Witteveen+Bos nieuws 104 by Witteveen+Bos

Nieuws

104

Vooruitlopend op de Europese doelstelling voor energiebesparing en energie-efficiency in 2050 hebben de gemeente Den Haag en het Rijksvastgoedbedrijf afgesproken dat in 2040 voor zestien gebouwen in het centrumgebied van Den Haag het energieverbruik gereduceerd is en het overblijvende energieverbruik geheel duurzaam wordt opgewekt. Onder de zestien bouwwerken bevinden zich onder andere de herkenbare gebouwen van enkele ministeries en rijksgebouwen zoals de Koninklijke Bibliotheek. De gemeente en het Rijksvastgoedbedrijf hebben Witteveen+Bos, Rebel Group en DWA opdracht gegeven onderzoek te doen naar alle mogelijkheden en de strategie uit te werken die ertoe leidt dat de doelstelling in 2040 wordt gehaald. De drie bureaus hebben hun expertise gebundeld en een aanpak ontwikkeld waarin alle onderzoeks- en implementatieaspecten zijn opgenomen. In het onderzoek wordt gekeken naar combinaties van energiebesparende maatregelen, het lokaal opwekken van duurzame energie en de kosten en opbrengsten van de verschillende mogelijkheden. Hierbij worden de kansen en ontwikkelingen op zowel gebouw- als gebiedsniveau betrokken en wordt tevens geanticipeerd op innovaties op de lange termijn voor energiereductie en duurzame energieopwekking en -distributie. Het onderzoek wordt in oktober 2017 afgerond. De bureaus leveren hiermee een concrete bijdrage aan de energietransitie in het centrum van Den Haag. + edgar.rijsdijk@witteveenbos.com

Beeld: Elroy Spelbos

Energietransitie centrum Den Haag Consultancycontract Fehmarnbelt-tunnel Vaste oeververbinding Denemarken-Duitsland Ramboll, Arup en TEC hebben de aanbesteding van de Client Consultancy voor de Fehmarnbelt-tunnel gewonnen. De aan te leggen vaste oeververbinding tussen Denemarken en Duitsland, met een gecombineerde weg- en spoortunnel van achttien kilometer, wordt de langste afgezonken tunnel ter wereld. TEC (Tunnel Engineering Consultants) is een permanent samenwerkingsverband tussen Witteveen+Bos en Royal HaskoningDHV. Het consortium Ramboll-Arup-TEC blijft de voornaamste consultant van Femern A/S, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor het ontwerp en de planning van de vaste oeververbinding tussen Denemarken en Duitsland. Het consortium werkt sinds april 2009 samen aan het ontwerp van de zinktunnel en heeft nu het contract voor de Client Consultancy binnengehaald. De Fehmarnbelt-tunnel zal een van de grootste bouwprojecten in de Deense geschiedenis worden, met een totale contractperiode van vijftien jaar. Tijdens de aanlegfase zijn meer dan zeventig professionals van het consortium fulltime aan het werk, waarbij ze in totaal circa een miljoen gewerkte uren bijdragen.

TEC heeft een specialistisch team ter plaatse om de voortgang van het project te bewaken, de werkmethoden en gedetailleerde ontwerpen te evalueren en de klant bij te staan in alle voorkomende technische aangelegenheden om een veilige, duurzame en toekomstbestendige verbinding te realiseren. ‘Het is geweldig dat we het Client Consultancy contract hebben gewonnen, zodat we onze diensten kunnen blijven leveren aan een prestigieus project als de Fehmarnbelt-tunnel,’ zegt Hans de Wit, Managing Director van TEC. ‘Het project past perfect in de TEC-traditie. Denk aan uitdagende tunnelprojecten als de Øresund-tunnel in Denemarken, de vaste oeververbinding Busan Geoje in Zuid-Korea en de Zhuhai-brug-tunnelcombinatie tussen Hongkong en Macao in China. Samen met Ramboll en Arup hebben we een uitstekend trackrecord opgebouwd in de ontwerpfase van dit project. Ik ben er trots op dat we deze samenwerking kunnen voortzetten bij de realisatie van dit megaproject.’ + ron.van.beek@witteveenbos.com

Beeld: Corné Bastiaansen

STARTUPS EN GROWNUPS ZOEKEN VERBINDING Witteveen+Bos is sinds februari 2016 lid van de organisatie die startups met grownups verbindt: Holland ConTech. Met nieuwe technologie ontwikkelen startups nieuwe producten en diensten door onder meer het toepassen van drones, virtual, augmented & mixed reality, smart software, smart buildings & areas, new energy en circulaire economie. Grownups - zoals Witteveen+Bos - bezitten het netwerk om een hefboom op de innovatie te zetten.

Gasloze woonwijk Energieneutrale warmtevoorziening IJburg-Centrumeiland

De gemeente Amsterdam is volop aan de slag om bestaande en nieuwe woonwijken gasloos en waar mogelijk energieneutraal te maken. Voor het nieuw te ontwikkelen IJburg-Centrumeiland is de ambitie op energieneutraal gesteld. Dit betekent voor de gebouwde omgeving geen fossiele brandstoffen voor de warmtevoorziening of compensatie met duurzame opwek. Het plan is om in de periode 2018-2023 1.300 woningen met gemiddeld vijf woonlagen te realiseren. IJburg-Centrumeiland is de eerste van drie eilanden die in het IJmeer naast het bestaande IJburg I komen. Een consortium van specialisten van de gemeente Amsterdam en diverse adviesbureaus, waaronder Witteveen+Bos, heeft onderzocht welke haalbare opties er zijn voor een klimaatneutrale woonwijk. Hieruit bleek een WKO-netwerk de meest haalbare en het beste te voldoen aan de eisen van energieneutraliteit. Aansluiten op het warmtenet van IJburg I was vanwege de koppeling met fossiele bronnen en gebrek aan ruimte voor compensatie op het Centrumeiland een minder geschikte optie.

All-electric met individuele warmtepompen was geen optie vanwege de compacte bouw en ruimtegebrek voor energieopwekinstallaties. De onbalans tussen koude- en warmtevraag - een kenmerk van gebieden met overwegend woonfuncties - kan worden gemitigeerd door gebruik te maken van zomerwarmte in het oppervlaktewater. Deze warmte wordt in de WKO-putten opgeslagen en in de winter benut voor woningverwarming. Om te borgen dat het meest duurzame en energieneutrale systeem wordt gerealiseerd zijn parallel aan de haalbaarheidsstudie een concept warmteplan en interferentieplan ontwikkeld. Met deze juridische instrumenten voorkomt de gemeente dat individuele bewoners of bedrijven alternatieve energiesystemen ontwikkelen die een lagere energie-efficiency kennen en/of een hogere uitstoot van fijnstof en NOx. Op basis van het advies uit de haalbaarheidsstudie zijn onder leiding van Witteveen+Bos de documenten ontwikkeld voor aanbesteding van een 30-jarige concessie van het WKO-netwerk.

