၂၀၂၀ နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံစာ ံ ာ WWF-မြ�န််မာာ
မာတိကာ
ဧရာာဝတီီ မြ �စ်် ဝှ ှ မ်းး � ဒေေသ
ဌာာနေ�ညွှှန််ကြား�း�ရေး�းမှူး��း၏ အမှာာ�စကားး�
၁
ယခုုနှှစ််၏ အဓိိကကာာလများ�း�
၂
ကျွွန်ုု�ပ််တို့့�၏ စီီမံံကိိန်းး�နေ�ရာာများ�း� ဧရာာဝတီီမြ�စ််ဝှှမ်းး�ဒေ�သ ဒေါ�ါန-တနင်္သာာ�ရီီဒေ�သ
၄ ၆
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််များ�း� သဘာာဝဝန်းး�ကျျင််ဆိုု�င််ရာာ ပညာာပေး�းလုုပ််ငန်းး� ရေ�ချိုု��ရင်းး�မြ�စ််များ�း� သစ််တော�ာများ�း� သဘာာဝသဟဇာာတ စိုု�က််ပျိုး�း��ရေး�း တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင်် ကုုန််သွွယ််မှုု ရာာသီီဥတုုနှှင့််� စွွမ်းး�အင်် သဘာာဝသဟဇာာတ အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� သဘာာဝသဟဇာာတ ကုုန််ထုုတ််ကဏ္ဍ (သဘာာဝ) သဘာာဝသဟဇာာတ ဘဏ္ဍာာရေး�းကဏ္ဍ
၁၀ ၁၄ ၁၈ ၂၂ ၂၆ ၃၂ ၃၈ ၄၄ ၄၈
အဖွဲ့့��သားး�များ�း�မိိတ််ဆက််
၅၄
ကျွွန်ုု�ပ််တို့့�လုုပ််ငန်းး�များ�း�၏ ချိိ�တ််ဆက််မှုု
၅၆
ရန််ပုံံ�ငွေ�ေဆိုု�င််ရာာ အချျက််အလက််များ�း�
၅၇
ကွွန််ရက််တွွင်းး�မှှ ချျန််ပီီယံံများ�း�
၅၈
ကျေး�း�ဇူးး�တင််ထိုု�က််သော�ာ မိိတ််ဖက််အဖွဲ့့��များ�း�
၆၀
၅၂
ကျွွန်ုု�ပ််တို့့� လုုပ််ဆော�ာင််ပုံံ� သဘာာဝတွွင််မြှု�ု�ပ််နှံံ�ခြ�င်းး� - WWF-မြ�န််မာာ၏ သဘာာဝဝန်းး�ကျျင်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း ခေ�တ််သစ်် စာာသင််ခန်းး�တစ််ခုုထက််ပိုု�သော�ာ မြ�စ််တို့့��အတွွက်် ရင််တွွင်းး�စကားး�သံံ ရပ််ရွာာ�အခြေ�ေပြု�ု ပတ််ဝန်းး�ကျျင််ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း မြ�န််မာ့့� ကွွမ်းး�တော�ာင််သူူများ�း�အတွွက်် မျှော်�်��လင့််�ချျက်် မြ�န််မာ့့� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး� သုုညတစ််ခုု၏ နော�ာက််ကွွယ််မှှ သူူရဲဲကော�ာင်းး�များ�း� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင််ကုုန််သွွယ််မှုု အတွွက်် အချျက််ပေး�းခေါ�ါင်းး�လော�ာင်းး�တီးး�ခြ�င်းး� သူူတို့့��ကိုု� သဘာာဝအတိုု�င်းး� ရှှင််သန််စေ�ပါါ၊ တို့့��တွေ�ေလည်းး� ဘေး�းကင်းး�မှာာ� စွွမ်းး�အင်် လက််လှှမ်းး�မီးး�မှုု - အိိပ််မက််မှှ လက််တွေ့�့�သို့့�� သဘာာဝအခြေ�ေပြု�ု ဖြေ�ေရှှင်းး�မှုုများ�း�ဖြ�င့််� ကြံ့�့�ကြံ့�့�ခံံ နိုု�င််သော�ာ အနာာဂတ််တွွင်် ရင်းး�နှီးး��မြှု�ု�ပ််နှံံ�ခြ�င်းး� အမေး�းအဖြေ�ေ ရေ�ဆိုးး��သန့််�စင််စက််များ�း� ဖြ�စ််လာာစေ�ခြ�င်းး�
၈ ၁၂ ၁၆ ၂၀ ၂၄
နေေပြ�ည်် တော်�်�
ဒေါ�ါန ရန်် ကု ု န် ်
တနင်္သာာ �ရီ ီ ဘားး�အံံ
၂၈ ၃၀ ၃၄ ၃၆ ၄၀ ၄၂ ၄၆ ၅၀
ထားး�ဝယ််
နစ််ခ််၏ အမှာာ�စကားး�
နီီ ကိုးး� �လာ့့� စ် ် ကော့�့� စ် ်
ဌာာနေေညွှှ န် ် ကြား �း �ရေး�းမှူးး �
ဒီီနှှစ််တော့�့� မရေ�ရာာမှုုတွေ�ေနဲ့့� ဖရိုု�ဖရဲဲ အခြေ�ေအနေ�တွေ�ေကြား�း�မှာာ� WWFမြ�န််မာာ အဖွဲ့့��သားး�တွေ�ေကတော့�့� လုုပ််ငန်းး�တွေ�ေကိုု� ဆက််ထိိန်းး�ထားး�နိုု�င်် ခဲ့့�ပြီး�း� အိိမ််ကနေ�ပဲဲ အလုုပ််လုုပ််နေ�ကြ�ရပေ�မယ့််� လုုပ််ငန်းး�ခွွင််ထဲဲကိုု� အလေး�းထားး�မှုုတွေ�ေ၊ အပျော်�်��တွေ�ေ၊ လိုု�က််လျော�ာ�ညီီထွေ�ေ ညှိိ�ယူူနိုု�င််တာာ တွေ�ေ၊ ဆုံးး��ဖြ�တ််ချျက်် ခိုု�င််မာာတာာတွေ�ေနဲ့့� နှှစ််မြှု�ု�ပ််လုုပ််ကိုု�င််တတ််တာာ တွေ�ေ ယူူဆော�ာင််လာာခဲ့့�နိုု�င််ကြ�တာာကိုု� ကျွွန််တော်�်�တော့�့� အလွွန်် ဂုုဏ်် ယူူမိိပါါတယ််။
ဝန်းး�ကျျင်် မပျျက််သုုဉ်းး�ရအော�ာင်် မကြိုး�း��ပမ်းး�ကြ�ရင်် အနာာဂတ်် ကမ္ဘာာ�ဟာာ ပျျက််စီးး�ရတော့�့�မယ််လို့့�� ပြော��ာခဲ့့�ပါါတယ််။ ကိုု�ဗစ်် မတိုု�င်် ခင််ကလည်းး� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံအတွွင်းး� ကျွွန််တော်�်�တို့့��ရဲ့့� လုုပ််ငန်းး�တွေ�ေ က အရေး�းကြီး�း�ခဲ့့�တာာ မှှန််ပေ�မယ့််� ရာာသီီဥတုုနဲ့့� သဘာာဝဆိုု�င််ရာာ ဘေး�းဆိုးး��တွေ�ေ တိုးး��လာာနေ�တာာက ကျွွန််တော်�်�တို့့��ရဲ့့� လုုပ််ငန်းး� ခံံယူူ ချျက််တွေ�ေဟာာ အရင််ထက်် ပိုု�ပြီး�း� အရေး�းတကြီး�း� ဖြ�စ််လာာနေ�ပြီ�ီလို့့�� ဆိုု�ရမှာာ�ပါါ။
အတိိတ််က မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံဟာာ ကြီး�း�မား�းတဲ့့� စိိန််ခေါ်�်မှုုတွေ�ေနဲ့့� အကျျပ််အတည်းး�တွေ�ေကိုု� မတန််တဆ ရင််ဆိုု�င််ခဲ့့�ရပေ�မယ့််� သူ့့� ပြ�ည်် သူူတွေ�ေရဲ့့� လိုု�က််လျော�ာ�ညီီထွေ�ေနဲ့့� ကြံ့�့�ကြံ့�့�ခံံ နေ�ထိုု�င််နိုု�င််စွွမ်းး�က သူ့့�ရဲ့့� အကြီး�း�မား�းဆုံးး�� ခွွန််အားး�ပါါပဲဲ။ ရော�ာဂါါဆိုးး��ကြီး�း� ဖြ�စ််လာာမယ််လို့့�� ထင််မ ထားး�တာာကြော��ာင့််�သာာ မဟုုတ််ဘဲဲ ဒီီရော�ာဂါါကြီး�း�က ကမ္ဘာာ�ကိုု� ခပ််မြ�န်် မြ�န်် ပြော��ာင်းး�လဲဲစေ�ခဲ့့�တာာကြော��ာင့််�ပါါ ၂၀၂၀ ပြ�ည့််�နှှစ််က ကျွွန််တော်�်�တို့့�� အားး�လုံးး��အတွွက်် သာာမန််မဟုုတ််တဲ့့� နှှစ််တစ််နှှစ််ဆိုု�တာာ မေး�းဖွွယ််ရာာ မရှိိ�ပါါဘူးး�။
ဗိုု�င်းး�ရပ််စ််က ကမ္ဘာာ�ကိုု� ပြော��ာင်းး�လဲဲခဲ့့�စေ�တာာနဲ့့�အတူူ ဒီီလိုု� အဖြ�စ်် မျိုး�း�� ထပ််မဖြ�စ််ဖို့့��၊ ပိုု�အားး�ကော�ာင်းး�ပြီး�း� ကြံ့�့�ကြံ့�့�ခံံနိုု�င််တဲ့့� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ ကိုု� တည််ဆော�ာက််ဖို့့��နဲ့့� နိုု�င််ငံံအနေ�နဲ့့� ရင််ဆိုု�င််နေ�ရတဲ့့� ငြိ�ိမ်းး�ချျမ်းး� ရေး�း၊ သာာတူူညီီမျှှရေး�း၊ ဖွံ့့��ဖြိုး�း��တိုးး��တက််ရေး�းနဲ့့� ကြွ�ွယ််ဝရေး�း ဆိုု�င််ရာာ စိိန််ခေါ်�်မှုုတွေ�ေကိုု� သဘာာဝအခြေ�ေပြု�ု ဖြေ�ေရှှင်းး�နည်းး�တွေ�ေနဲ့့� ကျော်�်��လွှားး��ဖို့့��အတွွက်် ဒီီအခွွင့််�အရေး�းကိုု� အသုံးး��ချျကြ�ရပါါမယ််။
ဒီီနှှစ််ရဲ့့� ဖြ�စ််ရပ််တွေ�ေက မေး�းခွွန်းး�ပေါ�ါင်းး�များ�း�စွာာ� ထွွက််ပေါ်�်စေ�ခဲ့့�ပါါ တယ််။ ဒီီကိုု�ရိုု�နာာဗိုု�င်းး�ရပ််စ််က လူူတွေ�ေကိုု� ဘယ််လိုု� ကူးး�စက််ခဲ့့�သလဲဲ ဆိုု�တာာတင်် မကဘဲဲ ဒီီလိုု� ထပ််မဖြ�စ််အော�ာင်် ဘယ််လိုု� ကာာကွွယ််ကြ� မလဲဲ၊ ဒီီသမိုု�င်းး�တစ််ကွေ့�့�ကနေ� လူူတွေ�ေနဲ့့� သဘာာဝကမ္ဘာာ�မြေ�ေ ကြား�း�က ဆက််စပ််မှုုကိုု� ပြ�န််စဉ်းး�စား�းဖို့့�� ဘယ််လိုု� အသုံးး��ချျမလဲဲ ဆိုု�တဲ့့�အထိိပါါပဲဲ။
Cover photo © WWF/Shutterstock Ayeyarwady Delta as seen from above
ကျွွန််တော်�်�တို့့�� WWF-မြ�န််မာာ ဝန််ထမ်းး� အတော်�်�များ�း�များ�း� မွေး�း�တော�ာင်် မမွေး�း� လော�ာက််သေး�းတဲ့့� ၁၉၇၀ ပြ�ည့််�နှှစ််တုုန်းး�က ကုုလသမဂ္ဂဂ အထွေ�ေထွေ�ေ အတွွင်းး�ရေး�းမှူးး��ချုု�ပ်် ဦးးသန့််�က "မြေ�ေကမ္ဘာာ�နေ့�့" ဆိုု� တာာကိုု� ပထမဆုံးး�� စတင်် သတ််မှှတ််ခဲ့့�ပြီး�း� ကျွွန််တော်�်�တို့့��တွေ�ေရဲ့့� ဉာာဏ််ပညာာ၊ ကျွွမ်းး�ကျျင််မှုုနဲ့့� အတွေး�း�အခေါ်�်တွေ�ေကိုု� သုံးး��ပြီး�း� ကမ္ဘာ့့��
ကျွွန််တော်�်�တို့့��ရဲ့့� မျှော်�်��မှှန်းး�ချျက််က ရှှင်းး�လင်းး�ပေ�မယ့််� မြ�န််မာ့့� အနာာဂတ််ကတော့�့� မရေ�ရာာသေး�းပါါဘူးး�။ ကျွွန််တော်�်�တို့့��တွေ�ေ လေး�းနက််ပြီး�း� မဆုုတ််မနစ်် ကြိုး�း��စား�းကြ�ရပါါမယ််။ မိိတ််ဖက််ဖွဲ့့�� မှုုနဲ့့� မဟာာမိိတ်် အသစ််တွေ�ေ ရှာာ�ကြ�ရပါါမယ််။ မြ�န််မာ့့� သဘာာဝ ပတ််ဝန်းး�ကျျင််နဲ့့� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် မျိုး�း��စိိတ််တွေ�ေကိုု� အားး�လုံးး��ရဲ့့� အကျိုးး���အတွွက်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ကာာကွွယ််၊ ပြ�န််လည်် တိုးး��ပွား��းစေ�ရေး�း ကြိုး�း��ပမ်းး�မှုုမှာာ� ပါါဝင််လာာဖို့့�� တခြား�း�သူူတွေ�ေကိုု�လည်းး� လှုံ့့��ဆော်�်� စည်းး�ရုံးး��ကြ�ရပါါမယ််။ ကျွွန််တော်�်�တို့့�� အရာာအားး�လုံးး�� မလုုပ််နိုု�င််ပေ�မယ့််� အားး�လုံးး�� တစ်် စိိတ််တစ််ဝှှမ်းး�တည်းး� ဆိုု�ရင်် ဘာာကိုု�မဆိုု� လုုပ််နိုု�င််ပါါတယ််။ ဆုုတော�ာင်းး�များ�း�စွာာ�ဖြ�င့့်� နစ််ခ််
ယခုနှစ်၏ အဓိက ကာလများ
မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ ဆော�ာက််လုပ် ု ်ရေး�း ဝန််ကြီး�း�ဌာာနနှှင့််� စီီမံံကိန်းး ိ � ဖော်�်�ဆော�ာင််သူူ NEDA တို့့��က ထားး�ဝယ််
လမ်းး�မကြီး�း�၏ ဇီီဝမျိုး�း��စုံံ�မျိုး�း��ကွဲဲ�နှင့််� ှ တော�ာရိုု�င်းး� တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း� အပေါ်�် သက််ရော�ာက််မှုုကိုု� လျှော့�့���ချျရေး�းအတွွက်် WWF ၏ အသေး�းစိိတ်် အကြံ�ံပြု�ုချျက််များ�း�ကိုု� လက််ခံံအတည််ပြု�ုခြ�င်းး�
သဘာာဝသဟဇာာတ အခြေ�ေခံံ အဆော�ာက််အအုံံ�ဆိုု�င််ရာာ စံံနမူူနာာ အဖြ�စ်် လမ်းး�စီီမံံကိန်းး ိ �များ�း�ကိုု� အသွွင်် ပြော��ာင်းး�လဲဲရန််နှင့််� ှ ဝန််ကြီး�း�ဌာာနတွွင်းး� သယ််ယူပို့့� ူ �ဆော�ာင််ရေး�း ဂေ�ဟစနစ်် ဆိုု�င််ရာာ ကျွွမ်းး�ကျျင််မှုများ�း ု � မြှ�ှင့််�တင်် ပေး�းရေး�း ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ဆော�ာင််ရွွက််ရန်် ဆော�ာက််လုပ် ု ်ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာနနှှင့််�
MOU ရေး�းထိုးး��ခြ�င်းး�
UNFCC သို့့�� တင််သွွင်းး�မည့််� နိုု�င််ငံံ အဆင့််� ဆုံးး��ဖြ�တ်် ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ပါါဝင်် ခြ�င်းး� (NDC) အစီီရင််ခံံစာာ ပြု�ုစုုရန််
မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ အစိုးး��ရအားး� အကြံ�ံပေး�းကူညီ ူ ီသည့့်� ဦးးဆော�ာင််အဖွဲ့့တွွ � င်် WWF ပါါဝင််ခဲ့့�ခြ�င်းး�
မျိုး�း��သုုဉ်း�း လုု တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ရုုပ််ထုုများ�း� မန္တတလေး�းမြို့�့�တွွ � င်် စီီတန်းး�လှှည့််�လည််ခြ�င်းး�ဖြ�င့််� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင်် ကုုန််သွွယ််မှုု တားး�ဆီးး�ရန်် အသိိပညာာပေး�း လှုံ့့��ဆော်�်�ခြ�င်းး�
ပတ််ဝန်းး�ကျျင််၊ လူူမှုုဘဝနှှင့််� စီီမံံ အုုပ််ချုု�ပ််မှုမူ ု ူဝါါဒတစ််ရပ်် ပြု�ုစုုချျမှှတ်် ရန်် ယူူနိုု�က်တက် ် ်အမရာာဘဏ််
နှှင့််� MOU ရေး�းထိုးး��ခြ�င်းး�
ပဲဲခူးး�ရိုးး��မနှှင့််� ဧရာာဝတီီ မြ�စ််ဝကျွွန်းး�ပေါ်�်တွွင််
တော�ာဆင််ရိုု�င်းး� ၈ ကော�ာင်် ထပ််တိုးး�� လည််ပတ််တပ််ဆင််ခြ�င်းး�
WWF နှှင့််� SAVE THE CHILDREN၊ ပညာာရေး�းဝန်းး�ကြီး�း�ဌာာန၊ သယံံဇာာတနှှင့််� ပတ််ဝန်းး�ကျျင််ထိန်းး ိ �သိိမ်းး�ရေး�း ဝန််ကြီး�း�ဌာာန တို့့��၏ ပူးး�တွဲဲ�စီီမံံကိန်းး ိ � အစိိတ််အပိုု�င်းး�အဖြ�စ််
နိုု�င််ငံံအဆင့််� ပညာာရေး�း မဟာာဗျူူ�ဟာာ အစီီအစဉ််တွွင်် သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင်် ဆိုု�င််ရာာ ပညာာပေး�းရေး�းကိုု� ထည့််�သွွင်းး� ခြ�င်းး�
ဌာာနတိုု�င်းး�ရင််သားး� ရပ််ရွာာ�လူူထုု ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းနယ််မြေ�ေ ၇ ခုု အကျျယ််အဝန်းး� ဟက််တာာ ၅၄၀၀၀ ကိုု� မြေ�ေပုံံ�ရေး�းဆွဲဲ� မှှတ််တမ်းး�ပြု�ုစုုခြ�င်းး�
အစိုးး��ရအတွွက်် ဦးးတည််ချျက််ထားး� ညှိိ�နှိုု�င်းး� ဆော�ာင််ရွွက််ရေး�း မူူဘော�ာင််တစ််ရပ်် ဖြ�စ််လာာရေး�း တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမ ဝင်် ကုုန််သွွယ််မှုဆိုု� ု င််ရာာ နိုု�င််ငံံအဆင့််� ဥပဒေ�စိုးး��မိုးး��ရေး�း လုုပ််ငန်းး�အဖွဲ့့��နှှင့််� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�၍ နိုု�င််ငံံအဆင့််� တော�ာရိုု�င်းး�
တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင််ကုုန််သွွယ််မှုု ဆိုု�င််ရာာ လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််ကိုု� မူူကြ�မ်းး� ရေး�းဆွဲဲပေး�းခဲ့့ � �ခြ�င်းး�
ပဲဲခူးး� - ဆင််သတ််ခံံရမှုု မရှိိ�ခြ�င်းး� ၂ နှှစ်် သဘာာဝသဟဇာာတ ရာာဘာာ စိုု�က််ပျိုး��း � ထုုတ်လု ် ုပ််မှုုအတွွက်် မြ�န််မာ့့� ပထမ ဆုံးး�� ခြေ�ေရာာခံံနိုု�င််သော�ာ စနစ််ကိုု� အော�ာင််မြ�င််စွာာ� ရေး�းဆွဲဲ� အသုံးး��ပြု�ုနိုု�င်် ခဲ့့�ခြ�င်းး�
နိုု�င််ငံံအဆင့််� ကျားး�� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း လုုပ််ငန်းး� အစီီအစဉ််ကိုု� ၂၀၂၀-၂၀၂၅ အတွွက်် အစိုးး��ရက အတည််ပြု�ုခြ�င်းး�
(၂၀၁၈ ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီလမှှစ၍)
ရန််ကုုန်် - ဆင််သတ််ခံံရမှုု မရှိိ�ခြ�င်းး� ၂ နှှစ်် (၂၀၁၈ ဧပြီ�ီလမှှစ၍)
ဧရာာဝတီီ - ဆင််သတ််ခံံရမှုု မရှိိ�ခြ�င်းး� ၅ လ (၂၀၂၀ ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီမှှ ဇွွန််လထိိ)
ရေေဆိုးး��သန့််�စင််စက်် ၄ လုံးး�� တည််ဆော�ာက််တပ််ဆင််၍ မြ�စ််ချော�ာ�င်းး�
များ�း� အတွွင်းး�သို့့�� တစ််ရက််လျှှင်် ၄၇.၄ ကုုဗမီီတာာ ပမာာဏရှိိ� ရေ�ဆိုးး��များ�း� မဝင်် ရော�ာက််လာာအော�ာင်် လျှော့�့��ချျပေး�းနိုု�င််ခဲ့့�ခြ�င်းး�
တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး� အဆော�ာက််အအုံံ� ဗိိသုုကာာပုံံ�စံံကိုု� သစ််တော�ာဦးးစီးး�ဌာာနမှှ လက််ခံံအတည််ပြု�ုခြ�င်းး�
နိုု�င််ငံံ ရေ�ရှှည််ဖွံ့့��ဖြိုး�း��မှုုအတွွက်် အရေး�းပါါသည့့်� မြ�စ််တစ််စင်းး�ကိုု� ကာာကွွယ််ရန််
ဧရာာဝတီီမြ�စ််ဝှှမ်းး�ဒေေသတွွင်် ကြိုး�း��ပမ်းး�လုုပ််ဆော�ာင််ခြ�င်းး� မြ�န််မာ့့� မြ�စ််ကြီး�း� ဧရာာဝတီီသည်် အာာရှှ၏ အပူူပိုု�င်းး�ဒေ�သအတွွင်းး� နော�ာက််ဆုံးး��လက််ကျျန်် လွွတ််လပ််စွာာ� စီးး�ဆင်းး�နိုု�င််ဆဲဲ ရှှည််လျားး�� သည့််� မြ�စ််များ�း�တွွင်် တစ််စင်းး� အပါါအဝင်် ဖြ�စ််သည််။ နိုု�င််ငံံ နှှလုံးး��ခုုန််သံံဖြ�စ််သည််နှင့််� ှ အညီီ ယင်းး�၏ ရေ�ချိုု��များ�း�က နိုု�င််ငံံအတွွက်် ငါးး�သယံံဇာာတမှှ ပရိုု�တင်းး�အာာဟာာရ ပေး�းစွွမ်းး�သလိုု� မြော��ာက််မှှ တော�ာင််သို့့�� သယ််ယူူပို့့��ဆော�ာင််မှုု ပြု�ုနိုု�င််စေ�ပြီး�း� မြ�န််မာ့့� စပါးး�စိုု�က်် ဧရိိယာာ၏ ၅၀% အတွွက်် စိုု�က််ပျိုး�း��ရေ� ပေး�းနေ�ကာာ ကော�ာင််ရေ� ၇၀ ခန့််�သာာ ကျျန််တော့�့သ � ည့််� မျိုး�း��သုုဉ်းး�လုု ဧရာာဝတီီ လင်းး�ပိုု�င်းး�များ�း�၏ ကျျက််စား�းရာာလည်းး� ဖြ�စ််ပါါသည််။ မြ�စ််ကြီး�း�၏ ကမ်းး�နဖူးး�များ�း� အလွွန််တွွင်် မြ�န််မာ့့� အဓိိက မြို့��့ � ကြီး�း� ငါးး�မြို့��့ �သည်် ပေါ�ါကြွ�ယ် ွ ်လှှသော�ာ တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််မျိုး�း��စိိတ််များ�း�နှှင့််�အတူူ မြော��ာက််ပိုု�င်းး� နှှင်းး�ခဲဲ တော�ာင််မြ�င့််�များ�း�မှှသည်် တော�ာင််ဘက်် သမမျှှတသော�ာ မုုတ််သုံံ�ဥတုုအထိိ ကွဲဲ�ပြား�း�လှှသည့််� ဂေ�ဟစနစ်် အမျိုး�း��မျိုး�း��နှှင့််� မြ�စ််ဝှမ်းး ှ �ဒေ�သကြီး�း�ကိုု� မျှှဝေ� တည််ရှိိ�နေ�ကြ�သည််။ ဤဒေ�သတွွင်် မျိုး�း��ဆက်် အဆင့််�ဆင့််� အာာရှှင််ဆင််တွေ�ေ ကျျက််စား�းနေ�ဆဲဲ ဖြ�စ််သလိုု� မြ�စ််ကြီး�း�နှှင့််� သမုုဒ္ဒဒရာာ ရေ�နွေး�း�တို့့�� ထိိစပ််ရာာတွွင််လည်းး� မရေ�မတွွက််နိုု�င််လော�ာက််သည့််� ငါးး�မျိုး�း��စိိတ််များ�း�အတွွက်် သားး�ပေါ�ါက််ရန််နှင့််� ှ အနီးး� ဝန်းး�ကျျင်် ကျေး�း�ရွာာ�များ�း�ကိုု� မုုန််တိုု�င်းး�ရန််မှာာ� ကာာကွွယ််ပေး�းရန်် အရေး�းပါါလှှသည့််� ဒီီရေ�တော�ာ ဂေ�ဟစနစ််တစ််ခုလ ု ည်းး� ရှိိ�နေ� ပြ�န််ပါါသည််။ လူူဦးးရေ�နှှင့််� စီးး�ပွား��းရေး�း တိုးး��တက််လာာမှုုသည်် ဧရာာဝတီီအတွွက်် ဖိိအားး�များ�း� ဖြ�စ််လာာစေ�သော်�်�လည်းး� ရာာသီီဥတုု ပြော��ာင်းး�လဲဲ မှုုနှှင့််� ရင််ဆိုု�င််ရာာတွွင်် မရှိိ�မဖြ�စ််အဖြ�စ်် ဧရာာဝတီီမြ�စ််ကြီး�း� လွွတ််လပ််စွာာ� စီးး�ဆင်းး�နိုု�င််နေ�ဆဲဲ ဖြ�စ််ရန်် ကာာကွွယ်် ကယ််ဆယ််မှုု တွွင်် ရင်းး�နှီးး��မြှု�ု�ပ််နှံ�နိုု� ံ င််မည့််� အခွွင့််�အလမ်းး� ကျျန််ရှိိ�နေ�ပါါသေး�းသည််။ 4 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
© Shutterstock / WWF-Myanmar
ဦးးစား�းပေး�းဒေေသ၏ ကိိန်းး�ဂဏန်းး�များ�း� အကျျယ််အဝန်းး�
အထော�ာက််အကူူပြု�ုမှုု
အကျိုးး���ပြု�ုမှုု
မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ မြေ�ေမျျက််နှာာ�ပြ�င််၏
မြ�န််မာ့့�စီးး�ပွား��းရေး�းကဏ္ဍအတွွက်် ပြ�ည််သူူများ�း�
၆၁%
၂-၇ ဘီီလျံံ�
အမေေရိိကန််ဒေါ်�်လာာ
ပရိုု�တင်းး� စား�းသုံးး��မှုု၏
၆၀%
နိုု�င််ငံ့့� ဆန်် ထုုတ််လုုပ််မှုု၏
၅၀%
မှီီ�တင်းး�နေေထိုု�င််မှုု
မြ�န််မာ့့� လူူဦးးရေေ၏
၆၁%
ငါးး�မျိုး�း��စိိတ််
၃၈၈
မျိုး�း��အနက််
ဒေေသ မျိုး�း��ရင်းး�
နို့့�တိုု�က််သတ္တတ ဝါါ၊ ကမ္ဘာာ�အဝှှမ်းး� ဧရာာဝတီီ ငှှက််နှှင့့်� တွားး��သွားး�� မျိုး�း��သုုဉ်းး�လုု လင်းး�ပိုု�င်် သတ္တတ ဝါါ မျိုး�း��စိိတ်် မျိုး�း��စိိတ််ပေါ�ါင်းး�
၅၀% ၁၄၀၀ ၁၀၀+ ၇၀ ခန့့်� 2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 5
သဘာာဝ စည််ပင််ပေါ�ါကြွ�ယ် ွ ်ဆဲဲ ထိိခိုု�က််လွယ် ွ ်သည့််� သစ််တော�ာများ�း�အားး� ကာာကွွယ််ရန််
ဒေါ�ါန-တနင်္သာာ�ရီီဒေေသတွွင်် ကြိုး�း��ပမ်းး�လုုပ််ဆော�ာင််ခြ�င်းး�
မြ�န််မာာနှှင့််� ထိုု�င်းး� နှှစ််နိုု�င််ငံံ နယ််နိမိ ိ တ် ိ ်တလျှော�ာ�က်် တည််ရှိိ�သည့််� ဒေါ�ါန-တနင်္သာာ�ရီဒေ ီ �သ၏ သစ််တော�ာများ�း�သည်် နော�ာက််ဆုံးး�� လက််ကျျန်် သဘာာဝ သစ််တော�ာများ�း�တွွင်် ပါါဝင််ပါါသည််။ တော�ာင််ထူထ ူ ပ််သည့််� ဤတော�ာရိုု�င်းး�ဒေ�သ၌ ရာာစုုနှှစ််ချီီ� သက််တမ်းး� ရှိိ� သစ််ပင််ကြီး�း�များ�း�၏ လော�ာင်းး�ရိိပ််အော�ာက််တွင် ွ ် အရှေ့�့�တော�ာင််အာာရှှ၏ နော�ာက််ဆုံးး��လက််ကျျန်် တော�ာရိုု�င်းး�ကျားး��တချို့့��� အပါါအဝင်် ရှား��းပါးး� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း� ကျျင််လည်် ကျျက််စား�းနေ�ကြ�ဆဲဲ ဖြ�စ််ပါါသည််။ ယင်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း�သည်် မြော��ာက်် မှှ တော�ာင််သို့့�� တစ််ဆက််တစ််စပ််တည်းး� အကော�ာင်းး�အတိုု�င်းး� ရှိိ�သေး�းသည့််� သစ််တော�ာနယ််မြေ�ေကြီး�း�ကိုု� ယင်းး�ဒေ�သတွွင်းး� မျိုး�း��ရိုးး��အဆက််ဆက်် အစား�းအစာာနှှင့််� အရင်းး�အမြ�စ််အတွွက်် မှီီ�ခိုု�နေ�ခဲ့့�ကြ�သည့််� ဌာာနေ�တိုု�င်းး�ရင်းး�သားး�များ�း�နှှင့််� အတူူမျှှဝေ� နေ�ထိုု�င််ကြ�သည််။ သစ််တော�ာနယ််မြေ�ေများ�း� ဝန်းး�ကျျင််သာာမက မြို့��့ �ပြ�နေ� လူူထုသ ု ည််လည်းး� ကြွ�ယ် ွ ်ဝဆဲဲ ဂေ�ဟစနစ််၏ အကျိုးး���ကျေး�း�ဇူးး�များ�း�ကိုု� ခံံစား�းကြ�ရပြီး�း� ဘန််ကော�ာက််နှင့််� ှ ရန််ကုန် ု ်လိုု� မြို့��့ �ပြ�ကြီး�း�မှှ လူူသန်းး�ပေါ�ါင်းး�များ�း�စွာာ�သည်် သစ််တော�ာများ�း� က သန့််�စင််ပေး�းသည့််� လေ�ကိုု� ရှုုရှိုု�က််၊ ရေ�ကိုု� သော�ာက််သုံးး��ကြ�ရကာာ ယင်းး�နယ််မြေ�ေများ�း�မှှ စိုု�က််ပျိုး�း��ထွွက််ရှိိ�သည့််� အစား�းအစာာ များ�း�ကိုု� စား�းသုံးး��ကြ�ရသည််။ ကမ္ဘာာ�ပေါ်�်က အခြား�း� သစ််တော�ာများ�း�နည်းး�တူူ ဒေါ�ါန တနင်္သာာ�ရီီဒေ�သသည််လည်းး� စိုု�က််ပျိုး�း��မြေ�ေ ချဲ့့��ထွွင််ခြ�င်းး�မှှသည်် အခြေ�ေခံံ အဆော�ာက််အအုံံ� စီီမံံကိန်းး ိ �များ�း�အထိိ ခြိ�မ်းး ိ �ခြော��ာက််မှုများ�း ု �နှှင့််� ရင််ဆိုု�င််နေ�ရသည််။ ထိိန်းး�သိိမ်းး�မှုု ပြု�ုနိုု�င််မည့််� ကာာလသည်် တိုု�တော�ာင်းး�လှှသော်�်�လည်းး� ယခုုအချိိ�န််တွွင်် စတင််လုပ် ု ်ဆော�ာင််ပါါက အရေး�းပါါသည့််� ဂေ�ဟစနစ််များ�း�ကိုု� ကယ််တင််နိုု�င််ပြီး�း� လူူသားး�နှှင့််� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း�အကြား�း� ဘက််မျှှမှုကိုု� ု ထိိန်းး�သိိမ်းး�နိုု�င််ပါါလိိမ့််�ဦးးမည််။ 6 | နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာ 2020
