Przewodnik
Interaktywny Plac Zabaw to wystawa przygotowana przez Centrum Sztuki WRO z myślą o młodych odbiorcach sztuki – takich jak Ty! Możliwe, że już wchodząc do galerii spotyka Cię zaskoczenie. Wszystkiego można tu dotykać, można też biegać i krzyczeć (oczywiście z umiarem!), a przede wszystkim – bawić się w najlepsze. A zabawa to też świetna okazja, by dowiedzieć się czegoś nowego – i tu już bez umiaru. Przewodnik, który trzymasz w ręku, daje możliwość poznania wszystkich prac stworzonych w ramach Interaktywnego Placu Zabaw. Nie wszystkie są prezentowane tu na wystawie, ale wszystkie mogą stać się dla Ciebie inspiracją. Wychodząc od prac tych na wystawie oraz tych, które pokazane będą gdzieś na świecie innym razem i, które tu też opisujemy – chcemy zaciekawić Cię otaczającym nas światem i zaprosić do działań twórczych w domu, na podwórku lub w szkole. Zobacz, że świat wokół nas to wielki Interaktywny Plac Zabaw!
Czym jest Interaktywny Plac Zabaw? Zapisz kilka słów, które Twoim zdaniem najlepiej pasują do tej ekspozycji:
Nawet jeśli nie wiesz co dokładnie oznacza słowo „interaktywny”, po wizycie na wystawie potrafisz je doskonale rozszyfrować. Interaktywny to taki, który zachęca do działania, interaktywne dzieło sztuki bez aktywności odbiorcy nie działa i nie ma sensu. Czy możesz sobie wyobrazić Interaktywny Plac Zabaw bez dzieci? Interakcja w końcu ma miejsce nie tylko między Tobą a dziełem sztuki, ale także między tobą i innymi osobami.
PIES
W pustych okienkach budy narysuj kilka groźnych lub wesołych psów.
Instalacja PIES jest starsza niż ty – ma już 24 lata! Powstała w 1994 roku we wrocławskim Dużym Studiu TVP. Gdy tworzył się Interaktywny Plac Zabaw, nie mogło zabraknąć pilnującego wystawy PSA!
Ważna sprawa, której nie widać to to, jak działa PIES. W drewnianej budzie, oprócz telewizora, na którym wyświetla się zwierz, został zamontowany komputer połączony z czujnikiem ruchu. Gdy tylko ktoś pojawia się przed budą, czujnik wykrywa jego obecności, a PIES wyskakuje na ekranie i zaczyna szczekać. PIES się zmienia, chociaż nie starzeje. Podczas Biennale w 2015 roku zyskał kolejne wcielenie. Najnowsza wersja PSA to miniatura instalacji, którą możesz wykonać samodzielnie – wystarczy smartfon, aplikacja i szablon budy do złożenia.
1994
Wejdź na stronę wrocenter.pl/pies, by dowiedzieć się więcej.
2018
FAKTURY Świat odkrywamy za pomocą wszystkich zmysłów, choć czasem o tym zapominamy. Często mówimy: „widziałem piękny zachód słońca”, albo „słyszałem okropny pisk pociągu”. A jak często zdarza Ci się powiedzieć: „dotykałem wyjątkowo miękkiego swetra”, czy „nie spodobał mi się ten fotel, bo był zbyt szorstki”? A przecież dotykamy codziennie mnóstwa przedmiotów – nie tylko rękami, ale też stopami i w ogóle ciałem.
Stwórz laboratorium doświadczeń dotykowych – weź duże pudło, wytnij w nim otwór, w którym zmieści się ręka. Do kartonu włóż niewielkie przedmioty o różnych właściwościach dotykowych. Pamiętaj, by znalazło się tam coś szorstkiego, miękkiego, śliskiego, twardego, włochatego, ciężkiego… Wybierz dobrze znane rzeczy, na przykład: warzywa, zabawki, kosmetyki, elementy natury, ubrania. Zaproś do dotykowych testów rodzinę i przyjaciół. Kto ma najciekawsze świata dłonie? Instalacja FAKTURY daje możliwość dotykania elementów ze świata natury takich jak np. drewno, mech czy kamienie. Poruszając dłonią nad nimi uruchamia się animacja, która przedstawia zmieniającą się przyrodę.
