Dwa Kwadranse wydanie 0 by Park Śląski

luty 2020 | wydanie nr 0 – promocyjne

GAZETA BEZPŁATNA

gorący temat  3

Droga do zielonej rewolucji

Dyrektor Muzeum Śląskiego odwołana Fatalne wyniki kontroli i audytu oraz skargi pracowników przesądziły o pożegnaniu się Alicji Knast z funkcją dyrektora Muzeum Śląskiego. Lista wykazanych uchybień jest długa. Raport wykazał m.in. naruszenie przepisów ustawy o finansach publicznych.

finanse  4–5

Na zaproszenie marszałka Jakuba Chełstowskiego do Katowic przyjechała Elisa Ferreira, komisarz ds. spójności i reform UE. Polska była pierwszym krajem, w którym zaprezentowała założenia Funduszu Sprawiedliwej Transformacji.

Batalia o czyste powietrze i sprawiedliwą transformację rozpoczęta! O wyzwaniach jakie nas czekają dyskutowano podczas styczniowej konferencji „W kierunku zielonej gospodarki”, zorganizowanej w Katowicach.

jedno z najważniejszych wydarzeń pierwszych tygodni nowego roku współorganizowało Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. Przez dwa dni, parlamentarzyści, europosłowie, reprezentacje samorządów wojewódzkich i lokalnych oraz przedsiębiorcy i nau-

kowcy – w sumie ponad 500 osób – w ramach sesji ogólnych i paneli dyskusyjnych rozmawiali o gospodarce, transformacji regionów, rewitalizacji infrastrukturalnej i społecznej oraz szansie, jaką niesie ze sobą nowa perspektywa finansowa UE. Konferencja była ważna z jeszcze jednego powodu – udziału w niej autorytetów, bowiem

Tysiące pasażerów jeździło za darmo

onad 11 mln kilometrów przejechali pociągiem zwłaszcza młodzi pasażerowie podczas akcji „Kolej na Ferie”, którzy mogli za darmo podróżować Kolejami Śląskimi w całym regionie. Z oferty skorzystało 167 tysięcy osób! Akcja Kolei Śląskich trwała od 11 do 26 stycznia, gdy z zimowego wypoczynku korzystali uczniowie z Województwa Śląskiego. Oferta dotyczyła uczniów szkół podstawowych, licealnych, techników i szkół branżowych. Za darmo jeździli również najmłodsi. W tym wypadku wystarczyło posiadać dokument potwierdzający wiek. Pomysło-

dawcą akcji był marszałek Jakub Chełstowski. – Kolejna edycja akcji „Kolej na Ferie” potwierdziła, że przejazdy pociągami cieszą się dużym zainteresowaniem mieszkańców. Będziemy inwestować w rozwój kolei, bo to ekologiczny transport, przyjazny środowisku – zapowiada marszałek województwa. Promocja objęła zasięgiem wszystkie linie obsługiwane przez Koleje Śląskie. Jedynym wyjątkiem były pociągi specjalne Ornak do Zakopanego, które zostały wyłączone z akcji. W tym roku można było za to skorzystać z połączenia do czeskiego Bohumi-

Regionalnego Programu Operacyjnego, jednak bez uszczuplania funduszy spójności. Ze wstępnych propozycji UE wynika, że Polska może otrzymać z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji około 100 mld zł. /MAR/

Więcej o tym wydarzeniu przeczytasz na stronach 8, 9 i 10

Śląskie z rekordowym budżetem

Planowane na ten rok wydatki mają wynieść 2 miliardy złotych. – Jest to efekt dobrej sytuacji gospodarczej kraju, którą odczuwamy także na poziomie regionu – przekonuje Jakub Chełstowski, marszałek województwa.

WIEŚCI Z PARKU

KOLEJ HITEM FERII

 7

Pingwiny wróciły do naszego ZOO na i nowego połączenia do Kluczborka. W ramach akcji „Kolej na Ferie” zorganizowano również zwiedzanie bazy Kolei Śląskich. Za każdym razem frekwencja była stuprocentowa. W bazie przy ulicy Raciborskiej w Katowicach, można było

poznać kulisy pracy kolejarzy i zobaczyć, jak wiele czynności trzeba wykonać, by wyprawić skład w podróż. Dodatkową atrakcją był także specjalny przejazd do Krakowa. Z tej oferty skorzystało blisko 200 osób. /PM/

Po 43 latach nieobecności w Śląskim Ogrodzie Zoologicznym znów są pingwiny! Pierwsza część stada została przywieziona do ZOO na początku roku. Mimo tego zwiedzający muszą jeszcze uzbroić się w cierpliwość – ptaki przebywają na zapleczu nowopowstałego budynku, gdzie aklimatyzują się do nowego miejsca i poznają opiekunów.

TYM ŻYło #ŚLĄSKIE

Dwa Kwadranse | luty 2020

KATOWICE

ŚWIĘTOCHŁOWICE

Pamięć o powstańcach śląskich

Województwo Śląskie i Świętochłowice będą współprowadziły Muzeum Powstań Śląskich. W lutym podpisano list intencyjny w tej sprawie.

Podczas spotkania z górnikami prezydent Andrzej Duda akcentował znaczenie „Solidarności” w walce o niepodległą Polskę.

Prezydent i premier na górniczym święcie S

potkanie z przedstawicielami górniczej braci odbywało się w katowickim Spodku. – Nie byłoby upadku Muru Berlińskiego, nie byłoby wolności dla innych narodów, nie byłoby zjednoczenia Niemiec, gdyby nie „Solidarność”, gdyby nie ofiara tych wszystkich, co walczyli, co cierpieli, a przede wszystkim tych, którzy zginęli za wolną Polskę – akcentował Andrzej Duda. Do wspólnej biesiady zasiadło ponad tysiąc górników. Wcześniej w siedzibie śląsko-dąbrowskiej „Solidarności” Prezydent Andrzej Duda spotkał

się z działaczami opozycji antykomunistycznej i osobami represjonowanymi w PRL z powodów politycznych. – Obecność najważniejszych osób w państwie, prezydenta RP Andrzeja Dudy i premiera Mateusza Morawieckiego pokazuje, jak ważne jest Województwo Śląskie. Nasz region ma ogromny potencjał gospodarczy i kulturowy. Obchody zorganizowane przez „Solidarność” są dowodem na poszanowanie tradycji przekazywanych w naszym regionie z pokolenia na pokolenie – podkreśla marszałek Jakub Chełstowski.

ZABRZE

Muzeum Powstań Śląskich zwiedził niedawno premier Mateusz Morawiecki. – Jest to placówka o ponadregionalnym zasięgu, która utrwala wiedzę o wydarzeniach związanych z powstańczymi zrywami mieszkańców Śląska. Cieszę się, że będziemy mogli współprowadzić tę instytucję, dzięki temu muzeum zyska nowe możliwości i środki, by przybliżać historię wydarzeń, które przyczyniły się do odbudowy Polski – podkreśla marszałek Jakub Chełstowski.

Zadaniem świętochłowickiego muzeum jest ochrona dóbr dziedzictwa materialnego i niematerialnego, nie tylko Powstań Śląskich, ale także dziejów miasta. Placówka wykorzystuje nowoczesne trendy muzealnictwa, jest muzeum narracyjnym, prezentującym oryginalne eksponaty oraz repliki i reprodukcje. Elementy multimedialne i ścieżki filmowe przenoszą zwiedzających w realia życia na Górnym Śląsku początku XX wieku. Scenografia

nawiązuje do najważniejszych miejsc i wydarzeń. Muzeum odwiedził premier Mateusz Morawiecki. – Bez Powstań Śląskich nie byłoby II RP w kształcie, który znamy z historii, a Polska miałaby dziś inne granice. Wojciech Korfanty i Alfons Zgrzebniok zapisali się złotymi zgłoskami nie tylko w historii Śląska, ale przede wszystkim w najnowszej historii naszej ojczyzny – powiedział Mateusz Morawiecki.

region

Kopalnia Guido od lat przyciąga tłumy turystów.

O programie budowy obwodnic mówili w Katowicach posłowie: Jerzy Polaczek i Wojciech Szarama.

Industriada wraca do domu

Miliardy na obwodnice

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu będzie operatorem tegorocznej Industriady – wielkiego święta Szlaku Zabytków Techniki. – Czujemy brzemię odpo- że przyniesie to pewną wartość wiedzialności, jakie w tej chwili dodaną dla całego przedsięna nas spoczywa. Zarządzanie wzięcia. Industriada jest dziś Szlakiem Zabytków Techniki marką – dodaje Jakub Chełstowski, zostaje przekazane w ręce prak- marszałek Województwa Śląstyków. To duże wyzwanie, ale kiego. mamy na tyle doświadczenia Województwo przekaże na w tej materii, że na pewno sobie organizację Industriady Anno z nim poradzimy – przekonuje Domini 2020 kwotę 2 mln zł. Bartłomiej Szewczyk, dyrektor W ubiegłym roku IndustriaMuzeum Górnictwa Węglowego da odbywała się w 27 miejw Zabrzu scowościach i na 44 obiektach. – Muzeum Górnictwa Węglo- Zorganizowano 528 wydarzeń. wego będzie jednostką operacyjną w tym projekcie, oczywiście w partnerstwie z pozostałymi instytucjami. Myślę,

usza program budowy obwodnic na lata 2020-2030, opracowany w Ministerstwie Infrastruktury. W planach jest budowa pięciu obwodnic w Województwie Śląskim O szczegółach związanych z realizacją programu w regionie mówił marszałek Jakub Chełstowski oraz posłowie RP, Jerzy Polaczek i Wojciech Szarama. – Zawsze powtarzałem, że dobra współpraca rządu i samorządu przynosi wymierne efekty. Program budowy stu obwodnic przyczyni się do dalszego rozwoju lokalnych społeczności. Cieszy, że pięć lokalizacji znajduje się w województwie śląskim. To inwestycje na które czekają mieszkańcy, przedsię-

DWA KWADRANSE wydanie zerowe promocyjne Wydawca: Park Śląski w Chorzowie Redakcja: aleja Różana 2, 41-501 Chorzów Tel. 666 031 389 E-mail: dwakwadranse@parkslaski.pl

biorcy i turyści. Projekty te wzmocnią potencjał całego regionu – ocenia marszałek Jakub Chełstowski. W programie znajduje się pięć realizacji z województwa śląskiego: obwodnica Blachowni i Herb w ciągu drogi krajowej nr 46, obwodnica Szczekocin i Goleniowych, obwodnica Kroczyc, obwodnica Pradeł i obwodnica Nakła Śląskiego i Świerklańca, wszystkie w ciągu drogi krajowej 78. – W województwie śląskim program wpisuje się w inne realizowane projekty. Obecnie Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 przewiduje budowę 43 obwodnic o wartości ponad 11 mld zł. To zwiększenie nakładów z 11 mld zł na 28 mld zł

Redaktor naczelny: Marcin Król Zespół redakcyjny: Łukasz Respondek Przemysław Malisz Projekt: KtG Redakcja graficzna: KtG

jest zatem wyraźne. Te projekty znacząco poprawią bezpieczeństwo w ruchu drogowym, szczególnie w miejscach, gdzie występuje największy ruch tranzytowy – tłumaczył poseł RP Jerzy Polaczek. Celem programu opracowanego w Ministerstwie Infrastruktury jest poprawa bezpieczeństwa na drogach, wyprowadzenie ruchu z zatłoczonych miast, czystsze powietrze, mniejszy hałas i poprawa przepustowości sieci drogowej. Program opiewa na łączną kwotę 28 mld zł. W ramach programu powstaną obwodnice na sieci dróg o łącznej długości prawie 820 km. Budowa ma być finansowana ze środków Krajowego Funduszu Drogowego.

Dział sprzedaży reklam: Katarzyna Zazgórnik-Sitz tel. 666 031 465 Gazeta w nakładzie: 200 tys. egzemplarzy

gorący temat

Dwa Kwadranse | luty 2020

Dyrektor Muzeum Śląskiego odwołana

Fatalne wyniki kontroli i audytu oraz skargi pracowników przesądziły o pożegnaniu się Alicji Knast z funkcją dyrektora Muzeum Śląskiego.

ecyzja o odwołaniu szefowej Muzeum Śląskiego ze stano -wiska to efekt kontroli przeprowadzonej w tej jednej z największych instytucji kultury w województwie. Lista uchybień jest długa. Raport wykazał m.in. naruszenie przepisów ustawy o finansach publicznych – w tym niepodanie do publicznej wiadomości stawek opłat za wynajmowane powierzchnie, zawartych w wydanych przez dyrektor muzeum zarządzeniach wewnętrznych. Dyrektor miała też naruszyć przepisy ustawy o rachunkowości oraz sprawować niewystarczający nadzór nad mieniem placówki w zakresie dysponowania elementami demontowanych wystaw czasowych, z których część trafia do magazynu, a część do utylizacji. Wśród zarzutów jest także niedopilnowanie dostarczenia przez wykonawcę polisy ubezpieczającej dzieło. Muzeum pod rządami Alicji Knast bardzo słabo radziło sobie z pozyskiwaniem środków zewnętrznych. Głównym źródłem przychodu MŚ jest kwota dotacji podmiotowej przekazywanej przez organizatorów – w tym wypadku Województwo Śląskie oraz mini-sterstwo, która w latach 2016–2018 wyniosła średnio 76 procent przychodów. Tymczasem bardzo niską wartość stanowią natomiast przychody ze sprzedaży usług własnych. Średnia wartość z lat 2016–2018 to raptem 3 procent przychodów ogółem i jest to najniższy poziom przychodów ze sprzedaży usług własnych spośród wszystkich muzeów, którym Województwo Śląskie przyznawało dotację. Kontrola wykazała, że w latach 2016-2018 zaniechano działań zmierzających do pozyskania dodatkowych środków finansowych.

Pracownicy czuli się dyskryminowani Co do odwołania Alicji Knast wątpliwości nie mieli członkowie „Solidarności”, największego związku zawodowego w kraju. – Jako organizacja zobowiązana statutem do chronienia praworządności w instytucji kultury, w której

DŁUGA LISTA UCHYBIEŃ

jako instytucja powstało ze środków unijnych i jeśli chcieliśmy swego czasu z ówczesnym Ministerstwem Rozwoju zorganizować w nim konferencję dotyczącą finansowania istotnych dla Śląska projektów, zaś minister-stwo po prostu o taką konferencję poprosiło i zapłaciło, to gdzie tu mamy ukryty aspekt polityczny? – pyta retorycznie marszałek.

O czym zapomnieli poprzednicy

działamy, w pełni popieramy decyzję zarządu Urzędu Marszałkowskiego województwa śląskiego o zamiarze odwołania pani Alicji Knast ze stanowiska dyrektora Muzeum Śląskiego w Katowicach – jeszcze pod koniec ubiegłego roku napisali do marszałka Jakuba Chełstowskiego przedstawiciele muzealnej „Solidarności”, wskazując konkretne uchybienia w jednostce, wymie-niając dezorganizację pracy Muzeum, nieuzasadnione – zdaniem związkowców – korzystanie z usług podmiotów zewnętrznych, a co za tym idzie – również wykazaną podczas kontroli niegospodarność, a nawet protekcję w stosunku do niektórych firm, znanych wcześniej pracodawcy. Członkowie organizacji związkowej czuli się dyskryminowani przez dyrektor, nierówno traktowani, a nawet szkalowani.

cji zespołu jako nieatrakcyjnych miało uzasadniać potrzebę zatrudniania zewnętrznych kuratorów – czytamy w piśmie. – Nie może być tak, że szef jakiegokolwiek podmiotu, a zwłaszcza dyrektor tak ważnej dla regionu jednostki kultury jak Muzeum Śląskie, nie liczy się ze zdaniem swoich pracowników – nie ma wątpliwości Sławomir Gruszka, rzecznik Urzędu Marszałkowskiego.

– Jako pracownicy instytucji potwierdzamy również, iż praktycznie wszystkie działania uzależnione były od wyłącznej decyzji pani dyrektor. Propozycje wydarzeń ze strony pracowników bardzo często były odrzucane lub też odgórnie reorganizowane, tracąc pierwotny zarys. Odrzucanie propozy-

– Skala zarzadzania tą jednostką była dalece niezadawalająca, by nie użyć słowa tragiczna. Raporty pokontrolne i audyty wypadły fatalnie. Nie było innej możliwości, jak wszczęcie procedury odwołania dyrektor Muzeum Śląskiego, które – co należy zaznaczyć, było kolegialną decyzją

Pismo w sprawie odwołania Alicji Knast trafiło także na biurko ministra kultury Piotra Glińskiego, który pozostawił kwestię ostatecznej decyzji w sprawie odwołania dyrektor, zarządowi województwa.

Fatalne wyniki raportów

całego zarządu województwa. Można być niezłym artystą, ale w zarządzaniu tak dużą, poważną instytucją kultury, czynnikiem kluczowym jest odpowiedzialność za finanse. Jeśli zamawia się wystawę kosztującą setki tysięcy złotych, a potem się ją niszczy, to z całym szacunkiem – jest to niegospodarność. A pamiętajmy, że mówimy tutaj o pieniądzach podatnika – podkreśla marszałek województwa, Jakub Chełstowski. Alicja Knast, komentując już zapowiedzi swojego ewentualnego odwołania, upatrywała w tej decyzji znamion spisku, których podłożem miał być brak zgody na organizację przez Muzeum Śląskie wydarzeń o podłożu politycznym. Śledząc przebieg zdarzeń, można odnieść wraże-nie, że poszukiwanie politycz-nego podtekstu, to nadinterpretacja ze strony odwołanej już dyrektor Muzeum Śląskiego.

Warto zaznaczyć, że w ubiegłym roku, Muzeum Śląskie otrzymało całą kwotę – 26,6 mln złotych – wynikającą z umowy z Ministerstwem Kultury. Od 2016 do 2018 roku placówka otrzymywała mniej niż powinna: w 2016 roku było to 21,78 mln zł, w 2017 – 22,9 mln zł, a w 2018 – 23,8 mln zł. Tymcza-sem to właśnie Platforma Obywatelska próbowała urządzić sobie polityczne żniwa na odwołaniu dyrektor Knast. – Trochę zapachniało hipokryzją, bo to nasz zarząd musiał nadrabiać zaległości za poprzedników, którzy podwładnym w jednostkach kultury powtarzali, że pieniędzy nie ma i muszą sobie jakoś poradzić – przypomina obecny marszałek województwa. W ubiegłym roku instytucje kultury zostały wsparte ogółem kwotą blisko 24 mln zł. Wspomniane już Muzeum Śląskie otrzymało więcej o 2,8 mln zł, Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” dofinansowano kwotą 3 mln zł, Teatr Rozrywki w Chorzowie – 2 mln zł, Operę Śląską – 2 mln zł, Filharmonię Śląską – 1,2 mln zł, Teatr Śląski – 1 mln zł, Silesię Film – 1,7 mln zł, Śląskie Centrum Wolności – 1,7 mln zł. Ponad 4 mln zł trafiło do Muzeum Zamkowego w Pszczynie. Zwiększono także finansowanie dla jednostek w Bielsku-Białej i Częstochowie.

