Nieuws
111
PFAS-crisis als wake-upcall Toen de meeste Nederlanders nog nooit van de stofgroep PFAS, de Per- en PolyFluorAlkyl Stoffen, gehoord hadden, stond het bij Martijn van Houten, milieuchemisch ingenieur bij Witteveen+Bos, al met stip in de top tien van stoffen die zeer schadelijk zijn voor ons bodem- en watersysteem. Dat besef werd gedeeld door collega’s van TTE Consultants en Arcadis en resulteerde in 2012 in de oprichting van het Expertisecentrum PFAS. Anno 2020 is er een breed gedragen bewustzijn en gedeelde urgentie om te komen tot de aanpak van PFAS. De uitdaging is het vinden van betaalbare en goed werkende oplossingen. Nieuwe stoffen Wat triggerde Martijn van Houten destijds om zich te richten op PFAS? ‘Als milieuchemisch ingenieur was ik bezig met het onderzoeken van de kwaliteit van grond, grondwater of baggerspecie. Daarbij ging het vaak om een lijstje van stoffen dat ‘standaard’ in de bodem zit. Bijna nooit worden in deze onderzoeken stoffen meegenomen die pas sinds enkele decennia gebruikt worden. Terwijl bekend is dat ook deze stoffen negatieve milieueffecten geven. Vanuit mijn persoonlijke drive en mijn rol als milieuprofessional, vond ik dat onderzoek naar deze nieuwe verontreinigingen nodig is.’ Een van deze verontreinigingen is PFAS. ‘Wij zagen wereldwijd veel aandacht voor deze stofgroep’, vertelt Martijn. ‘PFAS hebben handige eigenschappen die ons dagelijkse leven gemakkelijker maken. Ze kunnen tegen hoge temperaturen en zorgen ervoor dat materialen water-, vet- of vuilafstotend worden. Hierdoor worden deze stoffen in veel producten en processen gebruikt, zoals brandblusschuim, verf, pannen, pizzadozen, ski-wax en vlekkenbescherming. Bijna iedereen heeft producten met PFAS in huis.’ Wetenschappelijk onderzoek toont herhaaldelijk aan dat PFAS niet afbreken, maar zich ophopen in het milieu en negatieve effecten hebben op onze gezondheid, de waterkwaliteit en ecologie. ‘PFAS worden ook wel ‘forever chemicals’ genoemd. De stofgroep is een veelkoppig monster van duizenden verschillende stoffen met ieder een unieke eigenschap. Dat laat zich niet met één aanpak vangen. Het vergt vernuft om de juiste oplossing te vinden voor het wegnemen van PFAS uit ons milieu.’ vervolg op pagina 4
Waterfabriek Wilp wint Vernufteling Water als drijvende kracht in de circulaire economie
Witteveen+Bos heeft samen met Royal HaskoningDHV en Waterschap Vallei en Veluwe ‘De Vernufteling 2019’ gewonnen met het project Waterfabriek Wilp. De prijs wordt vanuit NLingenieurs uitgereikt aan het ingenieursbureau met het meest vindingrijke project. Waterfabriek Wilp toont een paradigmashift in waterzuivering door afvalwater te zien als waardevolle grondstof die niet alleen kan worden gezuiverd, maar waaruit ook andere grondstoffen kunnen worden teruggewonnen voor hergebruik. Het gaat bij de Waterfabriek niet meer over zuivering, maar over het scheiden van grondstoffen. De jury van deskundigen was lovend over deze manier van omdenken in de waterzuivering. De maatschappelijke relevantie is groot: water- en grondstoffenhergebruik zijn belangrijk in het zicht van een wereldwijde schaarste aan water- en grondstoffen. Naar schatting wordt momenteel wereldwijd slechts vier tot acht procent van het afvalwater hergebruikt. Ook de decentrale toepassingsmogelijkheid van de Waterfabriek is essentieel voor klimaatadaptatie in stedelijk gebied. Er bestaan al diverse innovatieve technieken om energie en nutriënten uit water te halen om het water te kunnen
hergebruiken. Uniek aan dit project is de combinatie van technieken die gebruikt worden, zoals elektrocoagulatie, dissolved air flotation, nanofiltratie en ionenwisselaars. Het zuiveringsproces is gericht op een sterk verbeterde grondstofwinning, maar ook op waterzuivering van een hoger niveau met veel minder gebruik van chemicaliën. Het gezuiverde water in Wilp zal worden gebruikt om de Twellose beek te voeden. Een grondstof die wordt gewonnen uit het water is onder andere fosfaat, wat kan worden ingezet als groene meststof voor de landbouw. Het cellulose uit wcpapier kan een tweede leven krijgen in asfalt. Met het concept worden tevens flinke stappen gezet om probleemstoffen zoals microplastics en medicijnresten uit het afvalwater te halen. De energie die nodig is voor het zuiveren van het water wordt op het terrein zelf duurzaam opgewekt. Bovendien is het mogelijk de Waterfabriek continu te optimaliseren omdat de installatie modulair is opgebouwd. Innovaties en verbeterde technieken op het gebied van waterzuivering kunnen hierdoor eenvoudig worden ingepast. Met de Waterfabriek Wilp wordt invulling gegeven aan de ambitie van het waterschap om in 2050 volledig circulair te zijn. + arjen.van.nieuwenhuijzen@witteveenbos.com