109

OCAK

2005

CUMARTESÝ

SAYI:

109

ZAMAN’LA

BÝRLÝKTE

SATILIR

www.zaman.com.tr/ailem

8

Kurbanlar kalpte iz býrakýr Kurban hakkýnda merak edilen sorulara cevaplar

ailem EDÝTÖR

ÝÇÝNDEKÝLER Kurban kesmenin fazileti ve sevabý nedir? 5 7

Ana yüreði

“Ailem ailesi”nin harika dostlarýna binlerce teþekkür 8 Üvey annelere öneriler DOSYA: Kurban

10

14

38

Kavram

Kayýnpedirm namaz kýlýyor ama zekat vermek istemiyor 42 Dr. Can sizlerle Test

44

46

ailem 1 OCAK 2005 CUMARTESÝ SAYI: 109

Feza Gazetecilik A.Þ. Adýna Ýmtiyaz Genel Yayýn Müdürü Yayýn Danýþmaný Yayýn Editörleri

Sahibi Ekrem Dumanlý Hamdullah Öztürk Serhat Þeftali Mustafa Aydýn Þemsinur B. Özdemir

Katkýda Bulunanlar

Ali Demirel Ali Budak Osman Karyaðdý

Tasarým

Mehmet Þimþek

Kapak Fotoðrafý

Reuters

Sorumlu Müdür

Yakup Akalýn

Reklam Koordinatörü

Yakup Þimþek

Çobançeþme Mh. Kalender Sk. No: 21. 34196 Yenibosna-Ýstanbul Tel: 0212 639 34 50 (pbx) www.zaman.com.tr Baský: Feza Gazetecilik AÞ Tesisleri

Kurban kesmeli miyim?

- Sen bir de kalbine sor!

- Fetvayý mý, yoksa takvayý mý tercih edersin.

- Kafanda "ama?" diye bir soru iþareti kalýyorsa, kalbinin dediðini yapmalýsýn.

- Sen durumunu istersen hiçbir þey yapmayacakmýþ gibi ayarlayabilirsin.

- Borçlarým, ödemem gereken taksitlerim var benim.

Maaþtan para kalmadýðý gibi borçlarýmýn bir kýsmýný da ödeyemeyeceðim.

- Her þey istemekle alakalýdýr. Ýbadet de bir isteðin tezahürüdür. Sen isteyip istemediðini kontrol etmelisin.

- Her ay borç kapatmaktan istemeyi düþünmeye fýrsatým olmadý. Açýkçasý 6 ay önceden de bu bayramý düþünemezdim ya!

- Bana sorduðun soruya nasýl cevap vermemi istersin?

- Nasýl yani?

- Fetva yönüyle mi, takva yönüyle mi?

- Senin söylediðin þartlar gereði kurban kesmemen normaldir. Bu fetva kýsmý.

Ama takva kýsmýyla dersen sen bu durumu bir de kalbine sor. Biz Allah'a ibadet etmeyecek miyiz? Bu da bir ibadet fýrsatýysa bunu kaçýrmamalýyýz. Bu da iþin takva tarafý… Ama bu söylediklerim de sadece beni baðlar, bunu iyi bilmelisin. Yani ben sana kes veya kesme diyemem. Ama ben kesmek için

http://www.zaman.com.tr/ailem Öneri ve teklifleriniz için: ailem@zaman.com.tr

Serhat Þeftali

s.seftali@zaman.com.tr

elimden geleni yapacaðým.

(O da durumunun iyi olmadýðýný ifade ediyordu.)

- Þimdi ben ne yapmalýyým?

- Ben orasýný bilemem.

- Allah rýzasý için kurban kesmek, bütün hedef bu olmalý deðil mi?

- Evet!

- Ama sakýn, "Çevredekiler kurban kesiyor ben kesmezsem ayýp olur, sonra millet ne der?" düþüncesiyle hareket etme. Böyle bir durumda "Kurbaný ne için kestiðin" þüphesi doðar ki sakýncalýdýr bu…

Kurban kesmek ya da kesmemek konusunda bir türlü karar veremiyordu.

Sorduðu sorulara da yukarýdaki cevaplarý almýþtý. Son nokta olarak herkes ona "kalbine danýþ" diyordu.

Gönlüm buna dayanamaz diye düþündü. Bir yanda borçlar, diðer yanda ibadet.

Hocam bir soru daha sorabilir miyim?

- Taksitle kurban olur mu? Kredi kartýyla kurban olur mu?

Sorular, þüpheler, istekler, ibadetler birbirinin ardýnca sýralanýyor. Neyi nasýl tercih edeceðimizi biz belirleyeceðiz. En son yine kendi kalbimize soracaðýz. Niyet; sadece Allah rýzasý, ihlas ve samimiyet olmalý. Bunlar olmadýktan sonra kurban kessen de boþ, kesmesen de…

ailem

EDÝTÖR: ALÝ BUDAK

KISA KISA

Tehâdev, feinne’l-hediyyete tüzhibü vahra’s-sadri

Birbirinizle hediyeleþiniz. Çünkü hediye kalpteki kuþkularý ve kini giderir. (Tirmizi, Vela ve’l-Hibe 6)

Mezarlýk ziyaretine çocuklarýnýzý da götürün Bazý anne-babalar “Aman çocuðum korkmasýn.” diyerek evlatlarýný mezarlýk ziyaretine götürmek istemez. Halbuki ölüm de hayatýn bir gerçeðidir. Onlarý korkuya boðacak bir uygulamaya da gitmeden mezarlýk ziyaretlerinde bulunabilir, onlara da el açtýrýp dua ettirebilirsiniz.

Çocuklarýn harçlýklarýný hazýrladýnýz mý?

Kurban telaþýyla el öpmeye gelen çocuklarý boþ çevirmeyin.

Bugünden hazýrlýk yapýn. Çocuklara vermek için harçlýk hazýrlayabilir ya da baþka þeyler verebilirsiniz. Minik çikolatalar, gofretler, þekerler, sakýzlar, balonlar, kitaplar da sizin bayram harçlýðý tercihinizi oluþturabilir.

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 4

Ýlim ve ibadet dengesi Ebû Ümâme el-Bâhilî (ra) anlatýyor: “Bir keresinde Peygamberimiz’e biri âbid (ibadetine düþkün), diðeri âlim iki adamdan söz edildi. Resûlullah, “Âlimin âbide nispetle deðeri benim en aþaðý mertebede olanýnýza üstünlüðüm gibidir.”

Hasan el-Basrî anlatýyor: “Bir defasýnda Resûlullah’a Ýsrâiloðullarý arasýnda yaþamýþ birisi âlim, diðeri âbid iki zâttan bahsedilerek âlimin farz namazlarý kýldýktan sonra oturup halka hayýr yollarýný öðrettiði, öbürünün ise gündüzleri oruç tutup, geceleri namaz kýldýðý ifâde edilerek bunlardan hangisinin üstün olduðu soruldu. Allah Rasulü ‘Farzlarý kýldýktan sonra oturup insanlara hayýr yollarýný öðreten o âlimin, gündüzlerini oruç, gecelerini de ibâdetle geçiren o âbide karþý üstünlüðü, benim, en aþaðý mertebede olanýnýza üstünlüðüm gibidir!’ buyurdu.” (Dârimî) Efendimiz bir hadislerinde de þöyle der: “Kimin ilmi artar da Allah korkusu artmazsa onun sadece Allah’tan uzaklaþmasý artar.” Dolayýsýyla sadece ilim demek yanlýþ olduðu gibi sadece ibadet demek de çok doðru deðildir. Dengeyi bulmak ve orta yolu izlemek her iþte olduðu gibi bu meselede de çok önemlidir.

ailem KISA KISA

Kurban kesmenin fazileti ve sevabý nedir? banlarla gönlünüz hoþnut olsun.” buyurdu. Bir diðer rivâyette Peygamber Efendimiz (sas), “Kurban kesen için her kýl karþýlýðýnda bir sevap vardýr.” buyurmuþtur. (Tirmizî, Kurban, 1) Ayrýca Efendimiz (sas): “Bir kimsenin hâli vakti yerinde olur da kurban kesmezse, sakýn bizim namazgâhýmýza yaklaþmasýn.” buyurmuþlardýr.

FOTOÐRAF: ÝBRAHÝM USTA

Hazret-i Âiþe vâlidemiz (ra) bildirmiþtir ki: Peygamber Efendimiz (sas), “Ýnsanoðlu kurban kesme gününde Allah katýnda kan akýtmaktan daha makbûl bir amel iþlememiþtir. O kurban, kýyâmet günü boynuzlarý, kýllarý ve çatal týrnaklarý ile aynen gelecektir. Çünkü kan yere düþmeden Allah’ýn kabûl mahalline düþmektedir. Artýk kur-

insan Kurban görevi yerine getirmekle (kurban kesmekle) Hz. Ýbrahim gibi Allah'a ve O'nun emirlerine olan baðlýlýðýný, O'nun rýzasýný kazanmak için her fedakârlýða hazýr olduðunu göstermiþ olur.

“Durumu iyi olmadýðý halde evlât, anne ve baba için kurban kesmek zorunda mýdýr?

Bu konuda ebeveynin evlâda kýrýlmalarý dînen uygun mudur?”

Prensip olarak Ramazan’da fýtýr sadakasý vermesi vacip olanlarýn Kurban Bayramý’nda kurban kesmeleri de vâciptir. Fakat mâlî bir zafiyet veya ekonomik bir darlýk olur ve kurbanlýk alma imkâný bulunamaz ise kurban kesmemekte bir günah yoktur. Kurban kesmeyenleri kýnamak da doðru deðildir. Anne ve baba ile güç birliði yapýlarak bir evde bir kurban kesilmesi yeterli de olabilir. Hiçbir ibâdet þiddet, kýnama ve kýrgýnlýk kaldýrmaz. Her ibâdet, ibâdet mükellefinin hür irâdesiyle tercih edilerek yapýlýr. ailem 5

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem KISA KISA

Ya hayyü, ya kayyûm! Birahmetike esteðîsü, eslih lî þe’nî küllehû. Velâ tekilnî ilâ nefsî tarfete aynin

Yâ Hayy, yâ Kayyûm, rahmetin hürmetine Senden yardým diliyorum; her halimi ýslah et ve göz açýp kapayýncaya kadar olsun beni nefsime býrakma! (Mecmauz Zevaid, 10/117)

Çevre temizliðine önem verilmeli Dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan birisi kurban kesiminde çevrede görüntü kirliliðine sebep vermemektir. Özellikle son yýllarda insanlarýn inancýndan kaynaklanan bir ibadete saldýrmak isteyenler, açýktan açýða söylemese de hayvan sevgisiyle veya çevre kirliliðine sebebiyet vermekten dolayý sýk sýk eleþtiride bulunmaktalar. Bu tür saldýrýlara fýrsat vermemek için kurban kesen kimselerin, kestikleri yerlerin temizliðini yapmalarý veya þehirlerde belediyeler tarafýndan hazýrlanan yerlerde kurbanlarýný kesmeleri son derece önemlidir. Yöneticilerin de insanlarýn bu ibadetini gönül rahatlýðýyla yapacaðý ortamý hazýrlamalarý gerekir.

Yaptýklarýmýz günahlarýmýzýn karþýlýðý Hasan el-Basrî anlatýyor: “Sahâbeden Ýmrân b. Husayn (ra) aðýr bir hastalýða yakalanmýþtý. Ziyâretine giden dostlarýndan biri kendisine, “Bu hâlini görünce senin için cidden üzülüyoruz.” dedi. O da, “Gördüðün bu hâlime üzülme; çünkü bu, yaptýðým günahlarýmýn karþýlýðýdýr. Allah’ýn ceza vermeyip baðýþladýðý günahlarým ise daha çoktur, dedi ve þu âyeti okudu: “Baþýnýza gelen her musîbet, iþlediðiniz günahlar (ihmal ve kusurlarýnýz) sebebiyledir, hatta Allah günahlarýnýzýn çoðunu da affeder.” (Þûra, 30) (Tefsîri Ýbn Kesîr) 8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 6

AÇIKLAMA: Ailem sayý 107 4. sayfada yer alan “Efendimiz (sas) sabahlarý þu duayý yapardý: Rab olarak Allah’tan, din olarak Ýslam’dan, nebi olarak da Hz. Muhammed’den razý oldum.” (Heysemi, Mecmau’z-Zevaid, 10/ 116)” hadis-i þerifi yanlýþ anlamalara neden olmuþtur. Bu hadisteki duada Efendimiz’in ümmetine bir dua talimi, öðretmesi söz konusudur. Yani Allah Rasulü bize bu þekilde dua edebileceðimizi ifade etmektedir. Ayrýca burada Allah Rasulü, peygamberlik vazifesinin hakkýný vermek için de dua etmektedir.

7. sayfada “Resulullah, hanýmlarý alim ve önder olarak yetiþtirdi” yazýsýnda yer alan Âl-i Ýmran Sûresi’nin 8. ayeti sehven 7. ayet olarak yazýlmýþtýr. Doðrusu Âl-i Ýmran, 8 olacaktýr.

17. sayfada “Baþarý Ýslam’ýn emridir” baþlýklý yazýda geçen “Bugünün iþini yarýna býrakma” cümlesi ayet-i kerime deðil atasözüdür.

FOTOÐRAF: TURGUT ENGÝN

Ana yüreði Yaþantýmýzdan bir an, günlük hayattan bir kesit, belki bir fotoðraf, bir film karesi de olsa bizi düþünmeye sevk etmeli.

