ ‫خزمەتیئەركەكانیسەربازیدابنیاتبنێت‪،‬مەشقخستنەڕوویتواناكانی‬ ‫سەرباز و هێزە‪ ،‬تەنیا بە مەشــق تواناكان پێكەوە گرێ دەدرێت‪ ،‬مەشق‬ ‫سوپای پێ ئاراستە دەكرێت و مەشق بۆ سوپایە‪.‬‬ ‫واڵتانــی رۆژهەاڵتی ناوەڕاســت لە رابردوودا لــە ئەنجامی داگیركاری‬ ‫واڵتەكانیان لە جەنگەكانی یەكەم و دووەمی جیهان‪ ،‬واڵتانی كەنداویش‬ ‫پاش دروســتكردنیان لەالیەن هاوپەیمانانەوە سوپایان بۆ دروست كرا‪،‬‬ ‫بەریتانیا و فڕەنسا رۆڵیان هەبوو لە پەروەردەی سوپای واڵتانی ناوچەكە‪.‬‬ ‫پاش دروستبوونی جەنگی سارد لە سەدەی رابردوو (عەقیدەی عەسكەری)‬ ‫بەریتانیا بۆ مەشــقی ســەربازی واڵتان بەكار هات‪ ،‬بەاڵم عێراق چەك و‬ ‫راهێنانی سەربازی بۆ ئەمەریكایی و رووسی گۆڕی‪ ،‬ئاڵۆزییەكانی ناوچەكە‬ ‫و شــەڕە بەردەوامەكان بوونە ئەزموونی سوپای واڵتانی رۆژهەاڵت‪ ،‬جگە‬ ‫لەو لێكۆڵینەوە وردانەی زانكۆكانی دنیا لەسەر بوارەكانی سوپا دەیكەن و‬ ‫سوودیان لێ وەردەگیرێت‪.‬‬ ‫ئێمەی كورد بە هیچ جورێك ســوودمەند نەبووین لە مەشــق و زانستی‬ ‫ســەربازیی عێراق‪ ،‬ئەمەش بەهۆی نەبوونی دەوڵەت و سوپا‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫پاش جەنگی كەنداو و دروســتبوونی هەرێمی كوردستان وەك پێویست‬ ‫نەمانتوانی سوپا رێك بخەین و هێزە شۆڕشگێڕەكان بگۆڕین بۆ پێشمەرگە‬ ‫سیستماتیك‪ ،‬دوای ئازادی عێراقیش پێشمەرگە بەهۆی ناكۆكییەكانی‬ ‫هەرێم و بەغدا‪ ،‬پێشــمەرگە بێبەش كرا لەهەر جۆرە مەشق و راهێنانێك‬ ‫لەالیەن ئەمەریكا و واڵتانی هاوپەیمانی‪ ،‬كورد و سوپاكەی (پێشمەرگە)‬ ‫كە بەپێی دەستووری واڵت بەشێك بوون لە سیستمی بەرگری بێبەش‬ ‫كران لە بنیاتنانەوە لە هەموو رووەكانی ســەربازییەوە‪ ،‬خۆیشــمان وەك‬ ‫هەرێم نەمانتوانی ئەو رێگە دیپلوماسییانە بدۆزینەوە بۆ هێنانی راهێنەری‬ ‫بیانی و پەروەردەكردنی ســوپایەكی ئەكادیمــی و لێهاتوو‪ ،‬گەڕانەوە بۆ‬ ‫رابردوو دادمان نادات و “ئەوەی رۆیشت مرد”‪ ،‬پاش رووداوەكانی مووسڵ‬ ‫و هاتنەوەی هێزەكانی هاوپەیمان بۆ عێراق و هەرێمی كوردستان ئێستە‬ ‫پێشمەرگە بووەتە جێی بایەخ و سەرنجی دنیا‪ ،‬بۆیە زۆر گرنگە ئەم دەرفەتە‬ ‫بێتە قۆستنەوە بۆ دروستكردنی ســوپایەكی راهێنراوی چەكداركراوی‬ ‫نیشتمان‪.‬‬ ‫مەشق بە كێ دەكرێت؟‬ ‫لە بنەمادا مەشق بە هێزی رێكخراو دەكرێت‪ ،‬چونكە مەشق پرۆسەیەكە لە‬ ‫بەردەوامیدا ئەنجامەكانی دەردەكەوێت‪ ،‬مەشق وەك خۆراكی رۆحی سوپا‬ ‫بەردەوام لە نوێبوونەوەدایە و ئەگەر بەرەوامی نەبێ ئەنجامە ئەرێنییەكانی‬ ‫نایەتە بینین‪ .‬ئەگەرچی هێزی پێشمەرگەی كوردستان لەناو وەزارەتێكدا‬ ‫رێكخراوە‪ ،‬بەاڵم ئەمە رێكخستنی تەواوی هێزەكان نییە‪ ،‬نیوەی هێزەكان‬ ‫لــە دەرەوەی وەزارەتن‪ ،‬ئەمە خاڵی الوازی ســوپای كوردســتانە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەم دەرفەتەی هاتووەتە ئاراوە زێڕینە و نابێ لە دەســت بدرێت‪ ،‬چونكە‬ ‫پێشــمەرگە بە پەرت و باڵوی جێی هەڵوەستەیە و دەبێت رێك بخرێ و‬ ‫یەكەكان لەناو وەزارەتە یەكگرتووەكەی حكوومەتی هەرێم كۆ بكرێنەوە‬ ‫لە ژێر یەك فەرماندا بن‪ ،‬سیستم و پالن هەبێت و رۆژانە‪ ،‬هەفتانە‪ ،‬مانگانە‬ ‫و وەرزی سەربازگەكانمان بكەینە قوتابخانەی پێشمەرگە لە وەرگرتنی‬ ‫زانستی نوێی ســەربازی‪ ،‬مەشــق بە هێزێك ناكرێت توانای وەرگرتنی‬ ‫زانیاری نەبێت‪ ،‬بەداخەوە ئەوەی ئێســتە دەیبینیــن‪ ،‬بە هەمان دیدی‬ ‫پێش رووداوەكان مەشق بە هێزەكان دەكرێ و هەر هێزە و پالنی خۆی‬ ‫جبەجێ دەكات‪ ،‬لە كاتێكدا دەبێت یەك دەزگە پالن دابنێت و یەك شوێن‬ ‫رێنوێنی ئاراستە بكات‪ ،‬تكایە قۆناغەكە زێڕینە و بال لە دەستی نەدەین و‬ ‫هەڵەی رابردوو دووبارە نەكەینەوە و ویستی دۆستەكانمان وەال نەنێین‬ ‫كە دەیانەوێ سوپاكەمان سیستماتیك بێت‪ .‬بەتایبەت كە دەزگەی باشمان‬ ‫هەن وەك دوو كۆلیژی ســەربازی خاوەن ‪ 20‬ســاڵ ئەزموون‪ ،‬هەروەها‬ ‫پێداچوونەوە بكرێت بە بەشی كورد لە سیستمی بەرگری عێراق‪ ،‬چونكە‬ ‫پێشمەرگە بە یاسا لە سیستمی بەرگریی عێراقدایە‪ ،‬بەاڵم دوو ساڵ جارێك‬ ‫توانراوە ژمارەیەك خوێندكاری كورد وەك ئەفسەر بە پلەی بەكالۆریس لە‬ ‫زانستی ســەربازی لە عێراق دەربچن‪ ،‬خاوەنی چەندین بنكەی مەشقی‬ ‫مەیدانی و ســەرەتایین‪ ،‬جگە لە كۆلیژێكی سەربازی بااڵ بۆ ئەفسەرانی‬ ‫ماستەر لە زانستی سەربازی‪ ،‬ئەمانە هەمووی هەن‪ ،‬بەاڵم هێزەكان وەك‬ ‫پێویست لە بەردەست نین‪ ،‬بۆیە پێویستە كۆ بكرێنەوە و مەشقدار بكرێن‪.‬‬ ‫ئێســتە توانایەكی گەورەی پڕ لە پسپۆڕی و شارەزایی لە واڵتانەوە بەرەو‬ ‫كوردســتان دێن و لە خەمی بەهێزكردنی پێشمەرگەدان و پێشبڕكێی‬ ‫فێركردنی دروستكردنی ســوپا بۆ كوردســتان دەكەن‪ ،‬دەبا ئێمەیش‬ ‫بنیاتنانی سوپایەكی پێشــكەوتوو رێكوپێك بكەینە خەم و پێشوازی لەو‬ ‫واڵتانــە بكەین‪ ،‬ئەوان خەمی ئێمەیانە‪ ،‬ناكــرێ خۆمان خەم لە خۆمان‬ ‫نەخۆین‪.‬‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫بەربەستی یاسایی لە پێش هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگەی كەركووك نەماوە‬

‫‪5‬‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫ئاســۆ كەریم‪ :‬كاتێك هەرێمی كوردستان یان هەر هەرێمێكی تر دەتوانێ ڕیفراندۆم ئەنجام بدات كە لەالیەن حكوومەتی عێراقەوە بەشداریی لە حكوومەتدا پێ نەكرێت‪،‬‬ ‫یان تووشــی چەوســانەوەی بكات‪ ،‬یان دیكتاتۆر بێت‪ ،‬ئەگەر زوڵمێكی زۆر یان پێشــێلكاری زۆر بەرامبەر بەو هەرێمە بكرێت‪ ،‬یان هەرێمەكە رووبەڕووی جینۆساید یان‬ ‫پێشێلكردنی مافی مرۆڤ بووبێتەوە‪ ،‬لەو حاڵەتەدا دەكرێت نەتەوە یەكگرتووەكان یان رێكخراوە نێودەوڵەتییەكان یان هەرێمایەتی وەك یەكێتیی ئەوروپا‪ ،‬بێتە ناو كێشەكەوە‪.‬‬ ‫وەك ئەوەی لە كۆسۆفۆ كە لە سربیا جیا بووەوە‪.‬‬

‫رۆژهەاڵت‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫‪6‬‬

‫ئامادەكار‪ :‬هیدایەت جان‬

‫قــادر وریا دەڵێت‪“ :‬ئێمە بۆ خۆمان رەخنەمان هەیە و پێمان وایە دەبێ حزبەكانی رۆژهەاڵت و بەتایبەت حزبی دیموكراتی كوردســتان لە نــاوەوەی رۆژهەاڵت چاالكتر بن و مەیدانی‬ ‫سەرەكی خەباتیان رۆژهەاڵت بێت‪ ،‬جا ئەو خەباتە مەدەنی بێت یان هەر شێوازێكی خەباتی سیاسی بێت‪ ،‬دەبێ رووی لە رۆژهەاڵتی كوردستان بێت‪ .‬ئێمە وەك حزبی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ئەو پرســەمان هێناوەتە بەر باس و پێمان وایە دەبێ رێخراوەكانی رۆژهەاڵتی كوردســتان “رۆژهەاڵت تەوەر” بن و مەیدانی سەرەكیی تێكۆشانیان لە پێناوی ئەوێدا بێت‪ ،‬ئێستەش كە ئەو‬ ‫چاالكییانە لەوێ هەیە‪ ،‬پێمان وایە ئەوە راكێشانی سەرنجی حزبەكان و گۆڕەپانی سیاسییە كە دەبێ لە ناوخۆی رۆژهەاڵت بایەخ بە كار و تێكۆشان بدرێت”‪.‬‬

‫پارێزەرانی رۆژهەاڵت زەنگی ئاگەداركردنەوە بۆ ئێران لێدەدەن‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫سوپای پاسداران هێزێكی زۆر‬ ‫رەوانەی رۆژهەاڵتی كوردستان دەكات‬ ‫وشە‪ /‬هەولێر‪ -‬هیدایەت جان‬ ‫لــە ماوەی دوو هەفتــەی رابردوودا لە رۆژهەاڵتی كوردســتان‬ ‫گرووپێك بەنــاوی “پارێزەرانی رۆژهەاڵتی كوردســتان” بوونی‬ ‫خۆیان راگەیاند و لەو ماوە كورتەدا كۆمەڵێك چاالكی و شــەڕی‬ ‫چەكدارییان لە ناوچە جیاجیاكان ئەنجام دا‪ .‬ئەو گرووپە خۆیان‬ ‫بە پێشــمەرگەی رۆژهەاڵتی كوردســتان دەزانن و تا ئێســتە‬ ‫بەڕوونی ناسنامەی خۆیان ئاشكرا نەكردووە‪.‬‬ ‫وەك لــە راگەیاندنێكــدا بۆ رای‬ ‫گشــتی رۆژهەاڵت نووسیویانە‪:‬‬ ‫“ئێمــە ســەرجەم هێــزە‬ ‫خەباتكارەكانــی ڕۆژهەاڵتــی‬ ‫كوردســتان بەتایبەتــی حزبی‬ ‫دیموكراتــی كوردســتان بــە‬ ‫پشــتیوانی خۆمان و ئــەوان بە‬ ‫پشــتیوانی خۆمان دەزانین” و‬ ‫ئەوە لە كاتێكدایــە ئەندامێكی‬ ‫مەكتەبــی سیاســیی حزبــی‬ ‫كوردســتان‬ ‫دیموكراتــی‬ ‫چاالكییەكانی ئــەم گرووپە بە‬ ‫كارێكی شــیاو وەســپ دەكات‬ ‫و ئەندامێكــی ســەركردایەتیی‬ ‫حزبی دیموكراتی كوردســتانی‬ ‫ئێرانیش بــێ ئاگایی حزبەكەی‬ ‫لەو گرووپە دەردەبڕێت‪.‬‬ ‫دوا بەدوای بــە ڕاگەیاندنكردنی‬ ‫چاالكی ئەو گرووپە لە ناوخۆی‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستان‪ ،‬سوپای‬ ‫پاســدارانی كۆماری ئیسالمیی‬ ‫ئێران هێزێكــی زۆری رەوانەی‬ ‫كوردســتان كرد و بەرپرســانی‬ ‫تەناهی ئــەو واڵتە رایان گەیاند‪،‬‬ ‫“هەر مەترسییەك لە سنوورەكان‬ ‫دروست ببێت بە زووترین كات‬ ‫كۆنتڕۆڵی دەكەین”‪.‬‬ ‫لە راگەیاندنەكەدا دەسەاڵتدارانی‬ ‫كۆماری ئیســامییان ئــاگادار‬ ‫كردووەتەوە لەوەی‪“ :‬دەمانەوێ‬ ‫بە كۆمــاری ئیســامیی ئێران‬ ‫كــە دەســتی بەســەر هەموو‬ ‫مافەكانی نەتەوەكەماندا گرتووە‪،‬‬ ‫تو‬ ‫ڕابگەیەنیــن كە ســەركو ‌‬ ‫تاوانەكانــی لــە دژی خەڵكی‬ ‫ێ وەاڵم‬ ‫ڕۆژهەاڵتی كوردستان ب ‌‬ ‫ناهێڵینەوە”‪.‬‬ ‫لــە مــاوەی چەنــد هەفتەی‬ ‫رابردوودا لــە چەند ناوچەیەكی‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردســتان‪ ،‬شــەڕ‬ ‫و پێكــدادان لە نێوان ســوپای‬ ‫پاســداران و پێشــمەرگەی‬

‫كردەوە و پارێزەرانی رۆژهەاڵت‬ ‫بەرپرســیاری ئەو شەڕانەیان وە‬ ‫ئەستۆ گرت‪.‬‬ ‫ئەگەرچی ئــەو گرووپە خۆیان‬ ‫بە پاڵپشتی سەرجەم هێزەكانی‬ ‫رۆژهەاڵت دەزانــن‪ ،‬بەاڵم وەك‬ ‫لــە بەیاننامەكەیانــدا هاتووە‪،‬‬ ‫بەتایبەتــی خۆیــان لــە حزبی‬ ‫دیموكراتی كوردســتان بە نزیك‬ ‫زانیوە و حەســەن شــەرەفی‪،‬‬ ‫جێگــری ســكرتێری حزبــی‬ ‫دیموكراتی كوردســتانی ئێران‬ ‫بــێ بەریبوونــی حزبەكەی لە‬ ‫پارێزەرانی رۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫رادەگەیەنێت و لە لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫“وشە” دەڵێت‪“ :‬ئەو گرووپە هیچ‬ ‫پێوەندییەكیان بە ئێمەوە نییە و‬ ‫ئێمە بێ ئاگاین لێیان”‪.‬‬ ‫قادر وریــا ئەندامــی مەكتەبی‬ ‫سیاســیی حزبــی دیموكراتی‬ ‫كوردســتان لــە لێدوانێكدا بۆ‬ ‫“وشــە” دەڵێت‪“ :‬ئێمە هەم لە‬ ‫ڕێگەی رێكخســتنەكانمانەوە و‬ ‫هەمیش لە ڕێگەی ئەو پەیجانەی‬ ‫ئــەو گرووپە چاالكییــەكان و‬ ‫راگەیاندراوەكانیانــی تیادا باڵو‬ ‫دەكەنەوە‪ ،‬ئاگاداری ئەوە هەین‬ ‫كە خۆیان وەك گرووپێكی سەر‬ ‫بە حزبی دیموكراتی كوردستان‬ ‫دەناسێنن و گوتوویانە سەرجەم‬ ‫حزبــەكان و بەتایبــەت حزبی‬ ‫دیموكراتــی كوردســتان بــە‬ ‫پشــتیوانی خۆمــان دەزانین و‬ ‫ئاگاداری ئــەوەش هەین كە لە‬ ‫ناوچــەی جۆراوجۆر چاالكییان‬ ‫هەبووە و خەڵكیش پێشوازی لێ‬ ‫كردوون”‪.‬‬ ‫قادر وریــا لەبــارەی پێوەندی‬ ‫ئەو گرووپــە بــە حزبەكەیەوە‬ ‫دەڵێت‪“ :‬ئێمــە دەزانین كە ئەو‬ ‫گرووپە لە ئێمە و برادەرانمانەوە‬ ‫نزیكــن و ئــاگاداری ئــەوەش‬

‫چاالكییەكانی ئەم گرووپە لە ناوخۆی‬ ‫رۆژهەاڵت راكێشانی سەرنجی‬ ‫حزبەكانە بۆ ئەوەی لە ناوخۆی‬ ‫رۆژهەاڵت بایەخ بە كار و‬ ‫تێكۆشان بدەن‬ ‫رۆژهــەاڵت رووی دا و‬ ‫ماڵپەڕەكانی ســەر بە ســوپای‬ ‫پاســدارانی ئێــران هەواڵــی‬ ‫ناردنــی هێزیان بــۆ ناوچەكانی‬ ‫سەردەشت و مەریوان و بانە باڵو‬

‫هەین رابردوویەكی باشــیان لە‬ ‫كوردایەتی و خەباتگێڕیدا هەیە”‪.‬‬ ‫ئــەو ئەندامــەی رێبەرایەتــی‬ ‫حزبی دیموكراتی كوردســتان‬ ‫چاالكییەكانــی پارێزەرانــی‬

‫رۆژهەاڵت بــە كارێكــی باش‬ ‫وەسپ دەكات و رای دەگەیەنێت‪:‬‬ ‫“هەركــەس و گرووپێــك لــە‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستان تێكۆشان‬ ‫بــكات بــۆ بەرپەرچدانــەوە و‬ ‫دژایەتیكردن لەگەڵ ســتەم و‬ ‫زۆری دەسەاڵتداران و الیەنگری‬ ‫لە ویست و داخوازییەكانی خەڵك‬ ‫بكات‪ ،‬ئەوا بە شیاوی دەزانین”‪.‬‬ ‫ئــەوەش دەڵێت‪“ :‬ئــەو گرووپە‬ ‫لــە روونكردنەوەیەكــدا رایان‬ ‫گەیاندووە كە بەرامبەر بە ستەم‬ ‫و زۆرداری كۆماری ئیســامی‬ ‫لە بەرامبەر كــوردی رۆژهەاڵت‬ ‫بێ دەنگ نابیــن و دژی ئەوەن‬ ‫كە چەكدارانی رژێم كاسبكار و‬ ‫زەحمەتكێشــانی كورد دەكوژن‬ ‫و باســیان لە بازرگانانی مادەی‬ ‫هۆشــبەر كــردووە و كۆمەڵێك‬ ‫خاڵی تریش كە لە بەرژەوەندی‬ ‫خەڵكدایە و بــەڕای ئێمە ئەوانە‬ ‫هەمــووی شــیاون و ئەركــی‬ ‫مرۆڤێكی خەباتــكار لە ناوخۆی‬ ‫واڵت ئەمڕۆ هەر ئەوەیە”‪.‬‬ ‫بەپێــی ئــەو راگەیانــدراوەی‬ ‫گرووپــی پارێزەرانی رۆژهەاڵت‬ ‫كردووەتــەوە‪،‬‬ ‫باڵویــان‬ ‫هەڵوێستیان زۆر نزیكە لە حزبی‬ ‫دیموكراتــی كوردســتان‪ ،‬لــە‬ ‫بەرامبەردا قادر وریا هەڵوێستی‬ ‫حزبەكەی بەرامبەر ئەو گرووپە‬ ‫بــەم شــێوەیە دەخاتــە روو‪:‬‬ ‫“هەر هێزێك لــە ناوخۆی واڵت‬ ‫بەرامبەر بە ســتەم و زۆرداری‬ ‫دەســەاڵتداران بوەســتێتەوە‬ ‫و بــە الیەنگــری لــە خەڵكی‬ ‫ئێمە خەبات بــكات و هەڵگری‬ ‫ئامانجێكی پیرۆز و جەماوەری و‬ ‫شۆڕشگێڕانە بێت‪ ،‬ئێمە بە باشی‬ ‫دەزانین و هــەركات لە ناوخۆدا‬ ‫خەڵك بەشێوەی مەدەنی یان هەر‬ ‫شــێوەیەكی تر كاری كردبێت‪،‬‬ ‫ئێمە پشــتیوانیمان لێ كردوون‬ ‫و ئێستەش ئێمە هیچ عەیبێك لە‬ ‫كاری ئەوانــەدا نابینین و پێمان‬ ‫وایە ئەركێكی پیرۆزیان دەست‬ ‫داوەتێ و داوای سەركەوتنیان بۆ‬ ‫دەكەین‪ ،‬ئەوەی لە دەست ئێمە‬ ‫بێت درێغی لێ ناكەین و ئەوەی‬ ‫كە ئێمەیان بــە نزیك لە خۆیان‬ ‫زانیوە پێمان باشە و پێمان وایە‬ ‫سیاســەتەكانی ئێمەیان بەالوە‬ ‫پەسندە”‪.‬‬ ‫هەڵوێست لە بەرامبەر‬ ‫بەرهەمهێنەرانی مادەی هۆشبەر‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستان لە ماوەی‬ ‫ئەم چەند ســاڵەی رابــردوودا‬ ‫یەكێك بووە لــە قوربانییە هەرە‬ ‫سەرەكییەكانی مادەی هۆشبەر‪،‬‬ ‫هەندێك لە شارەكانی رۆژهەاڵت‬ ‫بوونەتە ناوەندی بەرهەمهێنانی‬ ‫مــادەی هۆشــبەر لــە جۆری‬ ‫پیشەســازی كە ئەمــەش وای‬ ‫كــردووە بەهــۆی هەرزانبوونی‬ ‫نرخــی مــادە هۆشــبەرەكان‪،‬‬ ‫گەنجانی ئــەو ناوچەیــە زیاتر‬

‫بكەینەوە واز لەو كارە نەشیاوەیان‬ ‫بهێنن و هانــی خەڵكمان داوە‬ ‫لەهەر شــوێنێك زانیان مادەی‬ ‫هۆشبەر بەرهەم دێت‪ ،‬زیانی پێ‬ ‫بگەیەنن و ئەو گرووپەش كە ئەو‬ ‫بەرپرســیارێتییەیان خستووەتە‬ ‫ناو بەرنامــەی كارەكانیان‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئێمــە بەكردەیەكــی شــیاوی‬ ‫دەزانیــن‪ ،‬كارێك كــە كۆمەڵگە‬ ‫پێویســتی پێی ببێت چی ئێمە‬ ‫بیگەین یان كەسانێكی تر‪ ،‬ئەوا‬ ‫بە شیاوی دەزانین و ئەگەر خەڵك‬ ‫بۆ خۆشیان دژی ئەوە بوەستنەوە‬ ‫هەر بە پیرۆزی دەزانین”‪.‬‬

‫گیرۆدە بن و زۆربەی رێكخراوە‬ ‫مەدەنییەكانی ناوخۆ هۆشداری‬ ‫ئەوەیــان داوە كە ئەگــەر بەم‬ ‫شــێوەیە بــڕوات‪ ،‬رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستان دەبێ بە گەورەترین‬ ‫قوربانیی مادە هۆشــبەرەكان لە‬ ‫ئێراندا‪.‬‬ ‫رۆژهەاڵتــی‬ ‫پارێزەرانــی‬ ‫كوردستان لە راگەیاندنەكەیاندا‬ ‫ئاماژەیان داوە كە دژی بازرگانی‬ ‫و بەرهەمهێنانی مادەی هۆشبەر‬ ‫دەوەستنەوە و رایان گەیاندووە‪:‬‬ ‫“هاتووینەتــە مەیــدان تــا بە‬ ‫مەوادفرۆشــەكان و بازرگانانی‬ ‫مادە ســڕكەرەكان ڕابگەیەنین‬ ‫چیتر ڕێگەتان پێ نادەین كچان‬ ‫و كوڕانــی خەڵكی كوردســتان‬ ‫گیــرۆدەی مادە ســڕكەرەكان‬ ‫ن و ژیان و داهاتوویان بەرباد‬ ‫بكە ‌‬ ‫بكــەن‪ ،‬داوا لە خەڵــك دەكەین‬ ‫لــە تاقیگــە ‌و ئاشــپەزخانەی‬ ‫بازرگانانی مادە ســڕكەرەكان‪،‬‬

‫چاالكییەكان و بڕینی بودجەی‬ ‫حزبەكانی رۆژهەاڵت‬ ‫لــە دوای ئــەوەی حكوومەتی‬ ‫هەرێمــی كوردســتان بە هۆی‬ ‫تەنگــژەی دارایــی هەرێــم‬ ‫یارمەتییەكانی بۆ ئۆپۆزســیۆنی‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردســتان بڕی‪ ،‬لە‬

‫ئاگادارمان بكەنەوە‪”.‬‬ ‫قــادر وریــا پاڵپشــتی لــەو‬ ‫هەڵوێســتە دەكات و پێی وایە‬ ‫ئەوەش هاوتەریبی سیاســەتی‬ ‫حزبەكەیەتــی و دەڵێــت‪“ :‬ئەو‬ ‫گرووپە باسیان لەوە كردووە كە‬ ‫خەڵك هاوكاریان بن بۆ ناساندنی‬ ‫ئەو تاقــم و گرووپانەی مادەی‬ ‫هۆشــبەر بەرهــەم دەهێنن و‬ ‫بازرگانــی پێوە دەكــەن‪ ،‬ئێمە‬ ‫پێمان باشــە كە بــە كۆمەڵگە‬ ‫بگوترێ دەبێ ئەو جۆرە كەسانە‬ ‫دەر بكــەن و بیانگێڕنــەوە و لە‬ ‫هەرجێیەكیــش پێویســت بوو‬ ‫لەقاویان بدەن و ریسوایان بكەن‬ ‫و زیان بەو كارانەیان بگەیەنن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی نەتوانن بە مەیلی خۆیان‬ ‫خەڵك گیرۆدەی زەلكاوی مادەی‬ ‫هۆشبەر و ماڵوێرانی بكەن”‪.‬‬ ‫وریــا دەڵێــت‪“ :‬ئێمــە لەهەر‬ ‫شوێنێكی رۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫ئاگار بووبین كەسانێك بازرگانی‬ ‫بە مادەی هۆشــبەرەوە دەكەن‪،‬‬ ‫هەوڵمــان داوە لــە ڕێگــەی‬ ‫رێكخستنەكانمانەوە ئاگاداریان‬

‫راگەیەندنەكان باس لەوە كرا كە‬ ‫چاالكی ئەو گرووپە لە ناوخۆی‬ ‫رۆژهەاڵت پەیوەســت بووە بەو‬ ‫بابەتــەوە و پێیــان وابــوو وەك‬ ‫وەاڵمێك بۆ هەرێمی كوردستان‬ ‫و ئاگاداركردنەوەیــان‪ ،‬ئــەو‬ ‫هەڵمەتەیان دەست پێ كردووە‪.‬‬ ‫لەگــەڵ ئەمەشــدا لــە‬ ‫راگەیەندنەكاندا هەواڵی ئەوە باڵو‬ ‫كرایەوە كە یەكێتیی نیشتمانیی‬ ‫كوردســتان ئاگاداری مەكتەبی‬ ‫سیاســیی حزبــی دیموكراتی‬ ‫كردووەتەوە كە چاالكییەكانیان‬ ‫لە ناوخۆی واڵت بوەســتێنن و‬ ‫ئەو ئەندامەی ســەركردایەتیی‬ ‫دیموكرات هەواڵەكە بە دوور لە‬ ‫راستی دەزانێت‪.‬‬ ‫قــادر وریــا پێــی وایــە‬ ‫چاالكییەكانیــان لە رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردســتان گرێــدراوی بڕینی‬ ‫یارمەتی حكوومەتی هەرێم نییە‬ ‫و دەیانەوێ پشــت بە یارمەتی‬ ‫ناوخۆی رۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫ببەســتن بۆ درێــژەدان بە كار‬ ‫و چاالكییە سیاســییەكانیان و‬

‫دەڵێت‪“ :‬ئەوەندەی پێوەندی بە‬ ‫حزبی دیموكراتی كوردستانەوە‬ ‫هەبێت‪ ،‬ئێمە هەمیشــە پێمان‬ ‫وا بــووە مەیدانــی ســەرەكیی‬ ‫تێكۆشــانی ئەندام و الیەنگرانی‬ ‫حزبەكەمــان لــە رۆژهەاڵتــی‬ ‫كوردســتانە و هەمیشــە‬ ‫هەوڵمان ئەوەبــووە لە ناوەوەی‬ ‫واڵت چاالكــی و تێكۆشــانی‬ ‫جۆراوجۆرمان هەبێت و ســااڵنە‬ ‫كەســی دیار و ناســراومان لە‬ ‫ناوخــۆی واڵت چاالكی ئەنجام‬ ‫داوە‪ ،‬بەاڵم ئێســتە كە لە ناوەوە‬ ‫كەســانێكی نزیك لــە ئێمە ئەو‬ ‫چاالكییانە ئەنجــام دەدەن‪ ،‬بە‬ ‫كارێكی باشی دەزانین و پێمان‬ ‫وایە مەیدانی سەرەكیی خەبات‬ ‫لەوێیە”‪.‬‬ ‫زیاتر دەڵێــت‪“ :‬ئۆپۆزســیۆنی‬ ‫رۆژهــەاڵت هه‌تــا لــ ‌ه الیه‌ن‬ ‫هه‌رێمــی‬ ‫حکوومه‌تــی‬ ‫کوردســتانه‌و ‌ه پتر پشــتگوێ‬

‫حزبەكانی رۆژهــەاڵت جۆرێك‬ ‫لە كەمــكاری و ناچاالكبوونیان‬ ‫بە رووخســارەوە دەركەوت كە‬ ‫ئەوەش بووە هۆی ئەوەی بێبەش‬ ‫نەبن لــە رەخنــەی جەماوەر‪.‬‬ ‫لەگەڵ دەســتپێكردنی شۆڕش‬ ‫لە رۆژئاوا و بەشداری هێزەكانی‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستان لە شەڕی‬ ‫دژی تیرۆر لە باشــوور‪ ،‬جارێكی‬ ‫تر رۆژهەاڵت كەوتــە جووڵە و‬ ‫دەشێ سەرهەڵدانی گرووپێكی‬ ‫لــەم شــێوەیەش لــە ناوخۆی‬ ‫رۆژهــەاڵت ئاگاداركردنــەوەی‬ ‫ئەو ئۆپۆزسیۆنە بێت لەوەی كە‬ ‫گرنگــی بە خەبات لــە ناوخۆی‬ ‫واڵت بدەن‪.‬‬ ‫لە كۆبوونەوەی مانگی رابردووی‬ ‫هــەر پێنج الیەنــی رۆژهەاڵت‬ ‫لە بارەگەی حزبــی دیموكراتی‬ ‫كوردســتانی ئێــران‪ ،‬هەمووان‬ ‫لەسەر ئەوە ساغ بوونەوە و رووی‬ ‫خەباتیــان بكەنــە رۆژهەاڵتی‬

‫حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران‬ ‫هیچ پەیوەندییەكی بەو گرووپەوە‬ ‫نییە و ئاگادار نییە‬ ‫بخرێن زیاتر هان ده‌درێن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەبێ ئۆپۆزسیۆنی رۆژهەاڵت لە‬ ‫بواری داراییەوە زیاتر خۆیان بە‬ ‫ناوخۆی رۆژهەاڵتەوە ببەستنەوە‬ ‫و چاوەڕوانــی پشــتیوانی و‬ ‫هاوكاری ئەوان بن و بەم شێوەیە‬ ‫دەتوانن لەســەر پێــی خۆیان‬ ‫راوەستن”‪.‬‬ ‫هەواڵــی‬ ‫وریــا‬ ‫قــادر‬ ‫ئاگاداركردنــەوەی حزبەكــەی‬ ‫لەالیــەن مەكتەبی سیاســیی‬ ‫نیشــتمانیی‬ ‫یەكێتیــی‬ ‫كوردســتان بە دوور لە راستی‬ ‫دەزانێــت و دەڵێــت‪“ :‬ئێمەش‬ ‫لە راگەیاندنەكانــەوە ئاگاداری‬ ‫هەواڵێكی لەم شــێوەیە بووین‪،‬‬ ‫بەاڵم مەكتەبی سیاسیی یەكێتی‬ ‫لەم چەند هەفتەیەی رابردوودا تا‬ ‫ئێستە هیچ دیدار و دانیشتنێكی‬ ‫لەگەڵ مەكتەبی سیاسیی ئێمە‬ ‫نەبووە لەسەر ئەو بابەتە”‪.‬‬ ‫ئاگاداركردنەوەی ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫رۆژهەاڵت‬ ‫لە مــاوەی ‪ 15‬ســاڵی رابردوودا‬

‫كوردستان‪.‬‬ ‫قــادر وریــا دەڵێــت‪“ :‬ئێمە بۆ‬ ‫خۆمان رەخنەمان هەیە و پێمان‬ ‫وایە دەبێ حزبەكانی رۆژهەاڵت‬ ‫و بەتایبەت حزبــی دیموكراتی‬ ‫كوردستان لە ناوەوەی رۆژهەاڵت‬ ‫چاالكتر بن و مەیدانی سەرەكی‬ ‫خەباتیان رۆژهــەاڵت بێت‪ ،‬جا‬ ‫ئــەو خەباتە مەدەنــی بێت یان‬ ‫هەر شێوازێكی خەباتی سیاسی‬ ‫بێت‪ ،‬دەبێ رووی لە رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستان بێت‪ .‬ئێمە وەك حزبی‬ ‫دیموكراتــی كوردســتان ئەو‬ ‫پرســەمان هێناوەتە بەر باس و‬ ‫پێمان وایە دەبێ رێكخراوەكانی‬ ‫كوردســتان‬ ‫رۆژهەاڵتــی‬ ‫“رۆژهەاڵت تەوەر” بن و مەیدانی‬ ‫سەرەكیی تێكۆشانیان لە پێناوی‬ ‫ئەوێدا بێت‪ ،‬ئێســتەش كە ئەو‬ ‫چاالكییانە لــەوێ هەیە‪ ،‬پێمان‬ ‫وایە ئەوە راكێشــانی سەرنجی‬ ‫حزبەكان و گۆڕەپانی سیاسییە‬ ‫كە دەبێ لە ناوخۆی رۆژهەاڵت‬ ‫بایەخ بە كار و تێكۆشان بدرێت”‪.‬‬

‫ئامادەكار‪ :‬كارزان گلی‬

‫‪7‬‬

‫ئۆپۆزسیۆنی توركیا لەسەر ئاوارەكانی كۆبانی دەستخۆشی لە حكوومەت دەكات‬ ‫وشە‪ .‬ئیستەنبوڵ‪ -‬كارزان گلی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی توركیا سوپاسی حكوومەتی توركیا دەكات بەوەی‬ ‫دەرگەی بۆ ئاوارەكانی كۆبانی كردەوە تا لە توركیا بگرسێنەوە و‬ ‫ئەم هەنگاوەی بەكارێكی گرنگ وەسف كرد‪.‬‬

‫دوای ئــەوەی گرووپــی‬ ‫تیرۆریســتی داعش هێرشی‬ ‫بــۆ ســەر كۆبانــی و ناوچە‬ ‫كوردییەكان لە رۆژئاوا ئەنجام‬ ‫دا‪ ،‬بەهــەزاران كوردی رۆژئاوا‬ ‫لە ترســی داعــش ماڵوحاڵی‬

‫خۆیان بەجێ هێشــت و روویان‬ ‫لــە ســنوورەكانی توركیا كرد‪،‬‬ ‫حكوومەتی توركیایش پێشوازیی‬ ‫لێ كردن و كەمپی بۆ كردنەوە‪.‬‬ ‫ئەندامی پەرلەمانی پارتی ‪CHP‬‬ ‫لەســەر شــاری ئەدەنە فارووق‬

‫لۆلو دەڵێت‪“ :‬كردنەوەی دەرگە‬ ‫بــەرووی ئاوارەكانــدا بڕیارێكی‬ ‫لە جێی خۆی بــوو حكوومەتی‬ ‫توركیا ئەنجامــی دا‪ .‬ئەگەرچی‬ ‫ماوەیەك ئەو ئاوارانە دەرگەیان لێ‬ ‫داخرا‪ ،‬بەاڵم كردنەوەی لە ماوەی‬ ‫‪ 12‬ســەعاتدا جێی دڵخۆشــی‬ ‫هەموومان بوو و پێویستە توركیا‬ ‫هەمیشــە دەرگەی وااڵبێت بۆ‬ ‫ئاوارەكانی عێراق و سووریا”‪.‬‬ ‫ئەو ئەندام پەرلەمانە لە بەشێكی‬

‫تری قسەكانیدا ئاماژەیش دەدات‬ ‫كە وەرزی زستان نزیك بووەتەوە‬ ‫و ئەمەیــش وا دەكات ئەركــی‬ ‫حكوومەتی توركیا گرانتر بكات بۆ‬ ‫باشتركردنی رەوشی ئاوارەكان‪،‬‬ ‫بەاڵم پێویســتە بەهەموومانەوە‬ ‫بەشدار بین لە هاوكاری مرۆیی‬ ‫بۆ ئاوارەكان‪.‬‬ ‫فارووق پێی وایە لــە داهاتوودا‬ ‫ئاوارەی تر روو لە توركیا دەكەن‬ ‫و پێویستە لە ئێستەوە كار بكەین‬

‫تا حكوومەت بتوانێت ئەو هەموو‬ ‫ئاوارەیە لە ئەستۆ بگرێت‪ ،‬چونكە‬ ‫تا داعش بمێنێت‪ ،‬رێژەی ئاوارە‬ ‫بۆ توركیا زیاد دەبێت‪.‬‬ ‫لەالیەكی ترەوە سەرۆكی پارتی‬ ‫‪ CHP‬كەمــال كلیچــدار ئۆغڵو‬ ‫دەستخۆشــی لــە حكوومەت‬ ‫كرد كە پێشــوازی لە ئاوارەكانی‬ ‫ســووریا كــردووە و داوای‬ ‫هاوكاریــی زیاتری بــۆ كردن‪.‬‬ ‫پێشــتریش كلیچــدار ئاماژەی‬

‫رێگەگرتن لە خوێندن بەزمانی دایك لە توركیا‬ ‫دیموكراتی دەخاتە ژێر پرسیارەوە‬ ‫وشە‪ /‬ئیستەنبوڵ‪ -‬كارزان گلی‬ ‫بەپێی مادەی ‪42‬ـــی دەســتووری واڵتی توركیا جگە لە زمانی‬ ‫دایك كــە توركییە‪ ،‬بەهیچ زمانێكی تــر خوێندن ناخوێندرێت‪،‬‬ ‫هەروەها جگە لە ئــااڵی توركی هیچ ئااڵیەكی تر هەڵناكرێت لە‬ ‫واڵتدا‪ .‬ئەم بڕگەیە رێگەی لە كوردەكان گرتووە بەوەی بەزمانی‬ ‫دایك بخوێنن‪.‬‬ ‫لە ‪15‬ـــی ئەم مانگــەدا توركیا‬ ‫دەرگەی قوتابخانــەی بەرووی‬ ‫‪ 16‬ملیــۆن و ‪ 400‬هەزار قوتابی‬ ‫كردەوە‪ ،‬بەاڵم لە هەرسێ شاری‬ ‫دیاربەكر و هــەكاری و ماردین‪،‬‬ ‫هەندێــك لــە قوتابخانــەكان‬ ‫بەزمانــی كــوردی كرانــەوە‬ ‫بەهــۆكاری ئــەوەی هیچی تر‬ ‫نایانەوێــت رۆڵەكانیان بەزمانی‬ ‫توركــی بخوێنن و پێویســتە‬ ‫قوتابخانەكانیــان بەزمانــی‬ ‫كوردی بێــت‪ ،‬بــەاڵم هەرزوو‬ ‫پارێزگارەكان دەرگەی قوتابخانە‬ ‫كوردییەكانیــان داخســت و‬ ‫ئاماژەیان دا كــە خوێندن تەنیا‬ ‫بەزمانــی توركییــە و ئــەوەی‬ ‫ســەرپێچیش بكات دەیدەن بە‬ ‫دادگە‪.‬‬ ‫نووســەری بەناوبانگــی توركیا‬ ‫شامل تەیار لەبارەی كردنەوەی‬ ‫قوتابخانــە بەزمانــی كوردی لە‬ ‫شارە كوردییەكان‪ ،‬بۆچوونێكی‬ ‫نەرێنــی هەیە و پێــی وایە ئەم‬ ‫داواكارییــە مافی كــورد نییە و‬ ‫پێویســتە تەنیا بەزمانی توركی‬ ‫بخوێندرێت‪.‬‬ ‫شــامل دەڵێــت‪“ :‬حكوومەتی‬ ‫ئەردۆگان بەشێوەیەكی زۆر باش‬ ‫لەگــەڵ كوردەكانــدا مامەڵەی‬ ‫كــردووە و دەبێــت سوپاســی‬ ‫بكرێت‪ ،‬هەر ئەو مامەڵە گرنگەی‬