© Adam Oswell
ဦးးစား�းပေး�းဒေေသ၏ ကိိန်းး�ဂဏန်းး�များ�း� အကျျယ််အဝန်းး�
လွှှမ်းး�ခြုံ�ံ�မှုု
ရန်းး� ၁၈၀၀၀၀၀ စတုု ကီီလိုု�မီီတာာ
အရေး�းကြီး�း�နယ််မြေ�ေ
ကမ္ဘော�ာ�ဒီးး�ယားး�နိုု�င််ငံံ ဧရိိယာာနှှင့့်� အကြ�မ်းး�ဖျျဉ်းး� ညီီမျှှ�သည််
၆ နေေရာာ
မှီီ�တင်းး�နေေထိုု�င််မှုု
ငှှက််မျိုး�း��စိိတ််
နို့့�တိုု�က်် သတ္တတ ဝါါ
တော�ာကြော��ာင်် သစ််ခွွမျိုး�း��စိိတ်် မျိုး�း��စိိတ််
၅၆၈ မျိုး��း � ၁၆၈ မျိုး�း�� ၇ မျိုး�း��
၁၃၀၀
2020 နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာ | 7
သဘာာဝ "ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း" မှှသည်် သဘာာဝတွွင်် "မြှု�ု�ပ််နှံံ�ခြ�င်းး�" သို့့�� WWF-မြ�န််မာာ၏ ခေေတ််သစ််တစ််ခုု ကိုု�ရိုု�နာာဗိုု�င်းး�ရပ််စ််က အားး�လုံးး��ကိုု� အထူးး� ထိိခိုု�က််ခံံစား�းရစေေသည််
မုုန််တိုု�င်းး�နှှင့််� ရေေကြီး�း� ရေေလျှံံ��မှုုများ�း� ကြော��ာက်် ရန်် မလိုု�တော့�့�ပါါ
ဆင်းး�ရဲဲမွဲဲ�တေ�မှုုကိုု� ကြော��ာက််ရန်် မလိုု�တော့�့�ပါါ
ဈေး�းကွွက််အတွွက်် ပူူပန််ရန်် မလိုု�တော့�့�ပါါ
၂၀၂၀ တွွင််
၂၀၂၁ တွွင််
၂၀၂၂ တွွင််
၂၀၂၃ တွွင််
ကျွွန််တော်�်�တို့့�� အသိုု�က််အဝန်းး�၊ NGO များ�း� နှှင့််� ဒေ�သခံံ အစိုးး��ရတို့့��က ကျွွန််တော်�်� တို့့�� နေ�ထိုု�င််ရာာဒေ�သတွွင်် ဒီီရေ�တော�ာများ�း� ပြ�န််တည််ထော�ာင််ရန်် ဆုံးး��ဖြ�တ််ခဲ့့�သည့််�နှှစ််
ဒီီရေ�တော�ာများ�း� ပြ�န််တည််ထော�ာင််ရာာတွွင်် ရင်းး�နှီးး��မြှု�ု�ပ််နှံံ�ခဲ့့�သဖြ�င့််� နော�ာင််လာာမည့််� မုုန််တိုု�င်းး�များ�း�ကိုု� ကာာကွွယ််ပေး�းလိိမ့့်�မည်် ဟုု ယုံံ�ပါါသည််။ ယခင််က မုုန််တိုု�င်းး�များ�း� ကြော��ာင့််� အစိုးး��ရတွွင်် အမေ�ရိိကန််ဒေါ်�်လာာ ၁၅ သန်းး�မျှှ ကုုန််ကျျခဲ့့�ဖူးး�သည််။
ကြံ့�့�ခိုု�င််သန််စွွမ်းး�သည့််� ဒီီရေ�တော�ာများ�း�က ယခင််ထက်် ငါးး�ကော�ာင််ရေ� ၂၇% တိုးး��လာာ စေ�သလိုု� လယ််မြေ�ေများ�း�အတွွင်းး� ဆားး� ငန််ရေ� ဝင််ရော�ာက််မှုုကိုု�လည်းး� ကာာကွွယ်် ပေး�းသည််။
ပြ�န််ထူူထော�ာင််ခဲ့့�သည့််� ဒီီရေ�တော�ာ များ�း�က တစ််နှှစ််လျှှင်် ဂဏန်းး� ၇ တန်် မှှ ၁၂ တန််ထိိ ထုုတ််လုုပ််နိုု�င််နေ�ပြီ�ီ မို့့�� ဈေး�းကွွက််တွွင်် များ�း�စွာာ� ရော�ာင်းး�ချျ နိုု�င််ပြီ�ီ ဖြ�စ််သည််။ ဈေး�းပိုု�ရသည့််� တရုုတ််နိုု�င််ငံံထိိ တိုးး��ချဲ့့�� တင််ပို့့��နိုု�င််ပြီ�ီ ဖြ�စ််သည််။
© Shutterstock / WWF-Myanmar
၂၀၃၀ တွွင်် ကိုု�ယ့််�အနာာဂတ််ကိုု� ရွေး�း�ချျယ််ခဲ့့�ပြီး�း�မို့့�� အနာာဂတ််အတွွက်် ပူူပင််ရန်် မလိုု�တော့�့�ပါါ။ ပြ�န််ထူူထော�ာင််ခဲ့့�သည့််� ဒီီရေ�တော�ာများ�း�မှှ သစ််ခေါ�ါက််များ�း�ဖြ�င့််� တန််ဖိုးး��ကြီး�း� လက််မှုု ချျည််ထည််များ�း� ထုုတ််လုုပ််နေ�ပြီ�ီ ဖြ�စ််သည််။ ပါါရီီမြို့�့��အခြေ�ေစိုု�က််
ဖက််ရှှင််ဒီီဇိုု�င််နာာနှှင့််� လုုပ််ငန်းး�ကိိစ္စစ သဘော�ာတူူ လက််မှှတ််ထိုးး��နိုု�င််ခဲ့့�ပြီ�ီ
ဖြ�စ််သည််။ မိိသားး�စုု ဝင််ငွေ�ေလည်းး� ၅၇% ထိိ မြ�င့််�တက််လာာပြီး�း� နော�ာက််နှှစ်် ဆိုု�လျှှင်် နား�းနား�းနေ�နေ� နေ�နိုု�င််ပြီ�ီ ဖြ�စ််သည််။
*ကမ္ဘာာ�အဝှှမ်းး� ဒီီရေ�တော�ာ ပြ�န််လည််ထူူထော�ာင််ရေး�း လုုပ််ငန်းး�များ�း�မှှ ကိိန်းး�ဂဏန်းး� အမှှန််များ�း�ကိုု� အခြေ�ေခံံ၍ သာာဓကအဖြ�စ်် ဖော်�်�ပြ�ခြ�င်းး�ဖြ�စ််ပါါသည််။
ဒါါဟာာ သဘာာဝတွွင်် ရင်းး�နှီးး��မြှု�ု�ပ််နှံံ�ခြ�င်းး�ပါါပဲဲ
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််များ�း�
သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််ဆိုု�င််ရာာ ပညာာပေး�းလုုပ််ငန်းး� သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််ဆိုု�င််ရာာ ပညာာပေး�းလုုပ််ငန်းး�ဟာာ ယခင််ကနှှင့််� မတူူတော့�့�ဘဲဲ အလော�ာတကြီး��း လိုု�အပ််လာာ နေ�ပြီ�ီ ဖြ�စ််ပါါသည််။
အဓိ ကက ာလများ
COVID-19 ကပ််ရော�ာဂါါ၊ တော�ာမီးး�လော�ာင််မှုများ�း ု �၊ ရာာသီီ ဥတုု ဆိုးး��ရွား��း ပြ�င်းး�ထန််မှုများ�း ု � အားး�လုံးး��သည်် သဘာာဝနှှင့််� ဆက််နွွယ််မှုု ပျျက််ယွင်းး ွ � လာာမှုု၏ ရလဒ််များ�း�ပင်် ဖြ�စ််သည််။ ယင်းး� ဆက််နွယ် ွ ်မှုကိုု� ု ပြ�င််ဆင််နိုု�င််ရန်် ကျွွန်ုု�ပ်် တို့့�� ဘဝတွွင်် သဘာာဝ၏ အခန်းး�ကဏ္ဍ မရှိိ�မဖြ�စ်် အရေး�း ပါါ ပုံံ�ကိုု� အပြ�ည့််�အဝ နား�းလည််ရန်် လိုု�အပ််ပြီး�း� ယင်းး�သည်် ပညာာရေး�းဖြ�င့််� စရမည်် ဖြ�စ််သည််။
အော�ာက််တို�ဘာ ု ာ ၂၀၁၉ - ဇွွန်် ၂၀၂၀
သင်် ရိုးး��ညွှှန်းး�တမ်းး� ရေး�းဆွဲဲ � ခြ�င်းး �
10 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ၏ လက််ရှိိ� သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််ဆိုု�င််ရာာ ပညာာ ပေး�းလုုပ််ငန်းး�သည်် ရေ�တိုု�ဆန််လှှသဖြ�င့််� ယင်းး�ကိုု� ပြော��ာင်းး�လဲဲ နိုု�င််ရန်် WWF အနေ�ဖြ�င့််� Save the Children၊ ပညာာရေး�း ဝန််ကြီး�း�ဌာာနနှှင့််� သယံံဇာာတနှှင့််� ပတ််ဝန်းး�ကျျင််ထိန်းး ိ �သိိမ်းး�ရေး�း ဝန််ကြီး�း�ဌာာနတို့့��နှှင့််� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ကာာ စိိမ်းး�ရော�ာင််ခြ�ယ်် မျိုး�း��ဆက်် သစ််များ�း� သင််ရိုးး��ညွှှန်းး�တမ်းး� ပြ�င််ပ အစီီအစဉ််မှှတဆင့််� ဆန်းး� သစ််သော�ာ စီီမံံကိန်းး ိ �အခြေ�ေပြု�ု သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််ဆိုု�င််ရာာ ပညာာပေး�း အစီီအစဉ််ကိုု� ဖန််တီးး�ခဲ့့�ပါါသည််။ ကျော�ာ�င်းး�ပေါ�ါင်းး� ၁၃၀ တွွင်် ရှေ့�့�ပြေး��း လုုပ််ဆော�ာင််ပြီး�း�လျှှင်် နိုု�င််ငံံ အဝှှမ်းး� ကျော�ာ�င်းး�ပေါ�ါင်းး� ၃၇၀၀၀ ရှိိ� ကျော�ာ�င်းး�သားး�ပေါ�ါင်းး� ၇ သန်းး�နှှင့််� လူူထုုဆီီအထိိ အရော�ာက််လှမ်းး ှ �ရန်် ရည််ရွွယ််ထားး� ပါါသည််။
နိုု�ဝင််ဘာာ ၂၀၁၉
ကျော�ာ�င်းး� ၈ ကျော�ာ�င်းး�တွွင််
စမ်းး�သပ်် သင််ကြား�း�ခြ�င်းး�
ဒီီဇင််ဘာာ ၂၀၁၉
WWF နှှ င့့်� SAVE THE CHILDREN တို့့�� MOU ရေး�းထိုးး��ခြ�င်းး�
ဒီီဇင််ဘာာ ၂၀၁၉ - ဇန််နဝါါရီီ ၂၀၂၀
ကျော�ာ�င်းး�ပေါ�ါင်းး� ၈၀ တွွင်် ကျော�ာ�င်းး�သားး� ၂၀၀ ကျော်�်��ဖြ�င့့်� အကြို�ု�စမ်းး�သပ်် ခြ�င်းး �
အနာာဂတ််ခြေ�ေလှှမ်းး�များ�း� ၂၀၂၀ ရှေ့�့�ပြေး��းစီီမံံကိိန်းး�ကိုု� တိုးး��ချဲ့့��၍ MoE ကိုု� ပံ့့�ပိုးး��နိုု�င််ရေး�း အမေ�ရိိကန််
ဒေါ်�်လာာ ၅၀၀၀၀၀ မတည််နိုု�င််ရန််
၂၀၂၀-၂၁ သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််ဆိုု�င််ရာာ ပညာာပေး�း အစီီအစဉ််ကိုု�
ကျော�ာ�င်းး�ပေါ�ါင်းး� ၃၂၀ နှှင့််� ကျော�ာ�င်းး�သားး�၊ ဆရာာ၊ မိိတ််ဖက်် စေ�တနာ့့�ဝန််ထမ်းး�များ�း�
အပါါအဝင်် လူူပေါ�ါင်းး� ၁၁၀၀၀ ကျော်�်��ထံံ တိုးး��ချဲ့့��သွားး��ရန််
"ကျွွ�န်် တော်�်�တို့့��က ကလေး�းတွေ�ေကိုု� ပညာာသင််ပေး�းရုံံ� သက််သက်် မဟုု တ််ဘဲဲ မြ�န််မာ့့� အနာာဂတ်် ခေါ�ါင်းး�ဆော�ာင််တွေ�ေ၊ ဝန််ကြီး�း �ချုု�ပ်် တွေ�ေ၊ လူူထုုခေါ�ါင်းး�ဆော�ာင််တွေ�ေ၊ မြ�န်် မာာနဲ့့� ကမ္ဘာာ�ကိုု� ထိိ န်းး�ကျော�ာ�င်းး� မယ့််� အနာာဂတ်် မျိုး�း��ဆက််သစ််တွေ�ေ ကိုု� ပညာာသင််ပေး�းနေေတာာပါါ။"
စော�ာလင်းး�ထက််
ဆက််သွယ် ွ ်ဆက််ဆံံရေး�း အကြီး�း�တန်းး�အရာာရှိိ�
ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီ ၂၀၂၀
ဇူူလို�င် ု ် ၂၀၂၀
ဩဂုုတ်် ၂၀၂၀
စီီ မံံ ကိိ န်းး �ကိုု� နိုု�င််ငံံအဆင့််� ပညာာရေး�းမဟာာဗျူူ�ဟာာ အစီီ အစဉ်် ၂ (၂၀၂၁၂၀၃၀) တွွင်် ထည့််�သွွင်းး�ခြ�င်းး�
သယံံဇာာတနှှင့််� သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း ဝန််ကြီး�း�ဌာာန၊ ပညာာရေး�း ဝန််ကြီး�း�ဌာာန၊ Save the Children နှှင့််� WWF တို့့��
MoNREC၊ MoE၊ SAVE THE CHILDREN နှှ င့့် � WWF တို့့��၏ သဘော�ာတူူ ညီီ ချျက်် လက််မှှတ်် ရေး�းထိုးး� �ခြ�င်းး�
အတည််ပြု�ုဆွေး�း �နွေး�း�မှုုပြု�ုခြ�င်းး �
2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 11
© Thet Lwin/ WWF-Myanmar
12 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
© Thet Lwin/ WWF-Myanmar
စာာသင််ခန်းး� တစ််ခုထက် ု ် ပိုု�သော�ာ အနာာဂတ််အတွွက်် သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််ဆိုု�င််ရာာ ပညာာရေး�း ဒေါ်�်ဒင််ဇေ�စိုးး��တစ််ယော�ာက်် မနက်် ၅ နာာရီီမှာာ� အိိပ််ရာာက ထခဲ့့�ပါါတယ််။ တံံမြ�က််စည်းး� လှှည်းး�ပြီး�း�နော�ာက်် သူ့့�ရဲ့့� မိိသားး�စုုအတွွက်် နံံနက််စာာ ပြ�င််ဆင််ပေး�းပါါတယ််။ ပုံံ�မှှန််ဆိုု� သူူဟာာ ကျော�ာ�င်းး�သွားး��ဖို့့�� ပြ�င််ဆင််နေ�ရမှာာ� ဖြ�စ််ပေ�မယ့််� ကိုု�ဗစ်် ကပ််ရော�ာဂါါကြော��ာင့််� ကျော�ာ�င်းး�တွေ�ေ ပိိတ််ထားး�တာာမို့့�� အိိမ််မှာာ�သာာ နေ�နေ�ရတာာပါါ။ "ကျွွန််မ တပည့််�တွေ�ေနဲ့့� ကျော�ာ�င်းး�ကိုု� လွွမ်းး�လိုု�က််တာာ" လို့့�� သူူ ပြော��ာလိုု�က််တယ််။ ဒေါ်�်ဒင််ဇေ�စိုးး��က မကွေး�း�တိုု�င်းး�ဒေ�သကြီး�း�ရှိိ� ယင်းး�မာာကုုန်းး� ကျေး�း�ရွာာ�လေး�းရဲ့့� မူူလတန်းး� ကျော�ာ�င်းး�က အသက်် ၂၆ နှှစ််အရွွယ်် ဆရာာမလေး�းပါါ။ သူူက စတုုတ္ထထတန်းး�မှာာ� မြ�န််မာာစာာ၊ သင်္ချာ��ာနဲ့့� လူူမှုုရေး�းသိိပ္ပံံ� ဘာာသာာတွေ�ေ သင််ပါါတယ််။ သူ့့�ရဲ့့� ကျော�ာ�င်းး�လေး�းက စိိမ်းး�ရော�ာင််ခြ�ယ််မျိုး�း��ဆက််များ�း� အစီီအစဉ််ရဲ့့� ရှေ့�့�ပြေး��း စမ်းး�သပ်် လုုပ််ဆော�ာင််မှုု အစီီအစဉ််အတွွက်် မနှှစ််က ရွေး�း�ချျယ််ခံံခဲ့့�ရတဲ့့� ကျော�ာ�င်းး� ၈ ကျော�ာ�င်းး�မှာာ� ပါါဝင်် ခဲ့့�ပါါတယ််။ ဒီီစီီမံံကိိန်းး�က ပညာာရေ�ဝန်းး�ကြီး�း�ဌာာနနဲ့့� သယံံဇာာတနှှင့််� သဘာာဝ ပတ််ဝန်းး�ကျျင်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း ဝန််ကြီး�း�ဌာာနတို့့��နဲ့့� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ပြီး�း� WWF-မြ�န််မာာနဲ့့� Save the Children တို့့��က မြ�န််မာ့့� သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််ဆိုု�င််ရာာ ပညာာပေး�းလုုပ််ငန်းး� ပိုု�မိုု�အားး�ကော�ာင်းး�စေ�ဖို့့�� ပုံံ�စံံထုုတ်် အကော�ာင််အထည််ဖော်�်�နေ�တာာပါါ။ "သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််အကြော��ာင်းး� ပညာာပေး�းရေး�းက ကမ္ဘာာ�ကြီး�း�နဲ့့� ဆက််စပ််နေ�ကြ�တဲ့့� ကျွွန််မတို့့�� အားး�လုံးး��အတွွက်် အရေး�းကြီး�း�ပါါတယ််။ ကျွွန််မ လေ့�့လာာခဲ့့�ရတာာတွေ�ေကိုု� ကျွွန််မရဲ့့� တပည့််�တွေ�ေကိုု� ပြ�န််မျှှဝေ�ပေး�းရတာာ ဂုုဏ််ယူူမိိပါါတယ််။"
အပြ�ည့််�အစုံံ� ဖတ််ရန်် နှိိ�ပ််ပါါ
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််များ�း�
ရေေချိုု��ရင်းး�မြ�စ််များ�း� မြ�စ််များ�း�သည်် မြ�န််မာ့့� လူူထုုနှှင့််� စီးး�ပွား��းရေး�းအတွွက်် မရှိိ� မဖြ�စ်် အရေး�းပါါသည််။ စိုု�က််ပျိုး�း��ရေ� ပေး�းခြ�င်းး�၊ သော�ာက််သုံးး��ရေ� ပေး�းခြ�င်းး�နှှင့််� စား�း သုံးး��ရန်် ပေး�းခြ�င်းး�တို့့��အပြ�င်် သယ််ယူပို့့� ူ �ဆော�ာင််ရေး�းနှင့််� ှ ခရီးး�သွားး��လုုပ််ငန်းး�အထိိ ဝန််ဆော�ာင််မှုနှ ု င့််� ှ အကျိုးး���ကျေး�း�ဇူးး� များ�း�စွာာ� ပေး�းစွွမ်းး�ပါါသည််။ ၎င်းး�တို့့��က စက််မှုု ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�း ကိုု� အထော�ာက််အကူူပြု�ုပြီး�း� အရေး�းပါါသည့််� နုုန်းး�အနည်် အနှှစ််များ�း� သယ််ပို့့��ပေး�းသလိုု� ရေ�နေ�သတ္တတဝါါများ�း�အတွွက်် ကျျက််စား�းရာာလည်းး� ဖြ�စ််သည််။ တကယ််တော့�့� သက််ရှိိ� လော�ာကကိုု� ပုံံ�သဏ္ဍာာန်် အစုံံ�ဖြ�င့််� ပံ့့�ပိုးး��နေ�ခြ�င်းး�ပင်် ဖြ�စ်် ပါါသည််။
အဓိိကကာာလများ�း�
သို့့��သော်�်�လည်းး� ကမ္ဘာာ�အဝှှမ်းး�က မြ�စ််များ�း�နည်းး�တူူ ဧရာာဝတီီနှင့််� ှ သံံလွွင်် သည််လည်းး� အလွွန််အကျွံံ� ဖွံ့့��ဖြိုး�း�� ရေး�း လုုပ််ဆော�ာင််ခြ�င်းး�၏ ခြိ�မ်းး ိ �ခြော��ာက််မှုကိုု� ု ခံံနေ�ကြ�ရ
သည််။ စီးး�ပွား��းရေး�းနှှင့််� လူူဦးးရေ� အလျှှင််အမြ�န်် တိုးး��တက်် လာာမှုုက စိုု�က််ပျိုး�း��ရေ�၊ အိိမ််သုံးး��ရေ�နှှင့််� စက််မှုလု ု ပ် ု ်ငန်းး� သုံးး��ရေ� လိုု�အပ််ချျက််ကိုု� မြ�င့််�တက််စေ�သည််။ စွွမ်းး�အင်် လိုု�အပ််ချျက်် မြ�င့််�တာာ လာာနေ�ပြီး�း� ယင်းး�က ရေ�အားး� လျှှပ််စစ်် ဆည််များ�း� ဖော်�်�ဆော�ာင််ရန်် တွွန်းး�အားး� ဖြ�စ််လာာ သည််။ ယင်းး� ဖွံ့့��ဖြိုး�း��မှုုများ�း�က မြ�စ််များ�း�ကိုု�သာာမက ယင်းး� တို့့��ကိုု� မှီီ�ခိုု�နေ�သည့််� လူူထုနှ ု ှင့််� ဇီီဝမျိုး�း��စုံံ�မျိုး�း��ကွဲဲ�များ�း�ကိုု�ပါါ ခြိ�ိမ်းး�ခြော��ာက််လာာသည််။ ယခုုနှှစ််တွင် ွ ် WWF အနေ�ဖြ�င့််� လွွတ််လပ််စွာာ� စီးး�ဆင်းး� နေ�ဆဲဲ မြ�န််မာ့့မြ� �စ််များ�း�၏ အခန်းး�ကဏ္ဍကိုု� ပိုု�မိုု� သတိိပြု�ု လာာကြ�စေ�ပြီး�း� ရေ�အားး�လျှှပ််စစ်် စွွမ်းး�အင််ကိုု� မှီီ�ခိုု�နေ� မှုု လျှော့�့��ချျ၍ ပြ�န််ပြ�ည့််�မြဲ�ဲ စွွမ်းး�အင်် ရွေး�း�ချျယ််စရာာများ�း� ပိုု�မိုု� အသုံးး��ချျသည့််� စွွမ်းး�အင်် မျှော်�်��မှှန်းး�ချျက်် အသစ််ကိုု� အစိုးး��ရက လက််ခံံလာာစေ�ရေး�း လုုပ််ဆော�ာင််ရန်် ဆုံးး��ဖြ�တ်် ခဲ့့�သည််။ ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� မြ�န််မာ့့� မြ�စ််များ�း�အတွွက််
မူူဝါါဒ မူူဘော�ာင််အတွွင်းး� သဘာာဝအတိုု�င်းး� စီးး�ဆင်းး�မှုု လမ်းး�စဉ််ကိုု� ထည့််�သွွင်းး�ရန််၊ လူူထုုကိုု� ၎င်းး�တို့့��၏ ဒေ�သ တွွင်းး� ရေ�ရင်းး�မြ�စ််များ�း�ကိုု� စော�ာင့််�ကြ�ည့််�လေ့�့လာာနိုု�င််ရန််နှှင့််� အထော�ာက််အထားး� အခြေ�ေပြု�ု အချျက််အလက််များ�း�ဖြ�င့့်� စက််မှုလု ု ပ် ု ်ငန်းး�များ�း�၏ မကော�ာင်းး�သော�ာ သက််ရော�ာက််မှုများ�း ု � ကိုု� တားး�ဆီးး�ရန်် ထော�ာက််ကူပေး�းနေ�ခဲ့့ ူ သ � ည််။ ကိုု�ဗစ််ရော�ာဂါါ ကာာလကြီး�း�တွွင်် သန့််�စင််ပြီး�း� သင့််�လျော်�်��မျှှတ သော�ာ ရေ�ချိုု��အရင်းး�အမြ�စ်် ရရှိိ�နိုု�င််မှုသ ု ည်် အရင််နှင့့် ှ � မတူူ အော�ာင်် အရေး�းကြီး�း�လာာခဲ့့�ပါါသည််။ မြ�စ််များ�း�နှှင့််� ရေ�တိိမ်် ဒေ�သများ�း�ကဲ့့�သို့့��သော�ာ ရေ�ချိုု�� အရင်းး�အမြ�စ််များ�း� ထိိန်းး�သိိမ်းး� ရေး�းသည်် ယနေ့�့ကြုံ�ံ�တွေ့�့�နေ�ရသည့််� အခက််အခဲဲများ�း� ကျော်�်��လွှားး��ရန််နှှင့််� အလားး�တူူ အဖြ�စ််မျိုး�း�� အနာာဂတ််တွင် ွ ် ထပ််ဖြ�စ််နိုု�င််မှုု လျှော့�့��ချျရန််အတွွက်် အထူးး� အရေး�းပါါလှှ သည််။
အော�ာက််တို�ဘာ ု ာ ၂၀၁၉
အော�ာက််တို�ဘာ ု ာ ၂၀၁၉
ဒီီဇင််ဘာာ ၂၀၁၉
အစိုးး��ရအလုုပ်ရုံ ် �ဆွေး ံ ��း နွေး�း�ပွဲဲကြော�� � ာင့့်�
အစိုးး��ရ၊ ပညာာရှှင််များ�း�နှှင့််� NGO များ�း� ပါါဝင်် သည့််� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံအတွွက်် E-flows အကော�ာင််အထည််ဖော်�်�ခြ�င်းး� ဆိုု�င််ရာာ
ပတ််ဝန်းး�ကျျင််ထိန်းး ိ �သိိမ်းး�ရေး�း ဦးးစီးး�ဌာာနမှှ
စာာတမ်းး�ဖတ််ပွဲဲ�နှှ င့််� ဆွေး�း�နွေး�း�ပွဲဲ �
မြ�စ််များ�း�အားး� ကာာကွွယ််ပေး�းရန်် သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင်် ထိိခိုု�က််မှုု ဆန်းး�စစ််ချျက်် ပိုု�မိုု� ထိိရော�ာက််မှုရှိိ�ရေး�း ု သီီတင်းး� ၈ ပတ််ကြာ�ာ သင််တန်းး�ပို့့��ချျခြ�င်းး�
E-flows မူူဘော�ာင်် အကော�ာင််အထည််ဖော်�်�မှုု ကိုု� မတူူညီီသော�ာ ဝန််ကြီး�း�ဌာာနများ�း�က နား�းလည်် အားး�ပေး�းလာာခြ�င်းး�
14 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
ဝန််ထမ်းး �များ�း�အားး�
အနာာဂတ််ခြေ�ေလှှမ်းး�များ�း� ၂၀၂၁ မြ�စ််များ�း�အတွွက်် ရင််တွွင်းး�စကားး�သံံ လှုံ့့��ဆော်�်�မှုု စတင််ရန်် ၂၀၂၁ ပိုု�မိုု�စုံံ�လင််စွာာ� ပါါဝင််နိုု�င််သည့််� စီးး�ပွား��းရေး�းလုုပ််ငန်းး�များ�း� ရေ� အသုံးး��ချျမှုု
ထိိန်းး�ချုု�ပ််စီီမံံခြ�င်းး� လုုပ််ငန်းး�အဖွဲ့့��တစ််ခုု ဖော်�်�ဆော�ာင််ရန််
၂၀၂၁ ဗဟိုု�ထိိန်းး�ချုု�ပ်် ရေ�ဆိုးး��သန့််�စင််စနစ်် အသုံးး��ပြု�ုရန်် စိိတ််ဝင််စား�းမှုုရှိိ�သည့််� စက််မှုုဇုံံ�များ�း�အတွွက်် ဖြ�စ််တန််စွွမ်းး� လေ့�့လာာမှုု ပြု�ုလုုပ််ရန််
၂၀၂၂ လွွတ််လပ််စွာာ�စီးး�ဆင်းး�နေ�ဆဲဲ မြ�စ််များ�း�၊ ကဏ္ဍစုံံ�ပါါဝင််သော�ာ မြ�စ််ဝှမ်းးှ �ဒေ�သ
စီီမံံခန့့်�ခွဲဲ�မှုုနှှင့့်� သဘာာဝအခြေ�ေပြု�ု ဖြေ�ေရှှင်းး�ဆော�ာင််ရွွက််နည်းး�များ�း� အဆိုု�ပြု�ု တိုု�က််တွန်းး ွ �
“မြ�န််မာ့့� မြ�စ််ကြီး�း�တွေ�ေ လွွတ််လွွတ်် လပ််လပ်် စီးး�ဆင်းး�နေေနိုု�င််ဖို့့��က လူူထုု နဲ့့� သဘာာဝအတွွက်် သာာမက ငါးး� တွေ�ေ ရွှေ့့��ပြော��ာင်းး�ကျျက််စား�းနိုု�င််မှုုနဲ့့� ကျျန်းး�မာာပြီး�း� သန််စွွမ်းး�များ�း�ပြား�း� တဲ့့� ငါးး�ကော�ာင််ရေေကိုု� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ဖို့့�� ဖရန့််� ဗန််ဒါါဗော့�့�ခ်် အတွွက််ပါါ အလွွန်် လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််နှှင့််� မူူဝါါဒဆိုု�င််ရာာ မန််နေ�ဂျာ�ာ အရေး�းကြီး�း�ပါါတယ််။”
ရေး�းအတွွက်် IPLC များ�း�၊ NGO များ�း�နှှင့့်� CSO များ�း�ကိုု� ပိုု�မိုု� အားး�ဖြ�ည့့်�ပေး�းရန််
ဧပြီ�ီ ၂၀၂၀
မတ်် ၂၀၂၀
အစိုးး��ရ၊ တက္ကကသိုု�လ််များ�း�နှှင့််� လူူမှုအ ု ဖွဲ့့��အစည်းး�များ�း�မှှ ဆက််စပ််ပတ််သက််သူများ�း ူ �နှှင့််� ၁၀ လကြာ�ာ တိုု�င််ပင်် ဆွေး�း�နွေး�း�မှုုများ�း� အပြီး�း� ရရှိိ�လာာသည့့်� ဧရာာဝတီီ မြ�စ််ဝှမ်းး ှ � ဒေ�သတွွင်် E-flows အကော�ာင််အထည််ဖော်�်�ရေး�း
မြ�န်် မာ့့� သက်် ရော�ာက်် မှုု အကြီး�း �ဆုံးး�� စက််မှုု ဇုံံ� နှှစ်် ခုု ကိုု�
မူူဘော�ာင်် ဆိုု�င််ရာာ စာာတမ်းး�
ရန််ကုုန််နှှင့့်� မန္တတလေး�းတွင် ွ ် လက််ရှိိ� ညစ််ညမ်းး� စေ�မှုု အခြေ�ေအနေ� လေ့�့လာာ၍ ဗဟိုု�ထိိန်းး�ချုု�ပ်် ရေ�ဆိုးး��သန့့်�စင်် စနစ််ကဲ့့�သို့့��သော�ာ စုုပေါ�ါင်းး� လုုပ််ဆော�ာင််နိုု�င််မည့့်� နည်းး�လမ်းး�များ�း� ဆန်းး�စစ်် လေ့�့လာာခြ�င်းး�
ပတ််ဝန်းး�ကျျင််ဆိုု�င််ရာာ ရေ�စီးး�ဆင်းး�မှုု (E-flows) ဆိုု�သည််မှာာ� လူူနှှင့််� သဘာာဝအတွွက်် ရေ�ကိုု� စီီမံံခန့််�ခွဲဲ�ခြ�င်းး�ကိိစ္စစပင်် ဖြ�စ်် ပြီး�း� ရေ�နှှင့််� ဆက််စပ််သော�ာ လူူမှုုဘဝ၊ စီးး�ပွား��းရေး�းနှှင့််� သဘာာ ဝ ပတ််ဝန်းး�ကျျင််ဆိုု�င််ရာာ တန််ဖိုးး��များ�း�နှှင့််� အကျိုးး���ကျေး�း�ဇူးး�များ�း� အားး�လုံးး��ကိုု� ထည့််�သွွင်းး�စဉ်းး�စား�းသည့််� ရေ� ထိိန်းး�ချုု�ပ််စီီမံံမှုုဆိုု�င််ရာာ ကမ္ဘာာ�အဝှှမ်းး� အရွေ့�့�တစ််ခုုလည်းး� ဖြ�စ််သည််။ E-flows သည်် မကြာ�ာခဏ ဝိိရော�ာဓိိဖြ�စ််စေ�သော�ာ ရေ�နှှင့််�ဆိုု�င််သည့််� တန််ဖိုးး��များ�း� အားး�လုံးး��ကိုု� ပိုု�မိုု�ကော�ာင်းး�မွွန််စွာာ� ပေါ�ါင်းး�စပ််ပေး�းရန်် အရေး�းပါါသည််။ ပတ််ဝန်းး�ကျျင််ဆိုု�င််ရာာ ရေ�စီးး�ဆင်းး�မှုုကိုု� အယူူအဆ တစ််ခုုမှှ လက််တွေ့�့� အသုံးး��ချျနိုု�င််သည့််� အဆင့််�သို့့�� ရော�ာက််ရန်် ကြိုး�း��ပမ်းး�မှုု အတွွက်် စိိန််ခေါ်�်မှုုနှှင့််� အခွွင့််�အလမ်းး� များ�း�စွာာ� ရှေ့�့�က စော�ာင့််�ကြို�ု� နေ�ပါါသည််။