Het zuiveringsproces bestaat uit een combinatie van ionenwisselingstechnologie (IX) en membraantechnologie (RO). De toepassing van membraantechnologie als hoofdontzoutingsstap maakt het systeem minder afhankelijk van de zoutconcentratie in het voedingswater. Voor de bouw heeft Witteveen+Bos samen

+ otto.schepers@witteveenbos.com

+ raphael.van.der.velde@witteveenbos.com

Demiwaterfabriek op de Maasvlakte Evides Industriewater levert vanuit de demiwaterplant (DWP) Botlek hoogwaardig gedemineraliseerd water aan een groot aantal (petro-)chemische bedrijven in het BotlekEuropoortgebied. Vanwege een toenemende vraag bouwt Evides een tweede demiwaterfabriek op de Maasvlakte (DWP2). De nieuwe fabriek zal 800 m3/uur demiwater gaan produceren.

Op de nationale Innovatie-estafette van 2016 was Witteveen+Bos mede-organisator van een werksessie over smart roads. Ruim honderd deelnemers uit meerdere sectoren kwamen samen tot nieuwe oplossingen. In vervolg daarop hebben wij samen met Arcadis en de TU Delft aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu advies uitgebracht over de impact van automatisch rijden op het ontwerp van snelwegen en kruispunten. Ook waren we gastheer van de periodieke Holland ConTech Matchmaking Meetup, die als thema had ‘Innovatie voor duurzaamheid’. Innovators en first movers uit de bouw-, vastgoed- en infrasector hebben zich laten inspireren door een keynote van Maurits Groen. Er zijn ruim 360 Nederlandse startups in de sector actief. Het lidmaatschap levert interessante verbindingen op en er lopen diverse verkenningen voor samenwerking tussen startups en Witteveen+Bos op het gebied van circulaire economie, smart buildings, new energy, gaming, drones en parametrisch ontwerpen.

met RWB Almelo in een tijdsbestek van een half jaar het ontwerp en de bestekken opgesteld, waarbij wij verantwoordelijk waren voor het civieltechnisch, bouwkundig en elektrotechnisch (detail) ontwerp. Momenteel is de bouw in volle gang en ondersteunen wij het uitvoeringsteam van Evides bij de controle van de werkdocumenten en vervullen we de rol van hoofdconstructeur. De civiele en bouwkundige werkzaamheden worden volgens planning voor de zomervakantie afgerond. De tweede helft van het jaar zal voornamelijk in het teken staan van de uitvoering van de werktuigbouwkundige en elektrotechnische installatiewerken. Eind 2017 zal de fabriek in bedrijf worden genomen. + nico.hendriksen@witteveenbos.com

CO2-PRESTATIES IN KAART Witteveen+Bos heeft vier hoofddoelen geformuleerd waarmee wij een bijdrage willen leveren aan de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (VN): waarde toevoegen in projecten, talenten ontwikkelen, waarde toevoegen via bedrijfsvoering en economische waarde creëren. Wij kunnen via onze eigen bedrijfsprocessen een bijdrage leveren aan de VN-doelen door de milieu-impact van onze bedrijfsvoering te reduceren. Het verduurzamen van onze mobiliteit, reductie van onze CO2-uitstoot en bevordering van maatschappelijk verantwoord ondernemen in de keten zijn hierbij belangrijke pijlers. Onze ambitie is om onze CO2-emissie in 2020 met 30 % te reduceren ten opzichte van 2007. Met de CO2-footprint brengen wij halfjaarlijks onze CO2-prestaties in kaart. In 2016 heeft Witteveen+Bos een reductie van 25 % behaald ten opzichte van referentiejaar 2007. De totale emissie was 4,09 ton aan CO2 met een personeelsbestand van 952 fte wereldwijd. Daarmee is de CO2-emissie per fte gedaald van 5,72 ton in 2007 naar 4,30 ton in 2016. + communicatie@witteveenbos.com

Witteveen+Bos Nieuws mei 2017

Beeld: Rijkswaterstaat

Best Value Procurement Planstudie Tracébesluit A9: verantwoordelijkheid in theorie en praktijk In 2014 gunde Rijkswaterstaat Witteveen+Bos op basis van Best Value Procurement (BVP) de opdracht voor het ontwerp en de planvorming van het Tracébesluit voor de weguitbreiding van de A9 tussen Badhoevedorp en Holendrecht. Gerard Koot van Rijkswaterstaat West-Nederland Noord (RWS WNN) en Willem Maris van Witteveen+Bos werken sindsdien intensief samen. Hoe deze projectleiders dat in het kader van BVP en met behulp van KPI’s (kritische prestatie-indicatoren) zo effectief mogelijk proberen te doen, komt in dit artikel aan bod. De weguitbreiding A9 is onderdeel van het grote wegenprogramma Schiphol-Amsterdam-Almere (SAA). Minister Schultz van Haegen tekende onlangs het Tracébesluit (TB). Doel van het project is de doorstroming van het verkeer en de leefbaarheid voor omwonenden te verbeteren. Daartoe komen er vier rijstroken per rijrichting en een wisselbaan. Bij Amstelveen is over een lengte van 1,3 kilometer een verdiepte aanleg gepland. Twee overkappingen zorgen voor de verbinding tussen Amstelveen-Noord en -Zuid. Daarbij komt de langzaamverkeerroute, die er door een breedte van zeventien meter voor zorgt dat fietsers en voetgangers op een prettige manier de snelweg kunnen oversteken. Verder worden er geluidschermen geplaatst en wordt tweelaagszoab-fijn aangelegd. In eerdere plannen, tot en met het oorspronkelijke TB, was bij Amstelveen een tunnel voorzien met een bijdrage van de gemeente Amstelveen van 100 miljoen euro. Door de financiële crisis bleken de winstgevende vastgoedplannen op de tunnel niet meer haalbaar. Tevens bleek de verdichting van het stedelijk netwerk in ruimtelijk opzicht een lastige opgave waar draagvlak voor ontbrak. De bijdrage van de gemeente kwam daardoor zwaar onder druk. De gemeente heeft met RWS een aantal opties verkend. De verdiepte ligging van het tracé is hieruit als beste alternatief naar voren gekomen.