Karlý bir kýþ gecesi evimizin salonunda televizyon seyrederken koltuklarýnda uyuya kalmýþtý karým ve kýzým. Film bittiðinde her ikisine de; "Haydi kalkýn, yataklarýnýza geçin, burada uyuya kalmayýn." diyerek yatak odama çýktým. Biraz sonra gelen karýma kýzýmýn da odasýna geçip geçmediðini sordum. “Henüz geçmedi” dedi, ama kulaðý kapýdaydý. Bekledi, bekledi rahat edemedi. Saðýna döndü, soluna döndü; birkaç dakika sonra hasta olmasýna raðmen kalktý, aþaðý salona indi.

Anlamýþtým. Evladýna olan derin sevgi, þefkat, muhabbet, endiþe dolu ana yüreði onu rahat býrakmamýþ yavrusu orda uyuya kalýrsa gece üþüyebileceði, neticede hasta olabileceði endiþesiyle hiç üþenmeden onu kucaklamaya, yataðýna yatýrmaya gidiyordu. Ne kadar büyük bir sevgi, ne

kadar büyük bir duyarlýlýk. Acaba bu davranýþý baþka kim gösterebilirdi ona? Uzak, yakýn tanýdýðým bütün kadýnlar geçti gözümün önünden. Hiçbiri bu role uygun deðildi. "Aman, bebek deðil ya koskoca kýz! Ýki üç defa söyledik.

Keyfi bilir." der huzur içinde yatardý herkes. ANA'dan baþka!

Dünyada milyonlarca insan içinde bana, sana, ona, herhangi birimize bu kadar büyük sevgi ve muhabbetle yaklaþabilen kaç kiþi vardýr acaba? Eðer varsa ne yaparýz ona? Sarýlýr, binlerce minnet ve þükranlarýmýzý ifade etmeye çalýþýrýz deðil mi? (Bir fincan çay ikram edene iki defa teþekkür ederken.) Ama mumla arasak bulamayýz. Sadece ve sadece bir kiþi vardýr bize bu büyük sevgiyi gösterebilen.

ANA!.. Biraz da baba. Ýþte bu duygularla sarýlacaktý þimdi yavrusu anasýna. Ellerinden, yanaklarýndan öpecek, sað ol ana, nasýl öderim hakkýný sana…

Ben öyle düþünürken sesler geliyordu kulaðýma; (yumuþak ve sevecen) - Kalk yavrucaðým, geç yerine, üþüteceksin burada.

(Biraz sert ve hoþnutsuz) - Ne uyandýrýyorsun! Üþürsem kalkmayý bilmeyecek miyim ben?..

Evet on dört-on beþ yaþlarýnda bir çocuk üþürse sanýrým kalkmayý bilecekti; ama onu sonsuz seven tek yüreðin hassasiyetini, endiþesini asla. Belki onu da bilecek; ama artýk o yanýnda olmayýnca.

Aklýmdan geçenleri ana'ya açtýðýmda; ana yüreðinden gelen karþýlýksýz, derin sevgisinin sesi: - Çocuk nasýl düþünsün bunlarý uykusunun arasýnda, diyordu yavaþça. *** Çok haklýydý. Hepimiz "hayat boyu uykuda" deðilmiyiz birçok hususta?

Dr. Yalkýn Bektöre / Eskiþehir

ailem

Salih Yusufoðlu

BÝR TEKLÝF

s.yusufoðlu@zaman.com.tr

Mektup adresi: Ailem Dergisi (Salih Yusufoðlu) Çobançeþme Mh. Kalender Sk. No: 21 34196 Y.Bosna/ÝST.

Dergimizin “Bir Teklif” köþesi olarak açtýðýmýz “Bize dostlarýnýzý yazýn” çaðrýmýza çok sayýda mektup geldi ve gelmeye devam ediyor.

“Ailem ailesi”nin

harika dostlarýna binlerce teþekkür Önemli not: Sevgili dostlar, mektuplarýnýzda; Kendi isminizi, dostunuzun ismini ve açýk adresinizi yazmayý lütfen unutmayýn.

Hiç ümitsiz olmamýþtýk sizlere açarken yüreðimizi. Ýnsanlarýn küçücük menfaatler sebebiyle birbirini kýrdýðý, karþýlýksýz sevmenin unutulduðu bir zamanda örnek olmanýz ümidiyle size yöneldik. Yöneldik ve mahcup etmediniz yine bizleri. Gelen yüzlerce mektupta; dostluðun, karþýlýksýz sevmenin, kendi muhtaç iken baþkalarýna vermenin ne demek olduðunu okuduk hüzün ve gururla. Ve þimdi bütün okurlarýmýzla paylaþýyoruz bu harika mektuplarý. ‘Bu dünyada dost yok’ diyenler! Lütfen, okuyun bu mektuplarý ve A ‘ ilem Ailesi’nin harika dostlarýný tanýyarak ümitsizliðinizi yok etmeye çalýþýn. Yok etmeye çalýþýn önyargýnýzý. Ýsteyince harika dostlar bulabilirmiþ insan. Mesele, sadece o dostu doðru yerde aramakta... Buyrun dost mektuplarýna...

Mutluluktan ilk defa aðladým

Tepsi içinde pastalar...

Üniversitede okuyordum. O güne kadar hiç doðum günüm kutlanmamýþtý. Arkadaþlarým ve lise öðrencileri o gün beni evden uzaklaþtýrdýlar. Bu hareketlerine bir anlam verememiþtim. O günün akþamý odamda arkadaþýmla yemek yerken, beni salona çaðýrdýlar. Salona girdiðimde ne göreyim: içeride 15-20 kiþi “Ýyiki doðdun Semra” diye baðýrýyor, kasetçalarda en sevdiðim þarký çalýyor, duvarda ise harika sevgi sözcükleri... Ve en harika hediye ise örtünmeyi düþündüðüm ilk gün giymek istediðim mavi etek, mavi eþarptý. Mutluluktan belkide ilk defa aðladým. Semra, Turgutlu, Manisa

Ben o zamanlar apartmanýmýzýn giriþ katýnda bir dairede oturuyordum. Ertesi günü bana misafir gelecek ve benim fýrýným bozuktu. Arkadaþým Dilek Zekiye Kaþýk’ta bunu biliyordu; ancak çalýþtýðý için ondan yardým istemeyi uygun görmedim. Ertesi sabah balkona çýktýðýmda beni bir sürpriz bekliyordu. Balkonda tepsi içinde pastalar vardý. Sonradan öðrendim ki, iþe giderken býrakmýþ pastalarý ve sabah çok erken olduðu için de zile basýp rahatsýz etmek istememiþ... O gün arkadaþýmdan yardýmlaþmayý, dayanýþmayý ve fedakarlýðý öðrendim... Ve geçen yýllar içinde de her davranýþý ile ‘gerçek dost böyle olur’ dedirtti defalarca bana. Caným arkadaþým seni o kadar çok seviyorum ki. Ýyi ki varsýn. Nedime Türkkan, Meram, Konya

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 8

ailem BÝR TEKLÝF

Doktor paramý arkadaþlarým topladý Yeni evlenmiþtik ve maddi sýkýntýlarýmýz vardý. Eþimin fakültede okumasý bizi ekonomik olarak biraz daha bunaltýyordu. Ben ise özel sektörde çalýþýyordum.

Bir gün frahatsýzlanmýþtým ve doktora gitmem gerekiyordu. Fakat ekonomik sýkýntýlar içinde olduðumuz için doktora gitme imkaným yoktu. Günler geçiyor ve benim rahatsýzlýðým ilerleyerek devam ediyordu. Bir gün çok sevdiðim arkadaþým yanýma geldi ve bana bir miktar para uzattý. ‘Bu nedir?’ diye sorunca, ‘Arkadaþlar arasýnda topladýk ve senin bir an önce doktora gitmeni istiyoruz. Haydi hem de beraber gidiyoruz.’ demiþti.

O zaman öyle tuhaf olmuþtum ki, arkadaþlarýmýn bu davranýþý öyle hoþuma gitmiþti ki, o günü hiç unutamam.

Yüce Allah’ýma hep þükrettim, bana böyle dostlar verdiði için. H. M., Samsun

Pijamamýn yerini bile deðiþtirmemiþti Ýsmiyle müsemma ‘Akif’ ruhlu bir dostumun evine zaman zaman misafir oluyordum. Beraber çay içiyor, halleþiyor ve sohbet-i canan üzerine musahabeler yapýyorduk. Ben oturma odasýndaki pijamasý, yastýðý, battaniyesi bile hazýr olan çekyatta yatýyordum. Aradan aylar geçmiþti ve uzun zamandýr dostumun evinde misafir olarak kalmamýþtým. Bir vesileyle evine gittim. Yatmak için çekyatý kaldýrdýðýmda o kadar uzun bir zaman geçmesine raðmen giydiðim pijamayý, yastýðý ve battaniyeyi yine ayný yerde görünce çok þaþýrdým ve o anda aðzýmdan þu sözler döküldü: Ýþte vefalý dost böyle olmalý. Meðerse dostum bir vefa göstergesi olarak, her an gelebileceðim ihtimaliyle pijamanýn yerini hiç deðiþtirmemiþ. Ali Demirel, Ýstanbul

Gözünü kýrpmadan bursunu bana verdi Liseyi bitirdikten sonra hertürlü sýkýntýya göðüs gererek üniversiteye hazýrlandým. Ýmam Hatip Lisesi’i mezunu olduðum için yüksek puan almama raðmen, puanýmýn kesilmesi sebebiyle, 2 yýllýk bir bölümü kazandým. Baþka bir þehirde bin bir güçlükle okumaya çalýþýrken maddi imkansýzlýk en büyük sýkýntýmdý. Büyük umutla bana burs çýkmasýný bekliyordum. Burs sayesinde yüküm hafifleyecek ve okulu bitirecektim.

Zihnimi bu çýkmazlar kurcalarken bana burs çýkmadýðýný öðrendim. Okula son kez gittim. Ve o gün sýnýfýmdan arkadaþým Arzu gelip; “Okula geldiðin günden beri seni izliyorum da hep durgunsun, hep düþüncelisin, üzgünsün. Sýkýntýný benimle paylaþýr mý-

sýn?” dedi. Bende ailemden kilometrelerce uzakta böyle içten, sýcak bir samimiyetle karþýlaþýnca herþeyi anlattým. Sonra insanlarýn hep menfaatleri için koþturduðu bir zamanda arkadaþým bursunu yeni çekmesine raðmen bana vererek, “Artýk bu burs senin, bankamatik kartým gelince de sana veririm, paraný ordan alýrsýn.”dedi. Ben þoke olmuþtum. Almakta tereddüt ettim. Sonuçta o da öðrenciydi. Bana, mihnet altýnda kalmamam için de: “Farzet ki bu burs bana deðil de sana çýktý, senin benden daha çok ihtiyacýn var.” dedi. Gözünü kýrpmadan bursunu bana verdi, okumama vesile oldu. Seni çok seviyorum, sana çok teþekkür ediyorum caným dostum. Ruseym K., Erzurum ailem 9

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

Yasemin Yalçýn Aktosun Danýþman Psikolog y.aktosun@zaman.com.tr

ailem ÇOCUÐUM VE BEN

Mektup adresi: Çobançeþme Mh. Kalender Sk. No: 21 Y.Bosna/Ýstanbul

Üvey annelere öneriler Ü

vey annelik, hassasiyet ve sabýr gerektiren zor bir durumdur.

Bunun dýþýnda özel ve güzeldir. Çünkü her þeye raðmen (toplumsal baskýlara, çocuklardan gelebilecek tepkilere) þefkat ihtiyacý olan bir varlýða yardýmcý olunacaktýr. Bu süreçte üvey annenin eþine yani çocuklarýn babasýna ciddi anlamda görevler düþmektedir. Evlilik öncesinde babanýn çocuklarýyla konuþmasý ve çocuklarýn fikirlerini almasý gerekir. Kabul saðlanma-

sýnýn akabinde evlilik öncesinde bir tanýþma toplantýsýnýn organize edilmesi faydalý olacaktýr. Bu toplantýda çocuklara doðal davranýlmalýdýr. Çocuk, muhatabýnda panik olma durumu sezinlerse bunu ileride kullanabilir. Bu toplantýda üvey anneye “anne” demek zorunda olmadýklarý, onu bir abla gibi görebilecekleri ve her konuda birbirlerine yardýmcý olmalarý gerektiði gibi mevzularda konuþulmalý ve çocuklar sürece alýþtýrýlmalýdýrlar.

Üvey annelik biraz daha hassasiyet gerektirir. Üvey anneye en iyi yardýmcý ise kocasý yani çocuklarýn babasý olmalýdýr.

Üvey anne rolündeki anneler neler yapmalý ve neler hissetmeli? a) Her þeyden önce muhatabýnýzýn kaç yaþýnda olursa olsun bir çocuk oluðunu ve bir anne sýcaklýðýna ve þefkatine ihtiyacý olduðunu unutmayýn. Bu sebeple çocuktan gelen negatif yaklaþýmlarý þahsýnýza almayýp çocuðun içinde bulunduðu durumdan kaynaklandýðýný düþünün. b) Empati kurun. c) “Ýnsanlar ne der?” diye düþünerek aþýrý derecede iyi olmaya çalýþma ve birtakým negatif duygularý bastýrma, hem çocuða ve hem de anneye zarar verir. Çünkü annedeki bu bastýrýlmýþ 8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 10

duygular beklenmedik anlarda ortaya çýkabilir ve böylece anne ve çocuk çok yýpranýrlar. Ayrýca çocukta bir otorite boþluðu oluþur. d) Sorunlar karþýsýnda þikayet eksenli deðil, çözüm odaklý olarak baba ile konuþulmalý ve gerekirse bir uzmandan yardým alýnmalýdýr. e) Sizi kabul etmesi biraz zaman alabilir, bu sebeple üzüntüye kapýlýp gerilim yaþamamalýsýnýz. f) Baþlangýçta karþýlýklý olarak sevgi olmasa bile saygý olmak zorundadýr. Size saygý duymasýný ve

önemsemesini istiyorsanýz sizin de ona saygý duymanýz gerekecektir. g) Gerek þefkat ve gerekse sevgi ihtiyacýndan dolayý yaþ durumuna göre birtakým sevgi gösterilerinde bulunun.