‫حكوومەتەكەی ئەردۆگان وای‬ ‫كردووە كە ئێســتە كورد زیاتر‬ ‫لە مافی خۆی داواكاری هەبێت‪.‬‬ ‫ئێســتە دەســتوورێكمان هەیە‬ ‫و بەگوێــرەی ئەو دەســتوورە‪،‬‬ ‫پێویســتە تەنیا بەزمانی توركی‬ ‫بخوێندرێــت و هەركاتێكیــش‬ ‫دەســتوور گۆڕانكاری بەسەردا‬ ‫هات ئــەوكات دەكرێت باس لە‬ ‫كردنەوەی قوتابخانــە بەزمانی‬ ‫كــوردی بكرێــت لــە شــارە‬ ‫كوردییەكاندا”‪.‬‬ ‫لە بەشێكی تری قسەكانیدا باس‬ ‫لە گرفتێك دەكات كە رووبەڕووی‬ ‫كوردەكان دەبێتــەوە‪ ،‬ئەویش‬ ‫نەبوونــی مامۆســتای كوردییە‬ ‫و دەڵێــت‪“ :‬لە ئێســتەدا هیچ‬ ‫مامۆســتایەك ئامادە نەكراوە بۆ‬ ‫ئەوەی بتوانێت بەزمانی كوردی‬ ‫وانە بڵێتەوە و دەبێت ئامادەكاری‬ ‫زۆر گەورە بكرێت بۆ ئەو پرسە‪،‬‬ ‫ئەوكات دەتوانرێت هەنگاوی بۆ‬ ‫بنرێت‪ .‬بەاڵم رێگە دراوە كۆرس‬ ‫بكرێتەوە بۆ ئــەوەی دەیەوێت‬ ‫فێری زمانی كوری ببێت”‪.‬‬ ‫لــە ‪ 15‬ئەیلوولی ئەمســاڵدا لە‬ ‫دیاربەكر چەنــد قوتابخانەیەك‬

‫بەزمانــی كــوردی كرانــەوە و‬ ‫‪ 60‬قوتابی نــاوی خۆیان تۆمار‬ ‫كردبوو تا بەكــوردی بخوێنن‪،‬‬ ‫بەاڵم لەالیەن موســتەفا جاهید‬ ‫پارێــزگاری دیاربەكــر داخران‬ ‫و پاساویشــی بــۆ داخرانی ئەو‬ ‫قوتابخانانە نەبوونی مۆڵەت بوو و‬ ‫ئاكاداریشی كردنەوە كە جارێكی‬ ‫تر بیر لە كردنــەوەی قوتابخانە‬ ‫بەزمانــی كــوردی نەكەنەوە تا‬ ‫دەستوور رێگە دەدات‪.‬‬ ‫ئــەو گوتــی‪“ :‬بۆ كردنــەوەی‬ ‫قوتابخانــە بەزمانی كــوردی‪،‬‬ ‫پێویســتە وەزیری پــەروەردە‬ ‫رەزامەندی لەسەر بدات و پاشان‬ ‫بڕیارەكە جێبەجێ بكرێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫بەبێ مۆڵــەت ناچاریــن دایان‬ ‫بخەین”‪.‬‬

‫وەزیــری پــەروەردەی توركیا‬ ‫نەبی ئاڤجی لەبارەی كردنەوەی‬ ‫قوتابخانــە بەزمانــی كوردی لە‬ ‫شــارە كوردییەكاندا‪ ،‬نیگەرانی‬ ‫خــۆی دەبــڕی و ئامــاژەی دا‬ ‫كە ئێمــە دەمانزانی لــە كاتی‬ ‫دەســپێكردنەوەی خوێندن لە‬ ‫توركیــا لە شــارە كوردییەكان‬ ‫خۆپیشــاندان دەكرێت و كێشە‬ ‫دەكەوێتــە نێوانمــان‪ ،‬بــەاڵم‬ ‫گوتمان با خۆیــان بیر بكەنەوە‬ ‫كە كردنەوەی قوتابخانە بەزمانی‬ ‫كوردی لە ئێستەدا كارێكی باش‬ ‫نییە و رۆڵەكانیــان زەرەرمەند‬ ‫دەبن‪.‬‬ ‫ئەو گوتــی‪“ :‬دەكرێ ســەنتەر‬ ‫بكرێتەوە بۆ ئەوەی خەڵك فێری‬ ‫زمانی كوردی ببێــت‪ ،‬بەاڵم بۆ‬

‫كردنەوەی قوتابخانــە بەزمانی‬ ‫كــوردی ناكرێت و دەســتوور‬ ‫رێگە نادات‪ .‬لە ئێستەدا خوێندن‬ ‫تەنیــا بەزمانی توركــی دەبێت‬ ‫و لــەوە زیاتر هیــچ زمانێكی تر‬ ‫وەرناگیرێت‪ ،‬بۆیــە بەزووترین‬ ‫كات بڕیارمــان دا قوتابخانــە‬ ‫كوردییەكان دابخرێن”‪.‬‬ ‫بــە گوتەی زۆرێك لــە كوردان‪،‬‬ ‫ئەگــەر قوتابخانــە بەزمانــی‬ ‫كوردیش بكرێتەوە خەڵك ئامادە‬ ‫نییە منداڵی خۆی بنێرێت بۆ ئەو‬ ‫قوتابخانانە‪ ،‬چونكە ئەگەر قۆناغی‬ ‫سەرەتایی تەواو كرد‪ ،‬ئەی پاشان‬ ‫بــۆ ناوەندی بچێتە كــوێ و لە‬ ‫دواناوەندی چی بكات و ئەی لە‬ ‫زانكۆ چۆن بخوێنێ‪.‬‬ ‫عەبدوڕەحمان ئالكان كوردێكی‬

‫دابــوو كــە پێویســتە توركیا‬ ‫رووبــەڕووی داعــش ببێتەوە‪،‬‬ ‫چونكە ئەو گرووپە تیرۆریستن‬ ‫و تیرۆریستیش لەهەر شوێنێك‬ ‫بێت پێویستە ئێمە رووبەڕوویان‬ ‫ببینەوە‪.‬‬ ‫ئەوەی جێگەی پرسیارە‪ ،‬پارتی‬ ‫‪ MHP‬لە توركیا كە دووەم پارتی‬ ‫ئۆپۆزســیۆنە‪ ،‬تا ئێســتە هیچ‬ ‫لێدوانێكی روونی نەداوە كە ئاخۆ‬ ‫گرووپی داعش تیرۆریستە یان‬

‫نەخێر‪ .‬لەبارەی كارەساتەكەی‬ ‫شــەنگال و كۆبانیــش هیچ‬ ‫لێدوانێكــی نــەدا و ئەمەیش‬ ‫وای كــرد میدیــاكاران لــە‬ ‫رۆژنامەكانــەوە لە ســەرۆكی‬ ‫پارتەكــە دەوڵــەت باخچەلی‬ ‫بپرسن ئاخۆ تەنیا لەبەر ئەوەی‬ ‫هاوواڵتییانی شەنگال و كۆبانی‬ ‫كــوردن بۆیــە ئیدانــەی ئەو‬ ‫كردەوە تیرۆرستییە ناكەن كە‬ ‫داعش بەرامبەری كردوون؟‬

‫كوردێكی باكور‪:‬‬

‫“خۆشحاڵم بەكردنەوەی قوتابخانە‬ ‫بەزمانی كوردی‪ ،‬بەاڵم ئامادەیش نیم‬ ‫منداڵی خۆم بنێرم بۆ قوتابخانەی كوردی‬ ‫و دواڕۆژی بخەمە ناو ئەو ریسكەوە”‪.‬‬ ‫دانیشــتووی ئیســتەنبۆڵە و‬ ‫خەڵكی دیاربەكرە‪ ،‬خۆشــحاڵە‬ ‫بەكردنەوەی قوتابخانە بەزمانی‬ ‫كــوردی‪ ،‬بــەاڵم ئامادەیــش‬ ‫نییە منداڵی خــۆی بنێرێت بۆ‬ ‫قوتابخانەی كوردی‪.‬‬ ‫ئەو بــۆ “وشــە” دەڵێــت‪“ :‬لە‬ ‫ئێســتەدا كردنەوەی قوتابخانە‬ ‫بەزمانــی كــوردی كارێكی زۆر‬ ‫باشە و پێویستە بەردەوام بێت‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەشــدا كەس ئامادە‬ ‫نییە منداڵی خۆی بنێرێت بۆ ئەو‬ ‫قوتابخانانە‪ ،‬چونكە حكوومەتی‬ ‫توركــی قوتابخانــە بەزمانــی‬ ‫كوردی بۆ ناوەندی و دواناوەندی‬ ‫ناكاتەوە‪ ،‬ئەی باشە منداڵەكانی‬ ‫ئێمە پاشــان چی بكەن و چۆن‬ ‫درێژە بەخوێنــدن بدەن‪ .‬تۆ كە‬ ‫لــە ســەرەتاییەوە منداڵەكەت‬ ‫فێرە نووســینی كــوردی بوو و‬ ‫پاشان پێی بڵێن بۆ ناوەندی بڕۆ‬ ‫بــۆ قوتابخانــەی توركی‪ ،‬چۆن‬ ‫ئەو زمانەی پــێ هەزم دەكرێت‬ ‫مەبەستم توركییەكەیە‪ ،‬كەواتە‬ ‫كــەس ئامادە نییە ئەو ریســكە‬ ‫بەژیانی منداڵەكەی بكات”‪.‬‬ ‫لەالیەكی ترەوە عەبدوڕەحمان‬ ‫خۆشــحاڵە بــەوەی لە شــارە‬ ‫كوردییــەكان هەوڵــی جدی‬ ‫هەیــە بــۆ ئــەوەی قوتابخانە‬ ‫بەزمانی كــوردی بكرێتەوە‪ .‬ئەو‬ ‫هۆكارەكەی بۆ ئەوە دەگێڕێتەوە‬ ‫كە كورد دەیەوێت بەحكوومەتی‬ ‫توركیا بڵێــت ئیتر ئێمە هەین و‬ ‫ناتوانن لەناومان ببەن و ئێمەیش‬

‫زمانــی تایبــەت و كولتووری‬ ‫تایبەت بەخۆمان هەیە‪.‬‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردســتان لە‬ ‫هەندێك لە شــارە كوردییەكان‬ ‫چەند قوتابخانەیەكی سووتاندووە‬ ‫تا خوێندنی تێدا ئەنجام نەدرێت‪،‬‬ ‫ئەمەیش وای كردووە لە هەندێك‬ ‫ناوچە خوێنــدن لە كاتی خۆیدا‬ ‫دەست پێ نەكات و حكوومەتی‬ ‫توركیایش بەتوندی سەركۆنەی‬ ‫ئــەو كارەی پارتــی كرێكارانی‬ ‫كوردســتانی كــرد‪ .‬رەنگە ئەم‬ ‫كارەی ‪ PKK‬تەنیــا بۆ ئەوەبێ تا‬ ‫بەحكوومەتی توركیا بڵێت ئێمە‬ ‫خوێندمان بەزمانی توركی ناوێت‬ ‫و پێویستە ئیتر بەزمانی كوردی‬ ‫منداڵەكان بچنە بەر خوێندن و‬ ‫بەربەستیان بۆ دروست نەكەن‪.‬‬ ‫حكوومەتــی توركیــا پێی وایە‬ ‫ئەگەر رێگــەی دا كــوردەكان‬ ‫بەزمانی دایك بخوێنن‪ ،‬بێگومان‬ ‫دەبێت دەســتووری توركیایش‬ ‫گۆڕانكاری بەســەردا بێت و دوو‬ ‫زمان بكرێتە زمانی ســەرەكیی‬ ‫واڵت كــە زمانــی توركــی و‬ ‫كوردییە‪ ،‬بــەاڵم توركیا مەحاڵە‬ ‫ئەم كارە بكات و پێی وایە ناپاكی‬ ‫نیشتمانییە‪ .‬ئەمەیش بەگوتەی‬ ‫یەكێك لــەو كوردانەیە كە خۆی‬ ‫بە (خەلیــل) ناســاند و حەزی‬ ‫كرد تەنیا ئەو دێڕەی سەرەوە بۆ‬ ‫“وشە” بڵێت‪.‬‬

‫“بۆ كردنەوەی قوتابخانە بەزمانی كوردی‪ ،‬پێویستە وەزیری پەروەردە رەزامەندی لەسەر بدات و پاشان بڕیارەكە جێبەجێ بكرێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫بەبێ مۆڵەت ناچارین دایان بخەین”‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫پارتی ‪ MHP‬لە توركیا كە دووەم پارتی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنە‪ ،‬تا ئێستە هیچ لێدوانێكی‬ ‫روونی نەداوە كە ئاخۆ گرووپی داعش‬ ‫تیرۆریستە یان نەخێر‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫لە ‪15‬ـــی ئەم مانگەدا توركیا دەرگەی قوتابخانەی بەرووی ‪ 16‬ملیۆن و ‪ 400‬هەزار قوتابی كردەوە‪ ،‬بەاڵم لە هەرسێ شاری دیاربەكر و هەكاری و ماردین‪ ،‬هەندێك‬ ‫لە قوتابخانەكان بەزمانی كوردی كرانەوە بەهۆكاری ئەوەی هیچی تر نایانەوێت رۆڵەكانیان بەزمانی توركی بخوێنن و پێویستە قوتابخانەكانیان بەزمانی كوردی بێت‪،‬‬ ‫بەاڵم هەرزوو پارێزگارەكان دەرگەی قوتابخانە كوردییەكانیان داخست و ئاماژەیان دا كە خوێندن تەنیا بەزمانی توركییە و ئەوەی سەرپێچیش بكات دەیدەن بەدادگە‪.‬‬ ‫نووسەری بەناوبانگی توركیا شامل تەیار لەبارەی كردنەوەی قوتابخانە بەزمانی كوردی لە شارە كوردییەكان‪ ،‬بۆچوونێكی نێگەتیڤی هەیە و پێی وایە ئەم داواكارییە مافی‬ ‫كورد نییە و پێویستە تەنیا بەزمانی توركی بخوێندرێت‪.‬‬

‫باكوور‬

‫كۆمەاڵیەتی‬ ‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫‪8‬‬

‫ئەمیر خواكەرەم ســەرۆكی ئەنجوومەنی شارۆكەی داقووق ‪ :‬لەوەتەی فەرمانگەی رەگەزنامە گوازراوەتەوە ناو كەركووك‪ ،‬كێشەمان بۆ دروست بووە بەتایبەت لەالیەن هاوواڵتییانەوە‪،‬‬ ‫چونكە هەر كەســێك ئێستە لە داقووق بیەوێت ناســنامەیەك دەربكات بۆ منداڵێكی تازە لەدایكبوو یان نوێی بكاتەوە‪ ،‬دەبێت سەردانی فەرمانگەی رەگەزنامەی كەركووك بكات بەهۆی‬ ‫ئەوەی سەرجەم فایلەكانی هاوواڵتییان دوای هاتنی داعش بە بڕیارێك گواسترانەوە كەركووك‪.‬‬ ‫خواكەرەم زیاتر گوتی “چەند جارێك بە نووســراوی فەرمی ئیدارەی كەركووكمان ئاگەدار كردووەتەوە و بەڵێن دراوە ئەو كێشــەیە چارەســەر بكەن لــە ماوەی هەفتەی داهاتوودا و‬ ‫فەرمانگەی رەگەزنامە بگەڕێننەوە داقووق وەكو پێشوو لێرەوە كارەكانی هاوواڵتییانی رایی بكەین و لەو كێشەیە رزگاریان بێت كە ماوەیەكە بە دەستیەوە دەناڵێنین”‪.‬‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫سەهۆڵەكە‪ ،‬شەقامە بێدارەكەی سلێمانی‬ ‫تانیا كورد میرزا‬

‫پاسكیلەكەم‪،‬‬ ‫هێزی ئەژنۆم‬ ‫تا سەردەمانێك كە شارەكان بچووك بوون و ئاوا باڵو نەبووبوونەوە‬ ‫و دانیشــتووان زیادیان نەكردبوو‪ ،‬الدێنشینەكان نەهاتبوونە‬ ‫ناوشــار‪ ،‬نەك پێویســتمان بە ئۆتۆمۆبێل نەبــوو‪ ،‬بگرە بە پێ‬ ‫دەمانتوانی ئیشــوكاری ڕۆژانە ڕێك بخەین و بگەڕێینەوە ماڵ‪،‬‬ ‫ئاخر ئەودەم گەڕەكەكانی شار لە چەند دانەیەك تێنەدەپەڕین‪.‬‬ ‫ئێستە شارەكان لە پڕ گەورە و فرەوان بوون دانیشتووان زیادی‬ ‫كردووە‪ ،‬تاكە هۆی ســەرەكی بۆ گواســتنەوە هاوواڵتییان بۆ‬ ‫شــوێنی كار و بازاڕ ئۆتۆمۆبێلە تایبەتەكانی خۆیانە‪ ،‬سیستمی‬ ‫هاتوچۆ نالەبار و نەشــیاوە‪ ،‬نە ترامی ســەر شــەقام هەیە نە‬ ‫میترۆی ژێرزەوی نە هەوڵێكیش دەبینین بۆ دروســتكردنی‪.‬‬ ‫ئەوەی هەیە گواستنەوەی هاوواڵتییانە بە تاكسی و ئۆتۆمبێلی‬ ‫كەســی‪ ،‬لێرەدا دەبێ بپرســین رۆڵی وەزارەتی گواســتنەوە‬ ‫لە كوێدایە؟ پاســی نێوان شــارەكان كۆن و پیسن‪ ،‬گەرمی و‬ ‫ساردییان تیادا نییە‪ ،‬خزمەتگوزاری ناو پاس یەكسانە بە سفر‪،‬‬ ‫بەاڵم لە راستیدا پێویستە هاتوچۆی ناوشار و دەرەوە نەدرێتە‬ ‫كەرتی تایبەت‪ ،‬پاســی نوێ بێتە كڕین بە تایبەتمەندی بەرز‬ ‫و تەواوی خزمەتگوزارییەوە‪ ،‬هەروەها ترامی سەرشــەقام چێ‬ ‫بكرێت لەناو شــارەكاندا‪ ،‬نرخی تاكســی بە كیلۆمەتر دیاری‬ ‫بكرێت نەك هەر شۆفێرە و بە ئارەزووی خۆی ژمارە لێ بدات‪،‬‬ ‫وەلێ تا ئەم شــتانە جێبەجێ دەكەن‪ ،‬دەبێت هێڵی تایبەت بۆ‬ ‫لێخوڕینی پاسكیل لەسەر شەقام بێتە چێكردن‪.‬‬ ‫پاسكیلســواران رابهێنرێن كاڵو و ئەژنۆ و ئانیشك پارێز بەكار‬ ‫بێنن تا لەكاتی كەوتندا ئازاری ئەوتۆیان بەرنەكەوێت‪ ،‬خەڵك‬ ‫لە رێگــەی ریكالمی تەلەڤزیــۆن و رۆژنامەكانەوە هۆشــیار‬ ‫بكرێنــەوە لــە ســوودەكانی لێخوڕینی پاســكیل بۆ لەش و‬ ‫پاراستنی ژینگەیش‪ ،‬هەروەها بۆیان روون بكرێتەوە تەنانەت‬ ‫لە زستانیشدا بە پۆشــینی بااڵپۆشی تایبەت بە باران دەتوانن‬ ‫پاسكیل بۆ گەیشتن بە شوێنی كار و هەر شوێنێك مەبەستیان‬ ‫بێت‪ ،‬بەكار بێنن‪ .‬جگە لەو ســوودانە‪ ،‬پاسكیلسوار بەیانییان‬ ‫پاســكیلەكەی دەئاژوێت دەروونێكی ئارام و دڵخۆش دەبێ و‬ ‫پڕ بە ســییەكانی هەوای پاك هەڵدەمژێــت و گۆرانی دەڵێت‪،‬‬ ‫بەناو هەوای ئازاددا دەڕوات و سەقفی ئاسنی هیچ ئۆتۆمۆبێلێك‬ ‫بەسەر سەریەوە نییە‪ ،‬ئای لەو ئازادییە چەند چێژبەخشە‪.‬‬ ‫كەســی بەكارهێنەر واتە پاسكیلســوار‪ ،‬لە رووی ئابوورییەوە‬ ‫قازانــج دەكات و داهاتێكــی بــۆ دەگەڕێتــەوە ئــەوەی لە‬ ‫بەنزین كڕیندا خەرجــی دەكرد دێتەوە گیرفانــی‪ ،‬دواتر لە‬ ‫رووی جەســتەییەوە قازانج دەكات و بــەردەوام لە جووڵە و‬ ‫وەرزشــدا دەبێت‪ ،‬هەروەها هاوكارە لــە پاكڕاگرتنی ژینگە و‬ ‫پیسنەكردنیدا‪ .‬دەبێت پاسكیلسوار دڵنیا بكرێتەوە كە بەسەر‬ ‫هێڵــی دیاریكراودا بە هاژوتنی پاســكیل دەڕوات‪ ،‬بێ ئەوەی‬ ‫ترســی هەبێت ئۆتۆمۆبێــل بێتە هێڵەكەیــەوە و رووداو روو‬ ‫بدات‪ .‬لەســەر حكوومەتە لە شــەقامەكاندا شوێنی وەستانی‬ ‫پاسكیل دابین بكات و پاسكیلســوار بەستەرەوەیەكی پێیە و‬ ‫دڵنیا دەبێ لە نەفەوتان و بزرنەبوونی پاســیكیلەكەی‪ ،‬وەلێ‬ ‫داواكارم ئەوەیــش نەكەنە دیاردەیەكی پیاوانــە و تەنیا پیاو‬ ‫بۆیان هەبێت پاســكیل باژۆن‪ ،‬داوات لێ دەكەم كە پاسكیلت‬ ‫بۆ خۆت كڕی دانەیەكیش بۆ خانمی خوشــك یان هاوسەرت‬ ‫یان كچ و دایكیشــت بكــڕە‪ .‬لەگەڵ ئەوانــەدا گرنگە چەند‬ ‫كەسێكی شارەزا كۆ ببنەوە و خولی فێربوونی پاسكیل بكەنەوە‬ ‫و پێداویستییەكانی سەالمەتی لە كاتی ئاژواندا دابین بكرێت‪.‬‬ ‫ئێستە پرســیار ئەوەیە وەزارەتی گواستنەوە بۆ ئەمە ناكات و‬ ‫بــە تەمای چییە؟ نــە بودجەی زەبەالحــی دەوێ كە پێتان‬ ‫هەڵنەسووڕێت و نە كارێكی قورس و بەدەرە لە توانای مرۆڤ‪،‬‬ ‫نە كاتی زۆری دەوێ‪ ،‬بــۆ نایكەن وا دەخنكێین لەناو ژەهری‬ ‫ئۆتۆمبێل و بێسەروبەری شــەقامدا‪ ،‬وا خۆمان داوا دەكەین و‬ ‫بیرۆكە دەدەین لە كاتێكدا دەبێت پێش ئەوەی ئێمە بیری لێ‬ ‫بكەینەوە ئێوە دروستتان بكردایە‪ ،‬فەرموون ئێستە دەست پێ‬ ‫بكەن‪ .‬من پاسكیلەكەم خۆش دەوێت و هێزی ئەژنۆمە‪.‬‬

‫وشە‪ /‬سلێمانی‬ ‫ســەهۆڵەكە‪ ،‬ئەگەرچــی وەك ئەوانەی بەردەوام ســەردانی ئەوێ‬ ‫دەكــەن و ئاماژەی پێ دەدەن‪ ،‬شــوێنێكی ئارام و خۆشــە بۆ كات‬ ‫بەسەربردن‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا شوێنێكی ترە بۆ بەشێك لەو بێالنانەی‬ ‫كە نازانن بۆ خەو و حەوانەوە ڕوو لە كوێ بكەن و بەهۆی قەرەباڵغی‬ ‫بەردەوامی ســەهۆڵەكە تا بەرەبەیان‪ ،‬ئەوانیش ئەوێیان كردووە بە‬ ‫شوێنی مانەوەی بەردەوامی خۆیان‪.‬‬ ‫لەو بەشــەی شــەقامی سالم كە‬ ‫بەهۆی بوونی كارگەی سەهۆڵەوە‬ ‫پێــی دەگوترێت ســەهۆڵەكە‪،‬‬ ‫هەمیشــە قەرەباڵغییەكــی زۆر‬ ‫بــەدی دەكرێــت‪ .‬لەنــاو ئــەو‬ ‫قەرەباڵغییــەدا هەمــوو ڕەنگ و‬ ‫جیاوازییەك و تەمەنێك دەبینرێن‪.‬‬ ‫هەمووان لەوێ‪ ،‬تــا درەنگانێكی‬ ‫شــەو بــەدەم خواردنــی چا و‬ ‫گوڵەبەڕۆژە و شتی ترەوە‪ ،‬لەگەڵ‬

‫هاوڕێ و دۆستەكانیان دەمێننەوە‬ ‫و شار بە بێداری دەهێڵنەوە‪.‬‬ ‫“ئەگەر شەوێك دوای نانخواردنی‬ ‫ئێوارە نەیەمە سەهۆڵەكە‪ ،‬ئیتر ئەو‬ ‫شەوەم لێ ناڕوات”‪ ،‬ئەمە گوتەی‬ ‫سەیوان عیزەت‪ ،‬تەمەن ‪ 30‬ساڵ‬ ‫و خاوەن دووكانی جلوبەرگ بوو‬ ‫لە ناو بازاڕ‪.‬‬ ‫ســەیوان دووپاتی دەكــردەوە‪،‬‬ ‫ماوەی ‪ 6‬ســاڵە ئەو بە بەردەوامی‬

‫و دوای نانخواردنــی ئێــوارە‬ ‫لەگــەڵ چەنــد هاوڕێیەكــی‬ ‫سەردانی سەهۆڵەكەی سلێمانی‬ ‫دەكات‪ .‬ئــەو دەڵێت “ئێمە چەند‬ ‫هاوڕێیەكــی دووكانــداری ناو‬ ‫بازاڕیــن‪ .‬لــە بەیانــی زووەوە تا‬ ‫درەنگانی ئێوارە لەناو بازاڕین‪ .‬بۆیە‬ ‫دەمانەوێــت دوای ماندووبوون‪،‬‬ ‫بێینە ســەهۆڵەكە و جیــاواز لە‬ ‫قسەی كار و فرۆشیاری‪ ،‬هەندێ‬ ‫گاڵتە و قسەی خۆش بكەین”‪.‬‬ ‫سەیوان باسی ئەوەشی كرد‪ ،‬ئەو‬ ‫شــەوانەی كە بــۆ بەیانییەكەی‬ ‫ناچنە ســەر كارەكانیان‪ ،‬تا سێی‬ ‫بەیانی لەو شــەقامە دەمێننەوە‬ ‫و بە گوتەی خۆیشــی‪“ ،‬چێژ لە‬ ‫بێدەنگی و ئارامیی شــەقامەكە‬ ‫وەردەگرن”‪.‬‬ ‫بەشێكی تر لە گەنجان باسی ئەوە‬ ‫دەكەن كە سەهۆڵەكە بەهۆی ئەو‬ ‫مێژووەی لە شــارەكەدا هەیەتی‪،‬‬ ‫بۆ ئەوان جێگەی ســەرنجە و بەو‬ ‫هۆیەشەوە دەیانەوێت بە چوونیان‬ ‫بۆ ئەو شــەقامە‪ ،‬ببنە بەشــدار و‬ ‫بەشێك لەو مێژووە‪.‬‬ ‫شادمان محەمەد تەمەن ‪ 25‬ساڵ‬ ‫كە لــە كۆمپانیایەكی تایبەت بە‬ ‫ئۆتۆمبێــل كار دەكات‪ ،‬هێمای‬ ‫بۆ ئەوە كرد كە ئــەوان لە باوك و‬ ‫خەڵكانی بەتەمەنیشــەوە باسی‬ ‫ئەو شەقامەیان بۆ كراوە‪ ،‬بۆیە ئەو‬ ‫وەك خۆی دەڵێت‪“ ،‬لەگەڵ ئەوەی‬ ‫سەهۆڵەكە شــوێنی بەردەوامی‬ ‫كۆبوونــەوەی هاوڕێكانمانــە تا‬ ‫درەنگانی شــەو‪ ،‬من مەبەستمە‬ ‫ئەم مێژووە بۆ نەوەكانی خۆشــم‬ ‫بگوازمــەوە و پێیــان بڵێــم كە‬ ‫شــەقامێك هەبــووە‪ ،‬هەمیشــە‬ ‫شــاری بە زیندوێتــی و بێداری‬ ‫هێشتووەتەوە”‪.‬‬

‫شــەقامی ســەهۆڵەكەی شاری‬ ‫ســلێمانی‪ ،‬تەنیــا هــەر بریتی‬ ‫نییە لــە كۆبوونــەوەی كۆمەڵە‬ ‫هاوواڵتییەكــی جیــاواز لــە‬ ‫ڕەنــگ و تەمــەن و بوونی چەند‬ ‫فرۆشــگەیەك‪ ،‬بەڵكو بــە چوونە‬ ‫ناو ئەو شــەقامە چەندان سیمای‬ ‫هونــەری و ڕۆشــنبیری تێــدا‬ ‫بــەدی دەكرێت‪ .‬هــەر لە بوونی‬ ‫چەنــدان تابلۆ و وێنەی هونەری‪،‬‬ ‫تا دەگاتە بوونی كتێب و ڕۆژنامە‬ ‫و فرۆشتنیان‪ .‬ئەمە جگە لە بوونی‬ ‫بەردەوامی كەسایەتییە سیاسی‪،‬‬ ‫ڕۆشــنبیری و هونەرییەكانی ئەو‬ ‫شارە لەو شەقامەدا‪.‬‬ ‫شوانە عوسمان‪ ،‬تەمەن ‪ 30‬ساڵ‬ ‫و فەرمانبــەری بەڕێوەبەرایەتیی‬ ‫ڕۆشنبیری ســلێمانی‪ ،‬ئاماژەی‬ ‫بــەوە دا‪ ،‬ئــەو زۆركات دوای‬ ‫كاتژمێر ‪11‬ی شــەو ســەردانی‬ ‫سەهۆڵەكە دەكات‪ ،‬هۆكارەكەشی‬ ‫بۆ ئەوە گەڕاندەوە كە شەقامەكە‬ ‫لە دوای ئەوكاتەوە هێندەی سەر‬ ‫لە ئێواران خەڵكی لێ نییە‪.‬‬ ‫ئەو بە “وشــە”ی گوت‪“ ،‬بۆ من‬ ‫زۆر گرنگە و زۆر دەمێكیشــە وام‬ ‫كردووە‪ .‬ویســتوومە و دەمەوێت‬ ‫هەمــوو شــەوێك ئەگــەر بۆ نیو‬ ‫كاتژمێریش بێت بێمە سەهۆڵەكە‬ ‫و كەمێك لەگەڵ هاوڕێیانم جیاواز‬ ‫لە هەموو كات و ڕۆژانی تر بێم و‬ ‫بچم”‪.‬‬ ‫جگــە لەو خەڵكانەی ســەردانی‬ ‫ســەهۆڵكە دەكــەن‪ ،‬خــاوەن‬ ‫دووكان و عەرەبانەكانــی ئــەو‬ ‫شەقامە‪ ،‬بەشێكی زیندووی ئەوێ‬ ‫پێك دێنن‪ .‬بۆیە ئەوانیش قسەی‬ ‫خۆیان لەسەر شوێنی كارەكانیان‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫ســلێمان جەزا‪ ،‬تەمەن ‪ 31‬ساڵ‬

‫كە خاوەنی دووكانی پیتزایە لەو‬ ‫شەقامە‪ ،‬باسی ئەوەی كرد ئەوان‬ ‫ئەگەرچــی بــە كارەكانیانەوە و‬ ‫بەهۆی قەرەباڵغی خەڵك و زۆری‬ ‫كڕیارەكانیانــەوە مانــدوو دەبن‪،‬‬ ‫بەاڵم ڕای گەیاند كاتێك بیر لەوە‬ ‫دەكەنەوە ئــەوان لە شــەقامی‬ ‫سەهۆڵكە كار دەكەن و خەڵكێكی‬ ‫زۆر ڕووی تێ دەكەن‪ ،‬بەشــێك‬ ‫لــە ماندووبوونەكانیــان لــە بیر‬ ‫دەچێتەوە‪.‬‬ ‫شادمان كەریمی تەمەن ‪ 27‬ساڵ‬ ‫كە عەرەبانەیەكــی داناوە و چای‬ ‫خەڵووزی لەســەر دەفرۆشێت‪،‬‬ ‫ڕوونی كردەوە ئەو لە كاتژمێر ‪6‬ی‬ ‫ئێوارەوە تا ســەعات ‪3‬ی بەیانی‪،‬‬ ‫چــای ئامادەیە‪ .‬ئــەو دەڵێت‪“ ،‬‬ ‫“هیچكات و هیچ ڕۆژێك‪ ،‬هەستم‬ ‫بەبێزاریی كاركردن نەكردووە‪ ،‬لە‬ ‫كاتێكدا بۆ ماوەی ‪ 7‬ســاڵە ئەمە‬ ‫كارمە”‪.‬‬ ‫ئەگەرچی سەهۆڵەكە تەنیا شوێن‬ ‫نییە كە هاوواڵتییانی ســلێمانی‬ ‫بەمەبەســتی كات بەســەربردن‬ ‫ســەردانی بكەن‪ ،‬بەاڵم بەگوتەی‬ ‫ڕێــزە كەریم تەمەن ‪ 21‬ســاڵ و‬ ‫خوێندكاری زانكۆ‪“ ،‬ســەهۆڵەكە‬ ‫تامی تایبەتی خۆی هەیە و حەزی‬ ‫لێیە خەوی شەوانەیشــی لەوێ‬ ‫بێت”‪.‬‬ ‫زۆربــەی ئــەو خەڵكــی لــە‬ ‫دووپاتــی‬ ‫شــەقامەكەدان‪،‬‬ ‫دەكەنەوە لەبەر ئەوەی سەهۆڵكە‬ ‫مێژوویەكــی دوور و درێــژی لە‬ ‫شارەكەدا هەیە‪ ،‬خاوەنی چەندان‬ ‫چیرۆكی خــۆش و ناخۆشــە و‬ ‫بەبڕوای ئەوانیش دەرهێنەران و‬ ‫نووسەران دەتوانن سوودێكی زۆر‬ ‫لە چیرۆكە نهێنی و ئاشكراكانی‬ ‫ئەو شەقامە وەربگرن‪.‬‬

‫هاوواڵتییان لە گواستنەوەی رەگەزنامەی‬ ‫شارۆچكەكان بۆ كەركووك بێزار بوون‬

‫وشە‪ /‬كەركووك‪ -‬هەژار رەشید‬ ‫هەریەك لە سەرۆكی ئەنجوومەنی شارۆكەی داقووق و قایمقامی‬ ‫دووبز و بەڕێوەبەری شارەدێی سەرگەڕان‪ ،‬ئاشكرای دەكەن كە‬ ‫بەهۆی گواســتنەوەی فەرمانگەی رەگەزنامەی ناوچەكانیان بۆ‬ ‫ناو كەركووك‪ ،‬كێشە بۆ هاوواڵتییان دروست بووە‪.‬‬ ‫ماوەیەكە بە بڕیــاری پارێزگەی‬ ‫فەرمانگــەی‬ ‫كەركــووك‪،‬‬ ‫رەگەزنامــەی شــارۆچكە و‬ ‫شــارەدێكان گواســتراونەتەوە‬ ‫ناوەندی شارەكە و بەو هۆیەشەوە‬ ‫بۆ بچووكترین مامەڵە‪ ،‬هاوواڵتی‬ ‫ناچارە سەردانی كەركووك بكات‪،‬‬ ‫لە كاتێكدا دۆخی تەناهیی ناوشار‬ ‫و رێگەكانیش ناجێگیرە‪.‬‬ ‫ئەمیــر خواكــەرەم ســەرۆكی‬ ‫شــارۆكەی‬ ‫ئەنجوومەنــی‬ ‫داقووق بە “وشــە”ی راگەیاند‪،‬‬ ‫لەوەتەی فەرمانگەی رەگەزنامە‬ ‫گوازراوەتــەوە نــاو كەركــووك‪،‬‬ ‫كێشــەمان بــۆ دروســت بووە‬ ‫بەتایبەت لەالیەن هاوواڵتییانەوە‪،‬‬ ‫چونكە هەر كەســێك ئێســتە لە‬ ‫داقــووق بیەوێت ناســنامەیەك‬ ‫دەربــكات بــۆ منداڵێكــی تازە‬ ‫لەدایكبــوو یان نوێــی بكاتەوە‪،‬‬

‫دەبێــت ســەردانی فەرمانگەی‬ ‫رەگەزنامــەی كەركــووك بكات‬ ‫بەهۆی ئەوەی سەرجەم فایلەكانی‬ ‫هاوواڵتییان دوای هاتنی داعش‬ ‫بە بڕیارێك گواسترانەوە كەركووك‪.‬‬ ‫خواكــەرەم زیاتــر گوتی “چەند‬ ‫جارێك بــە نووســراوی فەرمی‬ ‫ئیدارەی كەركووكمــان ئاگەدار‬ ‫كردووەتەوە و بەڵێــن دراوە ئەو‬ ‫كێشەیە چارەسەر بكەن لە ماوەی‬ ‫هەفتەی داهاتوودا و فەرمانگەی‬ ‫رەگەزنامە بگەڕێننــەوە داقووق‬ ‫وەكو پێشــوو لێــرەوە كارەكانی‬ ‫هاوواڵتییانــی رایــی بكەین و‬ ‫لــەو كێشــەیە رزگاریــان بێت‬ ‫كــە ماوەیەكــە بە دەســتیەوە‬ ‫دەناڵێنین”‪.‬‬ ‫رەگەزنامە ئەو پێداویستییەیە كە‬ ‫رۆژانە هاوواڵتی بەكاری دێنێت‬ ‫و لە زۆر مامەڵەی كارگێڕیشــدا‬

‫تەنانەت هی كۆن وەرناگیرێت و‬ ‫دەبێ نوێ بكرێنەوە‪ ،‬جگە لەوەی‬ ‫منداڵــی تازەبوو پێویســتی بە‬ ‫دەركردنی رەگەزنامە هەیە‪.‬‬ ‫عەبــدواڵ نوورەدیــن قایمقامی‬ ‫شــارۆكەی دووبز بە “وشــە”ی‬ ‫گوت “گواســتنەوەی فایلەكانی‬ ‫رەگەزنامــە بــۆ كەركــووك‬ ‫كێشــەیەكی زۆری بۆ دروست‬ ‫كردوویــن‪ ،‬لــە كاتێكــدا هیچ‬ ‫مەترســییەكی تەناهــی لــە‬ ‫ســنوورمان نییــە‪ ،‬نازانیــن‬ ‫بۆچــی گوازراوەتــەوە و كــەی‬

‫دەیگەڕێننــەوە بــۆ ئــەوەی‬ ‫هاوواڵتییان لەو كێشــەیە رزگار‬ ‫بن”‪.‬‬ ‫هاوواڵتییەكــی‬ ‫“ناكرێــت‬ ‫شــارۆكەی دووبز بەو گرانییەی‬ ‫بەنزیــن و بــێ مووچەیــی بۆ‬ ‫ناســنامەیەك بچنە رەگەزنامەی‬ ‫كەركووك و دواتر بەهۆی ئەوەی‬ ‫سەرجەم شارۆچكە و شارەدێكان‬ ‫لەوێیــە و قەرەباڵغییەكی زۆری‬ ‫دروســت كردووە‪ ،‬بــەاڵم چەند‬ ‫نووســراوێكمان ئاراســتەی‬ ‫كەركووك كردووە كە پێویســتە‬

‫رەگەزنامــە بگەڕێننــەوە و لێرە‬ ‫كاری هاوواڵتییــان جێبەجــێ‬ ‫بكــەن‪ ،‬بــەاڵم هێشــتا وەاڵم‬ ‫نەدراوینەتەوە”‪.‬‬ ‫هەر پێوەســت بەو كێشــەیەوە‬ ‫لوقمــان حوســێن بەڕێوەبەری‬ ‫شارەدێی سەرگەڕان بە “وشە”ی‬ ‫راگەیاند “سنووری سەرگەڕان لە‬ ‫كــۆی ‪ 42‬گوند تەنیا دوو گوندی‬ ‫كەوتووەتە ژێردەســتی داعش‪،‬‬ ‫كەچی بــۆ دەركردنی ناســنامە‬ ‫هاوواڵتییــان دەبێت ســەردانی‬ ‫رەگەزنامــەی كەركــووك بكەن‬ ‫بەتایبەت لەم كاتەدا كە كێشەی‬ ‫بەنزین و چەندیــن گرفت هەیە‬ ‫بــۆ گەیاندنــی هاوواڵتییان بۆ‬ ‫كەركــووك‪ .‬داوامــان كــردووە‬ ‫وەك پێشــووی لێ بێتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كەركووك وەاڵمــی نەبووە بۆ ئەو‬ ‫داواكارییەمان”‪.‬‬ ‫“ئەگەر فایلەكان لە دووز جێگیر‬ ‫بكرانایــە‪ ،‬هەر باشــتر بــوو بۆ‬ ‫هاوواڵتییــان‪ ،‬چونكە كەركووك‬ ‫لە ئێمــەوە دوورە‪ ،‬بۆیە ناكرێت‬ ‫هاوواڵتییان بەو شێوەیە ئەزیەت‬ ‫بدرێن” حوسێن وای گوت‪.‬‬

‫كۆمەاڵیەتی‬ ‫پەروەردەی ســۆران دووپاتی دەكاتەوە بەو هۆیەوە كە سااڵنی رابردوو وەكو پێویست مامۆستایان بۆ دانەمەزراوە و لە بەرامبەریشدا سااڵنە ژمارەیەكی زۆر لە مامۆستایان فەرمانی‬ ‫گواستنەوەیان بۆ دەردەچێت‪ ،‬هەندێكیشیان بەهۆی مۆڵەتی دایكایەتی و خوێندن‪ ،‬ئێستە تووشی گرفتی كەمیی مامۆستا بوونەتەوە‪.‬‬ ‫سۆران ساالر سادق بەرپرسی بەشی راگەیاندنی پەروەردەی بە “وشە” دەڵێت‪“ ،‬بۆ ئەمساڵ ئەگەر ئەو مامۆستایانەی فەرمانی گواستنەوەیان دەرچووە و بگوازرێنەوە‪ ،‬لەگەڵ هەموو‬ ‫جۆرەكانی مۆڵەت‪ ،‬لە سنووری بەڕێوەبەرایەتییەكەمان پێویستیمان بە نزیكەی ‪ 700‬مامۆستا هەیە”‪.‬‬

‫وشە‪ /‬سۆران‪ -‬هێما نەبی‬ ‫وەك ســەرچاوەیەكی ئاگەدار ئاشكرای كرد‪ ،‬ئێستە بۆشایی لە نێو‬ ‫پۆستەكانی ناوچەی سۆران هەیە و هەندێكیان بە وەكالەت بەڕێوە‬ ‫دەبرێن‪ ،‬بۆیە ناوی چەند كەسێك بۆ پڕكردنەوەی ئەو پۆستانە بەرز‬ ‫كراونەتەوە‪.‬‬ ‫دروستبوونی ئەو بۆشاییە لە پاش‬ ‫هەڵبژاردنەكانی ‪30‬ی نیســانی‬ ‫ئەیلوولی رابردوو بۆ ئەنجوومەنی‬ ‫نوێنەرانی عێراق و ئەنجوومەنی‬ ‫پارێزگەكانی كوردستان و ‪21‬ی‬ ‫ئەیلوولی رابــردوو بۆ پەرلەمانی‬ ‫كوردستان بووە‪.‬‬ ‫ئێســتە ناوی چەند كەسێك بۆ‬ ‫پڕكردنەوەی ئەو پۆســتانە بەرز‬ ‫كراونەتــەوە و ســەرچاوەیەكی‬ ‫ئاگاداریش ئــەوەی بۆ رۆژنامەی‬ ‫“وشــە” پشتڕاســت كــردەوە‪.‬‬ ‫سەرچاوەكە توانیویەتی ناوی ئەو‬ ‫كەســانە دەست بخات كە بۆ ئەو‬ ‫پۆستانە دەستنیشــان كراون و‬