Znajdź definicję frotażu. Stwórz własną rysunkową kolekcję struktur i faktur.
PLATFORMA Zazwyczaj na instrumencie gra się w pojedynkę. Najczęściej też używa się do tego tylko rąk, ewentualnie nóg. PLATFORMA to zatem nietypowy instrument, po którym można biegać w kilka osób i grać całym ciałem. Oczywiście można się uprzeć, by zagrać konkretną melodię, ale czy swobodna improwizacja nie sprawia więcej radości?
Improwizowanie to wymyślanie i wykonywanie czegoś, na przykład właśnie utworu muzycznego, na żywo, bez wcześniejszego solidnego planu. Ale można też improwizować rysunkowo, ruchowo, słownie czy też kulinarnie! Z takich eksperymentów wynikają nieraz zaskakujące rezultaty – zatem spróbuj i Ty! Zaimprowizuj coś przed rodzinną lub szkolną publicznością w dowolnej technice twórczej. I co, jakie efekty?
CZARODZIEJ Autor wiersza CZARODZIEJ, Maurice Carême, pochodził z Belgii i pisał po francusku. Czytając tłumaczenie z francuskiego na przykład na język polski okazuje się, że przedmioty i zwierzęta pojawiające się wierszu w zależności od języka, są różne. Tłumaczenie jego wiersza to niezła magia! Odpowiednio użyte karty z ilustracjami pozwalają odkrywać kolejne fragmenty wiersza. Wsłuchaj się w to, co mówią Twoi rówieśnicy na ekranie i dowiedz się na czym polega bycie czarodziejem.
Spróbuj pobawić się tłumaczeniami tytułu wiersza. Wpisz w internetowym słowniku hasło „czarodziej” i wybierz tłumaczenia na kilka zupełnie obcych Ci języków. Węgierski? A może chorwacki? A jak brzmiałby czarodziej po hawajsku czy chińsku? Zwróć uwagę na różne alfabety, nieznane ci znaki i litery.
Jakie słowa można ułożyć w twoim języku z liter w polskim słowie CZARODZIEJ? Zapisz je poniżej.
TeToKi! Energiczna i skrótowa nazwa instalacji oznacza Technology to the Kids!, czyli technologia dla dzieci. Stworzona została z myślą o jubileuszowej edycji Interaktywnego Placu Zabaw – w 2018 roku świętujemy 10. urodziny wystawy. Z tej okazji powstała czarnobiała ekspozycja, dlatego też w TeToKi! bawimy się kształtami i dźwiękami, a nie kolorami. Wszystkie obrazy, które są widoczne na ekranach to wariacje na temat ważnych dzieł sztuki i technik wykorzystywanych przez artystów pracujących z mediami elektronicznymi. Aby obrazy i dźwięki pojawiły się w galerii użyj świecącej zabawki lub latarki. Czarno-biały świat wcale nie musi być nudny!
Wybierz się do innych galerii i muzeów – zacznij od swojego miasta, potem rusz dalej. Zapisz poniżej nazwiska artystów i tytuł ich czarnobiałych prac, które znajdziesz na wystawach.
MALOWANIE To praca, która działa podobnie jak TeToKi!, ale tu możesz poszaleć z kolorami. Wykonując ruchy świecącymi zabawkami, umożliwiasz pojawienie się różnokolorowych kształtów na ekranie, a z głośników dobiegają spontaniczne kompozycje muzyczne. Wszystko za sprawą kamery wyłapującej ruch i specjalnego oprogramowania.
Światło i cień ciągle się ze sobą bawią i to od setek tysięcy lat. Gdy coś staje światłu na drodze, pojawia się cień. Malarze bawią się światłocieniem, aktorzy – teatrem cieni, a pewnie i Ty doskonale znasz cienie rzucane na ścianę z ułożonych w różne kształty dłoni. Obserwowanie gry światła i cienia może być niezłą frajdą! Można to robić w ciągu dnia i w nocy, na zewnątrz i w środku. Wystarczy źródło światła – naturalne, takie jak Słońce, lub sztuczne, czyli na przykład lampa.