Willem Maris: ‘Bijzonder is dat het een wijzigings-TB betreft, dat het project op basis van BVP is aanbesteed, dat we hebben gewerkt met ontwerploops en dat er intensieve aandacht was voor risicogestuurd ontwerpen’. Gerard Koot: ‘BVP gaat er simpel gezegd van uit dat de procesverantwoordelijkheid bij de opdrachtgever en de inhoudelijke verantwoordelijkheid bij de opdrachtnemer ligt. De opdrachtnemer - in dit geval Witteveen+Bos moet in staat zijn een product te leveren dat positief uit de toetsingen komt. In de praktijk blijkt dat inhoud en proces niet zo strikt gescheiden kunnen worden en dat samenwerking tot een beter resultaat leidt. Daar is geen vast recept voor, per project moet je kijken hoe je dat invult’. Maris: ‘We wilden gebruikmaken van de expertise van RWS. Ook vanuit RWS wilde men graag betrokken blijven. Dat was zoeken naar de juiste werkvorm. Uiteindelijk zijn we daar goed uitgekomen, met bijvoorbeeld feedbacksessies’. Gerard Koot: ‘Ook hebben Willem en ik afgesproken om elkaar wekelijks op een vast moment op de hoogte te houden. Dat werkte goed. Het structureert overdracht over en weer en de vertrouwensband groeit, je weet wat je aan elkaar hebt’. Maris erkent dat ingenieurs nog te vaak denken: mooi, de opdracht is binnen, we kunnen beginnen: ‘We vergeten dan vaak de opdrachtgever mee te nemen. Dat is echt een valkuil voor ons. Dan wordt er terecht al snel voor gewaarschuwd dat we geen black box moeten worden. We hebben in dit project geleerd daar anders mee om te gaan, en wel door het actief betrekken van de opdrachtgever in ons werkproces’. Gerard Koot: ‘Ik moet wel zeggen dat Witteveen+Bos in het plan van aanpak heel duidelijk is geweest in wat zij van ons verwachtten. Die duidelijkheid vooraf werkt prettig’. KPI’s (kritische prestatie-indicatoren) zijn ingezet om elkaar te beoordelen op het functioneren. Daarbij zijn cijfers gebruikt op de schaal een tot en met vijf. Zaken of gedragingen waarvan werd verwacht dat die in de

samenwerking verkeerd zouden kunnen gaan, zijn in een KPI-structuur gestopt. Witteveen+Bos’er Maarten Schäffner, een relatieve buitenstaander in het project, bewaakte dit proces. Zowel voor Gerard Koot als voor Willem Maris was dit de eerste keer dat ze met de KPImethode werkten. Koot: ‘Je hebt een moment en middel om te zeggen waar het niet goed gaat. We zijn er niet goed in om dat zomaar tussendoor te doen. Maar uiteindelijk levert het wel meerwaarde op. Het lijkt voor ons een beetje soft, beoordelen op gedrag, op de manier van samenwerken, op afstemming met de achterban, maar het heeft goed gewerkt’. Na de inzageperiode die op 2 mei 2017 is geëindigd, volgt het traject van verweerschriften, de zitting van de Raad van State en de uitspraak. Het ontwerp wordt in contractdocumenten verwerkt, waarna de aanbesteding kan beginnen. Gerard Koot: ‘We zitten nu in een overgangsfase, waarin we ook een beroep doen op de expertise van Witteveen+Bos. Zo hebben de adviseurs het onderwerp luchtkwaliteit voor de voorlichtingsavonden samen voorbereid en dan blijkt ook dat samenwerken een beter verhaal oplevert. Ik vind dat we hier in deze BVP al meer invulling aan hebben gegeven dan in de aanpak was voorzien, maar ook dat er nog meer te halen is uit de samenwerking, door vooraf aan te geven waar wij als RWS meerwaarde kunnen bieden’. In 2018-2019 is de gunning van het contract aan de aannemer gepland, waarna in 2020 de schop de grond in gaat. Een complexe operatie, waarbij afwisselend rijstroken open blijven om het verkeer door te laten stromen. Tussen 2024-2026 moeten de nieuwe weg en de geplande kunstwerken gereed zijn. Willem Maris: ‘Als ik nu over de A9 rijd is het echt duidelijk dat hier wat moet gebeuren. Ik vind het mooi dat ik straks kan zeggen dat onze plannen echt geholpen hebben.’ + communicatie@witteveenbos.com

Links: Willem Maris, rechts: Gerard Koot

Witteveen+Bos Nieuws mei 2017

INNOVATIE KUN JE AANBESTEDEN

Goede resultaten 2016 Met een omzet van bijna 130 miljoen euro in 2015 en 137 miljoen euro in 2016 houdt Witteveen+Bos de stijgende lijn in omzetcijfers vast. Ook het nettoresultaat van 15,7 miljoen euro en de nettowinstmarge van 11,5 % kenmerken de financiële gezondheid van ons bureau. Vanuit negentien kantoren wereldwijd is gewerkt aan ruim 3.500 lopende en nieuwe opdrachten. Wij kijken terug op een mooi jaar, waarin wij met diverse externe en interne activiteiten ons 70-jarig bestaan vierden. Algemeen directeur Karin Sluis: ‘Gezonde financiële resultaten zijn een belangrijke randvoorwaarde om onze bijdrage te kunnen leveren aan de zeventien duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, van schoon drinkwater tot duurzame energie en goede infrastructuur. Via onze projecten hebben we de meeste impact. Daarom hebben we in 2016 flink ingezet op de toepassing van onze duurzame ontwerpprincipes. Ook sturen wij op talentontwikkeling en diversiteit. Verdere verduurzaming van de eigen bedrijfsvoering leidde tot het behalen van de CO2-

reductiedoelstelling voor 2016. Wij liggen op koers om de gestelde reductieambitie van 30 % vermindering in 2020 - ten opzichte van referentiejaar 2007 - te halen.’ Directeur Henk Nieboer, sinds 12 april 2006 lid van de directie, bereikte in 2017 de leeftijd van 55 en maakte recent plaats voor een opvolger, zoals dat bij Witteveen+Bos statutair is vastgelegd: ‘De afgelopen jaren heeft Witteveen+Bos een mooie groei doorgemaakt. Vanuit een sterke thuisbasis in Nederland werken we nu wereldwijd vanuit meer dan tien landen. Ik heb met veel plezier mijn steentje bijgedragen aan de groei en internationalisering van ons bureau’, aldus Henk Nieboer.