– Nie ukrywam, że ze smutkiem przyjmuję takie opinie. Nawet nie wiem o jakie polityczne wydarzenia których rzekomo Muzeum Śląskie miałoby być gospodarzem, w tym wypadku chodzi. Przypomnę jedynie, że muzeum

– W wielu przypadkach środki trafiły między innymi na wynagrodzenia. Przez lata ci ludzie słyszeli, że nie ma dla nich pieniędzy, choć wykonują bardzo istotną pracę, za którą należało ich docenić – konkluduje marszałek Jakub Chełstowski. /MAR/

Koszt to ponad 145 tys. zł. Nie jest znana wartość zmagazynowanych elementów. Nie ma ewidencji księgowej. Zgodnie z deklaracją audytowanego, pozostałe elementy wystawy zostały zutylizowane ze względu na uszkodzenia podczas demontażu. – „Wszystko osiąga się przez nadzieję. Kulturowe dziedzictwo reformacji na Śląsku. Koszt przekroczył 738 tys. zł. Gabloty sprzedano za 400 zł. Zgodnie z deklaracją audytowanego, większa część scenografii została zutylizowana. – „Galeria jednego dzieła. Mirosław Bałka” Wartość zmagazynowanego elementu powystawowego jest nieznana – materiały powystawowe depo-

nowane w magazynach nie były objęte ewidencją księgową. Koszt orga-nizacji wystawy przekroczył 333 tys. zł. Zakres i wartość zutyli-zowanych elementów powystawowych jest nieznana. Nie były objęte ewidencją. – „Zaczęło się od ziarna… Historia roślin uprawnych”. Koszt organizacji wystawy przekroczył 733 tys. złotych. Zakres i wartość zutylizowanych elementów powystawowych jest nieznana – materiały powystawowe przezna-czone do utylizacji nie były objęte ewidencją. – „Nie jestem już psem”. Koszt wystawy to 290 tys. zł. Elementy wystawy nie zostały zbyte. Wystawa została zutylizowana w całości. /MAR/

Wystawami zajmie się prokuratura Ich koszt opiewał na setki tysięcy złotych, po zakończeniu ekspozycji materiały były przeznaczane do utylizacji. Mowa o wystawach organizowanych przez Muzeum Śląskie za rządów odwołanej dyrektor Alicji Knast. Sprawa została przekazana prokuraturze. Teraz śledczy ocenią, czy mogło dojść do nadużyć i niegospodarności. Losom ekspozycji warto się bliżej przyjrzeć. – Wystawa „Męska rzecz” kosztowała ponad 606 tys. zł. Zakres i wartość zutylizowanych elementów powystawowych jest nieznana – materiały powystawowe przeznaczone do utylizacji nie były objęte ewidencją. Gabloty wystawowe zbyto za 900 złotych. – „Perspektywa wieku dojrzewania. Szapocznikow – Wróblewski – Wajda” to wystawa, która kosztowała blisko 997 tys. zł. Wartość zmagazynowanych

elementów powystawowych jest nieznana – materiały powystawowe deponowane w magazynach nie były objęte ewidencją księgową. Zakres i wartość zutylizowanych elementów powystawowych także nie jest znana. Jak w pierwszym przypadku, materiały powystawowe przeznaczone do utylizacji nie były objęte ewidencją. – „Świadomość lalki. Teatr Jadwigi Mydlarskiej”. Koszt wyniósł ponad 206 tys. zł. War-

tość zmagazynowanych elementów powystawowych jest nieznana. W tym przypadku materiały powystawowe deponowane w magazynach także nie były objęte ewidencją księgową. Zakres i wartość zutylizowanych elementów powystawowych jest nieznana – materiały powystawowe przeznaczone do utylizacji nie były objęte ewidencją. – „Zwrotnica. Początki neoawangardy na Górnym Śląsku”

finanse

Dwa Kwadranse | luty 2020

ŚLĄSKIE LIDEREM W POZYSKIWANIU ŚRODKÓW UNIJNYCH

Wywalczyliśmy dużo, wydajemy mądrze

Kończąca się perspektywa wydatkowania środków unijnych dla Województwa Śląskiego jest największym Regionalnym Programem Operacyjnym rozpisanym na lata 2014–2020 w całej Unii Europejskiej. Alokacja środków wynosi prawie 15 miliardów złotych. Taką skutecznością nie może pochwalić się nikt inny!

ieniądze pozyskane z Funduszy Europejskich, a przeznaczone na inwestycje mocno przyczyniły się do zmiany wizerunku regionu, przez lata głównie kojarzonego z przemysłem ciężkim. Ten proces wciąż trwa. W trybie konkursowym przeprowadzonych zostało już prawie 400 naborów projektów na kwotę prawie 13,7 mld zł oraz 43 nabory pozakonkursowe na sumę 1,8 mld zł. Spośród wniosków jakie beneficjenci składają w konkursach, do dofinansowania wybrano prawie 5 tysięcy, na co zostanie przeznaczonych ponad 12 mld zł. Daje to zaangażowanie ponad 80 procent alokacji. W podpisanych już umowach o dofinansowanie znajduje się ponad 11 mld zł. – To kwota, która już realnie wsparła rozwój regionu – przypomina marszałek Jakub Chełstowski. Na dynamikę wdrażania RPO WSL składają się również płatności prze-

Stacja Biblioteka w Rudzie Śląskiej, czyli zrewitalizowany budynek dworca kolejowego, obecnie służy mieszkańcom Chebzia również jako wypożyczalnia książek oraz miejsce organizacji wydarzeń kulturalnych. Było to możliwe dzięki pozyskanym na ten cel środkom unijnym. | Fot. UMWS

kazywane na rzecz beneficjentów. Dotychczas wypłacono im prawie 5 mld zł, czyli 33 procent alokacji. Na co trafiają unijne środki? Na przykład już na etapie wdrażania Programu zostały otwarte możliwości finansowania dróg lokalnych, wsparcia promocji gospodarczej regionu, a także znacznie podniesione zostały środki na działania w zakresie środowiska poprzez wsparcie infrastruktury OZE oraz Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych. Łączna kwota o jaką ubiegali się projektodawcy to 25,2 mld zł. Ogółem złożono 12 tysięcy wniosków. To potwierdza, że w regionie nadal tkwi duży potencjał, co jest dobrym prognostykiem na kolejną perspektywę podziału środków unijnych na kolejne lata. /MAR/

MARSZAŁOWSKI BUDŻET OBYWATELSKI ROZDZIELONY!

PIENIĄDZE DLA 24 GMIN

Jeszcze w styczniu zatwierdzono do realizacji projekty z pierwszej, a więc i historycznej edycji Marszałkowskiego Budżetu Obywatelskiego. Na ten cel zabezpieczono blisko 10 milionów złotych. Wśród zadań znalazły się m.in. budowa wolier dla panter śnieżnych w śląskim ZOO, konserwacja kaplicy zamkowej pod wezwaniem św. Anny w Bielsku-Białej, projekt „Pociąg do Kultury” i plac zabaw „Park na tak!” w Parku Śląskim.

Odnawialne źródła energii przyczynią się do poprawy jakości powietrza. | Fot. UMWS

Mieszkańcy wskazali, na co wydadzą pieniądze Ś

rodki dzielone są na poszczególne Podregiony. W Podregionie 1 obejmującym powiat bielski, żywiecki i cieszyński, przewidziano wsparcie dla Szpitala Kolejowego w Wilkowicach (zakup samochodu do transportu pacjentów), przygotowanie infrastruktury i wyposażenie Pracowni Aktywnej Edukacji i wyznaczenie Zbójnickiej Ścieżki Trzech Harnasi. Podregion 2 tworzą: Tychy, Katowice i Mysłowice. Wśród projektów przeznaczonych do realizacji znalazły się m.in. „Województwo Śląskie opowiada swoją historię” (program edukacyjny), „Dni Wielkowiślanina” (impreza plenerowa dla sołectwa Wisła Wielka oraz powiatu bieruńsko-lędzińskiego). W ramach budżetu obywatelskiego powstanie także Mobilna Poradnia Ekologiczna, zostaną zorganizowane warsztaty „Robotyka Baw się i Buduj” z zakresu programowania i konstruowania robotów adresowane do uczniów szkół podstawowych. W Podregionie 3, w skład którego wchodzi powiat mikołowski, raciborski, rybnicki, wodzisławski oraz miasta na prawach powiatu:

Rybnik, Żory, powstanie m.in. tężnia solankowa (Racibórz) oraz Rybnicki Opatrunek Społeczny – projekt mający na celu wsparcie i poprawę komfortu pacjentów miejscowego szpitala specjalistycznego nr 3. Podregion nr 4 (powiat lubliniecki, tarnogórski, miasta Bytom i Gliwice) wzbogaci się o boisko wielofunkcyjne z bieżnią, zaś w ośrodku rehabilitacyjnym w Reptach powstanie eko-parking. W Podregionie 5 (Chorzów, Zabrze, Świętochłowice, Siemianowice Śląskie, Ruda Śląska) przewidziano wykonanie murali na części ogrodzenia ZOO, organizację olimpiady przedszkolaka na Stadionie Śląskim, do realizacji trafi program „Śląski Senior 2020. Cyfrowa Reaktywacja”. W Podregionie 6 (powiat myszkowski, częstochowski, kłobucki, miasto Częstochowa)

zakupione zostaną defibrylatory (powiat kłobucki i częstochowski), środki trafią także na popularyzację turystyki na Liswarcie i Warcie. W Podregionie 7 (powiat będziński i zawierciański, miasta: Sosnowiec, Jaworzno Dąbrowa Górnicza), zostanie rozbudowany parking przy szpitalu św. Barbary w Sosnowcu, do realizacji trafi projekt „Bezpieczne wody Zagłębia”, doposażona będzie Szkolna Orkiestra Dęta z Rogoźnika. W I edycji Marszałkowskiego Budżetu Obywatelskiego mieszkańcy regionu decydowali o rozdysponowaniu kwoty blisko 10 milionów złotych. W lipcu mogli składać propozycje zadań, natomiast w listopadzie wskazywali te spośród zgłoszonych projektów, które w ich ocenie są najciekawsze i najpotrzebniejsze. Mieszkańcy mogli wybierać wśród 85 zadań podzielonych na poszczególne pule – wojewódzką i 7 pul podregionalnych. Głosy należało oddawać drogą elektroniczną za pośrednictwem strony eBO.slaskie. pl. Oddano 23 tysiące 683 ważne głosy. /MAR/

Więcej na walkę ze smogiem

Komisja Europejska zatwierdziła zwiększenie o 164 mln zł puli środków dla projektów dotyczących Odnawialnych Źródeł Energii.

renegocjacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 (RPO WSL) Zarząd Województwa uzgodnił z Komisją Europejską zwiększenie alokacji przeznaczonej w Programie na dofinansowanie inwestycji w OZE. – Pozyskaliśmy kolejne znaczne środki dla województwa śląskiego. Wspólnie z wicemarszałkiem Wojciechem Kałużą wynegocjowaliśmy z Komisja Europejską dodatkowe ponad 160 mln zł na budowę instalacji Odnawialnych Źródeł Energii. To potwierdza, że konsekwentnie działamy na rzecz poprawy jakości powietrza w regionie. Na te środki czekają samorządy – skomentował marszałek Jakub Chełstowski. Dzięki takiej decyzji możliwy był wybór kolejnych 10 projektów

obejmujących z listy rezerwowej w konkursie 4.1.3 Odnawialne źródła energii. Nowo wybrane projekty – realizowane na terenie 24 gmin – uzyskają wsparcie w wysokości 164 mln zł z EFRR oraz 8,3 mln zł z budżetu państwa. Dotacje otrzymają: Tychy, Bielsko-Biała, Tarnowskie Góry, Czechowice-Dziedzice, Ogrodzieniec, Rydułtowy, Buczkowice, Ożarowice, Koziegłowy i Kornowac. Dla przykładu, do Tychów na poprawę jakości powietrza trafi 16 mln zł. Projekt zakłada montaż instalacji odnawialnych źródeł energii w domach jednorodzinnych. Przewidziano w nim 960 sztuk instalacji OZE: kolektorów słonecznych, powietrznych pomp ciepła, kotłów na biomasę oraz instalacji fotowoltaicznych. /MAR/

finanse

Dwa Kwadranse | luty 2020

TRANSPORT, ZDROWIE I KULTURA NA PIERWSZYM PLANIE

Rekordowy budżet województwa

ojewództwo Śląskie obok małopolskiego, notuje 20 procentowy wzrost w wydatkach. Duży wpływ na kształt budżetu stanowią środki pozyskane z Unii Europejskiej. Wydatki wyniosą 1,954 mld zł, a dochody 1,823 mld zł. Budżet mają zrównoważyć przychody w kwocie 243,2 mln zł. Mają być one pokryte głównie kredytem bankowym w wysokości ok. 196,7 mln zł. W tym roku największe środki finansowe zostaną przeznaczone na transport i łączność (ok. 834 mln zł), kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (199,5 mln zł), oświatę i wychowanie (115,5 mln zł), edukacyjną opiekę wychowawczą (175,4 mln zł), kulturę fizyczną (37,3 mln zł) oraz ochronę zdrowia (ok. 88,2 mln zł). Na organizację pasażerskich przewozów kolejowych przez Koleje Śląskie i Przewozy Regionalne, Województwo Śląskie przeznaczy ok. 194,9 mln zł. W kwocie tej 1,2 mln zł pochodzi z miast Rybnika i Wodzisławia Śląskiego, 6 mln zł z Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz 5,7 mln zł z Funduszu Kolejowego na remont taboru. Na inwestycje na drogach wojewódzkich realizowanych przez ZDW zarezerwowano w budżecie ok. 446,8 mln zł. Ponad 322,9 mln zł

W tym roku największe środki finansowe zostaną przeznaczone na transport i łączność (ok. 834 mln zł), kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (199,5 mln zł), oświatę i wychowanie (115,5 mln zł), edukacyjną opiekę wychowawczą (175,4 mln zł), kulturę fizyczną (37,3 mln zł) oraz ochronę zdrowia (ok. 88,2 mln zł).

(w tym 212,8 mln zł środków unijnych) przeznaczono na realizację działania 6.1 Drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne w ramach RPO WSL na lata 2014–2020. Środki na bieżące remonty i utrzymanie dróg wojewódzkich ujęte w planie finansowym Zarządu Dróg Wojewódzkich w Katowicach wynoszą 57,1 mln zł. Utrzymanie dróg wojewódzkich w systemie powierzania zadań powiatom wyniesie łącznie 27,5 mln zł. W ochronie zdrowia budżet na inwestycje wynosi 38,5 mln zł. Najwięcej trafi do podmiotów leczniczych – będzie to suma 32,6 mln zł. W planach wydatków na ochronę zdrowia w latach 2020–2022 zarezerwowano także ponad 9 mln zł jako wkład własny do RPO na realizację unijnych projektów, m.in. wsparcie rozwoju cyfrowego usług publicznych – projekty „eCareMed”. Jedną z największych inwestycji, na którą zapisano środki w budżecie Województwa Śląskiego jest projekt przebudowy Planetarium Śląskiego w Chorzowie. Na modernizację i rozbudowę tego obiektu przeznaczono 131 mln zł. Milion w formie dotacji celowych przewidziano na zapewnienie bezpieczeństwa w górach i na wodzie przez jednostki ratownictwa, a także 3 mln zł na wsparcie Ochotniczych Straży Pożarnych. /MAR/

Ile i gdzie na drogi?

Zdrowie jest najważniejsze

Więcej na kulturę!

 Budowa Regionalnej Drogi Racibórz – Pszczyna na odcinku od włączenia do DK nr 45 w gminie Rudnik do granicy miasta na prawach powiatu Rybnik – etap 4 i etap 5 Wschodnia Obwodnica Raciborza” – 86 mln zł  Przebudowa Drogi Wojewódzkiej nr 933 – 94,3 mln zł  Przebudowa DW 791 na odcinku od DK1 do DK 78, etap II” – 90,2 mln zł,  Przebudowa Drogi Wojewódzkiej 913 etap II odcinek od skrzyżowania z DK 78 w miejscowości Celiny do skrzyżowania z DK 86 – 52,5 mln zł.

 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Najświętszej Maryi Panny w Częstochowie na zakup angiografu dla Pracowni Hemodynamiki (1,3 mln zł);  Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 4 w Bytomiu na modernizację dachu budynku A2 i A3 (2,1 mln zł), oraz na modernizację Oddziału Anestezjologii i Intensywnej Terapii w celu dostosowania do obowiązujących przepisów i programu inwestora (1,2 mln zł), modernizację i wyposażenie Apteki Szpitalnej w budynku C2 (880,5 tys. zł) modernizację i przebudowę istniejącego Oddziału Kardiologii (1,5 mln zł) jako wkład własny do projektów które ubiegają się o środki z budżetu państwa;  „Repty” Górnośląskie Centrum Rehabilitacji im. gen. Jerzego Ziętka w Tarnowskich Górach na przebudowę hydroforni i stacji uzdatniania wody oraz częściową rozbiórkę i budowę sieci wodociągowej – etap I – wykonanie przyłącza rezerwowego (1,7 mln zł);  SP ZOZ Szpital Specjalistyczny nr 3 w Rybniku na modernizację wentylacji i klimatyzacji Pawilonu Diagnostyczno – Zabiegowego (1 mln zł);  Szpital Specjalistyczny nr 5 im. św. Barbary w Sosnowcu na doposażenie w sprzęt medyczny Bloku Operacyjnego Neurochirurgii (4,9 mln zł);  Szpital Wojewódzki w Bielsku Białej na przebudowę i dostosowanie oddziałów poprzez zmianę ich lokalizacji (2,3 mln zł), zakup aparatury i sprzętu medycznego (2 mln zł);  SP ZOZ Szpital Kolejowy w Wilkowicach – Bystrej (4,076 mln zł) w tym między innymi na dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych (1,258 mln zł), modernizację i dostosowanie drogi dojazdowej do wymogów przeciwpożarowych dla potrzeb bezpieczeństwa transportu chorych do Izby Przyjęć przez zespoły ratownictwa medycznego oraz do budynku głównego szpitala wraz ze stanowiskami parkingowymi (2,5 mln zł).

roku ubiegłym plan na koniec września wyniósł 189 mln zł, tegoroczny budżet zakłada 199,5 mln zł. W tej kwocie 1,4 mln zł to środki na wsparcie zadań bieżących realizowanych przez jednostki inne niż wojewódzkie, m.in. otwarty konkurs ofert na zadania publiczne w dziedzinie kultury oraz ochrony i upowszechniania dziedzictwa kulturowego (500 tys. zł), otwarty konkurs ofert na zadania publiczne w dziedzinie upowszechniania dziedzictwa przemysłowego (400 tys. zł). Na organizację obchodów 100. Rocznicy Powstań Śląskich przewidziano 2 mln zł, na organizację i funkcjonowanie Panteonu Górnośląskiego zaplanowano 1 mln zł.

AKTUALNOŚCI

Dwa Kwadranse | luty 2020

REWITALIZACJA TERENÓW ZDEGRADOWANYCH

Boiska, kąpieliska i dużo zieleni

Zarząd Województwa Śląskiego wybrał projekty, które otrzymają wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wysokość dofinansowania jest spora. Wynosi łącznie blisko 28 mln zł. – Przedsięwzięcia przyczynią się do rozwoju subregionu i z pewnością wzmocnią jego atrakcyjność. Zwiększą także komfort życia mieszkańców. Trzeba podkreślić, że są to doskonałe przykłady umiejętnego nadania nowych funkcji obszarom zdegradowanym. Jako Zarząd Województwa Śląskiego będziemy takie zadania wspierać i współpracować z samorządami oraz wszystkimi zainteresowanymi podmiotami – przekonuje wicemarszałek Województwa Śląskiego, Wojciech Kałuża, odpowiedzialny m.in. za wdrożenie funduszy unijnych w regionie. Duży projekt zostanie zrealizowany w Żorach. W dzielnicy Rój powstanie ośrodek rekreacyjny z kąpieliskiem, kortami, boiskiem do siatkówki plażowej oraz kompleksem z zielenią parkową i leśną. Wartość projektu wynosi ponad 7,2 mln zł, zaś wartość dofinansowania przekroczy 4,1 mln zł. Racibórz szykuje się do realizacji zadania obejmującego zagospodarowanie Bulwarów Nadodrzańskich lewego brzegu Odry. W ramach prac wykonane

zostanie oświetlenie całego terenu, ciągi pieszo-rowerowe, wymienione zostaną schody z Placu Mostowego. Na koronie wału przewidywane jest wytyczenie ścieżki rowerowej. Inwestycja będzie kosztowała ponad 3,7 mln zł a dofinansowanie przekroczy 2,7 mln zł. W Krzyżanowicach za blisko 1,5 mln zł zmodernizowany będzie Rynek (dofinansowanie wyniesie 1,1 mln zł – dop. red.). Remont uporządkuje układ komunikacyjny, postawiona zostanie fontanna,

Przedsięwzięcia przyczynią się do rozwoju subregionu i wzmocnią jego atrakcyjność. Zwiększą także komfort życia mieszkańców.

– Jako Zarząd Województwa Śląskiego będziemy takie zadania wspierać i współpracować z samorządami oraz wszystkimi zainteresowanymi podmiotami – przekonuje wicemarszałek Województwa Śląskiego Wojciech Kałuża, odpowiedzialny m.in. za wdrożenie funduszy unijnych w regionie wytyczony będzie plac miejski. Z kolei w Jastrzębiu-Zdroju wyremontowany zostanie zabytkowy Park Zdrojowy. Zakres to m.in. kompleksowa rewitalizacja istniejącej promenady z ławkami, remont ścieżek, kompletny remont placu głównego, remont zabytkowej muszli koncertowej, wykonanie oświetlenia

części parku oraz uporządkowanie drzewostanu i zieleni. Wartość przedsięwzięcia to prawie 13,5 mln zł, a dofinansowanie sięgnie prawie 10,7 mln zł. Rydułtowy przebudują teren przy zbiorniku Machnikowiec na potrzeby usług społecznych. Wydadzą na to około 1,7 mln zł, przy czym

kwota wsparcia tego projektu wyniesie ponad 1,4 mln zł. Odbudowany będzie budynek magazynowo-sanitarny, powstanie punkt widokowy oraz pochylnia stanowiąca dojście do punktu widokowego wraz ze ścianami oporowymi i balustradami, przewidziany jest remont dolnej części starej widowni amfiteatru. Wytyczone zostaną także ścieżki rowerowe. Z dofinansowania swojego projektu skorzysta także Spółdzielnia Mieszkaniowa „Centrum” w Rybniku. Chodzi o zagospodarowanie części wspólnych terenów mieszkalnych na obszarze rewitalizacji zespołu kolonii robotniczej byłej kopalni „Donnersmarck” przy ul. 1 Maja w Chwałowicach. Koszt wyniesie ponad 3 mln zł, a przewidziane dofinansowanie przekroczy 2,6 mln zł. W ramach inwestycji zaplanowano: wykonanie utwardzeń terenu kształtujących ciągi piesze i place pomiędzy budynkami, wykonanie dwóch placów zabaw o bezpiecznej, amortyzującej nawierzchni syntetycznej wraz z urządzeniami, wybieg dla psów. Projekt przewiduje również uporządkowanie terenów zielonych. /MAR/

Komunikacja, która poprawi jakość życia Pięć gmin: Gliwice, Tarnowskie Góry, Goczałkowice, Toszek i Sośnicowice przystąpiło do realizacji programu niskoemisyjnego transportu miejskiego. W praktyce oznacza to budowę centrów przesiadkowych, remonty infrastruktury dworcowej w gminach, powstaną także miejsca parkingowe, nowe drogi i chodniki. Na ten cel przeznaczonych zostanie ponad 250 milionów złotych. Sporą część środków pozyskano z Unii Europejskiej.