Obserwuj przez jakiś czas cienie rzucane przez ludzi, drzewa, budynki, krzesła i różne inne przedmioty. Stwórz własny fotograficzny lub rysunkowy atlas cieni. Każdemu z nich nadaj nietypowy tytuł.
VIBRA Wiadomo, do czego służy ucho. Jednak gdy bliżej przyjrzymy się naszemu organizmowi i jego możliwościom okaże się, że słuchać możemy także w inny sposób. Dźwięki mogą do nas docierać także poprzez przewodnictwo kostne. Taka technika została właśnie zastosowana w instalacji VIBRA, ale przede wszystkim stosuje się ją przy tworzeniu aparatów słuchowych dla słyszących słabiej. Urządzenia te zmieniają falę dźwiękową na drgania, dzięki czemu osoba z wadą słuchu może odbierać dźwięki za pomocą układu kostnego
Nie słuchasz uchem? I słusznie! Użyj ucha inaczej – spójrz na rysunki uszu obok. Przestań myśleć, że to uszy – potraktuj je jak kształty, które mogą być labiryntem, ślizgawką lub częścią krajobrazu. Dorysuj do konturów różne elementy tak, by „zagłuszyć” ucho.
BOPI Słowo „bopi” w języku Pigmejów oznacza miejsce zabawy, a w angielskim slangu – bliskich przyjaciół. I wszystko świetnie się składa, bo instalacja BOPI to właśnie przestrzeń do zabawy z innymi! Na podłogowym ekranie, gdy tylko ktoś uderzy w „bębenek” pojawiają się kształty przypominające kosmiczny krajobraz lub oglądane pod mikroskopem żyjątka.
Stwórz własną planszę do zabawy na podwórku. Pomyśl o czymś naprawdę dużym! Planszę możesz wyrysować patykiem na ziemi lub kredą na boisku. Wyznacz przynajmniej 20 pól różnej wielkości, a później zaproś rówieśników do zabawy. Wymyślcie razem dźwiękowy kod do poruszania się po planszy – klaszcząc wykonujcie skoki po polach.
19
RGB Tytuł instalacji, czyli RGB, to skrót, który powstał od angielskich nazw trzech kolorów: czerwonego, zielonego i niebieskiego (ang. red, green, blue). Cały świat składa się z kolorów, ale jak to się dzieje, że widzimy je tak, a nie inaczej? Wszystko zależy od tego na co patrzymy. Jeśli na ekran, to całą paletę barw możemy uzyskać właśnie dzięki mieszaniu się świateł w kolorze czerwonym, zielonym i niebieskim. Z kolei gdy czytamy książkę lub oglądamy plakat – czyli coś, co jest wydrukowane, a nie wyświetlane – mamy do czynienia z innym sposobem mieszania się barw. W druku za całą paletę odpowiadają trzy inne kolory: cyjan (odcień niebieskiego), magenta (fioletowo-różowy), yellow (żółty). A zatem skrót dla kolorów w druku to CMY.
Rozejrzyj się wokół siebie i zanotuj pierwszą rzecz w danym kolorze, która wpadnie ci w oko: czerwony: zielony: niebieski: cyjan: magenta: żółty:
R G B C M Y
Wykonaj eksperymenty związane z patrzeniem i mieszaniem się kolorów! Zbierz różnego typu filtry, to znaczy przezroczyste, ale kolorowe opakowania po napojach, folie z teczek czy segregatorów, plastikowe kubki różnej wielkości, słomki do picia, taśmy klejące. Stwórz różnego typu szalone narzędzie optyczne – okulary, lornetki, lupy, lunety.
PODAJ DALEJ Czy interaktywną instalację mogą stworzyć dzieci? Tak właśnie stało się w przypadku PODAJ DALEJ. Powstała w efekcie warsztatów, które odbyły się w Centrum Sztuki WRO w 2018 roku podczas ferii zimowych. Instalacja wykorzystuje dźwięki nagrane przez dzieci oraz stworzone przez nie kolażowe ilustracje, inspirowane różnymi słuchowymi doznaniami. To muzyczna maszyna, która przetwarza dwuwymiarowy obraz na dźwięk oraz dodatkowo na trójwymiarową strukturę.