‫تیشك بخاتە سەر ئەو ئەگەرانەی‬ ‫دەكرێت لە داهاتوودا روو بدەن‪.‬‬ ‫پۆستی بەڕێوەبەری شارەدێی‬ ‫سیدەكان‬ ‫بەپێی ئەو زانیارییانەی دەســت‬ ‫“وشــە” كەوتــوون‪ ،‬دوو كەس‬ ‫پاڵێوراون بۆ وەرگرتنی پۆســتی‬ ‫بەڕێوەبەری شارەدێی سیدەكان‪.‬‬ ‫ئەو دوو كەسە بریتین لە خاڵس‬ ‫مەالك و سەید ئەمیر هاودیانی‪.‬‬ ‫ماوەی چەند مانگێكە پۆســتی‬ ‫بەڕێوەبەری شارەدێی سیدەكان‬ ‫بە وەكالەت بەڕێوە دەبرێ‪.‬‬

‫پۆستی قایمقامی چۆمان یا‬ ‫ڕواندز بەر گۆڕان دەكەوێت‬ ‫بەپێی ئــەو رێككەوتنەی كە‬ ‫لە نێوان پارتــی دیموكراتی‬ ‫كوردســتان و بزووتنەوەی‬ ‫گــۆڕان كــراوە‪ ،‬جێگــری‬ ‫پارێــزگاری هەولێــر و دوو‬ ‫قایمقامیــەت لە ســنووری‬ ‫پارێزگەی هەولێر بەر گۆڕان‬ ‫دەكەوێت‪.‬‬ ‫بەپێــی ئــەو زانیارییانەی‬ ‫دەســت “وشــە” كەوتوون‪،‬‬ ‫پۆســتی قایمقامــی چۆمان یا‬ ‫روانــدز بەر گــۆڕان دەكەوێت‪،‬‬ ‫بــەاڵم ئەگەری زۆر بۆ پۆســتی‬ ‫قایمقامی شارۆچكەی رواندزە‪.‬‬ ‫مــاوەی ســاڵێكە بەڕێوەبەری‬ ‫شــارەدێی وەرتــێ ســیروان‬ ‫رۆژبەیانــی پۆســتی قایمقامی‬ ‫شــارۆچكەی رواندز بە وەكالەت‬ ‫بەڕێوە دەبات‪.‬‬

‫گوندێكی ‪ 250‬ماڵی هەڕەشەی‬ ‫چۆڵكردنی لەسەرە‬

‫‪60‬‬

‫گوندی دەڤەری‬ ‫برادۆست بێ ئاون‬

‫وشە‪ /‬سۆران ‪ -‬هێما نەبی‬ ‫نزیكەی ‪ 60‬گوندی دەڤەری برادۆســت‪ ،‬بەهۆی وشــكبوونی‬ ‫سەرچاوەكانی ئاو و خراپی و كۆنی تۆڕەكانی دابەشكردنی‪ ،‬كێشە‬ ‫و گرفتی ئاوی خواردنەوەیان هەیە‪ .‬هەر بەو هۆیەشەوە گوندی‬ ‫بەرمیزە كە رێژەی دانیشتوانی نزیكەی ‪ 250‬ماڵ دەبێت‪ ،‬بەهۆی‬ ‫نەبوونی ئاو‪ ،‬هەڕەشەی چۆڵكردنی گوندەكە دەكەن‪.‬‬ ‫گوندی بەرمیزە هیچ سەرچاوە‬ ‫و كانیاوێكی نییە بۆ ئەوەی ئاوی‬ ‫لــێ دابین بكرێ و ئێســتەش‬ ‫لەالیەن لیژنەی وشكەســاڵی و‬ ‫فەرمانگەی ئاوی سیدەكانەوە‪،‬‬ ‫رۆژانە ‪ 30‬هــەزار لیتر ئاویان بۆ‬ ‫دابین دەكرێت‪.‬‬ ‫ئەو گوندە پڕۆژەی دابینكردنی‬ ‫ئاوی خواردنەوەی هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هی ‪ 19‬ساڵ پێشە و بۆ ‪ 60‬ماڵ‬ ‫دروســت كراوە و ئێستەش ‪20‬‬ ‫ماڵ لەو گونــدەدا دەژین‪ .‬ئاو بە‬ ‫تانكەر دەهێندرێ و لە خەزانی‬ ‫گوندەكە دەكرێت‪.‬‬ ‫عەبدوڕەزاق ئەحمەد موختاری‬ ‫گونــدی بەرمیزە لــە دەڤەری‬ ‫برادۆســت بە رۆژنامەی “وشە”‬ ‫دەڵێت‪“ ،‬لێدانــی بیری ئاویش‬ ‫لەالیــەن حكوومەتەوە قەدەغە‬ ‫كــراوە‪ ،‬نازانین چــی بكەین؟‬

‫بۆیە باری گوزەرانمان لە نەبوونی‬ ‫ئاو لەوپــەڕی خراپییــە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫وابــڕوات ناچاریــن گوندەكەمان‬ ‫چۆڵ بكەین‪ ،‬پێویستە حكوومەت‬ ‫رێگەچارەیەكمان بۆ دابنێ و هەر‬ ‫نەبێ تۆڕی دابەشــكردنی ئاو بۆ‬ ‫ماڵەكان رابكێشن”‬ ‫گوندی بزاریە ســەر بە شارەدێی‬ ‫ســیدەكانیش هەمان كێشــەی‬ ‫هەیە و ســەرچاوەكانی ئاوی بە‬ ‫تەواوی وشك بووە‪.‬‬ ‫عەبــدواڵ شــێخۆ موختــاری‬ ‫گوندەكە دەڵێت‪“ ،‬چەند ماڵێكی‬ ‫گوندەكەمان بیریان لێ داوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گوندەكەمــان نزیكەی ‪ 100‬ماڵی‬ ‫لێ نیشــتەجێیە و هەموویان بە‬ ‫تەمای ئەو بیرە گوزەر ناكەن‪ ،‬بۆیە‬ ‫داواكارین لــە الیەنی پێوەندیدار‬ ‫ئاوڕێكمان لێ بدەنەوە و ئاومان بە‬ ‫تانكەر بۆ دابین بكەن‪.‬‬

‫كێشەكە داراییە‬ ‫لــە ناوەنــدی شــارەدێی‬ ‫ســیدەكانیش‪ ،‬دوو رۆژ جارێك‬ ‫ئاو بەسەر هاوواڵتییاندا دابەش‬ ‫دەكرێت و هەر ماڵــە و ماوەی‬ ‫دوو سەعات ئاویان پێ دەگات‪.‬‬ ‫جامی خورشــید بەڕێوەبەری‬ ‫فەرمانگەی ئاوی ئەو شارەدێیە‬ ‫بە “وشــە” دەڵێــت‪% 80“ ،‬ی‬ ‫دانیشتووانی ســیدەكان ئاوی‬ ‫ســەرەكییان پــێ دەگات‪،‬‬ ‫بــەاڵم بەهــۆی نەبوونی تۆڕی‬ ‫دابەشــكردنی ئــاو و بــەرزی‬ ‫هەندێ ماڵ‪ ،‬دانیشــتووانانی ‪3‬‬ ‫گەڕەكی ســیدەكان كێشەی‬ ‫ئاویــان هەیە‪ ،‬بــەاڵم رۆژانە بە‬ ‫تانكەری فەرمانگەكەمان ئاویان‬ ‫بەســەر دابــەش دەكەین‪ ،‬ئەو‬ ‫گەڕەكانە لە هەموو وەرزەكانی‬ ‫تر ساڵ كێشــەی ئاویان هەیە‪،‬‬ ‫نەك بە تەنیا لە وەرزی هاویندا‪،‬‬ ‫چونكە تۆڕی ئاویــان نییە و تا‬ ‫ئێستە بۆیان دانەندراوە”‪.‬‬ ‫ئەو زیاتر گوتــی‪ 60“ ،‬گوندی‬ ‫بەهــۆی‬ ‫دەڤەرەكەمــان‬ ‫وشكبوونی ســەرچاوەكانی ئاو‬ ‫و خراپبــوون و كۆنی تۆڕەكانی‬ ‫ئــاو و دابەشــكردنیان رۆژانە‬ ‫كێشــە و گرفتی ئاویان هەیە‪،‬‬ ‫ئێمە لە خراپیی تۆڕی ئاوی ئەو‬ ‫گوندانە سەرووی خۆمان ئاگادار‬ ‫كردووەتــەوە‪ ،‬بــەاڵم بەهۆی‬ ‫تەنگژەی دارایی هیچ ئەنجامێك‬ ‫دیار نییە”‪ 4 .‬لەو گوندانە ئاویان‬ ‫بە تانكــەر بۆ دابیــن دەكرێت‬ ‫لەسەر بەرنامەی وشكەساڵی كە‬ ‫حكوومەت بودجــەی بۆ دابین‬ ‫كردووە‪ ،‬بەاڵم گوندەكانی تر تا‬ ‫ئێستە كێشەیان هەیە‪.‬‬

‫گشــتی لــە وەزارەتێــك‪ .‬ئــەو‬ ‫دوو كەســەش بریتیــن لــە‬ ‫عەبدوڕەحمان گوانی كارگێڕی‬ ‫لقی ‪10‬ی پارتــی دیموكراتی‬ ‫كوردســتان و ئەشــقی مەال‬ ‫بەڕێوەبــەری شــەهیدان و‬ ‫ئەنفالكراوان لە سۆران‪.‬‬

‫پاڵێوراوان بۆ وەرگرتنی پۆستی‬ ‫قایمقامی شارۆچكەی رواندز‬ ‫نــاوی ‪ 4‬كــەس بــۆ وەرگرتنی‬ ‫ئەو پۆســتە بەرز كراونەتەوە كە‬ ‫بریتین لە عەبدولواحید رواندزی‬ ‫بەرپرســی پێوەندییــەكان لە‬ ‫لقــی ‪10‬ی پارتــی دیموكراتی‬ ‫كوردســتان‪ ،‬مزەفــەر عومــەر‬

‫بەڕێوەبەری‬ ‫پێشــووی پــەروەردەی رواندز‪،‬‬ ‫رزگار رەحیم سەرپەرشــتیاری‬ ‫یەكــەم لــە بەڕێوەبەرایەتیــی‬ ‫پــەروەردەی رواندز و ســیروان‬ ‫رۆژبەیانی قایمقامی شارۆچكەی‬ ‫رواندز بە وەكالەت‪.‬‬ ‫ســەرەڕای بەرزكردنــەوەی ئەو‬ ‫ناوانــەش‪ ،‬ئەگــەری زۆر هەیە‬

‫پۆســتی قایمقامی شارۆچكەی‬ ‫روانــدز بە بزووتنــەوەی گۆڕان‬ ‫بدرێت‪.‬‬ ‫پاڵێوراوان بۆ وەرگرتنی پۆستی‬ ‫بەڕێوەبەری گشتی لە وەزارەتێك‬ ‫بەپێی زانیارییەكانی “وشە”‪ ،‬دوو‬ ‫كەس لە ســۆران پاڵێــوراون بۆ‬ ‫وەرگرتنی پۆســتی بەڕێوەبەری‬

‫ركابەری لەسەر وەرگرتنی‬ ‫پۆستی قایمقامی مێرگەسۆر‬ ‫ســەرچاوەكەی رۆژنامەی‬ ‫“وشــە” دووپاتی دەكاتەوە‬ ‫كە ‪ 3‬كــەس ركابەری لەســەر‬ ‫وەرگرتنــی پۆســتی قایمقامی‬ ‫مێرگەســۆر‬ ‫شــارۆچكەی‬ ‫دەكەن‪ ،‬بەاڵم ئێستە تەنیا ناوی‬ ‫كەسێكیان ئاشكرایە كە ئەویش‬ ‫غەفوور ماڵەسواریە‪.‬‬ ‫پۆســتی قایمقامی شارۆچكەی‬ ‫مێرگەســۆر بۆ ماوەی ســاڵێك‬ ‫دەبێــت بــە وەكالــەت بەڕێوە‬ ‫دەبردرێت‪.‬‬

‫شارۆكەكانی دەڤەری سۆران پێویستیان‬ ‫بە نزیكەی ‪ 1500‬مامۆستا هەیە‬ ‫وشە‪ /‬سۆران‪ -‬هێما نەبی‬ ‫هەر چوار شــارۆچكەی ســۆران‪ ،‬روانــدز‪ ،‬چۆمان و‬ ‫مێرگەسۆر پێویستیان بە ‪1500‬مامۆستا هەیە‪.‬‬ ‫پەروەردەی ســۆران دووپاتی دەكاتەوە بــەو هۆیەوە كە‬ ‫سااڵنی رابردوو وەكو پێویست مامۆستایان بۆ دانەمەزراوە‬ ‫و لە بەرامبەریشدا ســااڵنە ژمارەیەكی زۆر لە مامۆستایان‬ ‫فەرمانی گواســتنەوەیان بۆ دەردەچێت‪ ،‬هەندێكیشــیان‬ ‫بەهۆی مۆڵەتی دایكایەتی و خوێندن‪ ،‬ئێســتە تووشــی‬ ‫گرفتی كەمیی مامۆستا بوونەتەوە‪.‬‬ ‫ســۆران ســاالر ســادق بەرپرســی بەشــی راگەیاندنی‬ ‫پەروەردەی بە “وشــە” دەڵێت‪“ ،‬بۆ ئەمســاڵ ئەگەر ئەو‬ ‫مامۆســتایانەی فەرمانــی گواســتنەوەیان دەرچــووە و‬ ‫بگوازرێنەوە‪ ،‬لەگەڵ هەموو جۆرەكانی مۆڵەت‪ ،‬لە سنووری‬ ‫بەڕێوەبەرایەتییەكەمان پێویستیمان بە نزیكەی ‪700‬‬ ‫مامۆستا هەیە”‪.‬‬ ‫لە ناوەندی ســۆران ‪ 225‬قوتابخانە و ‪ 11‬باخچەی‬ ‫ساوایان هەیە و ئەمەش پێویستی بە رێژەیەكی‬ ‫زۆر لە مامۆستا هەیە‪.‬‬ ‫پەروەدەی چۆمانیش هەمان گرفتی سۆرانی‬ ‫هەیە‪ .‬چەتۆ ئەحمەد بەڕێوەبەری پەروەردەی‬ ‫چۆمــان دووپاتــی دەكاتەوە كــە ئەوانیش‬ ‫پێویستیان بە زیاتر لە ‪ 200‬مامۆستا هەیە‪.‬‬ ‫سدیق سەعید بەرپرســی بەشی راگەیاندن لە‬ ‫پەروەردەی رواندزیش ئاشــكرای دەكات كە‬ ‫بەپێی ژووری پالنــی بەڕێوەبەرایەتییەكەیان‬ ‫و سەرپەرشــتیارانی پەروەردەیی پەروەردەی‬ ‫رواندز‪ ،‬پێویســتیمان بە ‪ 120‬مامۆستا هەیە‪،‬‬ ‫بەتایبەت لە پسپۆڕی زانستەكانی وەك بیركاری‬ ‫و ئینگلیزی‪.‬‬ ‫هەروەها نیازی ئیبراهیم جادر سەرپەرشتیاری‬ ‫یەكەمی پەروەردەیی لە پەروەردەی مێرگەسۆر‬ ‫بــۆ “وشــە” دووپاتی كــردەوە كــە “جگە‬ ‫لەوانەی مافــی گواســتنەوەیان هەیە‪ ،‬ئێمە‬ ‫لە بەڕێوەبەرایەتیی پەروەردەی مێرگەســۆر‬ ‫پێویستیمان بە ‪ 300‬مامۆستای بنەڕەتی هەیە‪،‬‬ ‫واتە لە پۆلی یەكەوە تا پۆلی ‪.”9‬‬ ‫ئێستە لە سنووری بەڕێوەبەرایەتیی پەروەردەی مێرگەسۆر‪،‬‬ ‫‪ 156‬فۆڕمی گواستنەوە بۆ سنووری بەڕێوەبەرایەتییەكانی‬ ‫تر و ‪ 20‬مۆڵەتی هاوسەرگیری هەیە‪.‬‬ ‫نیازی ئیبراهیم جادر ئەوەشی خستە روو كە “لە سنووری‬ ‫بەڕێوەبەرایەتیمان پێویستیمان بە ‪ 150‬مامۆستای ئامادەیی‬ ‫هەیە‪ ،‬لە هەمان كاتدا رەنگە ئەم رێژەیەش نەتوانێت چارەی‬ ‫دۆخی كەمی مامۆستا بكات لە سنوورەكەماندا”‪.‬‬

‫نیازی ئیبراهیم جادر‬

‫جگە لەوانەی مافی گواستنەوەیان هەیە‪ ،‬ئێمە‬ ‫لە بەڕێوەبەرایەتیی پەروەردەی مێرگەسۆر‬ ‫پێویستیمان بە ‪ 300‬مامۆستای بنەڕەتی هەیە‬

‫سدیق سەعید‬

‫بەپێی ژووری پالنی بەڕێوەبەرایەتییەكەیان و‬ ‫سەرپەرشتیارانی پەروەردەیی پەروەردەی‬ ‫رواندز‪ ،‬پێویستیمان بە ‪ 120‬مامۆستا هەیە‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫گۆڕانكارییەكانی داهاتوو لە پۆستەكانی ناوچەی سۆران‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫‪9‬‬

‫رەنگاڵە‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫‪10‬‬

‫ئامادەكار‪ :‬سوعاد حەسەن‬

‫ناتالی‬ ‫پۆرتمەن‪ ،‬راكردن‬ ‫لە مكیاج‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫ئــە و‬ ‫ئەكتەرە لەشــوالر‬ ‫رێكــە‪ ،‬تەنیــا گیــا دەخوات‪.‬‬ ‫پۆرتمەن لــە پێناو بوونی پێســتی‬ ‫روون و جوان‪ ،‬بە تەواوی خۆی لە مكیاج‬ ‫بەدوور دەگرێت‪ .‬ئەو لە نێوان دوو هەفتەدا‪،‬‬ ‫جارێك پێستی خاوێن دەكاتەوە و زۆریشی‬ ‫حەز لــە بەكارهێنانی ئــەو بەرهەمە‬ ‫جوانكارییانەیە كە سروشتین و‬ ‫لە گیا دروست كراون‪.‬‬

‫نهێنی جوانیی پێستی ئەكتەرەكانی هۆڵیوود‬ ‫ئێما‬ ‫واتسۆن‪،‬‬ ‫نەرمكەرەوەی دژەخۆر‬

‫سكارلێت جۆهانسۆن‪ ،‬تورش‬

‫ئــە و‬ ‫ئە كتــە ر ە‬ ‫بەریتانییــەی فیملــی‬ ‫هــاری پارتێــر وەك خاوەنی‬ ‫جوانتریــن پێســت نــاوی‬ ‫دەركردووە‪ .‬ئەو بەیانییان و ئێواران‬ ‫بۆ ئەوەی رووخساری تووشی پەڵە‬ ‫نەبێت‪ ،‬نەرمكــەرەوەی دژەخۆر‬ ‫بەكار دێنێت‪ .‬ئەو ئەكتەرە گەنجە‬ ‫رۆژانە زۆر بە كەمی مەكیاج دەكات‬ ‫و شــەوانە پێش لە خەوتن بە جوانی‬ ‫رووخســاری خاوێن دەكاتــەوە بۆ‬ ‫ئەوەی هیچ دەرمانێكی بەسەرەوە‬ ‫نەمێنێت‪.‬‬

‫ئەو ئەكتەرە تەمەن ‪ 29‬ساڵە‪ ،‬بەیانییان‬ ‫دەموچاوی بە سابوون دەشوات‬ ‫و دواتــر پەرداخێك ئاوی‬ ‫تــورش دەخواتــەوە‪.‬‬ ‫ئــەو هەفتانــە‬ ‫جارێــك ماســكی‬ ‫خاوێنكردنــەوەی‬ ‫پێســت بەكار دێنێت‪.‬‬ ‫سكارلێت جۆهانسۆن لە ماوەی‬ ‫هەفتەیەكدا كەمتر لە ‪ 10‬خولەك بەشــێوەیەكی‬ ‫راســتەوخۆ تیشــكی خۆری بەرناكەوێت بۆ ئەوەی‬ ‫پێش لە پیربوونی خێرایی پێستی بگرێت‪.‬‬

‫ئەنجێلیا جولی‪ ،‬كرێمی خاویار‬ ‫جولی بۆ ئەوەی پێســتی بــە خاوێنی و بە گەنجــی بمێنێتەوە‪،‬‬ ‫كرێمی خاویار بەكار دێنێت‪ .‬ئەو كرێمە دەوڵەمەندە بە “ئۆمێگا‪”3‬‬ ‫و چەندین جۆری پرۆتینات و چەوریی بەسوود‪ .‬كرێمەكە تەواوی‬ ‫پێداویستییەكانی پێستی تێدایە و دەبێتە هۆی روونی و جوانیی‬ ‫پێست‪.‬‬

‫ئە و‬ ‫سێلێنا‬ ‫ئەكتــەر و‬ ‫گۆمێز‪ ،‬جانتای‬ ‫گۆرانیبێژە گەنجە‪،‬‬ ‫سیحراوی‬ ‫چێژ لە هەبوونی پێستی‬

‫سروشــتی دەبینێ و هەر‬ ‫بەو هۆیەشــەوە زۆر بە كەمی‬ ‫مكیــاج دەكات‪ .‬ئــەو رۆژانە‬ ‫دەموچاوی بە تەواوی دەشوات‬ ‫و پاككەرەوە بــەكار دێنێت‪ .‬گۆمێز‬ ‫پێی وایە بەهێــزی و خاوێنكردنەوەی‬ ‫پێست لە نهێنییەكانی جوانییە‪ .‬هەر بەو‬ ‫هۆیەشــەوە بەردەوام جێلی شووشتنی‬ ‫دەموچاوی لە ناو جانتاكەیدایە‪.‬‬

‫ماریۆن كوتیالرد‪ ،‬دەرمانی گیایی‬ ‫ئەو ئەكتەرە تەمەن ‪ 38‬ساڵەیە‪ ،‬بە تەواوی‬ ‫پشت بەرهەمە مكیاجی و تەندروستییانە‬ ‫دەبەستێ كە سروشتین و لە گیا دروست‬ ‫كراون‪ .‬ماریــۆن كوتیالرد بە تەواوی‬ ‫خۆ لــە بەكارهێنانی ئەو مكیاجانە‬ ‫بــەدوور دەگرێ كــە پارافین و‬ ‫مادەی كیمیایان تێدایە‪.‬‬

‫شاكیرا‪ ،‬شەكر‬ ‫شــاكیرای گۆرانیبێژیش بــە هەبوونی‬ ‫پێســتی جوان ناوبــەدەرە‪ .‬گوایە ئەو بۆ‬ ‫خاوێنكردنەوەی پێســتی‪ ،‬شەكر بەكار‬ ‫دێنێت‪ .‬شــاكیرا بەپێی رێنوێنییەكانی‬ ‫نەنكی‪ ،‬شەكر و رۆنی گیایی و ئاو تێكەڵی‬ ‫یەكتر دەكات و لە پێستی دەدات‪ ،‬پاش‬ ‫چەند خولەكێكیش دەیشواتەوە‪.‬‬

‫كاتیرین ئێلیزابێت ناسراو بە كەتی پری‪ ،‬وردە زیپكەی‬ ‫لەسەر دەموچاویەتی و بەو هۆیەشەوە گرنگییەكی‬ ‫زۆر بە پێســتی دەدات‪ .‬ئــەو گۆرانیبێژە گەنجە‪،‬‬ ‫شەوانە پێســتی بە جوانی دەشوات بۆ ئەوەی بە‬ ‫تەواوی ئۆكســیجینی بۆ بچێت‪ .‬ئەو مادەیەك‬ ‫بۆ خاوێنكردنەوەی پێســتی بــەكار دێنێ كە‬ ‫دەوڵەمەندە بە چای ســەوز و دوای ئەمەش‪،‬‬ ‫سوود لە كرێمی نەرمكەرەوە وەردەگرێت‪.‬‬

‫كەتی‬ ‫پری‪ ،‬چای‬ ‫سەوز‬

‫چەند وەسیەتێكی سەیر‬

‫لە بەخاكسپاردنی خۆی ئامادە بوو‬

‫ئەنجێل پانتۆجا گەنجێكی تەمەن ‪ 24‬ســاڵی خەڵكی ئەمەریكا‪ ،‬وەســیەتی كردبوو كە‬ ‫لە رێوڕەســمی بەخاكســپاردنی خۆیدا ئامادە بێت‪ .‬دایكی ئەو كــوڕە داوای لەالیەنی‬ ‫پێوەندیدار كردبوو كە دوایین داواكاریی كوڕەكەی بەجێ بێنن‪ .‬دواجار كوڕە گەنجەكە‬ ‫مۆمیایی كرا بۆ ئەوەی لە رێوڕەسمی ناشتنی خۆیدا لە تەك تەرمەكەی بوەستێ و خەڵك‬ ‫ماڵئاوایی لێ بكەن‪ .‬دوای بەڕێوەچوونی رێوڕەسمەكە‪ ،‬تەرمی ئەنجێلیان لە ناو تابووت‬ ‫دانا و بە خاكیان سپارد‪.‬‬

‫هەموو سامانی بۆ‬ ‫كتێبخانەیەكی دژ بە ژنان‬ ‫“ئیوا زینك” لە ژنان بێزار بوو كە پێش لە مردنی لە‬ ‫ساڵی ‪1930‬دا‪ ،‬وەسیەتی كرد هەموو ماڵ و سامانی‬ ‫بۆ دروســتكردنی كتێبخانەیەك تەرخان بكرێ‪ ،‬بە‬ ‫مەرجێك هیچ كتێبێكی نووسەر و وەرگێڕێ ژنی تێدا‬ ‫نەبێت‪ .‬جیا لەوە داوای كردبوو تــەواوی كارمەندانی‬ ‫كتێبخانەكە پیاو بن و لەســەر دەرگەكەش بنووسرێ‬ ‫“هاتنەژوورەوەی ژن قەدەغەیــە”‪ ،‬بەاڵم دواجار یەك لە‬ ‫كچەكانی “زینك” نەیهێشــت ئەو وەسیەتی با و كی‬ ‫جێبە جــێ‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫میرات بە مەرجی زەماوەندی دووبارە‬ ‫“هێنریچ هین” شاعیری ئەڵمانی ساڵی ‪ 1841‬لەگەڵ “ئۆژنی‬ ‫میرات” زەماوەندی كرد و وەسیەتی كرد هەموو ماڵ و سامانی‬ ‫بــە ژنەكەی بدرێت‪ ،‬بە مەرجێــك دوای مردنی ئەو‪ ،‬ژنەكەی‬ ‫دیسان زەماوەند بكاتەوە‪ .‬كاتێك پرسیاریان لێ كرد كە بۆ ئەو‬ ‫مەرجەت داناوە‪ ،‬گوتی‪“ ،‬بەالنی كەمەوە بەو شێوەیە پیاوێك بۆ‬ ‫مردنی من بەداخ دەبێت”‪ .‬ئەو ساڵی ‪ 1856‬كۆچی دوایی كرد‪.‬‬

‫رۆژانە گوڵێك‬ ‫“جاك بێنی” و “ســاید ماركس” زۆریان یەكتر خۆش دەویســت‪ ،‬بەاڵم دوای ‪ 48‬ساڵ‬ ‫ژیانی هاوبەش‪“ ،‬جاك” لە ساڵی ‪1974‬دا كۆچی دوایی كرد‪ .‬ئەو پێش لە مردنی لەگەڵ‬ ‫گوڵفرۆشــێكی شوێنی نیشــتەجێبوونی خۆیان رێك كەوتبوو كە دوای مردنی‪ ،‬رۆژانە‬ ‫گوڵێك بۆ ژنەكەی ببات‪.‬‬

‫جگەرەیەك بە ‪ 330‬هەزار پاوەند‬

‫ژنی برات هیچ كاتێك ئیزنی نەدەدا مێردەكەی جگەرە بكێشــێت‪ .‬براتیش لە تۆڵەی ئەو كارەی ژنەكەی‪ ،‬وەسیەتی كرد ‪330‬‬ ‫هەزار پاوەندی وەكو میرات پێ بدرێت‪ ،‬بە مەرجێك لە رۆژێدا جگەرەیەك بكێشێت‪.‬‬

‫‪ 12‬ملیۆن دۆالری‬ ‫بە سەگەكەی دا‬

‫هێلمێسلی ملیاردێری ناوداری‬ ‫ئەمەریكایی پێش لە مردنی لە‬ ‫تەمەنی ‪ 87‬ســاڵیدا‪ ،‬بڕی ‪12‬‬ ‫ملیۆن دۆالری بۆ ســەگەكەی‬ ‫تەرخــان كــرد بۆ ئــەوەی تا‬ ‫كۆتایــی تەمەنــی‪ ،‬ژیانێكی‬ ‫شــاهانەی هەبێــت‪ .‬ســەیر‬ ‫لەوەدابوو كە ئەو ژنە ملیاردێرە‬ ‫بە رادەی سەگەكەی‪ ،‬میراتی‬ ‫بۆ نەوەكانی تەرخــان نەكرد‪.‬‬ ‫ئەو دوو لە نەوەكانی لە میرات‬ ‫بێبەش كرد و ‪ 5‬ملیار دۆالری‬ ‫بۆ دوو نەوەی تــری تەرخان‬ ‫كــرد‪ ،‬ئەویش بــەو مەرجەی‬ ‫ســاڵێ جارێــك ســەردانی‬ ‫گۆڕی باوكیــان (تەنیا منداڵی‬ ‫هێلمێســلی) بكەن‪ .‬هەروەها‬ ‫ئەو وەسیەتی كردبوو كە دوای‬ ‫مردنی ترابێل (سەگەكەی)‪ ،‬لە‬ ‫تەنیشت گۆڕی خۆی بینێژن‪.‬‬

‫ئامادەكار‪ :‬وشیار ئەحمەد ئەسوەد‬

‫جگە لە كاری هونەری خەریكی وەرزشم‬ ‫دیمانە‪ /‬هاوتا وشیار ئەسوەد‬ ‫هەوار فارس یەكێكە لە خاتوونە شــانۆكارەكانی شــاری كەركووك و چەند كارێكی دیاری لە كەركووك و زۆربەی شــارەكانی كوردستاندا‬ ‫كردووە‪ ،‬لەگەڵ تیپی شانۆی سێكانی كاری زۆری هەبووە و وەك ئەكتەرێكی سەركەوتوو هەژمار كراوە‪ ،‬لەم دیمانەیەی ڕۆژنامەی “وشە”دا‬ ‫وەاڵمی چەند پرسیارێك دەداتەوە‪.‬‬ ‫تۆ وەك ئەكتەری شــانۆیی‪،‬‬ ‫چــۆن لــە شــانۆی كــوردی‬ ‫تێگەیشــتووی و چ شتێكی لێ‬ ‫فێر بوویت؟‬ ‫شــانۆی كوردی لە ســاڵەكانی‬ ‫رابردوودا زۆر باشــتر بوو وەك لە‬ ‫ئێســتە كە الوازی گەیشتووەتە‬ ‫ئاســتێك بەتایبەت لەم شارەدا‪،‬‬ ‫ئەوانەی كاری شــانۆیی دەكەن‬ ‫و باسی شانۆی كوردی دەكەن‪،‬‬ ‫بێگومان كەسانی دیاری كراون‬ ‫و زیاتر پەنا دەبرێتە ســەر دەقە‬ ‫بیانییــەكان‪ ،‬بۆیە هیــوام وایە‬ ‫ئاستی شانۆی كوردی و بینەری‬ ‫شانۆی كوردی هوشیار بكرێنەوە‪،‬‬ ‫هاوكات مامۆســتایانی پسپۆڕ لە‬ ‫بوارەكە زیاتر دووپات بكەنە سەر‬

‫ئەو بابەتە شانۆییانەی لە كولتوور‬ ‫و واڵتی خۆماندا هەن‪.‬‬ ‫وەك ئەكتەرێــك لــە‬ ‫كەركووكــدا دەركەوتوویت‪ ،‬ئایا‬ ‫لەگەڵ دەرهێنەرانی شــارەكانی‬ ‫تر كارت كردووە؟‬ ‫لــە زۆر كاری شــانۆیی و دراما‬ ‫و كورتــە فیلم كارم كــردووە‪،‬‬ ‫بەردەوامیش پێــم خۆش بووە‬ ‫هەمیشــە خزمەتی شــارەكەی‬ ‫خۆم بكەم زیاتــر لەوەی لەگەڵ‬ ‫دەرهێنەرانی شــارەكانی تر كار‬ ‫بكــەم‪ ،‬رێــز و خۆشەویســتیم‬ ‫هەیە بۆ هەموو دەرهێنەرەكانی‬ ‫شــارەكانی تر‪ ،‬بــەاڵم پێم وایە‬ ‫شارەكەی خۆم زیاتر پێویستیی‬ ‫بەمــن و زۆربــەی هونەرمەندە‬

‫كچەكانی تر هەیە‪.‬‬ ‫بەالی تــۆوە كامە توخم لە‬ ‫شــانۆدا گرنگترینە‪ ،‬بــۆ نموونە‬ ‫دەرهێنان‪ ،‬سیناریۆ‪ ،‬دەرهێنەر‪،‬‬ ‫ئەكتەر و ئەوانی تر؟‬ ‫بەڕای من ســیناریۆنووس زیاتر‬ ‫كاریگەری هەیە بۆ شانۆ‪ ،‬بێگومان‬ ‫هەموو توخمە هونەرییەكانیش‬ ‫لــە شــانۆدا گرنگــن‪ ،‬بــەاڵم‬ ‫ســیناریۆنووس دروســتكەری‬ ‫خەیاڵــی دەرهێنەرە و پاشــان‬ ‫ئەكتــەر كــە ئەویــش بڕگەی‬

‫ســەرەكیی شــانۆكەیە دوای‬ ‫دەرهێنەر‪ .‬دوای هەموو ئەمانە‪،‬‬ ‫بێگومــان هەمــوو توخمەكان‬ ‫گرنگن و تەواوكەری یەكترن‪.‬‬ ‫لە ئێستەدا خەریكی چیت‪،‬‬ ‫یان دواكاری هونەریت چییە؟‬ ‫لە ئێســتەدا ســەرقاڵی كاری‬ ‫وەرزشــیم‪ ،‬واتە ئێســتە زیاتر‬ ‫لــە هونەر بایــەخ بــە وەرزش‬ ‫دەدەم‪ ،‬بــەاڵم ئەمەیش لە كارە‬ ‫هونەرییەكان دوورم ناخاتەوە‪.‬‬

‫شارەكەی خۆم زیاتر پێویستیی بەمن‬ ‫و زۆربەی هونەرمەندە كچەكانی تر هەیە‬

‫ئارام كاوە‪:‬‬

‫لە واڵتی ئێمەدا هاوكاریی موزیكژەن ناكرێت‬ ‫دیمانە‪ /‬هێمن خەلیل‬ ‫كارە جوانەكانی‪ ،‬بەشــێكی زۆر لە موزیسیان و گۆرانیبێژەكان‬ ‫ئاشــنایەتییان لەگەڵیدا هەیە‪ ،‬ئەو جگە لەوەی بەشی موزیكی‬ ‫پەیمانگە و ئەكادیمیــای هونەرە جوانەكانی تــەواو كردووە‪،‬‬ ‫هاوكات چووەتــە واڵتــە یەكگرتووەكانی ئەمەریــكا هەر بۆ‬ ‫خوێندنی موزیك‪ .‬لەم دیمانەیەی “وشە”دا چەند پرسیارێكمان‬ ‫ئاراستەی هونەرمەند ئارام كاوە كرد‪.‬‬ ‫لەبــارەی گەشــتەكەی بــۆ‬ ‫ئەمەریــكا ئــارام دەڵــێ‪ :‬ئەو‬ ‫گەشتەی ئەمەریكا زۆر سوودم‬ ‫لێ وەرگرت لــە ڕووی زمانی‬ ‫ئینگلیزییەوە كــە لە زانكوی‬ ‫زانكۆی ساینت لویس (‪Saint‬‬ ‫‪ ،)Louis University‬هاوكات‬ ‫لەگەڵ (ئوركێسترای گەنجانی‬ ‫شاری ســاینت لویس) ئەندام‬ ‫بووم بۆ ماوەی یەك ساڵ‪.‬‬ ‫ئەوەشی گوت‪ :‬سوودێكی زۆرم‬ ‫لــە مامۆســتای تایبەت مارك‬ ‫پایەر ‪Marc Thayer‬بۆ ژەنینی‬

‫ئامێری كەمانچە وەرگرت‪ ،‬جگە‬ ‫لەوەش لــەو گەشــتە یەكێك‬ ‫لە بەرنامەكانــم ئەوەبوو بتوانم‬ ‫دیســان بڕۆم بۆ ئــەم واڵتە بۆ‬ ‫تەواوكردنی خوێندنی موزیك‪.‬‬ ‫ئــارام لەبــارەی هــاوكاری‬

‫موزیســیانانەوە ئامــاژەی دا‬ ‫كە موزیكــژەن پێویســتی بە‬ ‫هاوكاریكردنــە و بەتایبەتــی‬ ‫لــە واڵتەكەمان‪ .‬جێــی داخە‬ ‫كــە هــاوكاری موزیكــژەن‬ ‫بەشــێوەیەكی بــاش ناكرێت‪.‬‬ ‫لەبارەی ئاســتەنگەكانەوە ئارام‬ ‫دەڵــێ‪ :‬كەمیــی مامۆســتای‬ ‫پســپۆڕ لە پەیمانگــە و كولێژە‬ ‫هونەرە جوانەكان كێشــەیەكی‬ ‫ترە‪ ،‬چونكە ئــەوان بنیاتكردنی‬ ‫ژەنیارن‪.‬‬ ‫لەبــارەی ئامێــری كەمانچەوە‬ ‫دەڵێ‪ :‬بەهۆی براكــەم ئامێری‬ ‫كەمانچــەم هەڵبــژارد‪ ،‬هــۆی‬

‫دووەم لەبەر ئەوەبوو‬ ‫حــەزم لــە ئامێــری‬ ‫كەمانچە بوو‪ ،‬هــاوكات زۆر‬ ‫سەرســامم بــە هونەرمەندی‬ ‫موزیكــژەن دڵشــاد محەمەد‬ ‫ســەعید كە زۆر پســپۆڕە لە‬ ‫ژەنینی كەمانچە‪.‬‬ ‫دواتریــش ئــارام رێنمایــی‬ ‫موزیكژەنان دەكات و دەڵێت‪:‬‬ ‫زۆر ڕاهێنانكــردن لەســەر‬ ‫ئامێــری موزیكــی خۆیــان‬ ‫زۆر گرنگــە بۆ ئــەوەی بگەنە‬ ‫ئامانجــی خۆیان لــە ڕێگەی‬ ‫موزیكەوە‪ .‬‬

‫دەنگیمێ‪..‬‬

‫ئیلیز خاتوونە جوانەكە‬

‫وشیار ئەحمەد ئەسوەد‬

‫لەم رۆژانــە هاوڕێیەكم پێی‬ ‫گوتم “ئەگەر بەویســتی من‬ ‫بێت‪ ،‬پێم خۆشــە هەڵكەوت‬ ‫زاهیر تەنیا كار بۆ هونەرمەندە‬ ‫گەورەكانی عەرەب بكات كە‬ ‫لەبارەی كورد و كوردستانەوە‬ ‫گۆرانــی دەڵێــن‪ ،‬چونكــە‬ ‫لەوبارەیــەوە زۆر بەتوانایە”‪.‬‬ ‫منیش گوتم جیا لەو كارانەی‪،‬‬ ‫پێم باشــە بەدیقەتەوە گوێ‬ ‫لە هەندێــك گۆرانیی كوردی‬ ‫بگریت كە ئەو كردوونی‪.‬‬ ‫نامــەوێ لێــرەدا بــاس لە‬ ‫تواناكانــی هەڵكــەوت بكەم‪،‬‬ ‫چونكــە ئەمەیــان دەمانباتە‬ ‫ناو پرســێك كــە دەهێنێ لە‬ ‫هەردوو رووەوە شــەنوكەوی‬ ‫بكەیــن‪ .‬بۆیە تەنیا لەســەر‬ ‫گۆرانییــە نوێیەكەی “ئیلیز”‬ ‫دەوەســتم و بەكورتــی‬ ‫فشەفشــێكی بــۆ دەكــەم‪.‬‬ ‫چونكــە ئــەو گۆرانییە “یەك‬ ‫دوو” لەگەڵ ئــەوەی زیاتری‬ ‫تێكســتەكەی عەرەبییــە‪،‬‬ ‫بــەاڵم بەگۆرانییەكی كوردی‬ ‫دەكەوێتە بەرچاو‪ .‬راستە یەك‬ ‫كۆپلەی كوردییە‪ ،‬بەاڵم “یەك‬ ‫دوو” بووەتە نازناوی‬ ‫گۆرانییەكە‪.‬‬

‫تێكســتەكەی هی خۆشــناو‬ ‫تیلۆیــە و میلۆدییەكەیشــی‬ ‫هــی هونەرمەنــد هەڵكــەوت‬ ‫زاهیرە‪ ،‬هــاوكات فادی حەداد‬ ‫دەرهێنەری كلیپەكەیە‪.‬‬ ‫ئیلیزیش هاتە نــاو فێرگەكەی‬ ‫هونەرمەند هەڵكەوتەوە و بزانین‬ ‫لەمەودوا چیمان بۆ دەكات‪ .‬بێ‬ ‫ئەوەی كلیپەكەیشــی ببینی‪،‬‬ ‫راســتەوخۆ بۆنی ئەو فێرگەیە‬ ‫دەكەیــت‪ ،‬رەنگــە ئەمەیــان‬ ‫جۆرێــك بێــت لە ســتایلێكی‬ ‫تایبــەت بــەو هونەرمەنــدە‪،‬‬ ‫لەگــەڵ ئەوەشــدا دەنگێكــی‬ ‫نوێمــان پــێ دەناســێنێت‪.‬‬ ‫جیا لــەوەی رووخســاری ئەو‬ ‫خاتوونــە‪ ،‬دروســت كۆپیــی‬ ‫“نانسی عەجرەم”ە كە زۆربەی‬ ‫گەنجانــی ئێمــە هــەواداری‬ ‫ئــەو هونەرمەنــدەن‪ ،‬هاوكات‬ ‫دەنگیشــی هەمان ئەو دەنگەیە‬ ‫كە نانســی گۆرانی پێ دەڵێت‪،‬‬ ‫بۆیــە هەڵكــەوت توانیویەتی‬ ‫بەباشــی هەڵیبژێرێــت و لــە‬ ‫سەرەتاوە زانیویەتی سەركەوتن‬ ‫بە د ە ســت‬