– To kolejna bardzo ważna umowa dotycząca implementacji środków unijnych z myślą o transporcie publicznym. Istotny jest efekt, jaki chcemy wspólnie osiągnąć – poprawę jakości życia w regionie. Walczymy wspólnie o lepsze powietrze. Ostatnia wizyta w Brukseli zaowocowała pozyskaniem dodatkowych 100 mln zł na zadania związane z walką ze smogiem – podkreśla marszałek Jakub Chełstowski. Inwestycje zostaną zrealizowane m.in. w oparciu o środki pozyskane w Unii Europejskiej. W samych tylko Gliwicach koszt prac wyniesie 203 132 479,64 zł z czego 129 533 621,10 zł pochodzi z UE. W mieście utworzone zostanie centrum przesiadkowe po północnej stronie obecnego dworca kolejowego, perony i przystanki zostaną zadaszone. Powstaną również dodatkowe budynki przeznaczone do obsługi podróżnych i łączniki z dworcem oraz centrum miasta. Projekt zakłada budowę dróg dojazdowych dla rowerów i samochodów wraz z miejscami postojowymi i chodnikami oraz montaż instalacji fotowoltaicznej. W efekcie powstanie zintegrowany węzeł przesiadkowy obejmujący dworzec autobusowy

MILIONY NA NISKOEMISYJNY TRANSPORT

Jednym z priorytetów programu jest ekologiczny transport i kolejowy. W przypadku Gliwic, zintegrowany system połączy północ z południem miasta. Przewidywany termin zakończenia prac to jesień 2022 roku. W Tarnowskich Górach inwestycja zamknie się kwotą 57 235 524,84 zł, z czego 48 650 196,09 zł stanowi dofinansowanie z UE. W ramach projektu zostanie rozbudowane i zagospodarowane centrum przesiadkowe integrujące dworzec

autobusowy z dworcem PKP. Planowana jest również budowa dróg rowerowych i infrastruktury towarzyszącej, parking typu park&ride na około 200 miejsc dla samochodów osobowych, zatoka autobusowa oraz miejsca postojowe dla pojazdów osobowych o napędzie elektrycznym wraz ze stacjami szybkiego ładowania. Zadaszone parkingi bike&ride powstaną także z myślą o rowerzystach. Projekt zakłada wytyczenie jezdni manewrowych. Infra-

struktura rowerowa wyniesie w sumie 28, 2 km. W projekcie ujęto budowę tunelu pieszo-rowerowego o długości 146 m. Toszek wyda na swoją inwestycję 4 051 022,02 zł. Dofinansowanie UE to 1 830 375,79 zł. Gmina zbuduje centrum przesiadkowe w formule park&ride. Wyremontuje budynek dworca kolejowego, zagospodarowując przy tym 8 pomieszczeń, m.in. poczekalnię dla podróżnych, hol, toalety dla podróżnych z dostosowaniem dla osób niepełnosprawnych, wydzielone będzie miejsce do karmienia i przewijania niemowląt. Zbudowanych zostanie 21 miejsc parkingowych, punkty postojowe dla rowerów, powstaną nowe drogi i chodniki. W Sośnicowicach koszt robót zamknie się kwotą 6 156 306,00 zł. UE dofinansuje realizację projektu sumą 2 394 107,40 zł. W gminie planowana jest budowa zintegrowanego węzła przesiadkowego, którego infrastrukturę stanowić będą m.in.: plac manewrowy dla autobusów, wiat, parking typu park&ride z 29 miejscami postojowymi dla samochodów. Zadanie uwzględnia lokalizację

parkingów dla rowerów i samoobsługowej stacji napraw. Planowane jest odwodnienie terenu poprzez podłączenie do istniejącej kanalizacji deszczowej, doświetlenie i wyposażenie w elementy małej architektury (ławki, kosze, roślinność). Goczałkowice poprzez swój projekt chcą zwiększyć dostępność i podnieść atrakcyjność transportu publicznego. Tym samym zmniejszyć ruch samochodowy w centrum miasta i na trasach dojazdowych. W ramach inwestycji zbudowane zostanie centrum przesiadkowe przy ul. Parkowej. Będzie ono pełniło funkcję zintegrowanego węzła komunikacyjnego umożliwiającego dogodną zmianę środka transportu – np. z samochodu na pociąg lub rower. Podobnie jak w pozostałych gminach, powstaną parkingi samochodowe i rowerowe. Wytyczona będzie droga dojazdowa od ul. Krzyżanowskiego do centrum przesiadkowego przy ul. Parkowej. Goczałkowice wydadzą na inwestycję kwotą 4 835 586,74 zł – 2 840 719,61 zł pozyskano z UE. /MAR/

#wieści z parku

Dwa Kwadranse | luty 2020

Pingwiny wróciły do śląskiego ZOO! Po 43 latach nieobecności w Śląskim Ogrodzie Zoologicznym znów są pingwiny! Pierwsza część stada została przywieziona do zoo na początku roku. Mimo tego zwiedzający muszą jeszcze uzbroić się w cierpliwość - ptaki przebywają na zapleczu nowopowstałego budynku, gdzie aklimatyzują się do nowego miejsca i poznają opiekunów.

udowa nowego obiektu została zakończona w listopadzie ubiegłego roku. Obiekt powstał na dotychczasowym wybiegu nosorożców, w sąsiedztwie budynku małpiarni. W jego skład wchodzi budynek z zapleczem gospodarczym oraz basenem zewnętrznym o pojemności 220 metrów sześciennych, przy którym w sezonie letnim obserwować będzie można zwierzęta. Budynek o powierzchni zabudowy 323,83 metrów kwadratowych i kubaturze 1070,27 metrów sześciennych. W najwyższym punkcie ma wysokość 3,5 metra. Obiekt ten nie będzie udostępniany zwiedzającym. W jego wnętrzu znajdują się niezbędne do obsługi basenu urządzenia oraz pomieszczenia, w których na czas choroby i zabiegów hodowlanych pojedyncze osobniki oddzielane będą od reszty stada. Zwiedzający będą mogli obserwować pingwiny na wybiegu zewnętrznym. Możliwa

będzie również obserwacja ptaków pod wodą dzięki umożliwiającej to konstrukcji basenu. 28 stycznia do Chorzowa dotarł transport pierwszej grupy pingwinów Humboldta – 11 ptaków – cztery samice i siedem samców przywieziono z Ogrodu Zoologicznego w Koszycach. Ptaki dobrze zniosły blisko pięciogodzinną podróż. Obecnie aklimatyzują się do nowego miejsca i poznają opiekunów. Na razie nie można ich jeszcze zobaczyć. Pingwiny na wybieg zewnętrzny wyjdą, gdy tylko temperatury na zewnątrz będą wyższe. Pingwiny z Koszyc to pierwsza część grupy nielotów, którą będzie można obserwować na nowym wybiegu. Docelowo planowane są jeszcze dwa transporty z innych ogrodów, jednak ich daty nie zostały jeszcze ustalone. Pingwiny w śląskim ZOO już kiedyś były. Trafiły do nas w 1963 roku. Trzy pingwiny Humboldta przypłynęły do Polski z Holandii na pokładzie PZM „Świetlik”.

Nieloty szybko zyskały sympatię zwiedzających i stały się ich ulubieńcami – co rok odwiedzało je około miliona osób. W archiwach przetrwało bardzo niewiele informacji dotyczących obecności tego gatunku w kolekcji ogrodu. Z zachowanych danych wynika, że pingwiny oglądać można było w śląskim zoo do października 1977 roku. Pingwiny Humboldta (Spheniscus humboldti), nazywane również pingwinami peruwiańskimi, występują na wybrzeżach Peru i Chile. Ich naturalnym środowiskiem są morskie wybrzeża w rejonie oddziaływania zimnego prądu morskiego, zwanego Prądem Humboldta, któremu zawdzięczają swoją nazwę. Są to średniej wielkości ptaki, osiągające 56–70 cm długości ciała i wagę około 3.6 do 5.9 kg. Gatunek ten zagrożony jest wyginięciem. Obecnie liczebność ich populacji szacuje się na 32 tysiące osobników. DARIA KROCZEK

Podczas konferencji prasowej wicemarszałek Wojciech Kałuża podkreślił, że zarząd województwa będzie się starał o środki unijne na rozwój takich miejsc rekreacji i integracji mieszkańców. Z kolei członek zarządu Izabela Domogała podsumowała inwestycje realizowane w terenie Śląskiego Ogrodu Zoologicznego w minionym roku.

– To znakomita informacja dla wszystkich, którzy odwiedzają nasze ZOO, miejsce, w którym kolejne pokolenia mieszkańców regionu mają możliwość uczenia się i poznawania zwierząt niewystępujących w naszym kraju. Chcemy, by Śląski Ogród Zoologiczny łączył tradycję z nowoczesnością, poszerzał swoją ofertę i był coraz bardziej atrakcyjny dla odwiedzających – akcentuje marszałek Jakub Chełstowski

Mówią liczby

INWESTYCJE W ŚLĄSKIM ZOO W 2019 ROKU

 Budowa budynku dla pingwinów wraz z basenem – łączne nakłady wyniosły ponad 5 mln zł  Nowe woliery zewnętrzne dla gerez i mandryli łączne nakład przekroczyły 190 tys. zł

 Rozbudowa dawnego budynku dla zebr z przeznaczeniem na budynek dla antylop – ponad 183 tys. zł  Rozbudowa woliery dla rosomaka – ponad 195 tys. zł.  Nowa woliera dla małpiatek – prawie 49 tys. zł  Zadaszenie na wybiegu słoni – blisko 60 tys. zł  Oświetlenie terenu – ponad 103 tys. zł Basen zewnętrzny już czeka na pingwiny

 Fontanna na głównym trakcie dla pieszych – ponad 329 tys. zł.

o tym się mówi

Dwa Kwadranse | luty 2020

SPRAWIEDLIWA TRANSFORMACJA SZANSĄ DLA NASZEGO REGIONU

Nadchodzi zielona rewolucja W dwudniowej konferencji wzięło udział kilkaset osób, w tym wiele autorytetów.

Nowe możliwości, czystsze powietrze i miejsca pracy w zielonej gospodarce. Sprawiedliwa Transformacja będzie procesem rewolucyjnym, rozłożonym na lata, ale koniecznym, jeśli wspólnym celem ma być zdrowie nasze i przyszłych pokoleń – to podstawowe wnioski z konferencji „W kierunku zielonej gospodarki”, która pod koniec stycznia odbywała się w Katowicach.

atalia o czyste powietrze wymaga działań natychmiastowych, zaś konferencja, współorganizowana przez Minister-stwo Funduszy i Polityki RegionalnejorazUrządMarszałkowski Województwa Śląskiego, była okazją do wymiany doświadczeń i dyskusji o wyzwaniach, jakie czekają Europę, w tym Polskę w kontekście Sprawiedliwej Transformacji. Przez dwa dni, parlamentarzyści, europosłowie, reprezentacje samorządów wojewódzkich i lokalnych oraz przedsiębiorcy i naukowcy – w sumie ponad 500 osób – w ramach sesji ogólnych i paneli dyskusyjnych rozmawiali o gospodarce, transformacji regionów, rewitalizacji infrastrukturalnej i społecznej oraz szansie, jaką niesie ze sobą nowa perspektywa finansowa UE. Konferencja była ważna z jeszcze jednego powodu – udziału w niej autorytetów, bowiem Polska była pierwszym krajem UE, w którym komisarz ds. spójności i reform, Elisa Ferreira, oficjalnie zaprezentowała założenia Funduszu. Inicjator wydarzenia, marszałek Jakub Chełstowski zaakcentował, że dodatkowe środki na transformację powinny być zarządzane na poziomie regionalnym, np.

w ramach oddzielnej tzw. osi priorytetowej Regionalnego Programu Operacyjnego, jednak bez uszczuplania funduszy spójności. – Posiadamy odpowiednie umiejętności, wiedzę i technologię. Mamy też mechanizm umożliwiający włączenie wszystkich w Sprawiedliwą Transformację. Dzielimy wspólny kontynent i razem możemy tworzyć zieloną przyszłość – przekonywała komisarz UE Elisa Ferreira dodając, że po wyborze regionów, które obejmie fundusz, przygotowane powinny zostać średnio-długookresowe plany, zgodnie z którymi specjalne finansowanie będzie kierowane na zadania związane z aspektami społecznymi. – Pracujmy razem, by znaleźć drogę, aby minimalizować kosz-ty po stronie ludzi, do których kierujemy nasze polityki. Naszą sprawą jest, by nie pozostawić nikogo z tyłu, lecz przyciągnąć wszystkich do tej transformacji – deklarowała Ferreira. Ze wstępnych propozycji UE wynika, że Polska może otrzymać z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji około 100 mld zł. Pieniądze zostaną przekazane w różnej formie –

dotacji, preferencyjnych kredytów lub pożyczek Elisa Ferreira podkreśliła w swoim wystąpieniu, że transformację można porównać do pewnego rodzaju rewolucji, niosącej w Europie nowy ład, przynoszącej nowe możli-wości i szanse, zaś wspólnym celem ma być ochrona naszego zdrowia. Warunkiem jest eliminowanie dwutlenku węgla.

sów przemysłowych powodujących emisję dwutlenku węgla. Przykładem jest górnictwo węglowe. Spośród 276 regionów UE, w sumie 108 posiada infrastrukturę węglową. Blisko 237 tysięcy osób zatrudnionych jest w branżach związanych z węglem. Osiągnięcie przez Europę wyznaczonego na 2050 r. ambitnego celu wymagać będzie znacz-

by Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji dawał wsparcie tym, którzy obawiają się utraty pracy. Pokazywał, że transformacja może być szansą dla wszystkich. Mowa tu zwłaszcza o ludziach związanych z górnictwem. Kiedyś to miasta potrzebowały ich. Dziś to oni potrzebują nas – akcentowała Elisa Ferreira. – Możemy to zrobić

Polska była pierwszym krajem UE, w którym komisarz ds. spójności i reform, Elisa Ferreira, oficjalnie zaprezentowała założenia Funduszu. Inicjator wydarzenia, marszałek Jakub Chełstowski zaakcentował, że dodatkowe środki na transformację powinny być zarządzane na poziomie regionalnym, np. w ramach oddzielnej tzw. osi priorytetowej Regionalnego Programu Operacyjnego, jednak bez uszczuplania funduszy spójności. – Transformacja wymagać będzie jednak wysiłku oraz dostosowania ze strony obywateli i regionów, które ciągle korzystają z paliw kopalnych. Nie wszystkie państwa i regiony startują z tego samego miejsca. Setki tysięcy miejsc pracy i wiele gospodarstw domowych wciąż jeszcze uzależnionych jest od paliw kopalnych i proce-

nego wysiłku – wskazywali prelegenci – Jeżeli nasz plan uda się zrealizować, możemy znacząco zmniejszyć liczbę 400 tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie, których powodem jest zanieczyszczenie powietrza w naszych miastach. Jednocześnie chcemy,

na przykład przez oferowanie możliwości zmiany kwalifikacji pracownikom, którzy odczują skutki transformacji. Innym przykładem będzie tworzenie nowych miejsc pracy w zielonej gospodarce oraz inwestowanie w zelektryfikowany transport publiczny – przekonywała Elisa Ferreira.  str 9

magazyn instytucji kultury Samorządu Województwa Śląskiego

N 08 | MARZEC 2020

KULTURA OD RĘKI sprawdź dziesiątki wydarzeń, na które warto się wybrać

n i c r a M k e t s o r y W

. IŁEM W OMO U SIĘ ZAD K JSKOŚCI ĄS L Ś OMIE NA K L ZENIE WIE AGLOMERACJA, OŁĄC P LKA IE IDEALNE W Y B NI U. ŚCI – OM D NO L W U K A YT I PRZ JĘ SIĘ J U Z C K NA A JED

przeczytaj rozmowę z akordeonistą Marcinem Wyrostkiem

Fot. materiały promocyjne artysty

Akordeon daje wolność z Marcinem Wyrostkiem rozmawia Marcin Mońka Akordeon zawsze wydawał mi się instrumentem, który musieli wynaleźć Ślązacy. Pan też tak miał? Od początku wydawało mi się, że był jedną z pierwszych rzeczy, jakie pojawiły się na świecie (śmiech). U nas w domu był zawsze i nie traktowaliśmy go jakoś wyjątkowo. Może akordeon guzikowy był czymś specjalnym, poznałem jego możliwości dzięki Wiktorowi Oleszkiewiczowi, nauczycielowi z Białorusi, od którego otrzymałem wszystkie podstawy gry. Ojciec bardzo angażował się w moją muzyczną edukację i uznał, że muszę grać na takim instrumencie. I bardzo szybko w rodzinnej Jeleniej Górze kupił go od orkiestry z Ukrainy, która po koncercie sprzedawała swoje instrumenty. I właśnie taki rosyjski bajan sprawił, że zacząłem grać.

Rok 2020 jest dla pana szczególny – minie 15 lat od pierwszego koncertu w Stanach Zjednoczonych, do których zresztą powróci pan na kilka koncertów, 20 lat profesjonalnego grania na Śląsku oraz 25 lat od pierwszych publicznych występów okolicznościowych. Szykuje się jakaś jubileuszowa feta?

Marcin Wyrostek | Fot. Mateusz Nasternak

Przygotowuję dwa wyjątkowe koncerty – 10 maja w Filharmonii Narodowej w Warszawie oraz 7 czerwca w NOSPR w Katowicach.

Zapraszam na nie wielu moich muzycznych gości i przyjaciół. Szczerze to nie wiem, która z tych dat i rocznic jest ważniejsza, bo przecież jeszcze na czele tej listy stawiam sukces w „Mam Talent!” sprzed dekady. Teraz sobie uświadamiam, jak dobrze pamiętam te pierwsze koncerty na weselach w 1995 r., gdy grywaliśmy razem z ojcem. Wtedy powiedziałem sobie, że chcę swoje życie związać z akordeonem. Kolejne lata, które dziś stają się impulsem do wspomnień, też potrafię przywołać w pamięci.

Udział w „Mam Talent!” był przełomowym momentem w pana karierze? 10 lat temu traktowałem to jako w pewnym sensie eksperyment, nie wiedziałem, co się wydarzy, ale byłem pewien, że jeżeli nie zaryzykuję, to będę żałował przez całe życie. Miałem już wcześniejsze doświadczenia z rozmaitymi konkursami i festiwalami, nie tylko w Europie, ale i w Stanach Zjednoczonych. Wciąż jednak czegoś mi brakowało, jakiegoś stabilnego połączenia wszystkich wysiłków w pewną całość. Zwycięstwo okazało się kluczowym wydarzeniem w moim życiu – lawina koncertów, wywiadów, wyróżnień, nagród.

Ten sukces bardzo pana zmienił? Jak życie pokaże swój pazur i da nieźle popalić, to do wszystkiego ma się właściwy dystans. Gdybym miał 15 lat, może takie zwycięstwo uderzyłoby mi do głowy. Miałem jednak wcześniej

różne życiowe doświadczenia, nieustannie też pracowałem i do dziś pracuję nad swoimi niedoskonałościami, więc do wszystkiego podszedłem z dużą pokorą. To efekt tego, że od wczesnej młodości chciałem być samodzielny i ta niezależność pozostała we mnie do dziś. Mogę nie mieć nic, ale najważniejsze to być i czuć się wolnym. I nawet po głównej nagrodzie, gdy wielu wydawców chciało np. podpisywać długoterminowe kontrakty, zachowałem niezależność. Bałem się oddać komuś stery i wciąż pragnę je mieć we własnych rękach. To był zresztą dość kryzysowy dla mnie moment, były okresy zwątpienia, czy będę mógł w życiu robić to, co kocham, czyli grać. Zwycięstwo przyszło w najlepszym momencie.