Op 2 maart 2017 organiseerde Witteveen+Bos in Haren een symposium voor Noord-Nederlandse overheden en bedrijven. Het thema was ‘Innovatie kun je (niet) aanbesteden’. Ruim negentig belangstellenden waren aanwezig. Aan het eind van de middag was de conclusie: aanbestedingen en innovaties gaan goed samen, mits de juiste voorwaarden worden gecreëerd. Diverse sprekers kwamen aan het woord. Een paar quotes illustreren de onderwerpen die aan bod kwamen. Fleur Gräper-van Koolwijk, gedeputeerde provincie Groningen: ‘De provincie heeft als doelstelling de infrastructuur ‘slim en groen’ te maken. Daarbij kunnen we niet zonder innovatie. Belangrijk is kennis te delen, vaker in elkaars keuken te kijken.’ Sieds Hoitinga van de provincie Fryslân: ‘De overheid moet niet alles willen vastleggen, maar ruimte bieden zodat nieuwe ideeën kunnen ontstaan.’ Dat kennis delen en samenwerken essentieel zijn, onderschrijft ook Theo Salet, hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven en werkzaam bij Witteveen+Bos. Salet heeft in nauwe samenwerking met andere partijen gewerkt aan de ontwikkeling van 3D-betonprinten: ‘Zonder onze partners waren we niet tot deze innovatieve toepassing gekomen’. Peter Westra, directeur bij aannemer Oosterhof Holman stelt dat er in een competitieve markt zeker ruimte is om te innoveren: ‘Innovatie vraagt om wilskracht en investeringen, waarbij intrinsieke motivatie een vereiste is.’ Witteveen+Bos’er Jaap de Koning, actief voor de Commissie voor Aanbestedingsexperts, benadrukte dat aanbesteden de sleutel is tot veranderingen: ‘De nieuwe Aanbestedingswet maakt innoveren zeker mogelijk. Er moet wel ruimte in de vraag en een gevoel van comfort zijn en natuurlijk zicht op een markt. Absolute basisvoorwaarde is dat in aanbestedingen een forse kwaliteitscomponent zit.’ + ben.strating@witteveenbos.com

Stephan van der Biezen, sinds 1998 werkzaam bij Witteveen+Bos, is in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 5 april 2017 benoemd tot opvolger van Henk Nieboer. Op de rechterpagina staat een uitgebreid interview met onze nieuwe directeur. + communicatie@witteveenbos.com

Wereldwijd innovatieprogramma Plus+ In april 2017 heeft Witteveen+Bos het innovatieprogramma Plus+ gelanceerd. Het programma verbindt innovatieve dromen van onze medewerkers, klanten, kennis- en ketenpartners over de hele wereld. We gaan de krachten bundelen om die dromen om te zetten in concrete producten en toepassingen. Het programma Plus+ is onderdeel van ons bedrijfsbrede speerpunt innovatie. In 2017 bestaat het uit vijf innovatiehubs en vijf innovatiecampagnes. Een innovatiehub is een langjarig netwerk dat de beste partners verbindt. Samen dromen we in dit netwerk over oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. De innovatiehubs zijn: - Smart Cities: de perfecte stad: leefbaar, sociaal, en gezond - Smart Cycles: gesloten kringlopen

Witteveen+Bos Nieuws mei 2017

voor water, energie, grondstoffen en materialen: innovatieve oplossingen voor de circulaire economie - Smart Deltas: veilige, gezonde en werkbare delta’s wereldwijd door verbeterde waterveiligheid en toegang tot schoon drinkwater en sanitatie - Smart Infra and Mobility: bouwen en innoveren van adaptieve infrastructuur voor duurzame industrialisatie en krachtige gemeenschappen - Smart Company: Witteveen+Bos als duurzaam ingenieurs- en adviesbureau dat oplossingen biedt in plaats van producten en samenwerkt in wereldwijde partnerships om bij te dragen aan onderwijs, gelijkheid, werk en economische groei voor onze medewerkers en hun leefomgevingen. Het bereiken van de dromen wordt nagestreefd door het opstarten van kortlopende innovatiecampagnes.

Deze campagnes zijn vraagstukken voortkomend uit die dromen en dagen onze medewerkers uit om oplossingen te bedenken. De ingediende oplossingen worden beoordeeld door een expertteam. De best beoordeelde ideeën gaan een drie maanden durende accellerator in om het concept marktgereed te maken. De bedrijfsbrede finale vindt in het najaar van 2017 plaats. Meer informatie is te vinden op plus.witteveenbos.com. + otto.schepers@witteveenbos.com

Plus Innovation programme

CO2-PRESTATIELADDER OP NIVEAU 5 Witteveen+Bos heeft in december 2016 opnieuw niveau 5 van de CO2-Prestatieladder behaald. Hierbij werd de overstap gemaakt van handboek versie 2.2 en de Branchegerichte Toelichting naar handboek 3.0. Het nieuwe handboek zet meer dan voorheen in op het kwantificeerbaar maken van CO2-reductie in onze projecten. Met het behalen van niveau 5 heeft Witteveen+Bos aangetoond reductie van CO2 voor haar klanten te kunnen bewerkstelligen door in ontwerpen en adviezen ook CO2-vriendelijke varianten door te rekenen en aan te bieden. + communicatie@witteveenbos.com

Beeld: Rijkswaterstaat

Verbinden met kennis, kunde en kwaliteit Stephan van der Biezen nieuwe directeur Witteveen+Bos

Ir. S.C. (Stephan) van der Biezen (1970) is tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Witteveen+Bos N.V. benoemd tot directeur. Daarmee vormt hij per 5 april 2017 samen met algemeen directeur ir. C.M. (Karin) Sluis de directie van ons bureau. Stephan volgt ir. H.E. (Henk) Nieboer op, die de directiefunctie elf jaar vervulde en terugtreedt op de statutair bepaalde leeftijd van 55 jaar. Henk Nieboer gaat zich voor Witteveen+Bos inzetten als senior adviseur en blijft twee dagen per week werkzaam als directeur van de stichting Ecoshape. In 1995 studeerde Stephan af als kustwaterbouwer aan de faculteit Civiele Techniek van de TU Delft. In 1998 trad hij in dienst van Witteveen+Bos. In de tussenliggende periode werkte hij bij de vakgroep Kustwaterbouw van de TU en richtte zich vooral op internationaal waterbouwkundig onderzoek. ‘Omdat veel afstudeerders solistisch bezig waren, heb ik toen de studiegroep Morfologie opgezet’, vertelt Stephan. ‘Het ligt in mijn aard om verbindingen te zoeken en elkaar met kennis te versterken. Het was een mooie tijd. Omdat ik kennis ook in de praktijk en in teamverband wilde toepassen, besloot ik na 2,5 jaar toch voor het bedrijfsleven te kiezen.’ Bij Witteveen+Bos raakte Stephan nauw betrokken bij het modelleren. ‘Binnen de advieswereld werd toen nog nauwelijks met numerieke modellen aan stromingen en golven gerekend. Veel werd in schaalmodellen onderzocht en met empirische vuistregels uitgerekend. Sindsdien heeft het vakgebied modelstudies een enorme vlucht genomen. We werken nu met meerdere geavanceerde modellen waaronder XBeach, waarmee we de veiligheid van de Belgische kustlijn hebben getoetst. Onze sterke positie op dit gebied is mede te danken aan de focus op kennis en kwaliteit en aan de sterke basis, die we steeds meer uitbouwen onder meer door het opleiden en coachen van starters.’ ‘Luisteren en verbinden, dat zit er gewoon in bij mij, zo ben ik. Dat betekent dat ik in mijn werk al snel mensen bij zaken betrek’, vervolgt Stephan. ‘Mijn eerste grote project was het ontwerp van kunstmatige eilanden in de Kaspische Zee. Er kwamen toen veel losse vragen op mij af waarbij ik de juiste mensen aan elkaar koppelde. Dat betekent ook je verdiepen in anderen, zoals de Kazachse ingenieurs van samenwerkingspartner NIPIneftegaz, de veelal Engelse ingenieurs van WorleyParsons en Shell en de Italiaanse ‘ingenieri’ van Agip. Mijn verbindende rol als liaison engineer in Londen en Milaan sloot daar goed op aan. Als junior zat ik daar dicht bij de seniors uit de olie- en gaswereld. Spannend, maar ik wist dat ik verstand had van het project en luisterde goed naar alle partijen. Je krijgt dan al snel respect terug. Met dit project hebben we een goede basis gelegd voor de gevestigde naam die we nu in Kazachstan hebben’.