‫دێنێت‪.‬‬ ‫جیــا لــە جــۆری دەنگ كە‬ ‫دەكــرێ لــە نووســێنێكی‬ ‫تردا قسەی لەســەر بكەین‪،‬‬ ‫هــاوكات لــە كلیپەكەیــدا‬ ‫بۆمــان دەردەكەوێــت ئیلیز‬ ‫ســەماكارێكی پڕۆفیشــناڵە‪،‬‬ ‫بەالیەنی كەمەوە پڕۆفیشناڵ‬ ‫لە كاتــی كلیپكردندا‪ ،‬چونكە‬ ‫ســەما بوارێكی تــرە و رەنگە‬ ‫پەیمانگــەی تایبەتــی خۆی‬ ‫هەبێــت و بكەوێتە دەرەوەی‬ ‫گۆرانییــەوە‪ ،‬بەاڵم ســەمای‬ ‫نــاو كلیــپ و بەتایبەتــی‬ ‫خاتوونــەكان‪ ،‬بوارێكــی ترە‬ ‫و لــە گۆرانیبێــژ دەخوازرێ‬ ‫سەماكارێكی پڕۆفیشناڵ بێت‪.‬‬ ‫ئاخر زۆرن لــەو خاتوونانەی‬ ‫بەناكامڵــی ســەما دەكــەن‬ ‫و دەبنــە هــۆی شــێواویی‬ ‫گۆرانییەكەیــش‪ .‬لێرەشــدا‬ ‫تەنیا ئەوەندە بە ئیلیز دەڵێین‬ ‫“بەخێــر بێــی بۆ نــاو ماڵی‬ ‫كوردی و ناوەندە كوردییەكە‪،‬‬ ‫بۆیــە چاوەڕێــی بەرهەمــی‬ ‫زیاترت لێ دەكەین”‪.‬‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫هەوار فارس‪:‬‬

‫هەوار‬ ‫فــارس عزەدیــن‬ ‫تەمەنی ‪ 22‬ســاڵە‪ .‬لە ســاڵی‬ ‫‪2010‬دا چووەتــە پەیمانگــەی‬ ‫هونەرە جوانەكان بەشی شانۆ‪ .‬جگە‬ ‫لە كاری شانۆ‪ ،‬لە چەندین كورتە‬ ‫فیلم و كاری دراما بەشداریی‬ ‫كردووە‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫ئارام كاوە‪ :‬كەمیی مامۆستای پسپۆڕ لە پەیمانگە و كولێژە هونەرە جوانەكان كێشەیەكی ترە‪ ،‬چونكە ئەوان بنیاتكردنی ژەنیارن‪.‬‬ ‫لەبــارەی ئامێری كەمانچەوە دەڵێ‪ :‬لەبەر ئەوە ئامێری كەمانچە هەڵبژارد‪ ،‬ئەویش بەهۆی براكەم (ئاری كاوە) بوو كە پێش من دەســتی بە ژەنینی ئامێری كەمانچە‬ ‫كردبوو‪ ،‬هۆی دووەم لەبەر ئەوەبوو حەزم لە ئامێری كەمانچە بوو‪ ،‬هاوكات زۆر سەرسامم بە هونەرمەندی موزیكژەن دڵشاد محەمەد سەعید كە زۆر پسپۆڕە لە ژەنینی‬ ‫كەمانچە‪ .‬دواتریش ئارام رێنمایی موزیكژەنان دەكات و دەڵێت‪ :‬زۆر ڕاهێنانكردن لەسەر ئامێری موزیكی خۆیان زۆر گرنگە بۆ ئەوەی بگەنە ئامانجی خۆیان لە ڕێگەی‬ ‫موزیكەوە‪ .‬‬

‫هونەر‬

‫ئابووری‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫‪12‬‬

‫ئامادەكاری دۆسیەی ئابووری‪ :‬سلێمان تاشان‬

‫دۆخی ئەمنی عێراق كاریگەری خراپی بۆ سەر كەرتی وەبەرهێنان لە كوردستان هەبووە‬ ‫“كڕیاران لە كڕینی ئۆتۆمبێلەكانی شاری ڕانیە خۆیان دەبوێرن”‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫وەبەرهێنانی ئەمساڵی هەرێم یەك لەسەر سێی ساڵی پارە‬

‫بەراورد بە ساڵی پار‪ ،‬قەبارەی وەبەرهێنان لە هەولێر بە رێژەی ‪ % 50‬و لە دهۆك و سلێمانیش بە رێژەی ‪ % 80‬دابەزیوە‬ ‫وشە‪ /‬هەولێر‪ .‬سلێمان تاشان‬ ‫قەبارەی وەبەرهێنان لەمســاڵی هەرێمی كوردســتان پاشەكشەی‬ ‫كردووە و یەك لەســەر ســێی ئەو وەبەرهێنانەیە كە پار لە هەرێمی‬ ‫كوردســتان كراوە‪ .‬دۆخی هەولێر بەراورد بــە دوو پارێزگەكەی تر‬ ‫باشترە‪ ،‬چونكە وەبەرهێنانی ئەمساڵ لە سلێمانی و دهۆك یەك لەسەر‬ ‫پێنجی وەبەرهێنانی پارساڵە‪ ،‬بەاڵم لە هەولێر نیو هێندەی ساڵی پارە‪.‬‬

‫لە ماوەی ‪ 9‬مانگ و نیوی ئەمساڵدا‬ ‫لە هەرێمی كوردستان بە قەبارەی‬ ‫‪ 4‬ملیــار و ‪ 218‬ملیــۆن دۆالر‬ ‫وەبەرهێنان ئەنجام دراوە‪.‬‬ ‫بەگوێــرەی دواییــن ئامــاری‬ ‫وەبەرهێنــان كــە دەســتەی‬ ‫وەبەرهێنــان كۆپییەكــی داوەتە‬ ‫“وشە” پشكی وەبەرهێنانی هەولێر‬ ‫لەمســاڵدا دوو ملیار و ‪ 970‬ملیۆن‬ ‫دۆالر‪ ،‬سلێمانی ‪ 919‬ملیۆن دۆالر‬ ‫و دهۆك ‪ 328‬ملیۆن دۆالر بووە‪.‬‬ ‫پشكی شێر بۆ سێكتەری بازرگانی‬ ‫لــە وەبەرهێنانــی ئەمســاڵدا‬ ‫ســێكتەری بازرگانــی زۆرترین‬ ‫پشــكی بەركەوتووە كە سەرووی‬ ‫دوو مـــلیار دۆالرە و نـــزیكەی‬ ‫‪% 50‬ی هەمــوو وەبەرهێنانــی‬ ‫ئەمســاڵی بەردەكەوێت‪ ،‬لە دوای‬ ‫ئەویش كەرتەكانی پیشەسازی بە‬ ‫‪ 934‬ملیۆن دۆالر‪ ،‬گەشــتیاری بە‬ ‫‪ 847‬ملیۆن دۆالر‪ ،‬تەندروستی بە‬ ‫‪ 204‬ملیۆن دۆالر و خزمەتگوزاری‬

‫بە ‪ 52‬ملیۆن دۆالر هاتوون‪.‬‬ ‫زۆربــەی ئــەو وەبەرهێنانــەی‬ ‫لەمســاڵدا ئەنجام دراوە بۆ نیوەی‬ ‫یەكەمی ئەمســاڵ دەگەڕێتەوە‪،‬‬ ‫رووداوەكانــی مانگــی حوزەیران‬ ‫لەمەڕ هاتنی داعــش بۆ عێراق و‬ ‫كۆنترۆڵكردنی كۆمەڵێك پارێزگەی‬ ‫ئەم واڵتــە‪ ،‬كاریگەری لەســەر‬ ‫هەموو عێراق دانا‪.‬‬ ‫هــاوكات گەمــارۆ ئابوورییەكان‬ ‫كــە هەر لە ســەرەتای ســاڵەوە‬ ‫خرایە ســەر هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫كاریگەریی بۆ سەر خاوكردنەوەی‬ ‫بازرگانی و جموجۆڵی ئابووری لە‬ ‫هەرێمی كوردستان هەبوو‪.‬‬ ‫قەبارەی وەبەرهێنانی ئەمســاڵی‬ ‫هەرێمــی كوردســتان ‪% 33‬ی‬ ‫قەبــارەی وەبەرهێنانــی ســاڵی‬ ‫رابردووە‪.‬‬ ‫پێشبینی قەبارەی وەبەرهێنانی‬ ‫‪2014‬‬ ‫بەگوێــرەی لێكدانەوەیەكــی‬

‫قەبارەی وەبەرهێنانی ‪ 12 =2013‬ملیار و ‪ 419‬ملیۆن دۆالر‬

‫هەولێر‪ 5 :‬ملیار و ‪ 681‬ملیۆن دۆالر‬ ‫سلێمانی‪ 5 :‬ملیار و ‪ 52‬ملیۆن دۆالر‬ ‫دهۆك‪ :‬یەك ملیار و ‪ 685‬ملیۆن دۆالر‬

‫بیركاریی هەفتەنامەی “وشە” كە‬ ‫بەسەر رۆژەكانی ســاڵدا دابەشی‬ ‫كردووە‪ ،‬ئەگەر وەبەرهێنانی چەند‬ ‫مانگی داهاتــووش هەر بە رەوتی‬ ‫مانگەكانــی رابردووی ئەمســاڵ‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوا قەبارەی وەبەرهێنان لە‬ ‫كوردســتان دەگاتە ‪ 5‬ملیار و ‪328‬‬ ‫ملیۆن دۆالر كە ئەم بڕەش نزیكەی‬

‫وەبەرهێنان لە ساڵی ‪2013‬‬ ‫لە ســاڵی ‪2013‬دا مۆڵەت بە ‪129‬‬ ‫پــڕۆژەی وەبەرهێنــان دراوە بە‬ ‫سەرمایەی ‪ 12‬ملیار و ‪ 419‬ملیۆن‬ ‫دۆالر كە هەولێر بە سەرمایەی ‪5‬‬ ‫ملیار و ‪ 681‬ملیۆن دۆالر‪ ،‬بە پلەی‬ ‫یەكەم‪ ،‬سلێمانی بە سەرمایەی ‪5‬‬

‫قەبارەی وەبەرهێنان بەگشتی‪ 41 :‬ملیار و ‪ 876‬دۆالر‬

‫پشكی هەولێر‪58 :‬‬ ‫پشكی سلێمانی‪% 30 :‬‬ ‫پشكی دهۆك‪% 12 :‬‬ ‫‪%‬‬

‫‪% 43‬ی وەبەرهێنانی پار دەبێت‪.‬‬ ‫بەو پێیــە تــا ئێســتە قەبارەی‬ ‫وەبەرهێنانی ئەمســاڵی هەرێمی‬ ‫كوردســتان‪ ،‬یەك لەســەر سێی‬ ‫ساڵی رابردوو و تا كۆتایی ساڵیش‬ ‫ناتوانێت لە ‪ % 43‬تێ بپەڕێت‪.‬‬ ‫بەراورد بە ســاڵی پــار‪ ،‬قەبارەی‬ ‫وەبەرهێنان لــە هەولێر بە رێژەی‬ ‫‪ % 50‬و لە دهۆك و ســلێمانی بە‬ ‫رێژەی ‪ % 80‬دابەزیوە‪.‬‬ ‫ســامان عــارەب بەڕێوەبــەری‬ ‫گشــتیی دەســتەی وەبەرهێنان‬ ‫بۆ “وشــە” دووپاتی كــردەوە كە‬ ‫تەنگژەی دارایی كە لە ســەرەتای‬ ‫ئەمســاڵەوە رووی لــە هەرێمی‬ ‫كوردســتان كردووە‪ ،‬پاشان ئەو‬ ‫دۆخە تەناهیەی لە سەرانســەری‬ ‫عێراقدا بەهۆی داعشەوە دروست‬ ‫بووە‪ ،‬كاریگەریی بۆ ســەر كەرتی‬ ‫وەبەرهێنان لە هەرێمی كوردستان‬ ‫هەبووە‪.‬‬

‫ملیار و ‪ 52‬ملیــۆن دۆالر بە پلەی‬ ‫دووەم و دهۆك بە سەرمایەی یەك‬ ‫ملیار و ‪ 685‬ملیۆن دۆالر لە پلەی‬ ‫سێیەم دەهاتن‪.‬‬ ‫لــە ســاڵی ‪2012‬دا ســەرمایەی‬ ‫وەبەرهێنــان نزیكــەی ‪ 5‬ملیار و‬ ‫‪ 985‬ملیۆن دۆالر بوو‪ .‬ساڵێك دواتر‬ ‫رێـــــــــژەی وەبـــــەرهێنان‬ ‫‪ %100‬بەرز بووەوە و خۆی گەیاندە‬ ‫ســەرووی ‪ 12‬ملیار دۆالر‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پێ دەچێت وەبەرهێنانی ئەمساڵ‬ ‫نەتوانێت ســنووری وەبەرهێنانی‬ ‫ســاڵی ‪2012‬یش ببڕێت‪ ،‬چونكە‬ ‫لێكدانەوەكانــی “وشــە” بــەو‬ ‫ئەنجامە گەیشــتووە كە قەبارەی‬

‫وەبەرهێنانــی ســاڵی ‪ 2014‬نیو‬ ‫ملیار دۆالر لە ساڵی ‪ 2012‬كەمتر‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫قەبارەی وەبەرهێنان بەگشتی‬ ‫لە ساڵی ‪2006‬ەوە تا ‪15‬ی ئەیلوولی‬ ‫ئەمساڵ‪ 716 ،‬پڕۆژەی وەبەرهێنان‬ ‫لە هەرێمی كوردســتان مۆڵەتی‬ ‫پێ دراوە كە كۆی سەرمایەكەیان‬ ‫گەیشتووەتە ‪ 41‬ملیار و ‪ 876‬دۆالر‪.‬‬ ‫بەپێــی ئامــاری دەســتەی‬

‫قەبارەی وەبەرهێنانی ‪ 4 =2014‬ملیار و ‪ 218‬ملیۆن دۆالر‬

‫هەولێر‪ :‬دوو ملیار و ‪ 970‬ملیۆن دۆالر‬ ‫سلێمانی‪ 919 :‬ملیۆن دۆالر‬ ‫دهۆك‪ 328 :‬ملیۆن دۆالر‬

‫قەبارەی وەبەرهێنانی ‪2014‬‬

‫پلەی یەكەم‪ :‬كەرتی بازرگانی‪ :‬دوو ملیار دۆالر‬

‫پلەی دووەم‪ :‬كەرتی پیشەسازی = ‪ 934‬ملیۆن دۆالر‬ ‫پلەی سێیەم‪ :‬كەرتی گەشتیاری = ‪ 847‬ملیۆن دۆالر‪.‬‬ ‫پلەی چوارەم‪ :‬كەرتی تەندروستی = ‪ 204‬ملیۆن دۆالر‬ ‫پلەی پێنجەم ‪ :‬كەرتی خزمەتگوزاری= ‪ 52‬ملیۆن دۆالر‬ ‫وەبەرهێنان‪ ،‬زۆرتریــن پڕۆژەی‬ ‫وەبەرهێنــان لە شــاری هەولێر‬ ‫مۆڵەتیــان وەرگرتــووە كە ‪334‬‬ ‫پڕۆژەیە بە سەرمایەی ‪ 24‬ملیار و‬ ‫‪ 318‬ملیۆن دۆالر‪ ،‬ئــــەمەیش‬ ‫‪% 58‬ی كــۆی وەبەرهێنانــە لە‬ ‫هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫لــە پارێزگــەی ســلێمانی ‪195‬‬ ‫پــڕۆژە مۆڵەتیــان وەرگرتووە بە‬

‫ســەرمایەی ‪ 12‬ملیــار و ‪519‬‬ ‫ملیــۆن دۆالر‪ ،‬ئەمــەش نزیكەی‬ ‫‪% 30‬ی كــۆی وەبەرهێنانــە لە‬ ‫هەرێمی كوردســتان‪ .‬هەروەها لە‬ ‫پارێزگەی دهۆكیــش ‪ 187‬پڕۆژە‬ ‫بە سەرمایەی ‪ 5‬ملیار و ‪ 39‬ملیۆن‬ ‫دۆالر مۆڵەتیان وەرگرتووە كە زیاتر‬ ‫لە ‪% 12‬ی كــۆی وەبەرهێنانە لە‬ ‫هەرێمی كوردستان‪.‬‬

‫كڕیار لە كڕینی ئۆتۆمبێل لە رانیە سڵ دەكەنەوە‬

‫شەقامەكانی ڕانیە تاسەڕێژن‬ ‫وشە ‪ /‬هەولێر ‪ .‬چواس خالید‬ ‫تاســەیەكی زۆر لە شــارۆچكەی ڕانیەدا هەیە كە خەڵك بێ پرسی‬ ‫پۆلیس بە هەڕەمەكی دروستی كردوون‪ .‬زۆری و خراپیی تاسەكان‬ ‫ئۆتۆمبێلەكانــی ئەو ناوچەیــەی هەڵتەكانــدووە و چەرچی بازاڕی‬ ‫ئۆتۆمبێلیشی لە كڕینیان دڵســارد كردووەتەوە‪ .‬ئەوە لە كاتێكدایە‬ ‫كاربەدەستانی ناوچەكەش دان بە كەمتەرخەمی خۆیان دا دەنێن‪.‬‬ ‫كاتێــك لــە دەروازەی شــارەوە‬ ‫دەچیتە نێو ڕانیە‪ ،‬چەند تاسەیەك‬ ‫بەخێر هاتنــت دەكات‪ ،‬هەڵبەت‬ ‫ئەوانە ئاســایین و هەندێكیشیان‬ ‫هێمــای ئاگاداركردنــەوەی بــۆ‬ ‫دانــدراوە‪ .‬كە دەچیتە ناو شــار‪،‬‬ ‫هیچ هێمایەكی ئاگاداركردنەوەی‬ ‫هاتوچۆ لە نێو شەقامەكان بەدی‬ ‫ناكرێــت و تاســەكان خەڵكــی‬ ‫دوور لــە شــێوەی ســتاندارد و‬ ‫ڕێنماییەكانی هاتوچۆ دروســتی‬ ‫كــردوون‪ .‬ئۆتۆمبێلــە نزمەكان‬

‫ناچارن بە الونیــو لێی دەرباز بن‪.‬‬ ‫تاســەكان جگە لــە بەرزیی زۆر‪،‬‬ ‫رەقن و ئەگەر بێ ئاگا لێی بدەیت‬ ‫كە پارچەیەكــی ئۆتۆمبێلەكەت‬ ‫نەشكابێت‪ ،‬چانست هەبووە‪.‬‬ ‫شــەماڵ محەمەد دانیشــتووی‬ ‫گەڕەكی دابانی ڕانیەیە و ڕۆژانە بە‬ ‫ئۆتۆمبێلەكەی دەچێتە سەركار‪.‬‬ ‫ئــەو پــار ئۆتۆمبێلێكی ســفری‬ ‫كڕی كەچی ئێســتە دەنگی تێ‬ ‫كەوتووە‪ .‬شەماڵ دەڵێت‪“ :‬كۆاڵن‬ ‫نییە لــەو ڕانیەیە تاســەی تێدا‬ ‫نەبێت‪ ،‬تەنانەت ئــەو كۆاڵنانەی‬ ‫قیڕیــش نەكراون بێ تاســە نین‬ ‫و ئۆتۆمبێلەكانیشــمان پێیــان‬

‫قایمقامی ڕانیە‪:‬‬

‫هەڵتەكاون”‪.‬‬ ‫ئەو دۆخــە هەر شــەماڵی بێزار‬ ‫نەكردووە‪ ،‬بەڵكو هەموو شوفێرانی‬ ‫ئەو ناوچەیــەی پێــوە گرفتارە‪.‬‬ ‫سامان مەحموود دانیشتوویەكی‬ ‫تری شاری ڕانیەیە و دەڵێت “ئەو‬ ‫تاسانە هەناوی ئۆتۆمبێلەكانمانی‬ ‫بەرداوەتەوە”‪.‬‬ ‫خەڵكی ڕانیە بۆ كڕین و فرۆشتنی‬

‫ئۆتۆمبێلەكانیــان زیاتــر ڕوو لە‬ ‫پێشــانگەی كڕین و فرۆشــتنی‬ ‫ئۆتۆمبێلی چوارقوڕنە دەكەن كە‬ ‫نزیكەی ‪ 8‬كیلۆمەتــر لە ڕانیەوە‬ ‫دوورە‪ .‬ڕەنگە ئــەو چەرچییانەی‬ ‫كاری كڕین و فرۆشتنی ئۆتۆمبێل‬ ‫لە چوارقوڕنە دەكەن و شارەزایی‬ ‫باشــیان لــە ئۆتۆمبێــل هەیە‪،‬‬ ‫بتوانن هەڵتەكانــدن و ماندوویی‬

‫ئۆتۆمبێلەكانی ئەو ناوچەیە ساغ‬ ‫بكەنەوە كە شەماڵ و سامان باسی‬ ‫لێــوە دەكەن‪ .‬لەو بــازاڕە كەیفی‬ ‫محەمــەد لەگــەڵ هاوكارەكانی‬ ‫خەریكی فرۆشتنی ئۆتۆمبێلێكە‪.‬‬ ‫ئەو پێی وایە تاسە بەرز و ڕەقەكانی‬ ‫ڕانیە ئۆتۆمبێل هەڵدەتەكێنێت‪،‬‬ ‫چونكە ئەوانە تاســە نین و بەاڵی‬ ‫ئۆتۆمبێلــن‪ .‬بەگوتــەی كەیفی‬

‫خەڵك لەبەر سەالمەتیی گیانیان ئەو بەربەســتانەیان دروست كردووە‪ ،‬كاتێك بەدیلی ئەو‬ ‫تاسانەش نەبێت‪ ،‬ناتوانن لێپێچینەوەیان لەگەڵدا بكەن‪.‬‬

‫كڕیاران لە كڕینی ئۆتۆمبێلەكانی‬ ‫شــاری ڕانیــە خۆیــان دەبوێرن‬ ‫“ئێمەیــش تــا ئۆتۆمبێلــی‬ ‫ناوچەیەكی تر هەبێت ئۆتۆمبێلی‬ ‫شاری ڕانیە ناكڕین”‪.‬‬ ‫سیروان عەبدواڵ كڕیاری ئۆتۆمبێل‬ ‫دەڵێت “لە دوورەوە ئۆتۆمبێلەكان‬ ‫نــوێ و تابڵێی جوانــن‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫ناوەوە كاتێك تــرای پێ دەدەیت‪،‬‬ ‫زۆربەیان دەڵێی النكەن”‪.‬‬ ‫جێگری سەرۆكی شارەوانیی ڕانیە‬ ‫محەمەد سلێمان ئاشكرای دەكات‬ ‫كە زۆرێــك لە تاســەكان خەڵك‬ ‫دروســتی كــردوون و ئەوانیش‬ ‫هەوڵیان داوە الیانبــەرن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خەڵك ڕێگرییان لــێ كردوون بە‬ ‫بیانووی ئەوەی شۆفێر بە خێرایی‬ ‫بە كۆاڵنەكانــدا هاتوچۆ دەكەن و‬ ‫مەترسین بۆ گیانی منداڵەكانیان‪.‬‬ ‫بەاڵم عەمید عەبدواڵ میر ئەحمەد‬ ‫بەڕێوەبەری هاتوچــۆی ڕاپەڕین‬ ‫ڕای دەگەیەنێــت‪ ،‬ســەالمەتیی‬ ‫هاوواڵتییان گرنگە‪ ،‬بەاڵم ناكرێت‬ ‫لەسەر حیسابی خەڵكی تر بێت‪.‬‬ ‫ئەو دەڵێت “هەندێك شەقام هەن‬ ‫لەڕووی یاســاییەوە ڕێگە پێدراو‬ ‫نییە تاسەیان لێ دروست بكرێت‪،‬‬ ‫كەچی تاسەڕێژ كراون”‪.‬‬ ‫هیوا قەرەنی عەبــدواڵ قایمقامی‬

‫ڕانیە ئاماژە بەوە دەدات تاسەیەكی‬ ‫نایاســایی زۆر لە ڕانیــە هەیە و‬ ‫دان بەوەدا دەنێــت بێ پالنی بە‬ ‫شــەقامەكانەوە دیارە‪ .‬ئەو دەڵێت‬ ‫خەڵك لەبەر سەالمەتی گیانیان ئەو‬ ‫بەربەستانەیان دروست كردوون‪،‬‬ ‫كاتێــك بەدیلی ئەو تاســانەش‬ ‫نەبێت‪ ،‬ناتوانــن لێپێچینەوەیان‬ ‫لەگەڵدا بكەن‪.‬‬ ‫سەركێشــی و تیژڕۆیی شۆفێران‬ ‫هۆكار بووە بۆ ئەوەی هاوواڵتییان‬ ‫هانا بۆ دروســتكردنی تاسە بەرن‪.‬‬ ‫هیوا قەرەنــی نموونەی گەڕەكی‬ ‫بنار دێنێتەوە كە پــار قیر كراوە‪،‬‬ ‫كەچــی لــە مــاوەی ‪ 4‬مانگدا‪،‬‬ ‫چەندیــن رووداوی هاتوچۆ تۆمار‬ ‫كراوە‪.‬‬ ‫ئەگەرچــی هــەوڵ هەیــە بــۆ‬ ‫هەڵگرتنی تاســە نایاساییەكانی‬ ‫ڕانیــە‪ ،‬بــەاڵم ئــەو هەواڵنــە‬ ‫تاســەكانیان كەم نەكردووەتەوە‪،‬‬ ‫جگە لــەوەی هاوواڵتی دەتوانێت‬ ‫بــە بیانــووی جۆراوجــۆرەوە‬ ‫شــارەوانی و بەڕێوەبەرایەتیــی‬ ‫هاتوچۆی ڕاپەڕین ڕازی بكەن تا‬ ‫ڕەزامەندی بۆ دروستكردنی تاسە‬ ‫لە كۆاڵنەكەیان پیشان بدات‪.‬‬

‫فوئاد عەلی گوتەبێژی وەزارەتی خوێندنی بااڵ‪ :‬سندووقی وەزارەتی خوێندنی بااڵ بەتاڵە‬

‫ئابووری‬

‫بەشێك لە قوتابییەكان پارە قەرز دەكەن تا خۆیان بگەیەننە دەرەوە و ناویان بچێتە نێو‬ ‫لیستی ئەو قوتابییانەی حكوومەت بە ناچاری پارەیان بۆ دابین دەكات‬

‫وشە‪ /‬هەولێر‪ .‬چواس خالید‬ ‫تەنگژەی دارایی هەرێمی كوردستان بەرۆكی قوتابییانی تواناسازیشی‬ ‫گرتەوە‪ ،‬ئێستە كە دەرگەكانی زانكۆ بەڕوویان دەكرێنەوە‪ ،‬قوتابییان‬ ‫ناچارن بــۆ وەرگرتنی قەرز لــە دەرگەی ئەم و ئــەو بدەن‪ ،‬چونكە‬ ‫هەندێكیان بەهۆی بێ پارەیی لەالیەن زانكۆوە هەڕەشەی دەركردنیان‬ ‫لەســەرە‪ .‬وەزارەتەكانی خوێندنی بــااڵ و پالندانانیش لە چاوەڕوانی‬ ‫بودجە بەوالوە هیچ چارەیەكیان پێ نییە‪.‬‬ ‫ڕۆژانە لە وەزارەتی خوێندنی بااڵ‬ ‫كۆمەڵێك لەو قوتابییانە دەبینرێن‬ ‫كە لە بەشــی تواناســازی ناویان‬ ‫هاتووەتــەوە و چاوەڕوانن پارەی‬ ‫خوێندیان پــێ بدرێت‪ .‬هەندێك‬ ‫لەو قوتابییانە ســاڵی دووەمیانە‬ ‫و ناتوانــن بــە گیرفانــی بەتاڵ‬ ‫بگەڕێنەوە زانكۆكانیان‪ .‬هەندێك لە‬ ‫قوتابییەكان كۆرسی زمانیان تەواو‬ ‫كــردووە و لە دووڕێیانی چوون و‬

‫نەچوون بۆ زانكۆ لە چاوەڕوانیدان‪.‬‬ ‫بەشــدار ئەیــوب لــە وەزارەتی‬ ‫پالندانــان فەرمانبــەرە و بــۆ‬ ‫تەواوكردنی ماستەر لە بەریتانیا‪،‬‬ ‫دووســاڵ لەمەوبــەر نــاوی لە‬ ‫وەجبــەی دووەمی تواناســازی‬ ‫گەڕاوەتــەوە‪ .‬ئەو كــە دەبوو پار‬ ‫گەشــتەكەی بــكات‪ ،‬بەهــۆی‬ ‫دەرنەچوونی لە كۆرســی زمانی‬ ‫ئینگلیــزی هاوڕێكانی بەجێیان‬

‫هێشت‪ .‬ئێســتە بەشدار كۆرسی‬ ‫زمانــی بەســەركەوتوویی تەواو‬ ‫كردووە و لە زانكۆیەكی بەریتانیا‬ ‫وەرگیراوە‪ .‬ئەو دەبێت لە زانكۆی‬ ‫ئامــادە بێــت‪ ،‬كەچی ئێســتە‬ ‫حكوومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫بێ پارەیە و هەروەكو خۆی دەڵێ‬ ‫ناوی لە لیستی وەرگرتنی پارەدا‬ ‫نییە و پێیــان گوتــووە نازانین‬ ‫كەی پارە دێت‪ .‬بەشدار بۆ ئەوەی‬ ‫خوێندنی ئەمســاڵی نەفەوتێت‪،‬‬ ‫بەبێ ئــەوەی چاوەڕێی وەاڵمی‬ ‫وەزارەت بكات‪ 6 ،‬هەزار دۆالر لە‬ ‫كەسوكاری قەرز دەكات‪.‬‬ ‫قوتابی عەبدولســەمەد محەمەد‬ ‫هەروەكــو بەشــدار ئامــادەی‬ ‫ســەفەركردنە و دەڵێــت “داوام‬

‫پێشكەشــی بەشــی دارایــی‬ ‫تواناســازی بۆ وەرگرتنــی پارە‬ ‫كردووە‪ ،‬بــەاڵم پێمــان دەڵێن‬ ‫چــاوەڕێ بكــەن تــا وەاڵمتان‬ ‫دەدەینەوە”‪ .‬عەبدولسەمەدیش لە‬ ‫خەمی خوێندنەكەی بڕێك پارەی‬ ‫قەرز كردووە و بەتەمای خوا دەڕوا‪.‬‬ ‫هەڕەشەی دەركردن لە زانكۆ‬ ‫چەند هاوڕێیەكی بەشدار ئەیووب‬ ‫لەبــەر دواكەوتنی پــارەی زانكۆ‬ ‫لــە دەرەوەی واڵت هەڕەشــەی‬ ‫دەركردنیــان لێ كــراوە‪ .‬دكتۆر‬ ‫عەبدوڕەزاق محەمەد بەڕێوەبەری‬ ‫گشــتی پەرەپێدانــی مرۆیی لە‬ ‫وەزارەتــی پالندانان بۆ “وشــە”‬ ‫روونی كردەوە كــە ئەولەویەت‬

‫دەدەنە ئەو قوتابییانەی ئێســتە‬ ‫لــە دەرەوەن و داوای قیســتی‬ ‫دووەمیان لێ كراوە؛ بە بەراورد بەو‬ ‫قوتابییانەیهێشتانەڕۆیشتوونەتە‬ ‫دەرەوە‪ .‬عەبــدوڕەزاق محەمــەد‬ ‫دەڵێت “ئێستە ملیۆنێك دۆالرمان‬ ‫لە بەردەســتە و بەپێــی گرنگی‬ ‫كەیســی قوتابییــان خەرجــی‬ ‫دەكەیــن”‪ .‬ئــەو گوتــی دوای‬ ‫ئەو پارەیــە داوای پــارەی تر لە‬ ‫ئەنجوومەنی وەزیران دەكەن‪.‬‬ ‫حكوومەت لە تەنگژەدایە‬ ‫فوئاد عەلــی گوتەبێژی وەزارەتی‬ ‫خوێندنــی بــااڵ نایشــارێتەوە‬ ‫ســندووقی وەزارەتی خوێندنی‬ ‫بااڵ بەتاڵە و هەركاتێك پارەیان بۆ‬ ‫هات‪ ،‬بۆ قوتابییانی خەرج دەكەن‪.‬‬

‫فوئــاد عەلی ئەوەی خســتەڕوو‬ ‫كە وەزارەتــی خوێندنی بااڵ زۆر‬ ‫بەجدی داوای لــە ئەنجوومەنی‬ ‫وەزیــران و وەزارەتــی دارایــی‬ ‫كــردووە بۆ دابینكردنــی پارەی‬ ‫تواناسازی‪ .‬ئەو دەڵێت “حكومەت‬ ‫لە تەنگژەدایە”‪.‬‬ ‫سەبارەت بە پارەی ئەو قوتابییانەی‬ ‫هێشــتا گەشــتیان نەكردووە‪،‬‬ ‫فوئاد عەلــی دەستەوەســتانی‬ ‫وەزارەتەكەیــان دەخاتــەڕوو و‬ ‫دەڵیت “ئێستە ناردنیان ڕاگیراوە”‪.‬‬ ‫ئــەو بەپێویســتی دەزانێــت‬ ‫قوتابییــەكان چاوەڕێی لیژنەی‬ ‫بااڵی تواناسازی بكەن ئاخۆ چۆن‬ ‫پارەیان بۆ دابین دەكات‪.‬‬ ‫ژمارەی ئەو قوتابییانەی لە بەشی‬ ‫تواناســازی وەرگیراون ‪ 4‬هەزار‬ ‫و ‪ 400‬قوتابییــە‪ .‬لــەو ژمارەیــە‬ ‫نزیكەی هــەزار قوتابی چوونیان‬ ‫بۆ دەرەوەی واڵت بە هەڵواسراوی‬ ‫ماوەتەوە‪.‬‬ ‫حیلەی شەرعی‬

‫لیژنــەی بــااڵی تواناســازی لە‬ ‫هەوڵی دابینكردنــی پارەدایە بۆ‬ ‫ئەو قوتابییانەی لە دەرەوەن و پێ‬ ‫دەچێت بەهۆی تەنگژەی دارایی‬ ‫جارێ نەتوانێت هیچ شتێك بۆ ئەم‬ ‫هەزار قوتابییە بكات‪ .‬لە بەرامبەردا‬ ‫بەشێك لە قوتابییەكان پارە قەرز‬ ‫دەكەن تا خۆیان بگەیەننە دەرەوە‬ ‫و ناویان بچێتە نێو لیســتی ئەو‬ ‫قوتابییانەی حكوومەت بە ناچاری‬ ‫پارەیان بۆ دابین دەكات‪.‬‬ ‫قوتابییان هەروەك بەشدار ئەیووب‬ ‫و عەبدولســەمەد بە پشتبەستن‬ ‫بەو بەڵێنەی بەشــی تواناسازی‬ ‫لە وەزارەتی خوێندنی بااڵ پێیان‬ ‫دراوە كــە گوایــە پارەكانیــان‬ ‫نافەوتێــت گەشــت دەكــەن و‬ ‫چاوەڕێن بریكارەكەیان بەزووترین‬ ‫كات پارەكەیــان وەربگرێــت و‬ ‫بیداتەوە خاوەن قەرزەكان‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەگــەر پــارە نــەگات و خاوەن‬ ‫قەرزیــش داوای قــەرز بــكات‪،‬‬ ‫دەبێت چارەنووسی ئەو قوتابییانە‬ ‫چی بەسەر بێت‪.‬‬

‫پاشخان‪:‬‬

‫حكوومەتی هەرێمی كوردستان سااڵنە ‪ 100‬ملیۆن دۆالری بۆ ئەو پڕۆژەیە تەرخان كردووە‪.‬‬ ‫ئەو پڕۆژەیە لەالیــەن وەزارەتی خوێندنی بااڵ و وەزارەتی پالندانان جێبەجێ دەكرێت كە كاندیدانی‬ ‫وەزارەتی پالندانان هەزار و ‪ 472‬كەســە لە پڕۆژەی تواناسازی و نزیكەی ‪ 3‬هەزار قوتابیش بەر وەزارەتی‬ ‫خوێندن بااڵ كەوتووە‪.‬‬ ‫ئــەو قوتابییانەی بۆ خوێندن چوونەتە دەرەوە‪ ،‬بەســەر ‪ 400‬زانكــۆ و ‪ 21‬واڵت دابەش بوونە و ‪700‬‬ ‫قوتابییان بە سەركەوتوویی گەڕاونەتەوە‪.‬‬

‫رێوشوێنی توندتر بەرامبەر كۆمپانیاكان دەگيرێتە بەر‬

‫لە هەرێمی كوردستان ‪ 59‬كۆمپانیا خراونەتە ناو لیستی رەشەوە‬ ‫وشە‪ /‬هەولێر‪ .‬سلێمان تاشان‬ ‫تا ئێســتە ‪ 59‬كۆمپانیای هەرێمی كوردســتان خراونەتە ناو لیستی‬ ‫رەشەوە‪ .‬ئەم كۆمپانیایانە لە جێبەجێكردنی گرێبەست و پڕۆژەكانی‬ ‫حكوومەت ســەرپێچییان كردووە‪ .‬وەزارەتی پالندانان یاســایەكی‬ ‫نوێــی گەالڵە كردووە كە بەمەبەســتی پەســندكردنی‪ ،‬بەم زووانە‬ ‫دەدرێتە ئەنجومەنی وەزیران و بە گوێرەی یاساكەش بەرپرسیاریەتی‬ ‫زیاتر دەكەوێتە سەرشــانی كۆمپانیاكان بۆ ئەوەی كارەكانیان باشتر‬ ‫راپەڕێنن‪.‬‬ ‫لە هەرێمی كوردســتان نزیكەی‬ ‫‪ 21‬هەزار كۆمپانیا تۆمار كراون كە‬ ‫دوو هەزار و ‪ 164‬لەم كۆمپانیایانە‬ ‫بە كۆمپانیای پۆلێنكراو ناسراون‪،‬‬ ‫لەوانەش دوو هەزار و ‪ 22‬كۆمپانیا‬ ‫لە كەرتــی بیناســازی و ‪142‬ی‬ ‫تریشــیان لــە كەرتــی كارەبا و‬ ‫میكانیك كار دەكەن‪.‬‬ ‫هــەر كۆمپانیایەكــی تۆماركراو‬ ‫مــەرج نییە پۆلێنیــش كرابێت‪،‬‬ ‫چونكە كۆمپانیــا پۆلێنكراوەكان‬ ‫قەبارەیان گەورەترە و بەمەبەستی‬ ‫وەرگرتنــی پــڕۆژە و بەگوێرەی‬ ‫كۆمەڵێك رێوشــوێنی یاســایی‬ ‫تۆمار دەكرێن و بەرپرســیاریەتی‬ ‫یاساییشــیان دەخرێتە سەرشان‬ ‫و ئەگەر ســەرپێچی بكەن‪ ،‬ئەوا‬ ‫دەخرێنە ناو لیستی رەشەوە‪.‬‬ ‫پێویستیی چاودێری چڕ‬ ‫كۆمپانیا پۆلێنكراوەكان بەگوێرەی‬ ‫یاســای ژمارە یەكی ساڵی ‪2007‬‬ ‫كار دەكــەن‪ .‬یاســاكە ‪ 7‬ســاڵ‬ ‫لەمەوبەر نووســراوە و تێپەڕینی‬

‫ئەو زەمەنەش ئــەوە دەخوازێت‬ ‫رێوشوێنی نوێتر بۆ چاودێریكردنی‬ ‫كۆمپانیاكان بگیرێتە بەر‪ .‬جگەلەمە‬ ‫ئەزمونی رابردوو دەریخســتووە‬ ‫كە كۆمپانیاكان پێویستییان بەوە‬ ‫هەیە باشتر چاودێری بكرێن‪.‬‬ ‫نیوەچڵ بەجێهێشتنی پڕۆژەكان‪،‬‬ ‫گەندەڵی لــە ئەنجامدانی پڕۆژە‪،‬‬ ‫پاشــگەزبوونەوە لــە بەڵێنەكانی‬ ‫گرێبەســت بەشــێكن لــەو‬ ‫سەرپێچییانەی هەندێك كۆمپانیا‬ ‫و بەڵێندەرەكان ئەنجامی دەدەن‪.‬‬ ‫بەگوێــرەی ئــەو زانیارییانــەی‬ ‫دەست “وشــە” كەوتووە‪ ،‬سااڵنە‬ ‫بەشــێوەیەكی مامناوەنــدی ‪7‬‬ ‫كۆمپانیــا خراونەتە ناو لیســتی‬ ‫رەشــەوە‪ ،‬بــەاڵم قەبــارەی‬ ‫سەرپێجییەكان ئەوەندە زۆر بووە‬ ‫كە دەبــوو ژمارەیەكــی زیاتری‬ ‫كۆمپانیــا خۆیان لە ناو لیســتی‬ ‫رەشدا ببینیایە‪.‬‬ ‫ئەیــووب گەاڵڵــی بەڕێوەبەری‬ ‫گشــتیی دیوانــی وەزارەتــی‬ ‫پالندانانــی حكوومەتی هەرێمی‬

‫كوردستان بۆ هەفتەنامەی “وشە”‬ ‫روونی كــردەوە‪ ،‬بەگشــتی ‪59‬‬ ‫كۆمپانیا لەالیەن وەزارەتەكەیانەوە‬ ‫خراونەتە ناو لیستی رەشەوە‪.‬‬ ‫زۆرترین سزا دوو ساڵە‬ ‫زۆرتریــن ماوەی هێشــتنەوەی‬ ‫كۆمپانیایەك لەناو لیستی رەشدا‬ ‫دوو ساڵە و دوای تێپەڕینی ماوەكە‬ ‫لەسەر داوای كۆمپانیاكە‪ ،‬دووبارە‬ ‫لــە لیســتەكە دەردەهێنرێت و‬ ‫دەتوانێت درێژە بە كارەكانی بدات‪.‬‬ ‫بەرپرسەكەی وەزارەتی پالندانان‬ ‫دەڵێــت‪ ،‬دوای ئــەوەی كۆمپانیا‬ ‫لە لیســتی رەش دەردەهێنرێت‪،‬‬ ‫دیسان ســزایەكی تری بەسەردا‬ ‫دەسەپێنرێت بۆ ئەوەی هەڵەكانی‬ ‫رابــردوو دووبارە نەكاتــەوە‪ .‬ئەو‬ ‫ســزایەش بریتییە لە دابەزاندنی‬ ‫پلەیەك لە كوالێتی كۆمپانیاكە‪.‬‬ ‫ئەگــەر كۆمپانیایــەك دووبــارە‬ ‫بخرێتە ناو لیســتی رەشەوە‪ ،‬ئەوا‬ ‫بەیەكجاری مافی پێدانی پڕۆژەی‬ ‫لێدەستێندرێتەوە‬ ‫نــاوی‬ ‫و‬