Ludzie zaczęli rozpoznawać pana na ulicy? Rzeczywiście tak się działo, ja zresztą bardzo lubię rozmawiać z ludźmi, często dyskutujemy np. po koncertach. Do dziś jednak się zdarza w różnych pozamuzycznych sytuacjach, że ludzie pytają mnie, co robię w życiu, a ja im odpowiadam, że gram na akordeonie. Wtedy słyszę ripostę: „Ale ja pytam na poważnie, czym się zajmujesz, jak zarabiasz na życie”. Ludziom wciąż trudno uwierzyć, że w pewnym momencie akordeon przestaje być wyłącznie pasją, a staje się nieodłącznym elementem egzystencji. Bo przecież akordeon był w moim życiu od zawsze, otaczał mnie. Był całym moim światem. Dla mnie jest czymś codziennym, ale przecież nie jest nim dla wszystkich wokół.

III

Nie wierzę... Dałem sobie taką cezurę czasową: jeśli do 2009 roku coś się nie wydarzy, to daję sobie spokój. I cały czas starałem się pomagać losowi – dużo jeździłem i koncertowałem w przeróżnych miejscach z wiarą, że wydarzy się coś magicznego, ktoś mnie usłyszy, dostanę jakąś genialną propozycję itd. Nie chciałem tego momentu przegapić. Zawsze i wszędzie byłem jednak spóźniony, choć grałem kilkadziesiąt koncertów w miesiącu. I ten „Mam Talent!” pojawił się w idealnym czasie. Dziś mam taką refleksję, że istotna była ta droga, którą przeszedłem – cieszę się, że są kolejne płyty i trasy koncertowe, ale moje życie byłoby niepełne, gdyby nie te wszystkie doświadczenia sprzed lat, jak granie na deszczu, na przyjęciach czy spanie w samochodzie, a nawet na dywanie w ćwiczeniówce. W życiu ważna jest droga, a nie cel. Robiłem w życiu różne rzeczy – zbierałem truskawki, spawałem samochody, pracowałem na budowie – i to wszystko uczyło mnie życia.

Kiedy Śląsk stał się panu taki bliski? Dla mnie zawsze najważniejsi byli i są ludzie. Jeszcze w Jeleniej Górze miałem fantastyczny kontakt z ludźmi ze Śląska związanymi z Akademią Mu-zyczną, czy to studentami, czy profesorami. W latach 90. spotkanie z nimi było czymś kosmicznym – tak potrafili na mnie wpływać, że całymi nocami siedziałem z akordeonem i ćwiczyłem do rana. Chwilę później siedziałem już w szkolnej ławce, a i tak myślami byłem przy akordeonie. Nie było zatem innej możliwości, jak po spotkaniach ze Ślązakami wybrać się w jakiekolwiek inne miejsce na ziemi. Choć nie ukrywam, że kiedyś przyjazd do Katowic wydawał mi się jak wyprawa na księżyc (śmiech). Gdy zbliżał się termin wyjazdu na studia i miałem opuszczać rodzinne Karkonosze, to nawet nawiedzały mnie dziwne i niepokojące sny. Na Śląsku się zadomowiłem, od razu przemówiła do mnie śląska mentalność, idealne połączenie wielkomiejskości i przytulności – niby wielka aglomeracja, a jednak czuję się jak w domu. I wszędzie jest tu ten pierwiastek ludzki, który tak sobie w życiu cenię.

A może swoją rolę odegrały te legendarne, śląskie tradycje muzykowania? Gdy jeszcze studiowałem, to graliśmy w tak wielu miejscach w regionie i w tak różnych muzycznych konstelacjach, że dźwiękowy Śląsk poznawałem od podszewki. Pamiętam do

Marcin Wyrostek | Fot. Mateusz Nasternak

dziś niezwykłe wydarzenia, jak choćby pobyt na Nikiszowcu, gdzie pracowaliśmy nad sesją zdjęciową. Pojawiła się wtedy urocza pani, zobaczyła mnie z akordeonem, zaprosiła do siebie na kawę, zasiadła tam przy pianinie i zaczęliśmy wspólnie grać. Do dziś zdarza mi się, że jadę gdzieś z odwiedzinami do rodziny i gramy kolędy już na ulicy, tuż po wyjściu z samochodu. Z kim tutaj nie rozmawiam, to wydaje się, że wszyscy kiedyś zaczynali grać na akordeonie – profesorowie różnych specjalizacji, muzycy, dziennikarze. Rzeczywiście, gdy wyjeżdżałem do Katowic na studia, to wszyscy mi mówili, że jadę do miejsca, gdzie akordeon jest dobrem narodowym (śmiech). Na miejscu okazało się, że wszyscy mieli z nim mniejszy czy większy kontakt. U nas tradycja gry przechodziła z pokolenia na pokolenie. Dziadek sprzedał krowę, by kupić mojemu ojcu instrument, później również i ja swój pierwszy akordeon otrzymałem od swojego ojca.

„Chcę grać po swojemu” – powtarza pan. Co to znaczy? Zawsze uciekałem od grania z nut, bo zwykle czułem, że mocno mnie ograniczają. W muzyce lubię żywioł, który pozwala oderwać się od jakichkolwiek hamulców. Podobnie jak w życiu, tak i w aktywności scenicznej potrzebuję wolności. Jakoś niespecjalnie wierzę w to, że sztywne trzymanie się kanonów sprawi, że moje dźwięki będą prawdziwsze czy lepsze. Pójście własną drogą pozwala na wyróżnienie się spośród innych muzyków – zawsze zadaję sobie pytanie, po co grać dokładnie tak samo, jak grywa tysiąc innych wykonawców. I to jest źródło moich utworów.

MARCIN WYROSTEK

Regularnie grywa pan dla najmłodszych słuchaczy, czyżby w myśl, że wychowa ich pan sobie na przyszłość, aby za kilkanaście lat wciąż było dla kogo grać? Na studiach miałem taką fajną fuchę – granie wielu koncertów na szkolnych audycjach. I to zamiłowanie do grania dla najmłodszych pozostało ze mną do dziś. Dzieci były dla mnie jedną z największych motywacji, bo potrafią jak nikt potwierdzać, że to, co robię, ma sens. Reagują szczerze, nie oszukują, nie od-grywają dziwnych ról, na jakie decydują się dorośli. Spontaniczne reakcje najmłodszych słuchaczy były niejednokrotnie tym, co trzymało mnie na wcześniej obranej ścieżce. I jestem im za to wdzięczny – za reakcje na dźwięki, czy to Bacha, Mozarta, czy też na repertuar bardziej rozrywkowy.

Nuci pan sobie rano jakieś melodie? Oczywiście. Pod prysznicem najczęściej przychodzą mi do głowy muzyczne pomysły, bo to znakomita strefa twórcza. I zwykle gdy wychodzę z łazienki, akurat zadzwoni telefon, wymyślony temat ucieka, a ja zastanawiam się, co to było. Temat umyka najczęściej bezpowrotnie.

Najsłynniejszy współcześnie polski akordeonista, od ponad dwóch dekad związany z Górnym Śląskiem. Można go usłyszeć w wielu miejscach, z bardzo różnorodnym repertuarem, zarówno klasycznym, jak i rozrywkowym. Nie ma dla niego rzeczy niemożliwych, z taką samą pieczołowitością przygotowuje dzieła klasyków, jak i własne utwory. Szersza

Fot. materiały promocyjne artysty

A wcześniej to był częsty powód moich zaskoczeń, gdy ktoś, kto przychodził na koncert, był odległy od tej akordeonowej rzeczywistości, w której żyję. Gdy to zrozumiałem, przez jakiś czas towarzyszyła mi refleksja, by może wrócić na ziemię, przechodziłem kryzys, zaczynałem pękać, czy rzeczywiście grać dalej profesjonalnie, czy lepiej potraktować akordeon jedynie jako hobby.

publiczność usłyszała o nim przed dekadą, gdy wygrał drugą edycję programu „Mam Talent!”. W ostatnim czasie w jego dorobku płytowym pojawiły się albumy „Polacc” oraz „Harmonia Świąt” zawierająca ko-lędy. Jest także wykładowcą Akademii Muzycznej w Katowicach. W 2020 roku obchodzi ważne dla siebie jubileusze związane z własną muzyczną drogą.

ÒÒ TOKSYCZNE EMOCJE W TAŃCU

Oglądaj! Zwiedzaj! Czytaj! Słuchaj! BIELSKO-BIAŁA Muzeum Historyczne

ÒÒ JAN CHWIERUT – ORKA

ÒÒ PRZEWRÓT ...DO ŹRÓDEŁ

Wystawa twórczości Andrzeja Biernackiego obejmować będzie całe spectrum bogatej działalności, począwszy od malarstwa, poprzez rysunek, skończywszy na aktywności związanej z krytyką artystyczną i publicystyką. Otwarcie wystawy 19 marca (czwartek), godz. 17.00. Wstęp wolny.

Gościnny spektakl na Małej Scenie Rozrywki i pokaz zwycięzcy 10. Obserwatorium Artystycznego Entrée. Pięć niezwykłych kobiet. Ladacznica, Czarownica, Święta, Głupia Gęś i Matka. Pięć historii, które łączy jeden wspólny mianownik – wina, która przesądza o wszystkim. Pięć szablonów, które przetrwały w naszym języku, naszej kulturze i niejednokrotnie warunkują nasz sposób myślenia. Gramy 28 marca, bilety 20 zł.

Zamek Cieszyn

Muzeum Górnośląskie

pl. Jana III Sobieskiego 2

ÒÒ 5 KOBIET BOGA

CIESZYN

BYTOM

ul. Wzgórze 16

Projekt „Złap kontakt ze sztuką – wypatrzone w magazynie” w całości poświęcony jest jubileuszowi 75-lecia obecności w mieście nad rzeką Białą Związku Polskich Artystów Plastyków. Inauguruje go pokaz obrazu zatytułowanego „Orka” wykonanego farbami olejnymi na grubej tekturze przez Jana Chwieruta (1901–1973). Ekspozycja od 7 stycznia do 5 kwietnia.

Miłość, zazdrość, zdrada i zemsta to uczucia, które dramatycznie zmieniają życie bohaterów dwóch jednoaktówek baletowych „Szeherezady/Medei”. Robert Bondara w swojej wersji wyzbywa się orientalizmu i baśniowości, a akcja toczy się w domach współczesnych rodzin. Obserwujemy skomplikowane relacje młodych ludzi i to, jak nie potrafią sobie radzić z wieloma emocjami. Spektakl 28 marca. Bilety 15–70 zł.

ul. Zamkowa 3 a, b, c

ÒÒ GRADUATION PROJECTS

CHORZÓW Górnośląski Park Etnograficzny

Przegląd najlepszych dyplomów absolwentów uczelni projektowych z Polski, Czech, Słowacji i Węgier. Okazja, by przekonać się, jakie młodzi projektanci mają pomysły, by dzięki nim nasza codzienność stawała się lepsza. Wystawa potrwa do 6 kwietnia – można ją oglądać w sali wystawowej w budynku A.

ul. Parkowa 25

ÒÒ WYSTAWA „JEDEN PRZEDMIOT, WIELE OPOWIEŚCI”

Pierwsza wystawa otwierająca cykl „Jeden przedmiot, wiele opowieści” będzie poświęcona miarce zbożowej, która dawniej pełniła m.in. niezwykle istotną funkcję w handlu. Całą historię zbudowaną wokół tego przedmiotu będzie można poznać, odwiedzając chorzowski Skansen w sali wystawowej w budynku administracyjnym (I piętro). Wystawa od 2 do 29 marca. Bilety 7/10 zł.

ÒÒ V FESTIWAL MUZYKI CROSSOVER Koncert kwartetu smyczkowego Reverb Ensemble w ramach 5. edycji Festiwalu Crossover poświęconemu muzyce łączącemu wiele stylistyk i wychodzącemu poza granice jednego gatunku. 22 marca godz. 16.00, atrium Zamku Książąt Sułkowskich. Bilety 40 zł.

ÒÒ PIĘ(K/T)NO

Wystawa fotografii i malarstwa w oprawie tekstowej prezentująca współpracę Kariny Czernek (malarka), Doroty Koperskiej (artysta fotografik) i Jagody Krzywickiej (aktorka i poetka). Prace bazują na 10 sesjach fotograficznych skupionych wokół ciała ludzkiego. Wystawa trwa do 8 marca. Miejsce ekspozycji: Stara Fabryka, pl. Żwirki i Wigury 8.

ÒÒ ZWIERZĘTA PRZEKLĘTE. WILK

Oprowadzanie kuratorskie w przestrzeni wystawy czasowej odpowiadającej na pytania, jaki wilk jest w rzeczywistości i czy warto się go bać? Oprowadzanie kuratorskie 15 marca (niedziela), godz. 12.30. Wstęp w cenie biletu na wystawę czasową.

ÒÒ GÓRNOŚLĄSKIE KROSZONKI 2020

Kolejna odsłona konkursu i wystawy pokonkursowej górnośląskich kroszonek. Ogłoszenie wyników konkursu, który ogłoszony został po raz 31., oraz wernisaż wystawy zaplanowano na 21 marca (sobota), godz. 16.00. Wstęp wolny.

Opera Śląska

ul. Moniuszki 21-23

Regionalny Ośrodek Kultury

ul. 1 Maja 8

ÒÒ ABSTRAKCJE I INNE OBIEKTY SŁOWIAŃSKIE

Od 6 marca w Galerii Sztuki Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej prezentowana będzie wystawa prac malarskich, rzeźb i instalacji Piotra J. Figla – interdyscyplinarnego artysty urodzonego w Bielsku-Białej.

ÒÒ 65. OGÓLNOPOLSKI KONKURS RECYTATORSKI

27 marca najlepsi recytatorzy z południowej części województwa (Bielsko-Biała, Jastrzębie-Zdrój, Tychy i Żory oraz powiaty: bielski, cieszyński, pszczyński, raciborski, wodzisławski i żywiecki) spotykają się na eliminacjach rejonowych w Bielsku-Białej.

ÒÒ TRAGICZNY FINAŁ WIELKIEJ MIŁOŚCI

Historia tragicznej miłości śpiewaczki Toski i malarza Cavaradossiego, którzy stają się ofiarami gry prowadzonej przez szefa tajnej policji Scarpię. Zemsta szefa policji dosięga kochanków nawet po jego śmierci. Operę „Tosca” Giacomo Pucciniego gramy 1 marca o 18.00. Soliści, Chór i Orkiestra Opery Śląskiej wystąpią pod dyrekcją Tadeusza Kozłowskiego. Bilety 15–80 zł.

ÒÒ SZALEŃSTWO UCZUĆ

Wznowienie sceniczne opery „Łucja z Lammermoor” Gaetana Donizettiego. Akcja opery rozgrywa się w Szkocji. Jej bohaterowie to dwoje kochanków: Łucja i Edgar. Na drodze do ich szczęścia stanie konflikt między rodzinami zakochanych. Spektakle gramy 20, 22, 29 i 31 marca. Bilety 15–110 zł.

ÒÒ DOBRANOCKA W SKANSENIE

Zapraszamy najmłodszych zwiedzających (i innych zainteresowanych – niezależnie od wieku) w każdą sobotę marca na spotkania z gawędziarzami, którzy wprowadzą słuchaczy w niezwykły świat bajek i legend ludowych. Początek o godzinie 15.00. Miejsce spotkań: szkoła z Wapienicy. Bilety 7/10 zł.

Teatr Rozrywki

CZĘSTOCHOWA Regionalny Ośrodek Kultury

ul. Ogińskiego 13A

ÒÒ CYBERFOTO

Trwa przyjmowanie zgłoszeń do XXII Międzynarodowego Konkursu Cyfrowej Fotokreacji (termin do 17 marca). Ogłoszenie wyników, wręczenie nagród i otwarcie wystawy w Galerii Art Foto odbędzie się 17 kwietnia o godz. 18.00.

ÒÒ KONFERENCJA O POWSTANIACH ŚLĄSKICH

Przebojowa farsa mistrza gatunku Raya Cooneya, twórcy „Mayday”. Prosta intryga przeradza się w ciąg niefortunnych zdarzeń zapowiadających nadciągającą katastrofę, przy wtórze niekończących się salw śmiechu na widowni! Spektakl będzie grany od 4 do 7 marca, bilety 29–79 zł.

Konferencja popularno-naukowa z wykładami naukowców zorganizowana przez ROK we współpracy z Ośrodkiem Dokumentacji Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego i Archiwum Państwowym w Częstochowie upamiętniająca setną rocznicę Powstań Śląskich: „Region Częstochowski wobec Plebiscytu i Powstań na Górnym Śląsku 1919–1920–1921”. Galeria ART. FOTO, 26 marca, rozpoczęcie konferencji o godz. 11.00.

ÒÒ CABARET

ÒÒ WYSTAWY

ul. Konopnickiej 1

ÒÒ HOTEL WESTMINSTER

Jeden z najgłośniejszych musicali świata. Opowiada o momencie, gdy granicząca z histerią afirmacja życia spotyka się z narastającą grozą nazizmu. Genialne dzieło Kandera, Masteroffa i Ebba znowu jest niebezpiecznie aktualne... „Cabaret” na scenie od 12 do 15 marca oraz od 19 do 22 marca. Bilety 29–79 zł.

W marcu zapraszamy na dwa wernisaże wystaw. 2 marca zaplanowano otwarcie wystawy autorstwa Magdaleny Kmiecik w Galerii FOTOPOBUDKA ROK pt. „Fotografie z Tajwanu”, zaś 17 marca o godz. 17.00 zaprezentujemy twórczość kolejnego członka Częstochowskiego Stowarzyszenia Plastyków im. Jerzego Dudy-Gracza – będzie to malarstwo Elżbiety Ginał w Galerii ART FOTO.

KATOWICE Biblioteka Śląska

pl. Rady Europy 1

ÒÒ ŚLĄSKA FOTOGRAFIA PRASOWA 2019

Wystawa międzynarodowego konkursu Śląska Fotografia Prasowa 2019 obejmuje prace wyróżnione w 17. edycji tego unikalnego przedsięwzięcia. Pozostawia on twórcom artystyczną swobodę wypowiedzi i pozwala na uchwycenie oryginalności spojrzenia na świat śląskich fotografików. Uroczyste ogłoszenie wyników konkursu 26 marca o godz. 17.00 (hol główny).

ÒÒ 13. KATOWICKI PRZEGLĄD FILMÓW GÓRSKICH

W Kinoteatrze Rialto coroczne święto dla tych, którzy lubią oglądać filmy o górach oraz o górach słuchać i rozmawiać. Od 20 do 22 marca nie zabraknie spotkań z podróżnikam, fascynatami górskich wypraw oraz dobrych filmów prezentujących wydarzenia, którymi w ostatnim czasie żył górski świat, m.in. „Manaslu – Mountain of the Spirits” oraz „Reel Rock Tour 14”.

INSTYTUT MYŚLI POLSKIEJ

ul. Teatralna 4

ÒÒ ESPERANTO TURYSTYCZNIE

12 marca o godz. 17.00 zapraszamy na bezpłatne spotkanie z kulturą esperancką poświęcone miejscom związanym z językiem esperanto. Wydarzenie poprowadzi esperantystka Ewa Caban.

ÒÒ PIĄTEK Z WIKIPEDIĄ

Chętnych do redagowania haseł w Wikipedii obejmujących kulturę regionu zapraszamy 20 marca (godz. 17.00), wraz z własnym laptopem, na spotkanie z cyklu „Piątki z Wikipedią”. Wstęp bezpłatny.

ÒÒ DEBATA KLUBU „TYGODNIKA POWSZECHNEGO”

Debata na temat wyzwań ekologicznych XXI wieku. Panelistami będą: o. Stanisław Jaromi OFMConv., prof. Piotr Skubała, Jarosław Makowski oraz Zuzanna Borowska. Prowadzenie: Czesław Śleziak. 10 marca (sala Parnassos), godz. 17.30.

Gośćmi spotkania będą fotografowie starszego i młodego pokolenia, a tematem wiodącym „Obraz naszego regionu na starej i współczesnej fotografii”. Prowadzenie: Beata Tomanek i Bogdan Widera. 21 marca (hol główny), godz. 11.00.

Filharmonia Śląska

ul. Tadeusza Dobrowolskiego 1

ul. Sokolska 2

ÒÒ WIECZÓR IMPROWIZACJI

Marcowy Multimedialny Wieczór Organowy upłynie pod znakiem wirtuozowskich improwizacji Wolfganga Seifena. Mistrzowskim popisom towarzyszyć będzie oprawa światłem i transmisją live z wnętrza instrumentu. 15 marca, godz. 17.00, bilety 18–40 zł.

ÒÒ KONCERT JAZZOWY

Muzykom filharmonicznych orkiestr towarzyszyć będą znakomici jazzmani w instrumentalnym septecie. Koncert wypełnią kompozycje Alicji Śmietany i Jarosława Śmietany – wraz z jego sławną „Autumn Suite”. 20 marca, godz. 19.00, bilety 28–50 zł.

Instytucja Filmowa SILESIA FILM ÒÒ TYDZIEŃ KINA HISZPAŃSKIEGO

Jak co roku Kino Światowid zaprasza na przegląd najciekawszych propozycji hiszpańskiego kina ostatnich lat. W programie m.in. uhonorowany pięcioma Nagrodami Goya najnowszy film Alejandro Amenabara i przebojowy debiut reżyserski Roberta Buesa. Kino Światowid, 23–29 marca.