Uyumasý için ona hikaye okumak veya en sevdiði yemekleri beklenmedik anlarda yapmak, hediye vermek gibi… h) Asla baba-çocuk iliþkisine müdahale etmemelisiniz. Þayet bir katkýnýzýn olacaðýný, bunu çocuðun olmadýðý zamanlarda yapmalýsýnýz. i) Sabrýnýzý korumalý ve sürekli muhafaza etmelisiniz...

Evliliðimiz

Yasemin Yalçýn Aktosun Danýþman Psikolog y.aktosun@zaman.com.tr

“Nasýl olsa beni anlamýyor” diye

eþiyle konuþmaktan vazgeçenlerden misiniz?

Eþinizle konuþma taktikleri Öncelikle konuþma neticesinde eþinizin anýnda sizi desteklemesini beklemeyin. Amaç sadece size olumlu tepki vermesi olmamalýdýr. Eþiniz þayet o ana kadar hep tepkisel olduysa bir anda deðiþemez, bunu unutmayýn.

G

eçenlerde eþiyle problem yaþayan ve bu sebeple evliliði pürüzlü olan bir haným geldi yanýma. Eþinin kendisini anlamadýðýndan, önemsenmediðinden, ona hiç yardýmcý olmadýðýndan ve bunun gibi birçok sýkýntýsýndan bahsetti. Garip olan, yaþadýðý bu sýkýntýlardan eþini haberdar etmiyor olmasýydý. Kadýna ‘Peki bunlardan eþinizin haberi var mý? Yani onunla konuþtunuz mu?’ dediðimde” cevabý, ‘Nasýl olsa beni yine dinlemeyecek, hem de kavga çýkacak.’ oldu. Evet birçok haným gerçekten bu sebeple yaþadýklarýný eþiyle paylaþmamayý tercih ediyor. Birçok hanýmýn böyle düþünmesine sebep olan olaylar olmuþtur. Ve artýk bir birikimin neticesi olarak bu hanýmlar böyle düþünmektedirler. Belkide bunlardan biri de sizsiniz. Fakat unutulmamasý gereken nokta, konuþmamanýn sorunlarý halletmeyeceðidir. Bazý hanýmlar konuþmalarýnýn iþe yaramayacaðýný düþünüyor olabilirler; ancak unutulmamasý gereken þudur ki; konuþulmasý halinde baþarýya ulaþýlmamasý ihtimal dahilindeyken, konuþulmamasý durumunda baþarýya ulaþma imkansýzdýr.

Bu sebeple konuþmama seçeneði kullanýlmamalýdýr. Olmasý gereken, konuþmak, fakat nasýl konuþacaðýný bilerek konuþmaktýr. Bu sebeple bu sorunu yaþayan bütün hanýmlarýn konuþmama kararlarýna bir son vermeleri gerektiðini ve ümitsiz olmamalarý gerektiðini düþünüyorum.

Amacýnýz kendinizi ifade etmek olmalýdýr. Baþlangýçta kendinizi ifade ederken ýsrarcý olmamanýz ve sadece eþinizin düþünmesini saðlamak amaçlý konuþmanýz daha faydalý olacaktýr.

Eþinizle onu suçlarcasýna konuþmamalýsýnýz. Unutmayýn, amacýnýz kendinizi ifade etmek, karþý tarafa hatalarýný anlatmak deðil.

Iletiþime kapalý bir insan kendisine ilk etapta hatalarý gösterilecek olunursa hatalarýný kabul etmeyeceði gibi iletiþimi o noktada bitirir.

Bu sebeple ilk etapta ‘ben’ dilini kullanarak kendi duygu ve düþüncelerinizden bahsetmelisiniz.

Mimikleriniz ve ses tonunuzda sertlik veya duygusallýk olmasýn.

Olabildiðince nötr yaklaþýn.

Gözyaþlarýnýzý silah olarak kullanmayýn.

Eþinizi anlamaya çalýþsýn ve bunu eþinize hissettirin.

Konuya yoðunlaþýn, geçmiþe veya yan konulara dalmayýn.

Unutmayýn, eþinizle konuþarak istediðinizi kazanamasanýz da, hiçbir þey kaybetmezsiniz. ailem 13

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

IZ

KURBANLAR

BIRAKIR

Rabb’in için kurban kes

Kurbanlýklarýn ne eti, ne de derisi Allah’a (cc) ulaþýr.

Yaradan’a ulaþan sizin takvanýzdýr. Kurbaný Allah (cc) rýzasý için kesmeli, etini Allah (cc) rýzasý için daðýtmalý.

SELÇUK CAMCI

Kurbanýn hikmet ve faziletleri nelerdir? Ý

FOTOÐRAF: AP

badetler, Allah emrettiði için yapýlýr; hikmetlerinden veya getirdiði faydalardan dolayý deðil. Ama onlarýn hikmetlerini ve güzelliklerini bilmek bizim kulluðumuzun bir gereði ve Allah’ýn nimetlerini yâd etmek için birer vesiledirler.

Bir ismi de Hakîm olan Allahu Teala’nýn her emrinde birçok hikmetlerin bulunduðunda þüphe yoktur. Ama bu hikmetlerin tamamýnýn biz kullarý tarafýndan bilinip idrak edilmesi mümkün olmayabilir. Bildiðimiz hikmetlerinin yanýnda zaman ilerledikçe, ilim irfan arttýkça dinin getirdiklerinin insanlýk için ne büyük faydalar içerdiðini görüyor ve Allah’ýn kullarýna ne kadar þefkatli ve merhametli olduðunu bir kere daha müþahede ediyoruz.

Kurban kesmek de Allah’ýn bir emri olmasý hasebiyle sayýsýz hikmetlerinin olduðunda þüphe yoktur.

Baþta kurban kesmek, peygamberlerin babasý Hz. Ýbrahim’in, oðluna bedel olarak Allah’ýn gönderdiði koçu kesmesi hadisesini bizlere hatýrlatýyor. Hayat nimetine þükrün bir ifadesi olarak kurbaný kesiyoruz. Ayrýca ahirete bir hazýrlýk olmasý, günah-

larýmýzýn affý ve kabirle baþlayan yeni bir hayat yolunda kurbanýn bizi manevi bir burak gibi alýp selamete ulaþtýracaðýný da verilen müjdeler ýþýðýnda Rabb’imizden umuyoruz.

Hac Suresi’nde (22/34) ifade edildiði gibi kurban kesmekten asýl maksat Allah’ýn hatýrlanmasý, zikredilmesidir. Zira bizim varlýk gayemiz Allah’ý bilme, tanýma ve O’na yaklaþmadan ibarettir. Burada Allah’a yaklaþma ameliyesi adeta bir bayram olarak ilan edilmiþtir.

Yine Hac Suresi’nde (22/37) “Kurbanlarýn ne etleri ne de kanlarý Allah’a ulaþacaktýr. Allah’a ancak sizin takvanýz ulaþýr.” buyurularak maddeden manaya bir kapý aralanýyor ve esas hedef gösterilmiþ oluyor.

Kurban kesmenin, insan olarak hepimizin mutlaka almak zorunda olduðu gýdalarla da yakýndan alakasý vardýr. Din, hayatýmýzýn her safhasýný kuþatýyorsa, bizim bu yönümüze de hitap etmeli deðil midir? Etin, insan için zaruri gýdalardan olduðunda þüphe yok. Ama bu gýdanýn herkes tarafýndan rahatlýkla temin edildiðini söyleyemeyiz. ailem 15

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

DOSYA

ÝLLÜSTRASYONlAR:ABDÜLKERÝM KESKÝN

Nafile olarak baþka zamanlarda kesilen kurbanlarýn dýþýnda, Kurban Bayramý’nda da Müslümanlar, kestikleri bu kurbanlarla et yemekten mahrum bulunan önemli büyük bir kitleyi bu nimetten istifade ettirmektedirler. Aslýnda hikmet olarak sadece bu güzel paylaþma hareketi bile yeter sanýrým.

Kutsal topraklarda kesilen ve oralardaki diðer hac meþgalelerinden dolayý kurbaný kesenler tarafýndan kullanýlamayan yüzbinlerce hayvanýn, teknolojinin yardýmýyla soðuk havalandýrmalý uçaklarla anýnda fakir ülkelere gönderilmesi ise bu hususta zikredilebilecek güzelliklerden bazýlarý. Ýslam’ýn emrettiði bu hükmün bir vahþet olarak algýlanmasý ise ancak bir düþünce sapmasý olarak tanýmlanabilir. Zira zaten insanlýk bu nimetten, Allah’ýn koyduðu bir kanun olarak vücudunun ihtiyacýndan dolayý istifade etmekte ve her gün binlerce hayvan kesilerek etinden ve diðer nimetlerinden yararlanýlmaktadýr.

Kurbanlýklarýn saðlýk kontrolü yapýlmalý

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 16

Bunun yanýnda hikmet planýnda, insanda kan akýtma güdüsünün varlýðýný ve bunun kurban kesmek suretiyle bir boþalma, rahatlama ifade ettiðini de söyleyebiliriz. Zaten herkesin kurbaný bizzat kendisinin kesmesi, dinin öncelikli olarak tavsiye ettiði bir husustur. Yapýlan araþtýrmalar neticesinde, kurban kesmeyen milletlerin spor ve eðlenceleri hemen bütünüyle kanlý olduðu ortaya çýkmýþtýr. Yani onlar insanýn derinliklerindeki kan akýtma güdüsünü baþka yollarla tatmin etmektedirler. Bu sayýlanlar, kurban kesmenin hikmetleri adýna söylenebilecek þeylerden bazýlarý.

Kim bilir, Allah’ýn emrettiði bu yüce ibadette daha nice hikmetler gizlidir ve biz farkýnda olmadan o hikmetlerden faydalanýyoruzdur.

Kurbanlýk hayvan kesilmeden önce Hayvanýn saðlýk kontrolü yapýlmalý. Bu amaçla hayvan, kesim öncesi bir veteriner hekime gösterilmeli. Yüksek ateþli olan hayvanlar, gebeliðin 2/3’ünü doldurmuþ olanlar ve yeni doðum (1 hafta kadar) yapmýþ hayvanlar kurbanlýk olarak seçilmemeli.

Kesimden önce hayvan dinlendirilmelidir. Hayvan yorgunken kesim yapýlýrsa etin kalitesi düþük olur.

Hayvana kesimden önce bol su ve tuz verilmemelidir. Ayrýca kurbanlýk hayvan, kesim öncesinde en az 12 saat aç býrakýlmalý. Aksi takdirde iþkembenin çýkarýlmasý zorlaþtýðý gibi yýrtýlmasý ve etin kalitesini bozma olasýlýðý yükselir.

Kesim esnasýnda kötü muamele yapýlýp hayvan strese sokulmamalý. Hayvanýn korkutulmamasýna özen gösterilmelidir. Bu olumsuzluklar hayvanýn kanýnýn akmasýný azaltacaðý için kalitesine olumsuz etki eder.

Kesimden önce eller iyice yýkanmalý, kesimde ve et parçalamada kullanýlacak býçak, satýr, masat vb. malzemelerin temizliðine özen gösterilmeli.

Kesime geçmeden önce kan ve diðer atýklarýn atýlacaðý derin bir çukur kazýlmalý. Çünkü açýkta bulunan hastalýklý organlar halk ve çevre saðlýðý bakýmýndan önemli problemlere neden olabilir.

Rabb’in için kurban kes

Atamýz Hz. Ýbrahim’in sünneti olan kurban ibadeti, tarih boyunca canlýlýðýný korumuþ ve Efendimiz dönemine kadar gelmiþtir. Allah Rasulü’de bunu gelen ayetle uygulamýþ.

MÜKREMÝN ALBAYRAK

Asr-ý Saadet’te kurban ibadeti

nasýl yapýlýyordu? Ý

slam’da kurbanýn dini hükmüyle ilgili olarak Kur’an’da Hz. Peygamber’in sünnetinde önemli açýklamalar yer almýþ, bu çerçevede oluþan fýkýh kültüründe de konu hakkýnda ayrýntýlý bilgi ve hükümler derlenmiþtir.

Tarih içinde farklý uygulamalarýna þahit olduðumuz kurbanýn, zaman zaman en kýymetli varlýklara kadar ele alýndýðýný, hatta bunun için çocuklarýn bile düþünüldüðünü görmekteyiz.

Mesela Ýbrahim (as)’ýn, gördüðü rüyanýn yorumlanmasýnýn akabinde oðlu Ýsmaili (as) kurban kesme sadakatiyle Efendimiz’in dedesi Abdulmuttalib’in, oðullarýndan birini kurban olarak adamasý ilk akla gelenlerdir.

Kur’an-ý Kerim, Hz. Ýbrahim’in Hz. Ýsmail’i kurban etmek istemesini þöyle ifade etmektedir: “Ey oðulcuðum!

Doðrusu ben uykuda iken seni boðazladýðýmý görüyorum. Bir düþün ne dersin?” dedi. O da: “Ey babacýðým!