Jaki rysunek chciałbyś/ chciałabyś zobaczyć w trzech wymiarach? Jaki obraz przyjemnie byłoby usłyszeć? Stwórz kilka szkiców, a potem zamknij oczy i spróbuj wyobrazić sobie dźwięki i kształty inspirowane twoimi ilustracjami.
KINKO Nieodłączną częścią wystawy jest KINKO. To nietypowe, bo poduszkowe kino, w którym możesz leżeć i komentować to, co widzisz na ekranie. Możesz zacząć oglądać animowane filmy w dowolnym momencie i wcale nie musisz zostać do końca – decyduj samodzielnie!
Ty też możesz stworzyć własny film. Zacznij od czegoś prostego – na przykład filmu o bałaganie: zrób zdjęcie pustego stołu, a następnie układaj na nim dużo różnych przypadkowych przedmiotów. Po dołożeniu każdej rzeczy rób zdjęcie. Obejrzyj je po kolei na komputerze. A teraz odwrotnie – oglądaj zdjęcia od ostatniego do pierwszego – i oto masz film o porządku!
Musisz wiedzieć, że w stworzenie filmu animowanego to pracochłonny proces. Każda klatka tego filmu to jedno nieruchome zdjęcie lub rysunek. Trzeba zrobić ich kilka, tak by na każdej z nich coś lub ktoś było trochę inaczej ułożone. Dopiero gdy zestawi się ze sobą parę takich ujęć, zaczynamy mieć wrażenie ruchu. Filmy animowane tworzy się w różnych technikach: można rysować, lepić z plasteliny, poruszać lalkami, sypać sól lub piasek, tworzyć wycinanki. W tworzeniu animacji używa się też komputerów i programów.
Jeśli masz ochotę na dodatkowy seans dobrych polskich animacji, znajdziesz je udostępniane nieodpłatnie w internecie na portalu Ninateka.pl prowadzonym przez Filmotekę Narodową – Instytut Audiowizualny (FINA): ninateka.pl/filmy/film,bajki
W 2018 roku Interaktywny Plac Zabaw obchodzi 10. urodziny! Cieszymy się, że od tylu lat może rozwijać dziecięcą wrażliwość i pozwalać na kontakt z dziełami sztuki dedykowanymi najmłodszym odbiorcom. Zobacz, ile udało się przez ostatnie 10 lat!
ponad 300 000 widzów ponad 1000 dni ekspozycji 10 krajów ekspozycji 27 miejsc prezentacji
To jest miejsce na twoje notatki i rysunki. Po wizycie na Interaktywnym Placu Zabaw masz na pewno głowę pełną pomysłów! Zanotuj je, by nie zniknęły.
Autorzy prac: Paweł Janicki, Patrycja Mastej, Dominika Sobolewska, Zbigniew Kupisz, Magdalena Kreis Koncepcja publikacji i teksty: Magdalena Kreis Redakcja: Viola Krajewska, Małgorzata Sikorska Projekt graficzny: Krystyna Engelmayer-Urbańska, Michał Loba Dyrektor Centrum Sztuki Wro: Viola Krajewska Koordynacja projektu: Małgorzata Sikorska
Centrum Sztuki Wro ul. Widok 7, 50-052 Wrocław wrocenter.pl vimeo.com/wroartcenter fb/wroartcenter instagram: @wroartcenter Więcej informacji o Interaktywnym Placu Zabaw: wrocenter.pl/ipz Organizatorzy:
ISBN 978-83-944401-5-2
Publikacja zrealizowana w ramach prezentacji wystawy Interaktywny Plac Zabaw w Centrum Izolyatsia w Kijowie
Partner:
Dofinansowano ze środków::
Wydarzenie realizowane w ramach programu „Promocja kultury polskiej za granicą 2018 – Promesa”. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej oraz w ramach Programu Culture Bridges, finansowanego przez UE i zarządzanego przez British Council we współpracy z siecią National Union Institutes for Culture (EUNIC) Unii Europejskiej na Ukrainie. Współfinansowany przez Gminę Wrocław.