ÒÒ A TO POLSKA WŁAŚNIE: CZĘSTOCHOWA

Koncert galowy chóru, baletu i orkiestry Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” w hołdzie Żołnierzom Wyklętym. Koncert w ramach promocji Fryderyków 2020 – 8 marca 2020, godz. 18.30, Filharmonia Częstochowska. Bilety 30/40/50 zł.

ÒÒ A TO POLSKA WŁAŚNIE: RYBNIK

Galowy program ludowo-narodowy w wykonaniu chóru, baletu i orkiestry Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. Koncert w ramach promocji Fryderyków 2020 13 marca o godz. 18.00 w Teatrze Ziemi Rybnickiej. Bilety 80 zł.

Muzeum Śląskie

ÒÒ „COUNTING MEMORIES” CHIHARU SHIOTA

Wystawa czasowa (do 26 kwietnia) „Counting Memories” to instalacja site specific japońskiej artystki, która została przygotowana specjalnie z myślą o monumentalnej Galerii Jednego Dzieła. Chiharu Shiota jest rozpoznawalną autorką instalacji, w ramach których wypełnia przestrzenie galeryjne sieciami z nici, tworząc labirynty i wplatając w nie rzeczy osobiste lub przedmioty codziennego użytku.

ÒÒ MUZYCZNIE O POWSTANIACH

Instytut Myśli Polskiej wraz z zespołem Krzikopa zachęcają do posłuchania płyty „Śląskie Powstaje”. Znajdujące się na niej 6 utworów odnosi się do Powstań Śląskich. Płyty można bezpłatnie posłuchać w popularnych serwisach streamingowych.

Teatr Śląski

Rynek 10

ÒÒ SPEKTAKL Z AUDIODESKRYPCJĄ I JĘZYKIEM MIGOWYM

Kolejny raz dzięki współpracy teatru z Fundacją „Kultura Bez Barier” prezentowany zostanie spektakl z audiodeskrypcją oraz tłumaczeniem na język migowy (PJM). Tym razem będzie to „Wątpliwość”, koprodukcja katowickiej sceny i Teatru im. Kochanowskiego w Opolu. W głównej roli księdza Flynna – Michał Rolnicki. 12 marca, godz. 19.00, Scena Kameralna.

ÒÒ KONCERT FINAŁOWY

Zapraszamy na Koncert Finałowy Międzynarodowych Warsztatów Klarnetowych w siedzibie Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. Wystąpią uczestnicy warsztatów z towarzyszeniem orkiestry Zespołu „Śląsk”. 16 marca o godz. 20.00 w Kameralnej Sali Koncertowej. Bezpłatne wejściówki do odbioru w Recepcji Zespołu, tel. (34) 31 06 401.

PSZCZYNA Muzeum Zamkowe

ul. Brama Wybrańców 1

ÒÒ PREZENTACJE NA BRYTYJSKIM DWORZE 1898–1929

Wszystkich miłośników historii, fotografii i mody zapraszamy na nową wystawę czasową przygotowaną przez Muzeum we współpracy z Victoria & Albert Museum w Londynie. Zaprezentowanych na niej zostanie ponad 50 fotografii powstałych w słynnym londyńskim zakładzie fotograficznym Lafayette. Wystawa będzie otwarta w Muzeum Zamkowym w Pszczynie od 28 marca do 29 listopada.

ÒÒ MOVIE FOR VOICES

Filharmoniczny Chór zabierze melomanów w świat utworów ze słynnych filmów, dając pokaz doskonałej muzyki połączonej z projekcjami na ekranie. 27 marca, godz. 19.00, bilety 18–30 zł.

Zespół Pieśni i Tańca Śląsk

ul. Zamkowa 3

ÒÒ NIEDZIELA Z DOKUMENTEM

Cykl w żywieckim Kinie Janosik prezentujący niejednokrotnie obsypywane nagrodami filmy dokumentalne, które poruszają ważne problemy. Podczas marcowego spotkania (16 marca, godz. 16.00) pokazane zostanie „Nasze miejsce na ziemi” – film o małżeństwie, które zakłada farmę funkcjonującą zgodnie z prawami natury, bez jakiegokolwiek wsparcia chemią czy technologią.

ÒÒ SPOTKANIE Z CYKLU „CZY TO PRAWDA, ŻE?”

KOSZĘCIN

ÒÒ SZTUKA ZWANA NAIWNĄ I CO DALEJ… RECEPCJA MYŚLI ALEKSANDRA JACKOWSKIEGO W KOLEKCJI MUZEUM ŚLĄSKIEGO

Wystawa opiera się na pozycji autorstwa Aleksandra Jackowskiego „Sztuka zwana naiwną”. Publikacja, mimo 25 lat od wydania, wciąż jest aktualna i najobszerniej wyjaśnia specyfikę i różnorodność opisywanego zjawiska. Ekspozycja pokazuje wpływ myśli autora na polskie kolekcje muzealne, a przede wszystkim na tworzenie kolekcji plastyki nieprofesjonalnej w Muzeum Śląskim. Ekspozycja trwa do 31 maja.

ÒÒ ZWIERZOTROPY

Interaktywne spotkania z książką i warsztaty, podczas których uczestnicy będą poszukiwać zwierzęcych śladów na wystawie „Na tropie Tomka”, bawić się słowami i brać pod lupę to, czego nie widać gołym okiem. Prowadzenie: Magdalena Balon. Wstęp 9 zł (dla opiekunów bezpłatny). Wydarzenie 15 marca o 11.00. Polecane dla rodziców z dziećmi w wieku 6–9 lat.

ÒÒ MACHO DAY! FRYDERYKI 2020 W TEATRZE ŚLĄSKIM

Spektakl „Psubracia” oraz koncert zespołu Max Bravura na Scenie w Malarni w związku z festiwalem Fryderyki 2020. Siedmiu aktorów na scenie, gitary w kącie i perkusja. Spektakl „Psubracia” to opowieść inspirowana kinem Quentina Tarantino. Po przedstawieniu zapraszamy na występ rockowego, niezależnego zespołu ze Śląska założonego przez frontmana i wokalistę Macieja Wachowiaka. 12 marca, godz. 16.00, bilety 20/30 zł.

ÒÒ „PRAWDA” WEDŁUG AGATY DUDY-GRACZ

Prapremiera autorskiego spektaklu Agaty Dudy-Gracz, która po raz pierwszy pracuje z aktorami Teatru Śląskiego. Spektakl „Prawda, prawda, prawda” inspirowany jest m.in. „Bestiariuszem słowiańskim”. W jednej z ról gościnnie wystąpi Cezary Studniak, aktor i solista znany m.in. z ról musicalowych oraz dyrektor artystyczny Przeglądu Piosenki Aktorskiej. Pokazy 19, 20, 21, 22, 26, 27, 28 marca na Dużej Scenie.

ÒÒ STUDIUM MUZEALNE

Wykład wprowadzający w tematykę nowej wystawy pt. „Prezentacja na brytyjskim dworze – co, jak i dlaczego?” wygłosi Barbara Borkowy, współautorka wystawy. Wykład odbędzie się w Sali Lustrzanej muzeum w czwartek 26 marca o godzinie 17.00. Wstęp 1 zł.

ÒÒ GABINET MINIATUR

Na wystawie, której nazwa nawiązuje do dawnych pomieszczeń kolekcjonerskich, zgromadzono 204 miniatury, a także małe portrety. Ich twórcy używali różnego rodzaju podłoża malarskiego, m.in. kości słoniowej, która dzięki matowej barwie i mlecznej bieli nadawała się idealnie do odtwarzania karnacji ludzkiego ciała.

PROPOZYCJE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY

! O U LK OK TY W R Z

ZŁOTE MASKI Przyjdź na galę wręczenia najważniejszych w regionie nagród teatralnych

Wycieczki śladami tradycji pogranicza Polski i Słowacji oraz warsztaty sztuki ludowej dla dzieci z opiekunami w ramach mikroprojektu „TransEtno – spotkania z tradycją polsko-słowackiego pogranicza” współfinansowanego ze środków EFRR Program Interreg V-A Polska – Słowacja 2014–2020 i budżetu państwa. | Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej | 1–31.03 | udział bezpłatny

Nazywane są teatralnymi Oskarami i każdy artysta teatralny z regionu o nich marzy. Złote Maski to prestiżowe nagrody przyznawane już od ponad 50 lat! Nominacje ogłoszono w tym roku aż w 11 kategoriach – na statuetkę mogą liczyć m.in. aktorzy, reżyserzy czy scenografowie. Najważniejsza Maska na finał trafia do teatru za najlepszy spektakl roku. Gospodarzem wydarzenia jest Teatr Śląski, zdobywca Złotej Maski za najlepsze przedstawienie w roku ubiegłym. Gali 30 marca na Dużej Scenie będzie towarzyszył koncert, na którym wystąpią polscy muzycy i zespoły związane z Teatrem Śląskim. Bilety 30–50 zł.

MARZEC Z ARTETERAPIĄ

Cykl trzech warsztatów zaplanowanych na niedzielne popołudnia w ramach Rodziny w Kinie. Podczas warsztatów prowadzonych przez studentów I roku arteterapii będziemy uruchamiać wyobraźnię i rozmawiać m.in. o tolerancji, odwadze, lęku i smutku. Temat zawsze związany będzie z prezentowanym filmem. | Kino Kosmos w Katowicach | 1.03, godz. 16.00 „Mały Książę” | 15.03, godz. 16.00 „Balerina” | 29.03, godz. 16.00 „Wilk w owczej skórze” | 15/17 zł

FRYDERYKI 2020 HI T!

Święto polskiej muzyki w Katowicach i okolicach Śląsk jest tegorocznym współgospodarzem jednego z najważniejszych wydarzeń muzycznych w kraju – 26. edycji rozdania FRYDERYKÓW. W marcu plejada polskich artystów pojawi się w przestrzeniach Międzynarodowego Centrum Kongresowego oraz NOSPR. Dwóm galom (muzyka poważna 8 marca oraz wręczanie statuetek w kategoriach muzyki rozrywkowej i jazzowej 14 marca), na których wystąpią gwiazdy polskiego rynku muzycznego (m.in. Kayah, Muniek Staszczyk), towarzyszyć będzie także Fryderyk Festiwal z licznymi imprezami towarzyszącymi, które będą się odbywały m.in. w Teatrze Śląskim i Teatrze Rozrywki, w Operze Śląskiej, Zespole Pieśni i Tańca „Śląsk” i Silesii Film. Szczegółowy program i informacje o biletach na stronie fryderyki.pl.

Ć!

Publikacja, w której znana historyk sztuki dr hab. Irma Kozina (wcześniej autorka m.in. książki o ikonach designu w województwie śląskim) podejmuje wątek wyjątkowych dla przestrzeni Śląska obiektów, które jej zdaniem zyskują miano ikon architektury regionu. Nie zabrakło tu opowieści m.in. o słynnym drapaczu chmur z Katowic, hali sportowej Spodek czy tych młodszych budynkach, jak obszar Strefy Kultury, na którego terenie znajduje się siedziba Muzeum Śląskiego czy sala koncertowa NOSPR. Książka jest owocem wieloletniej pracy badawczej, gromadzenia licznych dokumentów, docierania do faktów, które często opublikowane zostały po raz pierwszy. Tytuł dostępny m.in. w sklepie Muzeum Śląskiego.

WYJĄTKOWA BAJKA CHARYTATYWNA

Znani z mediów artyści, aktorzy, politycy, społecznicy na jeden wieczór zamienią się w bohaterów bajki, by zagrać role w charytatywnym przedstawieniu, które organizuje Fundacja Teatru Śląskiego „Wyspiański”. Premierę bajki Roberta Górskiego „Emil i Małgorzata” reżyseruje Robert Talarczyk. | Teatr Śląski w Katowicach | 25.03, godz. 19.00. | 40/60/100 zł

FILHARMONIA DLA DZIECI

Marcowa Akademia Muzycznego Smaku zabierze dzieci w świat muzyki pełnej barw. Temat „Różnych dźwięków wydobycie – to dopiero jest odkrycie!” zaciekawi każdego milusińskiego. Filharmonia Śląska w Katowicach | 15.03, godz. 11.30 | 5–20 zł

NIE TYLKO OD KURY

„Jajko” Britty Teckentrup to publikacja, która pokazuje, jak wiele tajemnic kryje niepozorna rzecz. Oryginalne ilustracje i wartościowa treść to podstawowe walory tego nagradzanego tomu. | Książka jest dostępna w Bibliotece Śląskiej w Katowicach | pon. 12.00–20.00 | wt.–pt. 8.00–20.00 | sob. 8.00–15.00

NATURALNIE – NIEBANALNIE. ECO WARSZTATY

Zapraszamy do Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” na warsztaty „Mechehehe” poświęcone wykonywaniu obrazów z mchu, które nie tylko ożywią wnętrza domów, ale będą też doskonałym pomysłem na własnoręcznie zrobiony prezent. | Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” | sala wystawowa w budynku administracyjnym | 21.03, godz. 11.00 | 189 zł/os.

KRAINA BAŚNI

NOWOŚ

IKONY ARCHITEKTURY Nowa publikacja w Muzeum Śląskim o kultowych budynkach w regionie

SPOTKANIA Z TRADYCJĄ

Balet „Królewna Śnieżka” polskich twórców Bogdana Pawłowskiego (muzyka), Witolda Borkowskiego i Stanisława Piotrowskiego (libretto) oparty jest na znanej, wielokrotnie prezentowanej w różnych formach w teatrze baśni braci Grimm. | Opera Śląska w Bytomiu | 3 i 5.03 | 15–25 zł

ALE KANAŁ!

Zachęcamy do pobrania edukacyjnej gry „Ale Kanał!” będącej artystyczną mapą dziedzictwa kulturowego Kanału Gliwickiego. Mapa, idealnie pasująca do gry w okręty, do pobrania na stronie internetowej Instytutu Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego w Katowicach.

MŁODA PRACOWNIA. STUDIUM MODELA (RYSUNEK Z NATURY)

Warsztaty dla młodzieży w wieku 9–15 lat. Podczas zwiedzania galerii zastanowimy się, na co zwrócić uwagę, aby narysować poprawnie postać. Skupiając się na proporcjach, kompozycji, światłocieniu, a odrzucając tym razem kolor, uczestnicy narysują pozującą osobę. Warsztaty przeznaczone są dla rodzin z dziećmi w wieku 9–15 lat. | Muzeum Śląskie w Katowicach | 21.03, godz. 11.00 | 9 zł (dla opiekunów wstęp bezpłatny)

VII

HISTORIE MEBLI GIĘTYCH

Wystawa pokazująca m.in. historię cieszyńskiej fabryki Józefa i Jakuba Kohnów – największego zakładu przemysłowego przed I wojną światową produkującego meble gięte. Miejscem wystawy jest modernistyczna willa, niedostępna na co dzień dla odwiedzających. | Willa, ul. Miarki 2, Cieszyn | wystawa trwa do 1.03 | www.zamekcieszyn.pl

PRZYRODNICZE MANEWRY – PO CO NAM KOMAR?

Jaki byłby świat bez komarów? Albo gdyby nagle zniknęły muchy, pająki, węże i inne paskudy? Wydaje się, że to spełnienie marzeń i że nic złego by się nie stało. Niezupełnie. Pierwsze spotkanie w ramach cyklu „Przyrodnicze manewry” pokaże nam, jak skomplikowanym mechanizmem jest przyroda i że każde żywe stworzenie jest uzależnione od innych. | Muzeum Górnośląskie w Bytomiu | 14.03, godz. 12.30 | 10 zł – obowiązują zapisy

NIEODKRYTY ŚWIAT

Spektakl w ramach Kampanii Społecznej AUTYZM. CODZIENNOŚĆ. Od Z jak Zrozum do A jak Akceptuj. Żyją obok nas. Czasem spotykamy ich na ulicy, w parku, czasem w autobusie. Nie wiemy, jak reagować, bo zachowują się inaczej niż my. Dlaczego? Bo niewiele wiemy o autyzmie – przypadłości, z którą żyje jeden procent populacji ludzkiej. | Spektakl w Teatrze Rozrywki w Chorzowie | 5 i 6.03, godz. 10.00 | 20–25 zł

PRZYSZŁA NOBLISTKA?

Zapraszamy na spotkanie wokół książek Anandy Devi – największej współczesnej pisarki maurytyjskiej typowanej do literackiej Nagrody Nobla. Podczas spotkania „Co Ananda Devi proponuje kobietom?” sylwetkę twórczą literatki przedstawi dr Anna Szkonter-Bochniak. | Instytut Myśli Polskiej im. W. Korfantego w Katowicach | 7.03, godz. 15.00 | wstęp wolny

RĘKODZIEŁO DLA MALUCHA. WIKLINOWY STROIK

Na przykładzie aranżacji kuchni śląskiej z początku XX wieku oraz pokoju z lat 70. przybliżymy dzieciom obrzędowość śląską. Zwieńczeniem warsztatów będzie samodzielnie wykonana (lub z pomocą rodziców) plecionka ze świeżej wikliny. Warsztaty przeznaczone są dla rodzin z dziećmi w wieku 4–6 lat. | Muzeum Śląskie w Katowicach | 14.03, godz. 15.00 | 9 zł (dla opiekunów wstęp bezpłatny)

OSKAR I PANI RÓŻA

Oskar, dziesięciolatek chory na białaczkę, przez ostatnie 12 dni życia pisze listy do Pana Boga. Kiedy książka „Oskar i Pani Róża” Schmitta trafiła na rynek wydawniczy, krytycy komentowali, że pojawiła się opowieść na miarę „Małego Księcia”. Tytuł na Scenie Kameralnej grany jest nieprzerwanie od 2005 roku i dokładnie 24 marca będziemy świętować 15 lat od premiery! | Teatr Śląski w Katowicach | 24 i 25.03, godz. 10.00 i 12.15 | 25/35 zł

NOCYCEPCJA. KREATYWNA ODPOWIEDŹ NA ZMYSŁ ODCZUWANIA BÓLU

TAŃCZMY POLONEZA

Tematem tej edycji warsztatów z cyklu Mała Pracownia Projektowania dla dzieci i młodzieży w wieku 7–12 lat są zmysły. Marcowe spotkanie z Alicją Bąk-Żerebiec będzie poświęcone odczuwaniu bólu. | Zamek Cieszyn | Mała Pracownia Projektowania | 21.03, godz. 10.00– –13.00 | 35 zł

Wydarzenie skierowane do miłośników polskich tańców narodowych. Każdy, kto w tym dniu odwiedzi siedzibę Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”, będzie mógł wziąć udział we wspólnych warsztatach poloneza prowadzonych przez pedagogów i artystów Zespołu. | Zespół Pałacowo-Parkowy w Koszęcinie | 10.03 | zgłoszenia pod numerem tel. (34) 31 06 461

CZĘSTOCHOWSKIE ŚPIEWOBRANIE

CZŁOWIEK, KTÓRY SPADŁ NA ZIEMIĘ

Ogólnopolski X Konkurs Wokalny dla solistek i solistów – uczniów szkół podstawowych klas 6, 7, 8 oraz szkół ponadpodstawowych (klasa 1) i ponadgimnazjalnych (klasy 1–3). Zgłoszenia do 2 marca. Przesłuchania w Zespole Szkół Artystycznych i Akademickich ALA w Częstochowie | 9–10.03 | Gala Laureatów 23.03, godz. 18.00 w Galerii Art Foto Regionalnego Ośrodka Kultury w Częstochowie

Dawid Bowie to legenda muzyki, która inspiruje kolejne pokolenia. Ilustrowana „Bowie. Biografia” Marii Heese i Fran Ruiz to świetna propozycja dla rodziców-fanów i nieco starszych dzieci, które zyskują okazję do poznania brytyjskiego artysty. | książka jest dostępna w Bibliotece Śląskiej w Katowicach | pon. 12.00–20.00 | wt.–pt. 8.00-20.00 | sob. 8.00–15.00

PRZYGODA W MUZEUM

Gościnny koncert w Teatrze Rozrywki, podczas którego zabrzmi 15 autorskich utworów z nadchodzącej płyty zespołu IWO, które w umiejętny sposób łączą rockowy pazur znany z dokonań takich zespołów jak Roxette czy Bajm z refleksyjnymi tekstami i wrażliwością kobiecego świata. | Teatr Rozrywki w Chorzowie, Mała Scena | 1.03, godz. 18.00 | 45 zł

Projekt Międzynarodowe Spotkania Artystyczne dla Dzieci i Młodzieży „Moja Przygoda w Muzeum” adresowany jest do dzieci i młodzieży w wieku od 5 do 18 lat. Zgłoszone grupy konkursowe przyjmowane będą w godzinach otwarcia Muzeum do 24 kwietnia. | Muzeum Zamkowe w Pszczynie | zapisy: 32 211 90 56 w. 35 | 1 zł