In 2007 werd Stephan hoofd van de product-marktcombinatie Kusten, rivieren en landaanwinning. Daarnaast was hij onder meer betrokken bij projecten als de Tweede Maasvlakte, de Hondsbossche en Pettemer Zeewering en het Deltaplan voor Bangladesh. Stephan is trots op deze projecten. ‘Neem bijvoorbeeld Bangladesh, waar jaarlijks 60 tot 80 % van het land onder water staat en waar 160 miljoen mensen wonen. Het gaat dan om de toekomst van een land en van miljoenen mensen. Dat geeft een enorme stimulans en motivatie om daar een goed plan neer te leggen, dat niet alleen hoogwaterbescherming, maar ook de waterkwaliteit en waterbeschikbaarheid behelst. Onze langetermijnvisie kijkt ook naar toekomstig onderhoud en beheer en gaat uit van een klimaatrobuuste aanpak. Het projectteam bestaat zowel uit Nederlandse experts van diverse bureaus als uit lokale experts van verschillende disciplines, wat noodzakelijk is voor het draagvlak in Bangladesh. Wij kunnen wel een mooi plan maken maar als de beslissers in Bangladesh er niet achterstaan, wordt het niet uitgevoerd.’ Samen met iedereen die hier aan mee wil werken, wil Stephan de koers naar de toekomst uitzetten. Hij vindt daarbij het proces belangrijker dan een strakke visie. ‘Ik wil voortbouwen op het bestaande beleid dat mede is gebaseerd op onze bedrijfscultuur. Die heeft ons gebracht waar we nu staan. Dat betekent dat iedereen participeert en dat kennis, kunde en kwaliteit hoog in ons vaandel staan. Samen met ons ondernemerschap heeft dat mij altijd enorm uitgedaagd en met trots vervuld. Ik denk dat daar samen met onze eigendomsstructuur de verbindende factor ligt en vind het interessant om daar met onze internationale kantoren nog meer betekenis aan te geven.’

onze bedrijfscultuur en biedt kansen.’ Stephan voelt zich ook sterk verantwoordelijk voor de positie van de Nederlandse ingenieursbureaus ten opzichte van kennisinstellingen en overheid. ‘We hebben elkaar heel hard nodig om te blijven vernieuwen, talent op te leiden en onverminderd te voldoen aan de vraag die de maatschappij stelt op het gebied van veilig wonen en werken. Ik wil hier zeker, ook namens NLingenieurs, mijn steentje aan blijven bijdragen. Binnen deze brancheorganisatie zet ik me hiervoor in diverse commissies met vertegenwoordigers van overheden en kennisinstellingen al geruime tijd in. Erg belangrijk vind ik de internationale dimensie. De buitenlandse concurrentie op waterbouwgebied is groot. Wat gaan wij daar in Nederland tegenover zetten? Dan moet je binnen de gouden driehoek in ieder geval zeer nauw samenwerken: de verbinding zoeken en vinden, elkaar constant de bal toespelen.’ Als laatste benadrukt Stephan nog dat je authentiek moet zijn: ‘Niet alleen als individu maar ook als Witteveen+Bos. We moeten zijn wie we zeggen dat wij zijn: deskundig, betrouwbaar, betrokken. En dat constant bewaken.’ + communicatie@witteveenbos.com

Volgens Stephan moet iedereen de ruimte en vrijheid krijgen en voelen om te zeggen wat hij/zij wil en te laten zien wat hij/zij kan. ‘Bij die vrijheid hoort ook verantwoordelijkheid en het elkaar in alle eerlijkheid en oprechtheid aanspreken. Dat zijn belangrijke voorwaarden om goed ingespeeld te zijn op de snelle veranderingen om ons heen. Als organisatie kun je grofweg op twee manieren omgaan met veranderingen: centraal of decentraal. Ik wil vooral in projecten en contacten met klanten, in ons ondernemerschap, de decentrale aanpak stimuleren. Natuurlijk zullen we een aantal zaken die de continuïteit van het bedrijf regelen en monitoren altijd centraal borgen, maar ondernemerschap ligt vooral bij de mensen zelf en in het delen. Dat zit er bij ons ingebakken: je deelt wat je weet en je stelt je ten dienste van je collega’s. Daarom leren we met z’n allen meer. Dat delen is voor de nieuwe generaties overigens vanzelfsprekender dan voor oudere generaties. De opkomst van de deeleconomie laat zien dat bezit minder belangrijk wordt. Daar staat tegenover dat jongere generaties meer op zoek zijn naar waardevolle ervaringen en die met elkaar willen delen. Dat sluit aan op

Witteveen+Bos Nieuws mei 2017

eDNA-techniek Het onderwaterleven ontrafelen

Waterbeheerders zijn verantwoordelijk voor een goede waterkwaliteit. Monitoring is kostbaar, maar essentieel voor een goede invulling van deze taak. Recent zijn er verschillende nieuwe kosteneffectieve methoden ontwikkeld, waarmee waterbeheerders slimmer invulling kunnen geven aan de monitoring. De meest veelbelovende is in onze ogen de toepassing van de ‘eDNA-voedselwebanalyse’. Witteveen+Bos heeft om deze reden samen met Datura, zeven waterbeheerders en STOWA het initiatief genomen om de toepassing van de eDNA voedselwebanalyse als onderdeel van het toekomstige monitoringspakket te verkennen, waarbij specifiek wordt gekeken naar het in beeld brengen van het gehele leven onder water. Het belangrijkste doel is om belemmeringen voor grootschalige toepassing weg te nemen. Dit doen we door

de techniek samen met de waterbeheerders te confronteren met de weerbarstige praktijk in case studies. Het unieke van de eDNA voedselwebanalyse is dat met slechts een watermonster een integraal beeld van het leven onder water verkregen wordt. Dat betekent een compleet beeld van de hoeveelheid eDNA van vissen, algen en zoöplankton, bacteriën en andere ‘eukaryoten’. Door de hoeveelheid eDNA te vergelijken met andere samples, komt de samenstelling van het voedselweb in beeld. Dit is van grote invloed op onze kennis van het leven onder water en kan vergaande gevolgen hebben voor het waterbeheer. Zo zijn we bijvoorbeeld beter in staat om maatregelen te ontwerpen, het effect van maatregelen te evalueren en om realistische waterkwaliteitsdoelen te definiëren. Maar zijn we ook in staat om meer inzicht in kortere tijd op te doen en effectiever te sturen. De analyses zijn namelijk eenvoudiger, sneller en geven