Ne ile emrolundun ise yap. Allah dilerse sabredenlerden olduðumu göreceksin.” dedi.” (Saffat, 37/102) Mevzu ile ilgili rivayetlerde, Hz. Ýbrahim’in çocuðu kurban etme hazýrlýklarýný yapýp onu keseceði sýrada Hz. Cibril tarafýndan bir koçun indirildiði

ve oðlu yerine, lütf-u Ýlahi olarak gönderilen koçu kurban ettiði bilinmektedir. Her ne kadar tarihte insanýn kurban edilmesiyle ilgili yaklaþýmlar sergilenmiþ olsa da, bunun gerçekleþtiði herhangi bir vaka bilinmemektedir. Hem Hz. Ýbrahim-Ýsmail olayýnda hem de Abdulmuttalib’in niyetinin hemen akabinde, kurban edilmesi düþünülen kiþiler bir baþka bedelle deðiþtirilmiþ ve aslýnda hikmet bazýnda kurbanýn ehemmiyeti vurgulanmýþtýr.

Asrý Saadet’te kurban ise, “Rabb’in için namaz kýl ve kurban kes.” (Kevser, 108/2) ayetiyle ümmete bildirilmiþ ve tarih boyunca devam edegelen bir uygulama, Kur’an ve hadis tasdikli yürürlüðe konulmuþtur. Yukarýdaki ayetin yanýnda Allah Rasulü (sas)’nün uygulamalarýyla da tebeyyün eden kurban ibadeti, ümmetin sadakatini Allah’a takdim etme adýna güzel bir fýrsat olarak yerleþmiþ ve halen de devam etmektedir. Peygamberimiz (sas), Arafat’tan inip geceyi Müzdelife’de geçirdikten sonra bayram günü Mina’da kurban kesmiþ, kendisine “Bu kurban nedir?” sorusuna karþý da, “Atanýz Ýbrahim’in sünnetidir.” diye cevap vermiþtir. ailem 17

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

DOSYA

Kurban cimriliði tedavi eder, insanýn vermesini, yardým etmesini kolaylaþtýrýr. Dünya malýndan tutkunluðu önler.

Fakirlere bir dayanak olur, hayata baðlar.

SAÝME ÜSTÜNDAÐ

Kurban; kardeþlik, yardýmlaþma ve dayanýþma ruhunu canlý tutar

K

urban, gerek fert gerekse toplum açýsýndan çeþitli yararlar taþýyan malî bir ibadettir. Kiþi kurban kesmekle Allah’ýn emrine boyun eðmiþ ve kulluk bilincini koruduðunu canlý bir þekilde ortaya koymuþ olur.

Kurban; toplumda kardeþlik, yardýmlaþma ve dayanýþma ruhunu canlý tutar, sosyal adaletin gerçekleþmesine katkýda bulunur. Özellikle et satýn alma ihtimali hiç bulunmayan veya çok sýnýrlý bulunan yoksullarýn bulunduðu ortamlarda onun bu rolünü daha belirgin biçimde görmek mümkündür. Zenginin malýný Allah’ýn rýzasý, yardýmlaþma ve baþkalarýyla paylaþma yolunda harcama zevk ve alýþkanlýðýný verir. Onu cimrilik hastalýðýndan, dünya malýna tutkunluktan kurtarýr. Fakirin de varlýklý kullar aracýlýðýyla Allah’a þükretmesine, dünya nimetinin yeryüzündeki daðýlýmý konusunda karamsarlýk ve düþmanlýktan kendini kurtarmasýna, kendini toplumun bir üyesi olarak hissetmesine vesile olur.

içinde özetlenmiþtir. Buna göre Hz. Ýbrâhîm rüyasýnda, Allah için oðlunu kurban ettiðini görmüþ, bunu teslimiyet sembolü olarak almak yerine zahiri ile alýp uygulamaya kalkýþmýþ; onun ve oðlunun bu itaat, fedâkârlýk ve teslimiyeti Allah tarafýndan kurban olarak kabul buyurulmuþ ve bunun yerine bir koç kurban etmesine izin verilmiþ.

Hz. Ýbrahin’in rüyasý ve kurbaný Sâffât Sûresi’nde (102-110) Hz. Ýbrâhim’in, oðlu yerine kestiði kurban olayý güzel ve etkili bir üslup 8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 18

Kesimden önce hayvaný dinlendirin

Rabb’in için kurban kes

Kurbanlýk hayvanýn kesimi ve kesiminden sonra Kesim iþlemi mümkünse tecrübeli kiþilerce yapýlmalý. Böylece kesim sýrasý ve sonrasýnda oluþabilecek kazalar önlenebilir.

Kanýn iyice akýtýlmasý saðlanmalý.

Aksi takdirde ette mikroorganizmalar kolayca üreyerek etin kýsa sürede bozulmasýna neden olur.

Kesimden 10-12 saat önce birþey yedirmeyin

Hayvan yüzülürken veya tulum çýkartma yapýlýrken deriye zarar verilmemeli.

“Kurban, Ýslâm dininin þeâirindendir” ne demektir?

Etler kesimden hemen sonra tüketilmemeli, 12-24 saat süreyle soðuk ortamda olgunlaþtýrýldýktan sonra tüketilmeli.

Ortaklar kurban etini taksim ederken çok dikkat etmeli, zihinlerde adaletsizlik yapýldýðý yolunda bir vehme yer býrakýlmamalýdýr.

Mümkünse tartarak taksim yapýlmalýdýr.

FOTOÐRAF: MEHMET DEMÝRCÝ

Cenâb-ý Hakk, Kevser Sûresi’nde, “Rabb’in için namaz kýl ve kurban kes.” buyuruyor.

Bu âyet-i kerimedeki “namaz”dan maksat bayram namazý, “kesmek”ten kasýt da, kurban kesme günlerinde kesilen hayvanlardýr. Baþka bir âyet-i kerimede ise, kurbanlýk develerden þöyle bahsedilir: “Kurbanlýk develeri de size, Allâh’ýn þeâirinden kýldýk.” (S. Hac, 36) “þeâir”in mânâsý, Allâh’ýn dininin alâmeti, iþâreti olan hususlardýr. Pek çok þey alâmetleri ve iþâretleri ile tanýnýr; bunlar hiç terk edilebilir mi? Hâl böyle olunca yapýlacak iþ; kurbaný kesmemek için bahaneler aramak yerine, kesebilmek için çareler aramak olmalýdýr. Kurban vecîbesinin yerine getirilmesi; hak yolundaki fedâkârlýðýn bir niþânesi, Allah Teâlâ’nýn verdiði nimetlere karþý kulun bir þükrânesidir. Ayrýca günahlarýn baðýþlanmasýný dilemektir.

Bunlarýn neticesi olarak da sevâba nâil olmak ve birtakým belâlardan korunmaktýr.

Velhâsýl kurbanýn meþrûiyeti; dînî, ahlâkî, içtimâî birtakým hikmetlere, maslahatlara istinat eder, dayanýr. Bunu takdir etmeyecek bir akýl sahibi tasavvur olunamaz. ailem 19

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

DOSYA

Kurban bize bir diðer ibadeti; haccý hatýrlatýr. Hacca gidemeyenlere hac tadýný veren bu ibadette Hz. Ýbrahimin baþarýyla verdiði imtihanýn bir tezahürünü yaþarýz.

HAMDULLAH ÖZTÜRK

Kurban ve Ýbrahimî kulluk B

iz tekbirlerle kurbanlarýmýzý keserken Mina, hacýlarýmýzý aðýrlýyor olacak. “Arafat vakfesi” ile günahlarýndan arýnmýþ, “Müzdelife” ve “Meþari’l Harâm” da zevk ettikleri duygularla doyduktan sonra, teslimiyyetin Hz. Halilürrah-

Hayvaný strese sokmayýn, korkutmayýn

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 20

man boyutunu canlandýrmaya namzet olmuþ, deðiþik renk ve ýrklardan milyonlarca insan ayný duygu ile tekbir getirerek Mina’ya akacak. Hacca gidememiþ müminler, tekbirleriyle semayý çýnlatýp, hüccâcýn, dar mekanda canlandýrdýðý manayý dünya ölçeðine taþýyacaklar. Ve gökkubbe, kucaðýný, “Ýnsanlar içinde haccý ilan et. Gerek yaya olarak gerek yorgun develer üzerinde vadiler aþarak sana gelsinler.” emr–i sübhanîsine, hacýlarýn verdiði “lebbeyk allahümme lebbeyk...” cevabýyla doldurarak, Ýbrahimî kullarýn çaðrýsýnýn, aradan binlerce yýl dahi geçse tesirini kaybetmeyeceðine, kainat çapýnda, bir kere daha þahitlik edecek. Nefsimize, “Sakýn terk–i edepten...” diyerek Hz. Ýbrahim Efendimiz’in ihlas, tevekkül ve teslimiyet þahikasý hayatýnýn “Mina”daki tezahürünü seyre çalýþacaðýz. Halilurrahman’ýn Rabbi’nden niyazýmýz, ateþin vücudunu yaladýðý esnada, “Allah bize yeter. O ne güzel vekildir.” burcunda hayatýný sürdüren dostlarý arasýna bizleri de almasýdýr.

Rabb’in için kurban kes

Hz. Ýbrahim imtihaný baþarýyla vermiþtir sonra gelenler arasýnda ona güzel bir nam nasip ettik. Ýbrahim’e selam olsun.” (Kur’an; 37/102-109) Mina’nýn çýkýþýnda, þeytanlarýn taþlandýðý mekanýn yaný baþýndaki mescit belki de milyonlarca hacýdan çok azýnýn gözüne iliþecek.

Medine’den gelen müminlerin Hz. Peygamber’e gizlice biat ettiði yere yapýlan bu mescit bugün bile adeta o gecenin gizliliðini temsil ediyor gibi durmaktadýr. Milyonlar yaný baþýndan akýp geçerken o da, ensar soluklu sadalarý duyarak terk edilmiþliðini giderecek. Ve hacca gidememiþ olsa da bulunduðu yerden kurban vesilesiyle Rabb’e samimi duygularla yönelenlerin ne kazandýðýný sadece Allah bilecek.

FOTOÐRAF: MUSTAFA KÝRAZLI

Hz. Ýbrahim, küçük bir çocukken annesi Hacer’le birlikte “ekin bitmez bir vadi”ye býraktýðý oðlu Ýsmail ile alâkalý bir rüya görür. Rüyasýnda oðlunu kurban etmesi gerektiði kendisine ifade edilmektedir.

Kendi açýmýzdan olayý deðerlendirecek olursak ortada aþýlmasý çok zor bir imtihan bulunmaktadýr: Emri yerine getirmek veya oðul sevgisiyle ihmale yönelmek. Ýkinci þýk Hz. Ýbrahim için muhaldi. O evlat konusunda imtihaný, Ýsmail’ini bebek yaþta kuþ uçmaz kervan geçmez bir mekanda yapayalnýz býrakýrken vermiþti. Ýsmail’ini yanýna alýp, onu kurban edeceði mekana doðru yürümeye baþladý. Bundan sonrasýný Kur’an’dan takip edelim: “Oðlu Ýsmail kendisi ile yürüyecek yaþa ulaþýnca Ýbrahim ona dedi ki: Oðlum ben rüyamda seni kurban ettiðimi görüyorum. Sen bana ne dersin? Ýsmail, “Babacýðým sen emrolunduðun þeyi yap. Ýnþaallah beni sabredenlerden bulacaksýn.” dedi. Ýkisi de Allah’ýn emrine uydular. Ýbrahim kurban etmek üzere oðlunu yere yatýrdý. O sýrada biz nida ettik: “Ey Ýbrahim!

Sen rüyanda emrolunana uydun. Ýyilik yapan ve iyi kullukta bulunanlarý iþte biz böyle mükâfatlandýrýrýz. Muhakkak ki bu apaçýk bir imtihandý. Ona oðlu yerine büyük bir kurbanlýk koç gönderdik. Daha

Kurban keserken hastalýða yakalanmayýn Hayvanlardan insanlara geçebilen 200’den fazla hastalýk bulunuyor. Özellikle þarbon, sarýlýk, verem, bruselloz, kuduz, paratüberküloz gibi hastalýklar Kurban Bayramý’nda yüzde 30 oranýnda artabiliyor. ailem 21

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

DOSYA

Bir sorun olduðu nasýl anlaþýlýr?

Kesim sonrasýnda aþaðýdaki problemlerden ve belirtilerden biri veya birkaçý ile karþýlaþýlmasý durumunda hayvanýn derisi, bütün iç organlarý ve gövdesi serin bir yerde muhafaza edilmeli ve derhal en yakýn veteriner hekime baþvurulmalýdýr: Kesilen hayvanýn kaný koyu renkli ve geç pýhtýlaþýyorsa, Dalakta 3-5 misli anormal bir büyüme görülüyor ve kesildiðinde içi siyahýmsý bir kan içeriyorsa, Etin veya yaðlarýn rengi aþýrý sarýysa, Baðýrsaklar aþýrý derecede gazla dolu ve iç kýsýmlarýnda yer yer kanamalar varsa, Lenf yumrularýnda aþýrý þiþlik, iltihap, kireçlenme veya peynirimsi bir görünüm tespit edilirse, Karaciðer büyümüþ ve yüzeyinde beyaz noktalar mevcutsa, Yüzülen derinin iç kýsýmlarýnda kanamalar veya anormal lekeler mevcutsa, Hayvan aþýrý zayýfsa ve etleri jelatin benzeri bir görünümde ise, Bir veya iki gözü kör, kulaklarý kopuk, bir veya iki boynuzu kökünden kýrýk olmamalý. Doðuþtan kuyruksuz veya sonradan kuyruðunun yarýsý kopan, diþlerinin çoðu dökülmüþ, meme baþlarý kopuk, yürüyemeyecek kadar topal olan hayvanlar kurban olamaz.