CZAS DLA RODZINY SEANS Z PODUCHĄ

Forma kinowej dobranocki – chcemy, żeby dzieci poczuły się u nas jak w domu… a rodzicie mogli w tym czasie odpocząć na filmie dla siebie. W marcu opiekunowie będą mogli zobaczyć „Portret kobiety w ogniu”, a najmłodszym proponujemy bajkę „Klara Muu!”. Po bajce zapraszamy na warsztaty plastyczne, podczas których porozmawiamy o sztuce ludowej i zrobimy kukły marzanny. | Kino Kosmos w Katowicach | 21.03, godz. 18.00 | 15/18 zł

KAMERALIŚCI OPERY ŚLĄSKIEJ

Koncert muzyki kameralnej polecany słuchaczom w każdym wieku w wykonaniu muzyków Opery Śląskiej w Bytomiu. Wydarzenie odbędzie się w Sali im. Adama Didura. | Opera Śląska w Bytomiu | 14.03 | 30 zł

FILHARMONIA RODZINNIE

Zapraszamy na koncert „Filmowy Portret Damy”. Muzyka filmowa Wojciecha Kilara, „Silver Concerto” Adama Wesołowskiego łączące muzykę z pokazem multimedialnym oraz niezwykle ekspresyjny koncert fortepianowy Henryka Mikołaja Góreckiego dostarczą silnych wrażeń. | Filharmonia Śląska w Katowicach | 8.03, godz. 12.00 | 30 zł

IWO – COŚ MI W ŚRODKU GRA

WRAŻLIWOŚĆ NA SŁOWA

XXXII Regionalne Spotkania z Poezją i Prozą dla dzieci i młodzieży z pięciu powiatów: częstochowskiego, kłobuckiego, lublinieckiego, myszkowskiego, zawierciańskiego. | Regionalny Ośrodek Kultury w Częstochowie | zgłoszenia do 25.03

RZEMIEŚLNICZA TWARZ ŚLĄSKA

Śląsk w kontekście. Rzemieślnicza twarz Śląska – gościem kolejnego spotkania z cyklu „Śląsk w kontekście” będzie Bogdan Kosak. Tym razem zastanowimy się nad śląskim rzemiosłem, jego historią i przyszłością w otaczającej nas nowoczesności. | Muzeum Górnośląskie w Bytomiu | 28.03, godz. 16.00 | 10 zł, obowiązują zapisy

KULTURA DLA SENIORÓW MISTRZOWSKIE SPEKTAKLE Z GWIAZDORSKĄ OBSADĄ

Kolejna odsłona cyklu retransmisji z National Theatre w sobotę 28 marca w Kinie Kosmos. W programie „Wszyscy moi synowie” według dramatu Arthura Millera. W rolach głównych występują Sally Field i Bill Pullman. | Kino Kosmos w Katowicach | 28.03, godz. 17.30 | bilety dla seniorów 28 zł

FILHARMONIA DLA SENIORA

Zapraszamy na kolejne zajęcia z cyklu muzykoterapii dla seniorów prowadzone przez certyfikowaną muzykoterapeutkę i oligofrenopedagoga Sarę Knapik-Szwedę. | Filharmonia Śląska w Katowicach | 13 i 23.03, godz. 12.00 | 19 zł – rezerwacja miejsc tel. 666 059 078

POROZMAWIAJMY O OPERZE

W ramach cyklu „Opera blisko Ciebie” odbywają się spotkania ze znanymi artystami świata opery: solistami, tancerzami, reżyserami, dyrygentami czy choreografami. Spotkania odbywają się pod patronatem TVP3 Katowice, a relacje z nich dostępne są na antenie TVP w programie „Z kulturą”. Najbliższe odbędzie się 15 marca. | Opera Śląska w Bytomiu | 1 zł

W CIENIU KOPALNI. ŚLĄSKIE ARTYSTKI NIEPROFESJONALNE

Punktem wyjścia wystąpienia będą sylwetki trzech śląskich artystek: Janiny Motyki, Marii Chudoby-Latoski i Edeltraudy Jerominek. Prowadzenie: Katarzyna Kościelny. Muzeum Śląskie w Katowicach | 24.03, godz. 18.00 | wstęp bezpłatny

AKTYWNY SENIOR

Warsztaty aktywizujące dla seniorów: pilates, nordic walking, aerobic pod kierunkiem profesjonalnych instruktorów. Każdy wtorek marca o godz. 18.00. | Dom Pracy Twórczej w siedzibie Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” w Koszęcinie | wstęp wolny

PORADNIK DOJRZAŁEJ KOBIETY

Jedna z najbardziej lubianych prezenterek w poradniku „Katarzyna Dowbor. Apetyt na życie” zdradza swój przepis na osiągnięcie harmonii i sukcesu. Ze zbioru dowiemy się, jak dbać o dom i ogród, zdrowie i urodę oraz jak łączyć pasję i pracę z życiem rodzinnym. | Książka jest dostępna w Bibliotece Śląskiej w Katowicach | pon. 12.00–20.00 | wt.–pt. 8.00–20.00 | sob. 8.00–15.00

POZNAJCIE JE

Polecamy uwadze wystawę „60 na 100 – Sąsiadki” prezentującą sylwetki kobiet wpływających na losy powstań śląskich i akcji plebiscytowej. Kurator wystawy: dr Małgorzata Tkacz -Janik. Wystawa czynna do 7 marca. | Instytut Myśli Polskiej im. W. Korfantego w Katowicach | wstęp wolny

SZTUKOWANIE

Styczniowe zajęcia z cyklu „Sztukowanie”. Bez dalekich podróży z seniorami zaglądamy do największych muzeów świata i opowiadamy o życiu niezwykłych artystów. Najbliższy temat wykładu: „Rembrandt – tajemnica obserwacji”. | Teatr Śląski w Katowicach | Scena w Galerii | 17.03, godz. 11.00 | 1 zł

NIEBUDEK ŚPIEWA COHENA

Koncert ukazuje różne oblicza najpiękniejszych emocji w piosenkach i wierszach Leonarda Cohena. To opowieść o związku duchowości i cielesności, mistyki i miłości, pragnieniach i marzeniach, a także wiele soczystych anegdot z biografii barda. | Teatr Rozrywki w Chorzowie | 9.03, godz. 19.30 | 69 zł

MALARSTWO STUDENTÓW SENIORÓW

Wystawa malarstwa słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku działającego przy Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie. | Regionalny Ośrodek Kultury w Częstochowie | do 13.03

AKADEMIA FOTOGRAFII. ŚLĄSK JAKIM GO WIDZĘ

Prezentacja najnowszych projektów fotografii dokumentalnej. Górny Śląsk to od lat miejsce, gdzie mieszka i tworzy wielu wyjątkowych fotografów. Co roku powstają tu nowe fotograficzne historie, opowieści o tym, co nurtuje współczesnego artystę. Arkadiusz Gola na prowadzonym przez siebie spotkaniu przedstawi kilku fotografików ze Śląska i ich prace. | Muzeum Górnośląskie w Bytomiu | 26.03, godz. 18.00 | 5 zł

FRYDERYK W PSZCZYNIE

Zapraszamy na „Wiosnę z Fryderykiem w Zamku pszczyńskim”, czyli recitale fortepianowe obejmujące twórczość Fryderyka Chopina oraz innych wybitnych kompozytorów. Koncerty odbywać się będą w Sali Lustrzanej. | Muzeum Zamkowe w Pszczynie | 14, 21, 28.03, godz. 18.00 | 60 zł | rezerwacja.zamek-pszczyna.pl

CIĄG DALSZY NASTĄPI

Tu się robi

Kadr z filmu „Zimna wojna”, reż. Paweł Pawlikowski | Fot. Łukasz Bąk

KINO!

Filmy od zawsze były istotną częścią kultury na Śląsku. Rozsiane po mapie regionu kina przez dekady stanowiły centra kultury i rozrywki. Przez lata chodzenia do nich staliśmy się publiką, która wie, czego chce i co lubi. Zaowocowało to miłością do kina oraz chęcią jego tworzenia, dlatego możemy chwalić się, że to na Śląsku organizowane są specjalne premiery filmowe z udziałem twórców oraz że właśnie u nas powstała druga państwowa szkoła filmowa. Ale to nie wszystko, w województwie śląskim kręci się filmy, seriale, a nawet reklamy, dzięki którym już od lat na hasło Śląsk wielu ludzi spoza regionu wyobraża sobie nowoczesny, rozwijający się region, w którym przemysł to jeden z wielu elementów krajobrazu.

pasjonatów filmów artystycznych, lekcje filmowe dla wszystkich, którzy dopiero chcieliby poznać historię kina, czy cykliczne seanse dla seniorów oraz spotkania skierowane do widzów niewidomych czy niedosłyszących. Silesia Film organizuje również pokazy z twórcami, spotkania autorskie oraz debaty — kino to bowiem nie tylko film, który niejednokrotnie można zobaczyć w domu. To dyskusja wokół sztuki, spotkanie z drugim człowiekiem i emocje wokół filmu, który często trzeba przegadać i nad którym warto się pospierać.

Pieczę nad filmową kulturą na Śląsku sprawuje Instytucja Filmowa Silesia Film, która opiekuje się pięcioma kinami w Katowicach, Raciborzu i Żywcu, goszcząc rocznie 300 tysięcy widzów. I właśnie taką rolę jak niegdysiejsze małe miejskie kina odgrywają kina Silesii Film. To miejsca dla widzów w każdym wieku, niezależnie od zasobności portfela. To w ich kinach znajdziecie seanse dla młodych matek z bobasami, zajęcia dla dzieci i młodzieży, pokazy dla

Mało kto wie, ale w podziemiach Kina Kosmos znajduje się labirynt korytarzy, w których mieści się Filmoteka Śląska będąca jedynym regionalnym archiwum filmowym. W filmotece znaleźć można stare taśmy 35 mm, z których grano największe światowe hity we wszystkich śląskich kinach. Jest to również miejsce, które gromadzi archiwalne materiały związane ze Śląskiem i do którego można zgłosić się z własnymi szpulami.

Kulturalny słownik dla dzieci

wytnij i przypnij na tablicy nad swoim biurkiem

sztukawyboru@teatrslaski.art.pl wydawca: Park Śląski dodatek do gazety „Dwa Kwadranse” nakład: 200 000 egzemplarzy Wersja elektroniczna dostępna na issuu.com

Redaktorka prowadząca: Aleksandra Czapla-Oslislo Skład i opracowanie graficzne: KtG Redakcja numeru 08/03.2020: Katarzyna Bazgier, Paweł Doś, Paweł Frelich, Rafał Idzik, Jadwiga Lemańska (ilustracja), Natalia Kaniak, Monika Kosielak,



Specjaliści z Filmoteki zajmują się bowiem cyfryzacją tych materiałów, by za kilkadziesiąt lat móc przyjrzeć się codzienności Śląska sprzed lat. Oprócz kin Silesia Film zajmuje się wspieraniem filmowców. Do tej pory pomogli w powstaniu ponad 60 filmów za łącznie niemal 12 milionów złotych. Ale na co dzień zajmują się również wyszukiwaniem lokacji i scenerii. Jeśli artyści potrzebują domku nad jeziorem, kawałka pustyni nieopodal, a jeszcze tego samego dnia muszą nakręcić coś w biurowcu, zgłaszają się do Śląskiej Komisji Filmowej, która wyszuka dla nich dogodne miejsca. Aktualnie w ich bazie znajduje się ponad tysiąc unikalnych miejsc, w poszukiwaniu których przeczesali województwo wzdłuż i wszerz. Bez ich pracy nie byłoby serialu „Rojst”, biografii Paktofoniki „Jesteś Bogiem” czy nominowanej do Oscara „Zimnej wojny”.

Natalia Kaniak

Kiedy myślimy o muzeum, na myśl najczęściej przychodzi wszystkim jakaś siedziba pełna cennych obrazów na ścianach. Są jednak muzea szczególne – takie pod chmurką i nie zawsze z obrazami – i te potocznie nazywamy SKANSENAMI. SKANSENY jako muzea na wolnym powietrzu najczęściej prezentują kulturę ludową danego regionu, ale poza tymi o charakterze etnograficznym (np. z dawnymi chatami) można spotkać też np. skanseny poświęcone technice lub przemysłowi (np. skanseny taborów kolejowych). W Chorzowie na terenie Parku Śląskiego można zafundować sobie prawdziwą podróż w czasie, odwiedzając słynny skansen – Górnośląski Park Etnograficzny. Podczas spaceru czeka na nas ponad sto zabytkowych obiektów – od starych kapliczek i chałup, po karczmę, gołębnik czy nawet muzealną pasiekę dla pszczół! To także idealne miejsce, by przekonać się, na czym polegały zapomniane już dziś i brzmiące na pewno zagadkowo takie zawody jak gonciarstwo i bednarstwo.

Agnieszka Kosmala, Julia Korus (korekta), Agnieszka Kukuła, Bartłomiej Micherda, Beata Mońka, Marcin Mońka, Magdalena Nowacka-Goik, Angelika Nowicka, Sara Nowicka, Sylwia Pająk-Figula, Maciej Pezdek, Danuta Piękoś-Owczarek, Wanda Rajman, Michał Sikora, Agnieszka Skrzelowska,

Marta Szybiak, Mariola Wojtkiewicz Zamieszczone zdjęcia pochodzą z materiałów prasowych instytucji kultury | zdjęcie na okładce: materiały promocyjne Marcina Wyrostka ikony (s. 6–7) www.flaticon.com

magazyn współtworzony jest przez przedstawicieli Instytucji Kultury Samorządu Województwa Śląskiego

o tym się mówi

Dwa Kwadranse | luty 2020

– Ściśle współpracujemy z rządem oraz Unią Europejską. Ta synergia jest niezwykle istotna. Pokazujemy jak można skutecznie rozdysponować środki i w jakich obszarach należy je implementować. Województwo Śląskie jest największym regionem górniczym w Unii Europejskiej zamieszkałym przez 4,5 mln osób i aby nie pozostać w tyle za „zieloną zmianą”, musi szybko przekształcić swoją gospodarkę w nowy poziom innowacyjności i gospodarki opartej na integracji społecznej. Nie mam wątpliwości, że katowicka konferencja będzie ku temu kolejnym krokiem. Wnioski i konkluzje po-mogą nam w realizowaniu zadań wynikających z idei Sprawiedliwej Transformacji. Wizytę komisarz Elisy Ferreiry w Polsce, pierwszym kraju, w którym założenia Funduszu zostały zaprezentowane, można uznać w kontekście zmian, jakie nas czekają, za wydarzenie o historycznym znaczeniu – ocenił marszałek województwa Jakub Chełstowski. W praktyce, Fundusz będzie też przyciągał środki prywatne w celu tworzenia nowych rodzajów działalności gospodarczej, które mają zastąpić branże szkodliwe dla środowiska. Za pośrednictwem Europejskiego Banku Inwestycyjnego Fundusz udzielać będzie samorządom lokalnym korzystnych kredytów i pożyczek na finansowanie ekologicznych projektów. W sumie narzędzia te sfinansują lub przyciągną inwestycje na łączną wartość co najmniej 100 mld euro. W ocenie komisarz Elisy Ferreiry, realizując ideę zielonego ładu, wdrażania jej w życie, Europa daje dobry przykład transformacji w kierunku neutralności klimatycznej. Małgorzata Jarosińska-Jedynak, minister Funduszy i Polityki Regionalnej w swoim wystąpieniu zaznaczyła, że efekty transformacji,

zwłaszcza dla pracowników sektora górniczego, by mogły być korzystne, muszą być długoterminowe, a nie jednorazowe. – Nasze potrzeby są większe niż środki przewidziane w budżecie unij-nym. Transformacja to dla nas duże wyzwanie także finansowe. Środki muszą być odpowiednio rozłożone. Projektujemy mechanizmy i przedsięwzięcia. Negocjujemy najlepsze rozwiązania. Ale jeśli według obliczeń do 2050 roku na pełną transformację będziemy potrzebowali od 330 do 500 mld euro, to kwoty, o których teraz mówimy są kroplą w morzu potrzeb – zwróciła uwagę minister Małgorzata Jarosińska-Jedynak. Adam Guibourge-Czetwertyński, sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu zaznaczył, że symbolem pozytywnych zmian w kontekście transformacji jest miasto Katowice – gospodarz konferencji. – Jeśli spojrzymy dziś stolicę województwo, wyłoni nam się wizerunek miasta, które z ośrodka kojarzonego z przemysłem, przekształciło się w silny organizm kulturalno-biznesowy. Jest to idealne miejsce do rozmów o dalszych zmianach. Nowe technologie przyciągną kolejnych, możnych inwestorów. Pamiętajmy jednak, że transformacja to proces rozłożony na lata. Ale jesteśmy przygotowani do nowych wyzwań. Skuteczność tych działań będzie sprawdzianem dla samorządów. Bo ich rola jest kluczowa – podsumował Adam Guibourge-Czetwertyński.

TO TRZEBA WIEDZIEĆ

Czym jest polityka „Zielonego ładu”?

Komisja Europejska zaproponowała mechanizm wsparcia finansowego dla krajów UE z wysokim poziomem zatrudnienia w przemysłach energochłonnych i w wydobyciu węgla. Mowa o możliwościach inwestycyjnych dla polskich regionów węglowych nawet w wysokości 100 miliardów złotych. Jest to istotne zwłaszcza z perspektywy Województwa Śląskiego, ciągle najbardziej kojarzonego z przemysłem ciężkim i wydobywczym. Trwają jeszcze negocjacje co do ostatecznego podziału środków. Przygotowanie planów transformacji dla regionów jest znaczące, ponieważ pomoże wskazać te punkty na mapie planowanych zmian, w których są największe wyzwania. Regiony będą musiały również wskazać potrzeby inwestycyjne, co zapewni lepsze wykorzystanie tych środków. To szansa zwłaszcza dla „Programu dla Śląska”, który uzyska możliwość potężnego źródła finansowania.

– Plany te powinny być wdrażane stopniowo. Nie myślimy o niczym drastycznym. To transformacja, którą powinniśmy być w stanie osiągnąć. Stwórzmy ku temu szanse – zaapelowała unijna komisarz ds. spójności i reform. MARCIN KRÓL

KONFERENCJA NA GŁOSY

Marszałek Województwa Śląskiego

Komisarz ds. Spójności i Reform UE

Elisa Ferreira

Małgorzata Jarosińska-Jedynak Minister Funduszy i Polityki Regionalnej

Wiceminister Funduszy i Polityki Regionalnej

– Nie traciliśmy czasu, tylko rozpoczęliśmy nasze działania dużo wcześniej niż przyjęto unijne rozporządzenia. Powołaliśmy zespół ds. transformacji skupiając w nim 40 podmiotów, część zadań związanych z ochroną środowiska zrealizowaliśmy jeszcze z poprzedniej prognozy w kontekście podziału środków unijnych. Pokazujemy jak można skutecznie rozdysponować środki i w jakich obszarach należy je implementować. Województwo Śląskie jest największym regionem górniczym w Unii Europejskiej. Aby nie pozostać w tyle za „zieloną zmianą”, musi szybko przekształcić swoją gospodarkę w nowy poziom innowacyjności oraz gospodarki opartej na integracji społecznej.

– Zielona transformacja to nie jest coś zupełnie nowego. Także Śląsk, już ją w pewien sposób wprowadza. Powstał specjalny fundusz mający wspierać i ułatwiać realizację planów transformacji w regionach. Plany te powinny być wdrażane stopniowo. Nie myślimy o niczym drastycznym. Stwórzmy ku temu szanse. Po stronie rządów będzie leżał wybór regionów transformacji, następnie będą powstawały dla nich szczegółowe plany transformacji. Będzie to więc kompleksowa praca, do której oczywiście przygotowujemy rekomendacje.

– Potrzeby Polski znacznie przewyższają budżet Funduszu Sprawiedliwej Transfor-macji przeznaczony dla wszystkich państw członkowskich – 7,5 mld euro, a tym bardziej przewyższają to, co zostało zarezerwowane dla naszego kraju. Propozycja Komisji Europejskiej, dotycząca wspierania regionów w przeciwdziałaniu społeczno-gospodarczym skutkom transformacji klimatycznej, jest dla Polski bardzo ważna. Obok wsparcia finansowego – konieczne jest, by sposób i tempo wprowadzania zmian związanych z transformacją były adekwatne do regionalnych uwarunkowań, pozytywne i długoterminowe.

– Ogromne znaczenie ma wizyta komisarz UE ds. spójności i reform, Elisy Ferreiry. Tak ważna osobistość gości u nas – na Śląsku – a nie w Warszawie. UE chce poznać problemy naszego regionu od wewnątrz. Nie przypadkiem Polska będzie największym beneficjentem środków przyznanych na Sprawiedliwą Transformację. Będzie to proces długotrwały, wymagający dodatkowego finansowego wsparcia, także ze strony rządu. Obecnie tzw. miks udziału węgla w gospodarce – kamiennego i brunatnego – wynosi 70 procent. Odejście od tych paliw kopalnych nie może więc stać się z dnia na dzień. Musimy zadbać o dobro ludzi. Stopniowo ich przekwalifikowywać, by transformacja nie stała się zagrożeniem ich bytu.