‫بەگوێرەی یاســا نوێیەكە‪ ،‬بەرپرســیاریەتی زیاتر‬ ‫دەكەوێتە سەرشانی كۆمپانیاكان بۆ ئەوەی كارەكانیان‬ ‫باشتر راپەڕێنن‬ ‫كۆمپانیاكەش دەسڕدرێتەوە‪.‬‬ ‫لەو ‪ 59‬كۆمپانیایــەی خراونەتە‬ ‫نــاو لیســتی رەشــەوە‪12 ،‬‬ ‫كۆمپانیــا هێنراونەتــە دەرەوە و‬ ‫كۆمپانیایەكیــش بــۆ دوو جــار‬ ‫خراوەتە ناو لیســتی رەشــەوە‪.‬‬ ‫ئێســتە ‪ 47‬كۆمپانیای هەرێمی‬ ‫كوردستان لە نێو لیستی رەشدان‪.‬‬ ‫زۆرترین كۆمپانیا لە ساڵی ‪2010‬‬ ‫خراونەتە ناو لیســتی رەشــەوە‬ ‫كە ژمارەیــان ‪ 10‬كۆمپانیایە و لە‬ ‫ساڵی ‪2009‬ش كەمترین كۆمپانیا‬ ‫خراونەتە ناو لیســتی رەشەوە كە‬

‫ژمارەیان ‪ 4‬كۆمپانیایە‪.‬‬ ‫ســەرەڕای ئــەو لێپێچینەوانە‪،‬‬ ‫زۆربــەی ئــەو كۆمپانیایانــەی‬ ‫پڕۆژەكانی حكوومەت جێبەجێ‬ ‫دەكــەن‪ ،‬گلەیــی و رەخنــەی‬ ‫كەمكارییان لەســەرە‪ ،‬لە كاتێكدا‬ ‫سااڵنە بەشێوەیەكی مامناوەندی‬ ‫تەنیــا ‪ 7‬كۆمپانیــا خراونەتە ناو‬ ‫لیستی رەشەوە‪.‬‬ ‫یاسایەكی نوێ‬ ‫وەزارەتــی پالندانان بــۆ ئەوەی‬ ‫ســەرپێچییەكان‬ ‫رێگــەی‬

‫ئەیووب گەاڵڵی بەڕێوەبەری گشتیی دیوانی وەزارەتی پالندانان‪:‬‬

‫دوای ئەوەی كۆمپانیا لە لیستی رەش دەردەهێنرێت‪،‬‬ ‫دیسان سزایەكی تری بەسەردا دەسەپێنرێت بۆ‬ ‫ئەوەی هەڵەكانی رابردوو دووبارە نەكاتەوە‪.‬‬

‫كــەم بكاتــەوە و كۆمپانیــاكان‬ ‫بەشــێوەیەكی ســەردەمیانەتر‬ ‫بەرپرســیاریەتی پڕۆژەكانیان پێ‬ ‫بســپێردرێت‪ ،‬یاســایەكی نوێی‬ ‫داڕشتووە كە بەم زووانە دەدرێتە‬ ‫ئەنجوومەنی وەزیــران بۆ ئەوەی‬ ‫پەسند بكرێت‪ .‬یاسای پێشتر كە‬ ‫‪ 28‬مادەی لەخۆ دەگرت‪ ،‬ســاڵی‬ ‫‪ 2007‬نووسرابوو‪.‬‬ ‫كۆمپانیا پۆلێنكراوەكان لە كەرتی‬ ‫بیناســازی بە ‪ 10‬پلە و لە كەرتی‬ ‫میكانیك و كارەبا بە ‪ 5‬پلە دابەش‬ ‫دەبن و بڕی سەرمایەی كۆمپانیا‪،‬‬ ‫كوالێتی كار‪ ،‬ئەزموونی كۆمپانیا و‬ ‫كۆمەڵێك تایبەتمەندی تر هۆكارە‬ ‫بــۆ ئــەوەی پلەیەكی باشــتر بە‬ ‫كۆمپانیایەك بدرێت‪.‬‬ ‫ســەرۆ دزەیــی ســەرۆكی لقی‬ ‫هەولێــری یەكێتیی بەڵێندەرانی‬ ‫كوردســتان پێی وایە‪ ،‬پێویستە‬ ‫رێوشــوێنی توند بەرانبــەر ئەو‬

‫كۆمپانیایانــە بگیرێتــە بــەر كە‬ ‫كارەكانیان بە باشی ئەنجام نادەن‪.‬‬ ‫یاساكان لە سوودی حكوومەتدان‬ ‫ئــەو دووپاتــی كــردەوە كــە‬ ‫مەرجەكانــی بەڵێندەرایەتیــی‬ ‫پێشتریش ئەوەندەی لە سوودی‬ ‫حكوومەتدا بوون‪ ،‬لە بەرژەوەندی‬ ‫كۆمپانیاكاندا نەبوون تا پێویست‬ ‫بەوە بكات گۆڕانكارییان بەسەردا‬ ‫بهێنرێت‪.‬‬ ‫ســەرۆ دزەیی بەباشــی دەزانێت‬ ‫بابەتی پۆلێنكــردن هەڵبگیرێت‬ ‫و هاوشــێوەی واڵتانــی تــر‬ ‫بەگوێرەی كوالێتی كار بكرێت و‬ ‫كۆمەڵێك كۆمپانیا كە لە بوارێكدا‬ ‫پســپۆڕییان هەیــە بــۆ پێدانی‬ ‫تەنــدەر‪ ،‬كێبەركێیان پێ بكرێت‬ ‫و كاتی هــەر كەموكورتییەكیش‬ ‫لێپێچینەوەیان لێ بكرێت‪.‬‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫تەنگژەی دارایی؛ لەمپەری بەردەم قوتابییانی تواناسازی‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫زۆرترین ماوەی هێشتنەوەی كۆمپانیایەك لەناو لیستی رەشدا دوو ساڵە‬

‫‪13‬‬

‫نەوت‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫‪14‬‬

‫ئامادەكار‪ :‬رێبین فەتاح‬

‫دڵشاد پیرۆت ئەندامی ئەنجوومەنی پارێزگەی كەركووك و سەرۆكی لیژنەی پڕۆژەكانی‬ ‫شارەكە دەڵێت‪ :‬لە ســاڵی ‪ 2003‬و ‪ 2004‬هیچ بودجەیەك لە حكوومەتی عێراقەوە بۆ‬ ‫كەركــووك دانەنراوە‪ ،‬جگە لەوەی لەالیەن هێزەكانــی هاوپەیمانانەوە هەندێك پڕۆژە‬ ‫كراون و لە كۆتایی ســاڵی ‪ 2004‬لەالیــەن ‪cpa‬ی هێزەكانی هاوپەیمانانەوە بڕی ‪20‬‬ ‫ملیار دینار بۆ شارەكە تەرخان كرا و چەند پڕۆژەیەكی بچووكی پێ جێبەجێ كرا‪.‬‬

‫پیرۆت دەڵێت‪“ ،‬ســاڵی ‪ 2005‬بەرهەم ساڵح هاتە شــاری كەركووك و بەڵێنی دا بڕی‬ ‫‪ 100‬ملیۆن دۆالر بۆ كەركووك خەرج بكات‪ ،‬بەاڵم ‪ 25‬ملیۆن دۆالرمان پێ گەیشــت‬ ‫و ‪ 81‬پڕۆژەمان پێ جێبەجێ كرد‪ ،‬لەگەڵ هاتنی جەعفەری بۆ ســەر حوكم داوای ‪75‬‬ ‫ملیۆنەكەمان كرد‪ ،‬بەاڵم ئەو پارەیەیان هەر پێ نەداین تا لە ساڵی ‪ 2006‬دا‪ 28 ،‬ملیۆن‬ ‫دۆالری تر وەك قۆناغی دووەم رەوانەی كەركووك كرا”‪.‬‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫پەرلەمانی عێراق دەسەاڵتی چارەسەری كێشەی نەوتی‬ ‫لە نێوان هەولێر و بەغدا نییە‬ ‫وشە‪ /‬هەولێر‪ .‬رێبین‬ ‫خولێكی نوێی پەرلەمان و حكوومەتێكی نوێ لە عێراق پێك دێت‪،‬‬ ‫كوردەكان بەشداری لەو حكوومەتە نوێیەدا دەكەن‪ ،‬بەبێ ئەوەی‬ ‫متمانەیەكیان پێــی هەبێت‪ ،‬لەبەرئەوە مۆڵەتێكی دیاریكراوی بۆ‬ ‫دادەنێن‪ ،‬دۆســیەی نەوت یەكێك لە ناكۆكییە گەورەكانی نێوان‬ ‫هەولێر و بەغدایە‪ ،‬كە بەدرێژایی ‪ 9‬ســاڵی دوای نووســینەوەی‬ ‫دەســتوور‪ ،‬پەرلەمانــی عێــراق نەیتوانی چارەســەری بكات‪،‬‬ ‫پەرلەمانتارانی كورد لە خولی نوێی پەرلەماندا لەو باوەڕەدان‪ ،‬ئەو‬ ‫خولەی پەرلەمانیش ناتوانێت كێشەكە تێپەڕ بكات‪ ،‬تا لە دەرەوەی‬ ‫پەرلەمان رێككەوتنی سیاسی لەسەر نەكرێت‪.‬‬ ‫پاش دوو ساڵ لە رووخانی رژێمی‬ ‫بەعس بە سەركردایەتیی سەدام‬ ‫حوسێن لە عێراقدا‪ ،‬پێكهاتەكانی‬ ‫عێــراق بە كــورد و عــەرەب و‬ ‫كەمینەكانی ئاینی و نەتەوەییەوە‬ ‫دەســتوورێكی هەمیشەییان بە‬ ‫ئومێدی دامەزراندنی دەوڵەتێكی‬ ‫نوێ بۆ عێراق داڕشت‪ .‬كوردەكان‬ ‫بە گــەرم و گوڕییەكــی زۆرەوە‬ ‫تواناكانی خۆیان لە دامەزراندنی‬ ‫ئــەو دەوڵەتە تێكشــكاوەدا چڕ‬ ‫كردەوە‪ ،‬بەاڵم دوای چەند ساڵێك‬ ‫دەركەوت “عێراقێكی نوێ” وا بە‬ ‫ئاسانی لە دایك نابێت‪.‬‬ ‫لــە مــاوەی ‪ 9‬ســاڵی دوای‬ ‫نووسینەوەی دەستووری دەوڵەتە‬ ‫نوێیەكە‪ ،‬دۆســیەی نــەوت بە‬ ‫بەردەوامی كێشــەیەكی گەورە‬ ‫بووە لە نێوان هەردوو حكوومەتی‬ ‫هەولێــر و بەغــدا‪ ،‬لــە كاتێكدا‬ ‫دەســەاڵتدارانی هەرێم هەوڵیان‬ ‫دەدا پێدراوە دەستوورییەكانیان‬ ‫لــە دۆســیەی نــەوت و گازدا‬ ‫كردەنی بكەنەوە‪ ،‬دەسەاڵتدارانی‬ ‫بەغدا بە هەر شێوەیەك هەوڵیان‬ ‫دەدا دەســەاڵتەكانی هەولێــر‬ ‫وشە‪/‬‬ ‫كەركووك‪ -‬هەژار رەشید‬ ‫ئەنجوومەنــی پارێزگەی‬ ‫كەركــووك لەگــەڵ‬ ‫لیژنەكانــی پەرلەمانــی‬ ‫عێــراق لــە پێوەندیدایە‬ ‫بــۆ وەرگرتنی پشــكی‬ ‫پارێزگەكــە لــە داهاتی‬ ‫پتــرۆدۆالردا‪ ،‬لە كاتێكدا‬ ‫ئەندامێكــی لیژنــەی‬ ‫پڕۆژەكان لــە پەرلەمانی‬ ‫عێراق دەڵێت‪“ ،‬تا ئێستە‬ ‫هیچ شــتێكی فەرمی لە‬ ‫پەرلەمــان نییــە بۆ هەر‬ ‫بەرمیلێكی نەوت ‪ 5‬دۆالر‬ ‫دابنرێت”‪.‬‬ ‫بەگوێــرەی دڵشــاد پیــرۆت‬ ‫ئەندامی ئەنجوومەنی پارێزگەی‬ ‫كەركووك و ســەرۆكی لیژنەی‬ ‫پڕۆژەكانی شــارەكە‪ ،‬لە ساڵی‬ ‫‪ 2003‬و ‪ 2004‬هیچ بودجەیەك‬ ‫لــە حكوومەتی عێراقــەوە بۆ‬ ‫كەركــووك دانەنــراوە‪ ،‬جگە‬ ‫لــەوەی لەالیــەن هێزەكانی‬ ‫هاوپەیمانانەوە هەندێك پڕۆژە‬ ‫كراون و لە كۆتایی ساڵی ‪2004‬‬ ‫لەالیــەن ‪cpa‬ی هێزەكانــی‬ ‫هاوپەیمانانــەوە بڕی ‪ 20‬ملیار‬ ‫دینار بۆ شارەكە تەرخان كرا و‬ ‫چەند پڕۆژەیەكی بچووكی پێ‬ ‫جێبەجێ كرا‪.‬‬ ‫پیرۆت دەڵێت‪“ ،‬ســاڵی ‪2005‬‬

‫سنووردار بكەن‪.‬‬ ‫وەك هێرش عومــەری توێژەری‬ ‫بــواری نــەوت‪ ،‬كــوردەكان‬ ‫چاوەڕوانن پێكهێنانی حكوومەتی‬ ‫نوێی عێراق كۆتایی بە كێشەكانی‬ ‫نێوان هەولێــر و بەغدا بهێنێت‪،‬‬ ‫“لەوانەیە هەوڵ بدەن كێشەكان‬ ‫لەســەر بنەمایەكی دەستووری‬ ‫و یاســایی چارەســەر بكرێــن‪،‬‬ ‫ئەوەش دووبارەكردنەوەی هەوڵە‬ ‫سەرنەگرتووەكانی سااڵنی ‪2007‬‬

‫و دواترە و چاوەڕوانی ئەنجامێكی‬ ‫نەرێنی لێ ناكرێت”‪.‬‬ ‫ئــەو توێــژەرەی بــواری نەوت‬ ‫بۆچوونــی وایــە‪ ،‬چارەســەری‬ ‫دەســتووری و یاسایی پێویستی‬ ‫بە هەبوونی دەسەاڵتێكی كارایی‬ ‫یاســادانانە‪ ،‬كە لە پاڵ دەركردنی‬ ‫یاســاكاندا‪ ،‬توانــای كردەنــی‬ ‫كردنــەوەی ناوەڕۆكەكەیانــی‬ ‫هەبێت‪ ،‬بــەاڵم وەك ئەو دەڵێت‪،‬‬ ‫“لە عێراق دەســەاڵتی یاسادانان‬ ‫نەك هەر كارا نییــە‪ ،‬بگرە زۆر لە‬ ‫خوار دەسەاڵتی جێبەجێكردن و‬ ‫دەسەاڵتی پارتەكانی سیاسییەوە‬ ‫دێت”‪.‬‬ ‫بۆچوونی ئەو توێژەرە‪ ،‬بەتەواوی‬ ‫لە بۆچوونی پەرلەمانتارانی كورد‬ ‫لە پەرلەمانی عێراق نزیكە‪ ،‬زۆرێك‬ ‫لەوان وا بیر دەكەنەوە چارەسەری‬ ‫دۆسیەی نەوت لە نێوان هەولێر و‬ ‫بەغدا‪ ،‬لە دەرەوەی پەرلەمانە نەك‬ ‫لەناو هۆڵی پەرلەماندا‪.‬‬

‫رێناس جانۆ پەرلەمانتاری كورد‬ ‫لــە پەرلەمانی عێــراق دەڵێت‪،‬‬ ‫“بەشێك لە دۆســیە یاساییەكان‬ ‫بە پرۆســە سیاسییەكانەوە گرێ‬ ‫دراون‪ ،‬لەناویشاندا پرسی نەوت‬ ‫و گاز بەتــەواوی گرێــدراوی‬ ‫پرسی سیاســییە و پێویستی بە‬ ‫چارەسەری سیاسی هەیە”‪.‬‬ ‫جانۆ بۆچوونی خۆی دەخاتە روو‪،‬‬ ‫“دۆسیەی نەوت و گاز پێویستی‬ ‫بە دانوستان و رێككەوتنی نێوان‬ ‫الیەنەكانی سیاســی هەیە پێش‬ ‫ئــەوەی لەناو هۆڵــی پەرلەماندا‬ ‫گفتوگۆی لەســەر بكرێت‪ ،‬بگرە‬ ‫دانوستان و رێككەوتنەكان دەبێت‬ ‫لە ژێر چاودێری و بە بەشــداری‬ ‫الیەنی نێودەوڵەتی بێت”‪.‬‬ ‫لە قســەی ئــەو پەرلەمانتارەدا‬ ‫دەردەكەوێــت‪ ،‬وێــڕای ئەوەی‬ ‫پەرلەمانــی عێراق دەســەاڵتی‬ ‫چارەسەركردنی كێشەكەی نییە‪،‬‬ ‫بگرە رێككەوتنی نێوان الیەنەكانی‬

‫سیاسیش ئەگەر لە ژێر چاودێری‬ ‫نێودەوڵەتــی نەبێت وەك الیەنی‬ ‫سێیەمی رێككەوتنەكان‪ ،‬دەشێت‬ ‫ئەنجامێكی ئەرێنی بەدەســتەوە‬ ‫نەدات‪.‬‬ ‫“ئاساییە كوردەكان متمانەیەكیان‬ ‫بە دەســەاڵتدارانی بەغدا نەبێت‪،‬‬ ‫ئەوان هەموو تواناكانی خۆیان لە‬ ‫بنیاتنانەوەی عێراقدا خەرج كرد‬ ‫و لەوســەرەوە بەغدا بە ئاشــكرا‬ ‫دەیەوێت كورد لە هاوكێشەكەدا‬ ‫بخاتــە دەرەوە”‪ ،‬توێژەرەكــەی‬ ‫بواری نەوت وای گوت‪.‬‬ ‫یەكێك لە مەرج و داخوازییەكانی‬ ‫كورد لە چوارچێوەی بەشــداری‬ ‫لــە حكوومەتی نوێــی عێراقدا‬ ‫چارەســەركردنی كێشــەی‬ ‫نــەوت و گازە لــە ماوەیەكــی‬ ‫دیاریكراودا‪ ،‬دەستنیشــانكردنی‬ ‫ماوەیەكــی دیاریكــراو‪ ،‬وێڕای‬ ‫ئــەوەی وەك پابەندكردنێكــی‬ ‫بەغدا خوێندنەوەی بۆ دەكرێت‪،‬‬

‫هــاوكات وەك فشــارێكیش‬ ‫لەســەر حكوومەتی نوێی عێراق‬ ‫دەردەكەوێــت‪ ،‬كــە لەوانەیــە‬ ‫لەحالەتــی پابەندنەبوونی بەغدا‪،‬‬ ‫هەولێر هەڵوێستی تر وەربگرێت‪.‬‬ ‫زانا رۆستایی یەكێك لە ئەندامانی‬ ‫شاندی دانوســتانكاری كورد بۆ‬ ‫پێكهێنانــی حكوومەتی عێراق‪،‬‬ ‫بۆ “وشــە”ی دووپــات كردەوە‪،‬‬ ‫دۆســیەی نەوت لە گفتوگۆكانی‬ ‫نێوان شــاندی دانوســتانكاری‬ ‫هەرێم و بەغدا یەكێك لە دۆسیە‬ ‫ســەرەكییەكان بــووە‪“ ،‬بەاڵم‬ ‫دانوســتانەكانی نێوان هەولێر و‬ ‫بەغــدا بەبێ گەیشــتن بە هیچ‬ ‫ئەنجامێك كۆتاییان پێ هات”‪.‬‬ ‫رۆســتایی كە هاوكات ئەندامی‬ ‫پەرلەمانــی عێراقــە لــەو خولە‬ ‫نوێیــەدا‪ ،‬دەڵێــت “ویســتی‬ ‫چارەسەری كێشــەی نەوت لە‬ ‫نێــوان هەولێر و بەغــدا هەیە‪،‬‬ ‫رێككەوتنەكە بەو شــێوەیە كە‬

‫كەركووك لە چاوەڕوانیی پترۆدۆالردا‬ ‫بەرهــەم ســاڵح هاتە شــاری‬ ‫كەركــووك و بەڵێنی دا بڕی ‪100‬‬ ‫ملیۆن دۆالر بۆ كەركووك خەرج‬ ‫بكات‪ ،‬بەاڵم ‪ 25‬ملیۆن دۆالرمان‬ ‫پێ گەیشــت و ‪ 81‬پڕۆژەمان پێ‬ ‫جێبەجێ كرد‪ ،‬لەگــەڵ هاتنی‬ ‫جەعفەری بۆ سەر حوكم داوای‬ ‫‪ 75‬ملیۆنەكەمــان كــرد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەو پارەیەیان هــەر پێ نەداین‬ ‫تا لە ســاڵی ‪ 2006‬دا‪ 28 ،‬ملیۆن‬ ‫دۆالری تــر وەك قۆناغی دووەم‬ ‫رەوانەی كەركووك كرا”‪.‬‬ ‫پارێزگەی كەركــووك بەردەوام‬ ‫بــە نــەوت دەناســرێتەوە‪،‬‬

‫بــەاڵم هیــچ كات بەشــە‬ ‫بودجەیەكی بۆ دابیــن نەكراوە‬ ‫لە ئاســت پێداویســتییەكانی‬ ‫دانیشتووانەكەی بێت و لە دوای‬ ‫‪2003‬شــەوە بۆ یەكەمین جار لە‬ ‫پڕۆژەكانی نەوتی ســنوورەكەی‬ ‫بەشــە پارەیەكی بۆ تەرخان كرا‪،‬‬ ‫ئەوەش لە ساڵی ‪2011‬دا‪ ،‬كاتێك‬ ‫ئەنجوومەنــی وەزیرانــی عێراق‬ ‫رەزامەندی لەسەر پێشنیازێكی‬ ‫پارێزگاری ئەوكاتــی كەركووك‬ ‫دا‪ ،‬بــەوەی لــە بەرامبــەر هەر‬ ‫بەرمیل نەوتێكی هەناردەكراوی‬ ‫شــارەكەدا‪ ،‬دۆالرێك بۆ شارەكە‬

‫دابین بكرێت‪.‬‬ ‫ســەرۆكی لیژنەی پڕۆژەكان لە‬ ‫كەركووك روونــی دەكاتەوە‪ ،‬لە‬ ‫ساڵی ‪ 2011‬تا ئەمڕۆ‪ ،‬كەركووك‬ ‫دوو بودجەی هەبووە‪ ،‬لەو ساڵەدا‬ ‫‪ 108‬ملیار بودجەی پەرەپێدانی‬ ‫هەرێمەكان و ‪ 351‬ملیار بودجەی‬ ‫پتــرۆدۆالر‪ ،‬لــە ســاڵی ‪2012‬‬ ‫یش ‪ 229‬ملیــار دینار بودجەی‬ ‫پەرەپێدانــی هەرێمەكان و ‪535‬‬ ‫ملیار دیناری پترۆدۆالر‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫ساڵی ‪2013‬دا ‪ 307‬ملیار دیناری‬ ‫هەرێمەكان و ‪ 223‬ملیار بودجەی‬ ‫پترۆدۆالری هەبووە‪.‬‬

‫لە سەرەتای ئەمســاڵ و لەسەر‬ ‫پێداگری ئیــدارەی شــارەكە‪،‬‬ ‫ئەنجوومەنــی وەزیرانــی عێراق‬ ‫رەزامەندی نیشــان دا لەســەر‬ ‫بەرزكردنــەوەی بودجــەی‬ ‫پترۆدۆالر‪ ،‬بەو شــێوەیەی كە بۆ‬ ‫هەر بەرمیلێكی نــەوت ‪ 5‬دۆالر‬ ‫تەرخان بكرێت و ئەوەش دەبوو‬ ‫لە پڕۆژە بودجەی ئەمساڵی عێراق‬ ‫جێگیــر بكرێت و بەو شــێوەیە‬ ‫بودجەی پارێزگەكــە دەبێت بە‬ ‫تریلۆنێك و ‪ 226‬ملیار دینار‪.‬‬ ‫هێشــتا دیــار نییــە كــە ئایا‬ ‫ئەنجوومەنــی وەزیــران لــە‬

‫گەاڵڵەكردنی پڕۆژەی بودجەی‬ ‫ئەمســاڵدا پارەی پتڕۆدۆالر بەرز‬ ‫دەكاتەوە یان نا‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫روون نییە ئایا پەرلەمانی عێراق‬ ‫رەزامەندی لەسەر ئەو بڕە دەدات‪،‬‬ ‫بەاڵم لە ئێســتەوە ئەنجوومەنی‬ ‫پارێزگەكە لەســەر ئەو بنەمایە‬ ‫پڕۆژەكانی گەاڵڵە كردووە‪.‬‬ ‫پیرۆت ئاشــكرای دەكات‪“ ،‬بڕی‬ ‫‪ 300‬ملیار دینارمان بۆ پڕۆژەكانی‬ ‫شــارۆچكە و شــارەدێیەكان و‬ ‫‪ 300‬ملیار دیناری تــر بۆ پڕۆژە‬ ‫بەردەوامــەكان‪ 124 ،‬ملیــار بۆ‬ ‫كڕینــی كارەبایــی كەركووك‪،‬‬

‫لە ماوەی مانگێكدا چارەســەری‬ ‫هەنــاردەی نەوتــی هەرێم و لە‬ ‫ماوەی ‪ 3‬مانگیشدا یاسای نەوت‬ ‫و گاز پەســەند بكرێت و پرسی‬ ‫دابەشــكردنی داهاتــی نــەوت‬ ‫یەكالیی بكرێتەوە”‪.‬‬ ‫ئــەو پەرلەمانتــارە كــوردە‪،‬‬ ‫گەیشبینییەك بە چارەسەركردنی‬ ‫كێشەكان دەخاتە روو‪“ ،‬وەزیری‬ ‫نوێی نەوتی عێراق بە دۆســتی‬ ‫كــورد دادەنرێــت و وەزیــری‬ ‫داراییــش كــوردە‪ ،‬جگەلەوەی‬ ‫ئەمەریكییەكان گرەنتی ئەوەیان‬ ‫بە كورد داوە هاوكاری تەواو دەبن‬ ‫لە چارەسەركردنی كێشەكەدا”‪.‬‬ ‫هەموو ئــەو خااڵنــەی جۆرێك‬ ‫لە گەشــبینی بــۆ رۆســتایی‬ ‫دروست كردووە‪ ،‬پێوەندییان بە‬ ‫رێككەوتنە سیاسییەكانەوە هەیە‬ ‫و لــە دەرەوەی دەســەاڵتەكانی‬ ‫پەرلەمانــی عێراقــدان‪ ،‬ئــەوە‬ ‫مانــای ئــەوە دەگەیەنێــت كە‬ ‫لــە عێراقدا هێشــتا دەوڵەتێكی‬ ‫دامەزراوەیی لە ئــارادا نییە‪ ،‬كە‬ ‫دەســەاڵتەكان جێگەی خۆیان‬ ‫تێدا گرت بێت‪ ،‬كێشەكە لەوێوە‬ ‫دەســت پێ دەكات‪ ،‬كە لەگەڵ‬ ‫هەر گۆڕانكارییەكی سیاســیدا‪،‬‬ ‫رێككەوتنە سیاسییەكان بەپێی‬ ‫گۆڕانــی پێگــەی جەمســەرە‬ ‫سیاســییەكان لە هاوكێشەكەدا‬ ‫بەالیەكــی تردا دەكــەون و لەو‬ ‫نێوەنــدەدا هیــچ گرەنتییەك لە‬ ‫ئارادا نییە كە ئایــا كوردەكان تا‬ ‫كوێ دەتوانن لەو هاوكێشــەیەدا‬ ‫سوودمەند بن‪.‬‬ ‫هەرچەند ئیــدارەی كەركووك‬ ‫داوای دوو تریلیــۆن و ‪700‬‬ ‫ملیــار دیناری كرد بــۆ پڕۆژە‬ ‫ســتراتیجییەكان‪ ،‬بــەاڵم لە‬ ‫ئەنجوومــەن ڕەزامەندیمــان‬ ‫لەســەر نەدا‪ ،‬چونكە بەو پارە‬ ‫زۆرە كەركــووك دەكەوێتــە‬ ‫ژێر قەرزەوە و ئێســتە كراوەتە‬ ‫ترلیۆنێك و ‪ 266‬ملیار بۆ پڕۆژە‬ ‫ستراتیجییەكان”‪.‬‬ ‫لەالیەكــی تــر ئەمیــرە‬ ‫عەبدولكەریم زەنگەنە ئەندامی‬ ‫پەرلەمانی عێــراق لە لیژنەی‬ ‫پڕۆژەكان بە “وشە”ی ڕاگەیاند‪،‬‬ ‫تــا ئەمــڕۆ هیــچ پڕۆژەیەك‬ ‫پێشكەشــی پەرلەمانی عێراق‬ ‫نەكراوە‪ ،‬سەبارەت بە ڕازیبوونی‬ ‫لەســەر بودجــەی واڵت بــۆ‬ ‫ســاڵی ‪ 2014‬و پــێ دەچێت‬ ‫ئەو پرۆســەیە بۆ دوای جەژنی‬ ‫قوربان بمێنێتەوە”‪.‬‬ ‫زەنگــە ئاشــكرای كــرد‪“ ،‬تا‬ ‫ئێستە هیچ شــتێكی فەرمی‬ ‫لە پەرلەمان لە ئــارادا نییە كە‬ ‫بۆ هــەر بەرمیلێكی نەوت لەو‬ ‫شــارانەی كە نەوتــی تێدایە‬ ‫بكرێتــە ‪ 5‬دۆالر‪ ،‬لەبەرئەوەی‬ ‫بودجە نەخراوەتە دەنگدانەوە‪،‬‬ ‫بۆیە ناتوانیــن بڵێین پەرلەمان‬ ‫ڕازی دەبێــت و ناشــتوانین‬ ‫بڵێین ڕازی نابێت‪ ،‬چونكە ئەوە‬ ‫پێویســتی بەدەنگــی زۆرینە‬ ‫هەیە”‪.‬‬

‫(‪ 2‬لە ‪)2‬‬

‫عومەر عەلی غەفور‬ ‫سمكۆ محەمەد‬

‫توركیا خەریكە بە ئۆتۆبانێكی تردا تێدەپەڕێت و ناترســێ‬ ‫لە بەرەكەی تر كە بەرەی شــیعەیە تا رووبەڕووی بێتەوە‪،‬‬ ‫ناردنی چەك بۆ داعش بە ئاشــكرا و سیناریۆی ئازادكردنی‬ ‫دیپلۆماتكارەكانی لە مووســڵ باشــترین ســەلمێنەرن‪،‬‬ ‫ســەرباری ئەو سەركێشییە نەك هەر بەشــداری بەرەیەك‬ ‫ناكات ئەمەریــكا پێشــنیازی كردووە لەگەڵ ســعودیە‪،‬‬ ‫قەتەر و میســر دژ بــە داعش‪ ،‬بگرە خــۆی جیتكردەوەی‬ ‫لــەو دەوڵەتانەی كە هاوكار بوون پێكــەوە‪ ،‬چونكە داعش‬ ‫مەترسییەكانی ئۆتۆبانەكەی پاك كردووەتەوە و بە وەكالەت‬ ‫شەڕی بۆ دەكات‪ ،‬بۆیە لە هەڕەشەی نێودەوڵەتی ناترسێت‪.‬‬ ‫توركیــا ئــەو دەوڵەتەیە كــە لەوەتەی جێگیر بــووە لەم‬ ‫ناوچەیە چاوی لە دراوســێ و واڵتەكانی پیشەسازیی بووە‬ ‫بۆ چارەسەری تەنگژە هەمیشەییەكانی ئابووری و سیاسی‪،‬‬ ‫سەدەی رابردوو ئەڵمانیا بەهۆی لەناوچوونی بەشێكی زۆر‬ ‫لە پیاوانی لە جەنگی جیهانی دووەم‪ ،‬هاوســەرگیرییەكی‬ ‫كۆمەاڵیەتیــی سیاســییان لەگەڵ پیاوانــی توركدا كرد‪،‬‬ ‫چونكە ئەڵمــان دووچــاری تەنگــژەی كۆمەاڵیەتی بوو‪،‬‬ ‫توركیا بۆیە ئەمــەی قبووڵ كرد تا ئــەو جێگەیەی خۆی‬ ‫قایم كــرد و لەوێوە نیازی وابوو خۆی بــكات بە ئەندام لە‬ ‫ئەوروپا‪ ،‬وەختێك هەســتی بەوە كرد بازاڕی سیاســەت و‬ ‫بەرژەوەندییەكانی لە رۆژهەاڵت گەرمترە‪ ،‬ئیتر دەستی بە‬ ‫گوتاری ئیســامییەوە گرت و كەڵكی لێ وەرگرت و پشتی‬ ‫لە رۆژئاوا كرد‪ ،‬ئێســتەیش كــە رووی لە داعش كردووە و‬ ‫هاوكارییان دەكات‪ ،‬بۆ ئەوەیە كەڵك لە ئیســامی سیاسی‬ ‫وەربگــرێ‪ ،‬چونكــە ئەلتەرناتیڤــی هێزە لــە ناوچەكە بۆ‬ ‫گۆڕینی جوگرافیای سیاسی و ئابووری‪ ،‬بەمەش توركیا بە‬ ‫ئۆتۆبانەكەی تــردا تێدەپەڕێ كە دەیەوێ بڵێ نە ئەمیانم و‬ ‫نە ئەویان‪.‬‬ ‫ئەو ئۆتۆبانەی ئێســتە توركیا پێیــدا تێدەپەڕێت‪ ،‬لە دوای‬ ‫ســەرهەڵدانی داعشــەوە كراوەتەوە‪ ،‬بۆیە ئــەم رێگەیەی‬ ‫هەڵبــژاردووە‪ ،‬چونكــە یەكێــك بووە لــەو واڵتانەی هەم‬ ‫مەترســی لە خۆی دوورخستەوە و هەم ئەوروپای لە خۆی‬ ‫رازی كردووە بە بۆنەی ئــەوەی تیرۆریزمی هەڵمژیوە وەك‬ ‫دەروازەیەك بۆ هەناردەكردنیان بۆ رۆژهەاڵتی ناوەڕاســت‪،‬‬ ‫ئیتر هــەم دژایەتی دوژمنەكانی پێ كردوون‪ ،‬هەم دوژمنە‬ ‫ناوخۆییەكەی ســڕ كردووە كە بەشــێكی لەناو پەرلەمانن‬ ‫و بەشــەكەی تری كوردن و بەشێكیشــی ئەو ئەرتەشــە‬ ‫ســەربازییەیە كە هەمیشە هەڕەشــە بووە بەسەر تەناهیی‬ ‫حزبەكەی ئەردۆگانەوە‪.‬‬ ‫ئــەو هاوپەیمانێتییەی توركیا لە ماوەی ‪ 7‬ســاڵی رابردوو‬ ‫لە رێگەی مامەڵــەی ئابووری و بەتایبــەت نەوت لەگەڵ‬ ‫كوردســتان كــردی و لە چەنــد روویەكــەوە كەڵكی لێ‬ ‫وەرگــرت‪ ،‬جۆرێك لــە تیژتێپەڕی بوو بــە ئۆتۆبانێكدا كە‬ ‫هەرچی تەنگژەی دارایی هەبوو بە هێمنی و بەبێ كێشــە‬ ‫چارەســەری كرد‪ ،‬هەروەها توانی لــە ناوچە كوردییەكان‬ ‫جارێكــی تر لە هەڵبژاردنەكانی ئــەم دواییەدا بە هاوكاری‬ ‫پارتی ســۆزی خەڵك بەالی خۆیدا بكێشــێت و مەترسی‬ ‫لە ســنوورەكانی توركیا نەهێڵێت‪ ،‬وەختێك كار گەیشــتە‬ ‫هەڵوێســتی سیاسی دژی هێزی تیرۆریســتی داعش‪ ،‬بە‬ ‫بیانووی ئەوەی دیپلۆماتكارەكانی بە بارمتە الی داعشن كە‬ ‫لە سەرەتای گرتنی مووســڵەوە گیران‪ ،‬بیانووی هەبوو كە‬ ‫ناتوانــێ هاوكاری كورد بكات یــان دژی داعش بێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫پرسی فرۆشــتنی نەوتیشــی راگرت لە رێگەی بەندەری‬ ‫جیهانەوە كە پێشتر ئیمزای لەسەر كرابوو‪.‬‬ ‫وەختێك چاودێــری توركیا دەكەین ئــەم هۆكارانە دەبنە‬ ‫بیانووی؟‪ ،‬یەكەم ئــەو جەماوەرەی ئەردۆگان و حزبەكەی‬ ‫هەیەتــی ســونەمەزەبی ئیســامین و بەرەیەكن لەگەڵ‬ ‫ســعوودیە و قەتەر‪ ،‬دووەم جەماوەرێكی زۆری توركمانی‬ ‫لە عێراق جێ هێشــتووە كە ســونەن و چاویان لە دەستی‬ ‫توركیایە چارەنووسیان دیاری بكات لە هاوكێشەی سیاسی‬ ‫عێراق كە گوایە داعش متمانەیان بۆ دەگێڕێتەوە‪ ،‬ســێیەم‬ ‫دەتوانێ لە رێگەی ئەو هاریكارییە ســەربازییەی بۆ داعش‬ ‫ناردوویەتی‪ ،‬كارێكی ئاساییە شــەرعیەتی سیاسیی هەیە‬ ‫وەك ئێــران چۆن هاتە كوردســتان لەالیــەك و هاوكاری‬ ‫حزبواڵ دەكات لە لبنان و حوسییەكان لە یەمەن و بەحرێن‬ ‫لەالیەكی تر‪ ،‬بۆیــە هاریكاری داعــش وەاڵمێك بوو دژی‬ ‫سووریا و ئێران كە جەمسەرێكی تری هێزی هەرێمایەتین‬ ‫لە ناوچەكە‪ ،‬بەمەیش توركیا تا ئێســتە بە ئۆتۆبانێكی تردا‬ ‫دەڕوات كە لە دوای سەرهەڵدانی داعشەوە دۆزییەوە‪.‬‬

‫كێشە لە خیالفەتدا نییە‪ ،‬لە‬ ‫سیاسەتدایە‬ ‫بە بڕوای بەندە داعش دەیتوانی‬ ‫لەو ناوچانەی لە عێراق دەستی‬ ‫بەســەردا گرتــوون بمایــە‪،‬‬ ‫تەنانــەت ئەگەر لــە جاڕدانی‬ ‫خیالفەتەكەیشــی پاشــگەز‬ ‫نەبوایەتــەوە‪ ،‬بــەو مەرجــەی‬ ‫هەنــدێ عەقاڵنی و ئینســانی‬ ‫سیاســەت و مامەڵــەی لەگەڵ‬ ‫دەوروبەرەكەی بكردایە‪.‬‬ ‫ئیســامیبوونی دەســەاڵت‬ ‫و رێژیمەكــەی داعــش هیچ‬ ‫ســەیر نییە و دەكرا كۆمەڵگەی‬ ‫نێودەوڵەتی و واڵتانی ناوچەكە و‬ ‫تەنانەت هەرێمی كوردستانیش‬ ‫وەك دیفاكتۆیــەك مامەڵــەی‬ ‫لەگەڵ بكەن‪ ،‬ئەگەر نییەتپاكیی‬ ‫خۆی پیشان بدایە‪ .‬وەك ئەوەی‬ ‫ســەركردایەتییەكی ناسراوی‬ ‫هەبووایــە كە بكرێ قســەیان‬ ‫لەگەڵ بكــرێ و هەڵوێســتی‬ ‫فەرمــی ئــەو رێكخراوەیــان‬ ‫رابگەیاندایە‪ ،‬تا هەر هەرزەكارێك‬ ‫نەیەت پەیجێك بەناوی داعشەوە‬ ‫بكاتەوە و هەواڵ و هەڵوێســت‬ ‫رابگەیەنێــت‪ .‬دەرگەی بەرووی‬ ‫رۆژنامەنووساندا بكردایەتەوە و‬ ‫رێزی بگرتنایــە (نەك بیانڕفێنێ‬ ‫و لە ملیــان بدا)‪ .‬رای بگەیاندایە‬ ‫ئــەوان دەیانــەوێ لەرێــی‬

‫پەیامەكەیانەوە خزمەت بكەن و‬ ‫بنیات بنێن نەك خەڵك بتۆقێنن‬ ‫و واڵت و دنیــا وێــران بكەن‪.‬‬ ‫كاتێ مووسڵ و سەاڵحەدینیان‬ ‫گرت‪ ،‬نوێنــەری كەمینەكانی‬ ‫ئاینییــان بانــگ بكردایــە و‬ ‫دڵنیایان بكردنایەتەوە كە كەس‬ ‫دەســتیان بۆ درێژ ناكات و سەر‬ ‫و ماڵ و ئاینیان پارێزراو دەبێت‬ ‫(نــەك پاكتــاو و دەربەدەریان‬ ‫بكــەن و پەرســتگەكانیان‬ ‫بتەقێنێتەوە)‪ ،‬بە شــیعەكانیان‬ ‫رابگەیاندایــە كــە ئــەوان بۆ‬ ‫نەهێشــتنی ســتەمی تایفــی‬ ‫هاتــوون و نایانــەوێ ئەوانیش‬ ‫هەمان سیاســەتی حكوومەتە‬ ‫تایفییەكــەی نــووری مالیكی‬ ‫دووبارە بكەنەوە و سەر و ماڵیان‬ ‫بپاراستنایە‪ ،‬بگرە بۆ پێشاندانی‬ ‫نیازپاكیــی خۆیشــیان ئەوان‬ ‫ســەرباز و قوتابییانی شیعەیان‬ ‫ئــازاد بكردایە كــە كەوتبوونە‬ ‫دەستیان بەو مەرجەی نەبنەوە‬ ‫ئامــرازی پاكتاوكردنــی تایفی‬ ‫(نەك شــیعەقڕان بەرپا بكەن و‬ ‫خوێنســاردانە هەزاران قوتابی‬ ‫گوللەبــاران بكــەن)‪ .‬هەرێمی‬ ‫كوردستانی دڵنیا بكردایە لەوەی‬ ‫هاوســێیەكی بــاش و بێزیان‬ ‫دەبێ و رێز لــە تایبەتمەندی و‬ ‫ئەزموونەكــەی دەگرێــت‪ .‬ئەو‬