Satýn alýnacak kurbanlýklarda veteriner saðlýk raporu veya menþe þahadetnamesinin bulunmasýna dikkat edin.

Kurban edilecek hayvanýn karþýdan bakýldýðýnda durgun, kederli ve halsiz olmamasý, aþýrý aksýrýk ve öksürüklü olmamasýna dikkat edin.

Saðlýklý bir hayvanýn gözlerinin, derisinin kýllarýnýn canlý ve parlak olmasýndan bilinebileceðini söyleyen veterinerler, ayrýca kurban edilecek hayvanýn gebe ve aþýrý zayýf olmamasýna da dikkat edilmesine iþaret ediyor.

Besili koyun ve keçiler seçilirken bel omurlarý el ile kavrandýðýnda kemik uçlarý ve kaburga kemikleri hissedilmez. Ayrýca bellerinin düz yürüyüþlerinin de dik olmasýna dikkat edilmeli.

Vücut çukurlarý kaybolmuþ, kemik uçlarý belirgin olmayan hayvanlar tercih edilmeli.

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 22

Temizliðe özen gösterin

Teþrik tekbirleri Ýbrahim (as)’in sünnetidir Hz. Ýbrahim (as), Hz. Ýsmail’i kurban etmeye hazýrlanýrken bir anda “Allahü Ekber, Allahü Ekber” sadalarýný duyar. Yaný baþýnda Hz. Cibril’in semiz bir koçla kendisine doðru geldiðini görür, hamd ve þükür duygularý içinde “Lâilahe illallahu vallahü ekber” der. Durumu fark eden Hz. Ýsmail ise, Cenab–ý Hakk’a karþý olan minnet ve þükrarýný “Allahü Ekber ve lillahi’l–hamd” sözleriyle ifade eder. Getirilen bu teþrik tekbirlerinden sonra Hz. Ýbrahim (as), “Bismillahi Allahü Ekber” diyerek koçu kurban eder.

Kurban Bayramý günlerinde, arefe günü sabah namazýndan bayramýn dördüncü günü ikindi namazýna kadar her vakit namazýnýn farzýndan sonra onu okumak vacip kabul edilmiþtir.

Kurbanla yaþanan þuur Sureten bir hayvanýn kesilmesinden ibaret olan bir ibadet yapýlýrken, Allah için en deðerli olan þeylerin bile verilebileceði þuuru yaþanýyor.

Kurban çift yönlü bir ibadet Kurban hem kul ile Allah arasýnda bir ibadet hem de sosyal ve ekonomik yönü olan bir ibadettir.

Rabb’in için kurban kes

Kurban kesmeye neden ihtiyaç var?

Parasý fakirlere baðýþ yapýlsa olmaz mý?

Her ibadetin yeri, zamaný ve topluma olan faydalarý farklý. Kurban kesme emrinin verildiði zamandan beri sadaka, fitre zekat gibi ibadetler var; yani her ikisi bir arada emredilmiþ. Allah kurban kesmeyi emrederken diðer ibadetleri de farz veya vacip kýlmýþ, kimini de teþvik etmiþ. Bu demektir ki ayrýca kurban kesmeye ihtiyaç var.

Her bayram öncesi bu tür düþüncelerle kafalar karýþtýrýlýr. Halbuki, kurban kesme emrinin verildiði zamandan beri sadaka, fitre zekat gibi ibadetler vardýr; yani her ikisi bir arada emredilmiþtir. Allah kurban kesmeyi emrederken diðer ibadetleri de farz veya vacip kýlmýþ, kimini de teþvik etmiþtir. Yani ayrýca kurban kesmek gerekir.

Çocuklarý bayram namazýna götürmeli Hafýzanýzý bir yoklayýn, çocukluðunuzdan geri kalan hatýralar içinde bayram günlerinin yerinin çok daha fazla olduðunu göreceksiniz. Babanýzýn elinden tutup bayram namazýna gitmiþ, yeni elbiseler giyip el öpmüþtünüz. Þimdi el tutma sýrasý sizde. Yani babalar ve annelerde. Bölgenizde havalar

müsaitse çocuklarýnýzýn hasta olmasýndan endiþe etmiyorsanýz onlarý “Yarýn ben oðlumla, kýzýmla bayram namazýna gideceðim.” diyerek hazýrlayýn. Onlarýn sýkýlacaðýný düþünerek çok erkenden gitmeyin. Ama cami dýþýnda kalarak da üþümeyin. Çocuklarýnýz bu tatlý aný uzun süre unutmayacaklardýr. ailem 23

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

DOSYA

Kurban konusunda zaman zaman içimize bazý þüphe ve sorular düþer ve bu sorularýn cevaplarýný arar dururuz. Biz de kurbanýn hükümlerinin yanýnda yapýlmasý gerekenlere cevaplar aradýk.

ALÝ DEMÝREL

Kurbanla ilgili Kurban nedir?

Kurban, sözlükte yaklaþmak demektir. Dînî bir terim olarak ise kurban, belirli þartlarý taþýyan bir hayvaný Allah’a yakýnlýk saðlamak ve ibâdet niyetiyle usûlüne uygun olarak boðazlamak demektir.

Kimler kurban kesmekle yükümlüdür?

Ergenlik çaðýna giren, zengin, mukîm (yolcu olmayan) her erkek ve kadýn Müslüman kurban kesmekle yükümlüdür. Buradaki zenginliðin ölçüsü, kiþinin temel ihtiyaçlarý dýþýnda 85 gr. altýn veya bunun deðerinde mal veya paraya sahip olmasýdýr. Kurban kesmek için zekatta olduðu gibi nisap miktarýna ulaþan malýn (85 gr.) üzerinden bir yýl geçmesi þartý aranmaz.

Artýklarý derin bir çukura gömün

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 24

sorulara cevaplar

Hangi hayvanlardan kurban olur?

Kurban; koyun, keçi, sýðýr, manda ve deveden olur.

Bu hayvanlarýn erkekleri kurban edilebileceði gibi, diþileri de kurban edilebilir. Bunlardan devenin 5, sýðýr ile mandanýn 2, koyun ile keçinin bir yaþýný doldurmuþ olmalarý

gerekir. Ancak koyunlar 6 ayý tamamladýklarýnda halde bir yaþýný doldurmuþ gibi gösteriþli olurlarsa bunlar da kurban edilebilir. Bu hayvanlarýn dýþýnda tavuk, horoz ve kaz gibi hayvanlardan kurban olmaz. Bir koyun veya keçiyi ancak bir kiþi kurban edebilir. Fakat sýðýr, manda ve deve yedi kiþiye kadar ortaklaþa kurban edilebilir.

Kurban kesmek yerine kurbaný, canlý olarak veya bedelini yoksula vermekle kurban ibadeti yerine getirilmiþ olur mu?

Kurbanýn rüknü, kurban edilmesi caiz olan hayvanlardan birini, kurban kesme günlerinde kesmektir. Bu sebeple, kurban kesmek yerine, kurban bedelini veya kurbanlýk hayvaný (kesilmeden) yoksula yahut bir hayýr kurumuna baðýþlamakla, kurban ibadeti yerine getirilmiþ olmaz. Kurbanýn ücreti baþka birisine verilerek vekaleten kurban kesilebilir. Ancak kurban, herhangi bir sebeple, eyyam-ý nahr denilen kurban kesme günlerinde kesilememiþ ise bu günlerden sonra kurban kesilmez.

Rabb’in için kurban kes

FOTOÐRAF: AP

Kurban sünnete uygun olarak nasýl kesilir?

Bu takdirde sadakaya dönüþür; dolayýsýyla kurbanlýk hayvanýn aynýsýnýn veya bedelinin tasadduk edilmesi gerekir.

Kiþinin kurbaný bizzat kendisinin kesmesi veya kesilirken baþýnda bulunmasý gerekir mi? Bu iþ için bir kimseye ya da bir hayýr kurumuna vekalet verebilir mi?

Kurban kesmekle yükümlü olan kiþinin, keseceði kurbaný bizzat satýn almasý, kendisinin kesmesi veya kesilirken yanýnda bulunmasý -kurbanýn sahih olmasý için- gerekli deðildir. Bunlar vekalet yoluyla da yapýlabilir. Çünkü kurban malî bir ibadettir. Malî ibadetlerde vekalet caizdir. Hiçbir mazeret olmadan da, kiþi kendi adýna kurbanýný satýn alýp kesmek üzere güvendiði bir kimseyi vekil tayin edebilir. Vekil, hakiki þahýs olabileceði gibi, hükmi þahýs, yani özel bir kuruluþ da olabilir.

Bir hayvanýn kurban olmasýna engel olan kusurlar nelerdir?

Bir hayvanýn kurban olmasýna engel teþkil eden kusurlarýn baþlýcalarý þunlardýr: Ýki veya bir gözü kör olan, kemiklerinde ilik kalmayacak derecede zayýflamýþ olan, kesim yerine yürüyerek gidemeyecek kadar topal olan, kulaðýnýn ve kuyruðunun üçte birinden fazlasý kopmuþ olan, diþlerinin yarýdan fazlasý dökülmüþ olan, boynuzlarýnýn biri veya ikisi kökünden kýrýlmýþ olan, ölüm derecesinde hasta olan.. hayvanlar kurban edilemezler. Boynuzsuz veya boynuzu biraz kýrýlmýþ, diþlerinden birazý dökülmüþ ve burulmuþ hayvanlarýn kurban edilmeleri caizdir.

Kurbanlýk hayvaný usûlüne uygun olarak rahatça ve fazla eziyet vermeden kesebilmek için, önce keskin ve büyük bir býçak hazýrlanýr. Hayvanýn göremeyeceði bir yere konur.

Sonra kurbanlýk hayvan, kesileceði yere eziyet verilmeden götürülür. Hayvanýn yüzü ve ayaklarý kýbleye gelecek þekilde sol tarafý üzerine yatýrýlýr.

Sað arka ayaðý serbest býrakýlarak, diðer üçü baðlanýr ve kýbleye karþý durularak þu âyetler kurban sahibi veya vekili tarafýndan okunur: “Ýnnî veccehtü vechiye lillezî fatara’s-semâvâti ve’l-arda hanîfen...” (En’âm, 6/79). “Ýnne salâtî ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillâhi rabbi’l-âlemin.” (En’âm, 6/162).

Bu ayetlerden sonra, ‘Allahu ekber Allahu ekber. Lâ ilâhe Ýllâllahu vallahu ekber. Allahu ekber ve lillâhil hamd’ þeklinde tekbir getirilir ve ‘Bismillâhi Allahü ekber’ denilerek hazýrlanan keskin býçak hayvanýn boynuna vurulur. Damar ve borular kesilerek kan iyice akýtýlýr. Hayvan böylece kesildikten sonra tamamen ölünceye kadar beklenir. Ve usûlüne uygun olarak yüzülür.

Karný açýlýr, iç organlar çýkarýlýr ve gövde ve etler parçalanýr. Hayvan tamamen ölmeden kafa ve ayaklarýný koparmak, derisini yüzmeye kalkmak, kýbleden çevirmek veya hayvana azap vermek mekruhtur. ailem 25

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

DOSYA

Fakir bir kimse kurban kesebilir mi?

Kurbaný zengin keseceði için, fakir mecbur olmaz. Ancak, fakir de kesmek isterse mahzur olmaz, mecbur olmadýðý nâfile kurbaný kesmiþ olur. Hem aile efradý yer hem de konu komþuya hediye edebilir.

Hatta, et alma imkâný yoksa, kestiði kurbanýn tamamýný da evinde býrakabilir. Çoluk çocuk uzun müddet kurban etiyle bayramýn havasýný devam ettirebilirler.

Tavuk ve horozdan kurban olur mu?

Kurban, tavuk, horoz, ördek, kaz gibi küçük hayvanlardan kesilmez. Hattâ bunlardan kurban kesmeyi adayan kimseye hiçbir borç terettüp etmez. Zira bunlardan ne adak olur ne de adak kurbaný. Bu tür hayvanlar, kurban için deðil, et için kesilir.

Kurban olmaya mani özürler kurbaný aldýktan sonra meydana gelirse ne yapmak gerekir?

Kurban olmaya mâni özürler kurban aldýktan sonra meydana gelse, kesecek kimse baþka kurban almaya gücü yeten biri ise bu ayýplardan sâlim yeni bir kurban almasý gerekir.

Hangi özürler hayvanýn kurban olmasýna mani deðildir?

Hayvanýn yürümesine mani olmayacak derecede topal olmasý, þaþý bulunmasý, uyuzlu olmasý, yaratýlýþta boynuzsuz olmasý, boynuzunun azý kýrýk olmasý, kulaklarýnýn delik, yahut da iþaret için kesik bulunmasý, diþlerinin düþük olmasý, cinsi hislerinin yok edilmesi yani burulmuþ olmasý.. kurban olmalarýna mani olmaz.

Talebe yurtlarýna kurban hibe edilebilir mi?

Kurbaný kendi kesmeyip ihtiyaç yerlerine hibe etmek de caizdir. Hatta yarýnlarýmýzýn teminatý olan öðrencilerimizin yetiþtirildiði yerlere kurban parasýný verip de kestirmek uygun olan bir hizmet anlayýþý ve kurbaný tümüyle deðerlendirme halidir.

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 26

Tecrübeli kiþilerce kesim yapýlmalý

Et kalitesinin düþmemesi için ne yapmalý?

Kurbanlýk hayvanlar uzun yoldan gelmiþse kesilmeden önce mutlaka 7-8 saat dinlendirilmeli.