Jakub Chełstowski

Grzegorz Puda

o tym się mówi

Dwa Kwadranse | luty 2020

DYWERSYFIKACJA GOSPODARCZA REGIONÓW GÓRNICZYCH

Po pierwsze: Nikogo nie wykluczać!

Jaka przyszłość rysuje się przed górnictwem w kontekście Sprawiedliwej Transformacji? – Przedstawiliśmy Komisji Europejskiej 28 projektów przygotowanych ze stroną rządową i na każdym kroku staramy się podkreślać, że sprawiedliwa transformacja nie powinna nikogo wykluczać – akcentował wicemarszałek Wojciech Kałuża podczas panelu dotyczącego dywersyfikacji gospodarczej, który był jedną z części konferencji „W kierunku zielonej gospodarki”.

uczestnictwa w dyskusji na temat dywersyfikacji gospodarczej związanych z branżą węglowa zaproszono przedstawicieli regionów górniczych z Europy. Do Katowic przyjechali m.in. Laurence Capelle, delegat generalny Regionu Walonii-Brukseli. Zdenek Karasek, wicehajtman Kraju Morawsko-Śląskiego, Janusz Michałek, prezes zarządu KSSE i Goetz von Thadden z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Województwo Śląskie reprezentował wicemarszałek Wojciech Kałuża, który mówił o aktywności regionu w rozmowach z przedstawicielami Unii Europejskiej. – Przedstawiliśmy Komisji Europejskiej 28 projektów przygotowanych ze stroną rządową i na każdym kroku staramy się podkreślać, że Sprawiedliwa Transformacja nie powinna nikogo wykluczać. Ogromne znaczenie przywiązujemy do roli samorządów lokalnych w procesie transformacji. To wsparcie zaprocentuje w przyszłości. Mamy ogromny potencjał,

ale powinniśmy współpracować, by transformacja przebiegała z uwzględnieniem interesów strony społecznej – przekonywał wicemarszałek Wojciech Kałuża, przedstawiając kilka przykładów m.in. SPINplace, projekt realizowany przez Uniwersytet Śląski, polegający na stworzeniu miejsca, w którym nauka będzie się spotykać z biznesem. Wartość projektu wynosi 30 mln zł, a unijne dofinansowanie 25 mln zł. Innym ciekawym przedsięwzięciem jest stworzenie Akceleratora Bizneso-wego Kssenon, miejsca które może stać się centrum innowacyjności i przedsiębiorczości. Janusz Michałek, prezes Zarządu Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej zwrócił także uwagę na kwestię inwentaryzacji terenów górniczych w regionie. – Tereny poprzemysłowe, które posiadamy są doskonale uzbrojone. Są gotowe pod inwestycje, nie ma potrzeby wykorzystywania terenów zielonych. Uzgodnijmy jedynie kwestie własnościowe i dajmy im drugie życie. Tu są

Wojciech Kałuża, wicemarszałek województwa śląskiego

Uczestnicy dyskusji podkreślali zgodnie, że ważnym czynnikiem wsparcia procesu transformacji jest wymiana doświadczeń między regionami o podobnym, przemysłowym rodowodzie w całej Europie.

ręce do pracy, to szansa na dalsze funkcjonowanie regionu i rozwój – tłumaczył prezes Zarządu KSSE, Janusz Michałek. Uczestnicy dyskusji podkreślali zgodnie, że ważnym czynnikiem wsparcia procesu transformacji jest wymiana doświadczeń między regionami o podobnym, przemysłowym rodowodzie w całej Europie. Kilkoma ciekawymi przykładami posłużyli się nasi sąsiedzi. – W naszym regionie w przemyśle węglowym pracuje 10 tys. osób. Dziś proces transformacji nie jest już tak trudny jak 20 lat temu. Możemy pochwalić się niskim bezrobociem. Inna jest też struktura zatrudnienia. Bardzo wiele osób pracuje w sektorze usług, IT, czy automotive. Ważne jest myślenie o przyszłości i zmiany w szkolnictwie, polegające na kształceniu umiejętności miękkich, a także kontakty szkół z przedsiębiorcami, do których mogą trafiać ich absolwenci – podsumował Zdenek Karasek, wicehejtman Kraju Morawsko-Śląskiego. /PM/

Tereny poprzemysłowe dostają drugie życie

Turystyka postindustrialna to recepta na długowieczność dla terenów poprzemysłowych i jednocześnie dobry pomysł na biznes.

emat rewitalizacji dawnych zakładów związanych z przemysłem ciężkim czy górnictwem, przekształceniem ich w miejsca przyciągające zwiedzających, także pojawił się na jednym z paneli katowickiej konferencji. Głos zabrali m.in. dyrektor Agencji Rozwoju Regionalnego Regionu Zasavje w Słowenii – Tadej Spitalar, dyrekcję Generalną ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej i jednocześnie Komisję Europejską reprezentował Christopher Todd, kierownik programu w zakresie energii i produktów wydobywczych w Europie, Bank Światowy – Andrea Liverani. Zaproszenie przyjęli także: prezydent Żor – Waldemar Socha, Małgorzata Mańka-Szulik, prezydent Zabrza oraz wiceprezydent Katowic, Mariusz Skiba. – O rewitalizacji należy mówić z wyprzedzeniem. Kluczem jest przygotowanie strategii, wskazanie słabych i mocnych stron,

stworzenie dobrych projektów. Rewitalizacja się nie powiedzie, jeśli nie uwzględnia tkanki społecznej. Trzeba włączyć ludzi do tego procesu, pozwolić, by w nim uczestniczyli – podkreślał Christopher Todd. Na Śląsku dawno dostrzeżono potencjał tkwiący w turystyce poprzemysłowej. W stolicy województwa dobrym ku temu przykładem jest Strefa Kultury, która wyrosła na terenach po dawnej kopalni „Katowice”. Strefa zachowała infrastrukturę zakładu wydobywczego. Dziś przyciąga tłumy turystów, jest też popularnym miejscem, gdzie wolny czas spędzają mieszkańcy miasta. Silnym ośrodkiem Szlaku Zabytków Techniki jest Zabrze – kopalnia Guido i Sztolnia Królowa Luiza – uhonorowana prestiżową nagrodą Europa Nostra – wchodzące w skład Muzeum Górnictwa Węglowego to dziś niemal obowiązkowe punkty na turystycznej mapie Górnego Śląska.

– W Zabrzu jeszcze kilka lat temu funkcjonowało aż osiem kopalń. Dziś te wszystkie wielkie zakłady pracy zostały zamknięte, a my stanęliśmy przed poważnymi wyzwaniami infrastrukturalnymi oraz społecznymi. Z perspektywy naszego miasta możemy podzielić się z innymi regionami doświadczeniami związanymi z rewitalizacją. Nasze działania to nie tylko docenione przez Komisję Europejską uratowanie Sztolni Królowa Luiza. To także przywrócenie mieszkańcom uprzednio zdegradowanych terenów zielonych takich jak np. rejon rzeki Bytomki, z którego usunęliśmy blisko 500 ton smoły i innych szkodliwych substancji. W Zabrzu musieliśmy się zmierzyć także z wysokim poziomem bezrobocia, które sięgało poziomu ponad 20 procent. Udało nam się je zmniejszyć m.in. dzięki takim inwestycjom jak utworzenie w mieście podstrefy Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej – przekonywała prezydent Zabrza, Małgorzata Mańka-Szulik.

W panelu dotyczącym rewitalizacji terenów poprzemysłowych wzięli udział samorządowcy z Województwa Śląskiego oraz goście zagraniczni. W podobnym tonie wypowiadał się zastępca prezydenta Katowic, Mariusz Skiba, który zwracał uwagę na konieczność poprawy jakości życia w mieście i regionie. – Mamy cenny bagaż doświadczeń w tym zakresie. Zmiana z monokultury przemysłowej, na różnorodność ekonomiczną sprawiła, że dotknął nas problem demografii, ale od początku byliśmy świadomi wyzwań.

Wierzę, że nasze doświadczenia są przykładem udanej transformacji dla innych. Ważne jest zaangażowanie lokalnej społeczności. Mieszkańcy powinni identyfikować się z miastem, w którym żyją i pracują, żeby tak się stało niezbędna jest lepsza jakość życia i kolejne środki skierowane na rewitalizację – podsumował wiceprezydent Katowic. /MAR/

puls regionu

Dwa Kwadranse | luty 2020

TECHNOLOGIE DLA ZDROWIA

W regionie powstaje Dolina Innowacji Medycznych Śląska Start-Up’owa Dolina Innowacji Medycznych – to najnowszy i niezwykle perspektywiczny projekt koncentrujący się na medycynie, zdrowiu publicznym, telemedycynie i biotechnologii, sygnowany przez Województwo Śląskie, które rozpoczęło strategiczną współpracę z Parkiem Technologicznym Kardio-Med Silesia w Zabrzu.

projekt zaangażowane jest także Miasto Zabrze i Śląskie Centrum Chorób Serca. Finalnie będzie on stanowił zaplecze naukowe dla medycyny. Podpisy pod listem intencyjnym złożyli: Jakub Chełstowski, marszałek Województwa Śląskiego; Małgorzata Mańka-Szulik, prezydent Zabrza; profesor Marian Zembala, dyrektor Śląskiego Centrum Chorób Serca oraz Adam Konka, prezes Śląskiego Parku Technologii Medycznych Kardio-Med Silesia.

wspierania młodych innowacyjnych przedsiębiorstw medycznych i nowatorskich projektów medycznych w regionie. Medycyna jest jedną z wizytówek naszego regionu. Zamierzamy jako województwo znacząco ją wspierać środkami unijnymi, co ma szczególne znaczenie w kontekście prognozy finansowej UE na kolejne lata – podkreśla marszałek województwa, Jakub Chełstowski. – Naszą misją jest kontynuowanie dzieła profesora Zbigniewa Religi. Pokazaliśmy, że Zabrze,

Śląski Park Technologii Medycznych Kardio-Med Silesia w Zabrzu (KMS) to Centrum Nowych Technologii i miejsce prac naukowo-badawczo-wdrożeniowych nad innowacyjnymi projektami: w medycynie, biotechnologii i Healthcare. Park skupia naukowców z wielu dziedzin, m.in. robotyki, telemedycyny i medycyny regeneracyjnej. W Kardio-Med Silesia znajduje również laboratorium zagrożeń środowiskowych i chorób cywilizacyjnych.

– Działania podejmowane przez Śląski Park Technologii Medycznych Kardio-Med Silesia wpisują się w strategię rozwoju regionu. Zamierzamy jako województwo znacząco ją wspierać środkami unijnymi, co ma szczególne znaczenie w kontekście prognozy finansowej UE na kolejne lata – podkreśla marszałek województwa, Jakub Chełstowski. – Działania podejmowane przez Śląski Park Technologii Medycznych Kardio-Med Silesia wpisują się w strategię rozwoju Województwa Śląskiego. Wierzymy, że ten ważny krok zapoczątkuje dynamiczną współpracę na rzecz

przez lata utożsamianie z węglem i przemysłem, może być potęgą medyczną. Kardiologia i kardiochirurgia to znak rozpoznawczy zabrzańskiej medycyny – dodał profesor Marian Zembala, dyrektor ŚCCS.

Park Technologiczny na co dzień współpracuje z uznanymi ośrodkami medycznymi, jak Śląskie Centrum Chorób Serca i akademickimi, w tym ze Śląskim Uniwersytetem Medycznym i Poli-techniką Śląską.

– Cieszymy się, że Kardio-Med Silesia został dostrzeżony i doceniony przez Województwo Śląskie. To świetny prognostyk do dalszego rozwoju tego ośrodka – przekonuje prezydent Zabrza,

Małgorzata Mańka-Szulik. – Tworząc ten ośrodek czerpaliśmy z doświadczeń innych. Dziś inni mogą uczyć się od nas – konkluduje Adam Konka, prezes Kardio-Med Silesia. /MAR/

w ocenie ekspertów

Marian Zembala

Adam Konka

dyrektor ŚCCS

prezes Kardio-Med Silesia

Pomóc medycynie, to znaczy pomagać ludziom. Można osiągnąć to wyłącznie przez tworzenie rozwiązań systemowych. Podpisanie listu intencyjnego i wsparcie ze strony marszałka województwa jest dla nas bardzo cenne. Współpraca układa się znakomicie. Razem jesteśmy w stanie stworzyć coś wyjątkowego – z myślą o nas i następnych pokoleniach.

Dolina Innowacji Medycznych powstaje na Śląsku, ale ma to być finalnie projekt o znacznie większym zasięgu, rozpoznawalny nie tylko w Polsce, ale całej Europie. To dobry moment, aby zaprosić do współpracy naukowców z wielu dziedzin: z wielu dziedzin, m.in. robotyki, telemedycyny i medycyny regeneracyjnej.

WARTO WIEDZIEĆ

Uniwersyteckie centrum kreatywności Uniwersytet Śląski wzbogaci się o centrum kreatywności i coworkingu SPINplace. Umowę na dofinansowanie inwestycji podpisano w siedzibie uczelni. – To bardzo ciekawy projekt. Połączenie wiedzy akademickiej, potencjału młodych ludzi i doświadczenia biznesu jest szansą dla rozwoju regionu w oparciu o innowacje, co jest niezwykle istotne w kontekście wyzwań gospodarczych stojących przed regionem – uważa marszałek Jakub Chełstowski.

Projekt zakłada stworzenie wielofunkcyjnej przestrzeni dla osób zainteresowanych rozwijaniem innowacyjnej przedsiębiorczości. Miejsce posłuży poszerzaniu ich kompetencji, wymianie doświadczeń oraz nawiązywaniu współpracy z przedstawicielami środowiska akademickiego i biznesowego.

– To jest ważny krok w rozwoju uczelni. Wychodzimy w ten sposób poza laboratoria, możemy prezentować naszą ofertę badawczo-edukacyjną, proponując otoczeniu uniwersytetu to, co mamy najcenniejszego, czyli potencjał ludzi i ich możliwości. To szansa na promocję wiedzy, pomysłów, ale także miejsce

w którym świat nauki może spotkać się z biznesem i przedsiębiorczością – dodaje rektor UŚ, prof. Andrzej Kowalczyk. W ramach projektu zaplanowano przebudowę i odnowienie pomieszczeń budynku przy ul. Bankowej 5 oraz jego zewnętrznej elewacji. Przestrzeń będzie również dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Wartość projektu to 30 mln zł, dofinansowanie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014–2020 wynosi 25,3 mln zł.

SPINplace został zaprojektowany z myślą o osobach, które chcą rozpocząć lub rozwinąć biznesową działalność, mają pomysł na nowy produkt lub usługę i poszukują przestrzeni sprzyjającej nawiązywaniu kontaktów między społecznością akademicką, a światem biznesu. Centrum kreatywności i coworkingu ma przyczynić się do wzrostu liczby start-upów oraz firm typu spin-off i pozwoli wzmocnić działania z zakresu transferu technologii. /PM/

ŚLĄSKIEEKO

Dwa Kwadranse | luty 2020

CHCESZ ODDYCHAĆ CZYSTYM POWIETRZEM?

Wymień stary piec!

Pył może zawierać substancje toksyczne, szkodliwe dla ludzi. Dym, sadza, azbest, cząsteczki metali (arsen, nikiel, kadm, ołów), dioksyny, furany i benzpopiren i inne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne – to wszystko ma istotny wpływ na nasze zdrowie.

Są pieniądze na walkę ze smogiem na Śląsku. To szansa dla wszystkich, którzy wciąż korzystają z tradycyjnych pieców węglowych. Wystarczy złożyć wniosek, aby uzyskać dofinansowanie na wymianę starego paleniska na ekologiczne i samemu przyczynić się do poprawy jakości powietrza.

ył, który emitują piece węglowe jest bardzo groźny. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opisała go jako najbardziej szkodliwy dla zdrowia w grupie zanieczyszczeń atmosferycznych. Jego cząsteczki są na tyle małe,

TU UZYSKASZ INFORMACJE  Katowice, ul. Wita Stwosza 2 (punkt czynny w poniedziałki od 7.30 do 17.00, od wtorku do piątku od 7.30 do 14.30)

 Bielsko-Biała, ul. Legionów 57 (punkt czynny w dni robocze w godzinach od 9:00 do 14:00)  Częstochowa, ul. Jana III Sobieskiego 7 (punkt czynny w dni robocze w godzinach od 9:00 do 14:00)  Infolinia – 32 60 32 252 czystepowietrze@wfosigw.katowice. pl

że mogą przenikać przez pęcherzyki płucne do krwiobiegu, zwiększając ryzyko chorób układu oddechowego i krwionośnego.

Według szacunków, w naszym kraju 52 procent smogu bierze się z niskiej emisji, czyli spalania w domowych kotłach i piecach

Inwestycje dofinansowane z programu „Czyste powietrze” zapewniają lepsze zarządzanie energią cieplną w domu o każdej porze roku. Ocieplenie budynku połączone z wymianą okien pozwala zmniejszyć roczne wydatki na ogrzewanie nawet o 40 procent. PM10 – bo o nim mowa – to pył, złożony z cząstek o średnicy mniejszej lub równej 10μm. Jego występowanie jest związane przede wszystkim z procesem spalania paliw stałych i ciekłych. Pył może zawierać substancje toksyczne, szkodliwe dla ludzi. Dym, sadza, azbest, cząsteczki metali (arsen, nikiel, kadm, ołów), dioksyny, furany i benzpopiren i inne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne – to wszystko ma istotny wpływ na nasze zdrowie.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

o złych parametrach. Niechlubny rekord należy do Rybnika – w styczniu 2017 roku zanieczyszczenie powietrza wyniosło 3126 procent normy! Uruchomiony we wrześniu 2018 roku, rządowy program „Czyste powietrze” ma na celu ograniczenie emisji szkodliwych substancji do atmosfery, które powstają wskutek ogrzewania domów jednorodzinnych z wykorzystaniem przestarzałych źródeł ciepła oraz niskiej jakości paliwa. Program

oferuje dofinansowanie – dotacje i pożyczki, na wymianę starych i nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe na nowoczesne źródła ciepła spełniające najwyższe normy, czy przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych budynku. Każdy, kto chce wymienić piec i instalację centralnego ogrzewania w ramach programu Czyste Powietrze, planuje ocieplić dom, wymianę okien, drzwi albo montaż baterii słonecznych lub pompy ciepła, może liczyć na dofinansowanie. Maksymalny możliwy koszt, od którego liczona jest dotacja wynosi w tej chwili 53 tys. zł. Jeśli koszty realizacji inwestycji przekroczą tę kwotę, dodatkowe środki można uzyskać w formie pożyczki. Dofinansowanie w programie „Czyste Powietrze” zależy od miesięcznego dochodu na osobę w gospodarstwie domowym wnioskodawcy. Co ważne, zasady są podobne jak w przypadku programu 500 plus. W Województwie Śląskim do programu „Czyste Powietrze” przystąpiło do tej pory 31 gmin. PRZEMYSŁAW MALISZ

DOFINANSOWANIE OBEJMUJE  wymianę starych źródeł ciepła (pieców i kotłów na paliwa stałe) oraz zakup i montaż nowych źródeł ciepła, spełniających wymagania programu,  docieplenie budynku,

przegród

 wymianę stolarki okiennej i drzwiowej,  instalację odnawialnych źródeł energii (kolektorów słonecznych i instalacji fotowoltaicznej),  montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

Dwa Kwadranse | luty 2020

TA SUBSTANCJA MOŻE ZABIĆ

Pozbądź się azbestu! Dofinansowanie z myślą o usuwaniu azbestu może wynieść nawet 100 proc. poniesionych kosztów. | Fot. archiwum WFOŚiGW

Jest bardzo niebezpieczny, a mimo to wciąż pokrywa ściany wielu naszych domów i bloków, a także obiektów użyteczności publicznej. Na szczęście można z tym walczyć. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Katowicach przyznaje dotację, aby pozbyć się rakotwórczej substancji. Termin składania wniosków upływa 15 kwietnia.

zbest to włókniste odmiany minerałów występujące w przyrodzie w postaci wiązek włókien. Charakteryzują się m.in. dużą odpornością na ścieranie i wysoką temperaturę, a także słabym przewodnictwem cieplnym i elektrycznym. Dlatego azbest wiele lat temu znalazł szerokie zastosowanie m.in. do produkcji materiałów stosowanych w budownictwie. Pierwsze wyroby z azbestem trafiły do Polski z Belgii na początku lat 30. XX w. Wzrost jego popularności w Polsce nastąpił w latach 1960-1970. W tym okresie powstały zakłady przemysłowe używające azbestu jako substratu do produkcji różnych wyrobów. W okresie szczytu popularności do Polski importowano 100 tys. ton azbestu rocznie, a więc około 2 proc. produkcji światowej. Do 1985 r. azbest był importowany do Polski ze Związku Radzieckiego oraz z Afryki Południowej. Większość surowca używano właśnie do produkcji wyrobów azbestowo-cementowych w postaci płyt dekarskich i izolacyjnych. Około 35 proc. pokryć dachowych

było wykonywane z płyt azbestowocementowych. Dla potrzeb budownictwa wyprodukowano w Polsce do 1994 r. około 1,5 mld m kw. płyt azbestowo-cementowych i prawie 600 tys. ton rur.