အသက််တွေ�ေကိုု� မြ�န််မာ့့� မြ�စ််ကြီး�း�တွေ�ေက သွေး�း�ကြော��ာမကြီး�း�တွေ�ေလိုု� ထော�ာက််ကူပေး�း ူ ထားး� ပါါတယ််။ သူူတို့့��က သန်းး�နဲ့့�ချီီ�တဲ့့� ဘဝတွေ�ေကိုု� ထော�ာက််ကူူ၊ ထူးး�ခြား�း�တဲ့့� ယဉ််ကျေး�း�မှုု တန််ဖိုးး�� တွေ�ေကိုု� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ပြီး�း� မျိုး�း��သုုဉ်းး�လုု တိိရစ္ဆာာ�န််တွေ�ေအတွွက်် နေေစရာာ ပေး�းနေေပါါတယ််။
မြ�စ််တွေ�ေက တို့့��တွေ�ေအတွွက်် ရှှင််သန််မှုုကိုု� ပေး�းခဲ့့�သလိုု� သူူတို့့��ကိုု�ယ််စား�း ရင််တွွင်းး�စကားး�သံံနဲ့့� တို့့��တွေ�ေက တုံ့့��ပြ�န််ရပါါမယ််။ တို့့��အားး�လုံးး��ရဲ့့� အနာာဂတ််က ဒီီအပေါ်�် တည််မှီီ�နေေပါါတယ််။
မြ�စ််တို့့�� ကိုု�ယ််စား�း ရင််တွွင်းး�စကားး� မကြာ�ာမီီလာာမည််
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််များ�း�
သစ််တော�ာများ�း� အံ့့�မခန်းး� မြ�န််မာ့့�သစ််တော�ာများ�း�သည်် ဇီီဝမျိုး�း��စုံံမျိုး � �း��ကွဲဲ�များ�း� အတွွက်် အရေး�းကြီး��း ဆုံးး�� ဒေ�သများ�း�အနက်် တစ််ခုုဖြ�စ်် သည့််� "အင််ဒိုု�-မြ�န််မာာ အရေး�းကြီး��း ဒေ�သ"၏ တစ််စိိတ်် တစ််ပိုု�င်းး� ဖြ�စ််သည််။ ဤများ�း�ပြား�း�စုံံ�လင််သည့််� ဂေ�ဟစနစ််သည်် ကမ္ဘာာ�အဝှှမ်းး� ခြိ�ိမ်းး�ခြော��ာက််ခံံနေ�ရသည့််� မျိုး�း��စိိတ််ပေါ�ါင်းး� ၂၀၀ ကျော်�်��နှှင့််� ဌာာနေ�တိုု�င်းး�ရင်းး�သားး� မျိုး�း��နွွယ််စုု အများ�း�အပြား�း�တို့့��၏ အိိမ်် လည်းး� ဖြ�စ််သည််။ သို့့��သော်�်�လည်းး� သစ််တော�ာဖုံးး��လွှှမ်းး� မှုု ၄၄% သာာ ကျျန််တော့�့ပြီး� �း� နှှစ််စဉ်် သစ််တော�ာပြု�ုန်းး�တီးး� မှုုနှုုန်းး� ၂% ခန့််� ရှိိ�နေ�သဖြ�င့််� ဤသစ််တော�ာများ�း�သည်် အဆက််မပြ�တ်် စိုု�က််ပျိုး�း��မြေ�ေ ချဲ့့��ထွွင််မှု၊ု ရေ�ရှှည်် အကျိုးး��� မကြ�ည့််�သည့််� ထုုတ််ယူူသုံးး��စွဲဲ�မှုုနှှင့််� အခြေ�ေခံံ အဆော�ာက််အအုံံ� ဖော်�်�ဆော�ာင််မှုတို့့� ု �၏ ခြိ�မ်းး ိ �ခြော��ာက််ခြ�င်းး� ကိုု� ခံံနေ�ရသည််။
အဓိိ ကကာာလများ�း�
WWF အနေ�ဖြ�င့််� အဓိိက သစ််တော�ာနယ််မြေ�ေ နှှစ််ခုတွ ု ွင််
ဇွွန်် ၂၀၁၉ မှှ ယနေ့�့ထိိ
ထိိန်းး�သိိ မ်းး �ရေး�း စီီမံံမှုု အစီီ အစဉ််
ရေး�းဆွဲဲ�နိုု�င််ရန်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း တန််ဖိုးး�� မြ�င့််� ဧရိိယာာ ဟက််တာာ ၆ သိိန်းး� ခန့််� ရှိိ� ကဆယ််ဒိုု� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း နယ််မြေ�ေ (KCA) ကိုု� ပံ့့�ပိုးး��ကူူညီီခြ�င်းး�
18 | နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာ 2020
လုုပ််ငန်းး� ဆော�ာင််ရွွက််နေ�ပါါသည််။ တော�ာင််ဘက််ပိုု�င်းး�ရှိိ� တနင်္သာာ�ရီီသည်် ရှှည််လျားး�� ကျျဉ်းး�မြော��ာင်းး�ပြီး�း� ထိုု�င်းး�နိုု�င််ငံံ နှှင့််� နယ််နိိမိတ် ိ ်တလျှော�ာ�က်် တစ််ဆက််တစ််စပ််တည်းး� သော�ာ သစ််တော�ာဖုံးး��အုုပ််နေ�သည့််� တော�ာင််တန်းး�များ�း�ရှိိ� သည့််� ဒေ�သ ဖြ�စ််သည််။ ယင်းး�သည်် မြ�န််မာာနှှင့််� ထိုု�င်းး� နှှစ််နိုု�င််ငံံအတွွင်းး� ၁၈၀၀၀၀ စတုုရန်းး� ကီီလိုု�မီီတာာ ကျျယ််ဝန်းး�သော�ာ သဘာာဝ သစ််တော�ာနယ််မြေ�ေကြီး�း� ဖြ�စ််သည့််� ဒေါ�ါန-တနင်္သာာ�ရီဒေ ီ �သ၏ အစိိတ််အပိုု�င်းး� ဖြ�စ််သည််။ ထူးး�ခြား�း�စွာာ�ပင်် ယင်းး�ဒေ�သကြီး�း�၏ ၈၀% ခန့််�သည်် သစ််တော�ာဖုံးး��လွှှမ်းး�မှုု အော�ာက််တွင် ွ ် ရှိိ�နေ�သေး�း သည််။ ယင်းး�၏ မြော��ာက််ဘက််တွင် ွ ် ဟိိမဝန္တာာ� ခြေ�ေရင်းး�မှှ စတင််သော�ာ ဧရာာဝတီီမြ�စ််ဝှမ်းး ှ � ဦးးစား�းပေး�းဒေ�သကြီး�း�သည်် ရှား��းပါးး� အပင််များ�း�နှှင့််� တိိရစ္ဆာာ�န်် မျိုး�း��စိိတ််များ�း� နေ�ထိုု�င််ရာာ ဖြ�စ််သဖြ�င့််� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းလုုပ််ငန်းး�များ�း�အတွွက်် ထူးး�ခြား�း� စွာာ� အရေး�းပါါနေ�ပါါသည််။ ယင်းး� ဦးးစား�းပေး�းဒေ�သ နှှစ််ခုု လုံးး��တွွင်် အရှေ့�့�တော�ာင််အာာရှှ၏ နော�ာက််ဆုံးး��လက််ကျျန်် ကျားး��များ�း� ရှိိ�နေ�သေး�းသလိုု� သစ််တော�ာ ဧရိိယာာအတွွင်းး�
ဇွွန်် ၂၀၁၉ မှှ မတ်် ၂၀၂၀ ထိိ
နိုု�ဝင််ဘာာ ၂၀၁၉
နှှင့််� ယင်းး�မှှ အနည်းး�ငယ််လှမ်းး ှ �သည့််� နေ�ရာာတို့့��မှှ လူူထုု အတွွက်် သန့််�စင််သော�ာ ရေ�၊ လေ�နှှင့််� အခြား�း� သစ််တော�ာ ထွွက်် ပစ္စစည်းး�များ�း�ကိုု� ပံ့့�ပိုးး��ပေး�းနေ�သည််။ WWF အနေ�ဖြ�င့််� ယင်းး� မပျျက််ယွင်းး ွ �သေး�းသည့််� သစ််တော�ာ များ�း�ကိုု� ကာာကွွယ််နိုု�င််ရန််အတွွက်် ဒေ�သတွွင်းး� ထိိန်းး�သိိမ်းး� ရေး�းနှှင့််� ရေ�ရှှည််အကျိုးး���ကိုု� ကြ�ည့််�သော�ာ သစ််တော�ာ စီီမံံ ခန့််�ခွဲဲ�မှုု နည်းး�လမ်းး�များ�း� အကော�ာင််အထည််ဖော်�်�နေ�သည့််� မိိတ််ဖက််အဖွဲ့့��များ�း�နှှင့််� လက််တွဲဲ� ကြိုး�း��ပမ်းး�နေ�ပါါသည််။ ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� တိုု�င်းး�ရင်းး�သားး�မျိုး�း��နွွယ််စုများ�း ု �နှှင့််� ဒေ�သခံံ CSO များ�း�သာာမက နိုု�င််ငံံအဆင့််�နှှင့််� ဒေ�သအဆင့််� အာာဏာာပိုု�င်် အဖွဲ့့��အစည်းး�များ�း�နှှင့််�ပါါ ရင်းး�နှီးး��စွာာ� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�၍ လူူထုုနှှင့််� သဘာာဝအတွွက်် အကျိုးး���ရှိိ�သော�ာ ရေ�ရှှည်် တည််တံ့့�နိုု�င််မည့််� နည်းး�လမ်းး�များ�း�ကိုု� ပံ့့�ပိုးး�� လုုပ််ဆော�ာင်် လျှှက်် ရှိိ�သည််။
ဌာာနေေတိုု�င်းး�ရင်းး�သားး�များ�း� ကုု န်် ထုု တ်် လုုပ််သူူ ၅ ဦးး စီးး�ပွား��းရေး�း အခြေ�ေပြု�ုစတင််မှုု ထိိ န်းး �သိိ မ်းး �သည့့်� သင််ကြား�း�ခြ�င်းး�ကိုု� Impact Hubနယ်် မြေ�ေ ၇ ခုု Yangon နှှင့့်� ပူးး�ပေါ�ါင်းး� လုုပ််ဆော�ာင််
ခဲ့့�ခြ�င်းး� အကျျယ််အဝန်းး� ဟက််တာာ ၅၄၀၀၀ ကိုု� မြေ�ေပုံံ�ရေး�းဆွဲဲ� မှှတ််တမ်းး�တင််နိုု�င််ရန်် WWF က ပံ့့�ပိုးး��ကူူညီီခဲ့့�ခြ�င်းး�
နိုု�ဝင််ဘာာ ၂၀၁၉
ကဆယ််ဒိုု� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း နယ််မြေ�ေမှှ
ဒေေသခံံ ၁၁ ဦးး
နီီပေါ�ါနိုု�င််ငံံရှိိ� တစ််ခုုတည်းး�သော�ာ လူူထုု က စီီမံံဆော�ာင််ရွွက််သည့့်� ထိိန်းး�သိိမ်းး� ရေး�းနယ််မြေ�ေ Kanchenjunga သို့့�� သွားး��ရော�ာက်် လေ့�့လာာစေ�ခြ�င်းး�
အနာာဂတ််ခြေ�ေလှမ်းး ှ �များ�း� "သဘာာဝအတွွက်် ကျွွ�န််မတို့့�� လုုပ်် နေေတာာတွေ�ေက ကျွွ�န််မတို့့�� အားး�လုံးး�� အပေါ်�် သက််ရော�ာက််မှုု ရှိိ�ပါါတယ််။ ဝမ်းး�နည်းး�စရာာအနေေနဲ့့� ၂၀၂၀ ရဲ့့� ကမ္ဘာ့့��ကပ််ရော�ာဂါါ အခြေ�ေအနေေက ကျွွ�န််မတို့့��ရဲ့့� သဘာာဝနဲ့့� မှား��းယွွင်းး�တဲ့့� ဆက််နွွယ််မှုုက ရလာာတဲ့့� တန််ပြ�န်် ဂရေ့�့စ်် တီီနာာ အကျိုးး���ဆက််ပါါပဲဲ။ ဒါါကိုု� ပြ�င််ဆင်် လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ်် မန််နေ�ဂျာ�ာ ကြ�ဖို့့�� လိုု�ပါါတယ််။"
၂၀၂၀ မြ�န််မာ့့� သစ််တော�ာ ထော�ာက််ခံံချျက်် ထုုတ််ပေး�းရေး�း ကော်�်�မတီီ (MFCC) အားး� လက််ရှိိ� သစ််ထုုတ််လုုပ််မှုု ဥပဒေ�စံံနှုုန်းး�များ�း� ပြ�န််လည်် ပြ�င််ဆင််မှုုအတွွက်် နည်းး�ပညာာ ထော�ာက််ကူူပေး�းရန််
၂၀၂၁
သစ််တော�ာဦးးစီးး�ဌာာနက ရပ််ရွာ�လူ ာ ူထုု အစုုအဖွဲ့့��ပိုု�င်် သစ််တော�ာ စီီမံံ
၂၀၂၁
ဒေါ�ါန-တနင်္သာာ�ရီီ ကုုန််ထုုတ််လုပ် ု ်သူူများ�း� အစုုအဖွဲ့့��များ�း�ကိုု� ကုုန််စည််ပြ�ပွဲဲ�
အုုပ််ချုု�ပ််မှုု အမှှတ််ပေး�းစနစ်် အတည််ပြု�ု အသုံးး��ချျနိုု�င််ရေး�း ဆော�ာင််ရွွက််ရန််
များ�း�သို့့�� ပို့့��လွှှတ််၍ ၎င်းး�တို့့��၏ ထုုတ််ကုုန််များ�း�ကိုု� မိိတ််ဆက််ပြ�သရန််
၂၀၂၁ ကဆယ််ဒိုု� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းဧရိိယာာ စီီမံံခန့််�ခွဲဲ�မှုု အစီီအစဉ််ကိုု� တရား�းဝင်် မိိတ််ဆက််ခြ�င်းး�
ဒီီဇင််ဘာာ ၂၀၁၉
ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီ ၂၀၂၀
စိုု�က််ပျိုး�း��ရေး�းကဏ္ဍ ဆက််နွွယ််သူူများ�း� ဖိုု�ရမ််
ဝါးး�အခြေ�ေပြု�ု စီးး�ပွား��းရေး�း လုုပ််ငန်းး�များ�း� စတင််၍
ကျျင်းး�ပ၍ လုုပ််ငန်းး� ဆက််နွယ် ွ ် သူူများ�း�အကြား�း� ရင်းး�နှီးး��ချိိ�တ််ဆက််စေ� ကာာ လုုပ််ငန်းး�များ�း� ဖွံ့့��ဖြိုး�း��စေ�ရေး�းနှှင့့်� ဈေး�းကွွက်် ထိုးး��ဖော�ာက််ရေး�းအတွွက်် ကွွန််ရက််များ�း� တည််ထော�ာင််နိုု�င််စေ�ခြ�င်းး�
ကျေး�း�ရွာာ�လူူထုု လေး�းဖွဲ့့��ကိုု� ရက််လုပ် ု ် မှုု စွွမ်းး�ရည်် မြှ�ှင့့်�တင််ပေး�းကာာ ဝယ်် သူ့့� လိုု�အပ််ချျက််အလိုု�က်် ထုုတ််ကုုန်် တွွင်် တန််ဖိုးး��သစ်် ထည့့်�သွွင်းး�ခြ�င်းး�ဖြ�င့့်� ဝင််ငွေ�ေ တိုးး��တက််စေ�ခြ�င်းး�
မတ်် ၂၀၂၀
မေ� ၂၀၂၀
ဒေါ�ါ-တနင်္သာာ�ရီဒေ ီ �သရှိိ�
ကဆယ််ဒိုု� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းနယ််မြေ�ေ တည််ထော�ာင််နိုု�င််ရန်် အများ�း�ပူးး�ပေါ�ါင်းး� ပါါဝင််သည့့်� အစီီအစဉ််ရေး�းဆွဲဲ�မှုု အပြီး�း�သတ််ခြ�င်းး�ဖြ�င့့်�
ထုုတ််လုုပ််သူူအဖွဲ့့� ၃ ဖွဲ့့�မှှ အမျိုး�း��သမီးး� ၉ ဦးးကိုု� ရှှမ်းး�ပြ�ည််နယ််ရှိိ� အခြား�း� ထုုတ််လုပ် ု ်သူူ များ�း�ထံံ အလည််အပတ်် သွားး��ရော�ာက််၍ အသက််မွေး�း�ဝမ်းး�ကျော�ာ�င်းး�မှုုနှှင့့်� စီးး�ပွား��းရေး�းဆိုု�င််ရာာ ဗဟုုသတုုနှှင့့်� အားး�ကျျအတုုယူူမှုုများ�း� ရရှိိ�စေ�ခြ�င်းး�
ခြေ�ေလှှမ်းး�သစ််များ�း� စတင်် လျှော�ာ��က််လှှမ်းး�ခြ�င်းး� 2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 19
© Aye Myat Thandar/WWF-Myanmar
20 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
© Aye Myat Thandar/WWF-Myanmar
ရပ််ရွာာ�လူထု ူ အ ု ခြေ�ေပြု�ု ပတ််ဝန်းး�ကျျင််ထိန်းး ိ �သိိမ်းး�ရေး�း နီီပေါ�ါမှှသည်် မြ�န််မာာဆီီသို့့�� အပြော��ာကျျယ််သည့််� သဘာာဝနယ််မြေ�ေများ�း� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းတွွင်် ဒေ�သခံံနှှင့််� ဌာာနေ� တိုု�င်းး�ရင်းး�သားး� အသိုု�က််အဝန်းး�များ�း�သည်် အဓိိက အခန်းး�ကဏ္ဍက ပါါဝင််ပါါသည််။ ကျွွန်ုု�ပ်် တို့့�� အနေ�ဖြ�င့််� ၂၀၁၈ ခုုနှှစ််မှှစ၍ ၎င်းး�တို့့��ကိုု� မြ�န််မာာနှှင့််� ထိုု�င်းး� နယ််နိိမိိတ််တလျှော�ာ�က််ရှိိ� ဒေါ�ါန-တနင်္သာာ�ရီီ ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းဦးးစား�းပေး�း ဒေ�သကြီး�း�အတွွင်းး� ရပ််ရွာာ�လူူထုု အစုုအဖွဲ့့��ပိုု�င်် သစ််တော�ာထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း ဧရိိယာာများ�း� စီီစဉ််ရေး�းဆွဲဲ�ခြ�င်းး�နှှင့််� မှှတ််တမ်းး�တင််ခြ�င်းး�တို့့��အတွွက်် ကူူညီီ ပံ့့�ပိုးး��ပေး�းခဲ့့�သည််။ DT နယ််မြေ�ေအတွွင်းး� နေ�ထိုု�င််ကြ�သည့််� ကျေး�း�လက််နေ� လူူထုုသည်် ယင်းး�ဒေ�သ၏ သဘာာ ဝ ရင်းး�မြ�စ််များ�း�ကိုု� ၎င်းး�တို့့��၏ အစား�းအစာာ၊ သော�ာက််သုံးး��ရေ�နှှင့််� အသက််မွေး�း� ဝမ်းး�ကျော�ာ�င်းး� မှုုအတွွက်် မှီီ�ခိုု� နေ�ကြ�ရသော်�်�လည်းး� ယင်းး� အရင်းး�အမြ�စ််များ�း�မှာာ� ခြိ�ိမ်းး�ခြော��ာက််မှုုများ�း�နှှင့််� ရင််ဆိုု�င်် နေ�ရသည််။ WWF အနေ�ဖြ�င့််� မိိတ််ဖက်် အဖွဲ့့��အစည်းး�များ�း�နှှင့််� ထိိခိုု�က်် ခံံစား�းကြ�ရ သည့််� ဆက််နွွယ််သူူများ�း�တို့့��နှှင့််� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ကာာ သစ််တော�ာ စီီမံံ ထိိန်းး�ချုု�ပ််ခြ�င်းး�နှှင့််� ခန့််�ခွဲဲ�ခြ�င်းး� တွွင်် ရပ််ရွာာ�လူူထုု၏ အဓိိကကျျသော�ာ အခန်းး�ဏ္ဍကိုု� နား�းလည်် အသိိအမှှတ််ပြု�ု ခံံရစေ�ရန်် ဆော�ာင််ရွွက်် နေ�ပါါသည််။ လွွန််ခဲ့့�သည့့်�နှှစ်် နိုု�ဝင််ဘာာလက WWF-မြ�န််မာာအနေ�ဖြ�င့််� DT နယ််မြေ�ေအတွွင်းး�ရှိိ� လူူထုုကိုု� ကိုု�ယ််စား�းပြု�ုသူူ ၁၁ ဦးးကိုု� နီီပေါ�ါနိုု�င််ငံံသို့့�� ပို့့��ဆော�ာင််၍ ယင်းး�နိုု�င််ငံံ၏ အော�ာင််မြ�င််မှုု အရှိိ�ဆုံးး�� ရပ််ရွာာ�လူူထုု အခြေ�ေပြု�ု ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းနယ််မြေ�ေများ�း�အနက်် တစ််ခုုကိုု� လေ့�့လာာစေ�ခဲ့့�ပါါသည််။ မအေး�းမြ�တ််သန္တာာ�သည်် WWF-မြ�န််မာာ၏ ထားး�ဝယ််ရုံးး��ခွဲဲ�မှှ အကြီး�း�တန်းး�သစ််တော�ာအရာာရှိိ� ဖြ�စ််ပါါသည််။ သူူက ယင်းး�ခရီးး�စဉ်် သွားး��ရော�ာက််ခဲ့့�သည့််� အတွေ့�့�အကြုံ�ံ�များ�း�ကိုု� ပြော��ာပြ� ထားး�သည််။
အပြ�ည့််�အစုံံ� ဖတ််ရန်် နှိိ�ပ််ပါါ
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််များ�း�
သဘာာဝသဟဇာာတ စိုု�က််ပျိုး�း��ရေး�း မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံသည်် အစား�းအစာာအတွွက်် စိုု�က််ပျိုး�း��သည့််� အနေ�အထားး�မှှသည်် စက််မှုကုုန် ု ်ထုုတ််အနေ�အထားး�သို့့� ကူးး�ပြော��ာင်းး�နေ�သည့််� ကာာလတွွင်် စိုု�က််ပျိုး�း��ရေး�းကဏ္ဍမှှ ကုုန််ကြ�မ်းး�များ�း�အတွွက်် ဝယ််လိုု�အားး�မှာာ� အထူးး�မြ�င့််�တက်် လျှှက်် ရှိိ�သည််။
အဓိိ ကကာာလများ�း�
ရာာဘာာမှှသည်် တိိရစ္ဆာာ�န်် အစား�းအစာာအထိိ ကုုန််ကြ�မ်းး� များ�း� ထုုတ််လုပ် ု ်မှုသ ု ည်် မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံအတွွက်် သန့််�စင်် သော�ာ လေ�နှှင့််� ရေ�တို့့��ကိုု� ပေး�းစွွမ်းး�နေ�သလိုု� ရှား��းပါးး� တော�ာရိုု�င်းး� တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း�အတွွက်် ကျျက််စား�းရာာ ဖြ�စ်် သည့််� ဒေ�သကြီး�း�များ�း�အပေါ်�် ကြီး�း�စွာာ�သော�ာ ဖိိအားး� ကျျ ရော�ာက််စေ�နေ�သည််။ ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��၏ ရည််မှန်းး ှ �ချျက််မှာာ� ဤ အကူးး�အပြော��ာင်းး�ဖြ�စ််စဉ််ကိုု� သဘာာဝနှှင့််� သဟဇာာတဖြ�စ်် စွာာ� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း တန််ဖိုးး��မြ�င့််� သဘာာဝတရား�းများ�း�
ကျျန််ရှိိ�မြဲ�ဲ ကျျန််ရှိိ�နိုု�င််သည့််� အသွွင််ဖြ�င့််� ဖြ�စ််ပေါ်�်စေ�ရေး�း ဖြ�စ််သည််။
အသက််မွေး�း�ဝမ်းး�ကျော�ာ�င်းး�မှုုကိုု� ပိုု�မိုု�ကော�ာင်းး�မွွန်် ရေ�ရှှည်် အကျိုးး���ရှိိ�စေ�ပါါသည််။
ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� တော�ာင််သူများ�း ူ �နှှင့််� ရင်းး�နှီးး��စွာာ� ဆက််သွယ် ွ ်၍ ၎င်းး�တို့့��ကိုု� သဘာာဝသဟဇာာတဖြ�စ််ပြီး�း� ရာာသီီဥတုုပြော��ာင်းး�လဲဲမှုဒ ု ဏ်် ခံံနိုု�င််ရည််မြ�င့််�သော�ာ သီးး�နှံံ� သစ််တော�ာ ရော�ာနှော�ာ�စိုု�က််ပျိုး�း��သည့််� စနစ််ကိုု� ကူးး�ပြော��ာင်းး� နိုု�င််ရန်် ကူူညီီပေး�းနေ�ပါါသည််။ ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းတန််ဖိုးး��မြ�င့််� ဧရိိယာာ (HCVA) များ�း�အားး� ထိိရော�ာက််၍ ရေ�ရှှည််အကျိုးး���ရှိိ� စွာာ� စီီမံံခန့််�ခွဲဲ�ရေး�းသည်် ကျွွန်ုု�ပ််တို့့�� လုုပ််ငန်းး�များ�း�၏ မဏ္ဍိုု�င်် ဖြ�စ််သည််။ သဘာာဝသဟာာဇာာတဖြ�စ််စွာာ� ထုုတ််လုပ် ု ်ထားး� သည့််� စိုု�က််ပျိုး�း��ရေး�း ထွွက််ကုန် ု ်များ�း� လက််တွဲဲ�ပူးး�ပေါ�ါင်းး� ဖော်�်�ဆော�ာင််မှုကိုု� ု ထော�ာက််ကူပေး�း ူ ပြီး�း� ယင်းး�တို့့�� ဈေး�းကွွက်် နေ�ရာာ ရရှိိ�မှုု ပိုု�ကော�ာင်းး�စေ�ခြ�င်းး�ဖြ�င့််� တော�ာင််သူများ�း ူ �၏
ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� ရပ််ရွာ�လူ ာ ူထုု ဗဟိုု�ပြု�ု သဘာာဝ ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း လုုပ််ငန်းး�သည်် ယင်းး�လူူထု၏ ု လိုု�အပ််ချျက်် များ�း�၊ အထူးး�သဖြ�င့််� အသက််မွေး�း�ဝမ်းး�ကျော�ာ�င်းး�မှုုကိုု� ဖြေ�ေ ရှှင်းး�ပေး�းနိုု�င််ရမည်် ဆိုု�သည််ကိုု� နှှစ််ပေါ�ါင်းး�များ�း�စွာာ�အတွွင်းး� လေ့�့လာာမှှတ််သားး�ခဲ့့�ရသည််။ အစိုးး��ရနှှင့််� ပုုဂ္ဂဂလိကက ိ ဏ္ဍ တို့့��သည်် အသေး�းစား�း စိုု�က််ပျိုး�း��ထုုတ််လုပ် ု ်သူူများ�း�အားး� သဘာာဝနှှင့််� သဟဇာာတဖြ�စ််ပြီး�း� ရေ�ရှှည််ခံံသော�ာ သီးး�နှံံ� သစ််တော�ာ ရော�ာနှော�ာ�စိုု�က််ပျိုး�း��မှုုစနစ််သို့့�� ကူးး�ပြော��ာင်းး�လာာ အော�ာင်် မက််လုံးး��ပေး�းခြ�င်းး�နှှင့််� အထော�ာက််အကူူပြု�ု စနစ်် များ�း� ဖြ�စ််ပေါ်�်စေ�ခြ�င်းး�တို့့��ကိုု� ပံ့့�ပိုးး��ပေး�းသင့််�ပါါသည််။
မေ� ၂၀၂၀
မေ� ၂၀၂၀
မေ� ၂၀၂၀
တော�ာင််သူူ ၇၀ ဦးး
မြ�န််မာ့့� ပထမဆုံးး�� ထုုတ်် လုု ပ်် မှုု ခြေ�ေရာာခံံစနစ်် ကိုု� သဘာာဝ သဟဇာာတ ရာာဘာာကဏ္ဍ အတွွက်် စတင်် အသုံးး��ပြု�ုခြ�င်းး�
မြ�န်် မာာနိုု�င််ငံံ အစိုးး��ရ အနေေဖြ�င့့်� သဘာာဝ သဟဇာာတ ရာာဘာာ စိုု�က််ပျိုး�း��ထုု တ်် လုု ပ််မှုု မူူ ဝါါဒ ချျမှှ တ််နိုု�င်် ရန်် စတင်် လုု ပ််ဆော�ာင်် ခြ�င်းး�
သဘာာဝသဟဇာာတ ရာာဘာာများ�း� ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��၏ မိိတ််ဖက်် စက််ရုံံ�သို့့�� ရော�ာင်းး�ချျခြ�င်းး�
22 | နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာ 2020
အနာာဂတ််ခြေ�ေလှှမ်းး�များ�း� ၂၀၂၁ သဘာာဝသဟဇာာတ ရာာဘာာ စိုု�က််ပျိုး�း��ထုုတ််လုုပ််မှုုအတွွက်် ကဏ္ဍစုံံ�
ပါါဝင််သည့််� စင်္ကြံ�ံများ�း� နိုု�င််ငံံအဆင့််� တစ််ခုုနှှင့််� ဒေ�သအဆင့််� နှှစ််ခုု တည််ထော�ာင််ရန််
၂၀၂၁
ဒုုတိိယအကြိ�ိမ်် မြ�န််မာ့့� ရာာဘာာဖိုု�ရမ််
၂၀၂၁
သဘာာဝသဟဇာာတ ရာာဘာာ စိုု�က််ပျိုး�း��ထုုတ််လုပ် ု ်မှုု လမ်းး�ညွှှန််ချျက််များ�း�
ပါါဝင််သည့််� မြ�န််မာ့့� ရာာဘာာဥပဒေ� ရေး�းဆွဲဲ�ရန််
"စိုု�က်် ပျိုး�း��ရေး�းကဏ္ဍက အရမ်းး� ရှုု ပ်် ထွေး�း �ပါါတယ််။ ဆက််နွွယ််သူူ အများ�း�ကြီး�း �က အကျိုးး���အမြ�တ်် ရ နိုု�င်် သမျှှ� များ�း�များ�း�ရအော�ာင်် ကြိုး�း��စား�း နေေကြ�တာာပါါ။ သဘာာဝနဲ့့� သဟဇာာတဖြ�စ််တဲ့့� စိုု�က်် ပျိုး�း��မှုု ဖြ�စ််
၂၀၂၁
ပြော��ာင်းး�စိုု�က််ပျိုး�း��ထုုတ််လုပ် ု ်မှုု မဟာာဗျူူ�ဟာာ ရေး�းဆွဲဲ�ရန််
၂၀၂၁
သဘာာဝသဟဇာာတ ရာာဘာာ စည်းး�မျျဉ်းး�နှှင့််� အချျက််အလက််များ�း�အတိုု�င်းး�
ဖို့့��က စနစ််တစ််ခုုလုံးး� � ခြုံ�ံ�ငုံံ� စဉ်းး�စား�း နိုု�င်် ဖို့့�� အလွွန်် အရေး�းကြီး�း�ပါါတယ််။"
လိုု�က််နာာကြော��ာင်းး� ပြ�သနိုု�င််သည့််� အသေး�းစား�း စိုု�က််ပျိုး�း��ထုုတ််လုပ် ု ်သူူ အနည်းး�ဆုံးး��
နန္ဒဒအော�ာင််
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ်် မန််နေ�ဂျာ�ာ
၅၀၀ ရှိိ�လာာရန််
ဇူူလို�င် ု ် ၂၀၂၀
ဒေါ�ါန-တနင်္သာာ�ရီီဒေေသတွွင်းး� ပြော��ာင်းး� စိုု�က််ပျိုး�း��ထုုတ််လုု ပ််ပုံံ � ဘက််စုံံ� လေ့�့လာာမှုု အပြီး�း�သတ်် ခြ�င်းး�
စက််တင််ဘာာ ၂၀၂၀
ဒေါ�ါန-တနင်္သာာ�ရီီ ဒေ�သအတွွင်းး� သဘာာဝသဟဇာာတ ရာာဘာာစိုု�က််ပျိုး�း��ထုုတ််လုပ် ု ်မှုု ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�းအတွွက်် ရင်းး�နှီးး�� မြှု�ု�ပ််နှံ�ရန် ံ ်
ဒေါ်�်လာာ ၃.၅ သန်းး�ကျော်�်�� မတည်် ခြ�င်းး� 2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 23