Kesim öncesi hayvanlara tuz yedirme, bol su içirme gibi hayvanýn aðýrlýðýný artýrma giriþimleri hayvaný olumsuz etkiler ve et kalitesini düþürür.

Kesim sýrasýnda hayvanýn yanýnda baþka bir hayvan olmamalý. Ýyi besisini almýþ hayvanlar çok terler. Terleme genellikle kürek kemikleri arasýndaki bölgede, kürek üzerinde ve boynuz diplerinde daha fazla olur. Bu bölgeler terleme dolayýsý ile diðer bölgelerden daha koyu renkte gözükür. Tam besili hayvanlarýn kýllarý daha çabuk kopar. Koyunlarda da tam besili olanlarýn boynuz diplerinde terleme olduðu görülür. Ýyi beslenmemiþ hayvanlarýn yünleri sýrt üzerinde yanlara taranmýþ, elle açýlmýþ gibi bir durum gösterir. Bu ayrým ne kadar bariz ise hayvan o kadar zayýf demektir. Hayvanlarýnýn bu durumunu bilen satýcýlar da hayvanlarýný týraþ ettikten sonra pazara sürerler. Üzerinde fazla miktarda dýþký maddesi olan hayvanlar alýnmamalý. Bu tür hayvanlar genellikle hastalýklý olur. Çünkü uzun süreli hastalýk geçirmiþ olan hayvanlarýn tüyleri üzerine yere yatmaya baðlý olarak dýþký parçalarý yapýþmýþtýr. Tüyleri karýþýk, kirli ve mattýr.

Halen bir hastalýðý olanlarda ise arka bacaklarda ve anüs civarýnda ishale baðlý dýþký göze çarpar. Saðlýklý hayvanýn bakýþlarý canlý, hareketli, derisi elastik, tüyleri parlak ve canlýdýr. Hayvan, çevresi ile ilgilidir.

Bayram sabahý kasaplýk bilgisi olmayan birçok kiþinin kurban kesmeye ve deri yüzmeye kalkýþmasý kötü sonuçlarý beraberinde getiriyor. Buna bir de soðuk hava eklenince kesik olaylarý iyice artýyor.

Rabb’in için kurban kes

Koyunu da birkaç kiþi ortak olarak kesilebilir mi?

Sýðýr ve deveye yedi kiþiye kadar ortak olunursa da koyun ve keçiye tek kiþi sahip olur, ortaklýk caiz olmaz.

Ortaklarýn hepsi de kurban niyetiyle ortak olmalý, içlerinden bir kiþi olsun et almak niyetiyle ortaklýða girmiþ olmamalýdýr. Akika, yahut da adak kurbanýna niyet etmek ortaklýða mani olmaz. Çünkü bunlar da kurbandýr. Kasaplýk et niyeti yoktur.

Kurbanýn eti ve derisi ne yapýlmalýdýr?

Kesilen hayvanýn eti, yaklaþýk olarak 3’e ayrýlýr. 3’te bir kýsmý ev halký için ayrýlýr, üçte biri akraba ve komþulara daðýtýlýr. Kalan üçte biri de fakir ve muhtaçlara yollanýr. Bu taksim þekli mendubdur. Fakat kesen þahýs zenginse, tamamýný veya çoðunu fakirlere daðýtabileceði gibi,

orta halli veya kalabalýk ise çoðunu veya hepsini evinde kendisi için de býrakabilir. Kurban derisi çeþitli hayýr kurumlarýna verilebilir.

Teþrik tekbirlerini getirmenin hükmü nedir?

Zilhicce ayýnýn dokuzuncu günü, yani Kurban Bayramý arifesinden sabah namazýndan itibaren, bayramýn dördüncü günü ikindi namazýna kadar her farz namazýn selamýndan sonra teþrik tekbirlerini getirmek vaciptir. Bu da toplam 23 vakit eder.

Teþrik tekbirleri unutulduðu takdirde ne yapmak gerekir? Ýster cemaatle, ister yalnýz, isterse seferi olarak kýlýnsýn erkek veya kadýn her Müslüman için farz namazlarýn peþinden teþrik tekbirlerini getirmek vaciptir. Unutulursa, akla geldiði an kaza etmek gerekir.

Taksitle ya da kredi kartýyla kurban alýnabilir mi?

Kiþi, mülkiyetinde bulunan ve kurbanlýk vasfýný taþýyan hayvaný, kurban olarak kesebilir. Bu itibarla ister peþin, ister taksitle, isterse kredi kartýyla olsun satýn aldýðý hayvan, kiþinin mülkiyetine geçtiðinden, bu hayvanýn kurban edilmesinde sakýnca yoktur. Nitekim helal olan her türlü alýþveriþle kurban da alýnýr. Taksitle veya kredi kartýyla yapýlan alýþ veriþler caiz olduðuna göre kurbaný da taksit veya kredi kartýyla almak caizdir. ailem 27

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

DOSYA

Kurbanla neslin yetiþmesinin, öðrencinin ne alakasý var demeyin. Yapýlan her kurban baðýþýnýn öðrencilerin bir yýllýk et ihtiyacýný karþýlayabileceðini unutmayýn.

OSMAN KARYAÐDI

Bir kurbanla hayýrlý bir neslin yetiþmesine vesile olabilirsiniz

R

abbimiz Zilzâl Sûresi’nde zerre kadar da olsa insanýn iyi-kötü yaptýðý her þeyin karþýlýðýný göreceðini bildiriyor. Dinin ruhunu iyi kavramýþ insanlar artýk bu ayeti daha iyi anlýyor ve hayýr yolunda atýlan en küçük bir adýmýn bile bü-

yük neticeler doðurduðunu biliyorlar. Bu bilgiye sahip insanlar bugün dinle diyanetle barýþýk bir neslin yetiþmesine çalýþýyor ve bu konuda maddi-manevi bütün imkanlarýný deðerlendirmeye çalýþýyor.

Zira, yapýlan her iyilik göle atýlan bir taþýn meydana getirdiði dalgalar gibi yayýlýyor ve geniþliyor.

Kurbanla daha fazla yaklaþma imkaný

Mikroorganizmalar ürememesi için kan iyice akýtýlmalý

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 28

Kurban, Allah’a manen daha fazla yaklaþmak için ibadet niyetiyle Kurban Bayramý günlerinde belli hayvanlarý Allah için kesmektir. Kurbanda insan Allah için malýnda fedakarlýk yapabileceðini gösteriyor. Dolayýsýyla bir insan kendi eliyle kurbanýný kesebileceði gibi vekalet yoluyla baþkasýna da kestirebilir. Bunun için bir insanýn parasýný bu niyetle ayýrmasý, kurbanýn kesileceðini ve ihtiyaç sahipleri için kullanýlacaðýný iyi bildiði bir yere vermesi yeterli olabilir.

Toplumsal bir dayanýþma vesilesi olan kurbana dair Efendimiz’in çok kuvvetli tavsiye ve teþvikleri vardýr.

Rabb’in için kurban kes

Hatta Efendimiz, “Hali vakti yerinde olup da kurban kesmeyen mescidimize gelmesin.” buyurmaktadýr. Kurbanlar kesildikten sonra bir vazife daha kalýyor: Kurban etinin deðerlendirilmesi.

Kurban etlerinin deðerlendirilmesi ve daðýtýlmasýnda Ýslam’ýn bir güzelliðini görmek mümkündür. Fýkýh kitaplarýmýzda, her ne kadar þart deðilse bile kurban etlerinin üçe bölünmesi gerektiði anlatýlýr. Bu üç parçadan birisi ev ahalisi için ayrýlýr.

Diðer iki parçadan biri komþulara diðeri de fakirlere ikram edilir. Bu bir þart olmamakla beraber kurbanýn daha iyi deðerlendirilmesi adýna önemli bir uygulamadýr.

Güzel örnekler var günümüzde Geçmiþte ne ölçüde uygulanmýþtýr bilemeyiz; ama günümüzde güzel bir uygulama var. Dört mevsim istediði zaman et alýp yiyebilecek kimseler kurbanlarýnýn daha fazla ihtiyacý olanlara ulaþmasý için güvendikleri birine vekalet vererek kurTulum çýkarma yapýlýrken deriye zarar verilmemeli banda bire on yerine daha fazla sevap kazanmak için büyük gayret sarf ediyorlar. Bu konuda kendilerine güvenilen bazý kimseler de bu koPaylaþtýrma nuda aracýlýk yaparak onlara yardýmcý oluyorlar. Bu önemli nasýl olmalýdýr? bir uygulama. Çünkü burada hem bizim farkýnda olmadýðýmýz Bir koyun ve keçi yalnýz bir kiþi adýna kurihtiyaç sahipleri görülebiliyor hem de aydýnlýk yarýnlarýn teban edilebilir. Sýðýr cinsinden bir hayvaný minatý olan günümüz talebeleri için bir imkan hazýrlanýyor. veya bir deveyi, bir kiþi kurban edebileceToplum ve millet olarak gelecek nesillerin huzurlu ve mutlu olði gibi, 7’ye kadar (yedi de dahil) kiþi de masý için ne yapýlsa yeridir. Bunun için ihtiyacý olanlara burs veriortaklaþa kurban edebilirler. Bu yedi kiþilir, kalacaklarý yerler yurtlar hazýrlanýr, bunlara kurslar verilir.. hanin de Allah rýzasý için kurban kesmek nisýlý her þey yapýlýr. Bunlar hakkýyla yapýldýktan sonra insan “Ben yetinde olmalarý þarttýr. Ýçlerinden biri imkanlarým ölçüsünde yapabileceklerimi yaptým.” diyebilir. Ama kurbana niyet etmeksizin sýrf et almak bunlarý yapmadan gelecekten bahsetmek bir ham hayal olur. Zamaiçin iþtirâk etse, hiçbirinin kurbaný sahih nýnda bursunu, kurbanýný vermeyen bir insan verme duygusunu yaolmaz. Katýlanlarýn sayýsýnýn tek veya çift þayamaz ve bu duygu eksik olunca insan kamil imana ulaþamaz. olmasý mühim deðildir. Ortaklar kurbanBu þekilde muhtaçlarýn ve talebelerin ihtiyacýný karþýlayan indan hisselerini tartarak ayýrmalýdýrlar. sanlar niyetlerinin geniþliðine göre o anda Arafat’ta ve MüzdeliGötürü usûlü ile taksim câiz olmaz. fe’deki hacýlarýn sevabýna denk bir sevap kazanýrlar. Belki de ibadetlere deðer katan niyet olduðuna göre daha fazla sevap kazanmýþ da olabilirler. Çünkü hacdakiler þahsî bir sorumluluðu yerine getirirken burada toplumsal bir kalkýnma için gayret harcama vardýr. Zira bunda bir milletin toptan dirilmesi söz konusudur. Ýþte kurban, önümüzde böylesi hayýr yollarýný açýlan bir kapý olarak duruyor ve bütün sürprizleriyle bizi bekliyor. ailem 29

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

DOSYA

Adak kurbaný bayramda kesilir mi? Adak kurbanýný kesen ve ailesi etinden yiyemez mi? Ölmüþlerimiz adýna kurban kesebilir miyiz? Þokla kesim caiz midir?

AHMED ÞAHÝN

Adak kurbaný ve kaleten kurban Þu iþim þöyle olursa adaðým olsun bir koyun keseceðim, diyerek adakta bulunmuþtum. Þimdi o iþim oldu. Adaðýmý yerine getirmek istiyorum. Ancak diyorlar ki: “Adak kurbanýn etinden adayan yiyemez. Ayrýca Kurban Bayramý’nda da adak kesilemez.” Ne diyorsunuz bunlara?

FOTOÐRAF: AA

Efendim, adak kurbanýn etinden gerçekten de adayan yiyemez. Þayet yiyecek olursa yediklerinin tutarý olan parayý yoksula vermesi gerekir. Hatta, sadece adayan yiyemez demek de eksik olur. Adayanýn oðlu, kýzý, anasý, babasý, dedesi, ninesi, torunlarý da yiyemezler. Çünkü adak

yapan insan, durumu müsait olan kimse demektir. Adanan kurban ise durumu müsait olmayanlar için adanmýþtýr. Bu sebeple zengin kimsenin, yoksulun hakký olan adak etinden yemesi uygunluk arz etmez.

Ancak kendisine adak eti verilen kimse yaptýðý yemekten zengin misafirlerine ikramda bulunabilir.

Ayrýca, adadýðý kurbaný kesmeye gücü yetmeyen kimse, gücünün yeteceði zamaný bekleyebilir.

Böyle bir imkana kavuþma ihtimalini yakýn görmüyorsa, üç gün oruç tutmakla adaðýný da ödemiþ sayýlýr. Çünkü adaðý, gücü yeten zengin yapar. Gücü yetmeyen kimse borç alarak adak yerine getirmek zorunda olmaz. Onun adaðý üç gün oruçla ödenmiþ sayýlýr.

Adak kurbaný, bayramýn içinde de, dýþýnda da kesilebilir. ‘Bayram günleri kesilmez’ sözü doðru deðildir.

Bayram günleri dýþýnda kesilmesi halinde etin tam ihtiyaç olduðu günlerde kesilmiþ olacaðýndan kýymeti daha da artmýþ olabilir. Ýsteðe baðlý bir tercihtir bu.

Rabb’in için kurban kes

Etler kesimden hemen sonra tüketilmemeli

Adak kurbanýnýn mutlaka söylenen yerde ve günde mi kesilmesi gerekir? Yoksa baþka mekânlarda, baþka günlerde de kesilebilir mi?