i międzybłoniaka opłucnej. Rakotwórcze oddziaływanie włókien azbestowych w organizmie człowieka może się ujawnić nawet po 30 latach. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki

płyt azbestowo – cementowych z obiektów osób fizycznych do 2032 roku kształtuje się na poziomie 676 469 tys. zł. Całkowity koszt usunięcia wyrobów zawierających azbest w przypadku płyt

Najbardziej niebezpieczne są bardzo cienkie włókna, które przenikają do dolnych dróg oddechowych i pozostają w płucach, a w efekcie wieloletniego drażnienia komórek wywołują nowotwory. Azbest jest bardzo niebezpieczny dla człowieka. W opinii ekspertów, szkodliwość włókien azbestowych uzależniona jest od ich średnicy i długości. Większe włókna zatrzymują się w górnych drogach oddechowych, włókna bardzo drobne są usuwane przez system odpornościowy. Najniebezpieczniejsze są bardzo cienkie włókna, które przenikają do dolnych dróg oddechowych i pozostają w płucach, a w efekcie wieloletniego drażnienia komórek wywołują nowotwory. Są także przyczyną zachorowań na pylicę azbestową

Wojewódzki Fundusz Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

Wodnej w Katowicach od lat wspomaga proces usuwania tego niebezpiecznego materiału z naszego regionu. Przeznaczył już pieniądze na likwidację tysięcy ton wyrobów z azbestem. Fundusze trafiły do samorządów, spółdzielni mieszkaniowych, wspólnot mieszkaniowych oraz przedsiębiorców. Na terenie Województwa Śląskiego łączna pojemność kwater przeznaczonych do składowania odpadów azbestowych wynosi 364 950 metrów sześciennych. Całkowity koszt usunięcia wyrobów zawierających azbest w przypadku

azbestowo-cementowych z obiektów podmiotów prawnych kształtuje się na poziomie 1 631 930 tys. zł. Łączny koszt usunięcia wyrobów zawierających płyt azbestowo cementowych do roku 2032 wynosi 2 056 157 tys. zł. Dofinansowanie z myślą o usuwaniu azbestu może wynieść nawet 100 proc. poniesionych kosztów. Od 1 lutego 2020 roku wnioski o dofinansowanie, gdzie zakres zadania obejmuje termomodernizację budynków wraz z demontażem azbestu należy składać do WFOŚiGW w Katowicach oddzielnie, co ozna-

cza, że ubiegając się o dofinansowanie wnioskodawca powinien złożyć jeden wniosek na zadanie polegające na termomodernizacji budynków, natomiast drugi wniosek na zadania polegające na demontażu azbestu z budynków. Na szkodliwe oddziaływanie azbestu na człowieka zwróciła uwagę Unia Europejska. W Brukseli odbyła się Europejska Konferencja na temat azbestu. Podczas obrad przedstawiono Deklarację Brukselską, dotyczącą tego materiału W preambule deklaracji stwierdzono, że „azbest pozostaje w Europie głównym czynnikiem rakotwórczym w środowisku pracy. Wyroby azbestowe obecne są w europejskich domach, budynkach użyteczności publicznej i w infrastrukturze, a odpady azbestowe w naszym środowisku w dalszym ciągu, w stopniu trudnym do oszacowania, są przyczyną chorób i umieralności”. W 1997 roku zakazano wprowadzania na terytorium naszego kraju azbestu oraz wyrobów, które mogą go zawierać. PRZEMYSŁAW MALISZ

„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach”

sport

Dwa Kwadranse | luty 2020

ZE WSPARCIEM AUTORYTETÓW

ANITA WŁODARCZYK i WITOLD BAŃKA Ambasadorami Marki Śląskie Anita Włodarczyk może pochwalić się sukcesami olimpijskimi

Przewodniczący Światowej Agencji Antydopingowej Witold Bańka chce promować nasz region także pod kątem gospodarczym.

Przewodniczący Światowej Agencji Antydopingowej i nasza mistrzyni olimpijska będą promowali region i wspierali swoim autorytetem sportowe przedsięwzięcia. – To kolejny krok w budowaniu marki województwa w kontekście gospodarczym i sportowym. Stawiamy sobie ambitne cele, chcemy być regionem, który przyciąga duże wydarzenia, stąd propozycja współpracy z przewodniczącym Światowej Agencji Antydopingowej Witoldem Bańką oraz dwukrotną

mistrzynią olimpijską Anitą Włodarczyk. Wspólnie możemy osiągnąć więcej, zarówno w sporcie, jak i w promowaniu zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży – podkreśla marszałek Jakub Chełstowski. Ideą jest promowanie regionu jako miejsca sprzyjającego rozwojowi sportu, gospodar-

ki i kultury fizycznej w celu zwiększenia atrakcyjności województwa i jego instytucji, szczególnie Stadionu Śląskiego. Przewodniczący Światowej Agencji Antydopingowej Witold Bańka chce promować nasz region także pod kątem gospodarczym. – Pochodzę ze Śląska i kocham to miejsce, dlatego ta współpraca

jest dla mnie bardzo ważna. Promocja, o której mówimy ma być wielowymiarowa – obejmująca reprezentowanie województwa podczas wydarzeń o charakterze gospodarczym i sportowym. Chodzi także o to, aby stale przyciągać coraz to nowsze przedsięwzięcia. Przykładem może być zorgani-

zowana w Katowicach Światowa Konferencja Antydopingowa, która była znakomitą okazją do promocji województwa. Pokazaliśmy piękny, gościnny i otwarty Śląsk. Ale i taki też jest on w rzeczywistości. Pokazujmy to jak najczęściej. Jest czym się chwalić – konkluduje Witold Bańka. /MAR/

NAWET STO KLUBÓW SKORZYSTA Z DOFINANSOWANIA

Zdolnym trzeba pomóc

Kwota 9 milionów 770 tysięcy złotych zostanie przeznaczona w 2020 roku na wsparcie zadań publicznych w krzewieniu kultury fizycznej w Województwie Śląskim. Środki zostaną rozdysponowane na szkolenie młodzieży.

ajliczniejsze grono beneficjentów stanowią kluby lekkoatletyczne, pływackie, siatkarskie i piłkarskie. – Wachlarz dyscyplin sportowych objęty programem wsparcia jest bardzo szeroki. Celem jest wychowywanie dzieci i młodzieży w sportowym duchu. Polega to jednak nie tylko na rywalizacji. Główną ideą jest podnoszenie sprawności fizycznej wśród młodych ludzi – przekonuje Witold Bańka, były minister sportu i kultury fizycznej, a obecnie przewodniczący Światowej Agencji Antydopingowej WADA. 5 mln 450 tys. zł zostanie podzielone na upowszechnianie kultury fizycznej (3,5 mln zł), sport akademicki (400 tys. zł), szkolenie kadry wojewódzkiej młodzików (milion zł), udział w finałach Mistrzostw Polski zawodników reprezentujących Województwo Śląskie oraz w Finałach Ogólnopolskich Olimpiad Młodzieżowych (350 tys. złotych), szkolenie w zakresie sportów lotniczych (100 tys. zł) oraz sporty motorowe (100 tys. zł). Przy podziale środków obowiązują kryteria: organizacja i uczestnictwo w regionalnych,

ogólnopolskich i międzynarodowych imprezach sportowych, szkolenie szczególnie uzdolnionych dzieci i młodzieży, w tym sportowców niepełnosprawnych, wsparcie młodzieży ze środowisk pochodzącej z rodzin o niskim statusie materialnym. Środki trafią również na diagnostykę i badania lekarskie dla młodzieży, sport akademicki, szkolenia młodzików. Będą także pokrywane z nich koszty udziału w ogólnopolskich zawodach sportowych. Na początek do klubów trafi 1,5 mln zł. Będą to środki w całości ujęte we wnioskach dodatkowych. Kluby zostaną w ten sposób wsparte z myślą o wynagrodzeniach dla szkoleniowców prowadzących zajęcia sportowe w ramach umów zleceń, organizacji obozów sportowych i zakup sprzętu. Wysokość dofinansowania będzie uzależniona od kryterium, czy klub jest jedno czy też wielosekcyjny. – To ważne wsparcie, zwłaszcza dla mniejszych klubów, które nie posiadają możnych sponsorów i są zmuszone oglądać każdą złotówkę w swoich budżetach, zanim na cokolwiek ją wydadzą. W skali województwa może

wydawać się, że nie są to jakieś duże środki, jednak w przypadku klubów lokalnych, mają one istotne znaczenie w kontekście ich funkcjonowania. I to nie tylko w zakresie samego szkolenia stacjonarnego, ale na przykład przy organizacji obozów sportowych – akcentuje marszałek województwa, Jakub Chełstowski. Po trzech latach przerwy powróciło dofinansowanie w dziedzinie bezpieczeństwa publicznego. Na ten cel trafi 1,5 mln zł, z czego milion zostanie rozdysponowany na ratownictwo górskie, zaś 500 tys. zł na wspomniane już ratownictwo wodne. Warto także zaznaczyć, że w przyszłym roku, po kilkuletniej przerwie, Województwo Śląskie wraca na mapę dużych imprez w sportach zimowych. Nasz region ponownie będzie organizatorem Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży. Zostanie przeznaczonych na to 700 tys. zł, pozostałą kwotę zapewni Ministerstwo Sportu. Dodatkowy milion województwo przeznaczy na organizację imprez sportowych o zasięgu regionalnym i międzynarodowym. /MAR/

Biegiem do wiosny

Ponad 2 tysiące zawodników weźmie udział w tegorocznym Biegu Wiosennym z metą na Stadionie Śląskim. Uczestnicy zameldują się na starcie 8 marca, do pokonania będą mieli dystans liczący 10 kilometrów.

już ósma edycja Biegu Wiosennego i trzeci raz jego uczestnicy przebiegną z Pól Marsowych na Stadion Śląski, przecinając metę na bieżni lekkoatletycznej. W ostatniej edycji start ukończyło 2 tysiące 348 osób. Najlepszy był Mateusz Mrówka z Radlina, który uzyskał rewelacyjny czas – 31 minut i 17 sekund. Pobił tym samym rekord trasy. Trasa nadchodzącej edycji będzie dokładnie taka sama, jak przed

rokiem. Zawodnicy mają do pokonania jedną, bardzo urozmaiconą pętlę i dosyć długi podbieg przy alei Leśnej. Bieg z Pól Marsowych wystartuje o godzinie 11.00. Tradycyjnie dzień przed startem głównym odbędzie się Bieg Wiosenny dla dzieci. Limit startowy wynosi 200 uczestników. O godzinie 10.00 wystartuje pierwsza z pięciu kategorii wiekowych. /ŁS/

piłka nożna

Dwa Kwadranse | luty 2020

KADRA W „KOTLE CZAROWNIC”

Z Ukrainą na rozgrzewkę przed Euro

31 marca reprezentacja Polski zmierzy się na Stadionie Śląskim z Ukrainą. Będzie to jeden z ostatnich i kluczowych dla kadry Jerzego Brzęczka sprawdzianów przed zbliżającymi się Mistrzostwami Europy. I gratka dla kibiców, którzy znów zobaczą biało-czerwonych na najbardziej kultowym i legendarnym obiekcie w kraju. – Mecze reprezentacji Polski w „Kotle Czarownic” pisały historię rodzimego futbolu. Łzy radości, dramaturgia, czasem gorycz porażki. Meczom na Stadionie Śląskim zawsze towarzyszyła niesamowita atmosfera stworzona przez kilkadziesiąt tysięcy kibiców. Staraliśmy się, aby kadra narodowa do nas jak najczęściej wracała i to się dzieje. W marcu nadarzy się wyjątkowa okazja, aby zobaczyć naszych czołowych zawodników, na których trener Jerzy Brzęczek oprze skład już wyselekcjonowany z myślą o zbliżających się Mistrzostwach Europy. Mamy doskonałą murawę i funkcjonalny obiekt. Będziemy na ten mecz bardzo dobrze przygotowani i potwierdzimy, że Stadion Śląski powinien być tym miejscem, gdzie reprezentacja czuje się najlepiej – podkreśla marszałek wojewódz-

Wiosną 2018 roku Polacy zmierzyli się na Śląskim Koreą Południową. Mecz zakończył się wygraną biało-czerwonych (3:2). twa śląskiego Jakub Chełstowski. Ostatni mecz reprezentacji na naszym stadionie można było

zobaczyć jesienią 2018 roku. To były spotkania z Włochami i Portugalią w ramach Ligi

Ostatni mecz reprezentacji na naszym stadionie można było zobaczyć jesienią 2018 roku. To były spotkania z Włochami i Portugalią w ramach Ligi Narodów. Kilka miesięcy wcześniej kadrę – jeszcze pod wodzą Adama Nawałki – oklaskiwaliśmy podczas sprawdzianu przed Mundialem w Rosji.

Narodów. Kilka miesięcy wcześniej kadrę – jeszcze pod wodzą Adama Nawałki – oklaskiwaliśmy podczas sprawdzianu przed mundialem w Rosji. Wtedy pokonaliśmy Koreę Południową (3:2) po bramkach Roberta Lewandowskiego, Kamila Grosickiego i Piotra Zielińskiego. Łącznie gościliśmy kadrę 55 razy. Bilans spotkań jest korzystny. Biało-

czerwoni wygrali 23 spotkania, 18 przegrali i 14 zremisowali. Z Ukrainą na Śląskim już graliśmy, w październiku 2001 roku w ramach spotkań eliminacji do mundialu w Korei i Japonii. Padł remis (1:1), bramki strzelali Emmanuel Olisadebe dla Polski i Andrij Szewczenko dla Ukrainy, ale niezależnie od wyniku, Polacy już wcześniej mieli zapewniony udział Mistrzostwach Świata, po 16 latach niebytu na jakiejkolwiek dużej imprezie. Wspomniany zaś awans pieczętowali zaś kilka tygodni wcześniej, właśnie na Śląskim, pokonując Norwegię (3:0). – Mecz z tak wymagającym rywalem jak Ukraina pokaże w jakiej formie przed Euro znajdują się podopieczni Jerzego Brzęczka. Dlatego warto na tym meczu być. Nie mam wątpliwości, że kibice wypełnią trybuny do ostatniego miejsca – przekonuje prezes Stadionu Śląskiego, Jan Widera Obecnie Stadion Śląski może pomieścić 54 tysiące widzów. Mecz reprezentacji będzie początkiem bogatego w sportowe i kulturalne wydarzenia 2020 roku, które odbędą się na tym obiekcie m.in. lekkoatletyczne memoriały. /MAR/

HISTORYCZNE MECZE NA ŚLĄSKIM Polska – ZSRR 2:1 (20 października 1957 r.)

Polska – ANGLIA 2:0 (6 czerwca 1973 r.)

Mecz, który urósł do rangi symbolu. ZSRR miało wówczas bardzo silną reprezentację, jedną z najlepszych na świecie, a sytuacja polityczna i relacja Polski wobec „wielkiego brata” windowała stawkę spotkania jako sprawę honoru. Niesieni dopingiem wydobywającym się ze 100 tysięcy kibicowskich gardeł zawodnicy pokonali odwiecznego rywala (2:1) po bramkach legendy Ruchu Chorzów – Gerarda Cieślika. Biało-czerwoni byli znoszeni po meczu na rękach. Spotkanie ze Związkiem Radzieckim odbywało się w ramach eliminacji MŚ w Szwecji w 1958 roku. Ostatecznie Polacy na Mundial nie awansowali, jednak starcie na Stadionie Śląskim to bezapelacyjnie jedno z najważniejszych zwycięstw polskich piłkarzy po II wojnie światowej. No i urosło niemal do rangi kultu.

Wygrana, która stoi nieco w cieniu słynnego remisu na Wembley. Mecz, podobnie jak potyczkę z ZSRR oglądało 100 tysięcy widzów. Ci którzy pamiętają to spotkanie, wspominają, że przy „Mazurku Dąbrowskiego” odśpiewanym przez cały stadion można było poczuć na ciele „gęsią skórkę”. Ponoć to właśnie w tym meczu narodziła się legenda, jak i samo określenie Śląskiego jako „Kotła Czarownic”. Polacy grali jak nut. Pierwszą bramkę zdobył Jan Banaś. A przynajmniej została na jego konto zapisana, bowiem Bobby Moore miał przyznać się później, że to on trącił piłkę po rzucie wolnym wykonanym przez Roberta Gadochę. Anglik odegrał też rolę przy drugim golu dla Polski. Piłkę odebrał mu Włodzimierz Lubański, który ruszył na bramkę Synów Albionu i zmusił bramkarza do kapitulacji. W meczu z Anglią podopieczni Kazimierza Górskiego utrzymali wynik i zrobili ogromny krok w walce o awans na MŚ w RFN, gdzie zdobyli brązowe medale a tytuł króla strzelców przypadł Grzegorzowi Lato.

Pierwsza strona dziennika Sport z września 1985 roku – wydania nazajutrz po remisie z Belgią na Śląskim dającym awans na Mundial

POLSKA – HOLANDIA 4:1 (10 września 1975 r.)

POLSKA – NORWEGIA 3:0 (1 września 2001 r.)

Zdaniem znawców futbolu to najlepszy mecz w historii polskiej reprezentacji. Grająca futbol totalny reprezentacja “Oranje” w składzie z Cruyyfem i Neskennsem była wówczas aktualnym wicemistrzem świata. Holendrzy zostali jednak rozbici aż 4:1. Kanonadę rozpoczął Grzegorz Lato w 15. minucie, a przed przerwą bramkę dołożył Robert Gadocha. W drugiej części gry dwie bramki zdobył Andrzej Szarmach. Holendrzy odpowiedzieli golem van der Kerkhofa. Ten mecz, choć efektowny, Polakom dał niewiele. Na Euro’ 76 i tak nie pojechali. Zajęli drugie miejsce w grupie eliminacyjnej.

Po 16 latach nieobecności na dużej imprezie, Polacy jako pierwsza europejska ekipa wywalczyli awans na Mundial do Korei i Japonii. Przy 40 tysiącach kibiców Polacy pokonali silnych wtedy Norwegów (3:0). W składzie podopiecznych Jerzego Engela brylował Emmanuel Olisadebe. W tamtych eliminacjach popularny „Emsi” strzelił w sumie osiem goli. W pamiętnym spotkaniu z Norwegami wynik otworzył Paweł Kryszałowicz. W ostatnim kwadransie meczu gospodarze jeszcze dwa razy trafiali do bramki po strzałach wspomnianego Olisadebe i Marcina Żewłakowa.

POLSKA – PORTUGALIA 2:1 (11 października 2006 r.)

POLSKA – BELGIA (11 września 1985 r. i 7 listopada 2007 r.)

Chyba nie przesadzimy w stwierdzeniu, że było to najlepsze naszych piłkarzy w XXI wieku. Nic nie zapowiadało tego sukcesu. Eliminacje do Euro 2008 kadra dowodzona przez Leo Beenhakkera rozpoczęła od bolesnej porażki z Finlandią (1:3), potem przyszła kolej na remis z Serbami (1:1) i minimalne zwycięstwo w Kazachstanie (1:0). Portugalczycy byli czwartą drużyną świata po zakończonym kilka miesięcy wcześniej Mundialu w Niemczech. Dwie bramki Ebiego Smolarka w 9. i 18. minucie, trafienie słupek Żurawskiego, kapitalna okazja Lewandowskiego – Portugalczycy sprawiali wrażenie, jakby nie zdawali sobie sprawy z tego, co się dzieje na boisku. Fenomenalne zawody rozegrał Grzegorz Bronowicki, który pilnował Cristiano Ronaldo mającego już wtedy status gwiazdy.

Było w historii kilka spotkań z Belgami, które były dla biało-czerwonych dość istotne. Na Mundialu w 1982 roku Belgów trzema golami zdemolował Zbigniew Boniek. Trzy lata później spotkanie z Belgami było kluczowe w kontekście awansu na Mistrzostwa Świata w Meksyku. 11 września 1985 roku na Stadionie Śląskim zasiadło 75 tysięcy widzów. Najbliżej zdobycia gola w tym meczu był Zbigniew Boniek. Obecny prezes PZPN trafił w tym meczu w słupek. Ostatecznie spotkanie skończyło się bezbramkowym remisem i Polacy mogli już rezerwować bilety na samolot do Meksyku. Mecz z listopada 2007 roku był ostatnim w ramach eliminacji do Euro 2008. Biało-czerwoni byli już pewni awansu, ale chcieli je zakończyć z przytupem. Dwoma golami Ebiego Smolarka odprawili Belgów – aktualnie trzecią drużynę świata.

reklama

Dwa Kwadranse | luty 2020