© Naw Eh Hser Wah /WWF-Myanmar
24 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
© Naw Eh Hser Wah /WWF-Myanmar
မြ�န််မာ့့� ကွွမ်းး�တော�ာင််သူများ ူ �း� အတွွက်် မျှော်�်���လင့််�ချျက်် ရာာသီီဥတုု ပုံံ�စံံ ပြော��ာင်းး�လဲဲလာာပြီး�း� အလွွန််အမင်းး� ပူူပြ�င်းး�လာာတာာကြော��ာင့််� သမား�းရိုးး��ကျျ သီးး�နှံံ�တွေ�ေ အန္တတရာာယ်် ကျျရော�ာက််လာာနေေပေေမယ့််� တော�ာင််သူူ တွေ�ေကတော့�့� လိုု�က််လျော�ာ�ညီီထွေ�ေ ပြော��ာင်းး�လဲဲနိုု�င််ဖို့့�� ကြိုး�း��စား�းနေေကြ�ပါါတယ််။ မြ�န််မာ့့�တော�ာင််ပိုု�င်းး� တနင်္သာာ�ရီီတိုု�င်းး�ဒေ�သကြီး�း�ရှိိ� ကျေး�း�လက််ဒေ�သတစ််ခုုရဲ့့� ပူူပြ�င်းး�တဲ့့� မွွန်းး�လွဲဲ�ပိုု�င်းး�အချိိ�န််မှာာ� အသက်် ၄၇ နှှစ််အရွွယ်် ကရင်် အမျိုး�း��သမီးး�ကြီး�း� နော်�်�လွီီ�ဇာာနဲ့့� တွေ့�့�ဆုံံ�ခဲ့့�တာာပါါ။ သူူက ကွွမ်းး�သီးး�တွေ�ေ ထည့််�ထားး�တဲ့့� အိိတ််ကိုု� ဖြ�ည််ပြီး�း� ကွွမ်းး�သီးး�တစ်် စိိတ််ကိုု� ပါးး�စပ််ထဲဲထည့််� ဝါးး�လိုု�က််ရင်းး� "ဒီီနှှစ််က အရမ်းး�ပူူလို့့�� ကျွွန််မ ကွွမ်းး�ပင်် အများ�း�စုု သေ�ကုုန််တယ််" လို့့�� ညည်းး�ပါါတယ််။ တနင်္သာာ�ရီီမှှ ရွာာ�သားး� အများ�း�စုုသည်် ကွွမ်းး�သီးး�၊ ရာာဘာာနှှင့််� အခြား�း�ဝင််ငွေ�ေရ သီးး�နှံံ� စိုု�က််ပျိုး�း��တာာနဲ့့� အသက််မွေး�း�ကြ�ပါါတယ််။ ယင်းး�သီးး�နှံံ�ပင််များ�း�သည်် ရာာသီီဥတုုအပေါ်�် အထူးး� မှီီ�ခိုု�ကြ�ပါါသည််။ ရာာသီီဥတုုပုံံ�စံံ ပြော��ာင်းး�လာာပြီး�း� အပူူချိိ�န်် မြ�င့််�တက််လာာတာာ ကြော��ာင့််� အထွွက််နှုုန်းး�ကိုု� အလွွန်် ထိိခိုု�က််စေ�ပါါသည််။ မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံတွွင်် လွွန််ခဲ့့�သည့််� ဆယ််စုုနှှစ်် ခြော��ာက််ခုုအတွွင်းး� အပူူချိိ�န်် သိိသိိသာာသာာ ပြော��ာင်းး�လဲဲလာာခဲ့့�သည််ဟုု မြ�န််မာ့့� ရာာသီီဥတုုပြော��ာင်းး�လဲဲမှုုဆိုု�င််ရာာ မဟာာမိိတ််အဖွဲ့့��၏ အဆိုု�အရ သိိရသည််။ အခြေ�ေအနေ�မှာာ� ယခုုထက်် ပိုု�ဆိုးး��လာာလိိမ့််�ဦးးမည််ဟုု ပညာာရှှင််များ�း�က မျှော်�်��မှှန်းး�ထားး� ကြ�သည််။ တစ််ကမ္ဘာာ�လုံးး�� အတိုု�င်းး�အတာာဖြ�င့််� ၂၀၁၉ ခုုနှှစ််သည်် ဒုုတိိယမြော��ာက်် အပူူ ဆုံးး��နှှစ််အဖြ�စ်် မှှတ််တမ်းး�ဝင််ခဲ့့�သည််။ မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံသည််လည်းး� မိုးး��ကြို�ု�ကာာလ အပူူချိိ�န်် စံံချိိ�န််တင််ခဲ့့�ကာာ နိုု�င််ငံံ၏ အချို့့���နေ�ရာာများ�း�တွွင်် ၄၆.၄o စင််တီီဂရိိတ််အထိိ မြ�င့််�တက််ခဲ့့� သည််။ ယင်းး�က စိုု�က််ပျိုး�း��ရေး�းအပေါ်�် ကြီး�း�စွာာ�သော�ာ သက််ရော�ာက််မှုု ဖြ�စ််စေ�သည််။
အပြ�ည့််�အစုံံ� ဖတ််ရန်် နှိိ�ပ််ပါါ
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််များ�း�
တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း� ကမ္ဘာာ�အဝှှမ်းး�တွွင်် နို့့�တိုု�က််သတ္တတဝါါများ�း�၊ ငှှက််များ�း�၊ ငါးး�နှှင့််� ကုုန်းး�နေ�ရေ�နေ� သတ္တတဝါါများ�း�နှှင့််� တွားး��သွားး��သတ္တတဝါါများ�း�၏ ကော�ာင််ရေ� ပမာာဏသည်် နှှစ််ပေါ�ါင်းး� ၅၀ မပြ�ည့််�တပြ�ည့််� တွွင်် ပျျမ်းး�မျှှအားး�ဖြ�င့််� ၆၈ ရာာခိုု�င််နှုုန်းး� လျော့�့��ကျျသွားး��ခဲ့့� သည််။
အဓိိ ကကာာလများ�း�
ဆိုု�လိုု�သည််မှာာ� ကမ္ဘာာ�ပေါ်�်ရှိိ� တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း�၏ သုံးး��ပုံံ� နှှစ််ပုံံ� ကျော်�်��ကိုု� ဆုံးး��ရှုံးး��ခဲ့့�ရပြီ�ီ ဖြ�စ််သည််။ မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံသည်် ရှား��းပါးး�နှှင့််� ဒေ�သမျိုး�း��ရင်းး� မျိုး�း��စိိတ််အများ�း�အပြား�း� အပါါအဝင်် တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် အမြော��ာက််အများ�း� ကျျန််ရှိိ� နေ�သေး�းသော�ာ ထူးး�ခြား�း�မှုုကိုု� ပိုု�င််ဆိုု�င််ထားး�သည််။ ကျွွန်ုု�ပ်် တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� ယင်းး�မျိုး�း��စိိတ််များ�း�နှှင့််� ၎င်းး�တို့့��၏ စား�းကျျက်် နယ််မြေ�ေများ�း�ကိုု� ကာာကွွယ််ပေး�းခြ�င်းး�ဖြ�င့််� အနာာဂတ််တွွင််
၎င်းး�တို့့�� ဆက််လက်် ပေါ�ါက််ဖွား��း ရှှင််သန််နိုု�င််နေ�စေ�ရန်် ကြိုး�း��ပမ်းး�နေ�ပါါသည််။ ဤနိုု�င််ငံံအတွွင်းး� တော�ာရိုု�င်းး�ဆင််များ�း� သတ််ဖြ�တ််ခံံနေ�ရမှုု ကိုု� ဟန့််�တားး�နိုု�င််ရန်် ပူးး�ပေါ�ါင်းး� ကြိုး�း��ပမ်းး�ခဲ့့�ကြ�ရာာ ယခုုဆိုု� လျှှင်် ကျွွန်ုု�ပ််တို့့�� လုုပ််ငန်းး�ဆော�ာင််ရွွက််နေ�ခဲ့့သ � ည့််� ပဲဲခူးး�နှှင့််� ရန််ကုန် ု ် နယ််မြေ�ေများ�း�တွွင်် ဆင်် သတ််မခံံရသည််မှာာ� နှှစ်် နှှစ်် ပြ�ည့််�ခဲ့့�ပြီ�ီ ဖြ�စ််သည််။ ထို့့��ပြ�င်် ဧရာာဝတီီ တိုု�င်းး�ဒေ�သ ကြီး�း�တွွင််လည်းး� ဆင်် သတ််မခံံရသည််မှာာ� ခြော��ာက််လ ရှိိ�ခဲ့့� ပြီ�ီ ဖြ�စ််သည််။ ယခင််ကဆိုု�လျှှင်် ဤဒေ�သအတွွင်းး� လစဉ်် ဆင််တစ််ကော�ာင််မျှှ သတ််ဖြ�တ််ခံံခဲ့့ရ � သည််။ ဆင််များ�း�နှှင့််� နေ�ရပ််ကိုု� မျှှဝေ� နေ�ထိုု�င််ရသည့််� လူူထုုကိုု� အထော�ာက််အကူူပြု�ုနိုု�င််ရန်် ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� နေ�
စွွမ်းး�အင််သုံးး�� လျှှပ််စစ််စည်းး�ရိုးး�� ခတ််ခြ�င်းး� အပါါအဝင်် လူူနှင့််� ှ ဆင်် ပဋိိပက္ခခ လျှော့�့��ချျရေး�း နည်းး�လမ်းး�များ�း� တည််ထော�ာင်် ပေး�းခဲ့့�သလိုု� ရပ််ရွာ�ာ အတွွင်းး� နား�းနှှင့််� မျျက််စိများ�း ိ �အဖြ�စ်် ဒေ�သခံံ တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် စော�ာင့််�ကြ�ည့််�လေ့�့လာာရေး�း အဖွဲ့့��များ�း�ကိုု�လည်းး� ဖွဲ့့��စည်းး�ပေး�းခဲ့့�သည််။ အနာာဂတ််ကိုု� ထော�ာက််ရှုခြု �င်းး�ဖြ�င့််� ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��သည်် မြ�န််မာ့့� ပထမဆုံးး�� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း သင််တန်းး� ကျော�ာ�င်းး�ကိုု� တည််ထော�ာင််ရန်် လုုပ််ဆော�ာင််နေ�ပြီး�း� ယခုုအခါါ သစ််တော�ာဦးးစီးး�ဌာာနနှှင့််� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ကာာ အနာာဂတ််တွင် ွ ် မြ�န််မာ့့� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း�ကိုု� ကာာကွွယ််ပေး�းမည့််� မျိုး�း��ဆက််သစ်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းဝန််ထမ်းး�များ�း� မွေး�း�ထုုတ််ပေး�း ရန်် သင််ရိုးး��ညွှှန်းး�တမ်းး� ရေး�းဆွဲဲ�နေ�ပြီ�ီ ဖြ�စ််သည််။
ဇန််နဝါါရီီ ၂၀၂၀
မတ်် ၂၀၂၀
မေ� ၂၀၂၀
ဇွွန်် ၂၀၂၀
တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ �န်် စော�ာင့််�ကြ�ည့််� လေ့�့လာာရေး�းအဖွဲ့့� (WMU) များ�း�ကိုု�
ပဲဲခူးး�ရိုးး��မနှှင့့်� ဧရာာဝတီီ မြ�စ််ဝကျွွန်းး�ပေါ်�်တွွင််
အစိုးး��ရက ၂၀၂၀-၂၀၂၅ ခုုနှှစ်် အတွွက််
မြော��ာက််ဇာာမရီီ တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ဘေး�းမဲ့့�တော�ာအတွွင်းး� ထော�ာင််ခြော��ာက်် ကင််ရာာများ�း�ဖြ�င့့်� စစ််တမ်းး�ကော�ာက််ရာာ
ဒေါ�ါန-တနင်္သာာ�ရီီ ဒေ�သမှှ ရပ််ရွာ�လူ ာ ူထုုဖြ�င့့်� ဖွဲ့့��စည်းး�ကာာ တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် စော�ာင့့်�ကြ�ည့့်� လေ့�့လာာရေး�း အထူးး�ပြု�ုသည့့်� ပထမဆုံးး��သော�ာ အဖွဲ့့��အဖြ�စ်် လေ့�့ကျျင့့်�သင််ကြား�း�ပေး�းခြ�င်းး�
ဆင်် ၈ ကော�ာင်် လည််ပတ်် တပ််ခြ�င်းး �
နိုု�င်် ငံံ အဆင့့်� ကျားး�� ထိိ န်းး �သိိ မ်းး�ရေး�း အစီီအစဉ်် ကိုု� အတည်် ပြု�ုခြ�င်းး �
ကြော��ာင်် ကြီး�း �မျိုး�း��နွွယ်် ၄ မျိုး�း �� အပါါအဝင်် နို့့��တိုု�က်် သတ္တတ ဝါါ ၂၅ မျိုး�း �� တွေ့�့ ရှိိ�
အနာာဂတ််ခြေ�ေလှှမ်းး�များ�း� ၂၀၂၀ ဧရာာဝတီီနှှင့််� ပဲဲခူးး�တွွင်် နော�ာက််ထပ်် နေ�စွွမ်းး�အင််သုံးး�� လျှှပ််စစ်် စည်းး�ရိုးး��
"၂၀၂၀ က ကျွွ�န််တော်�်�တို့့��ရဲ့့� တော�ာရိုု�င်းး�
နှှစ််ခုု တပ််ဆင််ရန််နှှင့််� လူူနှှင့််� ဆင်် ပဋိိပက္ခခ လျှော့�့��ချျရေး�းအတွွက်် စား�းကျျက််မြေ�ေ
တိိရစ္ဆာာ�န််နဲ့့�ဆိုု�င််တဲ့့� သုုတေ�သန
မြ�က််ခင်းး�များ�း� စိုု�က််ပျိုး�း��ပေး�းရန််
လုုပ််ငန်းး�တွေ�ေမှာာ� ဆန်းး�သစ််တီီထွွင််ဖို့့��
၂၀၂၀-၁ တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�၏ သင််ရိုးး��
တွွန်းး�အားး� ဖြ�စ််ခဲ့့�တယ််။ ကျွွ�န််တော်�်�
ညွှှန်းး�တမ်းး� ရေး�းဆွဲဲ�ရန််နှင့််� ှ သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�၏ ပထမဆုံးး�� သင််တန်းး� ဖွွင့််�လှစ် ှ ်ရန််
ကတော့�့� ဒီီဖြ�စ််စဉ််ကနေေ လူူတွေ�ေရော�ာ
၂၀၂၀-၁ ဗဟိုု� ဆင််ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း ဦးးစား�းပေး�းနယ််မြေ�ေတွင်ွ ် ရပ််ရွာ�ာ အခြေ�ေပြု�ု
တိိရိိစ္ဆာာ�န််တွေ�ေရော�ာအတွွက်် ထိိခိုု�က််မှုု
တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် စော�ာင့််�ကြ�ည့််�လေ့�့လာာရေး�း အဖွဲ့့��များ�း�နှှင့််� ဧရာာဝတီီတွွင်် သစ််တော�ာ
ပိုု�နည်းး�စေေဖို့့��ပဲဲ မျှော်�်���လင့််�ပါါတယ််။"
ဦးးစီးး�ဌာာန တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် စော�ာင့််�ကြ�ည့််�လေ့�့လာာရေး�း အဖွဲ့့��များ�း� ဖွဲ့့��စည်းး�ရန််
၂၀၂၁
ပိုု�င််စိုးး��
ဧရာာဝတီီ မြ�စ််ဝကျွွန်းး�ပေါ်�်တွွင်် ဆင််ကော�ာင််ရေ� စစ််တမ်းး� ကော�ာက််ယူရန် ူ ်
ဇွွန်် ၂၀၂၀
ဇွွန်် ၂၀၂၀
လူူနှှင့့်� ဆင်် ပဋိိပက္ခခများ�း� လျှော့�့��ချျရန်် ဧရာာဝတီီတိုု�င်းး�ဒေ�သကြီး�း�တွွင််
သစ််တော�ာဦးးစီးး�ဌာာနက
နေေစွွမ်းး�အင်် သုံးး�� လျှှ�ပ်် စစ််ခြံ�ံ စည်းး �ရိုးး��များ�း� တပ်် ဆင်် ပေး�းခြ�င်းး �
တော�ာရိုု�င်းး�တိိ ရစ္ဆာာ �န်် ထိိ န်းး �သိိမ်းး �ရေး�း သင်် တန်းး � ကျော�ာ�င်းး� ဒီီ ဇိုု�င်းး�ကိုု� အတည်် ပြု�ုခြ�င်းး �
ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း ဇီီဝဗေ�ဒ ဦးးဆော�ာင််ပညာာရှှင််
ဇွွန်် ၂၀၂၀
ဧရာာဝတီီ တိုု�င်းး�ဒေ�သကြီး�း� တွွင်် ၂၀၂၀ ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီမှှ စ၍
ဆင််သတ်် မခံံရမှုု ၅ လပြ�ည့့်�
စက််တင််ဘာာ ၂၀၂၀ (ယနေ့�့ထိ)ိ
ပဲဲခူးး�တွွင်် ၂၀၁၈ ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီမှှ ရန််ကုုန််တွွင်် ၂၀၁၈ ဧပြီ�ီမှှ စ၍ စ၍
ဆင်် သတ်် မခံံ ရမှုု ၂ နှှ စ််ပြ�ည့့် �
ဆင်် သတ်် မခံံ ရမှုု ၂ နှှ စ််ပြ�ည့့် �
2020 နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာ | 27
မြ�န််မာ့့� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််ထိန်းး ိ �သိိမ်းး�ရေး�း သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းနယ််မြေ�ေတစ််ခုု အတွွင်းး�တွွင်် မျိုး�း��ဆက််သစ်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းပညာာရှှင််များ�း� အတွွက်် ကမ္ဘာာ�အဆင့််�မီီ သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး� တည််ထော�ာင််ခြ�င်းး� မြ�န််မာ့့�သမိုု�င်းး�တွွင်် ပထမဆုံးး��အဖြ�စ်် တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းအတွွက်် ရည််ရွယ် ွ ်သည့််� သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�တစ််ခုုကိုု� နိုု�င််ငံံ၏ မျိုး�း��ဆက််သစ်် တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�သူူများ�း� သင််ကြား�း� မွေး�း�ထုုတ််ရန်် တည််ထော�ာင််နေ�သည််။ ကင်းး�လှှည့််�ဝန််ထမ်းး�များ�း�မှှသည်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းနယ််မြေ�ေ အုုပ််ချုု�ပ််ရေး�းမှူးး��နှှင့််� ဇီီဝမျိုး�း��စုံံ�မျိုး�း��ကွဲဲ� သုုတေ�သီများ�း ီ �အထိိ ဤသင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�မှှ ကျော�ာ�င်းး�သားး�များ�း�ကိုု� မြ�န််မာ့့� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း�နှှင့််� တော�ာရိုု�င်းး�ဒေ�သများ�း�ကိုု� ကာာကွွယ််ရန်် လိုု�အပ််သည့််� ပညာာရပ််များ�း� သင််ကြား�း�ပေး�းသွားး��မည်် ဖြ�စ််သည််။ သင််တန်းး�သားး�များ�း�အနေ�ဖြ�င့််� မြော��ာက််ဇာာမရီီ တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ဘေး�းမဲ့့�ဥယျာာ�ဉ််အတွွင်းး� သစ််တော�ာ အလယ််တွင် ွ ် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းဆိုု�င််ရာာ သီီဝရီီများ�း�နှှင့််� နော�ာက််ဆုံးး��ပေါ်�် နည်းး�လမ်းး�များ�း�ကိုု� လေ့�့လာာရင်းး� မြော��ာက််ဇာာမရီီ သစ််တော�ာကြိုး�း��ဝိုု�င်းး�ကိုု� ကမ္ဘာ့့��အဆင့််�မီီ ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းနယ််မြေ�ေအဖြ�စ်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရန်် လက််တွေ့�့� လုုပ််ဆော�ာင််ကြ�ရမည်် ဖြ�စ််သည််။ ၎င်းး�တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� ဤ လက််တွေ့�့� ကွွင်းး�ဆင်းး� သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�တွွင်် နေ�ထိုု�င်် သင််ယူရင်းး ူ � ယင်းး� သစ််တော�ာအတွွင်းး�ရှိိ� ကျားး��သစ််များ�း�၊ ဆင််များ�း�၊ ပြော��ာင််များ�း�နှှင့််� အခြား�း� တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း� ဝန်းး�ရံံထားး�ခံံရ ခြ�င်းး�ဖြ�င့််� တော�ာရိုု�င်းး�သဘာာဝနှှင့််� ချိိ�တ််ဆက််မိရန် ိ ် အခွွင့််�အရေး�းထူးး�ကိုု�လည်းး� ရရှိိ�မည်် ဖြ�စ််သည််။ မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ၏ အလယ််ဗဟိုု�မှသ ှ ည်် ဝေး�းကွာာ�သည့််� အခြား�း�သော�ာ ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းနယ််မြေ�ေများ�း�သို့့�� တာာဝန််ထမ်းး�ဆော�ာင််ရန်် သွားး��ကြ�ရသည့််�အခါါ ဤသင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�ဆင်းး�များ�း�သည်် ကမ္ဘာ့့��အဆင့််�မီီ ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းနယ််မြေ�ေ စီီမံံခန့််�ခွဲဲ�မှုနှ ု ှင့််� ဇီီဝမျိုး�း��စုံံ�မျိုး�း��ကွဲဲ� သုုတေ�သန ပညာာရပ််များ�း�ဆိုု�င််ရာာ ဗဟုုသုုတ များ�း�ကိုု� သယ််ဆော�ာင််သွားး��ကြ�ပြီး�း� မြ�န််မာ့့� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််နှင့််� ှ တော�ာရိုု�င်းး�နယ််မြေ�ေများ�း�၏ အနာာဂတ်် ကိုု� ကာာကွွယ််ရန်် ကြိုး�း��ပမ်းး�ကြ�မည်် ဖြ�စ််သည််။ 28 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
© Julia Thiemann / WWF-Germany
© Hkun Lat / WWF-Myanmar
အနာာဂတ်် ခြေ�ေလှှမ်းး�များ�း� မြော��ာက််ဇာာမရီီ တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ဘေး�းမဲ့့�ဥယျာာ�ဉ််
ပဲဲခူးး� တိုု�င်းး�ဒေေသကြီး�း�
COVID-19 ၏ စိိန််ခေါ်�်မှုုများ�း� ရှိိ�သော်�်�လည်းး� ကျွွန်ုု�ပ်် တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� မြ�န််မာ့့� ပထမဆုံးး��သော�ာ တော�ာရိုု�င်းး� တိိရစ္ဆာာ�န်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�အတွွက်် ရှေ့�့�အစီီအစဉ််များ�း�ကိုု� ရေး�းဆွဲဲ�နေ�ခဲ့့�ပါါသည််။ ဤနေ�ရာာ တွွင်် မျိုး�း��ဆက််သစ်် တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ထိိန်းး�သိိမ်းး� စော�ာင့််�ရှော�ာ�က််သူများ�း ူ �သည်် မြ�န််မာ့့� ဇီီဝမျိုး�း��စုံံ�မျိုး�း��ကွဲဲ�များ�း� ကိုု� ကာာကွွယ််ရန်် စနစ််တကျျ လေ့�့ကျျင့််� သင််ကြား�း�ကြ�ရ မည်် ဖြ�စ််သည််။ နော�ာင််လာာမည့််� လုုပ််ငန်းး�များ�း�မှာာ� -
၂။ သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�အတွွက်် ဗိိသုုကာာဒီီဇိုု�င်းး�များ�း� အပြီး�း�သတ််ခြ�င်းး�
၃။ ပန္နနက််တင်် အခမ်းး�အနား�း
တိုု�င်းး�ဒေေသကြီး�း� နယ််နိိမိိတ်် လမ်းး�
ရန််ကုုန်် တိုု�င်းး�ဒေေသကြီး�း�
၁။ သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး� ဧရိိယာာအတွွင်းး� ဇီီဝမျိုး�း��စုံံ� မျိုး�း��ကွဲဲ�များ�း� ယေ�ဘုုယျျ အခြေ�ေအနေေကိုု� သိိရှိိ�ရန်် ထော�ာင််ချော�ာ�က််ကင််မရာာများ�း�ဖြ�င့််� လေ့�့လာာခြ�င်းး�
မြော��ာက််ဇာာမရီီ တော�ာရိုု�င်းး� တိိရစ္ဆာာ�န်် ဘေး�းမဲ့့�ဥယျာာ�ဉ်် တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ထိိန်းး�သိိမ်းး� ရေး�း သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�
၄။ ဆော�ာက််လုုပ်ရေး�းလု ် ုပ််ငန်းး�များ�း� စတင််ခြ�င်းး�
အရေး�းကြီး�း� တည််နေေရာာ တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း သင််တန်းး� ကျော�ာ�င်းး�သည်် ပဲဲခူးး�ရိုးး��မ တော�ာင််တန်းး�များ�း�အကြား�း� မြော��ာက််ဇာာမရီီ တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ဘေး�းမဲ့့�ဥယျာာ�ဉ်် အတွွင်းး� တည််ရှိိ�မည်် ဖြ�စ််သည််။ ဤထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း နယ််မြေ�ေသည်် စင်္ကာာ�ပူနိုု� ူ င််ငံံ၏ တစ််ဆခွဲဲ�အရပ််ခန့််� ရှိိ�ပြီး�း� ကမ္ဘာ့့�� နော�ာက််ဆုံးး��လက််ကျျန်် သဘာာဝကျွွန်းး� တော�ာများ�း�အနက်် အချို့့��� တည််ရှိိ�ရာာ ဖြ�စ််သည််။ ရန်် ကုုန််မှှ ၃ နာာရီီခွဲဲ�မျှှသာာ ကားး�မော�ာင်းး�ရသလိုု� မြ�န််မာ့့� မြို့��့ �တော်�်� နေ�ပြ�ည််တော်�်�မှလ ှ ည်းး� အလားး�တူူ အကွာာ� အဝေး�းသာာ ရှိိ�သဖြ�င့််� သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�နှှင့််� မြော��ာက်် ဇာာမရီီ ဘေး�းမဲ့့�ဥယျာာ�ဉ််တို့့��သည်် သွားး��ရော�ာက််ရန်် လွွယ််ကူပြီးူ �း� အစိုးး��ရကိုု�ယ််စား�းလှယ် ှ ်များ�း�နှှင့််� ပညာာရေး�း အဖွဲ့့��အစည်းး�များ�း�အတွွက်် ကမ္ဘာ့့��အဆင့််�မီီ ထိိန်းး�သိိမ်းး� ရေး�းနယ််မြေ�ေတစ််ခုု မည််သို့့�� တည််ထော�ာင််ရသည််ကိုု� သရုုပ််ပြ�နိုု�င််မည့််� နေ�ရာာတစ််ခုု ဖြ�စ််လာာနိုု�င််ပါါမည််။
၅။ ကွွင်းး�ဆင်းး�ဝန််ထမ်းး�များ�း� အကဲဲဖြ�တ််ခြ�င်းး�
၆။ သစ််တော�ာဦးးစီးး�ဌာာနက တော�ာင််အာာဖရိိကနှှင့့်� အိိန္ဒိိ�ယတို့့��မှှ တော�ာရိုု�င်းး� တိိရစ္ဆာာ�န်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�များ�း�နှှင့့်� ကော်�်�လိုု�ရာာဒိုု� တက္ကက သိုု�လ််တို့့��နှှင့့်� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�၍ သင််ရိုးး��ညွှှန်းး�တမ်းး� ရေး�းဆွဲဲ�ခြ�င်းး�
၇။ သင််တန်းး�ကျော�ာ�င်းး�အတွွက်် ဆရာာဖြ�စ််သင််တန်းး� ဖွွင့့်�လှှစ််ခြ�င်းး�
၈။ သင််တန်းး�များ�း� စတင််ခြ�င်းး� © Naw Eh Hser Wah /WWF-Myanmar
2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 29
© Naw Eh Hser Wah/WWF-Myanmar
30 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
© Naw Eh Hser Wah/WWF-Myanmar
သုုညတစ််ခု၏ ု နော�ာက််ကွွယ််မှှ
သူူရဲဲကော�ာင်းး�များ�း�
ဤနေ့့�စဉ််ဘဝမှှ သူူရဲဲကော�ာင်းး�များ�း�မှာာ� မြ�န််မာ့့�ဆင််များ�း� အတွွက်် အကာာအကွွယ််ပေး�းသူူ စစ််စစ််များ�း�ပင်် ဖြ�စ််သည်် လွွန််ခဲ့့�သည့််� နှှစ််ခုုနစ််ဆယ််ခန့််�က မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံတွွင်် တော�ာရိုု�င်းး�ဆင််ပေါ�ါင်းး� ၉၀၀၀ မျှှ ရှိိ�နေ� ခဲ့့�ပါါသည််။ ယခုုအခါါ ၂၀၀၀ အော�ာက််သာာ ကျျန််ရှိိ�တော့�့�သည််။ ၎င်းး�တို့့��သည်် အမဲဲလိုု�က်် သတ််ဖြ�တ််မှုု၊ စား�းကျျက််မြေ�ေများ�း� ဆုံးး��ရှုံးး��ရမှုုနှှင့််� လူူနှှင့််�ဆင်် ပဋိိပက္ခခများ�း�၏ ခြိ�ိမ်းး�ခြော��ာက်် မှုုခံံနေ�ရသော�ာ မျိုး�း��သုုဉ်းး�ပျော�ာ�က််ကွွယ််လုု မျိုး�း��စိိတ််တစ််ခုု ဖြ�စ််သည််။ ၂၀၁၇ ခုုနှှစ််တွွင်် တော�ာရိုု�င်းး�ဆင််များ�း� သတ််ဖြ�တ််ခံံရမှုု တဟုုန််ထိုးး�� မြ�င့််�တက််လာာပြီး�း� တစ်် ပတ််လျှှင်် ဆင်် တစ််ကော�ာင််မျှှ အသတ််ခံံရသည််အထိိ ဖြ�စ််ခဲ့့�သည််။ သာာမန််အားး�ဖြ�င့််� ဆင််များ�း�ကိုု� အစွွယ််ကိုု� လိုု�သဖြ�င့််� အမဲဲလိုု�က်် သတ််ဖြ�တ််ကြ�သော်�်�လည်းး� ရုုတ််တရက်် ပြော��ာင်းး�လဲဲကာာ ၎င်းး�တို့့��၏ အရေ�ခွံံ�ကိုု� တရား�းမဝင်် ကုုန််သွွယ််ရော�ာင်းး�ဝယ််ရန််အတွွက်် သတ််ဖြ�တ််လာာကြ�သည််။ ရုုတ််တရက်် ဖြ�စ််လာာသည့််� သတ််ဖြ�တ််နှုုန်းး�မြ�င့််�တက််လာာမှုုကိုု� တုံ့့��ပြ�န််ရန်် အစိုးး��ရဌာာနများ�း�၊ သဘာာဝ ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းအဖွဲ့့��များ�း�နှှင့််� ဒေ�သခံံ အဖွဲ့့��အစည်းး� များ�း�တို့့�� အတူူလက််တွဲဲ�၍ ကင်းး�လှှည့််�စော�ာင့််�ရှော�ာ�က််ခြ�င်းး�နှှင့််� အများ�း�ပြ�ည််သူူ အသိိပညာာ ပေး�းမှုု မြှ�ှင့််�တင််ခြ�င်းး�တို့့�� လုုပ််ဆော�ာင််ခဲ့့�သည််။ သတင်းး�ကော�ာင်းး�အနေ�ဖြ�င့််� ယခုုနှှစ််တွွင်် ရန််ကုုန််နှှင့််� ပဲဲခူးး�တိုု�င်းး�ဒေ�သကြီး�း�များ�း�တွွင်် တော�ာ ရိုု�င်းး�ဆင်် သတ််ဖြ�တ််ခံံရမှုု မရှိိ�သည််မှာာ� နှှစ််နှှစ််ပြ�ည့််�ခဲ့့�ပြီ�ီ ဖြ�စ််ပြီး�း� ဧရာာဝတီီ ကဲ့့�သို့့��သော�ာ အခြား�း�ဒေ�သများ�း�တွွင််လည်းး� အမဲဲလိုု�က်် သတ််ဖြ�တ််မှုု လျော့�့��ကျျခဲ့့�ပြီ�ီ ဖြ�စ််သည််။ ယင်းး� သည်် တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းအတွွက်် ထူးး�ခြား�း�သည့််� ရလဒ််ကော�ာင်းး� ဖြ�စ်် သလိုု� ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��၏ မိိတ််ဖက််များ�း�နှှင့််� ခိုု�င််မာာသော�ာ ပူးး�ပေါ�ါင်းး�လုုပ််ဆော�ာင််မှုု၏ ရလဒ်် လည်းး� ဖြ�စ််သည််။
အပြ�ည့််�အစုံံ� ဖတ််ရန်် နှိိ�ပ််ပါါ
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််များ�း�
တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင်် ကုုန််သွွယ််မှုု မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံသည်် သဘာာဝအရင်းး�အမြ�စ််များ�း� ကြွ�ွယ််ဝ နေ�ဆဲဲ ဖြ�စ််သော်�်�လည်းး� အန္တတရာာယ််လည်းး� ရှိိ�နေ�ပါါသည််။ အဓိိက တစ််ဆင့််�ခံံ ရော�ာင်းး�ဝယ််ရာာနှှင့််� အဆုံးး��သတ်် ဝယ််ယူူရာာ နိုု�င််ငံံများ�း� ဝန်းး�ရံံနေ�သဖြ�င့််� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံသည်် ကျားး��နှှင့််� အာာရှှဆင်် ကဲ့့�သို့�့သော�ာ တန််ဖိုးး��ကြီး��း တိိရစ္ဆာာ�န်် မျိုး�း��စိိတ်် အမြော��ာက််အများ�း�ကိုု� အမဲဲလိုု�က််သတ််ဖြ�တ်် သူူများ�း�အတွွက်် အရင်းး�အမြ�စ််နိုု�င််ငံံတစ််ခုု ဖြ�စ််နေ�သည််။
အဓိိကကာာလများ�း�
မကြာ�ာသေး�းမီီက ပျံ့့��ပွား��းခဲ့့�သည့််� COVID-19 ရော�ာဂါါသည်် တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း�မှှ လူူများ�း�ထံံ ကူးး�စက််တတ််သော�ာ ကူးး�စက််ရော�ာဂါါများ�း� အန္တတရာာယ််ကိုု� သတိိပြု�ုမိလာ ိ ာစေ� ပြီး�း� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း� ရော�ာင်းး�ဝယ််ရာာ ဈေး�းများ�း� ကိုု� အထူးး� အာာရုံံ�စိုု�က််လာာကြ�သည််။ ဤသို့့�� တော�ာ ရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း� ပြော��ာင််ပြော��ာင််တင်းး�တင်းး� များ�း�စွာာ�
ဩဂုုတ်် ၂၀၁၉ - ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီ ၂၀၁၉
ရော�ာင်းး�ဝယ််နေ�မှုသ ု ည်် ကျျန်းး�မာာရေး�းနှှင့််� စီးး�ပွား��းရေး�း အတွွက််သာာမက ဒေ�သကြီး�း� တစ််ခုုလုံးး��၏ တည််ငြိ�မ် ိ ်ရေး�း အတွွက််ပါါ အန္တတရာာယ််ရှိိ�ပါါသည််။
များ�း�အကြား�း� နယ််စပ််ဖြ�တ််ကျော်�်�� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�လုုပ််ဆော�ာင််မှုု ခိုု�င််မာာစေ�ခြ�င်းး�တို့့��အတွွက်် အချျက််အလက််များ�း� ပံ့့�ပိုးး��ပေး�း နေ�ပါါသေး�းသည််။
ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� အစိုးး��ရ၊ နိုု�င််ငံံတကာာ NGO များ�း� နှှင့််� ဒေ�သခံံ CSO များ�း�နှှင့််� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�က ဥပဒေ�စိုးး��မိုးး�� ရေး�း အရှိိ�န််မြှ�ှင့််�ရေး�း၊ အသိိပညာာပေး�းရေး�းနှှင့််� ဒေ�သ တွွင်းး� ပြော��ာင််ပြော��ာင််တင်းး�တင်းး� ရော�ာင်းး�ဝယ််နေ�ခြ�င်းး�ကိုု� လျှော့�့��ချျရေး�း တို့့��အတွွက်် ကြိုး�း��ပမ်းး�နေ�ပါါသည််။ တော�ာ ရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ဈေး�းကွွက််များ�း� ဆန်းး�စစ််လေ့�့လာာခြ�င်းး�မှှ သည်် တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင်် ကုုန််သွွယ််မှုကိုု� ု ကာာကွွယ််ခြ�င်းး�ထိိ အများ�း�ပြ�ည််သူူ သိိရှိိ�နား�းလည််မှုု မြှ�ှင့််� တင််ရေး�း လှုံ့့��ဆော်�်�မှုုပြု�ုခြ�င်းး�နှှင့််� ဌာာနဆိုု�င််ရာာ အရာာရှိိ�များ�း� အားး� စွွမ်းး�ဆော�ာင််ရေး�းမြှ�ှင့််�တင််ပေး�းခြ�င်းး�၊ အိိမ််နီးး�ချျင်းး�နိုု�င််ငံံ
ကပ််ရော�ာဂါါဆိုး�း� ကြီး�း�က ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��၏ ကွွင်းး�ဆင််လုပ် ု ်ငန်းး� များ�း�ကိုု� ကန့််�သတ််ထားး�ချိိ�န််တွွင်် တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ဆိုု�င််ရာာ ရာာဇဝတ််မှုများ�း ု � အဆုံးး��သတ််ရန််နှှင့််� မိိမိိတို့့��ကိုု�ယ်် ကိုု� ဘေး�းကင်းး�စေ�ရန်် ရည််ရွွယ််ကာာ ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� လူူမှုုကွန် ွ ်ယက််စနစ််များ�း�ကိုု� အသုံးး��ပြု�ု၍ တော�ာရိုု�င်းး� တိိရစ္ဆာာ�န််ထွွက််ကုန် ု ်များ�း� ဝယ််ယူူ အသုံးး��ပြု�ုမှုုကိုု� ရပ််တန့််� ခြ�င်းး�ဖြ�င့််� မိိမိိတို့့�� ကျျန်းး�မာာရေး�းကိုု� ကာာကွွယ််ရန်် အရေး�းကြီး�း� ကြော��ာင်းး� အသိိပညာာပေး�း လှုံ့့��ဆော်�်�မှုု ပြု�ုခဲ့့�ပါါသည််။
အော�ာက််တို�ဘာ ု ာ ၂၀၁၉ - ဇန််နဝါါရီီ ၂၀၂၀
အချျက််အလက်် မျှှ�ဝေေရေး�း #TRAVELIVORYFREE ု ာပေး�း ပိုု�စတာာများ�း�ကိုု� တရုုတ်် ခရီးး�သွားး��သီီတင်းး�ပတ််၊ နပ််စပ်် ဖြ�တ််ကျော်�်�� ဆွေး�း�နွေး�း�ပွဲဲ� များ�း� လူူထုပညာ တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင်် ရော�ာင်းး�ဝယ်် မှုု ဗဟိုု�ဌာာနကြီး�း�ဖြ�စ််သည့့်� ရွှေ�ေတြိ�ဂံံ ိ ဒေ�သတွွင်် မြ�န််မာာ၊ လာာအိုု�နှှင့့်� ထိုု�င်းး�နိုု�င််ငံံများ�း�အကြား�း� ကျျင်းး�ပခြ�င်းး�
32 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
မီးး�ထွွန်းး�ပွဲဲ�တော်�်�နှှင့့်� တရုုတ််နှှစ််သစ််ကူးး� ကာာလများ�း�တွွင်် ရန်် ကုုန်် လေ�ဆိိပ််နှှင့့်� မန္တတလေး�း ဟိုု�တယ််များ�း�၌ ဖြ�န့့်�ဝေ� နေ�ရာာချျ ထားး�ခြ�င်းး�
#TravelIvoryFree လှုံ့့��ဆော်�်�မှုုက အွွန််လိုု�င်းး�တွွင်် လူူပေါ�ါင်းး� ၁.၃ သန်းး�ထံံ ရော�ာက််ရှိိ�ခဲ့့သည် � ်
နိုု�ဝင််ဘာာ ၂၀၁၉
တော�ာရိုု�င်းး�တိိ ရစ္ဆာာ�န်် ကုု န််သွွယ်် မှုု တိုု�က််ဖျျက်် ရေး�း ဒုုတိိ ယမြော��ာက်် လှုံ့့��ဆော်�်�မှုုကိုု� မန္တတလေး�းမြို့�့��တွွင်် ပြု�ုလုုပ််ခြ�င်းး�
အနာာဂတ််ခြေ�ေလှှမ်းး�များ�း� ၂၀၂၀ အမေ�ရိိကန််နိုု�င််ငံံ နိုု�င််ငံံခြား�း�ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာန (INL) မှှ ရန််ပုံံ�ငွေ�ေ ပံ့့�ပိုးး��သော�ာ
ရွှေ�ေတြိ�ိဂံံဒေ�သတွွင်းး� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် မှော�ာ�င််ခိုု�လုုပ််ငန်းး�များ�း� တိုု�က််ဖျျက််ရေး�း စီီမံံချျက်် ဒုုတိိယအဆင့််� စတင််ရန််
၂၀၂၀ "One Health" အယူူအဆဆိုု�င််ရာာ အွွန််လိုု�င်းး�လှုံ့့��ဆော်�်�မှုု တစ််ခုု စတင််ရန်် ၂၀၂၁
တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း�အားး� အမဲဲလိုု�က််သတ််ဖြ�တ််ခြ�င်းး�၊ စား�းသုံးး��ခြ�င်းး� သို့့��မဟုုတ်် အိိမ််မွေး�း�တိိရစ္ဆာာ�န််အဖြ�စ်် မွေး�း�မြူ�ူခြ�င်းး�တို့့��မှှ ကာာကွွယ််ရန်် လိုု�အပ််မှုကိုု� ု အာာရုံံ�စိုု�က််သည့််� နိုု�င််ငံံအဝှှမ်းး� လှုံ့့��ဆော်�်�မှုုကိုု� WildAid နှှင့််� ပူးး�ပေါ�ါင်းး� လုုပ််ဆော�ာင််ရန််
၂၀၂၁ နိုု�င််ငံံအတွွင်းး� ဝယ််ယူူအသုံးး��ပြု�ုသူူများ�း�အကြော��ာင်းး� Kantar အဖွဲ့့�� အစီီရင််ခံံစာာ
"တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ဆိုု�င််ရာာ ရာာဇဝတ််မှုုတွေ�ေ တားး�ဆီးး� ရေး�းက တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တွေ�ေကိုု� ကာာကွွယ််တာာထက်် ပိုု�ပါါတယ််။ ဒါါက ကျွွ�န််မတို့့�� အားး�လုံးး��အတွွက်် ကော�ာင်းး�ဖို့့�� ဖြ�စ််ပါါတယ််။ COVID-19 က သတိိ ပေး�း လှုုပ််နှိုးး� �လိုု�က််တာာပါါ ပဲဲ။ နော�ာက်် ထပ်် ကပ််ရော�ာဂါါတစ််ခုု ထပ်် မဖြ�စ််လာာဖို့့��အတွွက်် တော�ာရိုု�င်းး� တိိ ရစ္ဆာာ�န်် နဲ့့�ဆိုု� င််တဲ့့� ရာာဇဝတ််မှုုတွေ�ေ ဂရေ့�့စ််ဟွာာ� ကိုု� တားး�ဆီးး�ဖို့့�� လိုု�ပါါတယ််။"
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ်် မန််နေ�ဂျာ�ာ
နှှင့််� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံအတွွင်းး� တရုုတ််ခရီးး�သွားး�� ဝယ််ယူူအသုံးး��ပြု�ုသူူများ�း�အကြော��ာင်းး� Globescan အစီီရင််ခံံစာာတို့့�� ထုုတ််ပြ�န််ရန််
ဒီီဇင််ဘာာ ၂၀၁၉
ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီ ၂၀၂၀
မေ� ၂၀၂၀
နယ််စပ်် ဖြ�တ််ကျော်�်�� အလွွတ်် သဘော�ာ သဘော�ာတူူညီီ ချျက််
မျိုး�း��သုုဉ်းး �လုု တော�ာရိုု�င်းး� တိိရစ္ဆာာ�န်် ရုုပ််တုု များ�း�
တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင််ကုန် ု ်သွွယ််မှုု တိုု�က််ဖျျက််ရေး�း ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ဆော�ာင််ရွွက််မှုု မြှ�ှင့််�တင်် ရန်် လာာအိုု�၊ ထိုု�င်းး�နှှင့််� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံတို့့��အကြား�း� ကတိိကဝတ််ပြု�ုခြ�င်းး�
လှုံ့့��ဆော်�်�မှုု အစိိတ််အပိုု�င်းး�အဖြ�စ်် မန္တတလေး�းမြို့�့��တွွင်် စီီတန်းး�လှှည့််�လည််ခြ�င်းး�
တော�ာရိုု�င်းး�တိိ ရစ္ဆာာ �န်် တရား�းမဝင်် ကုု န်် သွွ ယ်် မှုု ဆိုု�င်် ရာာ နိုု�င်် ငံံ အဆင့််� လုု ပ်် ငန်းး�အစီီ အစဉ်် နော�ာက်် ဆုံးး��မူူ ကြ�မ်းး� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင််ကုန် ု ်သွွယ််မှုု ဥပဒေ�စိုးး��မိုးး��ရေး�း နိုု�င််ငံံအဆင့််� လုုပ််ငန်းး�အဖွဲ့့��နှှင့််� ပူးး�ပေါ�ါင်းး� ရေး�းဆွဲဲ�၍ ဦးးတည်် ညှိိ�နှိုု�င်းး�ဆော�ာင််ရွွက််မှုု မူူဘော�ာင််တစ််ခုအ ု ဖြ�စ်် အာာဏာာပိုု�င်် များ�း�ထံံ အပြီး�း�သတ်် အပ််နှံံ�ခြ�င်းး� 2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 33
တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင််ကုုန််သွွယ််မှုု အတွွက်် အချျက််ပေး�းခေါ�ါင်းး�လော�ာင်းး�တီးး�ခြ�င်းး� မန္တတလေး�းလမ်းး�မများ�း�ပေါ်�်ရော�ာက်် တော�ာကော�ာင်် လေး�းများ�း�အတွွက်် ရင််တွွင်းး�စကားး�သံံ
#TRAVELIVORYFREE လှုံ့့��ဆော်�်�မှုု
၂၀၂၀ ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီ ၁ ရက််နေ့�့တွင် ွ ် ရွှေ�ေရော�ာင်် ကျားး��၊ သင်းး�ခွေ�ေချျပ််နှှင့််� ဆင််ရုပ် ု ်များ�း� မန္တတလေး�းမြို့�့�� လမ်းး�များ�း�ပေါ်�် လှှည့််�လည််ခဲ့့ကြ� � သည််။ ယင်းး� သည်် ရန််ကုန် ု ်မြို့�့��တွွင်် ဆင််စွယ် ွ ်နှှင့််� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ထွွက််ကုန် ု ်များ�း� ရော�ာင်းး�ဝယ််မှုကိုု� ု တားး�မြ�စ််လိုု�က််နိုု�င််ခဲ့့�သော�ာ လှုံ့့��ဆော်�်�ခြ�င်းး�၏ အော�ာင််မြ�င််မှုု ကိုု� လက််ဆင့့်ကမ်းး � �လာာသည့််� ဒေ�သတွွင်းး� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမ ဝင်် ကုုန််သွွယ််မှုု တိုု�က််ဖျျက််ရန်် ဒုုတိိယမြော��ာက်် နိုု�င််ငံံအဆင့််� လှုံ့့��ဆော်�်�မှုု လုုပ််ငန်းး�၏ အစိိတ််အပိုု�င်းး� ဖြ�စ််သည််။ မန္တတလေး�း လှုံ့့��ဆော်�်�မှုု အစီီအစဉ်် သည်် တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင််ကုန် ု ်သွွယ််မှုကိုု� ု ဥပဒေ�စိုးး��မိုးး��ရေး�း တင်းး�ကြ�ပ််ခြ�င်းး�ဖြ�င့််� တော�ာကော�ာင််လေး�းများ�း�ကိုု� ကာာကွွယ််ရန်် အများ�း�ပြ�ည်် သူူနှှင့််� အစိုးး��ရအဖွဲ့့��၏ အားး�ပေး�းမှုုကိုု� အော�ာင််မြ�င််စွာာ� မြှ�ှင့််�တင််နိုု�င််ခဲ့့သ � ည််။
မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံသည်် ရွှေ�ေရော�ာင််ရက််သတ္တတပတ််နှင့််� ှ တရုုတ််နှှစ််သစ််ကူးး� ကာာလ များ�း�တွွင်် အရှေ့�့�တော�ာင််အာာရှှ နိုု�င််ငံံများ�း�သို့့�� လည််ပတ််တတ််သည့််� တရုုတ်် ခရီးး�သွားး�� ဧည့််�သည်် သိိန်းး�ဂဏန်းး�ကိုု� နှှစ််စဉ်် လက််ခံံရလေ့�့ရှိိ�သည််။ ကံံမ ကော�ာင်းး�စွာာ�ပင်် ယင်းး�ဧည့််�သည််များ�း�အနက်် အများ�း�အပြား�း�သည်် တော�ာရိုု�င်းး� တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင်် ထွွက််ကုန် ု ်များ�း� ဝယ််ယူရန် ူ ် ကြိုး�း��ပမ်းး�ကြ�သည််။ ယခုု နှှစ််တွင် ွ ် မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံအနေ�ဖြ�င့််� WWF ဒေ�သတွွင်းး� လှုုပ််ရှား��းမှုုဖြ�စ််သည်် #TravelIvoryFree လှုံ့့��ဆော်�်�မှုုတွွင်် ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ပါါဝင််ကာာ ရွှေ�ေရော�ာင်် ရက််သတ္တတပတ်် ကာာလအတွွင်းး� အများ�း�ပြ�ည််သူကိုု� ူ ပညာာပေး�းခြ�င်းး�နှှင့််� အသိိပညာာပေး�းခြ�င်းး�တို့့�� လုုပ််ဆော�ာင််ခဲ့့သ � ည််။
"တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင်် ထွွက််ကုန် ု ်များ�း�အတွွက်် အဓိိက လက််ကားး� ကုုန််သွွယ််မှုနှ ု င့််� ှ တဆင့််�ခံံတင််ပို့့��ရာာဌာာနကြီး�း� ဖြ�စ််နေ�တာာ ကြော��ာင့််� မန္တတလေး�းမှာာ� ဒီီကုုန််သွွယ််မှုကိုု� ု တားး�ဆီးး�ဖို့့�� အလွွန်် အရေး�းကြီး�း�ပါါ တယ််။ အဓိိက အစိုးး��ရဌာာနတွေ�ေနဲ့့� ယဉ််ကျေး�း�မှုုအရ လွှှမ်းး�မိုးး��နိုု�င််သူူတွေ�ေ ပူးး�ပေါ�ါင်းး� ပါါဝင််ပြီး�း� ဈေး�းကွွက််တွေ�ေကိုု� ပိိတ််သိမ်းး ိ �နိုု�င််မယ််ဆိုု�ရင်် မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ ကိုု� ဖြ�တ််ပြီး�း� ကုုန််သွွယ််နေ�တဲ့့� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် တရား�းမဝင်် ထွွက််ကုန် ု ် ပမာာဏအပေါ်�် သက််ရော�ာက််မှုု အများ�း�ကြီး�း� ရှိိ�နိုု�င််ပါါတယ််။" ဂရေ့�့စ််ဟွာာ�၊ တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််ကုုန််သွွယ််မှုဆိုု� ု င််ရာာ အစီီအစဉ်် မန််နေ�ဂျာ�ာ 34 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
WWF-မြ�န််မာာသည်် (ရော�ာင်းး�သူူများ�း�အတွွက််) ဦးးတည််ပညာာပေး�း အမှာာ� စကားး�များ�း�ကိုု� မြ�န််မာာဘာာသာာဖြ�င့််� လည်းး�ကော�ာင်းး�၊ အဓိိကဒေ�သများ�း� ကိုု� ဦးးတည််၍ အင်္ဂဂလိိပ််ဘာာသာာဖြ�င့််� Facebook နှှင့််� Instagram မှှတ ဆင့််� လည်းး�ကော�ာင်းး� ဖြ�န့််�ဝေ�ခဲ့့�သည််။ အလုံးး��စုံံ�အားး�ဖြ�င့််� စုုစုုပေါ�ါင်းး� လူူဦးးရေ� ၁.၃ သန်းး�ထံံသို့့�� အမှာာ�စကားး�များ�း� ရော�ာက််ရှိိ�ခဲ့့�သည််။ WWF အနေ�ဖြ�င့််� ရန််ကုန် ု ် အပြ�ည််ပြ�ည််ဆိုု�င််ရာာလေ�ဆိိပ််နှှင့််� မန္တတလေး�းမြို့�့��အနှံ့့�� ဟိုု�တယ်် အများ�း�အပြား�း�တို့့��ရှိိ� အများ�း�ပြ�ည််သူူ အသိိပညာာပေး�း ဆိုု�င်းး�ဘုုတ််များ�း� တပ်် ဆင််သူူများ�း�နှှင့််� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�၍လည်းး� #TravelIvoryFree ပညာာပေး�းပိုု�စတာာ များ�း� ဖြ�န့််�ဝေ�ခဲ့့�သည််။
2020ANNUAL REPORT |35
တို့့��အားး�လုံးး�� ဘေး�းကင်းး�ဖို့့�� သူူတို့့��ကိုု� လွွတ််လပ််စွာာ� ရှှင််သန််စေေစို့့�� မကြာ�ာမီီလာာမည််
© Shutterstock / WWF-Myanmar
၂၀၂၁ တွွင်် WWF-မြ�န််မာာသည်် WildAid နှှင့််� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�၍ မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံတွွင်် တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ပိုု�င််ဆိုု�င််ရန််နှှင့််� စား�းသုံးး��ရန်် ဝယ််လိုု�အားး� လျှော့�့���ချျရေး�း နိုု�င််ငံံအဆင့််� လှုံ့့��ဆော်�်�မှုုတစ််ခုုကိုု� ပြု�ုလုုပ််သွားး��ပါါမည််။
COVID-19 ကပ််ရော�ာဂါါကာာလတွွင်် ကျွွ�န်ုု�ပ််တို့့�� ဘေး�းကင်းး�ရေး�းအတွွက်် သူူတို့့��ကိုု� သဘာာဝ အတိုု�င်းး� ရှှင််သန််နိုု�င််ခွွင့််�ပေး�းရန်် အရင််ကနှှင့့်� မတူူအော�ာင်် အရေး�းကြီး�း�နေေပါါသည််။
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််များ�း�
ရာာသီီဥတုုနှင့််� ှ စွွမ်းး�အင်် ရာာသီီဥတုုအတွွက်် ဘေး�းကင်းး�ပြီး�း� ရေ�ရှှည််အကျိုးး���ရှိိ� သည့််� စွွမ်းး�အင််စနစ်် တည််ထော�ာင််ရန်် အရေး�းတကြီး��း လိုု�အပ််နေ�ပြီး�း� ရေ�အားး�လျှှပ််စစ််အပေါ်�် မှီီ�ခိုု�လွွန်းး�သည့််� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ၏ စွွမ်းး�အင််ကဏ္ဍကိုု� ရင်းး�မြ�စ််အမျိုး�း��မျိုး�း�� စုံံလင် � ်စေ�ဖို့�့ လိုု�ပါါသည််။
အဓိိ ကကာာလများ�း�
နေ�၊ လေ�နှှင့််� ဇီီဝလော�ာင််စာာ တို့့��မှှ ပြ�န််ပြ�ည့််�မြဲ�ဲစွမ်းး ွ �အင်် အလျှံံ�အပယ်် ရယူူနိုု�င််မည့််� အခွွင့််�အရေး�းနှှင့််� အလျှှင်် အမြ�န်် ကျျဆင်းး�နေ�သည့််� ထုုတ််လုပ် ု ်မှုု ကုုန််ကျျစရိိတ်် များ�း�ကြော��ာင့််� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံသည်် ယင်းး�၏ ကြီး�း�ထွားး��နေ� သော�ာ စွွမ်းး�အင်် လိုု�အပ််ချျက််ကိုု� ဖြ�ည့််�ဆည်းး�ပေး�းရန်် အခြေ�ေအနေ�ကော�ာင်းး�တွွင်် ရှိိ�နေ�ပါါသည််။ ကမ္ဘာာ�ပေါ်�်တွွင်် ရာာသီီဥတုု ပြော��ာင်းး�လဲဲမှုု ပြ�ဿနာာ
ဩဂုုတ်် ၂၀၁၉
ရှှန််ကျျန်းး� ကာာဘွွန််ထုုတ််လွှှတ််မှုု နည်းး�သည့့်�မြို့��့ �တော်�်� ဖိုု�ရမ််တွင် ွ ်
အစိုးး��ရ အရာာရှိိ�ကြီး�း �များ�း� ပြ�န််ပြ�ည့့်�မြဲ�ဲစွွမ်းး�အင်် အကြော��ာင်းး� အခြား�း�နိုု�င််ငံံ အစိုးး��ရများ�း�ထံံမှှ လေ့�့လာာခွွင့့်�ရခဲ့့�ခြ�င်းး�
38 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
အန္တတရာာယ်် ခံံစား�းရနိုု�င််ချေ�ေ အမြ�င့််�ဆုံးး�� နိုု�င််ငံံများ�း� အနက်် တစ််နိုု�င််ငံံ ဖြ�စ််သည််နှင့််� ှ အညီီ ဤသဘာာဝနှှင့််� သဟဇာာတဖြ�စ််သော�ာ လမ်းး�ကြော��ာင်းး�သည်် အရေး�းကြီး�း�လှှ ပြီး�း� ရာာသီီဥတုု ပြော��ာင်းး�လဲဲမှုကိုု� ု လျှော့�့��ချျပေး�းသည့််� ဂေ�ဟ စနစ််များ�း�ကိုု� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ပေး�းကာာ ပြ�င်းး�ထန််ဆိုး�း� ရွား��းသော�ာ ရာာသီီဥတုု ဖြ�စ််စဉ််များ�း�မှှ သဘာာဝ အကာာအကွွယ်် ရရှိိ�စေ� မည်် ဖြ�စ််သည််။ မျှော်�်��မှှန်းး�ရခက််သော�ာ ကမ္ဘာ့့��အခြေ�ေအနေ�တွွင်် WWF သည်် မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံကိုု� ရာာသီီဥတုုပြော��ာင်းး�လဲဲမှုဒ ု ဏ်် ခံံနိုု�င်် ရည်် ရှိိ�စွာာ�ဖြ�င့််� သဟဇာာတဖြ�စ််ဖြ�စ်် ဖွံ့့��ဖြိုး�း��တိုးး��တက််ရန်် ကူူညီီ ကြိုး�း��ပမ်းး�နေ�ပါါသည််။