‫چاوقایمییــە بــێ ئەندازەیەی‬ ‫لە ئەنجامــدان و پێشــاندانی‬ ‫توندوتیــژی و كوشــت و بڕی‬ ‫هەزاران كەس لــە نەیارانی لە‬ ‫ئاین و مەزەبە جیــاوازەكان بە‬ ‫خــەرج نەدایە‪ .‬بــە كۆمەڵگەی‬ ‫نێودەوڵەتــی رابگەیاندایــە كە‬ ‫ئەو ئامانجــی بەگژداچوونەوەی‬ ‫ســتەم و زۆرداریی رێژیمەكانی‬ ‫ناوچەكەیە و لە بەرنامەیدا نییە‬ ‫هەڕەشە لەسەر ئاشتی و ئارامیی‬ ‫جیهان دروســت بكات‪ .‬پەیامی‬ ‫ئاشتی و دۆستایەتی بۆ واڵتانی‬ ‫هەرێمی و نێودەوڵەتی بناردایە‬ ‫و داوای بكردایــە متمانەی پێ‬ ‫بكەن و دانی پێدا بنێن‪.‬‬ ‫ئەگەر داعــش ئەمانەی بكردایە‬ ‫و دنیای لە خــۆی نەتۆقاندایە‪،‬‬ ‫هیــچ دوور نەبوو سێگۆشــەی‬ ‫ســونە ببووایەتــە هەرێمێكی‬ ‫ســەربەخۆ و ئەبوبەكر بەغدادی‬ ‫ببێتە ســەرۆكی ئەو هەرێمە و‬ ‫سەرەنجام حكوومەتی عێراق و‬ ‫دەوروبەریش وەك ئەمری واقیع‬ ‫مامەڵەیــان لەگــەڵ بكردایە و‬ ‫بمایەتــەوە‪ .‬هەروەها هیچ دوور‬ ‫نەبوو زلهێزێكی وەك رووســیا‬ ‫یان چین لــە دژی هەژموونی‬ ‫ئەمەریكا‪ ،‬بە ناراســتەوخۆیش‬ ‫بووایــە پاڵپشــتییان بكردایە و‬ ‫رەگی لە عێــراق دابكوتایە‪ .‬پێم‬

‫وایــە ئەوكاتــە بەرزكردنەوەی‬ ‫پیادەكردنــی‬ ‫دروشــمی‬ ‫شەریعەتیش كێشــە نەدەبوو‪،‬‬ ‫ئەوەتــا ئەفغانســتان‪ ،‬ئێــران‪،‬‬ ‫ســعوودیە و تــا رادەیەكیــش‬ ‫ســوودان بە فەرمــی دەوڵەتی‬ ‫ئیســامین و هەمووالیەك دانی‬ ‫پێدا ناون‪.‬‬ ‫بەاڵم سەركردەكانی داعش هیچ‬ ‫لەمانەیان نەكرد‪ ،‬بەڵكو رێك وەك‬ ‫چۆن خۆتەقاندنەوە تاكتیكێكی‬ ‫شــەڕكردنیانە‪ ،‬لۆژیكێكــی‬ ‫خۆكوژانەیان لە سیاسەتیشــدا‬ ‫پێــڕەو كــرد‪ ،‬بەدڵنیاییــەوە‬ ‫لەپــاڵ ئــەو قەســابخانەیەی‬ ‫ئــەو خۆتەقاندنەوەیــە بــۆ‬ ‫دەوروبەرەكانــی ســاز دەكات‪،‬‬ ‫ســەری رێكخراوەكــە و‬ ‫خیالفەتەكەیشی دەخوا‪.‬‬ ‫ئیمام خومەینی پاش ‪ 8‬ســاڵ‬ ‫شەڕی خوێناوی لەگەڵ سەدام‬ ‫حسێن و كوژرانی سەتان هەزار‬ ‫كەس لەو شــەڕەدا‪ ،‬گەیشــتە‬ ‫قەناعەت كە سووربوون لەسەر‬ ‫دروشــمی “جنــگ جنــگ تا‬ ‫پیــروزی” و ناردنــە دەرەوەی‬ ‫شــۆڕش و دژایەتیكردنــی‬ ‫دەرودراوســێ و واڵتانــی‬ ‫دەستڕۆیشــتووی دنیا‪ ،‬دەبێتە‬ ‫ســەرەخۆرەی كۆمارە ساواكە و‬ ‫ئامانجە ئاینییەكانیشــی‪ ،‬بۆیە‬

‫ئازایانــە و بــەر لــەوەی كار لە‬ ‫كار بترازێ و بواری پاشەكشــە‬ ‫نەمێنێــت‪ ،‬پەرداخــە ژەهــرە‬ ‫تاڵەكــەی خواردەوە و ملی دا بە‬ ‫راگرتنی جەنگ لەگەڵ عێراق‪.‬‬ ‫ئەو دۆڕانە رێژەییە ســەركەوتن‬ ‫بوو بۆ رێژیمی ئیسالمیی ئێران‪،‬‬ ‫چونكە لە مەرگێكی موحەقەق‬ ‫دووری خستەوە‪.‬‬ ‫داعــش كــە دەبوو پەنــدی لە‬ ‫ئەزموونەكەی ئێران وەربگرتایە‬ ‫و بەگژ هەموو دنیا و هەموو بەها‬ ‫مرۆڤایەتی و ســەردەمییەكاندا‬ ‫نەچێتــەوە‪ ،‬هەمــان ئەزموون‬ ‫و بگــرە رادیكااڵنەتــر لەویش‬ ‫دووبــارە دەكاتەوە‪ ،‬بۆیە هەمان‬ ‫چارەنووســی لــە بەردەمدایە‬ ‫و ئــەو رۆژە دێ ئەویــش لــە‬ ‫بەردەم زەبری ئــەو گەلەكۆمە‬ ‫نێودەوڵەتییــەدا جامــێ ژەهر‬ ‫بخواتــەوە‪ .‬جــا ئەگــەر وەك‬ ‫سەركردەكانی ئێران هێندە ژیر‬ ‫بێ بەر لەوەی كار لە كار بترازێ‬ ‫بڵێت “زیان لە نیوەی بگەڕێتەوە‬ ‫قازانجــە” و ژەهــری ملدان بە‬ ‫ئەمری واقیع بخواتــەوە‪ ،‬ئەوە‬ ‫دەشێ بەسەر زیندوو بمێنێت‪،‬‬ ‫ئەگینا خواردنەوەی ژەهرە بكوژ‬ ‫و ســەرەخۆرەكە دەبێتــە تاكە‬ ‫بژارەی بەردەمی‪.‬‬

‫رێبین فەتاح‬

‫نەوت‬

‫و‬

‫خەڵك‬ ‫‪19‬ی ئەیلــوول دانیشــتووانی‬ ‫ئاواییەكانــی بنــاری بەمــۆ‪،‬‬ ‫هــەردوو‬ ‫چاالكییەكانــی‬ ‫كۆمپانیای نەوتــی “گازپڕۆم و‬ ‫گلۆباڵ”یــان لــە ناوچەكەیاندا‬ ‫راگــرت و كــۆی كارمەنــد و‬ ‫كرێكارانی پڕۆژەكەش لەســەر‬ ‫داوای دانیشــتووانی ناوچەكە‬ ‫دەســتیان لــە كارەكانیــان‬ ‫هەڵگرت‪ ،‬ســاڵی رابــردووش‬ ‫دانیشــتووانی گوندەكانی دۆڵی‬ ‫شــاورێ و ســەركەپكان لــە‬ ‫سنووری شارۆكەی رانیە هەمان‬ ‫هەڵوێســتیان دژ بە كۆمپانیای‬ ‫ئێكســۆن مۆبێلی ئەمەریكایی‬ ‫نواند و تا ئێســتەش كۆمپانیاكە‬ ‫لــەو ســنوورەدا دەســتی بە‬ ‫كارەكانی نەكردووەتەوە‪.‬‬ ‫هەمــان ســاڵ دانیشــتووانی‬ ‫ئاواییەكانی ســنووری كێڵگەی‬ ‫نەوتــی هەریــر لەالیــەك و‬ ‫دانیشتووانی ناوچەكانی نەوتی‬ ‫گەرمیــان ناڕەزایەتییان دژ بە‬ ‫كۆمپانیاكانی نــەوت دەربڕی و‬ ‫خۆپیشــاندان و گردبوونەوەیان‬ ‫لە بەردەم یەكە كارگێڕییەكانی‬ ‫ناوچەكانیان رێك خست‪.‬‬ ‫لەو ســااڵنەی دواییشدا زیاتر لە‬ ‫‪ 5‬جار دانیشتووانی گوندەكانی‬ ‫ســنووری كێڵگــەی نەوتــی‬ ‫تەقتەق بــۆ ماوەیەكــی كاتی‬ ‫چاالكییەكانــی نەوتیــان لــە‬ ‫ســنوورەكەیاندا راگرتووە‪ ،‬كە‬ ‫لــە دواییــن جــاردا مانگرتنی‬ ‫چەنــد رۆژەی تەواوی كرێكار و‬ ‫كارمەندانی كێڵگە نەوتییەكە و‬ ‫راگرتنــی هەناردەكردنی نەوتی‬ ‫لێ كەوتەوە‪.‬‬ ‫هەمــوو ئەوانــە زەنگــی‬ ‫ئاگەداركردنــەوە بــوون بــۆ‬

‫حكوومەتــی هەرێم بەگشــتی‬ ‫و بەرپرســانی كەرتــی نەوت‬ ‫بەتایبەتی لە وەزارەتی ســامانە‬ ‫سروشــتییەكان و ئەنجوومەنی‬ ‫هەرێمــی نــەوت و گاز‪ ،‬كــە‬ ‫بااڵترین دەســەاڵتی بڕیاردانە‬ ‫لە كەرتــی نەوتــی هەرێمدا‪،‬‬ ‫سەرەڕای ئەوەی هەمان زەنگ‬ ‫بوون بۆ كۆمپانیاكانی خاوەنكار‬ ‫لە كەرتی نەوتــی هەرێمدا‪ ،‬كە‬ ‫زۆرباش دەزانن شێوەكاری ئەوان‬ ‫لەگەڵ مــەرج و رێپێدراوەكانی‬ ‫یاســایی و ژینگەیی و‪ .‬هتد یەك‬ ‫ناگرێتەوە‪.‬‬ ‫ناڕەزایەتــی دانیشــتووانی‬ ‫ناوچەكانــی نەوتــی دژ بــە‬ ‫چاالكییەكانــی كۆمپانیاكانــی‬ ‫نــەوت لــە ســنوورەكانیاندا‪،‬‬ ‫بەگشتی خۆی لە چەند خاڵێكدا‬ ‫دەبینێتــەوە‪ ،‬پابەندنەبوونــی‬ ‫كۆمپانیاكانــی نــەوت بــە‬ ‫مەرجەكانــی ژینگەپارێــزی‪،‬‬ ‫قەرەبوونەكردنەوەی جووتیارانی‬ ‫زیــان لێكەوتــوو بەهــۆی‬ ‫داگیركردنــی زەوییەكانیــان و‬ ‫بەكارهێنانــی ئــەو زەوییانە لە‬ ‫پڕۆژەكانی نەوتیــدا و هەروەك‬ ‫دانەمەزراندنی دەســتی كاری‬ ‫ناوچەكانی نەوتی و دامەزراندن‬ ‫بە تەزكیەی حزبی و خزمایەتی‬ ‫و بەرتیل و بەرتیلكاری تەنانەت‬ ‫لە بــە كرێدانــی ئۆتۆمبێل بۆ‬ ‫كاركردن لە پڕۆژەكاندا‪.‬‬ ‫ناڕەزایەتییەكانی دانیشــتووانی‬ ‫ناوچەكانی نەوتی رۆژ بە رۆژ زیاتر‬ ‫دەبێت‪ ،‬لەگــەڵ كەڵەكەبوونی‬ ‫ناحەقــی و نادادییەكانیــش‬ ‫بەرامبەر بە زیــان لێكەوتووان‪،‬‬ ‫چاالكییەكانی ئەوان شێوەیەكی‬ ‫نەخــوازراو و توندوتیژتــر‬

‫سڵ لەو زەنگە بكەنەوە‬ ‫وەردەگرێت‪ ،‬دانیشتووانی بناری‬ ‫بەمۆ لە ســەرەتادا بــە هێمنی‬ ‫داوایان لــە كۆمپانیاكانی نەوت‬ ‫كرد كارەكانیان لەو ســنوورەدا‬ ‫رابگــرن‪ ،‬بــەاڵم كۆمپانیاكان‬ ‫گوێیان بەوە نــەدا و خەڵكەكە‬ ‫لە جاری دووەمدا‪ ،‬بەشــێك لە‬ ‫ئامێر و كەرەستەكانی كاركردنی‬ ‫كۆمپانیاكانــی نەوتیــان تێك‬ ‫شكاند‪.‬‬ ‫هەروەك چــۆن دانیشــتووانی‬ ‫ســنووری كێڵگــەی نەوتــی‬

‫نــەوت‪ ،‬قەرەبــوو نەكردنەوەی‬ ‫جووتیارانــی زەوی داگیركراو‬ ‫و پیســكردنێكی مەترسیداری‬ ‫ژینگەی ناوچەكانــی نەوتی و‬ ‫هەمــوو ئەوانە كەڵەكــە بوون‬ ‫بەســەریەكەوە و بە تێپەڕبوونی‬ ‫كات زیاتریش كەڵەكە دەبن و لە‬ ‫دوایشدا چارەسەرییان ئاڵۆزتر و‬ ‫زەحمەتر دەبێت‪.‬‬ ‫سەتان لە جووتیارانی ناوچەكانی‬ ‫نەوتی‪ ،‬وێــڕای ئەوەی چەندین‬ ‫ســاڵە زەوییەكانیــان لەالیەن‬

‫سەتان لە جووتیارانی ناوچەكانی نەوتی‬ ‫وێــڕای پێشــێلكردنی مافەكانیان هیچ‬ ‫قەرەبوویەكیان وەرنەگرتووە‬ ‫تەقتەق چەنــد جارێك لەگەڵ‬ ‫بەرپرســانی كۆمپانیــاكان كۆ‬ ‫بوونەوە‪ ،‬بەاڵم كە بەڵێنەكانیان‬ ‫جێبەجــێ نەكــرد‪ ،‬رێگەكانی‬ ‫گواســتنەوەی تانكەرەكانــی‬ ‫نەوتیــان داخســت و تەنانەت‬ ‫چەنــد بەرپرســێكی بیانیان لە‬ ‫كۆمپانیــاكان وەك بارمتە الی‬ ‫خۆیان هێشتەوە‪-‬بەدڵنیاییەوە‬ ‫بۆ ماوەیەكــی دیاریكراو‪ -‬و وەك‬ ‫فشارێك بۆ بەدەنگەوەچوونیان‪.‬‬ ‫ئەمڕۆ لــە پێوەندی لەگەڵ ماف‬ ‫و داخوازییەكانی دانیشــتووانی‬ ‫ناوچەكانــی نەوتــی‪ ،‬ئێمــە‬ ‫رووبەڕووی بــێ بەرنامەیەكی‬ ‫تەواو لەالیەن وەزارەتی سامانە‬ ‫سروشتییەكان و كۆمپانیاكانی‬ ‫نەوت دەبینەوە‪ ،‬پێشــێلكاری‬ ‫بەرامبــەر بە مافــی كرێكارانی‬

‫كۆمپانیاكانــی نەوتــەوە داگیر‬ ‫كــراوە‪ ،‬هیــچ قەرەبوویەكیان‬ ‫وەرنەگرتووە و ســاڵ بە ساڵیش‬ ‫قەرەبووی ئەو جووتیارانە لەسەر‬ ‫وەزارەتی سامانە سروشتییەكان‬ ‫دەكەوێت و لە كۆتاییدا دەبێت‬ ‫بە بڕێكی گەورە كە ئاسان نابێت‬ ‫لە خولەكانی داهاتوودا بدرێتەوە‪.‬‬ ‫هەروەك چۆن بەردەوامی لەسەر‬ ‫پێشــێلكارییەكانی بەرامبەر بە‬ ‫كرێكارانی نــەوت و بەردەوامی‬ ‫زیاتر لەســەر پیســكردنەكانی‬ ‫ژینگــە‪ ،‬وێــڕای ئــەوەی‬ ‫شوێنەواری نەرێنی زیاتر لەسەر‬ ‫ژینگــەی ناوچەكانــی نەوتی‬ ‫بەتایبەت و كوردستان بەگشتی‬ ‫جــێ دەهێڵێــت‪ ،‬تووڕەیــی و‬ ‫ناڕەزایەتییەكانــی خەڵكیــش‬ ‫ئەستوورتر دەكات‪.‬‬

‫وەزارەتی سامانە سروشتییەكان‬ ‫زۆربــاش دەبێــت ئاگــەداری‬ ‫تووڕەیی دانیشتووانی ناوچەكانی‬ ‫نەوتــی بێــت‪ ،‬باشــتر لــەوە‬ ‫پێویســت دەكات خاوەندارێتی‬ ‫بەرنامەیەكــی بەپەلە و كردەنی‬ ‫بۆ چارەســەری كێشەكە بكات‪،‬‬ ‫بــە پێچەوانــەوە كەڵەكەبوونی‬ ‫كێشــەكان بەســەریەكەوە‪،‬‬ ‫چارەسەرییەكان قورس و ئاڵۆزتر‬ ‫دەكات و لەوانەیە پەرچەكداری‬ ‫نەخوازراویــش لەالیــەن زیان‬ ‫لێكەوتووانەوە بێنێتە پێش‪.‬‬ ‫لە ئێســتەدا وەزارەتــی ناوبراو‬ ‫دەبێــت بــە خێرایــی هەنگاو‬ ‫بــۆ كردەنی كردنــەوەی چەند‬ ‫خاڵێكــی ســەرەكی بنێــت‪،‬‬ ‫رووپێوی هێزی كاری ناوچەكانی‬ ‫نەوتــی و ئەولەویەتــدان بــە‬ ‫دامەزراندنی ئەوان پێش دەستی‬ ‫كاری ناوچەكانــی تر‪ ،‬هەروەك‬ ‫قەرەبووكردنــەوەی بەپەلــەی‬ ‫جووتیارانــی زیــان لێكەوتوو‪،‬‬ ‫چونكە ســاڵ بە ساڵ پارەیەكی‬ ‫زیاتــر لەســەر حكوومــەت‬ ‫دەكەوێت و لە خاڵی سێیەمیشدا‬ ‫پێویســت دەكات بەرنامەیەكی‬ ‫بەپەلــە بــۆ لەبەرگرتنی چەند‬ ‫رێگە و شێوازێكی ژینگەپارێزی‬ ‫خاوەندارێتی بــكات‪ .‬ئەمڕۆ بۆ‬ ‫خاوەندارێتــی وەها بەرنامەیەك‬ ‫زۆر درەنگی كردووە و سبەینێ‬ ‫درەنگتــر دەبێت‪ ،‬شــوێنەوارە‬ ‫نەرێنــی و پەرچەكــردارەكان‬ ‫بەرفراوانتــر و توندتر‪ ،‬هەروەك‬ ‫ئەركــی حكوومەتیــش لــە‬ ‫قەرەبووكردنــەوەی زیانەكانی‬ ‫خەڵك و ژینگە لەرووی مادییەوە‬ ‫قورستر دەكات‪.‬‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫توركیا بە ئۆتۆبانێكی‬ ‫تردا تێدەپەڕێت‬

‫ئایندەی داعش بەرەو كوێ؟!‬

‫‪15‬‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫رەهەندەكان‬

‫‪62‬‬

‫سەنگ‬

‫‪62‬‬

‫وتار‬

‫كولتوور‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫‪16‬‬

‫ئامادەكار‪ :‬هیدایەت جان‬

‫ئاراس فەتاح‪“ :‬لەم سەردەمەی ئێستەشماندا لە جەنگی تیرۆریزمی ئاینیدا شەیتان بە گشتی لەو شوێنەدایە كە بۆمبەكانی تێدا دەتەقێندرێتەوە‪ ،‬لێرەوە ئامادەگی شەیتان ئامادەگییەكی‬ ‫كۆمەاڵیەتییە‪ .‬تیرۆریزم وەك فۆڕمێكی جەنگێڕانی نانیزامی لەســەر پرەنســیپی كوشتنی زەمەن و شــوێن كار دەكات‪ .‬تیرۆریزم بە دوو میتۆدی مۆدێرنەوە كار دەكات‪ ،‬یەكەم میتۆدی‬ ‫نادیارییە‪ ،‬دووەم میتۆدی ناگیرییە‪ ،‬واتە ناتوانرێت تیرۆریســتان بە ئاســانی چ لەناو ئەو زەمەنەی تیایدا كار دەكەن لۆكاڵیزە بكرێن‪ ،‬چ لەناو ئەو رووبەرەی كە تیایدا دەجەنگن بە ساكاری‬ ‫بەگیر بهێنرێن‪ ،‬ئەمەش ئەو پەرنسیپەیە كە جەنگی تیرۆریزم لەسەری كار دەكات”‪.‬‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫ئاراس فەتاح‪:‬‬

‫تیرۆریزم ئاژاوە بەرهەم دەهێنێت‬ ‫بۆ ئەوەی بیكات بە فۆڕمێكی‬ ‫ئاسایی ژیانی رۆژانە‬

‫وشە‪ /‬سۆران عەزیز‬ ‫نووســەر و رووناكبیر “ئاراس فەتاح” ئاماژە بەوە دەكات كە داوەشــانی دەوڵەت یەكێكە لەو هۆكارە گرنگانەی كە ئەمڕۆ تیرۆریستان لە شێوەیەك لە شێوەكانی وەك موڵگەی سیاسی یاخود موڵگەی سەربازی یان وەك مەشقی سەربازی خۆیان بەكاری‬ ‫دەهێنن‪ .‬هاوكاتیش پێی وایە‪ :‬تیرۆریزم ئاژاوە بەرهەم دەهێنێت بۆ ئەوەی بیكات بە فۆڕمێكی ئاســایی ژیانی رۆژانە‪ ،‬تیرۆریزم بانگەشــەی كۆتایی ســەدەی سەقامگیریی سیاســی و كۆمەاڵیەتی دەكات‪ ،‬پەیامەكەی بریتییە لە تێكشكاندنی هەموو‬ ‫سیستەمێكی رێكخستنی كۆمەاڵیەتی‪.‬‬ ‫ئــاراس فەتــاح لە ســەرەتای‬ ‫گفتوگۆكەدا باس لە بوونی رێسا‬ ‫لەناو جەنگــدا دەكات و دەڵێت‪:‬‬ ‫“لە جەنگی كالســیكیدا رێســا‬ ‫بوونی هەیــە‪ ،‬هەرچەندە كەم تا‬ ‫زۆر پەیــڕەو نەكــراون‪ ،‬بەاڵم بۆ‬ ‫خــودی خۆی دەســتكەوتێكی‬ ‫گــەورەی نێونەتەوەیــی بــووە‬ ‫كــە ئــەو رێســایانە بپارێزیت‪،‬‬ ‫بــەاڵم لــە ئامانجەكانی جەنگی‬ ‫تیرۆریزمــدا ئەم كایــە گرنگانە‬ ‫نادیارن‪ ،‬لە فۆڕمی جەنگی نوێدا‬ ‫حاڵەتــی زۆر جیــاواز دەبینین‬ ‫یاخود فەرامۆشــی ئــەم كایانە‬ ‫دەبینین‪ ،‬چەكدار كردنی منداڵ‪،‬‬ ‫بەكارهێنانــی ئەو ئینســانانەی‬ ‫كــە ئاگایان لــە حاڵەتەكە نییە‪،‬‬ ‫بــەاڵم ئۆتۆمبێلەكەیان دەكرێ‬ ‫بــە بۆمبێكی تەوقیتكــراو و ئەو‬ ‫كەســە دەكرێ بــە ئامانجێك لە‬ ‫ئامانجەكانــی تێكشــكێنەری‬ ‫ســەربازی و لەالیــەن‬ ‫تیرۆریستانەوە بەكار دەهێنرێت”‪.‬‬ ‫نووســەر لە درێژەی باسەكەیدا‬ ‫دەڵێــت‪“ :‬داوەشــانی دەوڵەت‬ ‫یەكێكە لەو هۆكارە گرنگانەی كە‬ ‫ئەمڕۆ تیرۆریستان لە شێوەیەك لە‬ ‫شێوەكانی وەكو موڵگەی سیاسی‬ ‫یاخود موڵگەی سەربازی یان وەك‬ ‫مەشقی سەربازی خۆیان بەكاری‬ ‫دەهێنن‪ ،‬ئەو رەهەندە ترسناكەی‬ ‫جەنگ بــێ كاریگــەری نابێت‬ ‫لەســەر چەشــنی پێكەوەژیانی‬ ‫مرۆیــی و كۆمەڵگەیــی یاخود‬ ‫نێودەوڵەتیمــان‪ .‬یەكێــك لــە‬ ‫دەرەنجامە ترسناكەكانی بریتییە‬ ‫لە گەورەبوونی ئەگەرەكانی ترس‬ ‫لە ژیان و بچووكبوونەوەی كایەی‬ ‫بڕوابوون بەیەكتری”‪.‬‬ ‫دواتــر دەڵێــت‪“ :‬متمانــەی‬ ‫مرۆڤــەكان تــا دێــت روو لــە‬ ‫كزبــوون دەكات و بەهەمــان‬ ‫شــێوە تێنەگەیشــتن لە نێوان‬ ‫گرووپــەكان‪ ،‬نەتــەوەكان‪،‬‬ ‫دەوڵەتەكانیــش كــەم تــا زۆر‬ ‫دەكەوێتــە ژێــر پرســیارەوە‬ ‫بەرامبــەر بەیەكتــری‪ ،‬ئەمەش‬ ‫مانای تەسكبوونەوەی رووەكانی‬ ‫ئازادی دەگەیەنێت بەگشــتی‪،‬‬ ‫ترســناكی ئەم دۆخــە نوێیەش‬ ‫لــە رووی تیۆرییەوە دەكرێت لە‬ ‫بۆچوونەكانــی “فاناكرینكۆن”ە‬ ‫كە مێژوونووســێكی بەناوبانگە‬ ‫بەرجەســتە بكەین‪ ،‬ئەو بیریارە‬ ‫پێمان دەڵێت‪ :‬ئاراستەی پێوەندی‬ ‫نێودەوڵەتی و ئاراســتەی جەنگ‬ ‫لە دونیای ئێستەماندا بەرەو ئەوە‬ ‫دەڕوات‪ ،‬ئیتر ئێمە دەبێت هەمان‬

‫وێنەی ئەو كەسانە وەربگرین كە‬ ‫شەڕمان لەگەڵدا دەكەن‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ئەو رێســانەی جەنــگ هەموو‬ ‫بپارێزیــن‪ ،‬ئەوكاتــە دەكرێت‬ ‫باس لــە ماڵئاوایــی بردنەوەی‬ ‫جەنگەكانمــان بكەیــن‪ ،‬ئــەو‬ ‫تەنانەت پێی وایە بۆیە ئەمەریكا‬ ‫لە جەنگی ڤێتنام دۆڕاندنی‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەوەی رێساكانی جەنگی كەم تا‬ ‫زۆر بەكار دەهێنا و یاخود رێزی‬ ‫لێ نەدەگرتن”‪.‬‬ ‫ئــاراس فەتــاح فاكــت لــە‬ ‫ئەڵمانــی‬ ‫فەیلەســووفێكی‬ ‫دەهێنێتەوە كــە پێی وایە دەبێ‬ ‫بە هەمان شێوازی بەرامبەرەكەت‬ ‫بجەنگــی بــۆ مســۆگەركردنی‬ ‫سەركەوتن و دەڵێت‪“ :‬رشمنتی”‬ ‫فەیلەســووفی ئەڵمانی دەڵێت‪،‬‬ ‫“ئێمــە بــۆ ئــەوەی دژ بــە‬ ‫پارتیزانــەكان بجەنگین‪ ،‬دەبێ‬ ‫بــەردەوام پارتی زان دروســت‬ ‫بكەیــن”‪ ،‬بەمانایەكــی تر چیتر‬ ‫ناتوانین لە رێگــەی نیزامییەوە‬ ‫ئێمــە دژ بــە تیرۆریــزم یــان‬ ‫گرووپێكی تیرۆریستی رووبەڕوو‬ ‫ببینەوە‪ ،‬بەڵكــو دەبێ بەهەمان‬ ‫شــێوە گرووپــی لەو چەشــنە‬ ‫دروست بكەین تا بیاندۆزێتەوە‪،‬‬ ‫دەكرێت فەلســەفەی كالسیكی‬ ‫بۆ جەنگ بەم شــێوەیە پێناسە‬ ‫بكەیــن و بڵێیــن‪ :‬جەنــگ لە‬ ‫فەلسەفەی كالسیكیدا ئەوەندەی‬ ‫وەزیفەگەرایی هەیــە مانایەكی‬ ‫خودگەرایی نییە‪ ،‬واتە ئەقاڵنیەت‬ ‫لــە پشــتی سیاســەتەوە ئیش‬

‫گەمەی كوشتن كە لە دەرەوەی‬ ‫رێســاكانی جەنگــدا بەتایبەتی‬ ‫لە جەنگــی تیرۆریزمــدا ئێمە‬ ‫دەیبینین‪ ،‬ئــەوەی كە جێگەی‬ ‫گرنگە لەم سەردەمانەدا‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫بابەتــی تیرۆریــزم جێگــە بە‬ ‫جەنگی كالسیكی چۆڵ دەكات‪،‬‬ ‫یەكێك لە خەسڵەتە گرنگەكانی‬ ‫جەنگــی تیرۆریزم هێرش بردنە‪.‬‬ ‫پەالماردانی كتوپڕانە و چاوەڕوان‬ ‫نەكراوانەیــە‪ ،‬ئــەم شــێوەیەی‬ ‫تیرۆریزم بۆ خودی خۆی ئامادە‬ ‫نییــە لەســەر پرنســیپەكانی‬ ‫جەنكــی كالســیكی كار بكات‪،‬‬ ‫بۆیــە تیرۆریــزم جەنگێكــی‬ ‫هێرشــبەرانەیە چونكە بەرامبەر‬ ‫ئاگادار ناكاتەوە”‪.‬‬ ‫ئەوەش دەڵێت‪“ :‬لە هەڕەشــەی‬ ‫دروســتبوونی جەنگیــش ئێمە‬ ‫هیچ زانیارییەكمان بە دەستەوە‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكــو كتوپڕێكی خێرایی‬ ‫و گەورەیــی و دەركەوتنــی‬ ‫كاریگەرییــە گیانــی و ماڵی و‬ ‫دەروونییەكان بــە پلەی یەكەم‬ ‫خواست و ســتراتیژی سەرەكی‬ ‫جەنگــی تیرۆســتانەیە‪ ،‬ئــەم‬ ‫میتۆدەش دەكــرێ بە میتۆدی‬ ‫جەنگــی بروسكئاســا هاوتایی‬ ‫بكەین‪ ،‬ئــەم جەنگــە یەكێكە‬ ‫لــە داهێنەكانی نازییــەكان لە‬ ‫ئەڵمانیا كە لــە قۆناغی یەكەمی‬ ‫جەنگی پیادەیــان كرد‪ ،‬بەاڵم بە‬ ‫جیاوازییەكــی جەوهەرییەوە‪،‬‬ ‫ئەویــش ئەوەیــە كــە جەنگی‬ ‫نازییــەكان نیزامی بــوو‪ ،‬بەاڵم‬

‫جیهانی ئێستە جیهانێكە لەالیەن‬ ‫كەســانێكەوە بەڕێــوە دەبرێت‪،‬‬ ‫كە ناتوانــن ئاسایشــی تاك و‬ ‫گرووپەكان بپارێزن‬ ‫دەكات‪ ،‬لەشــكر بەهیچ شێوەیە‬ ‫ناتوانێــت بــۆ خــۆی ببێت بە‬ ‫بكەرێكی سیاسی‪ .‬بەڵكو هەمیشە‬ ‫لە ژێر چاودێری سیاســەتدا كار‬ ‫دەكات و ئاراستەكانی جەنگیش‬ ‫سیاســەت دارایــی دەكات نەك‬ ‫جەنەڕاڵــە عەســكەرییەكانی‬ ‫جەنگ‪ ،‬ئەو رێســایانەی كە لەم‬ ‫جەنگــەدا هەیــە هەمان شــت‬ ‫دەبــێ بپارێزرێن‪ ،‬واتە جەنگ بۆ‬ ‫خۆی لــە دوا دەرەنجامدا دەبێت‬ ‫بــە گەمەیەكــی سیاســی نەك‬

‫جەنگێكــی رەها بــوو‪ ،‬بەرامبەر‬ ‫بەوەش جەنگی تیرۆریســتانەیە‬ ‫جەنگێكــی نانیزامییــە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لــە رەهابووندا لەگــەڵ جەنگی‬ ‫جەنگگێڕانی نازییەكاندا هاوتایە‪،‬‬ ‫جەنگی تیرۆرستی جەنگێكە كە‬ ‫هێندەی لەسەر پرەنسیپی كتوپڕ‬ ‫ئیش دەكات لەســەر پڕەنسیپی‬ ‫چــاوەڕوان كردن ئیــش ناكات‪.‬‬ ‫بەم چەشــنە ئەوە تەنیا سەرباز‬ ‫و بەرپرســە سیاســییەكانمان‬ ‫نین لە حاڵەتێكی ئامادەباشــی‬

‫بەردەوامــدا بژیــن‪ ،‬بەڵكو ئەوە‬ ‫كۆی كۆمەڵگەیــە دەكەوێتە ناو‬ ‫دۆخێكی لە ناكاوەوە”‪.‬‬ ‫دكتۆر ئاراس پێی وایە تیرۆریست‬ ‫كاتێك ئامانجەكــەی پێكاوە كە‬ ‫توانیبێتــی كۆمەڵگــە بە هەموو‬ ‫پێكهاتەكانییەوە تووشی جۆرێك‬ ‫لە شڵەژان بكات و بیخاتە حاڵەتی‬ ‫ئامادەباشییەوە و دەڵێت‪“ :‬ئەگەر‬ ‫هێزێكی تیرۆریســتی گەیشتە‬ ‫ئــەوەی ئــەم دۆخــە واڵتێكدا‬ ‫بەرهــەم بێنێت‪ ،‬ئەگــەر نەڵێن‬ ‫توانیویەتــی تێكی بشــكێنێت‪،‬‬ ‫ئەوە بە چەشــنێ لە چەشنەكان‬ ‫توانیویەتی دەســتكاری تەواوی‬ ‫سیستەمی ئارامی و رێكخستنی‬ ‫كۆمەاڵیەتــی ئــەو كۆمەڵگەیە‬ ‫بكات‪ .‬بەم شــێوەیە لــە دنیای‬ ‫تیرۆریزمدا مرۆڤ چەندە ئاگاداری‬ ‫خــۆی بێت بێهوودەیــە‪ ،‬ناتوانێ‬ ‫هەڵسوكەوتێكی عەقاڵنی لەگەڵ‬ ‫دۆخێكــی ناعەقاڵنیــدا بكەیت‪،‬‬ ‫چونكــە لە دونیــای تیرۆریزمدا‬ ‫بوون بۆ خودی خۆی نەپارێزراوە‪،‬‬ ‫بەم چەشــنە ســەنگەرەكان لە‬ ‫بــەرەی چەنگــی تەقلیدییەوە‬ ‫كــە دوور لــە شــار و كۆمەڵگە‬ ‫ئێمە دەیبینین دەگواســترێتەوە‬ ‫بــۆ ناو شــەقام و پێــش دەزگە‬ ‫حكومییــەكان‪ ،‬كاتێــك مرۆڤ‬ ‫نەتوانێت بە ئاســایی بچێتە سەر‬ ‫كار‪ ،‬یان بازاڕ بكات یان پیاسەیەك‬ ‫بكات‪ ،‬ئەمە مانای كوشتنی هەموو‬ ‫رەهەندەكانی ژیان دەگەیەنێت‪،‬‬ ‫كوشــتنی توانــای هەاڵوێرد و‬ ‫هەڵبــژاردن دەگەیەنێــت‪ .‬كــە‬ ‫یەكێك لەو ستراتیژیانەی ترە كە‬ ‫تیرۆریزم لەســەری كار دەكات‪،‬‬ ‫واتا ئــەو كۆمەڵگایــە دەبێت بە‬ ‫كۆمەڵگەیەكــی قــەدەری‪ ،‬واتە‬ ‫قەدەر بەشــێوەیەك لە شێوەكان‬ ‫ئاراســتەی ســبەینێ و ژیانــی‬ ‫داهاتوومــان دیــاری دەكات‪ .‬لە‬ ‫ئەوروپای سەدەكانی ناوەڕاستدا‬ ‫ســووتاندنی ژنان بەناوی ئەوەی‬ ‫پەیمانیــان لەگــەڵ شــەیتاندا‬ ‫بەســتووە‪ ،‬یەكێــك بــووە لــە‬ ‫دەركەوتەكانــی ئــەو تیــرۆرە‬ ‫ئاینییەی كە لەگەڵ تەنگژەكانی‬ ‫رێكخستنی سیاسی و ئابووری و‬ ‫كۆمەاڵیەتی و سیستەمی سیاسی‬ ‫ئاینیی ئەو سەردەمەی ئەوروپادا‬ ‫دەردەكەوێت”‪.‬‬ ‫ئاراس فەتــاح پێی وایــە‪“ :‬لەم‬ ‫ســەردەمەی ئێستەشــماندا لە‬ ‫جەنگــی تیرۆریزمــی ئاینیــدا‬ ‫شــەیتان بــە گشــتی لــەو‬ ‫شــوێنەدایە كــە بۆمبەكانــی‬

‫تێــدا دەتەقێندرێتــەوە‪ ،‬لێرەوە‬ ‫ئامادەگی شەیتان ئامادەگییەكی‬ ‫كۆمەاڵیەتییــە‪ .‬تیرۆریــزم وەك‬ ‫فۆڕمێكی جەنگێڕانــی نانیزامی‬ ‫لەسەر پرەنسیپی كوشتنی زەمەن‬ ‫و شــوێن كار دەكات‪ .‬تیرۆریزم‬ ‫بە دوو میتــۆدی مۆدێرنەوە كار‬ ‫دەكات‪ ،‬یەكەم میتۆدی نادیارییە‪،‬‬ ‫دووەم میتــۆدی ناگیرییە‪ ،‬واتە‬ ‫ناتوانرێت تیرۆریستان بە ئاسانی‬ ‫چ لەنــاو ئــەو زەمەنــەی تیایدا‬ ‫كار دەكەن لۆكاڵیــزە بكرێن‪ ،‬چ‬ ‫لەناو ئــەو رووبەرەی كــە تیایدا‬

‫كۆمەاڵیەتی”‪.‬‬ ‫ئــەو پێــی وایــە‪“ :‬تیرۆریــزم‬ ‫لەناو نەمانــی یاســا و ونبوونی‬ ‫رێســاكانی كۆمەڵگەیەكــی‬ ‫مەدەنیــدا دەژی‪ ،‬تیرۆریســتان‬ ‫توانیویانــە لەم ســەدەیەدا بێنە‬ ‫نــاو تۆڕی ئینتەرنێت و شــەڕی‬ ‫خۆیانیــان تێدا بكەن‪ .‬شــەڕی‬ ‫تیرۆریزمــی نــاو ئینتەرنێتــی‬ ‫سەدەی گلوبالیزەیشن‪ ،‬شەڕێكە‬ ‫پێویستی بە كایەیەكی تۆبۆگرافی‬ ‫و جوگرافیــای دیاریكــراو نییە‪،‬‬ ‫چونكە وەك تۆڕێكی پڕچندراوی‬

‫هەوڵی تیرۆریزم هەوڵێكی جدییە‬ ‫بــۆ عەســكەرتاركردنی دونیای‬ ‫مەدەنیی ئێمە‬ ‫دەجەنگن بــە ســاكاری بەگیر‬ ‫بهێنرێن‪ ،‬ئەمەش ئەو پەرنسیپەیە‬ ‫كە جەنگی تیرۆریزم لەسەری كار‬ ‫دەكات”‪.‬‬ ‫هەروەها گوتی‪“ :‬نزیكایەتییەكی‬ ‫ســەیر لــە رووی پرەنســیپی‬ ‫ســەربازییەوە لە نێوان پارتیزانان‬ ‫و تیرۆریستاندا هەیە‪ ،‬بە حوكمی‬ ‫نانیزامەتییان و چەشنی خەباتیان‬ ‫و ئیشــكردنیان لەنــاو زەمەن و‬ ‫شــوێندا‪ ،‬بەاڵم بــە پێچەوانەی‬ ‫تیرۆریســتان‬ ‫پارتیزانــان‪،‬‬ ‫پێویستیان بە پاڵپشتی جەماوەر‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو ســتراتیژی یەكەمی‬ ‫ئەوان بریتییە لە دروســتكردنی‬ ‫نائارامی سیاســی و كۆمەاڵیەتی‬ ‫و بەرهەمهێنانــی فەزایــەك لە‬ ‫ترس و دڵەڕاوكێــی بەردەوام‪ .‬بە‬ ‫كورتی كۆڵەكەیەكــی گەورەی‬ ‫ئەم ســتراتیژییە دروستكردنی‬ ‫سیســتەمێكە لە ئەناشیزم‪ ،‬واتە‬ ‫سیستەمێك لە فەوزا”‪.‬‬ ‫دكتۆر ئاراس ئامــاژە بەو پەیامە‬ ‫دەدا كــە تیرۆریزم هەڵگریەتی و‬ ‫دەڵێت‪“ :‬جیهانی ئێستە جیهانێكە‬ ‫لەالیــەن كەســانێكەوە بەڕێوە‬ ‫دەبرێت‪ ،‬كە ناتوانن ئاسایشی تاك‬ ‫و گرووپەكان بپارێزن‪ ،‬تیرۆریزم‬ ‫پێمــان دەڵێت كەس ناتوانێت بە‬ ‫ئارامــی بژیت‪ ،‬تیرۆریــزم ئاژەوە‬ ‫بەرهەم دەهێنێت بۆ ئەوەی بیكات‬ ‫بە فۆڕمێكی ئاسایی ژیانی رۆژانە‪،‬‬ ‫تیرۆریــزم بانگەشــەی كۆتای‬ ‫سەدەی سەقامگیریی سیاسی و‬ ‫كۆمەاڵیەتی دەكات‪ ،‬پەیامەكەی‬ ‫بریتییە لە تێكشــكاندنی هەموو‬ ‫سیســتەمێكی رێكخســتنی‬