Innovatieve levensduurverlenging Duurzame oplossing voor stalen bruggen

In Nederland zijn veel bruggen gebouwd rond 1960-1970 en theoretisch aan het einde van hun levensduur. Materiaalmoeheid lijkt dan een reden tot dure vervanging. In de praktijk blijken veel bruggen nog jaren mee te kunnen. Witteveen+Bos’ers Klaas Wiersma en Wilco Timmer ontwikkelden een innovatieve aanpak voor levensduurverlenging van stalen bruggen. Klaas Wiersma: ‘Wij voorspellen de groei van haarscheurtjes en bepalen op basis daarvan een afgestemd regime van inspectie en onderhoud. Met dit risicogestuurd beheer kunnen we de levensduur verlengen, zonder dat er onveilige situaties ontstaan. Na iedere inspectieronde voorspellen wij opnieuw de restlevensduur. Hierbij worden zo nodig reparaties voorgeschreven. We begonnen met onze aanpak tijdens voorbereidende werkzaamheden voor het beheer en onderhoud van de Hôflânsbrêge in Grou, waar voor de gemeente Leeuwarden de constructie werd geïnspecteerd. Gezien de staat van de brug en de geringe verkeersintensiteit hebben we voorgesteld om de levensduur van de brug te verlengen op basis van een specifiek inspectieregime met een flexibele inzet van het onderhoudsbudget. Wilco Timmer: ‘Onze aanpak is toegestaan volgens NEN8700:2011. Op basis van verkeerstellingen en materiaalonderzoek, waarbij op niet-kritische locaties stukjes staal voor onderzoek zijn uitgenomen, zijn de inputparameters voor de berekeningen bepaald. Deze methode levert de gemeente een aanzienlijke kostenbesparing op, omdat vervanging voor langere tijd kan worden uitgesteld. We hebben hoge verwachtingen van de systematiek. Beschikbare onderhoudsbudgetten worden doelmatiger en risicogestuurd ingezet. De meest kritische onderdelen worden als eerste aangepakt waarna, middels een onderbouwd inspectieregime, de overige onderdelen gemonitord worden. Hiermee wordt tevens de restlevensduur beter bepaald en veelal verlengd.’ + klaas.wiersma@witteveenbos.com

Witteveen+Bos Nieuws mei 2017

een robuuster en vollediger resultaat. Bovendien blijkt uit een eerste grove vergelijking dat de eDNA voedselwebanalyse zo’n 90 % goedkoper is dan conventionele bemonsteringen. De komende periode wordt samen met de waterbeheerders ervaring opgebouwd en wordt gezocht naar wetenschappelijke verdieping. Uiteindelijk komt er een gestandaardiseerde methode beschikbaar, die grootschalig kan worden toegepast. De zeven waterbeheerders die deelnemen aan fase 1 zijn: waterschap Brabantse Delta, Waternet, hoogheemraadschap van Hollands Noorderkwartier, waterschap Hunze en Aa’s, wetterskip Fryslân, waterschap Drents Overijsselse Delta en het hoogheemraadschap van Delfland. + marloes.van.der.kamp@witteveenbos.com

Energiestrategie bij gebiedsontwikkeling Witteveen+Bos heeft de ‘Bouwstenen van de energietransitie’ ontwikkeld. Daarmee maken we inzichtelijk welke keuzes nodig zijn voor een toekomstbestendige en duurzame energievoorziening in een gebied. Onze methode brengt structuur en focus in besluitvormingstrajecten. Wij gebruiken hierbij dertien bouwstenen, zoals zon, wind, bodemwarmte en energieopslag. Voor onze klanten brengen wij de complexe energietransitie terug naar een overzichtelijke strategie en een helder handelingsperspectief. Het bespreken van de bouwstenen creëert synergie tussen de kennis en wensen van de klant en de kennis en expertise van Witteveen+Bos, zowel op technisch, ruimtelijk, juridisch als financieel vlak. De methodiek ‘Bouwstenen’ is inmiddels succesvol in de praktijk gebracht, onder meer op de Merwe-Vierhavens in Rotterdam en voor het gebied Oostenburg in Amsterdam. In Oostenburg is de ambitie om gasloze nieuwbouw te ontwikkelen. Met de ‘Bouwstenen’ is een integrale visie op de energietransitie ontwikkeld. Daarna zijn voor de strategische besluitvorming de kansen voor verschillende duurzame warmtesystemen nader uitgewerkt. Kortom: de ‘Bouwstenen’ ontwarren de complexiteit van de energietransitie en zorgen voor een duidelijk handelingsperspectief. + jules.van.haaren@witteveenbos.com

TWEEDE LEVEN VOOR AFVALWATERPERSLEIDING Voor het waterschap Brabantse Delta stelde Witteveen+Bos contractdocumenten op voor de renovatie van de veertig jaar oude afvalwaterpersleiding en persstations. De leiding transporteert het afvalwater van een groot deel van West-Brabant naar de zuivering in Bath. Om het afvalwater in West-Brabant ook in de komende 30 jaar betrouwbaar af te voeren, moet het afvalwatersysteem aan de hoogste eisen voldoen. Onze strategiestudie op basis van bedrijfszekerheid, kosten, omgeving en duurzaamheid was voor het waterschap aanleiding om niet voor nieuwbouw maar voor renovatie van het systeem te kiezen. De renovatiewerkzaamheden betreffen aanpassingen in de grote rioolgemalen en het effluentgemaal in Bath. Daarnaast wordt ruim drie kilometer nieuwe leiding aangelegd. Tijdens de renovatie moet het systeem in bedrijf blijven: een grote uitdaging bij de werkzaamheden en daarmee ook bij het opstellen van de contractstukken. + friso.roest@witteveenbos.com

WAARDE REGENWOUD

RAAMOVEREENKOMSTEN Twee hoogheemraadschappen hebben onlangs aan Witteveen+Bos raamovereenkomsten gegund. Binnen de raamovereenkomst ‘Ingenieursdiensten’ met HHRS van Rijnland valt de uitvoer van projecten binnen de drie percelen waterhuishoudkundige werken, zuiveringstechnische werken en baggeren. Binnen de raamovereenkomst ‘Beleid, Proces- en Planvorming en Onderzoek’, met zowel HHRS van Rijnland als HHRS van Delfland, vallen de percelen advies beleid, advies proces- en planvorming, onderzoek systeemanalyse waterkwaliteit, onderzoek peilbesluiten, systeemanalyses waterkwantiteit en advisering en onderzoek waterketen. Witteveen+Bos werd op de criteria aantoonbaar verifiëren, aantoonbaar valideren, klanttevredenheid en het ontsluiten van informatie goed tot uitstekend beoordeeld en continueert met deze overeenkomsten haar langdurige samenwerking met beide hoogheemraadschappen. De raamovereenkomst ‘Ingenieursdiensten’ is op 30 maart 2017 getekend bij Rijnland, waarbij alle geselecteerde inschrijvers aanwezig waren.