စက််တင််ဘာာ ၂၀၁၉
ပြ�န််ပြ�ည့့် �မြဲ�ဲစွွမ်းး�အင်် ဖြ�စ်် တန််စွွမ်းး �နေေရာာ ရှာာ�ဖွေေ�မှုု ကိုု� နည်းး�ပညာာ ပံ့့�ပိုးး� �ကူူ ညီီခြ�င်းး � စီီမံံကိန်းး ိ �ကိုု� ပြ�ည််နယ််အစိုးး��ရ၏ သဘော�ာတူူညီီမှုုဖြ�င့််� ကရင််ပြ�ည််နယ်် တွွင်် တိုးး��ချဲ့့�� လုုပ််ဆော�ာင််ခဲ့့သ � ည််
ယင်းး�အတွွက်် သက််ဆိုု�င််ရာာ ဝန််ကြီး�း�ဌာာနများ�း�အားး� အကြံ�ံပေး�းခြ�င်းး�နှှင့််� စွွမ်းး�ဆော�ာင််ရည်် မြှ�ှင့််�တင််ပေး�းခြ�င်းး�၊ CSO များ�း�၊ အများ�း�ပိုု�င််နှှင့််� ပုုဂ္ဂဂလိိကပိုု�င်် ကဏ္ဍများ�း�ကိုု� ပံ့့�ပိုးး��ကူူညီီခြ�င်းး�တို့့�� လုုပ််ဆော�ာင််နေ�ပါါသည််။ ယခုုနှှစ််တွင် ွ ် မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ အစိုးး��ရ၏ ဖိိတ််ခေါ်�်မှုုကြော��ာင့််� ပါါရီီသဘော�ာတူူ ညီီချျက််၏ တစ််စိတ် ိ ်တစ််ပိုု�င်းး� အနေ�ဖြ�င့််� နိုု�င််ငံံ၏ ပထမ ဆုံးး��သော�ာ နိုု�င််ငံံအဆင့််� ဆုံးး��ဖြ�တ်် ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ပါါဝင််ခြ�င်းး� စာာတမ်းး�ကိုု� WWF က ဦးးဆော�ာင်် အကြံ�ံပေး�း လုုပ််ဆော�ာင်် နေ�ပါါသည််။ ဤပူးး�ပေါ�ါင်းး�ပါါဝင််မှုများ�း ု �တွွင်် မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ၏ နိုု�င််ငံံအဆင့််� ထုုတ််လွှှတ််မှုု လျှော့�့��ချျရေး�းနှှင့််� ရာာသီီဥတုု ပြော��ာင်းး�လဲဲမှု၏ ု အကျိုးး���ဆက််များ�း�ကိုု� သပ္ပာာ�ယပြု�ုရေး�း ကြိုး�း��ပမ်းး�မှုုတို့့�� ပါါဝင််ပါါမည််။
အော�ာက််တို�ဘာ ု ာ ၂၀၁၉
မြ�န််မာာ လူူ မှုု အဖွဲ့့ � အစည်းး� များ�း�နှှင့့် �အတူူ ပြ�န်် ပြ�ည့့် � မြဲ�ဲ စွွမ်းး�အင်် ဆွေး�း �နွေး�း�ပွဲဲ �များ�း� ကရင််နှင့့် ှ � တနင်္သာာ�ရီီတို့့��တွွင်် ကျျင်းး�ပ၍ ပြ�ည််နယ််/တိုု�င်းး�အဆင့့်� အစိုးး��ရများ�း� အတွွင်းး� စွွမ်းး�အင််ဆိုု�င််ရာာ အပြ�န််အလှှန်် ဆွေး�း�နွေး�း�မှုုများ�း� ဖြ�စ််ပေါ်�်စေ�ခဲ့့�ခြ�င််
ဒီီဇင််ဘာာ ၂၀၁၉
ကုုလသမဂ္ဂဂ ရာာသီီဥတုု ပြော��ာင်းး�လဲဲ မှုုဆိုု�င််ရာာ ကွွန််ဗင်းး�ရှှင်းး� မူူဘော�ာင်် အတွွက်် နိုု�င််ငံံ၏ ရာာသီီဥတုုဆိုု�င််ရာာ ဦးးတည််ချျက််များ�း� တင််ပြ�နိုု�င််ရေး�း
မြ�န်် မာာအစိုးး��ရ ကိုု�ယ်် စား�းလှှ ယ််များ�း�အားး� ကူူညီီ ပေး�းခြ�င်းး�
အနာာဂတ််ခြေ�ေလှှမ်းး�များ�း� ၂၀၂၀ အားး�လုံးး��ပါါဝင််နိုု�င််သည့််� သဘာာဝသဟဇာာတ စွွမ်းး�အင််အတွွက်် နေ�စွွမ်းး�အင်် စက််ရုံံ�များ�း� လည််ပတ်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ခြ�င်းး�နှှင့််� စီးး�ပွား��းရေး�း အားး�ပေး�းကူူညီီခြ�င်းး�အတွွက်် အမျိုး�း��သမီးး�များ�း� ပိုု�မိုု� လေ့�့ကျျင့််�ပေး�းရန််
၂၀၂၀ မြ�န််မာ့့�လျှှပ််စစ််ကဏ္ဍ မျှော်�်��မှှန်းး�ချျက်် အစီီရင််ခံံစာာ ဖြ�ည့််�စွွက််ပြ�င််ဆင်် ထုုတ််
ဝေ�ခြ�င်းး�နှှင့််� လူူထုုအသံံ ဦးးဆော�ာင််မှုုဖြ�င့််� အားး�လုံးး��ပါါဝင််သည့််� ပြ�န််ပြ�ည့််�မြဲ�ဲစွွမ်းး�အင်် ဖွံ့့��ဖြိုး�း�� ရေး�း ပေါ်�်ထွွန်းး�လာာစေ�ရန််
၂၀၂၁ စွွမ်းး�အင််ရရှိိ�မှုု၊ စီးး�ပွား��းရေး�းနှှင့််� သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင်် လူူမှုု အကာာအကွွယ််များ�း� မူူဘော�ာင််ဆိုု�င််ရာာ စစ််တမ်းး�ကိုု� ကျေး�း�ရွာာ� ၄ ရွာာ�တွွင်် စတင်် ဆော�ာင််ရွွက််ရန််
၂၀၂၁ မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံတွွင်် သဘာာဝအခြေ�ေခံံသော�ာ ဖြေ�ေရှှင်းး�နည်းး�များ�း�အတွွက််
"ငါးး�နှှ စ််လော�ာက်် မူူဝါါဒရေး�းရာာ အကြံ�ံ ပြု�ုတိုု�က််တွွန်းး �တာာနဲ့့� နည်းး� ပညာာ အကူူအညီီပေး�းတာာ လုုပ််ခဲ့့� ပြီး�း�တဲ့့� နော�ာက်် အစိုးး��ရက သူ့့�ရဲ့့� ပထမဆုံးး�� ၁၀၆၀ မဂ္ဂါါ�ဝပ်် ဆိုု�လာာ ဓာာတ်် အားး�ပေး�း စီီမံံကိိန်းး� တင််ဒါါ ခေါ်�်ခဲ့့� ပါါတယ််။ ဒါါက လူူပေါ�ါင်းး� ၈.၆ သန်းး�အပေါ်�် အကျိုးး���ဖြ�စ််စေေပြီး�း� ကျွွ�န်် တော်�်�တို့့�� အဖွဲ့့�အတွွက််တော့�့� တကယ့််� ဂုုဏ််ယူူရမယ့််� ကိိစ္စစပါါပဲဲ။"
ရွှှန်းး�စိုု�ဦးး လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ်် မန််နေ�ဂျာ�ာ
အရှိိ�န််အဟုုန််တစ််ခုု ဖန််တီးး�ရန််
ဇန််နဝါါရီီ ၂၀၂၀
ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီ ၂၀၂၀
မေ� ၂၀၂၀
ဇွွန်် ၂၀၂၀
UNFCCC အတွွက်် နိုု�င််ငံံအဆင့််� ဆုံးး��ဖြ�တ်် ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ပါါဝင််မှုု (NDC) အစီီရင််ခံံစာာ ပြု�ုစုုခြ�င်းး�အတွွက််
ပူးး�တွဲဲ� စီီ မံံ ကိိန်းး �အဖြ�စ််
၂၀၁၆ ခုုနှှစ်် ပြ�န််ပြ�ည့််�မြဲ�ဲစွမ်းး ွ �အင်် ဆိုု�င််ရာာ မျှော်�်��မှှန်းး�ချျက်် အော�ာင််မြ�င််မှုု နော�ာက််ဆက််တွဲဲ�အဖြ�စ််
WWF၊ လျှှပ််စစ််နှင့််� ှ စွွမ်းး�အင်် ဝန််ကြီး�း�ဌာာန၊ စီီမံံကိန်းး ိ �၊ ဘဏ္ဍာာရေး�းနှှင့််� စက််မှုဝ ု န််ကြီး�း�ဌာာန နှှင့််� သယံံဇာာတနှှင့််� သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း ဝန််ကြီး�း�ဌာာနတို့့��အကြား�း� ပြ�န််ပြ�ည့််�မြဲ�ဲစွမ်းး ွ �အင်် မျှော်�်��မှှန်းး�ချျက််အပေါ်�်
ဦးးဆော�ာင်် အကြံ�ံ ပေး�း တစ်် ဦးး အဖြ�စ်် WWF ပါါဝင််ခဲ့့ �ခြ�င်းး�
လျှှပ််စစ််နှှင့််� စွွမ်းး�အင််ဝန််ကြီး�း�ဌာာန နှှင့််� ဒိိန်းး�မတ််နိုု�င််ငံံသံံရုံးး��တို့့�� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�၍ အစိုးး��ရအရာာရှိိ� ၃၂ ဦးးကိုု� ပြ�န််ပြ�ည့််� မြဲ�ဲစွမ်းး ွ �အင်် ထုုတ််ယူသုံးး� ူ �စွဲဲ�မှုုဆိုု�င််ရာာ လေ့�့ကျျင့််�သင််ကြား�း�ပေး�းခြ�င်းး�
အစိုးး��ရ အစီီ အစဉ်် ရေး�းဆွဲဲ � မှုု နှှ င့််� ပဲ့့�ကိုု�င်် ကော်�်�မတီီ ဖွဲ့့ � ခြ�င်းး�
အဓိိက ဆက််စပ််ပတ််သက််သူများ�း ူ �မှာာ� မြ�န််မာ့့� CSO ပူးး�ပေါ�ါင်းး�အဖွဲ့့�� ဖြ�စ််သည််။
အဆင့််�မြ�င့််�အရာာရှိိ�ကြီး�း�များ�း� ဆွေး�း �နွေး�း�ပွဲဲ � စတင်် ခြ�င်းး �
2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 39
© Hkun Lat/ WWF-Myanmar
40 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
© Hkun Lat / WWF-Myanmar
စွွမ်းး�အင်် လက််လှမ်းး ှ �မီီမှုု အိိပ်မက် ် မှ ် ှ လက််တွေ့�သို့့�� ့ မဟာာဓာာတ််အားး�လိုု�င်းး�နှှင့််� ချိိ�တ််ဆက််မထားး�သည့််� ရေေအားး�နှှင့််� နေေအားး� လျှှ�ပ််စစ််စီီမံံကိိန်းး�များ�း�ဖြ�င့့်� ကျေး�း�လက််နေေလူူထုုကိုု� အလင်းး�ပေး�းခြ�င်းး� ကရင််ပြ�ည််နယ််ရှိိ� တော�ာနက််တစ််ခုုအလယ််မှှ ရေ�တံံခွွန််တစ််ခုုတွွင်် လူူတစ််စုု အလုုပ်် လုုပ််နေ�ကြ�သည််။ ၎င်းး�တို့့��သည်် ကြိုး�း��များ�း�၊ ဝါးး�လုံးး��များ�း�နှှင့််� အခြား�း� ကိိရိိယာာများ�း�ကိုု� ကိုု�င်် ထားး�ကြ�သည််။ လူူငယ််တစ််ဦးးက ရေ�ထဲဲတွွင်် တရွေ့�့�ရွေ့�့� သွားး��နေ�သည််။ ၎င်းး�က အနက််ဆုံးး��ဟုုယူူဆ သည့််� နေ�ရာာသို့့�� ရော�ာက််သည့််�အခါါ ဝါးး�လုံးး��ဖြ�င့််� ထော�ာက််ကာာ အနက််ကိုု� တိုု�င်းး�လိုု�က်် သည််။ ပြီး�း�နော�ာက်် ကြိုး�း��တစ််ချော�ာ�င်းး�ကိုု� ဆွဲဲ�ယူူကာာ ရေ�တံံခွွန််၏ အကျျယ််ကိုု� တိုု�င်းး� ပြ�န််သည််။ အခြား�း�သူူများ�း�က အလုံံ�ပိိတ််ထားး�သည့််� ပလတ််စတစ်် ရေ�သန့််�ဗူးး� တစ််ခုုကိုု� ရေ�စီးး�ကြော��ာင်းး�ထဲဲသို့့�� ပစ််ချျလိုု�က်် ပြ�န််ဆယ််ယူူလိုု�က်် ပြ�န််ပစ််ချျလိုု�က်် အကြိ�ိမ််ကြိ�ိမ်် ပြု�ုလုုပ််ကာာ ရေ�စီးး�အားး�ကိုု� တိုု�င်းး�တာာနေ�ကြ�သည််။ ယင်းး�အဖွဲ့့��သည်် ရေ�တံံခွွန််အနေ�ဖြ�င့််� အသေး�းစား�း လျှှပ််စစ််ထုုတ််ယူူမှုုအတွွက်် သင့််�လျော်�်��ခြ�င်းး� ရှိိ� မရှိိ�ကိုု� ဆန်းး�စစ််နေ�ကြ�ခြ�င်းး� ဖြ�စ််သည််။
အပြ�ည့််�အစုံံ� ဖတ််ရန်် နှိိ�ပ််ပါါ
ရာာသီီဥတုုပြော��ာင်းး�လဲဲမှုု၏ ဒဏ််ကိုု� ဤကမ္ဘာာ�ပေါ်�်တွွင်် ရှှင််သန််နေေသူတိုု�င်းး ူ � ခံံစား�းနေေကြ�ရပါါသည််။ ကျွွ�န်ုု�ပ််တို့့�� အနေေဖြ�င့််� လျျင််မြ�န််စွာာ� တုံ့့��ပြ�န်် သပ္ပာာ�ယပြု�ု ကြိုး�း��ပမ်းး� ရန်် လိုု�ပါါသည််။
အစား�း မူူလကတည်းး�က ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��ကိုု� ကာာကွွယ််ပေး�းနေ� သည့််� သဘာာဝတရား�းကိုု� ပြ�န််လည်် အားး�ဖြ�ည့််� အသက်် သွွင်းး�မှုုတွွင်် ရင်းး�နှီးး��မြှု�ု�ပ််နှံ�မည် ံ ်ဆိုု�လျှှင်် မည််သို့့�� နေ�ပါါမည်် လဲဲ။
ရေ�လှိုု�င်းး�များ�း� ရိုု�က််ခတ််၍ ဆားး�ငန််ရေ�များ�း� လယ််မြေ�ေများ�း� အတွွင်းး� စိိမ့််�ဝင််ကာာ သီးး�နှံံ�များ�း�ကိုု� ပျျက််ဆီးး�စေ�သည့််�အခါါ ပင််လယ််ရေ�တားး�တမံံများ�း�ဖြ�င့််� ဒီီရေ�လှိုု�င်းး�များ�း�ကိုု� တားး�ဆီးး� ကြ�သည််။ သိိပ္ပံံ�ပညာာရှှင််များ�း�က စက််မှုလု ု ပ် ု ်ငန်းး�မှှ လေ�ထုု အတွွင်းး�သို့့�� ထုုတ််လွှှတ််နေ�ကြ�သည့််� ကာာဗွွန််ဓာာတ််ငွေ့�့�ကိုု� စုုပ််ယူရန် ူ ် ကာာဗွွန််ဖမ်းး�ယူူ သိုု�လှော�ာ�င််သည့််� စက််ပစ္စစည်းး� များ�း�ကိုု�ပင်် ပုံံ�စံံထုုတ်် တည််ဆော�ာက််ခဲ့့ကြ� � သည််။
သဘာာဝအခြေ�ေပြု�ု ဖြေ�ေရှှင်းး�နည်းး�များ�း�တွွင်် ရင်းး�နှီးး��မြှု�ု�ပ််နှံ�ံ ခြ�င်းး�က ကမ္ဘာာ�ပေါ်�်တွွင်် ထိိခိုု�က််ခံံစား�းရနိုု�င််ချေ�ေ အမြ�င့််� ဆုံးး�� လူူထုအ ု သိုု�က််အဝန်းး�များ�း�ကိုု� ရာာသီီဥတုု ပြော��ာင်းး�လဲဲ မှုုဒဏ််မှှ ကာာကွွယ််ပေး�းနိုု�င််မည်် ဖြ�စ််ပြီး�း� အလုုပ််အကိုု�င်် အခွွင့််�အလမ်းး�များ�း� ဖန််တီးး�ပေး�းကာာ စီးး�ပွား��းကဏ္ဍ တိုးး��တက်် စေ�သလိုု� ဇီီဝမျိုး�း��စုံံ�မျိုး�း��ကွဲဲ�များ�း� ပြ�န််လည်် ပွား��းများ�း� စေ�ပြီး�း� တစ််ကမ္ဘာာ�လုံးး�� အတိုု�င်းး�အတာာဖြ�င့််� ရာာသီီဥတုု ပြော��ာင်းး�လဲဲမှုကိုု�ပ ု င်် နှေး�း�ကွေး�း�စေ�နိုု�င််မည်် ဖြ�စ််သည််။
ယင်းး�ဖြေ�ေရှှင်းး�နည်းး�များ�း�သည်် ပါးး�နပ််လှသော်�်� ှ လည်းး� ခဏတာာအတွွက််သာာ ကြ�ည့််�၍ လုုပ််ဆော�ာင််ကြ�ခြ�င်းး� ဖြ�စ််သည််။ ယင်းး�တို့့��က ရာာသီီဥတုု ပြော��ာင်းး�လဲဲမှု၏ ု လက္ခခဏာာများ�း�ကိုု�သာာ ကုုစား�းခြ�င်းး� ဖြ�စ််ပြီး�း� ပြော��ာင်းး�လဲဲနေ� မှုု ဖြ�စ််စဉ််ကိုု� နှေး�း�ကွေး�း�အော�ာင်် သို့့��မဟုုတ်် ကြုံ�ံ�တွေ့�့�ရမည့််� စိိန််ခေါ်�်မှုုများ�း�အတွွက်် အသင့််�ဖြ�စ််အော�ာင်် ကြိုး�း��ပမ်းး�မှုုမှာာ� အားး�နည်းး�နေ�သေး�းသည််။ အကယ််၍သာာ အင််ဂျျင််နီယာ ီ ာ နည်းး�ပညာာ အဆော�ာက််အအုံံ� များ�း�တွွင််သာာ ငွေ�ေကြေး��းသုံးး��စွဲဲ�နေ�မည့််� 42 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
သဘာာဝအခြေ�ေပြု�ု ဖြေ�ေရှှင်းး�နည်းး�များ�း�သည်် ရာာစုုနှှစ်် အတွွင်းး� အကြီး�း�မား�းဆုံးး��သော�ာ စိိန််ခေါ်�်မှုု အချို့့���အတွွက်် ရေ�ရှှည်် အဖြေ�ေတစ််ခုု ဖြ�စ််ပါါသည််။ သဘာာဝအခြေ�ေပြု�ု ဖြေ�ေရှှင်းး�နည်းး�များ�း�ဆီီ ပြော��ာင်းး�လဲဲ အာာရုံံ�စိုု�က််မှုသ ု ည်် စီးး�ပွား��းရေး�းလုုပ််ငန်းး�ကြီး�း�များ�း�၊ သဘာာဝထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း ပညာာရှှင််များ�း�၊ လူူထုုနှှင့််� အစိုးး��ရများ�း�၏ ရည််ရွွယ််ချျက်် များ�း�ကိုု� လမ်းး�မှှန််ပေါ်�် ရော�ာက််စေ�ပြီး�း� လူူတိုု�င်းး�အတွွက်် ပိုု�မိုု� ကြံ့�့ခိုု� � င််ပြီး�း� ကြွ�ယ် ွ ်ဝစည််ပင််ကာာ ကျျန်းး�မာာသည့််� အနာာဂတ််တစ််ခုု ဖြ�စ််ရေး�း ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��၏ ဘုံံ�ရည််ရွွယ််ချျက််
© Hkun Lat/WWF-Myanmar
သဘာာဝအခြေ�ေပြု�ု ဖြေ�ေရှှင်းး�နည်းး�များ�း�ဖြ�င့််� ကြံ့�့�ကြံ့�့�ခံံ နိုု�င််သော�ာ အနာာဂတ််တွွင်် ရင်းး�နှီးး��မြှု�ု�ပ််နှံံ�ခြ�င်းး�
များ�း�ကိုု� လက််တွေ့�့� ဖြ�စ််လာာနိုု�င််စေ�မည်် ဖြ�စ််သည််။ WWF-မြ�န််မာာအနေ�ဖြ�င့််� လာာမည့််� နှှစ််များ�း�နှှင့််� လများ�း� အတွွင်းး� ရှိိ�ပြီး�း� သဘာာဝအခြေ�ေပြု�ု ဖြေ�ေရှှင်းး�နည်းး�များ�း�တွွင်် ရင်းး�နှီးး��မြှု�ု�ပ််နှံ�ံရန်် ပြော��ာင်းး�လဲဲကြိုး�း��ပမ်းး�သွားး��မည်် ဖြ�စ််ပြီး�း� မြ�န််မာ့့� စီးး�ပွား��းရေး�း တိုးး��တက််မှုကိုု� ု အထော�ာက််အကူူပြု�ု မည့််� ဂေ�ဟစနစ််များ�း�ကိုု� ပြ�န််လည််အားး�ဖြ�ည့််�ကာာ နိုု�င််ငံံ၏ ရာာသီီဥတုုဒဏ်် ကြံ့�့ကြံ့� �့ခံံနိုု� � င််မှု၊ု ပြ�ည််သူပြ�ည် ူ ်သားး�များ�း� ကြွ�ယ် ွ ်ဝချျမ်းး�သာာမှုုနှှင့််� ဇီီဝမျိုး�း��စုံံ�မျိုး�း��ကွဲဲ� ကြွ�ယ် ွ ်ဝမှုုတို့့��ကိုု� လည်းး� အားး�ဖြ�ည့််�ပေး�းသွားး��ပါါမည််။
သဘာာဝအခြေ�ေပြု�ု ဖြေ�ေရှှင်းး�နည်းး�များ�း�တွွင်် ရင်းး�နှီးး�� မြှု�ု�ပ််နှံံ�ခြ�င်းး�ဖြ�င့််� သဘာာဝကိုု� ဘက််မျှှ�စေေရေး�းကိုု� စိိန်ခေါ်� ် ် မှုုမှှသည်် အဖြေ�ေအဖြ�စ်် ပြော��ာင်းး�လဲဲနိုု�င််မည်် ကမ္ဘာာ�တစ်် ခုုဆီီ လျှော�ာ��က််လှှမ်းး�နိုု�င််မည်် ဖြ�စ််သည််။
© Shutterstock/WWF-Myanmar
2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 43
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််များ�း�
သဘာာဝသဟဇာာတ အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံသည်် ယင်းး�၏ ဖွံ့့��ဖြိုး�း��တိုးး��တက််ရေး�း အတွွက်် အရေး�းကြီး��း သည့််� အနေ�အထားး�တွွင်် ရှိိ�နေ�ပြီး�း� အခြေ�ေခံံ
တကယ်် ပြော��ာင်းး�လဲဲမှုအ ု တွွက်် လုုပ််ဆော�ာင််နိုု�င််စွွမ်းး�ကိုု� တည််ဆော�ာက််ပေး�းရန်် ကြိုး�း��ပမ်းး�နေ�ပါါသည််။
အဆော�ာက််အအုံံ� စီီမံံကိိန်းး�များ�း�တွွင်် နိုု�င််ငံံခြား�း�ရင်းး�နှီးး��မြှု�ု�ပ််နှံံ�မှုု များ�း� ဝင််ရော�ာက််လာာမှုုကြော��ာင့််� နိုု�င််ငံံ၏ မယိုု�ယွွင်းး�သေး�းသော�ာ ဂေ�ဟစနစ််များ�း�နှှင့််� လူူထုုအသိုု�က််အဝန်းး�များ�း�ကိုု� ထိိခိုု�က်် စေ�ပြီး�း� ယင်းး�တို့့�ကိုု� အားး�ထားး� နေ�သည့််� မျိုး�း��စိိတ််များ�း�အပေါ်�် ခြိ�ိမ်းး�ခြော��ာက််လာာနေ�မည့််� အလားး�အလာာ ရှိိ�နေ�ပါါသည််။ WWF-မြ�န််မာာ၏ သဘာာဝသဟဇာာတ အခြေ�ေခံံ
အဆော�ာက််အအုံံ� အစီီအစဉ််က နိုု�င််ငံ့့ခေါ � �ါင်းး�ဆော�ာင််များ�း�
အဓိိကကာာလများ�း�
အကျျပ််အတည်းး�၏ နော�ာက််ခံံဇစ််မြ�စ််ကိုု� အာာရုံံ�စိုု�က််လာာစေ�
နှှင့််� စက််မှုဝ ု န််ကြီး�း�ဌာာနတို့့��ကဲ့့�သို့့��သော�ာ သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််
အဆော�ာက််အအုံံ� စီီစဉ််ဖော်�်�ဆော�ာင််မှုတွ ု ွင်် သဘာာဝအခြေ�ေပြု�ု
ရေး�းနှှင့််� ဆက််သွယ် ွ ်ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာနနှှင့််� စီီမံံကိန်းး ိ �၊ ဘဏ္ဍာာရေး�း
ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း မဟုုတ််သည့််� ဝန််ကြီး�း�ဌာာန အမျိုး�း��မျိုး�း��နှှင့််�
မည့််� အခွွင့််�ထူးး�တစ််ခုု ဖြ�စ််သလိုု� WWF အနေ�ဖြ�င့််� အခြေ�ေခံံ
ဖြေ�ေရှှင်းး�နည်းး�များ�း� တွွင််ကျျယ််လာာစေ�ရေး�း အကူးး�အပြော��ာင်းး�
မဟာာဗျူူ�ဟာာ ဆက််ဆံံရေး�းကိုု� တည််ဆော�ာက််နိုု�င််ခဲ့့�ပါါသည််။
ကိုု� မြ�န််ဆန််စေ�မည့််� နည်းး�လမ်းး�များ�း�ကိုု� ထော�ာက််ခံံ တိုု�က််တွန်းး ွ �
ကိုု� ဦးးဆော�ာင်် ပါါဝင််ခြ�င်းး�ဖြ�င့််� ဆော�ာက််လုပ် ု ်ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာန
လုုပ််ဆော�ာင််ပုံံ� စည်းး�မျျဉ်းး�ထုံးး��စံံများ�း�ကိုု� ပြော��ာင်းး�လဲဲပစ််ပြီး�း�
ပို့့��ဆော�ာင််ရေး�းဂေ�ဟဗေ�ဒ ဒီီပလိုု�မာာသင််တန်းး� ဖော်�်�ဆော�ာင််မှုု
က အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ�များ�း� စီီစဉ််လုုပ််ဆော�ာင််မှုအ ု တွွက််
ချျက်် တစ််ခုအ ု တွွက်် ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ဆော�ာင််ရွွက််ခြ�င်းး�ဖြ�င့််� အခြေ�ေခံံ
ပြီး�း� ဖြ�စ််သည််။ ဤလုုပ််ဆော�ာင််ချျက််များ�း�က မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ၏
မှုု၊ စနစ််တကျျ ဖွဲ့့��စည်းး�တွေး�း�ခေါ်�်မှုုတို့့�� ဖြ�စ််စေ�ကာာ အမှှန််
နယ််မြေ�ေများ�း�အားး� ကာာကွွယ််ပေး�းနိုု�င််မည့််� စနစ််ပိုု�င်းး�ဆိုု�င််ရာာ
အဆော�ာက််အအုံံ�ဆိုု�င််ရာာ ချိိ�န််ဆတွေး�း�ခေါ်�် ဦးးဆော�ာင််လုပ် ု ်ကိုု�င််
COVID-19 အလွွန်် စီးး�ပွား��းရေး�း ပြ�န််လည််နလံံထူူမှုက ု လက််ရှိိ�
ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� ဆော�ာက််လုပ် ု ်ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာန၊ ပို့့��ဆော�ာင််
နှှင့််� လက််တွဲဲ�၍ မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံအတွွင်းး� သဘာာဝသဟဇာာတ
အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� ကဏ္ဍအတွွက်် ဘုံံ�မျှော်�်��မှှန်းး�
အပြော��ာင်းး�အလဲဲကိုု� မော�ာင်းး�နှှင််ပေး�းပါါလိိမ့််�မည််။
အားး�တက််သရော�ာရှိိ�မှုုနှှင့််� အကူူအညီီရယူလိုု�မှု ူ ုတို့့��ကိုု� ပြ�သခဲ့့�
တစ််ကမ္ဘာာ�လုံးး��တွွင်် အထူးး�ခြား�း�ဆုံးး��စာာရင်းး�ဝင်် သစ််တော�ာ
ရာာတွွင်် ခိုု�င််မာာသည့််� အခန်းး�ကဏ္ဍတစ််ခုကိုု� ု ရစေ�ပါါလိိမ့််�မည််။
သဘာာဝတရား�း ပိုု�မိုု� ကြံ့�့�ခိုု�င််စေ�ရေး�းတွင် ွ ် ရင်းး�နှီးး��မြှု�ု�ပ််နှံ�မှု ံ အ ု ပေါ်�်
အာာရုံံ�စိုု�က််မှုု ပိုု�မြ�င့််�လာာစေ�မည့််� အလားး�အလားး�ကိုု� တွေ့�့�နေ�ရ
ပါါသည််။
အော�ာက််တို�ဘာ ု ာ ၂၀၁၉
နိုု�ဝင််ဘာာ ၂၀၁၉
ပတ််ဝန်းး�ကျျင််ထိခိုု�က် ိ ်မှုု ဆန်းး�စစ််ချျက်် (EIA) နှှင့့်� ပတ််သက််၍ ဆော�ာက််လုပ် ု ်ရေး�း၊ ပို့့��ဆော�ာင််ရေး�းနှင့့် ှ � ဆက်် သွွယ််ရေး�း၊ သယံံဇာာတနှှင့့်� သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း စသည့့်� ဝန််ကြီး�း�ဌာာနများ�း�မှှ
ဝန််ကြီး�း�ဌာာနတွွင်းး� ပို့့��ဆော�ာင််ရေး�း ဂေ�ဟစနစ််ဆိုု�င််ရာာ ကျွွမ်းး�ကျျင််မှုု မြှ�ှင့့်�တင််ရေး�း နှှင့့်� လမ်းး�စီီမံံကိန်းး ိ �များ�း� အားး� သဘာာဝသဟဇာာတ အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� ဆိုု�င််ရာာ သာာဓကများ�း� အသွွင်် ပြော��ာင်းး�လဲဲရေး�း ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ဆော�ာင််ရွွက််ရန်် ဆော�ာက််လုပ် ု ်ရေး�း ဝန််ကြီး�း�ဌာာနနှှင့့်� MOU ရေး�းထိုးး��ခြ�င်းး�
အဓိိက အစိုးး��ရ အရာာရှိိ�များ�း�အားး� သင််တန်းး�ပေး�းခြ�င်းး�
44 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
ဒီီဇင််ဘာာ ၂၀၁၉
ငါးး�နှှစ်ကြာ� ် ာ အထော�ာက််အထားး� အခြေ�ေပြု�ု တိုု�က််တွွန်းး�မှုု ရလာာဒ်် အနေ�ဖြ�င့့်� ထားး�ဝယ််လမ်းး�မကြီး�း�၏ ဇီီဝမျိုး�း��စုံံ� မျိုး�း��ကွဲဲ�များ�း�အပေါ်�် သက််ရော�ာက််မှုု လျှော့�့��ချျရေး�း WWF ၏ အသေး�းစိိတ်် အကြံ�ံပြု�ုချျက််များ�း�ကိုု� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ ဆော�ာက််လုပ် ု ်ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာနနှှင့််� စီီမံံကိန်းး ိ �ဖော်�်�ဆော�ာင််သူူ NEDA တို့့��က လက််ခံံ အတည််ပြု�ုခဲ့့သ � ည််။
အနာာဂတ််ခြေ�ေလှှမ်းး�များ�း� ၂၀၂၀-၁ အင််ဂျျင််နီီယာာများ�း�၊ အစီီအစဉ််ရေး�းဆွဲဲ�သူူများ�း�နှှင့််� နည်းး�ပညာာသမား�းများ�း�အတွွက််