‫ئاڵــۆز و نادیــار كار دەكات و‬ ‫پێویســتی بە چەكێــك نییە كە‬ ‫فەرمانــی بــۆ دەربــكات‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لەســەر ئاســتێكی تۆڕئاسا كار‬ ‫دەكات‪ .‬هەردەستەیەكی چندراو‬ ‫و سكتۆری تایبەت بەخۆی هەیە‪.‬‬ ‫تیرۆریــزم وەك هەموو فۆڕمێكی‬ ‫تری ملمالنێی توندوتیژانە سوود‬ ‫لە زانست و تەكنیك و كەرەستە و‬ ‫میتۆدە نوێیەكان دەبینێت”‪.‬‬ ‫دەڵێــت‪“ :‬تیرۆریزمی ســەدەی‬ ‫“‪“ 21‬ەم دەتوانــێ بــە هێزێكی‬ ‫كەم و وزەیەكی كەم و پارەیەكی‬ ‫كەم‪ ،‬گەورەترین زیان دروســت‬ ‫بكات‪ ،‬دەتوانێت بــە ژمارەیەكی‬ ‫كــەم و كەرەســتەیەكی كــەم‬ ‫گەورەترین چاالكــی بنوێنێت‪،‬‬ ‫ئەگەر ئەم تێزە وەرگێڕینە ســەر‬ ‫زمانێكــی واقیع‪ ،‬ئــەوا دەتوانین‬ ‫بڵێین كە تیرۆریستان بۆ چاالكی‬ ‫سەربازی پێویستیان بە خۆكوژێك‬ ‫هەیــە‪ ،‬چاودێرێكی تەكنیكی بە‬ ‫كامێرایەكی ڤیدیۆوە كە بتوانێت‬ ‫چاالكییەكە تۆمار بكات‪ .‬هەر ئەو‬ ‫كەسە دەتوانێت پاش ماوەیەكی‬ ‫كورت ئەم چاالكییە ســەربازییە‬ ‫بخاتە تــۆڕی ئینتەرنێتەوە و لەو‬ ‫رێگەیەوە ملیۆنەهــا بینەری بۆ‬ ‫پەیدا بكات”‪.‬‬ ‫ســەبارەت بە مەترســییەكانی‬ ‫فراوانبوونی هێزی تیرۆر دەڵێت‪:‬‬ ‫“ئەمە ئەو هێزەیە كە تیرۆریزمی‬ ‫ســەردەمی (‪)21‬ەم هەیەتــی‪،‬‬ ‫ئەگەر ئــەم هێــزی تەكنیكییە‬ ‫گەورەتر و فراوانتر و ترســناكتر‬ ‫ێ لە داهاتوودا‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئەوا دەشــ ‌‬ ‫ترســی ئەوەمــان هەبێــت كە‬

‫بەشێوەیەكی راستەوخۆ چاالكییە‬ ‫ســەربازییەكانی تیرۆریســتان‬ ‫لە ئینتەرنێتــدا بینین‪ .‬هەروەها‬ ‫دروستكردنی كایەیەكی نوێیە لە‬ ‫هێزی وێنە‪ .‬بــە مانایەكی ترەوە‬ ‫جەنگی نوێ ماشێنێكی گەورەی‬ ‫بەردەوامــی بەرهەمهێنانــی‬ ‫وێنەیــە‪ .‬جەنگــی تیرۆریزم لەم‬ ‫سەردامەماندا جەنگێكە بە پلەی‬ ‫یەكەم لەسەر ئاستی راگەیاندندا‬ ‫بەڕێوە دەچێت‪ ،‬ئەگەر تیرۆریزمی‬ ‫سەدەیی (‪)20‬ەم پێمان بڵێت یەك‬ ‫كــەس و بۆمبێكم بدەرێ‪ ،‬دەیان‬ ‫مــردوو بریندارت بۆ دروســت‬ ‫دەكەم‪ ،‬ئەوا تیرۆریزمی سەدەی‬ ‫(‪)21‬ەم پێمان دەڵێ كۆمپیوتەرێك‬ ‫و خەتێكــی ئینتەرنێتم بدەرێ‬ ‫ملیۆنەها بینەر و خەڵكی ترساوت‬ ‫بۆ بەرهەم دێنم”‪.‬‬ ‫دكتۆر ئــاراس وێنە پەیوەســت‬ ‫دەكات بە جەنگــی تیرۆریزمەوە‬ ‫و پــێ وایــە جەنگــی تیرۆریزم‬ ‫شــێواندنی راســتییەكان نییە و‬ ‫دەڵێت‪“ :‬لە سەدەی (‪)21‬مدا بەبێ‬ ‫وێنــە ناتوانین بــاس لە جەنگی‬ ‫تیرۆریزم بكەین‪ ،‬چونكە تیرۆریزم‬ ‫شێواندنی راستییەكان نییە بەڵكو‬ ‫گەیاندنی واقیع و راســتییەكانە‬ ‫لە فۆرمــی وێنەدا كە چۆن خۆی‬ ‫شــێواندوویەتی‪ .‬بەبێ رەهەندی‬ ‫شــێواندن ناتوانیــن بــاس لەم‬ ‫جەنگە نوێیە بكەیــن لە رێگەی‬ ‫بەدیارخستنی وێنەی جەستەیی‬ ‫كوژراو و الشەی شــێوێنراوەوە‬ ‫پەیامەكــەی دەگات‪ .‬لە جیهانی‬ ‫تیــرۆردا هیــچ زەمانەتێــك بۆ‬ ‫پێوەندی نێوان ئێســتە و دوایی‬ ‫نییــە‪ ،‬پێوەندی نێــوان ئەمڕۆ و‬ ‫ســبەی پارێزراو نییــە چەمكی‬ ‫ئێستە لە دونیای تیرۆریزمدا بێ‬ ‫بەهایە”‪.‬‬ ‫نووســەر بــاس لــە ئامانجێكی‬ ‫تری تیرۆریــزم دەكات و دەڵێت‪:‬‬ ‫“هەوڵــی تیرۆریــزم هەوڵێكی‬ ‫جدییە بــۆ عەســكەرتاركردنی‬ ‫دونیای مەدەنیمــان‪ .‬واتا چەندە‬ ‫تیرۆر توانای لە گەورەبووندا بێت‪،‬‬ ‫دنیــای كۆمەاڵیەتیمــان رۆژ بە‬ ‫رۆژ هێزە مەدەنییەكانی خۆی لە‬ ‫دەست دەدات”‪.‬‬ ‫ئاراس فەتاح بە وتەیەكی “ئەمیل‬ ‫زۆال” كۆتایــی بــە گفتوگۆكــە‬ ‫دەهێنێت و دەڵێت‪“ :‬ئەگەر وەك‬ ‫هونەرمەندێك لێم بپرسن من لەم‬ ‫جیهانەدا چی دەكەم‪ ،‬لە وەاڵمدا‬ ‫پێیان دەڵێم من لێرەدام بۆ ئەوەی‬ ‫بە دەنگی بەرز بژیم”‪.‬‬

‫كولتوور‬

‫‪17‬‬

‫تا ئێستا لە ئێران ئایدۆلۆژیا و سیاسەت رێگەی‬ ‫نەداوە ئافرەت رۆڵی خۆی ببینێ‬ ‫وشە‪ /‬ئەڵمانیا‪ -‬ئەفراسیاب گرامی‬ ‫عەبدواڵ ســۆهرابی‪ ،‬ئەندامی خولی شەشەمی پەرلەمانی ئێران و‬ ‫دەســتەی دامەزرێنەری بەرەی یەكگرتووی كورد لە تاران بووە‪،‬‬ ‫هاوكات خاوەن ئیمتیاز و سەرنووسەری هەفتەنامەی (رۆژهەاڵت)‬ ‫و دامەزرێنەری فراكســیۆنی نوێنەرانی كورد لە پەرلەمانی ئێران‬ ‫بووە‪ ،‬لەو دیمانەیەدا بۆ “وشــە” تیشــك دەخاتە ســەر رەهەندە‬ ‫سیاسییەكانی ویســتی كورد لە سەدەی رابردووەوە تا ئێستە كە‬ ‫بە بڕوای ئەو لە هەموو ئەو قۆناغانەدا ویستی كورد لەسەر بنەمای‬ ‫نەتەوە بووە‪.‬‬ ‫بزووتنــەوەی كــوردی بە‬ ‫پێچەوانــەی بزووتنەوەكانــی‬ ‫ناوچەی رۆژهەاڵتی ناوەڕاســت‪،‬‬ ‫بەرەو ئیســامی سیاسی نەچوو‪،‬‬ ‫لــە هەمــان كاتیشــدا دژی‬ ‫نەوەســتاوەتەوە‪ ،‬ئایا هۆكارێكی‬ ‫دیاریكراو بۆ ئەمە بەدی دەكەیت؟‬ ‫بزووتنەوەی كوردی بەگشــتی‬ ‫كاتێــك ســەری هەڵهێنــا كــە‬ ‫مەكتەبی ماركســیزم و شۆڕشی‬ ‫ئۆكتۆبەری رووســیا و شۆڕشی‬ ‫مائۆ لە چیــن‪ ،‬هەموویان لە ژێر‬ ‫ئــااڵی كۆمۆنیزم و سوســیالیزم‬ ‫دژ بە سیستەمی سەرمایەداریی‬ ‫لــە جیهانــدا گەشــە و پەرەی‬ ‫ســەندبوو‪ .‬چاالكانی سیاســی و‬ ‫رووناكبیــری ئــەوكات رێگە و‬ ‫پێگەی ماركسیســم ـ لینینیزم‬ ‫یان بە باشترین شێوە بۆ رزگاری‬ ‫كوردســتانیان دەزانــی‪ .‬بۆیــە‬ ‫سەرەڕای ئەوە رێبەرانی گەورە و‬ ‫‌ناوداری كورد‪ ،‬وەك قازی و بارزانی‬ ‫كەســایەتییەكی ئاینــی بوون‪،‬‬ ‫بەاڵم هــەر زۆربــەی بزووتنەوە‬ ‫كوردییــەكان لــە چوارچێوەی‬ ‫ئایدیۆلۆژی ئیســامیدا نەبوون‪،‬‬ ‫ئەڵبــەت ئەوەی كــورد پێڕەوی‬ ‫ئاینی ئیسالمە جیاواز لە هەندێك‬ ‫گرووپــە كۆمۆنیســتەكان هیچ‬ ‫كاتێــك ئەحزابــی سیاســی بە‬ ‫راشكاوی دژایەتییان لەگەڵ ئایندا‬

‫نەكــردووە و لەگەڵ ئەم واقیعە‌دا‬ ‫زۆربــەی زانایــان و رێبەرانــی‬ ‫ئاینی هۆگری خەباتی سیاســی‬ ‫و نەتەوایەتی نەبوون‪ .‬بەگشــتی‬ ‫خەڵكیش كە تێكڕا موســڵمانن‬ ‫بەهۆی هــەژاری‪ ،‬دەرفەتیان بۆ‬ ‫بەڕێوەبردنــی بزووتنەوەیەكــی‬ ‫نەتەوەیی ـ ئاینــی نەبووە‪ .‬بەاڵم‬ ‫گرنگتــر لە هەموو ئــەو فاكتانە‪،‬‬ ‫كێشەی كورد‪ ،‬كێشەیەكی ئاینی‬ ‫نەبووە و نییە‪ ،‬بەڵكو كێشەیەكی‬ ‫نەتەوایەتی و مافی چارەنووس و‬ ‫پێكەوەژیان و ئازادی و عەدالەت‬ ‫و داخوازی سیاسی و كولتووری و‬ ‫ئابوورییە‪.‬‬ ‫لە ناوەڕاســتی ســەدەی‬ ‫بیســتەم‪ ،‬ئایدۆلۆژیای كۆمۆنیزم‬ ‫وەك دیاردەیەكــی بەهێــزی‬ ‫كۆمەاڵیەتــی و سیاســی‬ ‫هەمــوو ناوچەكــەی گرتــەوە‪،‬‬ ‫ئــەم ئایدۆلۆژییــە بــۆ نەیتوانی‬ ‫ببێتــە پاشــخانێكی فیكری بۆ‬ ‫بزووتنەوەی كورد؟‬ ‫لە پێشــدا ئایدیۆلۆژی كۆمۆنیزم‬ ‫وەك شــوێنەكانی تــر بەســەر‬ ‫بزووتنــەوەی كــورددا زاڵ‬ ‫بــوو‪ ،‬بــەاڵم ئاڵوگــۆڕی دنیای‬ ‫سوسیالیزم و كاپیتالیزم و پاشان‬ ‫رووخانی ئۆردوگای سوســیالیزم‬ ‫و جیابوونــەوە و ســەربەخۆیی‬ ‫واڵتانــی ســەر حكوومەتــی‬

‫ســۆڤییەت و الوازی پەیمانــی‬ ‫وارشــۆ و جیابوونەوەی واڵتانی‬ ‫ئەوروپای رۆژهەاڵت لە رووســیا‬ ‫و پێوەندییان لەگەڵ سیســتمی‬ ‫ســەرمایەداری بە سەرۆكایەتیی‬ ‫كاریگەریــی‬ ‫ئەمەریــكا‪،‬‬ ‫راستەوخۆی لەسەر بزووتنەوەی‬ ‫كــورد دانــا‪ .‬لەالیەكــی ترەوە‬ ‫دووبەرەكییــە ئایدیۆلۆژییەكانی‬ ‫كۆمۆنیزم لەگــەڵ بیروبۆچوونی‬ ‫خەڵكی كورد بەتایبەتی لە باری‬ ‫ئاینییــەوە یەكێكی تر لە هۆكارە‬ ‫گرینگەكانی الوازیی ئایدۆلۆژیی‬ ‫كۆمۆنیــزم لە نێــو بزووتنەوەی‬ ‫كورددا بوو‪ ،‬لەگەڵ ئەم فاكتانەشدا‬ ‫هۆكارێكی تر ئەوەبوو دروشــمی‬ ‫جیهانی كۆمۆنیزم ئەگەر لە دنیادا‬ ‫بــێ وەاڵم مایــەوە‪ ،‬بەتایبەت لە‬ ‫كوردستاندا بە هەست و ویستی‬ ‫نەتەوایەتــی و مافــە رەواكانی‬ ‫میللەتی كورد وەاڵمی نەدا‌وە‪.‬‬ ‫بۆچــی بزووتنەوەی چەپ‬ ‫نەیتوانی خەون و ئاواتەكانی كورد‬ ‫بەدی بێنێــت؟ بەڕای ئێوە چەپ‬ ‫بزووتنەوەی كوردی بەرەو كوێ‬ ‫برد؟‬ ‫بەهۆی ئەوە بزووتنەوەی چەپ‬ ‫بەگشــتی لە دنیــادا لــە باری‬ ‫ئابووری و كولتووری و‪ .‬الواز بوو‪،‬‬ ‫بەتایبەتی راســتەوخۆ نەیتوانی‬ ‫داخوازییەكان و مافــە ‌رەواكانی‬ ‫گەلی كــورد وەاڵم بداتەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫وردە وردە جێگــەی خۆی دا بە‬ ‫بزووتنەوەی دیموكراسیخوازی و‬ ‫بووە هۆی دابڕان و رێفۆرم لە نێو‬ ‫ئەحزابی چەپی كوردیشدا‪.‬‬ ‫لە شۆڕشــی گەالنی ئێراندا‬ ‫كــورد دەورێكــی ســەرەكیی‬ ‫هەبوو‪ ،‬بەاڵم دوای ســەركەوتنی‬ ‫شۆڕشــەكە نەیتوانــی بــە‬ ‫ئامانجەكانی خۆی بگات‪ ،‬ئەوكاتە‬

‫خواستەكانی كورد چ بوون؟‬ ‫داخوازییەكانــی خەڵكــی كورد‬ ‫لە ئێرانی پاش شۆڕشــی گەالن‪،‬‬ ‫ئــازادی و دادپــەروەری و‬ ‫سەربەخۆیی باشتربوونی ژیان و‬ ‫پاراستن و گەشەپێدانی كولتوور‬ ‫و زمان بوو‪ .‬لەم پێناوەدا گرووپە‬ ‫سیاسییەكان بۆ گەیشتن بە ئەو‬ ‫داخوازییانە نوێنەرایەتی خەڵكیان‬ ‫دەكــرد و هیچــكام بیــروڕای‬ ‫جیاوازیان نەبوو‪ .‬حزبی دیموكرات‬ ‫بە دروشمی دیموكراسی بۆ ئێران‬ ‫و خودموختاری بۆ كوردستان بە‬ ‫ســتراتیژی نەتەوایەتییەوە و بە‬ ‫رێبەرایەتی د‪ .‬قاســملوو لەگەڵ‬ ‫نــاوەڕۆك و واقیعەكانــی جیهان‬ ‫و ناوخۆدا زۆرتریــن پێوەندی و‬ ‫ســازگاریی بوو‪ ،‬دوو تاقمی تری‬ ‫چەپەكان و ئیسالمییەكان بوون‬ ‫كە بــە ئایدۆلۆژیــی تایبەت بە‬ ‫خۆیانەوە چاالكییان دەكرد‪.‬‬ ‫گوتارێــك كە باڵی بەســەر‬ ‫فــەزای سیاســی و رووناكبیری‬ ‫كوردســتاندا لە دەیەی حەفتادا‬ ‫كێشابوو‪ ،‬گوتاری خەباتی مەدەنی‬

‫و بزووتنــەوە كۆمەاڵیەتییەكانی‬ ‫كــورد لــە چوارچێــوەی ژنان‪،‬‬ ‫خوێندكاران‪ ،‬كرێكاران و‪ .‬بوو‪ ،‬ئایا‬ ‫ئەمە بەرهەمی بێ ئاكام مانەوەی‬ ‫شــەڕی چەكــداری بــوو یان‬ ‫وشیاری سیاسی یان الوازی حزبە‬ ‫سیاسییەكانی كورد لە رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستان؟‬ ‫بێگومــان ئاڵوگــۆڕی جیهانی و‬ ‫ناوخۆی واڵت كە لە خاڵی پێشوودا‬ ‫باســمان لێوە كــرد‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫رێفۆرمخوازیی ئێران ئەگەرچی لە‬ ‫مێژوودا ریشەی داكوتابوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لــە دووی جۆزەردانــی ‪1376‬ی‬ ‫هەتاویــدا “‪ ،”1997‬دەســتی‬ ‫پێ كــرد و هۆكاری ســەرەكی‬ ‫خەباتی مەدەنــی و بزووتنەوەی‬ ‫كۆمەاڵیەتــی بەتایبــەت لــە‬ ‫كوردســتانی ئێراندا بوو‪ ،‬ئەڵبەت‬ ‫نــرخ و ئاكامەكانــی شــەڕی‬ ‫چەكداری لە گەشەسەندنی ئەم‬ ‫رەوتە بــێ كاریگەر نەبــوو‪ .‬بۆیە‬ ‫حزبە كوردییەكانیش دەســتیان‬ ‫لە خەباتی چەكداری كێشایەوە و‬ ‫هاتنە گۆڕەپانی خەباتی مەدەنی و‬

‫سیاسییەوە‪ .‬كەوابوو ناكرێ تەنیا‬ ‫یەك یان چەنــد فاكتەر لەبەرچاو‬ ‫بگرین‪ ،‬بەڵكو هەموو فاكتەرەكان‬ ‫لەم رەوتــەدا رۆڵ و كاریگەرییان‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫گوتــاری كۆمەڵگەی مەدەنی‬ ‫خــۆی لــە هەنــاوی نــەوەی‬ ‫خوێنــدكاری كورد هاتــە ئاراوە‬ ‫و دەیــان بالڤــۆك و باڵوكراوەی‬ ‫خوێندكاری هاتە ئاراوە‪ ،‬پاشــان‬ ‫رەوتــی فراكســیۆنی كــورد لە‬ ‫ئەنجوومەنــی نوێنەرانــی ئێران‬ ‫دروســت بوو و رێكخراوی مافی‬ ‫مرۆڤی كوردستان‪ ،‬ئێن جی ئۆكان‬ ‫دامەزران‪ ،‬بــەرەی یەكگرتووی‬ ‫كورد پێــك هات‪ ،‬ئــەم هەواڵنە‬ ‫بەگشــتی بەرەو كوێ رۆیشت؟‬ ‫دەرەنجــام و شكەســتەكان چ‬ ‫بوون؟‬ ‫ســەرەنجامی سیســتمی‬ ‫ئایدیۆلۆژی كۆماری ئیســامی‬ ‫و دیكتاتۆریی ئاینــی‪ ،‬ریفۆرمی‬ ‫ناو دەســەاڵت بوو كــە لە دووی‬ ‫جۆزەردانــی ‪76‬دا‪ ،‬ســتارتی لێ‬ ‫درا و كاریگــەری راســتەوخۆی‬ ‫لەســەر بزووتنەوەی كوردستان‬ ‫دانا‪ .‬بۆ یەكەم جار هەڵبژاردنێكی‬ ‫ئــازاد بەڕێــوە چــوو‪ ،‬نوێنەرانی‬ ‫راســتەقینەی خەڵــك چوونــە‬ ‫پەرلەمــان‪ ،‬دەیــان گۆڤــار و‬ ‫حەفتەنامە دەركــران‪ .‬لە واقیعدا‬ ‫دەرفەتێكی مێژوویــی بوو هەم‬ ‫بۆ خەڵكی ئێــران و بەتایبەتی بۆ‬ ‫میللەتی كورد و هەم بۆ حكوومەت‪،‬‬ ‫كــە بەداخــەوە هەمــووی ئەم‬ ‫هەواڵنە بە ئاكامەكانی نەگەیشت‪.‬‬ ‫بەهــۆی گوشــار و ســەركوتی‬ ‫دەســەاڵتدارەكانی‬ ‫الیەنــە‬ ‫حكوومەتــەوە و گرنگتر لەوە بە‬ ‫بۆنــەی الوازی و كەمتەرخەمی‬ ‫و نــا هاوئاهەنگی و بە گوتەیەكی‬

‫باشــتر ناپاكی بەشێكی گەورەی‬ ‫ریفۆرمخوازانــی حكوومەتی بە‬ ‫دەنــگ و داخوازەكانــی خەڵك‪،‬‬ ‫ئاكامەكەی شكســت و گەڕانەوە‬ ‫بۆ دیكتاتــۆری خراپتر لە جاران‬ ‫بوو‪ ،‬لەگەڵ ئەوەیشدا ئاستی بیر و‬ ‫هۆش و وشیاری و داخوازییەكانی‬ ‫خەڵك بەرزتر بووەوە و تەكنۆلۆژیا‬ ‫و راگەیانــدن‪ ،‬تێكــڕا یارمەتی‬ ‫بزووتنــەوەی ســەوزیی ‪2009‬‬ ‫و بزووتنــەوەی كوردیــان دا‬ ‫تا ملكەچــی ئــەو دیكتاتۆرییە‬ ‫تازەیــ ‌ە نەبــن‪ ،‬بۆیــە بەهەموو‬ ‫كەموكوڕییەكانەوە هەر زیندووە‪.‬‬ ‫بەشــداری ژنان لە پرۆســە‬ ‫سیاســی و كۆمەاڵیەتییەكاندا و‬ ‫لە ناو بزووتنــەوەی رووناكبیریدا‬ ‫چۆنــە و ئایا بزووتنــەوەی ژنانی‬ ‫كورد تایبەتمەندی خۆی هەیە؟‬ ‫بێگومــان بەشــداری ژنــان‬ ‫ی كۆمەڵگــە لە هەر‬ ‫وەك نیــوە ‌‬ ‫شــوێنێكی جیهــان گرینگی و‬ ‫رۆڵی خۆیان هەیــە‌‪ .‬بۆیە لە هەر‬ ‫واڵتێكــدا بەشــداریی ژنــان لە‬ ‫پرۆســەی ئابووری و سیاســی و‬ ‫كۆمەاڵیەتی زۆرتر بێت‪ ،‬ئەو واڵتە‬ ‫پێشكەوتووترە‪ .‬بەداخەوە لە ئێران‬ ‫و كوردســتانی ئێران بەشداریی‬ ‫ژنــان لە پرۆســەی سیاســی و‬ ‫رووناكبیری لەچاو پیــاوان زۆر‬ ‫كەمترە‪ ،‬تا ئێســتە ئایدیۆلۆژی و‬ ‫كولتوور و نەریت و یاسا‪ ،‬رێگەی‬ ‫بە ژنان نەداوە بە پێی پێویســت‬ ‫و شانبەشــانی پیاوان لە مەیدانی‬ ‫سیاسی و كۆمەاڵیەتی رۆلێ خۆی‬ ‫هەبێت‪ .‬ئەمــە بە مانای لەبەرچاو‬ ‫نەگرتنــی رۆڵ و بەشــداری ئەو‬ ‫ژنانە نییە كە شێرانە لە كوردستان‬ ‫و بە وشــیارییەوە بەشــدارییان‬ ‫كردووە‪.‬‬

‫بــوو بــۆ ‪ 5‬كاری شــانۆیی‪ ،‬بە‬ ‫گۆدۆ دەســتمان پێ كــرد و بە‬ ‫هاملێتی كەركووك كۆتایی هات‪،‬‬ ‫بیهێنە بەرچاوت ئــەو پڕۆژەیە‬ ‫بە ســامۆئیل بیكت دەست پێ‬ ‫دەكات و بــە شكســپیر كۆتایی‬ ‫دێــت‪ ،‬ئــەوە پەیوەســتە بەو‬ ‫تێگەیشــتنەی كە شــیعریەتی‬ ‫وتراو چۆن دەگوازرێتەوە ســەر‬ ‫تێگەیشــتنێكی تری شیعریی‪،‬‬ ‫بــەوەی شــیعر دەبێتــەوە‬ ‫نووســینەوەی زمانێكــی تری‬ ‫بینین‪ ،‬ئەوە شیعری فەزایە‪ ،‬كە‬ ‫جەستەی ئەكتەر دەینووسێتەوە‪،‬‬ ‫بەبێ ئەوەی بیڵێت‪.‬‬ ‫كاتێك دەبینین جەستە لە نێوان‬ ‫تێكســت وەك بیرۆكە و شــوێن‬ ‫وەك ڕووبەرێكــی تــر بۆ نمایش‬ ‫زەمینە بۆ شــانۆیەكی تر بنیات‬ ‫دەنێت‪ ،‬پێویستمان بەوە دەبێت‬ ‫ڕووبــەرووی نەزانــراوی تــر و‬

‫نهێنییە شــاردراوەكە ببینەوە‪،‬‬ ‫بۆیــە دەبوو ئیتر تێكســت وەك‬ ‫بیرۆكــەش بوونــی نەبێــت‪،‬‬ ‫بەڵكــو مەشــق و گەڕانــەكان‬ ‫جەســتە و دەنــگ بەیەكــەوە‬ ‫دەكەنە مۆتیڤێكــی كولتووری‪،‬‬ ‫ئــەوە پێوەندیی نێــوان مرۆڤ‬ ‫و كولتوورە‪ ،‬تێكشــكاندنەوەی‬ ‫كولتــوور و خوێندنەوەیەتی لە‬ ‫ڕووبەری نمایشدا‪.‬‬ ‫بــەرەو گریمانە ناڕۆیــن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئاخۆ وشــە دەبێت بــە دەنگ؟‬ ‫ئــەوە پێوەندیی هاڕمۆنیی نێوان‬ ‫وشە و دە‌نگە‪ ،‬ســەفەری مرۆڤە‬ ‫لەناو ژیارەكاندا‪ ،‬بۆیە ڕووبەڕووی‬ ‫ئەزموونێكــی تــر دەبینــەوە‪،‬‬ ‫ئەزموونی دەنگ و جووڵە و وشە‪،‬‬ ‫‌‌ئیتر بەدوای ئەو تێگەیشــتنەوە‬ ‫پڕۆژەی ئەڵتەرناتیڤ لە شــانۆدا‬ ‫بەتەواوی سیماكانی خۆی بۆمان‬ ‫دەخاتە ڕوو‪ ،‬بەاڵم ئەوە پێویستی‬

‫بە تێگەیشتنە لە مردنی مەعریفە‪.‬‬ ‫گەڕان بەدوای نادیاری شانۆ‪.‬‬ ‫ســاڵەكان تێپەڕین‪ .‬خەونەكان‬ ‫گەیشــتنە لوتكــە‪ .‬بیركردنەوە‬ ‫ســیماكانی شــانۆیەكی خستە‬ ‫ڕوو‪ .‬كۆتایــی لە نێــوان مردن‬ ‫و ڕاكردنــە‪ .‬تەســلیمبوون بــە‬ ‫شــانۆیەكی ســونەتی‪ ،‬یاخــود‬ ‫ڕاكردن بــەرەو پانتایی جیاواز‪،‬‬ ‫لەپێناو گومانكردن لە زانراوەكان‬ ‫و گەڕان بــەدوای نەزانراوەكاندا‬ ‫ئەوە تاكە شــتێكە كــە بتوانین‬ ‫بیری لێ بكەینەوە‪.‬‬ ‫زانــراو بــۆ خۆشــی دەبێتەوە‬ ‫ئــەو مەعریفەییــەی دەبێــت‬ ‫تێیبپەرێنیــن‪ ،‬بۆیە پێویســتە‬ ‫ئــەو تەرمە مەعریفیــەی زانراو‬ ‫بنێژرێت‪ ،‬رۆحێكــی زیندەگی‬ ‫بــە نەزانــراو ببەخشــین‪ ،‬ئەوە‬ ‫بیركردنەوەیــە لە شــانۆیەكی‬ ‫نوێ‪ ،‬چەمكی نوێبوون گومانە لە‬

‫ڕابردوو‪ ،‬تێكشكاندنەوە و دابڕانە‬ ‫لە زانراو‪ ،‬بەبێ گەڕانی بەردەوام‬ ‫ناتوانین بەدوای شــانۆیەك وێڵ‬ ‫بین كە هەمیشە خولیامان بێت‪.‬‬ ‫نادیــار چییە؟ پرســیاركردن لە‬ ‫نادیــار گومانــە لە دیــار‪ ،‬ئێمە‬ ‫دەبێت پرســیار لەوە بكەین كە‬ ‫نەزانــراوە‪ ،‬نەك زانــراو‪ ،‬چونكە‬ ‫هەمیشــە پرســیار لە زانراو بەو‬ ‫مەعریفەیەمــان دەگەیەنێــت‬ ‫كە پێمانــەوە نامۆ نییــە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ڕامانناچڵەكێنێت‪ ،‬بەاڵم نەزانراو‬ ‫ڕووبەڕووی مەعریفەی نادیارمان‬ ‫دەكاتەوە‪ ،‬ئــەوە وادەكات بەرەو‬ ‫ڕووی شانۆیەكی جیاواز بڕۆین‪.‬‬ ‫جیاوازی چییە؟ ئەوە پرۆســەی‬ ‫ناونــان نییە بۆ ئــەوەی خۆمان‬ ‫وەك مۆدێكــی جیــاواز بخەینە‬ ‫ڕوو‪ ،‬بەڵكو جیاوازبوون پەیوەستە‬ ‫بــەو شــانۆیەوە‪ ،‬خوێندنەوەی‬ ‫ڕەخنەییــە بۆ یادەوەری شــانۆ‬

‫و گومانكردنــە لەو ڕابــردووە‪،‬‬ ‫بــۆ ئەوەی بتوانین ســەر لەنوێ‬ ‫داڕشتنەوەیەكی نوێ بۆ كاركردن‬ ‫بنیــات بنێین‪ ،‬ئەوە پرۆســەی‬ ‫لەدایكبوونی میتا شانۆیە‪ ،‬چیتر‬ ‫بونیــاد و پێكهاتە شــانۆییەكان‬ ‫ناتوانن ڕازیمــان بكەن‪ ،‬بەهۆی‬ ‫ئەوەی لە پشت مێز و كورسییەوە‬ ‫پالنــی بۆ دانراوە‪ ،‬شــانۆ دەبێت‬ ‫پــان و بیركردنەوەكانــی لەناو‬ ‫ساتەوەختی كاركردنیدا بێت‪.‬‬ ‫كەواتە چی بكەیــن؟ چیكردن‬ ‫پەیوەســت نییە بە نووسینەوە‪،‬‬ ‫چیكردنــی ئێمــە پرســیارێكە‬ ‫كاركــردن وەاڵمــی پــێ‬ ‫دەداتــەوە‪ ،‬ئــەوە جارێكــی تر‬ ‫ڕووبەڕووبوونەوەیە لەگەڵ شوێن‬ ‫و لەناو پڕۆژەی شانۆیی‪ ،‬ئەوكاتە‬ ‫دەتوانین بەرەو نادیارەكانی شانۆ‬ ‫هەنگاو بنێین‪.‬‬

‫ناشتنی تەرمی مەعریفە و گەڕان بەدوای نادیاری شانۆ‬ ‫نیهاد جامی‬

‫واز لە ناشــتنی تەرمەكە دێنین‪.‬‬ ‫ئەوە گرنگ نییە كە لە شــانۆی‬ ‫گریكی بۆ مەعریفەمان بەرامبەر‬ ‫ئەنتیگۆنــا دەیزانیــن‪ ،‬دەبێت‬ ‫نهێنییەكــە بــەرەو قوواڵییمان‬ ‫بەرێــت‪ ،‬لــە پێرفۆرمانســی‬ ‫(ئەنتیگۆنــای قەاڵ) لەو گومانەوە‬ ‫ئینتیمامان بۆ گوتارە شانۆییەكە‬ ‫كــرد‪ ،‬ئینتیمایەك ســتراتیژێك‬ ‫نەبوو بۆ شانۆ‪ ،‬بەڵكو میكانیزمی‬ ‫تێگەیشتنە لە شانۆ‪.‬‬ ‫كارەكان لە ڕابــردوودا پەلەیان‬ ‫تیا نەكراوە‪ ،‬بەڵكو تێگەیشتنێك‬

‫هەبووە‪ ،‬بۆ تێگەیشتن لە تەرمی‬ ‫مەعریفە‪ ،‬ئەو شــانۆیە كەسمان‬ ‫پێی ڕازی نەبووین‪ ،‬بەاڵم هەموو‬ ‫كاریان تێــدا دەكرد‪ ،‬ئەوە بوونی‬ ‫ئێمە بوو وەك پێویستییەك‪ ،‬بۆیە‬ ‫هەوڵمــان دا بەرەو شــانۆیەكی‬ ‫جیــاواز هەنــگاو بنێیــن‪ ،‬كە‬ ‫ئەوانەی كارەكانیشیان نەبینیوە‬ ‫لە ڕێگەی نمایشەكان لە سایتی‬ ‫یوتوب ئەو ســیما جیاوازانەیان‬ ‫لەم گوتارەدا بۆ دەردەكەوێت‪.‬‬ ‫ئەو گەڕانــە بۆ ئیشــكردن بوو‬ ‫لەســەر چۆنیەتیی دۆزینەوەی‬ ‫نادیاری شانۆ‪ ،‬بروای بەو شانۆیە‬ ‫نەبوو كە هەبوو‪ ،‬بۆیە جەســتە‬ ‫لە دەســتپێكدا لە شوێنی وشە‬ ‫ئامادەبوونی دەبوو‪ ،‬شــوێنەوارە‬ ‫مێژووییەكان شوێنی بیناسازی‬ ‫شانۆی دەگرتەوە‪ ،‬ئەوە پڕۆژەیەك‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫عەبدواڵ سۆهرابی‪:‬‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫عەبدواڵ سۆهرابی‪ :‬بزووتنەوەی كوردی بەگشتی كاتێك سەری هەڵهێنا كە مەكتەبی ماركسیزم و شۆڕشی ئۆكتۆبەری رووسیا و شۆڕشی مائۆ لە چین‪ ،‬هەموویان لە ژێر ئااڵی كۆمۆنیزم‬ ‫و سوسیالیزم دژ بە سیستەمی سەرمایەداریی لە جیهاندا گەشە و پەرەی سەندبوو‪ .‬چاالكانی سیاسی و رووناكبیری ئەوكات رێگە و پێگەی ماركسیسم ـ لینینیزم یان بە باشترین شێوە‬ ‫بۆ رزگاری كوردســتانیان دەزانی‪ .‬بۆیە ســەرەڕای ئەوە رێبەرانی گەورە و‌ناوداری كورد‪ ،‬وەك قازی و بارزانی كەســایەتییەكی ئاینی بوون‪ ،‬بەاڵم هەر زۆربەی بزووتنەوە كوردییەكان لە‬ ‫چوارچێوەی ئایدیۆلۆژی ئیسالمیدا نەبوون‪ ،‬ئەڵبەت ئەوەی كورد پێڕەوی ئاینی ئیسالمە جیاواز لە هەندێك گرووپە كۆمۆنیستەكان هیچ كاتێك ئەحزابی سیاسی بە راشكاوی دژایەتییان‬ ‫لەگەڵ ئایندا نەكردووە و لەگەڵ ئەم واقیعە‌دا زۆربەی زانایان و رێبەرانی ئاینی هۆگری خەباتی سیاسی و نەتەوایەتی نەبوون‪.‬‬

‫رای خەڵك‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫‪18‬‬

‫ئامادەكار‪ :‬ماكوان هەڵەبجەیی‬

‫دەبێ بۆ یەكبوون و یەكێتیی نەتەوەییمان قوربانی بدەین‬ ‫یەكگرتووییمان هەوێنی سەركەوتنمانە‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫یەكهەڵوێستی و یەكبوونمان نیشانەی سەركەوتنمانە‬ ‫یەكێتیی نەتەوەیی كلیلی ســەركەوتنی گەلەكەمانە‪ ،‬هەموو تاكێكی‬ ‫كورد ئەوە دووپات دەكاتەوە كە كۆبانی تەنیا نییە و هەموومان پێشمەرگەین‬ ‫بۆ پاراستنی هەربستێك لەم كوردستانە‪ ،‬بۆیە ئەوە دووپات دەكەنەوە لەسەر‬ ‫ئەوەی یەكڕیزیی نێو ماڵی كورد‪ ،‬پێویستە بپارێزرێت‪ ،‬هەمووان بەرپرسین‬ ‫لە پاراســتنی خاكی كوردســتان‪ ،‬ئاســۆی میللەتی كورد ڕوونە‪ ،‬هەموو‬ ‫هاوواڵتییان دڵخۆشــن بەوەی ئەو یەكهەڵوێســتییە بەردەوام بێت و هەر‬ ‫كوردێك لە هەر جێگەیەك بێت‪ ،‬دەبێت بەهەموومانەوە بەهانایەوە بچین‪.‬‬

‫محەمەد قاسم‬

‫یەكگرتووییمان هەوێنی‬ ‫سەركەوتنمانە‬ ‫لە كاتێكدا ئێمە كراینە چوار بەش‪ ،‬لە نێو خۆشماندا لە هەربەشێك بووینەتە‬ ‫چەندین حزب و گرووپ‪ ،‬بۆیە پێویســتە هەمیشــە لە كاتی بەرژەوەندی‬ ‫نەتەوەییمان كێشــەكانمان بەالوە بنێین‪ .‬ئەگەر هەموو كورد یەكدەست و‬ ‫یەكبڕیار بین‪ ،‬ئەوا دەبینە دەستێكی بەهێز و بەهۆشییەوە دەتوانین دووپات‬ ‫بكەینەوە لە بە ئامانجگەیشتنی ئاواتەكانمان‪ .‬ناكرێت ئێمە كە خۆمان كراوین‬ ‫بە چوار بەشەوە‪ ،‬كەچی خۆشمان یەكدەنگ و یەكهەڵوێست نەبین‪.‬‬ ‫هەمیشــە لە مێژوودا وا تۆمار كراوە هــەر ئیمپراتۆڕێك و دەوڵەتێكی گەورە‬ ‫كاتێك ویســترابێت لەنــاو ببرێت‪ ،‬هەرچــی هێز هەبووە بــەكار هاتووە و‬ ‫نەتواندراوە زاڵبن بەســەریاندا‪ ،‬بەاڵم كاتێك لە نێــو خۆیاندا بوونەتە چەند‬ ‫بەش و گرووپ‪ ،‬دوژمن توانیویەتی بە ئاســانی بەسەریاندا زاڵ بێت‪ .‬گەلی‬ ‫كوردیــش زۆرجار ناوماڵی خۆی تێــك داوە و یەكگرتوو نەبــووە‪ ،‬هەروەك‬ ‫ئەوەی لە ســاڵەكانی ‪ 1994‬تا ‪ 2000‬ئەوكاتەی كە یەكگرتوو نەبووین‪ ،‬هەم‬ ‫گەلەكەشــمان و هەم حزبەكانیش لە خراپترین بارودۆخدا بوون‪ ،‬بەاڵم كە‬ ‫یەكدەنگ بووین‪ ،‬لەالیەن واڵتە زلهێزەكانی دونیاشەوە ڕێزمان لێ گیرا و بە‬ ‫چاوێكی تر سەیریان دەكردین‪ .‬هیوادارم هەمیشە سەركردایەتی سیاسیی‬ ‫كورد بە چاوی كوردبوونەوە سەیری هەموو گەلەكەمان بكەن‪.‬‬

‫محەمەد سەلیم‬

‫دەبێت هەموو‬ ‫یەكدەنگ بین‬ ‫پێویســتە میللەت یەكگرتوو بێت و هەموو تاكێك بیر لە بەرژەوەندی گەل‬ ‫بكاتەوە لەبــری ئەوەی بیر لە بەرژەوەندی تاكــی و حزبی بكاتەوە‪ .‬دەبێت‬ ‫هەموو یەكدەنگ بین و ڕێك بكەوین‪ ،‬بۆیە كە بە یەكدەنگ خۆمان نیشان دا‪،‬‬ ‫بێگومان لە هەموو دونیادا گەورەیی خۆمان نیشان دەدەین‪.‬‬ ‫ئەوەمان لە بیرە كاتێك باوكێك ویســتی هێزی لە بەیەكەوەبووندا نیشــانی‬ ‫كوڕەكانی بدات‪ ،‬هەر ‪ 7‬كوڕەكەی كۆ كردەوە و ‪ 7‬چڵەداری بەست بەیەكەوە‬ ‫و دایە دەســتی كوڕەكانی و گوتی كامتان دەتوانن بیشــكێنن‪ ،‬كەســیان‬ ‫نەیانتوانی‪ ،‬پاشان هەر ‪ 7‬دارەكەی لەیەكتر جیا كردەوە و جارێكی تر دایەوە‬ ‫دەستیان و هەركەســە و بەئاسانی توانی دارەكەی دەستی بشكێنێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫باوكەكە گوتی‪ :‬كوڕەكانم نموونەی یەكگرتنی ئێوە وەك ئەو دارانە وایە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ئێوە یەكگرتوو بن‪ ،‬كەس ناتوانێت زەفەرتان پێ ببات‪.‬‬ ‫ئەو پەندە گەورەترین وانەیە لە ژیاندا‪ ،‬واتە هێز لە یەكێتیدایە‪ ،‬لە ئێســتەدا‬ ‫كە گەلەكەمان دووچاری شــەڕێكی نەگریســاوی بووە‪ ،‬پێویســتە هەموو‬ ‫بەرژەوەندییەكانمان بەالوە بنێین و یەكهەڵوێست بین‪.‬‬

‫عەبدواڵ فایەق‬

‫كێشەكان وەالوە بنێن‬ ‫لە كوردســتاندا ‪ 5‬حزبی دەســەاڵتدارمان هەیە‪ ،‬بەاڵم دەبێت ئەو ‪ 5‬حزبە‬ ‫لەسەر هەموو كێشەكان یەكهەڵوێست بن‪ ،‬بەداخەوە بەهۆی یەكهەڵوێست‬ ‫نەبوونەوە تا ئێســتە لە ســلێمانی الیەنــەكان نەیانتوانیــوە ڕێك بكەون و‬ ‫پارێزگارێك بۆ ئەو شارە دەستنیشــان بكەن و ئەمەش جێگەی نیگەرانییە‬ ‫بۆ هەموومان‪ ،‬داواكارین ئیتر بیر لە بەرژەوەندی گشــتی بكرێتەوە و كار بۆ‬ ‫بەرژەوەندی گەل بكرێتەوە و یەكهەڵوێستی نیشانی دونیا بدرێت‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫لەم بارودۆخەی شەڕدا‪.‬‬