Efendim, adakta zaman ve mekân þartý baðlayýcý deðildir. Falan ayda dersiniz filan ayda kesersiniz. Filan mekânda dersiniz falan mekanda kesersiniz. Mühim olan, adaðýn yerine getirilmesi, yoksula ihtiyacýnýn ulaþtýrýlmasýdýr.

Kurban keserken þoklama usulü de uygulanýyor bazý yerlerde. Þokla yapýlan kesimden þüphe edenler var. Bu konuda en çok neye dikkat etmek gerekir?

Kurban keserken en çok dikkat edilecek husus, hayvana iþkence yapmadan, en az acýyla kesmektir.

Efendimiz (sas) Hazretleri’nin bu hususta ikazlarý vardýr. Nitekim bir defasýnda Hazret–i Ömer (ra), keseceði kurbaný sürükleyerek götüren birini görünce ikazýný þöyle yapmýþtýr: - Kurbaný eziyet etmeden götür, iþkence yapmadan yatýr, kesim iþini de bir anda bitir! Bu açýdan bakýnca, þokla kesim acýyý en aza indiren kesim olarak görülebilir. Þokla kesilecek kurbanlarda dikkat edilecek en mühim nokta þudur:

Ölüm ne ile olmaktadýr? Þokla mý, yoksa þokun hemen arkasýndan yapýlan kesimle mi? Þayet verilen þokla hayvan ölüyor, kesim sonra oluyorsa elbette bu et yenmez. Çünkü ölüm kesimle deðil þokla oldu. Eðer þokla sakinleþtirilen hayvan hemen kesilmiþ, ölüm bu kesimle gerçekleþmiþse bundan þüphe etmeye gerek yoktur, ölüm kesimle gerçekleþmiþ, þart yerine gelmiþtir. Bu konuda Diyanet’in fetvasý da vardýr.

Almanya’da ikamet edenler, parasýný gönderdikleri kurbanlarýný Türkiye’de kendi adlarýna kestirebilirler mi?

Elbette. Nerede olursa olsun parasýný verdiði kimseye kurbanýný kendi adýna kestirmesi caizdir. Bu sebeple, bilhassa ihtiyaç sahibi aile ve öðrencilere vekalet yoluyla ulaþtýrýlan kurbanlar hedefini bulan kurbanlar olarak düþünülebilir. Ýtimat ettiðiniz kimseye parasýný verip kendi adýnýza kurbanýnýzý kestirir, dilediðiniz ihtiyaçlý yerlere ulaþtýrabilirsiniz. Bütün mesele, kurbanlarýn ihtiyaç sahibi yerlere gitmesi, neslin yetiþmesine hizmet etmesidir. Ölmüþlerimiz adýna kurban kesebilir miyiz? Ayrýca kestiðimiz bu kurbanýn etinden yiyebilir miyiz?

Efendim, ölmüþlerin vasiyeti varsa, vasiyeti gereði kesilen kurbanýn etinden týpký adak gibi kesen ve ailesi yiyemez. Tamamen yoksula hibe edilmesi gerekir. Þayet vasiyet yoksa bir vefa ve sadakat gereði olarak kesip sevabý ölmüþlere baðýþlanmak isteniyorsa bunun etinden kesen de ailesi de yiyebilir. Efendimiz (sas) Hazretleri hem ölmüþleri, hem de ümmeti adýna kurbanlar kesip sevabýný onlara baðýþlamýþtýr. ailem 31

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

DOSYA

Bazý insanlar vardýr; Allah rýzasý onlarýn içlerini yer bitirir.

Yardým eli uzatmak, yüzleri güldürmek, okunan her kitap, söylenen her hayýrlý söz onlarýn mutluluðunu pekiþtirir.

SEHER DURMAZ/BAKÜ

Kurbanlar

karda iz býrakýrlar B

üyük þehrin hayat hengâmesinde, olumsuz hava þartlarýna teslim olmayanlar da vardý. Gideceði yere gitmekten geri durmayanlar, yapacaðý iþini yapmaktan vazgeçmeyenler de az deðildi. Ýþte, Necmiye Haným, kolay kolay pes etme-

Ortaklar arasý eþit daðýtýma dikkat edilmeli

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 34

yenlerdendi. Çünkü o, her Kurban Bayramý öncesinde olduðu gibi, bu yýl da, iliklerine kadar hissettiði bir gayeye odaklanmýþtý. O, biliyordu ki; akrabalarýndan ve dostlarýndan talep edeceði her kurban, onlarca mânevî evlat ve dostlarýnýn sofralarýný þenliðe dönüþtürecekti. Bizzat þâhit olmuþtu; haftalarca, mutfaðýna et girmeyen onlarca öðrenciye.

Okumuþtu; Orta Asya' da, bayram günü, kapýsýnýn çalýnmasýný dört gözle bekleyen nice yoksul soydaþýmýzýn varlýðýný. Ýlk aðýzdan dinlemiþti; kendisine ikram edilen birkaç parça eti, mendiline sarýp, torununa götüren bir ihtiyarý.

Artýk, gördüðü, okuduðu ve dinlediði her ihtiyaç sahibi, onun dostu yahut mânevî evlâdý olmuþtu.

Gönlü, et tatmayan bir kiþinin dahi kalmamasýndan yanaydý bir çok gönül dostu gibi. Baðýþlanacak bir fazla kurbanla gülecek yüzleri, sevinecek yürekleri düþündükçe, yüzü gülüyor ve yüreði sürûra eriyordu. Verdiði söz azîz, hedefi âlî idi.

FOTOÐRAF: MEHMET DEMÝRCÝ

Kimsenin izzetine dokunmadan, Rýza-yý Ýlâhi hedefinden þaþmadan sözünde durmak ve hedefini yakalamak azmindeydi. Onu, hedefinden vazgeçiremedi kar, tipi ve soðuk.

Soðuk, insanýn iliklerine iþliyordu. Gideceði yol uzaktý Necmiye Haným'ýn. Nereden baksa, iki vasýtayla gidilebiliyordu, gitmeyi aklýna koyduðu yere; yakýn akrabasýnýn, þehrin öteki ucundaki fabrikasýna. Can dostlarýndan biriyle koyuldu yola. Birkaç gün evvelden yapmýþtý bugünün programýný çünkü. Ýptal etmeyi, aklýndan bile geçirmedi. Bu uzun yolu tükettiklerinde, günün yarýsý da tükenmiþti. Yorulmuþlar ve üþümüþlerdi. Birkaç gün öncesinden randevu almamýþ olsalardý, belli ki; çok þaþýrtacaklardý akrabasýný. Þu halde dahi þaþkýnlýðýný gizleyememiþti çünkü.

- "Böyle hava ve bunca yol, pes doðrusu! Ne çok severmiþsin yeðenim sen bu talebeleri.

- "Yalnýz talebelerle kalsa…"

Diye baþladý Necmiye Haným ve gördüðü, duyduðu ve bildiði

kurban hatýralarýný anlattý bir bir. Yaþý elliyi aþmýþ akrabasý da dinledi. Gözleri doldu.

- "Dünyada yaþýyoruz ama dünyadan haberimiz yok." diye hayýflandý sonrasýnda. Gözleri, duvardaki dünya haritasýna gitti geldi. Ülkeden ülkeye, kýtadan kýtaya dolaþýverdi hayâlinde. Sofrasý, etin yüzünü unutmuþ öðrenciler; bayram günü, pay daðýtan öðretmenleri bekleyen yoksullar; torununa, mendiline sardýðý etleri götürmek için acele eden ihtiyar…

- "Dokuz kurban." dedi sonrasýnda.

- "Benden de dokuz kurban!" diye tekrar etti sessizliði bozmak istercesine. Misafirler sevinçlerini sükûta gömmüþlerdi sanki.

Sessizliði bozmakta çok da gecikmediler. Dua ve teþekkürlerle mukâbelede bulundular. Bu baðýþlarýn her biri, kaç fakirin sofrasýný bayrama dönüþtürecek, kaç mahzun yüreðe su serpecek, kaç köhne evin kapýsýný çaldýracaktý? Umutlarýnýn hesabýný erteleyerek müsaade istediler. Hisse sahipleri adýna, dualarýný ve

þükran ifadelerini tekrar ileterek ayrýldýlar. Dönüþlerinin geliþlerinden daha güç olacaðý kesindi.

Karýn ve tipinin bütün þiddetiyle devam etmesinin yaný sýra, yaklaþan akþam saatleriyle trafik de çekilmez bir hâl alacaktý þüphesiz. Buna raðmen onlar, bütün güçlükleri, karý ve soðuðu unutarak koyuldular yola. Sanki eve deðil de Rab'lerine dönüyorlardý. Dokuz kurban emanetini O'na ulaþtýrýyorlardý… Bu hoþ duygular yol boyu devam etti… Çok aðýr ilerleyen arabayý âdetâ dokuz kurban da takip ediyordu. Kar beyazýnda iz sürüyorlardý sanki Rab'lerine doðru.

Kar tanelerini taþýyan meleklerle, hamd ve þükür ilettiler Halîl' ur - Rahman'a. Týpký birkaç yýl öncesindeki Kurban arefesinde olduðu gibi. O yýl da kara teslim olmuþtu kocaman þehirde hayat. Necmiye Haným, o gün bir baþka yol arkadaþýyla yaþamýþtý bu gün yaþadýklarýný. Yaþanan ayný hikâyeydi. Kar tanelerine iz býrakan kurbanlar… Bir, üç, beþ, yedi, dokuz… Her biri, bir sûrette mânevi binek gibi. ailem 35

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

DOSYA

FOTOÐRAF: MUSTAFA KÝRAZLI

Rabb’in için kurban kes

Kurban etinin saðlýklý tüketimi için þu önerilere kulak verin Kurban kesildikten sonra et sýcaklýðýnýn bir gün içinde 5 derecenin altýna düþürülmesi ve sonrasýnda sýcaklýðýn 0-2 derece arasýnda tutulmasý gerekiyor. Kesimden önce, sýzdýrmaz buzdolabý torbalarýna su doldurup, buzdolabýnýn derin dondurucu bölümünde dondurun. Kesim günü buzlu torbalarý, buzdolabýna yerleþtirdiðiniz etlerin üzerine koyarak sýcaklýklarýnýn düþmesini saðlayabilirsiniz.

Donmuþ etler, çift kapýlý buzdolaplarýnýn derin dondurucu bölümünde 3-4 ay, önden ya da üstten açýlan ve yalnýzca derin dondurucu olarak kullanýlan dolaplarda ise 6 aya kadar saklanabiliyor.

Buzdolabý arýza yaptýðýnda ya da elektrik kesildiðinde torbadan dolabýn içine et suyu sýzmamasý için her pakete iç içe geçmiþ iki torba kullanarak tebdirli olun.

Karaciðer, akciðer ve böbrek gibi “kaný bol” organlar üzerinde, “üzüm salkýmý benzeri, içi su dolu kesecikler” þeklinde hidatik kist olabilir. Keseciðin alýnmasý sýrasýnda patlatýlmasý halinde et ya da sakatat çok iyi temizlenerek piþirilmeli. Kist topraða iyi gömülmeli, hayvanlarýn yemesi engellenmeli.

Sakatatlar, buzdolabýna konulmuþsa bir-iki gün içinde tüketilmeli; ama derin dondurucuda 1-2 aya kadar kalabilir.

Uzun süre bekletilecek olan etlerin kýyma yapýlmadan parça halinde saklanmasý gerekiyor. Ancak, yine de kýyma yapýlmýþsa, çok iyi þekilde ambalajlanmasý ve 6-8 hafta içinde tüketilmesi lazým. Buzdolabý içinde saklanýyorsa 1-2 gün içinde kullanýlmalý.

Derin donduruculara konulacak etlerin ancak bir-iki öðünlük yemekte kullanýlacak büyüklükte paketlenmesi gerekiyor.

Kurban etini saðlýklý tüketmeye dikkat edin

ailem 37

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

kavram Hazýrlayan: MUSTAFA AYDIN

Ahsen-i takvim ne demek?

Cenab-ý Hak, Tîn Sûresi 4’üncü ayetinde “Muhakkak ki, biz insaný ahsen-i takvim üzere (en güzel bir sûrette) yarattýk.” buyurmaktadýr. Takvim kelimesi kývamla ayný köktendir. Yani insan en güzel bir karýþým ve kombinasyonda yaratýlmýþtýr. Ýnsanda bulunan her kabiliyet, duygu, organ, þekil, mânâ, ruh vs. hepsi olmasý gereken þekilde yaratýlmýþtýr. Buna son zamanlarda “indirgenemez mükemmellik” de deniyor. Yani bu mükemmel “kývam”dan neyi alýrsanýz o yapý eksik kalýyor. Her þeyden bir tane daha koyarsanýz fazla oluyor. Ýnsana tüm kabiliyet, duygu ve benzeri özellikler belli bir sýnýrla verilmiþtir. Görür, iþitir, hisseder ama belli bir noktaya kadar. Ýnsan 50 metre ötedeki bir sesi iþitebilir, bir sahneyi görebilir; ama vücut kafesinin içindeki sesleri, görüntüleri göremez. Bu ayný zamanda bir rahmettir.

Ýnsan, eþref-i mahlukattýr Ýnsan, eþref-i mahlukat/ mahlukatýn en þereflisi olmasý itibarýyla tüm yaratýklarýn/kainatýn ubudiyetini Cenab-ý Hakk’a arz etme noktasýnda vekildir, halifedir. Bu anlamda, onda bitkiler, hayvanlar ve cansýz sandýðýmýz varlýklar dünyasýndan da izler vardýr.