မြ�န််မာ့့� ပထမဆုံးး�� သယ််ယူူပို့့��ဆော�ာင််ရေး�း ဂေ�ဟဗေ�ဒဆိုု�င််ရာာ ဒီီပလိုု�မာာသင််တန်းး� ဖွွင့််�လှှစ််ရန််
၂၀၂၀-၁ မြ�န််မာ့့�မီးး�ရထားး�ဌာာနအတွွက်် ပထမဆုံးး��သော�ာ ရထားး�လမ်းး�ဆိုု�င််ရာာ ဂေ�ဟဗေ�ဒ
သင််တန်းး�နှှင့််� အလုုပ််ရုံံ�ဆွေး�း�နွေး�း�ပွဲဲ�တို့့��ကိုု� ပြု�ုလုုပ််ပြီး�း� ကနဦးးစမ်းး�သပ်် စီီမံံကိိန်းး�များ�း� ဖော်�်�ထုုတ််ရန််
၂၀၂၁
COVID-19 အလွွန်် ပြ�န််လည််နလံံထူူရေး�း အစီီအစဉ််၏ အစိိတ််အပိုု�င်းး�အဖြ�စ်် သဘာာဝ
သဟဇာာတ အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� စီီမံံကိန်းး ိ � ရေး�းဆွဲဲ�မှုုတွွင်် သဘာာဝအခြေ�ေပြု�ု ဖြေ�ေရှှင်းး�နည်းး�များ�း�
အရေး�းပါါ နေ�ရာာရလာာစေ�ရန််
၂၀၂၁ အဓိိက တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ကျျက််စား�းဒေ�သများ�း�ကိုု� ဖြ�တ််၍ အလျားး��လိုု�က်် ဖြ�န့််�ကျျက်် သည့််� အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ�များ�း� စီီစဉ််ဖော်�်�ဆော�ာင််မှုုအတွွက်် အထော�ာက််အကူူပြု�ုမည့််� အင်် တာာနက််အခြေ�ေပြု�ု အက််ပ််တစ််ခုု ဖန််တီးး�၍ အစိုးး��ရ ဆုံးး��ဖြ�တ််ချျက််ချျမှှတ််သူူများ�း� ကဲ့့�သို့့��သော�ာ ပညာာရပ််ပိုု�င်းး�ဆိုု�င််ရာာ ကျွွမ်းး�ကျျင််သူူ မဟုုတ််သည့််� ပုုဂ္ဂိုု��လ််များ�း�ကိုု� ပိုု�မိုု� လက််လှှမ်းး�မီီလာာစေ�ခြ�င်းး�
"အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ�တွေ�ေရဲ့့� လူူ တွေ�ေနဲ့့� သဘာာဝအပေါ်�် ကော�ာင်းး�ကျိုးး��� နှှင့််� မကော�ာင်းး�ကျိုးး��� သက််ရော�ာက််မှုု များ�း�ကိုု� ကျွွ�န််မတို့့�� ဖော်�်�ထုုတ််ပြ�သခဲ့့� တာာကိုု� လက််ခံံ အသိိအမှှတ်ပြု�ုခဲ့့ ် � တာာက ကျွွ�န််မတို့့��အတွွက်် အကြီး�း�မား�း ဆုံးး�� အော�ာင််မြ�င််မှုုပါါပဲဲ။ ကျွွ�န််မတို့့��ရဲ့့� ရပ််တည််ချျက််က အခြေ�ေခံံ အဆော�ာက််အအုံံ� စီီစဉ််ဖော်�်�ဆော�ာင််မှုု မှာာ� ကြံ့�့�ကြံ့�့�ခိုု�င််နိုု�င််မှုုနဲ့့� သဘာာဝ သဟဇာာတဖြ�စ််မှုုတို့့��ကိုု� အခိုု�င််အမာာ ထည့််�သွွင်းး�နိုု�င််ဖို့့��ပါါပဲဲ။"
ဖြ�င့််� စင်္ကြံ�ံများ�း� မြေ�ေပုံံ�ထုုတ််မှုု လုုပ််ငန်းး�စဉ််ကိုု� လုံးး��ဝပြော��ာင်းး�လဲဲပစ််ရန်် ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီ ၂၀၂၀
ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီ ၂၀၂၀
ပို့့��ဆော�ာင််ရေး�း စီီစဉ််ဆော�ာင််ရွွက််မှုု မူူဝါါဒ မူူ ဘော�ာင််များ�း�တွွင်် သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််နှင့််� ှ ဂေ�ဟဆိုု�င််ရာာ ဘေး�းဆီးး�ရန််ကာာများ�း� ပေါ�ါင်းး�စပ်် ထည့််�သွွင်းး�ရေး�း အလေး�းပေး�းသည့့်� ပို့့��ဆော�ာင်် ရေး�းနှှင့််� ဆက််သွယ် ွ ်ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာနနှှင့််�
WWF ၏ ပံ့့�ပိုးး�� ကမကထပြု�ုမှုုဖြ�င့််� ဆော�ာက််လုပ် ု ်ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာနနှှင့််� ရန်် ကုုန််နည်းး�ပညာာတက္ကကသိုု�လ််တို့့�� ဦးးဆော�ာင််ကာာ ပို့့��ဆော�ာင််ရေး�းဆိုု�င််ရာာ ဂေ�ဟ စနစ််ကိုု� ဖော်�်�ဆော�ာင််ရန်် အစိုးး��ရဌာာနများ�း�နှှင့််� ပညာာရေး�းအဖွဲ့့��အစည်းး�များ�း� မှှ အရာာရှိိ�များ�း�၊ အင််ဂျျင််နီယာ ီ ာများ�း�၊ စီီစဉ််ဖော်�်�ဆော�ာင််သူများ�း ူ �နှှင့််� အခြား�း� ပညာာရပ််ဆိုု�င််ရာာ ကျွွမ်းး�ကျျင််သူများ�း ူ �ကိုု� သင််ကြား�း�ပို့့��ချျပေး�းသွားး��မည့့်�
မိိတ််ဖက််ဖွဲ့့�မှုုသစ်် ပေါ်�်ပေါ�ါက််ခြ�င်းး�
ပထမဆုံးး��သော�ာ ဒီီပလိုု�မာာသင််တန်းး�
ဥူူဗာာနာာမန််နွံံ�
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ်် မန််နေ�ဂျာ�ာ
အမေး�း အဖြေ�ေ သဘာာဝသဟဇာာတ အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� အစီီအစဉ်် အရာာရှိိ� ကိုု�စိုု�င်းး�က ၂၀၁၉ ခုုနှှစ််တွွင်် ဆော�ာက််လုုပ််ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာနနှှင့််� နား�းလည််မှုု စာာချွွ�န််လွှာာ� လက််မှှတ်် ရေး�းထိုးး��နိုု�င််ခဲ့့�မှုု အကြော��ာင်းး�ကိုု� ပြော��ာပြ�ခဲ့့�ပါါသည််။ ကျွွန််တော့်�်��နာာမည််က စိုု�င်းး�သံံလွွင််ပါါ။ WWF-မြ�န််မာာမှာာ� သဘာာဝသဟဇာာတ အခြေ�ေခံံ အဆော�ာက််အအုံံ� အစီီအစဉ်် အရာာရှိိ�အဖြ�စ်် တာာဝန််ထမ်းး�ဆော�ာင််ပါါတယ််။ ကျွွန််တော့်�်� တာာဝန််က အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� စီီမံံကိိန်းး�တွေ�ေနဲ့့� သူူတို့့��က တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််နဲ့့� သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််အပေါ်�် ထိိခိုု�က််စေ�မှုုတို့့��အကြော��ာင်းး� အရေး�းကြီး�း�တဲ့့� အချျက််အလက်် တွေ�ေကိုု� စုုဆော�ာင်းး� ဆန်းး�စစ််နိုု�င််ဖို့့�� အစိုးး��ရနဲ့့� မိိတ််ဖက််အဖွဲ့့��အစည်းး�တွေ�ေနဲ့့� ပူးး�ပေါ�ါင်းး� လုုပ််ဆော�ာင််ရပါါတယ််။ ကျွွန််တော်�်�တို့့��က ပို့့��ဆော�ာင််ရေး�း အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ�နဲ့့�ဆိုု�င်် တဲ့့� ဂေ�ဟဗေ�ဒဆိုု�င််ရာာ ကိိစ္စစရပ််တွေ�ေအကြော��ာင်းး�ကိုု� ကျျယ််ကျျယ််ပြ�န့််�ပြ�န့််� သိိရှိိ� နား�းလည်် လာာကြ�စေ�ဖို့့��လည်းး� လုုပ််ဆော�ာင််ရပါါတယ််။ ကျွွန််တော်�်�တို့့��ရဲ့့� ရည််မှှန်းး�ချျက််က အခြေ�ေခံံ အဆော�ာက််အအုံံ� စီီမံံကိိန်းး�ဖော်�်�ဆော�ာင််ဖို့့�� ဆွေး�း�နွေး�း�ရာာမှာာ� သဘာာဝနဲ့့� သဟဇာာတဖြ�စ််ရေး�း ကိုု� အလေး�းပေး�း ထည့််�သွွင်းး� ဆွေး�း�နွေး�း�လာာဖို့့�� ဖြ�စ််ပါါတယ််။ ကျွွန််တော်�်�တို့့� WWF-မြ�န််မာာနဲ့့� ဆော�ာက််လုုပ််ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာနတို့့�ကြား�း�မှာာ� နား�းလည််မှုု စာာချွွန််လွှာာ� ရေး�းထိုးး��နိုု�င််ခဲ့့�တဲ့့�အကြော��ာင်းး� ပြော��ာပြ�ပါါရစေ�။ အရင််ဆုံးး�� ဒီီ MoU က ဘာာ အတွွက်် ရည််ရွွယ််တာာလဲဲဆိုု�တာာ ပြော��ာပြ�ပေး�းပါါ။ နား�းလည််မှုုစာာချွွန််လွှာာ�ဆိုု�တာာက လုုပ််ဆော�ာင််မှုု တစ််ခုုခုု လုုပ််ဖို့့�� သဘော�ာတူူရန်် ဆန္ဒဒရှိိ� တယ်် သို့့��မဟုုတ်် ရည််ရွွယ််တယ််ဆိုု�တာာ ဖော်�်�ပြ�တဲ့့�အနေ�နဲ့့� နှှစ််ခုု သို့့��မဟုုတ်် နှှစ််ခုုထက်် ပိုု�တဲ့့� အဖွဲ့့��အစည်းး�တွေ�ေကြား�း� သဘော�ာတူူ လက််မှှတ််ရေး�းထိုးး��တာာပါါ။ ဒီီနေ�ရာာမှာာ�တော့�့� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံရဲ့့� လူူမှုုစီးး�ပွား��း ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�းအတွွက်် လမ်းး�တွေ�ေ၊ တံံတားး�တွေ�ေ တည််ဆော�ာက်် 46 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
နေ�တဲ့့� ဆော�ာက််လုုပ််ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာနနဲ့့� WWF-မြ�န််မာာတို့့��အကြား�း�မှာာ� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံအတွွင်းး� သဘာာဝနဲ့့� သဟဇာာတဖြ�စ််တဲ့့� ပို့့��ဆော�ာင််ရေး�း အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ�တွေ�ေ ဖွံ့့��ဖြိုး�း��လာာရေး�း ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ဆော�ာင််ရွွက််ဖို့့�� MoU ရေး�းထိုးး��ခဲ့့�ကြ�တာာပါါ။ ဒီီ MoU လက််မှှတ််ထိုးး��နိုု�င််တာာက လူူတွေ�ေနဲ့့� သဘာာဝအတွွက်် ဘယ််လိုု� ထူးး�ခြား�း�တာာလဲဲ။ ဒီီကိိစ္စစက တကယ်် စိိတ််လှုုပ််ရှား��းဖို့့�� ကော�ာင်းး�ပြီး�း� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံကိုု� သဘာာဝသဟဇာာတ အခြေ�ေခံံ အဆော�ာက််အအုံံ�တွေ�ေ တည််ဆော�ာက််မှုုမှာာ� ကမ္ဘာ့့��ရှေ့�့�ဆော�ာင်် နိုု�င််ငံံတစ််နိုု�င််ငံံ ဖြ�စ််လာာစေ� ဖို့့�� အုုတ််မြ�စ််ချျပေး�းတယ််လို့့�� ကျွွန််တော်�်� ယုံံ�ကြ�ည််ပါါတယ််။ ဒါါက ကျွွန််တော်�်�တို့့�� အစိုးး��ရရဲ့့� ဦးးစား�းပေး�း အချျက််တစ််ချျက်် ဖြ�စ််တဲ့့� သဘာာဝနဲ့့� သဟဇာာတဖြ�စ််စွာာ� ဖွံ့့��ဖြိုး�း��တိုးး��ရေး�းအတွွက်် လုုပ််ဆော�ာင််ရင်းး� တိုု�င်းး�ပြ�ည််ရဲ့့� ကြွ�ွယ််ဝလှှတဲ့့� ဇီီဝမျိုး�း��စုံံ�မျိုး�း��ကွဲဲ�တွေ�ေကိုု� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းအတွွက်် ဆော�ာက််လုုပ််ရေး�းဝန််ကြီး�း�ဌာာနကိုု� အရေး�းပါါတဲ့့� အခန်းး�ကဏ္ဍတစ််ခုုမှာာ� ပါါဝင််နိုု�င််စေ�ဖို့့�� အရေး�း ပါါတဲ့့� ခြေ�ေလှှမ်းး�တစ််ရပ််ပါါပဲဲ။ အဲဲဒါါက မြ�န််မာ့့� လူူထုုနဲ့့� သဘာာဝအတွွက်် ဘယ််လိုု� သဘော�ာဆော�ာင််တာာပါါလဲဲ။ မဖွံ့့��ဖြိုး�း��သေး�းတဲ့့� နယ််မြေ�ေတွေ�ေ အများ�း�ကြီး�း� ရှိိ�နေ�သေး�းတာာကြော��ာင့််� မြ�န််မာ့့� အနာာဂတ််မှာာ� အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� စီီမံံကိိန်းး�တွေ�ေ အများ�း�ကြီး�း� ပေါ်�်ပေါ�ါက််လာာဖို့့�� ရှိိ�ပြီး�း� အဲဲဒီီ လမ်းး�မ ကြီး�း�တွေ�ေက နိုု�င််ငံ့့� စီးး�ပွား��း ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�းအတွွက်် အရေး�းပါါပါါတယ််။ ဒီီနေ�ရာာမှာာ� ဇီီဝမျိုး�း��စုံံ� မျိုး�း��ကွဲဲ�နဲ့့� သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းကိုု� ပေါ�ါင်းး�စပ်် ထည့််�သွွင်းး�မှုု မရှိိ�ရင်် ရေ�ရှှည်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�မှုု ကုုန််ကျျစရိိတ််နဲ့့� ဂေ�ဟစနစ်် ပျျက််စီးး�မှုုတို့့��က အနာာဂတ်် စီးး�ပွား��းရေး�းအပေါ်�် အထိိနာာလော�ာက််အော�ာင်် သက််ရော�ာက််စေ�တယ််ဆိုု�တာာ ကမ္ဘာာ�ပေါ်�်က တခြား�း�နိုု�င််ငံံတွေ�ေရဲ့့� အတွေ့�့�အကြုံ�ံ�တွေ�ေက သင််ခန်းး�စာာယူူစရာာ အများ�း�ကြီး�း� ရှိိ�နှှင့််�ပြီး�း� ဖြ�စ််ပါါတယ််။ သတင်းး�ကော�ာင်းး�ကတော့�့� ဒီီ MoU ကိုု� လက််မှှတ််ရေး�းထိုးး��နိုု�င််မှုုက အစိုးး��ရရဲ့့� သဘာာဝ နဲ့့� သဟဇာာတရှိိ�စွာာ� ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�းကိုု� စိိတ််ဝင််တစား�းရှိိ�မှုုနဲ့့� WWF လိုု� သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း အဖွဲ့့��အစည်းး�တွေ�ေနဲ့့� ပူးး�ပေါ�ါင်းး� လုုပ််ဆော�ာင််ဖို့့�� ဆန္ဒဒရှိိ�မှုုကိုု� ပြ�သခြ�င်းး�ပါါပဲဲ။ ဒီီ MoU က ဘာာလို့့� အဲဲဒီီလော�ာက်် အရေး�းကြီး�း�တာာလဲဲ။ ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�းအဖွဲ့့��အစည်းး�ဖြ�စ််တဲ့့� WWF အနေ�နဲ့့� ပုံံ�မှှန််အားး�ဖြ�င့််� ပတ််ဝန်းး�ကျျင်် ထိိန်းး�သိိမ်းး� ရေး�းနဲ့့� သက််ဆိုု�င််တဲ့့� ဌာာနတွေ�ေနဲ့့�ပဲဲ MoU ရေး�းထိုးး��လေ့�့ ရှိိ�ပေ�မယ့််� အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� အကော�ာင််အထည််ဖော်�်� တည််ဆော�ာက််တဲ့့� ဌာာနတစ််ခုုနဲ့့� ရေး�းထိုးး��တဲ့့� ဒီီ MoU က ထိိန်းး�သိိမ်းး� ရေး�း လုုပ််ငန်းး�နဲ့့� လူူမှုုစီးး�ပွား��း ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�းတို့့��ကိုု� အတူူလက််တွဲဲ� လုုပ််ဆော�ာင််ဖို့့�� နှှစ််ဖက််လုံးး��ရဲ့့� ဆန္ဒဒကိုု� ဖော်�်�ထုုတ််ပြ�သမှုုပါါပဲဲ။
ဒီီအတွွက်် ဘယ််လော�ာက််ကြာ�ာအော�ာင်် ကြိုး�း��ပမ်းး�ခဲ့့�ရတာာလဲဲ။ ကျွွန််တော်�်�တို့့��က ဒီီ MoU ထိုးး��နိုု�င််ဖို့့��ကိုု� ဆော�ာက််လုုပ််ရေး�း ဝန််ကြီး�း�ဌာာနနဲ့့� ကြိုး�း��စား�းနေ�တာာ အတော်�်�ကိုု� ကြာ�ာခဲ့့�ပြီး�း� သူူတို့့��ဘက််ကလည်းး� တက််တက််ကြွ�ွကြွ�ွ ကူူညီီပေး�းခဲ့့�ပါါတယ််။ ဒီီ လုုပ််ငန်းး�စဉ််က ရှှည််ကြာ�ာလွွန်းး�ပေ�မယ့််� ထိုု�က််တန််ပါါတယ််။ အဲဲဒီီ MoU လက််မှှတ််ထိုးး��တဲ့့�နေ့�့က အကြော��ာင်းး�လေး�း ပြော��ာပြ�ပါါဦးး။ အခက််ခဲဲဆုံးး�� အပိုု�င်းး�က လက််မှှတ််ထိုးး��မယ့််� နေ့�့ကိုု� ရွေး�း�ရတာာပါါပဲဲ။ လမ်းး�ဦးးစီးး�ဌာာနက ညွှှန််ကြား�း�ရေး�းမှူးး��ချုု�ပ််နဲ့့� WWF ရဲ့့� ဌာာနေ�ညွှှန််ကြား�း�ရေး�းမှူးး��က အရမ်းး�ကိုု� အလုုပ််များ�း�ကြ� တာာလေ�။ နော�ာက််ဆုံးး��တော့�့� ၂၀၁၉ နိုု�ဝင််ဘာာလ ၁၄ ရက််ကိုု� ညှိိ�နှိုု�င်းး�နိုု�င််ခဲ့့�ပါါတယ််။ အဲဲဒီီနေ့�့ ကိုု� ရော�ာက််တော့�့� ညွှှန််ကြား�း�ရေး�းမှူးး��ချုု�ပ််က အင််ဂျျင််နီီယာာချုု�ပ််တွေ�ေနဲ့့� အတူူတူူ ကျွွန််တော်�်� တို့့��ကိုု� စော�ာင့််�ကြို�ု�နေ�ပါါတယ််။ သူူက သူ့့�ခံံစား�းချျက််နဲ့့� အမေ�ရိိကန််နိုု�င််ငံံကိုု� ဂေ�ဟစနစ််နဲ့့� ပို့့��ဆော�ာင််ရေး�းဆိုု�င််ရာာ နိုု�င််ငံံတကာာ ကွွန််ဖရင့််� တက််ခဲ့့�တုုန်းး�က လေ့�့လာာခွွင့််� ရခဲ့့�တာာတွေ�ေ အထူးး�သဖြ�င့််� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န်် ဖြ�တ််ကူးး�လမ်းး�တွေ�ေလိုု� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််တွေ�ေအပေါ်�် သက််ရော�ာက််မှုု လျှော့�့��ချျရေး�း နည်းး�လမ်းး�တွေ�ေ တွေ့�့�မြ�င််ခဲ့့�ရတဲ့့� ခရီးး�စဉ််တွေ�ေ အကြော��ာင်းး�ကိုု� ပွွင့််�ပွွင့််�လင်းး�လင်းး� ပြော��ာခဲ့့�ပါါတယ််။ သူူက ဒီီ MoU အနေ�နဲ့့� ဝန််ကြီး�း�ဌာာနအတွွက်် ဌာာနတွွင်းး�မှာာ� လူူနဲ့့� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််တွေ�ေ အတွွက်် သဘာာဝရဲ့့� အရေး�းကြီး�း�ပုံံ�ကိုု� ပိုု�သတိိပြု�ုလာာကြ�စေ�ဖို့့�� အထော�ာက််အကူူပြု�ုတယ််လို့့�� ထုုတ််ပြော��ာခဲ့့�ပြီး�း� ဒီီသတင်းး�စကားး�တွေ�ေက အများ�း�ပြ�ည််သူူထံံ ရော�ာက််ဖို့့�� အရေး�းကြီး�း�ပြီး�း� ဌာာန အနေ�နဲ့့�လည်းး� ဒီီလိုု� ရော�ာက််ရှိိ�နိုု�င််ရေး�း ကူူညီီလုုပ််ဆော�ာင််သွားး��ဖို့့�� ဆန္ဒဒရှိိ�ကြော��ာင်းး� ထည့််�သွွင်းး� ပြော��ာသွားး��ခဲ့့�ပါါတယ််။ ဌာာနအနေ�နဲ့့�လည်းး� စိိတ််လှုုပ််ရှား��းနေ�ခဲ့့�ပုံံ�ရပြီး�း� ဒေ�သတွွင်းး� သဘာာဝနဲ့့� သဟဇာာတဖြ�စ််ဖြ�စ်် ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�း ဦးးဆော�ာင််သူူ ဖြ�စ််လာာဖို့့�� သူူတို့့��ရဲ့့� အသိိပညာာကိုု� မြှ�ှင့််�တင်် နိုု�င််မှာာ�လည်းး� နည်းး�ပညာာသစ််တွေ�ေကိုု� လေ့�့လာာနိုု�င််မှာာ�ရယ််အတွွက်် စိိတ််ကြွ�ွနေ�ကြ�ပုံံ�ပါါပဲဲ။ WWF ကလည်းး� အလားး�တူူပဲဲမို့့�� ဒီီရက််က နှှစ််ဘက််လုံးး��အတွွက်် နေ့�့ထူးး�တစ််ရက််ပါါပဲဲ။
လမ်းး�ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�းဦးးစီးး�ဌာာနလိုု� ဆက််စပ််ဌာာနတွေ�ေကိုု�လည်းး� မျှှဝေ�ချျင််တယ််လို့့��လည်းး� ပြော��ာ ခဲ့့�ပါါသေး�းတယ််။ ဒါါဆိုု� ဘာာတွေ�ေ ဆက််လုုပ််ဖို့့� ရှိိ�လဲဲ။ သဘာာဝသဟဇာာတ အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ�ဆိုု�တာာ အာာရှှရဲ့့� လူူပြော��ာအများ�း�ဆုံးး�� ကိိစ္စစ တစ််ရပ်် ဖြ�စ််လာာနေ�ပါါတယ််။ အာာရှှ အင််အားး�ကြီး�း�နှှစ််နိုု�င််ငံံဖြ�စ််တဲ့့� တရုုတ််နဲ့့� အိိန္ဒိိ�ယတို့့�� ကြား�း�မှာာ� ရှိိ�နေ�သလိုု� ထိုု�င်းး�၊ လာာအိုု�နဲ့့� ဘင်္ဂဂလားး�ဒေ့�့ရှ််�တို့့��လိုု� နိုု�င််ငံံတွေ�ေနဲ့့� နယ််နိိမိိတ်် ထိိ စပ််နေ�တဲ့့� မြ�န််မာ့့� ပထဝီီအနေ�အထားး�အရ အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�းသည်် လူူမှုုစီးး�ပွား��း ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�းအတွွက်် မရှိိ�မဖြ�စ်် အရေး�းကြီး�း�သည််။ ဒီီ MoU က ရှေ့�့�အနာာဂတ်် အတွွက်် အရေး�းကြီး�း�တဲ့့� အခန်းး�ကဏ္ဍမှာာ� ရှိိ�ပြီး�း� အစီီအစဉ််တွေ�ေ ရေး�းဆွဲဲ�လုုပ််ဆော�ာင််ရာာ မှာာ� သတိိထားး�ဖို့့��လိုု�တယ််ဆိုု�တာာ သတိိပေး�းနေ�မှာာ�ပါါ။ မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံရဲ့့� စဉ််ဆက််မပြ�တ်် ဖွံ့့��ဖြိုး�း��တိုးး��တက််ရေး�း အစီီအစဉ််မှာာ� သဘာာဝသဟဇာာတ အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� ဖော်�်� ဆော�ာင််ရေး�း ဘုံံ�ရည််ရွွယ််ချျက််ကိုု� လျှော�ာ�က််လှှမ်းး�ဖို့့��အတွွက်် ကျွွန််တော်�်�တို့့�� အားး�လုံးး��ကိုု� အထော�ာက််အကူူ ပြု�ုနေ�မှာာ�ပါါ။ © Hkun Lat/WWF-Myanmar
ကိုု�ယ််တိုု�င််အနေ�နဲ့့�ရော�ာ အဲဲဒီီနေ့�့က ဘယ််လိုု� ခံံစား�းခဲ့့�ရလဲဲ။ ကျွွန််တော်�်�တို့့�� အစိုးး��ရအဖွဲ့့�� အထူးး�သဖြ�င့််� အင််ဂျျင််နီီယာာနဲ့့� စီီမံံကိိန်းး�ဆိုု�င််ရာာ ပုုဂ္ဂိုု��လ််တွေ�ေရဲ့့� ပထမဆုံးး�� ခြေ�ေလှှမ်းး�တစ််ရပ်် ဖြ�စ််တာာရယ်် သဘာာဝကိုု� မဖျျက််စီးး�ပဲဲ သဟဇာာတဖြ�စ််ဖြ�စ််နဲ့့� အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ�တွေ�ေ တည််ဆော�ာက််ဖို့့�� ဆန္ဒဒရှိိ�တယ််ဆိုု�တာာ ဖော်�်�ပြ�ခဲ့့�ကြ�တာာရယ်် ကြော��ာင့််� စိိတ််လှုုပ််ရှား��းခဲ့့�ရပါါတယ််။ ညွှှန််ကြား�း�ရေး�းမှူးး��ချုု�ပ််နဲ့့�လည်းး� ဂေ�ဟစနစ်် ဝန််ဆော�ာင််မှုု တွေ�ေနဲ့့� အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ�တွေ�ေရဲ့့� အရေး�းပါါပုံံ�ကိုု� ဆွေး�း�နွေး�း�ပြီး�း� အတွေ့�့�အကြုံ�ံ�တွေ�ေ ဖလှှယ််ခွွင့််� ရခဲ့့�တာာမို့့��လည်းး� ဂုုဏ််ယူူမိိပါါတယ််။ သူူက ဒီီလိုု� ဗဟုုသုုတတွေ�ေကိုု� ကျေး�း�လက်် 2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 47
သဘာာဝ စီီမံကိ ံ ိန်းး� သဘာာဝနှှင့််� ပိုု�မိုု� သဟဇာာတဖြ�စ််သည့််� မြ�န််မာ့့�အနာာဂတ်် ဖန််တီးး�နိုု�င််ရန်် စက််မှုုကဏ္ဍအားး� ကူူညီီပေး�းခြ�င်းး� မြ�န််မာ့့ကု � ုမ္ပပဏီီများ�း�၏
၈၀%
သည်် အစား�းအစာာနှှင့့်� အဖျော်�်��ယမကာာ ထုုတ််လုပ် ု ်သူူ များ�း� ဖြ�စ််သည််။
ယင်းး�တို့့��၏
၆၀%
၅%
သည်် အသေး�းစား�းနှှင့့်� အလတ််စား�း လုုပ််ငန်းး�များ�း� ဖြ�စ််သည််။
တွွင််သာာ အလုုပ််ဖြ�စ်် သော�ာ ရေ�ဆိုး�း� သန့််�စင််မှုု စနစ်် ရှိိ�သည််။
ဤကုုမ္ပပဏီီများ�း�သည်် နိုု�င််ငံံ၏ ရေ�ချိုု��စနစ််များ�း�အတွွင်းး�သို့့�� ရော�ာက််ရှိိ�သွားး��လေ့�့ရှိိ�သော�ာ ဓာာတုုပစ္စစည်းး�နှှင့််� ဘက််တီးး�ရီးး�ယားး� ပိုးး��များ�း� ပါါဝင််သည့််� ရေ�ဆိုးး�� ပမာာဏ အများ�း�အပြား�း�ကိုု� စွွန့််�ထုုတ်် နေ�ပြီး�း� လူူတို့့��၏ ကျျန်းး�မာာရေး�းနှှင့််� ဂေ�ဟစနစ််များ�း�ကိုု�ပါါ ကြီး�း�စွာာ� သော�ာ အန္တတရာာယ်် ကျျရော�ာက််စေ�နေ�သည််။ မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ၏ လျှှင်် မြ�န််စွာာ� ဖွံ့့��ဖြိုး�း��နေ�သည့််� အစား�းအစာာနှှင့််� အဖျော်�်��ယမကာာ ကဏ္ဍ သည်် ဂေ�ဟစနစ််များ�း�၊ ယင်းး�တို့့��ကိုု� မှီီ�ခိုု�နေ�သော�ာ ပြ�ည််သူလူ ူ ူထုု နှှင့််� တော�ာရိုု�င်းး�တိိရစ္ဆာာ�န််များ�း�ကိုု� ပျျက််စီးး�စေ�မှုု မရှိိ�ဘဲဲ ဖွံ့့��ဖြိုး�း��လာာ စေ�ရန််မှာာ� အရေး�းကြီး�း�လှှသည််။
ကူူညီီပေး�းနေ�သည််။ အသေး�းစား�းနှှင့််� အလတ််စား�း စီးး�ပွား��းရေး�း လုုပ််ငန်းး� (SME) များ�း�ကိုု� အာာရုံံ�စိုု�က််ကာာ ပုံံ�တူူပွား��း ချဲ့့��ထွွင်် အသုံးး��ပြု�ုနိုု�င််မည့််� သဘာာဝနှှင့််� သဟဇာာတဖြ�စ််သော�ာ ခိုု�င််မာာ သည့််� ကုုန််ထုုတ််လုပ် ု ်မှုု စီးး�ပွား��းရေး�း စံံနမူူနာာ အနည်းး�ဆုံးး�� ၃၀ ကိုု� သရုုပ််ပြ�နိုု�င််ရန်် သဘာာဝ စီီမံံကိန်းး ိ �က ရည််ရွွယ််ထားး�သည််။ ယင်းး�က မိိတ််ဖက််ဘဏ််များ�း�ကိုု� ညစ််ညမ်းး�စေ�မှုု ပိုု�နည်းး�သည့််� ရင်းး�နှီးး��မြှု�ု�ပ််နှံ�မှု ံ အ ု တွွက်် SME များ�း�ကိုု� ချေး�း�ငွေ�ေများ�း� ထုုတ််ပေး�း နိုု�င််စေ�ရေး�းအတွွက်် အစိိမ်းး�ရော�ာင််ဘဏ္ဍာာရေး�း၊ SME နှှင့််� လည််ပတ််ချေး�း�ငွေ�ေပုံံ�စံံတို့့��ကိုု� လေ့�့ကျျင့််� သင််ကြား�း�ပေး�းခဲ့့�သည််။