Witteveen+Bos voert in opdracht van het Wereld Natuur Fonds een studie uit naar de waardering van ecosysteemdiensten van regenwoud in Borneo (Indonesië). Dit omvangrijke regenwoud is door de vele goederen en diensten dat het levert van grote waarde voor miljoenen mensen. Ontbossing zorgt er echter voor dat ecosysteemdiensten, zoals het bieden van een habitat voor orang-oetans en de lokale drinkwatervoorziening, onder druk staan. Onze studie draagt bij aan bewustzijn van de waarde van ecosysteemdiensten die het regenwoud levert en legt de basis voor duurzamer landgebruik. + anne.nobel@witteveenbos.com

+ leo.van.wee@witteveenbos.com

BRUG VOOR FIETSERS EN VOETGANGERS

BOEI-INSPECTIES Witteveen+Bos en Helix Advies hebben voor BOEI-inspecties een raamovereenkomst met het Rijksvastgoedbedrijf, dat verantwoordelijk is voor het vastgoed van de rijksoverheid, afgesloten. Er zijn vijf partijen geselecteerd die in totaal 22 pakketten van elk 150.000 m² BVO inspecteren. De verwachting is dat wij in vier jaar tijd vier à vijf pakketten voor onze rekening nemen. Dat zijn circa 150 overheidsgebouwen. BOEI is een traject dat tien jaar geleden door het Rijksvastgoedbedrijf is ingezet. De reguliere inspecties in het kader van onderhoud worden gecombineerd met de controle van de brandveiligheid en het voldoen aan weten regelgeving en de energiezuinigheid. BOEI-inspecties vinden elke vijf jaar plaats. Witteveen+Bos en Helix Advies werden geselecteerd op basis van een goede prijskwaliteitverhouding. + auke.de.wit@witteveenbos.com

De huidige IJzerlaanbrug over het Albertkanaal in Antwerpen wordt in opdracht van Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel N.V. vervangen door een nieuwe fiets- en voetgangersbrug. Dit is nodig om het op termijn voor binnenschepen mogelijk te maken meer containers te vervoeren onder de brug door. Alle bruggen over het Albertkanaal worden verhoogd en de vaargeul wordt verbreed. Zo wordt de binnenvaart een alternatief voor vrachtvervoer over de weg. De nieuwe brug vormt straks de snelle en lineaire verbinding van het district Merksem naar de Antwerpse binnenstad. De brug verheft zich hoog boven het Albertkanaal en zijn harde industriële en infrastructurele omgeving. Ze is vormgegeven als een rechte slanke lijn die de ruggengraat vormt van de verbinding. Witteveen+Bos voert, binnen de combinatie THV RoTS samen met Sweco, het gehele ontwerp, de vergunningsaanvraag en aanbestedingsvoorbereiding uit en ondersteunt de uitvoering. + stephanie.lamerichs@witteveenbos.com

VEILIGHEIDSEISEN ELEKTRISCHE INSTALLATIES Elektrische installaties moeten in België sinds december 2012 bij Koninklijk Besluit voldoen aan de voorschriften inzake de veiligheid van elektrische installaties op arbeidsplaatsen. Voor Hutchison Ports ECT Rotterdam heeft Witteveen+Bos het traject begeleid om de elektrische installaties van TCT Belgium N.V. te Willebroek aan de voorschriften te laten voldoen. Wij hebben een risicoanalyse uitgevoerd, waarbij is samengewerkt met het Belgische bedrijf ATK. De specifieke risico’s zijn inzichtelijk gemaakt met een conformiteitsonderzoek van de laagspanningsinstallatie en een inventarisatie van de hoogspanningsinstallatie. Op basis van onze advisering zijn de nodige maatregelen voor beheersing van de risico’s genomen, waarmee de elektrische installaties van TCT Belgium voldoen aan de vigerende wettelijke veiligheidseisen. + harmen.droogendijk@witteveenbos.com

SPOORVERVANGING CONTAINERTERMINAL

HANDELINGSKADER VOOR PFAS Stoffen zoals PFOS en PFOA behoren tot de stofgroep van PFAS (Per- and PolyFluorAlkyl Substances) en worden ook wel ‘opkomende stoffen’ genoemd. Deze stoffen zijn grootschalig toegepast en verspreid in het milieu. Er is veel onduidelijkheid over toxiciteit, verspreiding, normering, beleid en de mogelijke oplossingen. De gemeente Dordrecht heeft een consortium bestaande uit Witteveen+Bos, Arcadis, TTE Consultants en het RIVM opdracht gegeven het ‘Handelingskader PFAS’ op te stellen. Het doel is te komen tot praktijkdocumenten die duidelijk maken welke kennis aanwezig is over deze stoffen en wat we kunnen doen als PFAS in het bodem- en/of watersysteem wordt aangetroffen. Het handelingskader zal eind 2018 gereed zijn. Tussentijds is informatie over de voortang te vinden op de site van het Expertisecentrum PFAS (www.expertisecentrumpfas.nl).

Sinds 2015 levert Witteveen+Bos in een raamcontract adviesdiensten aan Hutchison Ports ECT Rotterdam. Het gaat om het beheer en onderhoud van de infrastructuur op de containerterminals in Rotterdam, Venlo en Willebroek (België). De advisering betreft onder meer civiele constructies, gebouwen en elektrotechnische installaties. De Delta-terminal in Rotterdam, de eerste geautomatiseerde terminal ter wereld, heeft twee railterminals die direct aangesloten zijn op het (inter)nationale spoornetwerk. De oostelijke railterminal is aan vervanging toe. Dit behelst het vervangen, lichten en schiften van de sporen, alsmede het introduceren van nieuwe wissels en de voorbereiding voor een nieuw treinwaarschuwingssysteem. Voorwaarde is dat de afhandeling van containers onverminderd doorgang vindt en dat de veiligheid van de medewerkers niet in gevaar komt. Hiervoor is de uitvoering in verschillende fasen opgeknipt. Witteveen+Bos was betrokken bij de aanbesteding van het bestek en verzorgt de uitvoeringsbegeleiding. Vanuit een Witteveen+Bos-projectkantoor ter plekke borgt een team van specialisten de contractuele afspraken die met de aannemer zijn gemaakt. + jeroen.zaat@witteveenbos.com