‫گەلۆ گیان‬

‫هەوراز فەتاح‬

‫ئەو یەكهەڵوێستییەی بینیمان‬ ‫ورەی بەرز كردینەوە‬

‫یەكهەڵوێستیمان‬ ‫سەری خستین‬ ‫دەبینیــن داعش مەترســیدارترین رێكخراوی تیرۆریســتییە لە جیهاندا‪،‬‬ ‫هاوكات دژ بــە گەلەكەمان جەنگا و شــەڕێكی چاوەڕواننەكراوی دووچار‬ ‫كردین‪ ،‬بەاڵم چونكە یەكهەڵوێســت و یەكدەست بووین‪ ،‬سوپاس بۆ خوای‬ ‫گەورە توانیمان سەر بكەوین بەسەریاندا‪.‬‬ ‫ســەركەوتنی پێشــمەرگە یەكهەڵوێســتی بوو‪ ،‬ئەوكاتەی پێشمەرگە و‬ ‫حزبــەكان بیریان لەوە نەدەكردەوە كار بۆ حزبەكانیان بكەن‪ ،‬دواتر توانییان‬ ‫ســەربكەون‪ ،‬بۆیە ئەگەر لە هەموو ســاتەوەختەكاندا یەكهەڵوێست بین‪،‬‬ ‫بێگومان سەركەوتن بەشمانە‪ .‬ڕاســتە خاوەنی چەندین حزبی سیاسین و‬ ‫ئەمەش لە هەموو دونیادا كارێكی نۆرماڵە‪ ،‬بوونی ئەو هەموو حزبە لە هەرێم‬ ‫نیشانەی دیموكراســی و بڕوابوونە بە ئایدۆلۆژیای یەكتر‪ ،‬بەاڵم كە هەموو‬ ‫پرسی نەتەوەییمان هاتە پێش‪ ،‬پێویستە یەكگرتوو بین‪.‬‬

‫یەكگرتوویــی بناغەی هەموو ســەركەوتنێكە‪ ،‬بــەاڵم بەداخەوە زۆر‬ ‫جار هەندێك كاری وا هاتووەتە پێشــەوە‪ ،‬بەداخەوە یەكهەڵوێســتی و‬ ‫یەكدەنگیمان نەبینی‪ ،‬پێویستە بە یەكهەڵویستیمان نیشتمانپەروەریی‬ ‫خۆمان نیشان بدەین‪.‬‬ ‫هەر كوردێك لە هەر پارچەیەك بێت كاتێك لێی دەقەومێت‪ ،‬باشــترین‬ ‫و دڵسۆزترین كەس بۆی كە هانای بۆ بەرێت كوردانی پارچەكانی ترە‪،‬‬ ‫ئەو یەكهەڵوێستییەی بینیمان كاتێك ئێمە لە مانگی حەوت و هەشت‬ ‫پێویستمان بە پشتگیری بوو‪ ،‬هێزی كوردانی تر ئامادەباشییان نیشان‬ ‫دا‪ ،‬بووە گەورەترین پاڵپشــتی هێــز و مەعنەوی‬ ‫بۆمان‪.‬‬

‫هەردی كۆیی‬

‫یەكبوون و یەكهەڵوێستیمان بەستراوەتەوە بە پتەوكردن و بەهێزكردنی‬ ‫توانای هەر تاكێك‬ ‫كاتێك پاراســتن و بەرەوپێشــبردنی هەرســێ‬ ‫الیەنی ســەربازی و ئابووری و سیاسی بەیەكەوە‬ ‫گرێ درابــن‪ ،‬ئەوە پێناســەیەكە بۆ ئاسایشــی‬ ‫نەتەوەیــی وەك چەمكێك و بەشــێكی كاریگەر‬ ‫لــە بەرژەوەندییەكانــی نەتــەوە‪ ،‬دەبێــت ئەو‬ ‫ئاسایشــەیش بەشــێوەیەك بێت گوزارشــت لە‬ ‫بەرقەراربوونی ئەم چەمكە بكات‪.‬‬ ‫لــە هەلومەرجــی ئێســتەی كوردســتان‪،‬‬ ‫بەرقەراربوونی ئاسایشی نەتەوەییمان و یەكبوون‬ ‫و یەكهەڵوێستیمان بەستراوەتەوە بە پتەوكردن‬

‫و بەهێزكردنی توانای هەر تاكێك‪ ،‬دەبێت سەرەتا‬ ‫ڕاگەیاندنەكان كار بكەن بۆ هۆشــیاركردنەوەی‬ ‫تاك بۆ یەكهەڵوێســتی و یەكدەنگی‪ ،‬پاشان هانی‬ ‫حزبەكان بدەن بۆ وەالوەنانی هەر كێشە و كوردانە‬ ‫بیر لە نەتەوە بكەنەوە‪.‬‬ ‫بوونــی پێوەندییە كۆمەاڵیەتییــەكان لە رێگەی‬ ‫یەكخســتنی گوتاری سیاســی و یەكهەڵوێستی‬ ‫لە رووبەڕووبوونەوەی كێشــە و مەترسییەكان و‬ ‫وەالنانی بەرژەوەندییە شەخســییە تەسكەكان و‬ ‫پابەندبوون بەبنەما و بەرژەوەندییە نەتەوەییەكان‪،‬‬

‫گەورەترین كارە كــە دەبێت حزبەكان هەوڵی بۆ‬ ‫بدەن‪ .‬هەروەها هەست بەبەرپرسیاریەتی بكەین‬ ‫و هەمیشــە وا بیر بكەینەوە ئەم هەرێمەی ئێمە‬ ‫لەســەری دەژین‪ ،‬وەك كەشــتی وایە كە بەرەو‬ ‫كەنــاری بەرقەراربــوون و لەنگەرگرتن دەڕوات‪،‬‬ ‫بەاڵم لە هەمان كاتیشــدا دەورە دراوە بە شەپۆلە‬ ‫خێرا و ترســناكەكان‪ ،‬هەر هەڵە و دروستبوونی‬ ‫درزێكی بچووك‪ ،‬نقومبوونی هەموومانی لــێ‬ ‫دەكەوێتەوە‪.‬‬

‫هەڤاڵ كەمال‬

‫دەبێ بۆ یەكبوون و یەكێتیی نەتەوەییمان قوربانی بدەین‬ ‫هەموو كارێك كە مرۆڤ بیەوێت دەستی پێ بكات‪،‬‬ ‫دەتوانێت بەهۆی هەبوونی پاڵپشتی و یەكبوونەوە‬ ‫بەو ئامانجە بگات كە مەبەستیەتی‪ ،‬سەركردایەتیی‬ ‫كوردستان هەمیشــە دووپات لەوە دەكەنەوە كە‬

‫دەبێت یەكڕیزی و یەكهەڵوێستی بپارێزین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نازانین ئەوە كێیە هەمیشە كار دەكات بۆ درزخستنە‬ ‫نێو ئەو یەكڕیزییەمان‪ .‬ڕاستە هەموو حزبێك كار بۆ‬ ‫بەرژەوەندی خۆی دەكات‪ ،‬بەاڵم نابێت هیچ كات‬

‫كار بۆ ئەوە بــكات یەكریزی نەپارێزێت‪ ،‬دەبێت بۆ‬ ‫یەكبوون و یەكێتیی نەتەوەییمان قوربانی بدەین‪،‬‬ ‫تەنانەت ئامادەش بین هەمــوو بەرژەوەندییەكی‬ ‫تاكی و حزبی بەو قوربانییە ببەخشین‪.‬‬

‫لە رووداوێكی نــاوازەدا‪ ،‬لە خولی تۆپی‬ ‫پێی بەلجیــكادا یارییەك بــە ئەنجامی‬ ‫‪ 25‬گۆڵی بێ بەرامبەر تــەواو دەبێت و‬ ‫چاودێرانی وەرزشی ئەو واڵتەش ئاماژە‬ ‫بەوە دەكــەن كە ئەنجامــی یارییەكە‬ ‫ئاسایی نییە و بە ئەنقەست بووە‪.‬‬

‫رۆژی یەكشــەمی رابردوو لە یارییەكی‬ ‫خولی پلە چواری تۆپی پێی بەلجیكادا‪،‬‬ ‫یانەی كلێرمۆن بە ئەنجامی ‪ 0-25‬گۆڵ‬ ‫بەرامبەر یانەی برۆڤۆندیڤیل دۆڕا‪.‬‬ ‫بــۆ رۆژی دواتــر ئەنجامــی یارییەكە‬ ‫بووە ناونیشــانی زۆرێك لە رۆژنامەكانی‬

‫بەلجیكا و ئەنجامی ئەو یارییەشــیان لە‬ ‫كێبەركێكانی پلە چواری واڵتەكەیان بە‬ ‫نائاسایی وەسف كرد‪.‬‬ ‫رۆژنامــەكان ئاماژەیــان بــەوە دا كە‬ ‫ئەنجامی یارییەكە بە ئەنقەســت بووە‬ ‫و پێش وەختــە رێككەوتن لــە نێوان‬ ‫هــەردوو یانەكــەدا لەســەر ئەنجامی‬ ‫یارییەكە كراوە‪.‬‬ ‫الی خۆشــییەوە جایســۆن المپۆرت‬ ‫گۆڵپارێــزی یانــەی كلێرمــۆن رەتی‬ ‫كردەوە ئەنجامی یارییەكە بە ئەنقەست‬ ‫بووبــێ و رای گەیانــد‪ :‬تیپەكەمــان‬ ‫هەرگیز شكستی هاوشێوەی ئەو یارییە‬ ‫نەخواردووە و بەتایبەت كە ‪ 15‬یاریزانی‬ ‫باش لە تیپەكەماندا هەن‪ ،‬بەاڵم ئەنجامی‬ ‫یارییەكە بۆ هەمووالیەك چاوەڕواننەكراو‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫لــە گێمی یەكەمــی یارییەكەدا یانەی‬

‫برۆڤۆندیڤیل ‪ 7‬گۆڵی یارییەكەی تۆمار‬ ‫كرد‪ ،‬لە گێمی دووەمیشــدا بەتەواوی‬ ‫كۆنتڕۆڵی یارییەكــەی كرد و تەنانەت‬ ‫یاریزانانی یانەی كلێرمــۆن نەیانتوانی‬ ‫نزیكی ناوەڕاســتی یارییەكەش ببنەوە‬ ‫و لە ئەنجامیشدا ‪ 18‬گۆڵی تریان خوارد‪.‬‬ ‫لە ریزی یانەی برۆڤۆندیڤیل لە كۆی ‪11‬‬ ‫یاریزانی بەشــداردا‪ 8 ،‬یاریزان توانییان‬ ‫گۆڵ تۆمــار بكــەن‪ ،‬زۆرترین گۆڵیش‬ ‫لەالیەن هێرشبەری یانەكە (ئیستیبان‬ ‫دیاز)ی تەمەن ‪ 19‬ساڵ تۆمار كرا كە ‪10‬‬ ‫گۆڵی یارییەكە بوو‪.‬‬ ‫لــە كۆتــای یارییەكەشــدا یاریزانانی‬ ‫یانــەی برۆڤۆندیڤیــل وەك رێزێــك بۆ‬ ‫تیپی بەرامبەر‪ ،‬ئاهەنگی ســەركەوتنی‬ ‫تیپەكەیــان نەگێــڕا و بەبــێ دەنگ‬ ‫یاریگەیان جێ هێشت‪.‬‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫لە واڵتــی ئیرلەنــدا بەهــۆی چوونی‬ ‫بەشێكی زۆری یاریزانان بۆ ئاهەنگێكی‬ ‫بووك گواستنەوە‪ ،‬یانەیەك ناچار دەبێت‬ ‫یاری بە ئەندامانی دەســتەی كارگێڕی‬ ‫یانەكەی بكات‪.‬‬ ‫لە رووداوێكی سەرنجڕاكێش و تایبەتدا‪،‬‬ ‫یانەی درۆمێنتی ئیرلەندی لە یارییەكی‬ ‫فەرمیدا ناچــار بوو هانا بــۆ ئەندامانی‬ ‫دەســتەی كارگێڕی یانەكەی ببات بۆ‬ ‫جێگرتنەوەی ئەو یاریزانانەی چووبوون‬

‫بۆ ئاهەنگێكی بووك گواستنەوە‪.‬‬ ‫بەرپرســی یانەی درۆمێنتی نەیتوانی‬ ‫رێكخەرانی پاڵەوانیەتییەكە رازی بكات‬ ‫كاتی ئەنجامدانــی یارییەكە بگۆڕێت‪،‬‬ ‫بۆیە ناچار بــوو بۆ ئەنجامدانی یارییەكە‬ ‫پشت بە ئەندامانی كارگێڕی ببەستێت‪.‬‬ ‫یارییەكــە لە نێــوان هــەردوو یانەی‬ ‫درۆمێنتی و كرووس ماگلین رینجەرس‬ ‫بوو‪ ،‬بەرپرســانی هەرێمــی ئەرماغ كە‬ ‫سەرپەرشتی پاڵەوانیەتییەكەیان دەكرد‪،‬‬

‫ئەو بەرپرسەی یانەی درۆمێنتیان ئاگادار‬ ‫كردەوە كــە ئەگەر یارییەكــە ئەنجام‬ ‫نەدات‪ ،‬ئەوا سزای یانەكەی دەدرێت بە‬ ‫سڕكردنی لە ‪ 48‬هەفتەدا‪.‬‬ ‫لە ترسی سەپاندنی سزا بەسەر یانەكەی‪،‬‬ ‫بەرپرســی یانەی درۆمێنتی ناچار بوو‬ ‫ئەندامانی دەستەی كارگێڕی یانەكەی‬ ‫بهێنێتە ناو یاریگە كە لە رووی تەمەنەوە‬ ‫ســەرجەمیان پیاوی بەتەمەن بوون و‬ ‫ئەمە جگە لەوەی هەر بــە پانتۆڵ و بە‬

‫پێاڵوی ئاساییەوە یارییەكەیان ئەنجام‬ ‫دا‪.‬‬ ‫یانــەی كــرووس ماگلین هــەر لە ‪8‬‬ ‫خولەكی یەكەمی یارییەكەدا توانییان ‪8‬‬ ‫گۆڵ تۆمار بكەن‪ ،‬لە بەرامبەریشدا یانەی‬ ‫درۆمێنتــی توانی تەنیــا جارێك گۆڵی‬ ‫تیپی بەرامبــەر بهەژێنێت‪ ،‬دوای ئەمە‬ ‫هەردووال رێككەوتن تەنیا بۆ تەواوبوونی‬ ‫یارییەكە یاری بكــەن و تۆپ لە نێوان‬ ‫خۆیان بگۆڕنەوە‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫لە بەلجیكا یارییەك بە ئەنجامی ‪ 0 - 25‬كۆتایی هات‬

‫كۆمپانیایەكی ئیماڕاتی داوایەك پێشكەش بە یانەی ریال مەدرید دەكات‬

‫كۆمپانیایەكی ئیماڕاتی ئامادەیی‬ ‫خۆی پێشــان دا لە بەرامبەر‬ ‫گۆڕینــی نــاوی یاریگــەی‬ ‫ســانتیاگۆ بێرنابیۆ بۆ ناوی‬ ‫كۆمپانیاكــە‪ ،‬بــڕی ‪500‬‬ ‫ملیۆن یۆڕۆ بدات بە یانەی‬ ‫ریال مەدرید‪.‬‬ ‫(مــاركا)‬ ‫رۆژنامــەی‬ ‫ی ئیســپانی بــاوی‬ ‫كــردەوە‪ :‬كۆمپانیــای ئەبوزەبی‬ ‫بــۆ وەبەرهێنانــی ناودەوڵەتی پترۆڵ‬

‫داوایەكی خســتە بەردەم یانەی‬ ‫ریــال مەدریــد بــۆ ناونانی‬ ‫یاریگەی سانتیاگۆ بێرنابیۆ بۆ‬ ‫ناوی كۆمپانیاكــەی‪ ،‬بڕی‬ ‫‪ 500‬ملیــۆن یۆرۆ بدات بە‬ ‫یانەكە‪.‬‬ ‫رێككەوتنــی نێــوان‬ ‫كۆمپانیاكــە و یانەی ریال‬ ‫مەدرید بۆ ماوەی ‪ 20‬ساڵ واتە‬ ‫تا ‪ 2034‬دەبێت‪.‬‬ ‫الی خۆیەوە تا ئێســتە یانــەی ریال‬

‫مەدریــد بــە فەرمــی رەزامەنــدی‬ ‫لەســەر داوای كۆمپانیا ئیماڕاتییەكە‬ ‫دەرنەبڕیــوە‪ ،‬بەاڵم شــیمانە دەكرێت‬ ‫كۆتایی ئەمساڵ هەردووال رێككەوتن‬ ‫ئیمزا بكــەن‪ .‬ئەم داوایــەی كۆمپانیا‬ ‫ئیماڕاتییەكــە لە كاتێكدایە كە دوێنێ‬ ‫سەرچاوە رۆژنامەوانییەكان باڵویان‬ ‫كردەوە كە رێژەی قەرزەكانی‬ ‫یانــەی ریــال مەدریــد‬ ‫لەمســاڵدا بــە رێژەی‬ ‫‪ 11،3%‬بــە بــەراورد‬

‫لە مۆندیالی قەتەڕ یاریگەكان‬ ‫بە ئامێری ساردكەرەوە فێنك دەكرێن‬

‫واڵتــی قەتەڕ كــە ئەركــی مێوانداریكردنی مۆندیالــی ‪2022‬ی پێ‬ ‫سپێردراوە‪ ،‬ئاشــكرای كرد كە بۆ یەكەمین جار لە یارییەكانی كۆتای‬ ‫مۆندیالدا بە ئامێری ساردكەرەوە كەشی ناو یاریگە فێنك دەكەن‪.‬‬ ‫حەســەن دوادی ئەمینداری گشــتیی لیژنەی بااڵی پــڕۆژەكان كە‬ ‫لە هەمان كاتیشــدا ئەركــی سەرپەرشــتیكردنی ئامادەكارییەكانی‬ ‫مۆندیالی قەتەڕی پێ ســپێردراوە‪ ،‬رای گەیاند‪ :‬هیچ كێشــەیەكمان‬ ‫نابێت ئەگەر یارییەكانی مۆندیالی ‪ 2022‬لە وەرزی گەرمای هاوینیش‬ ‫بێتە ئەنجامدان‪ ،‬چونكە پڕۆژەیەكمان داڕشــتووە و دەتوانین كەشی‬ ‫ناو یاریگە هاوشــێوەی كەشــی ئەوروپا بكەین و گونجاوی بكەین بۆ‬ ‫ئەنجامدانی یاری‪.‬‬ ‫حەسەن دوادی ئەوەشی راگەیاند‪ :‬الی خۆمانەوە وەك واڵتی قەتەڕ هیچ‬ ‫كێشــەیەكمان نابێت ئەگەر یارییەكان لە وەرزی گەرمای هاوینیشدا‬ ‫بێنە ئەنجامدان‪ ،‬چونكە دەتوانین كەشی ناو یاریگە بەجۆرێك رابگرین‬ ‫كە گونجاوبێت بۆ ئەنجامدانی یاری‪.‬‬ ‫سەرپەرشــتیاری ئامادەكارییەكانی مۆندیالی قەتــەڕ زیاتر گوتی‪ :‬ئەو‬ ‫فێنككردنە تەنیا شوێنی یاریكردنی یاریزانان ناگرێتەوە‪ ،‬بگرە دەتوانین‬ ‫تەواوی یاریگە و شوێنی دانیشتنی هاندەران و سەرجەم ژوورەكانیش‬ ‫بە ئامێری ساردكەرەوە فێنك بكەینەوە‪.‬‬ ‫ئەو بەرپرســەی واڵتی قەتەر ئاماژەی بــەوەش دا كە هەوڵ دەدەن لە‬

‫لەگەڵ ساڵی رابردوو زیادی‬ ‫كردووە و گەیشــتووەتە ‪602‬‬ ‫ملیۆن یۆرۆ‪.‬‬

‫رووی جوگرافییەوە شوێنی ئەنجامدانی‬ ‫یارییەكان و یاریگــەكان لە یەكتر نزیك‬ ‫بكەنــەوە‪ ،‬هەروەهــا لە رووی كاتیشــەوە‬ ‫هەوڵ دەدەن لــە رۆژێكدا زیاتر لە یارییەك بێتە‬ ‫ئەنجامدان‪.‬‬ ‫ئەم لێدوانەی دەوادی لە كاتێكدایە كە پێشــتر پرسی‬ ‫ئەنجامدانی یارییەكانی مۆندیالی ‪ 2022‬لە وەرزی هاویندا‬ ‫ترســی لەســەر زۆرێك لە هەڵبژاردەكان دروست كردبوو‬ ‫بەتایبەت كە پلەی گەرمای لــەو واڵتە لە وەرزی گەرمای‬ ‫هاویندا لە پلەی ‪ 50‬نزیك دەبێتەوە‪.‬‬ ‫لەمبارەیەوە سەرپەرشــتیاری پڕۆژەكانی قەتەڕ بۆ مۆندیالی‬ ‫‪ 2022‬دڵنیایی دایە سەرجەم هەڵبژاردەكانی جیهان و دووپاتی‬ ‫كردەوە كە هیچ مەترسی و گرفتێك لە یارییەكاندا نابێت و بگرە‬ ‫مۆندیالێكی نموونەیی دەبێت لە مێژووی تۆپی پێدا‪.‬‬ ‫ئەمە لە كاتێكدایە كە جۆزێف بالتەر ســەرۆكی یەكێتیی تۆپی‬ ‫پێی ناودەوڵەتی (فیفا) چەند رۆژێك لەمەوبەر ئاماژەی بەوەدابوو‬ ‫كە لە ئێســتەدا لێكۆڵینەوە لەسەر ئەوە دەكەن كە یارییەكانی‬ ‫مۆندیالی قەتەڕ لە وەرزی هاینەوە بگوازنەوە بۆ زستان بەهۆی‬ ‫گەرمی كەشوهەوای ئەو واڵتە لە وەرزی هاویندا‪.‬‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫بەهۆی ئاهەنگێكی بووك گواستنەوە تیپێك یاری بە‬ ‫ئەندامانی كارگێڕی دەكات‬

‫ئامادەكار‪ :‬ئامانج ئەكرەم‬

‫وەرزش‬

‫لە فڕەنسا ئافرەتێك دەبێتە‬ ‫راهێنەری تیپی تۆپی پێی پیاوان‬ ‫یانەی كلیرمۆنت كــە لە خولی پلە‬ ‫دووی فڕەنســا یــاری دەكات‪ ،‬بــۆ‬ ‫یەكەمیــن جار لە مێــژووی خۆیدا‬ ‫ئەركی راهێنەرایەتیكردنی تیپەكەی‬ ‫دا بــە ئافرەتێك و الی خۆشــییەوە‬ ‫یەكێتیــی تۆپی پێــی ناودەوڵەتی‬ ‫(فیفا) بڕیارەكەی قبووڵ كرد‪.‬‬ ‫كۆرین ئەو راهێنــەرە ئافرەتەیە كە‬ ‫بڕیــاری داوە ركابــەری‬ ‫لەگــەڵ راهێنــەرە‬ ‫پیــاوەكان بــكات و‬ ‫پێشــەوایەتی یانەی‬ ‫كلێرمۆنت بــكات لە‬ ‫وەرزی نوێــی خولی‬ ‫پلە دووی فڕەنسادا‪.‬‬ ‫كۆریــن بــۆ رۆژنامەی‬ ‫(دەیلــی مەیــل)ی‬ ‫ئینگلیزیــی گوت‪:‬‬ ‫یەكــەم‬ ‫وەك‬ ‫ئافــرەت لــە‬ ‫مێــژووی تۆپی‬ ‫پێــدا ئەركــی‬ ‫راهێنەرایەتی‬ ‫تۆپــی پێــی‬ ‫تیپێكــی‬ ‫پیــا و ا ن‬ ‫دەكــەم و‬ ‫ئاواتەخوازم‬ ‫لــە كارەكەم‬ ‫ســەركەوتووبم بۆ‬ ‫ئەوەی دەرگە بۆ ئافرەتانی تر‬ ‫بكەمەوە بێنە ناو یاریی تۆپی‬ ‫پێی پیاوان‪.‬‬

‫كۆریــن ئامــاژەی بــەوە دا كــە لە‬ ‫حوزەیرانــی رابــردووەوە ئەركــی‬ ‫راهێنەرایەتــی تیپــی كلێرمۆنتــی‬ ‫گرتووەتــە دەســت‪ ،‬دوای ئــەوەی‬ ‫هێلینا كۆســتا كە ئافرەتێكی تر بوو‬ ‫رەتی كــردەوە راهێنەرایەتی تیپەكە‬ ‫بــكات بەبیانووی ئــەوەی لەالیەن‬ ‫پیاوانــەوە وەك ریكالمێك بۆ تیپەكە‬ ‫هەڵبژێردراوە‪.‬‬ ‫الی خۆشییەوە یەكێتیی تۆپی پێی‬ ‫ناودەوڵەتی (فیفا) رەزامەندی پێشان‬ ‫دا لەسەر داواكەی یانەی كلێرمۆنتی‬ ‫بە راهێنەرایەتیكردنی كۆرین‪.‬‬ ‫كۆریــن یەكێكە لە یاریكــەرە هەرە‬ ‫بەناوبانگەكانی تۆپی پێی فڕەنســا و‬ ‫ماوەیەكی درێژ یاریزانی هەڵبژاردەی‬ ‫تۆپی پێــی ئافرەتانی فڕەنســا بووە‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەو هەڵبژاردەیەشدا بەشداری‬ ‫زۆرێك لە پاڵەوانیەتییە جیهانییەكانی‬ ‫كردووە و گرینگترینیــان مۆندیالی‬ ‫‪2003‬ی ئافرەتان بوو‪.‬‬ ‫بۆ یەكەمین جاریش لە دوای ســاڵی‬ ‫‪ 2005‬رووی لــە كاری راهێنەرایەتی‬ ‫كــردووە و وەك یاریدەری برۆنۆ بینی‬ ‫لە هەڵبژاردەی ئافرەتانی فڕەنســاش‬ ‫كاری كردووە‪.‬‬ ‫جێی باسە لە خولی پلە سێی ئیتاڵیادا‬ ‫لە ســاڵی ‪ 1999‬بــۆ یەكەمین جار‬ ‫ئافرەتێك بەنــاوی كارۆلینا موراچی‬ ‫راهێنەرایەتی تیپێكی ئەو واڵتە كرد‪،‬‬ ‫بەاڵم دوای ئەنجامدانی دوو یاری لە‬ ‫كارەكەی دوور خرایەوە‪.‬‬

‫ئیتر رۆناڵدۆ بەهیچ‬ ‫یانەیەك ناكڕدرێت‬ ‫رۆژنامەیەكــی ئینگلیزی‬ ‫ئاشــكرای دەكات یانــەی‬ ‫ریــال مەدریــدی ئیســپانی‬ ‫نرخی ئەستێرەكەی كریستیانۆ‬ ‫رۆناڵدۆی پورتوگالی بۆ ‪ 400‬ملیۆن‬ ‫پاوەن بــەرز كردووەتــەوە و بەم‬ ‫شێوەیەش بێت هیچ یانەیەك ناتوانێ‬ ‫بەو پارەیە ئەو یاریزانە بكڕێت‪.‬‬ ‫رۆژنامەی (دەیلی مەیل) ئاشكرای كرد‪:‬‬ ‫بەهۆی ئەو ئاســتەی رۆناڵدۆ لە دوایین‬ ‫یارییەكانی ریال مەدرید پێشكەشی كردووە‬ ‫بەتایبەت لە یارییەكەی بەرامبەر یانەی سێلتا‬ ‫فیگۆ لە خولی ئیســپانیا‪ ،‬یانەكــە نرخی ئەو‬ ‫باشــترین یاریزانەی جیهانی بــۆ ‪ 400‬ملیۆن‬ ‫پاوەن بەرز كردووەتەوە‪.‬‬ ‫ئــەم نرخە نوێیــەی یانەی ریــال مەدرید لە‬ ‫بەرامبــەر دەســتبەردابوونی رۆناڵــدۆ دیاری‬ ‫كردووە‪ ،‬ئەوە دەگەیەنێ كە یانەكە نیازی نییە‬

‫بەهیچ شێوەیەك دەســتبەرداری ئەو ئەستێرەیەی‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫بەم دواییــە دەنگۆی ئەوە هەبوو كە رۆناڵدۆ وەرزی‬ ‫داهاتوو ریــزی یانەی ریال مەدریــد جێ دێڵێ و‬ ‫دەگەڕێتــەوە خولی ئینگلیزی‪ ،‬لە بەرامبەریشــدا‬ ‫یانەی مانچستەر یونایتد بۆ گەڕانەوەی ئەو یاریزانەی‬ ‫پێشووی بڕی ‪ 120‬ملیۆن پاوەنی ئامادە كردبوو‪.‬‬ ‫رۆژنامەكــە هەروەها بــاوی كردەوە لــە توانای‬ ‫مانچســتەر و هیچ یانەیەكی تردا نییە ئەو بڕە پارە‬ ‫زۆرەیە بۆ كڕینی رۆناڵدۆ خەرج بكەن‪.‬‬ ‫رۆنالدۆ پێشــتر لە ساڵی ‪ 2009‬و بەگرێبەستێك كە‬ ‫بەهاكەی ‪ 94‬ملیۆن یۆرۆ بوو لە یانەی مانچســتەر‬ ‫یونایتد هاتە ریزی یانەی ریال مەدریدەوە‪.‬‬ ‫جێی باسە رۆناڵدۆ مانگی رابردوو لەالیەن یەكێتیی‬ ‫تۆپی پێی ئەوروپا (یوفا) خەاڵتی باشترین یاریزانی‬ ‫پارزەوینی ئەوروپای پێ درا‪ ،‬سەرەتای ئەمساڵیش‬ ‫لەالیەن یەكێتیی تۆپی پێــی ناودەوڵەتییەوە وەك‬ ‫باشترین یاریزانی جیهان هاتە دەستنیشانكردن‪.‬‬

‫هەفتەنامەیەكی سیاسیی گشتییە‬

‫‪20‬‬

‫بەدران ئەحمەد حەبیب‬

‫ژمارە (‪ ، )63‬چوارشەم‪2014/ 9/ 24 ،‬‬

‫كۆبانی و شنگال و‬ ‫خورپەی دڵی من‬ ‫كــورد بــە ماوەیەكی كەم دوای ســەرهەڵدانی ئیســام بوو بە‬ ‫موســڵمان‪ .‬لە مێــژووی دواتریشــدا بەشــدارییەكی كارای لە‬ ‫ئاینەكەدا كــرد‪ .‬نموونەی هەرە دیار ســەاڵحەدینی ئەیووبییە‪.‬‬ ‫زۆرینەی كورد چ بە ئاین چ بە داونەریتی رۆژانە موسڵمانن‪ .‬كێشە‬ ‫ئەوەیە گەالنی تری موسڵمان مامەڵەی موسڵمانانە لەگەڵ كورددا‬ ‫ناكەن‪ .‬ئەوان بۆ بەرژەوەندی خۆیــان‪ ،‬ئاینەكە بەكار دەهێنن بۆ‬ ‫لەناوبردنی كورد‪ .‬ئاخۆ ســەدام حوســێن هیچ ناوێكی نەبوو لە‬ ‫كردەوەیلی ســاڵی ‪1988‬ی بنێ‪ ،‬ئەنفال نەبێ؟ هەموو شەڕێكی‬ ‫سەدام نەتەوەیی بوو‪ ،‬بۆ لەگەڵ كورددا بە ئاین هاتە پێشەوە؟‬ ‫ســاڵی ‪ 1838‬واتە ‪ 176‬ســاڵ لەمەوپێش‪ ،‬عوسمانی هێرشێكی‬ ‫بەرباڵویان هێنایە كوردستان‪ .‬ســوپا‪ ،‬بۆ هەموو گوند و شارێكی‬ ‫كوردەواری‪ ،‬بە ئەڵاڵه ئەڵاڵه دەســتی بە پەالمار دەكرد‪ .‬سەرۆكی‬ ‫سوپای ئەڵمان فیلد مارشاڵ فۆن موڵتكە لەو هێرشەی عوسمانیدا‬ ‫لەگەڵ بوو‪ .‬باســی ئەو شــەڕانە دەگێڕێتەوە موچركە و تەزوو بە‬ ‫لەشــدا دەهێنێ‪ .‬دەڵێ ســەرباز بە هەر كوردێك بگەیشتنایە‪ ،‬ژن‬ ‫منداڵ پیر گەنج‪ ،‬بە نیزە و باڵتــە پارچە پارچەیان دەكرد‪ .‬دەڵێ‬ ‫من هیچ باوەڕ ناكەم تورك لە بەرامبەر دوژمنی بێگانەدا بتوانن وا‬ ‫هەڵمەت ببەن‪ .‬دەڵێ ســەرم سوڕ دەما چۆن زگی ژنی ئاوستیان‬ ‫هەڵــدەدڕی‪ .‬چــۆن مااڵنیان تــااڵن دەكرد‪ ،‬خانــو و كێڵگەیان‬ ‫دەســووتاند‪ .‬دەپرســێ‪ :‬ئەرێ ئەم كوردانە خۆ موســڵمانن؟ لە‬ ‫خۆیانن؟‬ ‫هیچ گەلێكی تر ئەوەندەی كورد لەگەڵ ئاینەكەدا پاك و راســتگۆ‬ ‫نەبووە‪ .‬تا ئەو كاتەی ئاین دەبێ بە وتاری سیاسی‪ ،‬كورد و ئیسالم‬ ‫تەبــا و گونجاون‪ .‬لێرەوە لە یەكتر جیا دەبنــەوە‪ .‬من لە تەمەنی‬ ‫رواڵیی خۆمەوە لەگەڵ كێشــەی گشــتیدا دەژیم‪ .‬ئــەو رێبازە‬ ‫سیاســییەی لە زووەوەش گرتمەبەر رێبازێكی الدینی بوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گوێگرتن لە شیرەت و ئامۆژەی ئاینی‪ ،‬هەردەم مایەی خۆشیدان‬ ‫بە خەیاڵ و هەستم بووە‪ .‬تەنیا ئەو كاتە دڵم خورپەی كردووە‪ ،‬كە‬ ‫ئاین بووەتە وتاری سیاسی‪ .‬ئەو دەمانەی لە بڵندوێژی مزگەوتەوە‬ ‫ئاین خۆی تێكەڵ دەكا لە كاروباری واڵتڕانی‪ ،‬یان وتاری سیاسی‬ ‫لــە روانگەی ئاینەوە دەبیســتم‪ ،‬دڵم دادەچڵەكێ و هەســت بە‬ ‫مەترســی دەكەم‪ .‬كاتێك ریش بەردەرەوەیەك‪ ،‬شەرواڵ كورتێك‬ ‫یان جامانەیەكی كلكدار دەبینم‪ ،‬رادەچەنم و هەناوم بەردەبێتەوە‪.‬‬ ‫جاران مێوان دەیگوت “بەرماڵێكم بدەنێ و ژوورێكی چۆڵم نیشان‬ ‫دەن نوێژێك بكەم”‪ .‬ئێســتە رێگەی هاتوچــۆی گرتووە بۆ نوێژی‬ ‫هەینی‪ .‬نەڕەی بڵندگۆ كاســت دەكا‪ .‬ئەمە وتاری سیاسییە و دڵ‬ ‫دادەخورپێنێ‪ .‬من ســی ساڵ زیاترە‪ ،‬لەو رۆژەوەی عەبدولخالیق‬ ‫مەعــرووف بە فیكەی بڵندگــۆی مزگەوت هاتە كوشــتن‪ ،‬دڵم‬ ‫داخورپاوە‪ .‬لە منداڵییەوە هەستم بە تەبایی كردووە لەگەڵ ئایندا‬ ‫بەاڵم كاتێك ئایــن خۆی دەنوێنێ و دەنگ بڵنــد دەكاتەوە‪ ،‬دڵم‬ ‫دادەخورپێ‪ .‬ئیســام ئاینی دەنگ بڵندكردن و خۆدەرخستن و‬ ‫هاواركردن نییــە‪ .‬لە دایك و باوك و لە كۆمەڵگەوە فێربووم‪ ،‬ئاینی‬ ‫نەرمی و لێبوورینە‪ .‬هەر كاتێــك دڕی و دڕندەیی دەبینم‪ ،‬دەڵێم‬ ‫یان ئەمە ئیســام نییە یان ئەوەی كورد هەو نەبوو‪ .‬باوكم ئایندار‬ ‫بــوو‪ ،‬دایكم زیاتریش‪ .‬لە هەموو ژیانیدا باوكم دوو جار پێی گوتم‬ ‫نوێژ بكــە ئەویش بەوپەڕی رێزەوە‪ .‬منیــش نەمكرد‪ .‬دایكم پێی‬ ‫دەگوتــم قورئان بخوێنە تا كە مردم لەســەر گۆڕەكەم بیخوێنی‪.‬‬ ‫قورئانم خوێندەوە بەاڵم بۆ خوێندن لەسەر گۆڕی دایكم نا‪ .‬جارێك‬ ‫دایكم هەرچی كتێبی الدینی هەیە و لە كەلەبەردا شاردبوومەوە‬ ‫پێشــانی خاڵمی دابوو‪ .‬خاڵم مەال بوو‪ .‬كە زانیم ئەوە رووی داوە‬ ‫شــەرمم كرد وام زانی دەكەومە بەر گلەیی‪ .‬بە پێچەوانەوە‪ ،‬هات‬ ‫باســی خوێندنەوەی خۆی بۆ كردم‪ .‬ویستی لە رێیەكی ژیرانەوە‬ ‫ئامۆژگاریم بكا‪ .‬ئەوەیە ئەو ئاینەی من دەیناسم و خۆشم دەوێ و‬ ‫هەر كات لێرە دوور دەكەومەوە‪ ،‬تاسەی دەكەم‪.‬‬ ‫ئیســام تەنیا دینە‪ .‬دین و دەوڵەت نییە بەیەكەوە‪ .‬ئەو كاتە دین‬ ‫و دەوڵەت بوو‪ ،‬كە عەرەب لەســەر كەالكی گەالنی تردا سامان و‬ ‫مێژوویان بۆ خۆیان كەڵەكە دەكرد و سواری ژنی خەڵك دەبوون‪.‬‬ ‫لــە مێژوودا و لەناو گەالنی موســڵماندا هیــچ گەلێك ئەوەندەی‬ ‫كورد پاك و راســت نییە و هیچ گەلێكیش ئەوەندەی وی لە ژێر‬ ‫هاواری ئەڵاڵهو ئەكبەردا ناڵــە و زاڵەی نەهاتووە‪ .‬لە منداڵییەوە‪،‬‬ ‫هەر كات گوێم لە تەكبیر بووبێ‪ ،‬دڵم داخورپیوە‪ .‬تومەز ئەم دڵەی‬ ‫من دەیزانی رۆژێــك دێ لە ژێر ئەو هاوارەدا‪ ،‬شــنگال و كۆبانی‬ ‫دەكەونە بەر ئەنفال و جیهاد و شــەرەف شكاندن‪ .‬تەكبیر‪ ،‬وتاری‬ ‫سیاسییە نەك ئاین‪ ،‬ئیسالم هەر كاتێك دەنگی بڵند كردەوە دەبێ‬ ‫بە تیرۆریست‪.‬‬ ‫هەمــوو خــاوەن وتارێكــی ئیســامییانە لــە كوردســتان‪ ،‬با‬ ‫بشیشــارێتەوە‪ ،‬دڵی خۆشە بەوەی لە شــنگال و كۆبانیدا رووی‬ ‫داوە‪ .‬ئەگەر دەڵێن وا نییە و رێمان بدەن دەچین بۆ بەرگری‪ ،‬درۆ‬ ‫دەكەن‪ .‬ئەوەی داعش دەیكا لە كوشتن و تااڵن و بردنی ئابڕووی‬ ‫كورد‪ ،‬خاوەن وتاری ئیســامییانەی خۆماڵی‪ :‬چ مەال و شەرواڵ‬ ‫كورت چ حزبی سیاســی‪ ،‬بۆیان بلوایە ســاڵەیلی ســاڵە خۆیان‬ ‫دەیانكــرد‪ .‬ئەوانن لە بڵندگۆ و تیڤییــەوە دەنەڕێنن “ئەم كوردە‬ ‫لە ئاین وەرگەڕاوە”‪ .‬با بەكورتی بیخەمە دەســتیانەوە‪ :‬ئیسالمی‬ ‫سیاسی لە كوردستان‪ ،‬نۆكەری دوژمن و دوژمنی كوردە‪.‬‬

‫‪www.wishe.net‬‬

‫لە ماڵپەڕی وشە ئاگاداری نوێترین گۆڕانكارییەكان بە‬ ‫خاوەن ئیمتیاز و سەرنووسەر‪ :‬سەرباز ساڵح‬ ‫بەڕێوەبەری نووسین‪ :‬كاوە جەم‬ ‫دیزاین‪ :‬ئاكار جەلیل‬ ‫هەڵەچن‪ :‬وشيار ئەسوەد‬

‫‪sarbaz25@yahoo.com‬‬

‫‪kawajam2000@yahoo.com‬‬

‫‪araakar4@gmail.com‬‬ ‫چاپ‪ :‬چاپخانەی كوردستان ‪07701573407‬‬

‫بۆ پەیوەندی‪:‬‬

‫‪0964(0)7502376262‬‬ ‫‪0964(0)7502386262‬‬

‫دابەشكردن‪ :‬كۆمپانیای نێوەند‬

‫‪wishe@wishe.net‬‬

‫سێلێنا گۆمێز و‬ ‫جانتا سیحراوییەكەی‬ ‫ئەو ئەكتەر و گۆرانیبێژە گەنجە‪ ،‬چێژ لە هەبوونی پێستی‬ ‫سروشــتی دەبینێ و هەر بەو هۆیەشەوە زۆر بە كەمی‬ ‫مكیاج دەكات‪ .‬ئەو رۆژانە دەموچاوی بە تەواوی دەشوات‬ ‫و پاككەرەوە بەكار دێنێــت‪ .‬گۆمێز پێی وایە بەهێزی و‬ ‫خاوێنكردنەوەی پێســت لە نهێنییەكانی جوانییە‪ .‬هەر‬ ‫بەو هۆیەشەوە بەردەوام جێلی شووشتنی دەموچاوی لە‬ ‫ناو جانتاكەیدایە‪.‬‬

‫‪Wishe‬‬ ‫‪Heftenameyekî sîyasî giştîye‬‬

‫هەرێمی كوردستان ــ هەولێر‬

‫‪11‬‬

‫هەوار فارس‪:‬‬

‫‪11‬‬

‫جگە لە كاری هونەری خەریكی وەرزشم‬

‫هەوار فارس یەكێكە لە خاتوونە شــانۆكارەكانی شاری كەركووك و چەند كارێكی دیاری لە كەركووك‬ ‫و زۆربەی شــارەكانی كوردستاندا كردووە‪ ،‬لەگەڵ تیپی شانۆی ســێكانی كاری زۆری هەبووە و وەك‬ ‫ئەكتەرێكی ســەركەوتوو هەژمار كراوە‪ .‬ئەو وەك خــۆی دەڵێ جگە لە كاری هونەریی رۆژانە خەریكی‬ ‫وەرزشە‪.‬‬

‫ئیلیز خاتوونە‬ ‫جوانەكە‬

‫‪11‬‬