၂၀၁၈ ခုုနှှစ််မှစကာ ှ ာ သဘာာဝစီီမံံကိန်းး ိ �အနေ�ဖြ�င့််� မြ�န််မာ့့� အစား�းအစာာနှှင့််� အဖျော်�်��ယမကာာလုုပ််ငန်းး� (F&B) ကဏ္ဍတွွင်် ညစ််ညမ်းး�စေ�မှုု ပိုု�နည်းး�သည့််� ထုုတ််လုပ် ု ်မှုု အလေ့�့အထများ�း�ကိုု� သဘာာဝနှှင့််� သဟဇာာတ ဖြ�စ််သည့််� စွွမ်းး�အင််နှှင့််� ရေ� စီီမံံခန့််�ခွဲဲ� မှုု အသုံးး��ပြု�ုကာာ သဘာာဝသဟဇာာတ စီးး�ပွား��းရေး�း ဖြ�စ််လာာစေ� ရန်် မူူဝါါဒများ�း�နှှင့််� လုုပ််ငန်းး�ဖွဲ့့��စည်းး�ပုံံ�များ�း�ကိုု� ပံ့့�ပိုးး��၍ စွွမ်းး�ဆော�ာင်် ရည်် မြှ�ှင့််�တင််ပေး�းပြီး�း� ဘဏ္ဍာာရေး�းရလမ်းး�များ�း�ကိုု� လက််လှမ်းး ှ �မီီရန််
ဥရော�ာပသမဂ္ဂဂ၏ SWITCH-Asia အစီီအစဉ််မှှ ရန််ပုံံ�ငွေ�ေ ထော�ာက််ပံ့့မှု � ုဖြ�င့််�WWF က မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ စား�းသော�ာက််ကုန် ု ် ထုုတ််လုပ် ု ် တင််ပို့့��ရော�ာင်းး�ချျသူူများ�း�အသင်းး� (MFPEA) နှှင့််�
48 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
Sparkassenstiftung für internationale Kooperation (SBFIC) အဖွဲ့့��များ�း�နှှင့််� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ကာာ သဘာာဝ စီီမံံကိန်းး ိ �ကိုု�
အကော�ာင််အထည်် ဖော်�်�နေ�သည််။
အဓိိကကာာလများ�း� ဇူူလို�င် ု ် ၂၀၁၉ - နိုု�ဝင််ဘာာ ၂၀၁၉
စွွမ်းး�အင်် စာာရင်းး�စစ််များ�း� ဖြ�စ််လာာရန််နှင့််� ှ ကုုမ္ပပဏီီများ�း�အတွွက်် အတိုု�င််ပင််ခံံ ဝန််ဆော�ာင််မှုု ပေး�းနိုု�င််လာာရန််
နိုု�င််ငံံသားး�အကြံ�ံ ပေး�း ၁၀ ဦးး ကိုု� သင််တန်းး �ပေး�းခြ�င်းး�
အနာာဂတ််ခြေ�ေလှှမ်းး�များ�း� ၂၀၂၀ မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံတွွင်် စွွမ်းး�အင်် ထိိရော�ာက််အကျိုးး���ရှိိ�မှုု စာာရင်းး�စစ််ခြ�င်းး� ၇ ကြိ�ိမ််နှှင့််� ရေ�ဆိုးး��
သန့််�စင််စက််ရုံံ� နော�ာက််ထပ်် ၂ ခုု ပြီး�း�စီးး� အကော�ာင််အထည်် ဖော်�်�နိုု�င််ရန််
၂၀၂၁ အသေး�းစား�းနှှင့််� အလတ််စား�း စက််ရုံံ�များ�း�တွွင်် နော�ာက််ထပ်် ရေ�ဆိုးး��သန့််�စင််စက််ရုံံ� ၆ ခုု
နှှင့််� စွွမ်းး�အင်် ထိိရော�ာက််အကျိုးး���ရှိိ�ရေး�း လုုပ််ငန်းး� ၁၀ ခုုတို့့�� ပုံံ�စံံထုုတ်် အကော�ာင််အထည််ဖော်�်�ရန််
၂၀၂၁
အစိိမ်းး�ရော�ာင်် ဖြေ�ေရှှင်းး�လုုပ််ဆော�ာင််မှုများ�း ု �အတွွက်် မိိတ််ဖက််ဘဏ်် ၄ ခုုမှတဆင့််� ှ အစိိမ်းး�
ရော�ာင်် ဘဏ္ဍာာရေး�းထော�ာက််ပံ့့မှု � ုဖြ�င့််� SME များ�း�အားး� နော�ာက််ထပ်် ချေး�း�ငွေ�ေများ�း� ထုုတ််ပေး�းနိုု�င််ရန််
၂၀၂၁ စွွန့််�ပစ််ရေ�ဆိုးး�� စမ်းး�သပ််သည့််� ဓာာတ််ခွဲဲ�ခန်းး�တစ််ခုုနှှင့််� ကုုမ္ပပဏီီများ�း�အားး� ညစ််ညမ်းး�စေ�မှုု ပိုု�နည်းး�သည့််� နည်းး�လမ်းး�များ�း�အားး� စမ်းး�သပ််ခြ�င်းး�နှှင့််� ချိိ�တ််ဆက််ခြ�င်းး� လုုပ််နိုု�င််ရန်် သဘာာဝ သဟဇာာတ ကုုန််ထုုတ််လုုပ််မှုု အွွန််လိုု�င်းး� စမ်းး�သပ််ကိိရိိယာာတစ််မျိုး�း�� တည််ထော�ာင််ရန််
"သဘာာဝ စီီမံံကိိန်းး�က အစား�းအစာာနဲ့့� အဖျော်�်��ယမကာာ လုုပ််ငန်းး� ကဏ္ဍကိုု�လည်းး� ကျွွ�န်် တော်�်� တို့့��ရဲ့့� ကျျန်းး�မာာရေး�းအတွွက်် အရေး�းကြီး�း�တဲ့့� ဂေေဟစနစ်် တွေ�ေကိုု� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရင်းး� အူူဂျွွယ်် ဖိုု�ခရယ်် ဖွံ့့ �ဖြိုး�း��တိုးး��တက််အော�ာင်် လုုပ်် လို့့��ရတယ််ဆိုု�တာာ သက်် သေ�ပြ� လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ်် မန််နေ�ဂျာ�ာ နေေတာာပါါပဲဲ။"
ဇူူလို�င် ု ် ၂၀၁၉ - ဇွွန်် ၂၀၂၀
စက််တင််ဘာာ ၂၀၁၉ - ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီ ၂၀၂၀
နိုု�ဝင််ဘာာ ၂၀၁၉ - ဇန််နဝါါရီီ ၂၀၂၀
နိုု�ဝင််ဘာာ ၂၀၁၉ - ဇန််နဝါါရီီ ၂၀၂၀
ရေေဆိုးး��သန့်် �စင်် စက််ရုံံ� ၄ ခုု တပ််ဆင််ခြ�င်းး�ဖြ�င့့်�
အသေး�းစား�းနှှင့််� အလတ်် စား�း စီးး�ပွား��းရေး�း လုု ပ််ငန်းး � ၁၃၀ ကိုု�
စွွမ်းး�အင်် ထိိရော�ာက််အကျိုးး���ရှိိ�ရေး�း နည်းး�လမ်းး�များ�း�ကိုု� အဆင့််�ဆင့််� အကော�ာင််အထည််ဖော်�်�ပြီး�း�
ဘဏ်် အရာာရှိိ�နှှင့််� ဝန််ထမ်းး � ၁၄၉ ဦးးကိုု�
စုုစုုပေါ�ါင်းး� တပ််ဆင််အင််အားး� တစ််ရက််လျှှင်် ၄၇.၄ ကုုဗမီီတာာ နှှင့််� ညီီမျှှသည့််� ရေ�ဆိုးး��များ�း� မြ�စ််အတွွင်းး� စီးး�ဝင််မှုကိုု� ု လျှော့�့��ချျပေး�းနိုု�င််ခဲ့့သ � ည််
စွွမ်းး�အင်် ထိိရော�ာက််အကျိုးး���ရှိိ� မှုု၊ ညစ််ညမ်းး�စေ�မှုု ပိုု�နည်းး�သည့််� ကုုန််ထုုတ််လုပ် ု ်မှုနှ ု ှင့််� အစိိမ်းး�ရော�ာင်် ဘဏ္ဍာာရေး�းတို့့�� သင််ကြား�း�ပို့့��ချျခြ�င်းး�
စက်် ရုံံ � ၉ ရုံံ � စွွမ်းး�အင်် စာာရင်းး�စစ််မှုု ပြီး�း�စီးး�ခြ�င်းး�
အစိိမ်းး�ရော�ာင်် ဘဏ္ဍာာရေး�း၊ အသေး�းစား�း နှှင့််� အလတ််စား�း စီးး�ပွား��းရေး�းလုုပ််ငန်းး� ချေး�း�ငွေ�ေနှှင့််� လည််ပတ််ချေး�း�ငွေ�ေဆိုု�င််ရာာ များ�း� သင််ကြား�း�ပို့့��ချျပေး�းခြ�င်းး� 2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 49
© Bro’s Productions/WWF-Myanmar
50 | ANNUAL REPORT 2020
© Bro’s Productions / WWF-Myanmar
စွွန့််ပ � စ််ရေေဆိုးး�� သန့််�စင််သည့့်� စက််ရုံ�များ ံ �း� လက််တွေ့�့ ဖြ�စ််လာာစေေခြ�င်းး� သဘာာဝစီီမံံကိိန်းး�အနေ�ဖြ�င့််� အသေး�းစား�းနှှင့််� အလတ််စား�း စီးး�ပွား��းရေး�းလုုပ််ငန်းး�များ�း�ကိုု� ညစ််ညမ်းး�စေ�မှုု ပိုု�နည်းး�သည့််� ထုုတ််လုုပ််မှုုနည်းး�လမ်းး�များ�း� အကော�ာင််အထည််ဖော်�်�နိုု�င််စေ� ရန်် ကူူညီီပေး�းနေ�သည််။ စီီမံံကိိန်းး�၏ အဓိိက အစိိတ််အပိုု�င်းး� တစ််ခုုမှာာ� ကုုန််ထုုတ််လုုပ််ငန်းး� များ�း�အားး� ရေ�ဆိုးး��သန့််�စင််စက််ရုံံ�များ�း� တပ််ဆင်် အသုံးး��ပြု�ုနိုု�င််ရန်် ကူူညီီပေး�းခြ�င်းး� ဖြ�စ််သည််။ "အသစ်် တပ််ဆင််ထားး�တဲ့့� ရေ�ဆိုးး��သန့််�စင််စက််ရုံံ�ကြော��ာင့််� သဘာာဝကိုု� အန္တတရာာယ်် မဖြ�စ်် စေ�တဲ့့�နည်းး�နဲ့့� ရေ�ဆိုးး��တွေ�ေကိုု� ထိိထိိရော�ာက််ရော�ာက်် သန့််�စင််နိုု�င််လာာပါါတယ််။ ဒီီကြိုး�း��ပမ်းး� မှုုကြော��ာင့််� ကျွွန််တော်�်�တို့့�� လုုပ််ငန်းး�အပေါ်�် အကျိုးး���ရှိိ�စေ�ပြီး�း� ကျျန်းး�မာာသန့််�စင််မှုု ပိုု�ကော�ာင်းး� လာာသလိုု� သဘာာဝပတ််ဝန်းး�ကျျင််အပေါ်�် သက််ရော�ာက််မှုုကိုု�လည်းး� လျှော့�့��ချျနိုု�င််ခဲ့့�ပါါတယ််။ ဒီီအတွွက််ကြော��ာင့််� ကျွွန််တော်�်�တို့့�� စက််ရုံံ�မှာာ� လုုပ််ကိုု�င််ရတာာ ဂုုဏ််ယူူမိိလာာပါါတယ််။ ဒါါ ကြော��ာင့််� ဝန််ထမ်းး�တွေ�ေလည်းး� နေ့�့စဉ်် စိိတ််ဓာာတ်် ပိုု�တက််ကြွ�ွကြ�ရပါါတယ််။ ဈေး�းကွွက််မှာာ� ကျွွန််တော်�်�တို့့��ကိုု� အတိုု�င်းး�အတာာတစ််ခုုထိိ အသိိအမှှတ်် ပြု�ုခံံရပြီး�း� ဖြ�စ််ပေ�မယ့််� ရေ�ဆိုးး�� သန့််�စင််စက််ရုံံ� တစ််ခုု ရှိိ�လာာပြီး�း� ပိုု�မိုု� တာာဝန််သိိတဲ့့� လုုပ််ငန်းး� ဖြ�စ််လာာတာာကြော��ာင့််� လုုပ််ငန်းး� ရဲ့့� ပြ�ယုုဂ််လည်းး� ပိုု�ကော�ာင်းး�လာာမယ််လို့့�� ယုံံ�ကြ�ည််ပါါတယ််။" ဟုု ငွေ�ေစင််ပုုလဲဲ နို့့��ထွွက််ပစ္စစည်းး� လုုပ််ငန်းး�မှှ မန််နေ�ဂျျင်းး�ဒါါရိုု�က််တာာ ဦးးတင််ဝင်းး�က ပြော��ာကြား�း�ခဲ့့�သည််။
အပြ�ည့််�အစုံံ� ဖတ််ရန်် နှိိ�ပ််ပါါ
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ််များ�း�
သဘာာဝသဟဇာာတ ဘဏ္ဍာာရေး�းကဏ္ဍ မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံအနေ�ဖြ�င့််� လျှှင််မြ�န််စွာာ� စီးး�ပွား��းရေး�း ဖွံ့့��ဖြိုး�း��လာာ နေ�မှုုနှှင့််�အတူူ ပြ�ည််သူူလူူထုုကိုု� ဆန္ဒဒကိုု� ဖြ�ည့််�ဆည်းး�နိုု�င်် ရန်် လိုု�အပ််သလိုု� နိုု�င််ငံံအတွွင်းး� နေ�ထိုု�င််ကြ�သူူများ�း�နှှင့််� တ ကမ္ဘာာ�လုံးး�� အနေ�ဖြ�င့််�အတွွက််ပါါ အနာာဂတ်် ကော�ာင်းး�မွွန်် ရေး�းအတွွက်် အရေး�းပါါသည့််� ယင်းး�၏ တန််ဖိုးး��မြ�င့််� သဘာာ ဝ အမွေ�ေအနှှစ််များ�း�ကိုု� ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရန််လည်းး� လိုု�အပ်် ပါါသည််။
အဓိိ ကကာာလများ�း�
ယင်းး�သည်် အပြ�န််အလှှန်် ဆက််စပ််နေ�သည့််� ဘက်် မျှှသော�ာ ရွေး�း�ချျယ််မှုု ဖြ�စ််ရန်် လိုု�အပ််ပါါသည််။ မြ�န််မာ့့� စီးး�ပွား��းရေး�း တိုးး��တက််မှုသ ု ည်် လူူထုုရော�ာ သဘာာဝအတွွက်် ပါါ အကျိုးး���ဖြ�စ််နိုု�င််သင့််�ပါါသည််။
မတ်် ၂၀၁၉
မြ�န််မာာနိုု�င််ငံတော်�်� ံ ဗဟိုု�ဘဏ်် သို့့�� ကနဦးး တင််ပြ�မှုဖြ�င့့် ု � မြ�န််မာ့့� ဘဏ္ဍာာရေး�းကဏ္ဍတွွင်် သဘာာဝ သဟဇာာတ ဘဏ္ဍာာရေး�းစနစ်် ပေါ�ါင်းး�စပ််ထ ည့့်�သွွင်းး�ရန်် အရေး�းကြီး�း�ပုံံ�ကိုု� ထင််ဟပ််စေ� ခဲ့့�ခြ�င်းး�
52 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
ဤအစီီအစဉ််မှှတဆင့််� ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ အားး� သဘာာဝနှှင့််� သဟဇာာတဖြ�စ််သည့််� အနာာဂတ််တစ််ခုု ထံံ ခရီးး�စဉ််အားး� ဘဏ္ဍာာရေး�းကဏ္ဍတွွင်် စနစ််ပိုု�င်းး�ဆိုု�င််ရာာ ထိိရော�ာက််သော�ာ အပြော��ာင်းး�အလဲဲများ�း� ဖြ�စ််ရန်် မူူဝါါဒနှှင့််� သဘာာဝအပေါ်�် အပြု�ုသဘော�ာဆော�ာင််သည့််� ဘဏ္ဍာာရေး�း စီးး�ဆင်းး�မှုုတို့့��ကိုု� လွှှမ်းး�မိုးး��နိုု�င််ရန်် ပံ့့�ပိုးး�� ကူူညီီပေး�းနေ�သည််။ ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ အခြေ�ေစိုု�က်် ဘဏ်် များ�း�အားး� ယင်းး�တို့့��၏ ချေး�း�ငွေ�ေလုုပ််ငန်းး�နှှင့််� အခြား�း� လုုပ််ဆော�ာင််မှုများ�း ု �တွွင်် သဘာာဝ ပတ််ဝန်းး�ကျျင််၊ လူူမှုု ဘဝနှှင့််� အုုပ််ချုု�ပ််မှုု ကဏ္ဍများ�း� ပေါ�ါင်းး�စပ်် ထည့််�သွွင်းး�နိုု�င်် ရန်် နည်းး�ပညာာ အကူူအညီီ ပေး�းခြ�င်းး�နှှင့််� စွွမ်းး�ဆော�ာင််ရည်် မြှ�ှင့််�တင််ပေး�းခြ�င်းး�တို့့�� လုုပ််ဆော�ာင််နေ�ပါါသည််။
ကျွွန်ုု�ပ််တို့့��အနေ�ဖြ�င့််� မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံနှှင့််� သင့််�လျော်�်��ပြီး�း� ဆင့််� ပွား��းအသုံးး��ပြု�ုနိုု�င််သည့််� အစိိမ်းး�ရော�ာင်် ဘဏ္ဍာာရေး�း နည်းး� လမ်းး�များ�း� ဖော်�်�ထုုတ်် ပြု�ုစုုပေး�းနေ�ပါါသည််။ ထို့့��ပြ�င်် စိိတ််သဘော�ာတူူ မိိတ််ဖက််များ�း�နှှင့််�အတူူ ထော�ာက််ခံံတင််ပြ� ခြ�င်းး� နည်းး�အားး�ဖြ�င့််� မြ�န််မာ့့� သဘာာဝသဟဇာာတဖြ�စ််စွာာ� ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�း၏ မော�ာင်းး�နှှင််အားး�နှှင့််� အဓိိက အစိိတ််အပိုု�င်းး� ဖြ�စ််လာာရန်် သဘာာဝသဟဇာာတ ဘဏ္ဍာာရေး�းကိုု� အားး�ပေး�း မြှ�ှင့််�တင််မှုု ပြု�ုနေ�ပါါသည််။
ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီ ၂၀၂၀
ဖေ�ဖော်�်�ဝါါရီီ ၂၀၂၀
ယူူနိုု�က််တက််အမရာာဘဏ်် (UAB) ၏ သဘာာ ဝဝန်းး�ကျျင််၊ လူူမှုဝ ု န်းး�ကျျင််နှှင့့်� စီီမံံအုပ် ု ်ချုု�ပ််မှုု (ESG) ဆိုု�င််ရာာ မူူဝါါဒ ရေး�းဆွဲဲ�မှုုနှှင့့်� ယင်းး� ESG ကိုု� ဘဏ််၏ အုုပ််ချုု�ပ််မှုနှ ု ှင့့်� စီးး�ပွား��းရေး�း မော်�်�ဒယ််တွင် ွ ် ထည့့်�သွွင်းး�မှုုအတွွက်် အားး�ပေး�း ကူူညီီရန််
WWF ၏ သဘာာဝသဟဇာာတ ဘဏ္ဍာာရေး�း အစီီအစဉ််က မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံ၏ စဉ််ဆက််မပြ�တ်် ဖွံ့့��ဖြိုး�း��တိုးး��တက််ရေး�းဆိုု�င််ရာာ နိုု�င််ငံံအဆင့့်� အစီီအစဉ််အတွွက်် အထော�ာက််အကူူ ဖြ�စ််နိုု�င််ပုံံ� ကိုု� ရှှင်းး�လင်းး�ပြ�သနိုု�င််ရန်် စီီမံံကိန်းး ိ �၊ ဘဏ္ဍာာရေး�း နှှင့့်� စက််မှုဝ ု န််ကြီး�း�ဌာာနနှှင့့်� ဗဟိုု�ဘဏ််တို့့��မှှ
MOU လက််မှှတ််ရေး�းထိုးး��ခြ�င်းး�
ဦးးဆော�ာင််မှုုပိုု�င်းး�နှှင့့်� တွေ့�့ဆုံံ�ခြ�င်းး�
အနာာဂတ််ခြေ�ေလှှမ်းး�များ�း� ၂၀၂၀ အပြ�ည််ပြ�ည််ဆိုု�င််ရာာ ဘဏ််များ�း�နေ့�့တွွင်် မြ�န််မာ့့� သဘာာဝသဟဇာာတ
အနာာဂတ််တွွင်် ဘဏ္ဍာာရေး�းကဏ္ဍ၏ အရေး�းပါါသည့််� အခန်းး�ကဏ္ဍကိုု� ထင််ဟပ််ပြ�သရန််
၂၀၂၁ မြ�န််မာ့့� အဓိိက အဖွဲ့့��အစည်းး�တစ််ခုုနှှင့််�အတူူ တာာဝန််သိိသော�ာ ဘဏ််လုုပ််ငန်းး� ဆိုု�င််ရာာ လမ်းး�ညွှှန််ချျက််များ�း� ပြု�ုစုုထုုတ််ပြ�န််ရန််
၂၀၂၁
မြ�န််မာ့့� ဘဏ္ဍာာရေး�းကဏ္ဍအတွွက်် သဘာာဝသဟဇာာတ ဘဏ္ဍာာရေး�းဆိုု�င််ရာာ
အွွန််လိုု�င်းး�သင််ကြား�း�မှုုစနစ််တစ််ခုု တည််ထော�ာင််ရန််
၂၀၂၁ မြ�န််မာ့့� ဦးးစား�းပေး�း သဘာာဝသဟဇာာတ ဘဏ္ဍာာရေး�းနှှင့််� အခြား�း�ဆက််စပ််
"မြ�န်် မာာနိုု�င််ငံံအနေေနဲ့့� လူူ သွားး��နည်းး� သေး�းတဲ့့� လမ်းး�ကိုု� လျှော�ာ��က်် နိုု� င်် မ လားး�၊ ဘဏ္ဍာာရေး�းကဏ္ဍက လူူထုုနဲ့့� ကမ္ဘာာ �မြေ�ေအတွွက်် ကော�ာင်းး�ကျိုးး��� တွေ�ေ ယူူဆော�ာင််ပေး�းနိုု� င််သင့််�တယ်် ဆိုု�တာာကိုု� ကမ္ဘာာ �ကိုု� လက််တွေ့�့ပြ� နိုု�င်် မလားး�။ အဲဲဒါါက ကျွွ�န််တော်�်�တို့့�� ရဲ့့� မျှော်�်���မှှန်းး �ချျက််ပါါပဲဲ။" ချား�း�လ််စ်် ဆလက််စ််တင်းး�
လမ်းး�ပြ�မြေ�ေပုံံ�များ�း�အတွွက်် အကြံ�ံဉာာဏ််ပေး�းခြ�င်းး�နှှင့််� ကွွင်းး�ဆင်းး� ပံ့့�ပိုးး��မှုုပြု�ုလုုပ််ခြ�င်းး�
လုုပ််ငန်းး�အစီီအစဉ်် မန််နေ�ဂျာ�ာ
ဆော�ာင််ရွွက််ရန််
မတ်် ၂၀၂၀
သဘာာဝဝန်းး�ကျျင််နှှင့့်� လူူ မှုုဝန်းး�ကျျင်် ဆိုု�င်် ရာာ ဆန်းး�စစ််မှုုများ�း�က
ဧပြီ�ီ ၂၀၂၀
သဘာာဝဝန်းး�ကျျင််၊ လူူ မှုုဝန်းး�ကျျင်် နှှ င့့် � လုု ပ််ငန်းး �စီီမံံ အုုပ်် ချုု�ပ််မှုု
ဇွွန်် ၂၀၂၀
မြ�န််မာာနိုု�င််ငံံသားး�များ�း�ဘဏ််နှင့့် ှ � A Bank တို့့��၏ အကြီး�း� တန်းး� စီီမံံခန့့်�ခွဲဲ�သူူများ�း�အားး� ၎င်းး�တို့့��၏ အဆင့့်�အတန်းး�၊ ဆွဲဲ�ဆော�ာင််မှုနှ ု ှင့့်� အစီီအစဉ််များ�း�တွွင်် သဘာာဝဝန်းး�ကျျင််၊ လူူမှုဝ ု န်းး�ကျျင််နှှင့့်� လုုပ််ငန်းး�စီီမံံအုပ် ု ်ချုု�ပ််မှုု (ESG) အားး� ပေါ�ါင်းး�စပ်် ထည့့်�သွွင်းး�ရန်် ဆုံးး��ဖြ�တ််စေ�ခဲ့့သ � ည််
(ESG) ဆိုု�င််ရာာ သင််တန်းး�ကိုု� မိိတ််ဖက်် ဘဏ််များ�း�အတွွက်် ပြု�ုလုုပ််ပေး�းခြ�င်းး�
မိိတ််ဖက််အဖွဲ့့��အစည်းး�များ�း�နှှင့့်� စီီစဉ်် လုုပ််ဆော�ာင််ခြ�င်းး�
သဘာာဝသဟဇာာတ ဘဏ္ဍာာရေး�း ဖိုု�ရမ်် ကျျင်းး�ပရန််
2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 53
အဖွဲ့့သားး � �များ�း� မိိတ်ဆက် ် ်
ကျွွ�န်ုု�ပ််တို့့�� လုုပ််ငန်းး�များ�း�၏ ချိိ�တ််ဆက််မှုု WWF ၏ ကမ္ဘာာ�လုံးး��ဆိုု�င််ရာာ ရည််မှှန်းး�ချျက််များ�း�
၅၀%
သော�ာ မြေ�ေနှှင့််� ပင််လယ်် ဒေ�သများ�း� ကိုု� ထိိန်းး�သိိမ်းး�၊ ပြ�န််လည်် ထူူထော�ာင််၍ သဘာာဝနှှင့််� သဟဇာာတဖြ�စ််စွာာ� စီီမံံခန့််�ခွဲဲ�နိုု�င််ရန််
မျိုး�း��စိိတ််များ�း� အရေ�အတွွက်် တည််ငြိ�ိမ်် သို့့�မဟုုတ်် တိုးး��တက််၍ မျိုး�း��သုုဉ်းး�မှုုဖြ�စ််စဉ်် GHC ထုုတ််လွှတ် ှ ်မှုုနှှင့််� သဘာာဝ အပေါ်�် သက််ရော�ာက််မှုရှိိ�သည့််� ု စား�း သုံးး��မှုုနှှင့််� ထုုတ််လုုပ််မှုုပုံံ�စံံ လျော့�့��ကျျမှုု 56 | နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ 2020
မရှိိ�
၅၀%
COVID-19 ကူးး�စက််ရော�ာဂါါက ကမ္ဘာာ�ပေါ်�်ရှိိ� သက််ရှိိ�အားး�လုံးး��နှှင့််� သဘာာဝတရား�းတို့့� အပြ�န််အလှှန်် ဆက််စပ််နေ�မှုုကိုု� ပြ�သ ခဲ့့�ပါါပြီ�။ီ ယင်းး�က ဤကမ္ဘာာ�ပေါ်�်ရှိိ�သူူတိုု�င်းး�အတွွက်် ကျျန်းး�မာာပြီး�း� သဟဇာာတဖြ�စ််သော�ာ အနာာဂတ််တစ််ခုု ဖြ�စ််ရန်် အတူူ လက််တွဲဲ� လုုပ််ဆော�ာင််နိုု�င််ရန်် မရှိိ�မဖြ�စ်် အရေး�းကြီး��း သည််ကိုု� ပြ�သနေ�သည််။
WWF-မြ�န််မာာ၏ လုုပ််ငန်းး�များ�း�က WWF ၏ ကမ္ဘာာ�လုံးး�� ဆိုု�င််ရာာ ရည််မှှန်းး�ချျက််များ�း�၊ မြ�န််မာ့့� စဉ််ဆက််မပြ�တ််ဖွံ့��့ ဖြိုး�း��ရေး�း
အစီီအစဉ််နှှင့််� ၂၀၁၅ တွွင်် ကုုလသမဂ္ဂဂက တည််ထော�ာင််ခဲ့့သော� � ာ စဉ််ဆက််မပြ�တ်် ဖွံ့့��ဖြိုး�း��ရေး�းအစီီအစဉ်် အများ�း�အပြား�း�တို့့� ကိုု� ဖြ�ည့််�ဆည်းး� ပံ့့�ပိုးး��ပေး�းနေ�ပါါသည််။
မြ�န််မာ့့� စဉ််ဆက််မပြ�တ်် ဖွံ့့�ဖြိုး�း��ရေး�း စီီမံကိ ံ ိန်းး� မဏ္ဍိုု�င်် ၁
ငြိ�ိမ်းး�ချျမ်းး�ရေး�းနှှင့့်� တည််ငြိ�ိမ််ရေး�း မဏ္ဍိုု�င်် ၂
သာာယာာဝပြော��ာမှုုနှှင့့်� ပူးး�ပေါ�ါင်းး�ဆော�ာင််ရွွက််မှုု မဏ္ဍိုု�င်် ၃
လူူသားး�များ�း�နှှင့့်� ကမ္ဘာာ�မြေ�ေ ပန်းး�တိုု�င်် ၅ - သဘာာဝအရင်းး� အမြ�စ််များ�း�နှှင့််� အမျိုး�း��သားး� အကျိုးး���စီးး�ပွား��း အတွွက်် သဘာာဝ ပတ််ဝန်းး�ကျျင်် ထိိန်းး�သိိမ်းး�စော�ာင့််�ရှော�ာ�က််ခြ�င်းး�
ကုုလသမဂ္ဂဂ စဉ််ဆက််မပြ�တ်် ဖွံ့့�ဖြိုး�း�� တိုးး��တက််ရေး�း ရည််မှန်းး ှ �ချျက််များ�း� ၁ ဆင်းး�ရဲဲနွွမ်းး�ပါးး�မှုု ပပျော�ာ�က််ရေး�း
၇ လူူတိုု�င်းး� လက််လှမ်းး ှ �မီီပြီး�း� သန့့်� ရှှင်းး�သော�ာ စွွမ်းး�အင်် ရရှိိ�ရေး�း
၁၃ ရာာသီီဥတုု ထိိန်းး�သိိမ်းး�ရေး�း လုုပ််ငန်းး�စဉ််များ�း� ချျမှှတ်် ဆော�ာင််ရွွက််ရေး�း
၂ ငတ််မွွတ််ခေါ�ါင်းး�ပါးး�မှုု မရှိိ� ရေး�း
၉ စက််မှုု ဆန်းး�သစ််တီထွ ီ င် ွ ်မှုနှ ု ှင့့်� အခြေ�ေခံံအဆော�ာက််အအုံံ� မြှ�ှင့့်� တင််ရေး�း
၁၅ မြေ�ေပေါ်�် သက််ရှိိ�လော�ာက ထိိန်းး�သိိမ်းး�စော�ာင့့်�ရှော�ာ�က််ရေး�း
၆ သန့့်�ရှင်းး ှ �သော�ာ သော�ာက််သုံးး��ရေ� နှှင့့်� မိိလ္လာာ�စနစ်် ရရှိိ�ရေး�း
၁၂ တာာဝန််သိသော� ိ ာ စား�းသုံးး��မှုု ပုံံ�စံံ ဖြ�စ််ပေါ်�်စေ�ရေး�း
၁၆ ငြိ�ိမ်းး�ချျမ်းး�ရေး�းနှှင့့်� တရား�းမျှှတ မှုု တည််ဆော�ာက််ရေး�း
ရန််ပုံံ�ငွေေ�ဆိုု�င််ရာာ အချျက််အလက််များ�း�
WWF ကွွန််ရက််တွွင်းး�မှှ စီးး�ပွား��းရေး�းမိိတ််ဖက််များ�း�ထံံမှှ ရန််ပုံံ�ငွေ�ေနှှင့့်� ဖော�ာင််ဒေး�းရှှင်းး� များ�း�ထံံမှှ အများ�း�ဆိုု�င််ကဏ္ဍမှှ
ဝင််ငွေေ�
TOTAL
အသုံးး��စရိိတ််
4,248,452
6,384,661
4,848,135
4,000,000
TOTAL
3,958,914
5,203,368
5,585,091
4,000,000 3,337,492
3,000,000
3,000,000 2,744,272
2,000,000
401,096
FY18
2,375,108
2,000,000
1,611,116
1,103,084
1,000,000
2,775,769
2,870,271 2,086,778
543,220 417,171
FY19
1,810,469
1,000,000 498,073 363,838
FY20
847,623 241,020
FY18
407,486 209,643
FY19
2,773,989 1,892,048
657,769 301,285
FY20
2020 နှှစ််ပတ််လည်် အစီီရင််ခံံစာာ | 57
ကွွန််ရက််တွွင်းး�မှှ ချျန််ပီီယံံများ�း�
MARCO LAMBERTINI WWF-INTERNATIONAL
STUART CHAPMAN TIGERS ALIVE
KIRSTEN SCHUIJT WWF-NETHERLANDS
ERBERHARD BRANDES WWF-GERMANY
CARTER ROBERTS WWF-US
BO ØKSNEBJERG WWF-DENMARK
ANDREA JOHANIDES WWF-AUSTRIA
TANYA STEELE WWF-UK
58 | ANNUAL REPORT 2020
DERMOT O’GORMAN WWF-AUSTRALIA
HAKAN WIRTEN WWF-SWEDEN
RON TSUTSUI WWF-JAPAN
STUART ORR GLOBAL FRESHWATER PRACTICE LEADER
PRASANNA DE SILVA GLOBAL DIRECTOR, COUNTRY PROGRAMMES
MIROSŁAW PROPPÉ WWF-POLAND
ANTOINE LEBRUN WWF-BELGIUM
CHRISTY WILLIAMS REGIONAL DIRECTOR, ASIA PACIFIC 2020 ANNUAL REPORT |59
ကျေး�း�ဇူးး�တင််ထိုု�က််သော�ာ မိိတ်ဖက် ် ်အဖွဲ့့�များ�း�
Center for Climate Systems Research Earth Institute | Columbia University
Smithsonian
panda.org