+ martijn.van.houten@witteveenbos.com

Witteveen+Bos Nieuws mei 2017

Personalia RUUD BOUW PMC-LEIDER KUSTEN, RIVIEREN EN LANDAANWINNING Vanaf 6 april 2017 is ir. R. (Ruud) Bouw PMC-leider Kusten, rivieren en landaanwinning. Hij neemt deze functie over van Stephan van der Biezen, die Henk Nieboer opvolgt in de directie van Witteveen+Bos. Ruud Bouw is in 2005 afgestudeerd aan de faculteit Civiele Techniek van de TU Delft, met als afstudeerrichting Constructieve waterbouwkunde. Na zijn studie is hij begonnen als waterbouwkundig specialist bij Witteveen+Bos, waar hij sinds 2011 hoofd is van de groep Kust- en rivierwaterbouw.

WIM VAN DEN BERG VESTIGINGSHOOFD BREDA

Column Ruimte maken Op 5 april 2017 ben ik teruggetreden uit de directie van Witteveen+Bos en opgevolgd door Stephan van der Biezen. Bij ons treedt een directeur terug in het jaar dat de 55e verjaardag wordt gevierd. Dit is gebaseerd op een theorie van Andries Twijnstra, die in 1973 een helder artikel schreef over de bijdrage van leiders aan de vitaliteit van organisaties. Na het 50e levensjaar schijnt die snel af te nemen en zo rond je 55e verlaat je het niveau dat nog als uitstekend kan worden beschouwd. Twijnstra pleit ervoor op dat moment afstand te doen van de macht en de rest van de loopbaan te gebruiken om opgedane kennis, kunde en capaciteiten ten dienste van anderen te stellen. Zo wordt voorkomen dat de organisatie ten prooi valt aan zaken als al te sterke overtuigingen en visies, dominant gedrag en megalomanie. Als je om je heen kijkt zijn de voorbeelden die dit principe illustreren niet moeilijk te vinden. De aanloop naar zo’n wisseling in de directie is een grappige belevenis. Al bijna twee jaar van te voren beginnen mensen te vragen naar de plannen voor na je pensioen. Naarmate de datum dichterbij komt, nemen de goedbedoelde vragen en opbeuringen in frequentie en hevigheid toe. Velen hebben mij ook sterkte gewenst met het moment zelf. Zelf had ik uiteraard allang nagedacht over mijn post-directie periode (voor alle zekerheid: ik ga niet met pensioen en blijf in dienst bij Witteveen+Bos). Er zijn nog zoveel leuke dingen te doen dat ik er in de loop van de tijd zelfs naar begon uit te zien. De vele goedbedoelde wensen vond ik dus nogal amusant! In Nederland is het concept van leeftijdsbewust personeelsmanagement blijkbaar absoluut geen gemeengoed. Een lineaire carrière waarbij je tot op de dag van je pensioen steeds ‘hoger’ in de hiërarchie komt, past nog het beste bij het verwachtingspatroon. Maar wat is er nu leuker dan je verworven ervaring, kennis en inzichten te gaan inzetten voor anderen? Ambitieuze jonge mensen, al dan niet binnen Witteveen+Bos, helpen hun dromen te verwezenlijken, nieuwe bedrijvigheid creëren, ook in andere sectoren, en andere organisaties verder helpen. Los van het drukke programma en de verplichtingen die gepaard gaan met de directiefunctie ontstaat hiervoor de ruimte. Ik verwacht velen van jullie de komende jaren dan ook weer tegen te komen! Hiermee komt ook een einde aan de reeks columns die ik de afgelopen jaren schreef voor het Witteveen+Bos Nieuws. Ook hier maak ik graag ruimte voor aanstormend talent! + henk.nieboer@witteveenbos.com

JAARVERSLAG 2016 Het Jaarverslag 2016 van Witteveen+Bos is onlangs verschenen. Voor het eerst hebben wij het financiële en maatschappelijke jaarverslag volledig geïntegreerd. Bekijk de online versie op www.witteveenbos.nl/nl/jaarverslag. Hier kunt u ook een papieren versie aanvragen.

Vanaf 1 april 2017 is Wim van den Berg het nieuwe vestigingshoofd van kantoor Breda. Wim is in 2009 na zijn studie Construction Management and Engineering in dienst gekomen bij Witteveen+Bos. Hij neemt het stokje over van Erwin Castelijn, die zich volledig gaat richten op business development binnen de PMC Informatietechnologie.

MARTIJN AKKERMAN VESTIGINGSHOOFD LONDEN Vanaf 22 februari 2017 is Martijn Akkerman het nieuwe vestigingshoofd van ons kantoor in Londen. Martijn is in 1998 in dienst gekomen na zijn studie Civiele Techniek, specialisatie verkeer en vervoer, aan de Hogeschool Windesheim. Na zijn studie heeft hij onder andere ons kantoor in Riga (Letland) geleid en een mobiliteitsplan voor die stad mede opgesteld. Hij volgt Richard Lewis op, die zich volledig gaat richten op planning en ontwerp van fietsinfrastructuur.

Verbouwing Leeuwenbrug De verbouwing van ons pand Leeuwenbrug in Deventer is in april 2017 gestart. De medewerkers van dit kantoor zijn tijdelijk gehuisvest in het kantoor Stationsplein. De renovatie behelst onder meer de vervanging van alle technische installaties en de liften, een grondige verbouwing van het trappenhuis en verduurzaming van het gehele pand. De kantoorinrichting gebeurt volgens ons PLUSwerken-concept, dat op onze kantoren in Amsterdam, Antwerpen en Breda al succesvol is toegepast. Kantoor Leeuwenbrug wordt een moderne, inspirerende werkomgeving met 360 werkplekken en diverse focus-, overleg- en vergaderruimtes. De renovatie zal ongeveer een jaar in beslag nemen. + communicatie@witteveenbos.com

DIGITALE NIEUWSBRIEF ONTVANGEN? Het Witteveen+Bos Nieuws is ook digitaal beschikbaar. U kunt zich hiervoor aanmelden via onze website www.witteveenbos.nl/nieuwsbrief. Wilt u voortaan alleen de digitale nieuwsbrief ontvangen en uw abonnement op deze papieren editie opzeggen? Stuur dan een e-mail met uw naam en adres naar communicatie@witteveenbos.com.

Redactieadres Witteveen+Bos Nieuws

Postbus 233, 7400 AE Deventer, telefoon 0570 69 79 11

communicatie@witteveenbos.com, www.witteveenbos.com

Het Witteveen+Bos Nieuws verschijnt vier keer per jaar. Jaargang 25, mei 2017