Ahsen-i takvimin her hali, tavrý, edasý ve mahiyetiyle en mükemmel örneði Efendimiz’dir (sas).

Esfel-i Sâfilîn-Â’lâ-yý illiyyîn Ahsen-i takvim suretinde yaratýlmak ayný zamanda önemli ve sonsuz bir kabiliyeti de veriyor. Ýnsan bu kabiliyet ve mükemmeliyetiyle isterse “Â’lâ-yý illiyyîn”e yani “yücelerin en yücesi”ne de, “esfel-i sâfilîn”e de gidebiliyor. Biri cennetin en üst makamý, diðeri ise cehennemin en alt derekesi. Elmas olmakla bir kömür cürufu olmak arasýndaki tercih insana kalýyor. Tercih edebileceði her iki yolda da en son noktaya kadar gidebilme kabiliyeti insana verilmiþ. Ýnsandaki akýl, kalp ve ikisinin buluþma noktasý demek olan “vicdan” cenneti ve tevhidi isterken, nefs, enaniyet ve lümme-i þeytaniye denen Ýblis’in kalpteki irtibat noktasý ise vehim, vesvese ve kuruntularýyla karanlýk yolu teþvik edip duruyor.

Þeyh Galip Hoþça bak zatýna kim zübde-i âlemsin sen Merdüm-i dide-i ekvan olan âdemsin sen!

(Zübde-i âlem: Kainatýn özü; Merdüm-i dîde-i ekvân: Mevcudatýn gözbebeði)

filmden girecek main tuna olacak

ailem ALLAH

Cenab-ý Hak, kendi mübarek isimlerinin zikredildiði, þanýnýn yüceltildiði sohbet meclislerinde bulunanlara maðfiret eder. ÞÝRÝN KABAKÇI

Rabb’imiz, O’nu anmamýzý ister C

enab-ý Hak, Ahzab Suresi’nde (41) “Yâ eyyühellezîne âmenü’zkürû’llâhe zikran kesîrâ.” buyuruyor. Yani “Ey iman edenler!

Allah’ý çok zikir ile zikrediniz.” Bakara Suresi’nde de (152) “Fezkürûnî ezkürküm veþkürûlî ve lâ tekfurûn.” emrediyor. Bu ayet-i kerimede ise mealen “Beni zikrediniz ben de sizi zikredeyim. Bana þükrediniz, nimetlerime karþý nankörlükte bulunmayýnýz.” deniliyor.

Allah’ý anmak, elbette ibadetlerin en büyüðüdür. Çünkü, zikrin özü olan “Subhânallâh, Elhamdülillah, Allâhu ekber, Lâ ilâhe illallah” sözleri namazýn da özünü oluþturuyor.

Ebu Hureyre’nin (ra) rivayet ettiði bir hadis-i þerifte Hz. Peygamber (sas) bir araya gelerek Allah’ý anan topluluklarý þöyle müjdeliyor: “Allah Teala’nýn yeryüzünde seyahat eden birtakým melekleri vardýr. Bunlar zikir meclislerini araþtýrýrlar. Ýçinde Allah’ýn zikredildiði bir meclis bulduklarýnda onlarla beraber otururlar ve birbirlerini kanatlarý ile kuþatýrlar.

Ta ki onlarla sema arasýndaki mesafeyi doldururlar. Cemaat daðýldýðýnda, yükselip semaya çýktýklarý zaman Aziz ve Celil olan Allah onlarý pek iyi bildiði halde melek-

lere: ‘Sizler nereden geldiniz?’ diye sorar. Melekler, ‘Biz yeryüzünde senin birtakým kullarýnýn yanýndan geldik ki onlar seni tesbih ediyorlar, seni tekbir ediyorlar, tehlilde bulunuyorlar, sana hamd ediyorlar ve senden istiyorlar.’ derler.

Allah (cc), ‘Benden ne istiyorlar?’ buyurur.

Melekler, ‘Senden Cennetini istiyorlar.’ derler.

Allah (cc), ‘Onlar benim Cennetimi

görmüþler mi?’ buyurur.

Melekler, ‘Hayýr, Rabbimiz!’

Allah (cc), ‘Eðer onlar Cennetimi görmüþ olsalardý nasýl olurdu?’ buyurur.

Melekler, ‘Senden eman dilerler.’ derler.

Allah (cc), ‘Benden niçin eman diliyorlar?’ diye sorar.

Melekler, ‘Senin Cehenneminden Ya Rabbi!’ diye cevap verirler.

(Allah (cc), ‘Onlar benim Cehennemimi görmüþler mi?’ der.

(Melekler), ‘Hayýr!’ cevabýný verirler.

Allah (cc), ‘Acaba Cehennemimi görmüþ olsalar ne yaparlar?’ der.

Melekler, ‘Senin maðfiretini talep etmektedirler.’ derler.

Bunun üzerine Allah (cc), ‘Ben onlara maðfiret eyledim. Onlara bütün istediklerini ihsan ettim ve eman istedikleri þeyden de kendilerine eman verdim.’ buyurur.

Melekler, ‘Ya Rabbi! O zikredenlerin içinde günahý çok olan filan kimse de vardý. Sadece oradan geçiyordu da onlarla beraber oturuvermiþtir.’ derler.

Allah (cc), ‘Ben onu da maðfiret ettim. O cemaat öyle kemal sahibi kimselerdir ki onlarla beraber oturan kimseler þaki olamaz! buyurur.’ (Sahih-i Müslim, 4854) ailem 41

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ÝLMÝHAL

Kayýnpederim namaz kýlýyor ama zekat vermek istemiyor Çocukluðum zekât ibadetinin yaþandýðý bir yuvada geçti. Þimdi evliyim, kayýnpederim namaz kýlýyor fakat zekât vermiyor, devlete ödediði vergilerle katbekat zekât ödemiþ olduðunu savunuyor. Eþim, ikna ve zorlamalarýmla zekâtýmýzý veriyor, ama çok söyleniyor. Gerçi zekâtýn verilmesinin farz olduðunu kabul ediyor ve zekât verdiði kiþilere asla kötü davranmýyor. Fakat onun ibadetini söylenerek yapmýþ olmasý beni düþündürüyor, hatta korkutuyor. Yaptýðý ibadetin kabul edilmeyeceðinden çekiniyorum. Ayrýca, daha muhtaç fakire verecek diye zekâtý bekletmek durumuna da düþüyor. Bu durumlarýn dinen izahý nedir? A.E. Ýstanbul Bir Müslüman, dinin emrettiði ibadetlerin gereðine inanmak zorundadýr. Eðer Allah’ýn farz kýldýðý bir ibadeti kabul etmeyecek olsa, o zaman iman dairesinden çýkar, yani küfre düþer. Fakat inandýðý, kabul ettiði bir ibadeti yerine getirmezse, o vakit günah iþlemiþ olur. Ýbadeti yerine getirdiðinde sorumluluktan kurtulur ve ibadeti yerine getirirken davranýþlarý ne kadar samimi olursa ibadetinden dolayý alacaðý sevap, bereket, rahmet azalýr veya çoðalýr. Ayrýca ibadet görevleriyle vatandaþlýk görevleri asla birbirine karýþtýrýlmamalýdýr. Ýslâm dininin beþ temel esasýndan biri olan zekât, kelime anlamý bakýmýndan bereket, artýþ demektir. Fýkýh terminolojisinde ise zekât, belirli yerlere sarf edilmek üzere dince zenginliðe eriþmiþ kiþilerin mallarýndan belirli bir pay alýnmasý iþlemini ifade eder. Zekât toplumsal bünyenin saðlýklý bir þekilde serpilip büyümesine, geliþmesine 8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 42

hizmet ettiðinden içtimaî bir yardým sistemidir. Müslümanlar arasýndaki kardeþliði kuvvetlendiren, zengini fakire, fakiri zengine yaklaþtýran, mal sahibini hasislikten, malî ihtiraslardan kurtaran, toplum içinde sosyal denge ve adaleti saðlayan, Ýlâhî rahmete vesile kýlan büyük bir “toplumsal ibadet” tir. Ýslâm dini zekâta namaz ibadeti kadar çok önem vermektedir.

Kur’ân-ý Kerîm’de zekât kelimesi iki yerde sözlük anlamýnda, otuz yerde ise terimsel anlamda geçmiþtir. Bu âyetlerin yirmi yedisinde zekâtýn namazla birlikte zikredilmiþ olmasý mevzunun önemini ortaya koymaktadýr. Bedenî ibadet olan namaz ve oruç Allah’ýn ihsan ettiði bedenin sýhhat ve selâmetinin þükrü olup kiþisel geliþme ve yükselme saðlar. Malî ibadet olan zekât da insana verilen mal nimetinin þükrü olup kiþisel ve toplumsal geliþme ve yükselme saðlar.

Zekâtlar sayesinde; toplum içindeki mahrumiyetten bükülmüþ boyunlar, hüzün kaplayan gönüller tedavi ve telâfi bulup, dünya mutluluðundan, sevinç ve huzurundan tatmýþ olurlar ki bu da onlarýn yaþamlarýna dört elle sarýlmalarýna sebep olur.

Zekât, sahibini günahlarýn manevî paslarýndan temizler, avucunun açýlmasýný, kolunun uzamasýný saðlayarak eliyle mahrumun gözyaþlarýný silerken saadetin en güzeline kavuþturur. Bu hal, onun dininde samimiyetini artýrýr, ahlâkýný kemalleþtirir.

Dr. Jale Þimþek

“Yüzlerinizi doðu ve batý tarafýna çevirmeniz iyi olmak demek deðildir.

Asýl iyi olan, Allah’a, âhiret gününe, meleklere, kitaba, peygamberlere inanan, yakýnlarýna, yetimlere, düþkünlere, yolculara ve kölelere sevdiði maldan harcayan, namaz kýlan ve zekât verenler…dir” (elBakara 2/177)

Ýyi ve müttaki kul olmanýn, Ýlâhi rahmete kavuþmanýn þartlarýndan biri zekâttýr. Yaþam, her yönüyle ve her anýnda insaný sýnar. Zenginliðe eriþen insan da zenginliðiyle sýnanmaktadýr. Eðer “Mal ve mülkü ben çalýþarak kazandým, bunda kimsenin hakký olamaz.” der, zenginliðin kendisine verilmesinden dolayý þükretmez, kazancýndaki fakirin payýný vermez, böylece zenginliðinin artacaðýný düþünürse gerçekte kaybeder. Zekât vermeyen kimse, muhtaç ve mahrumun hakkýný vermemiþ, adeta malýnýn kaçakçýlýðýný yapmýþ durumuna düþüp sanýk olarak Allah’ýn huzurunda hesap vermek zorunda kalacaktýr.

Müslüman zekât ibadetini Allah’ýn emrine uyarak, O’nun rýzasýna kavuþmayý dileyerek gönül hoþnutluðu ve halis bir niyetle huzur içinde yerine getirmelidir. Çünkü, ancak bu þekilde eda edilen zekât Allah katýnda takdir ve kabul görebilir. Yani; zengin zekât verirken gönülsüz davranmayacak, baþa kakmayacak, ayný þekilde fakir de alýrken ezilip küçülmeyecek, mahcubiyet ve sýkýntý duy-

masý gerekmeyecek. Çünkü; bir insan borcunu ödüyorken diðeri hakkýný teslim alýyor. Aksi takdirde; iþin boþa gideceðini, ibadet sayýlmayacaðýný ve bir sevap yönünün de olmayacaðýný Yüce Allah Kur’ân-ý Kerîm’de izah buyuruyor.

Zekâtýn vakti geldiðinde ödenmesi, ihtiyaç sahiplerinin haklarýný direkt olarak ilgilendirdiðinden, zekâtý vermesi gereken mükellefin çok haklý ve geçerli bir sebebi olmaksýzýn zekâtý bekletmesi doðru bulunmaz. Bu durum, istendiðinde emaneti sahibine vermeyen, malý iade etmeyen emanetçinin konumuna benzetilmektedir. Ýslâm dinindeki “kolaylaþtýrma” prensibi göz önüne alýndýðýnda zekât borcunun mâkul bir süre ertelenmesi caizdir. Zekâtýn tam yerini bulmasý ve ulaþmasý gayretiyle daha muhtaç fakirleri aramak veya düþünülen fakir akraba uzakta olduðu için zekât borcunun bir müddet geciktirilmesi mümkündür. Yeter ki zekât, maddî deðer kaybýna uðrayýp küçülmesin. Yýlýn on iki ayý içerisinde zekât vermek mümkündür. ailem 43

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

Çobançeþme Mh. Kalender Sk. No: 21 Y.Bosna/Ýstanbul

ailem

dr.can@zaman.com.tr

DR. CAN

Daha nasýl “söz” verilir?

Kara Mustafa-Merzifon Ankara’da üniversite 3’te okuyorum. 2 yýldýr evlenmek niyetiyle ayný okulda birisiyle görüþüyorum. Bugüne dek her türlü civanmertliði yaptým. Ara sýra kalbini kýrdýðým da olmuþtur. Bazen küsüþtük, sonra yine barýþtýk. Benden “söz” istiyor. Yani söz yüzüðü deðil, “akit” anlamýnda söz ya da sözler vermemi istiyor..

Daha ne yapayým abi?..

Dr. Can Sevgili Merzifonlu Kara Mustafa paþam.. Adýn Mustafa olmasa da kendine böyle bir rumuz seçmen bir taraftan “Yigit”liðine iþaret olsa bile madalyonun diðer yüzünde bazý þahsi hýrslarýn adýna hareket ettiðin ve Viyana prensinin gönlünü tam fethedemediðin anlamýna geliyor. Sanýrým bu zaman zaman küsülmüþ olunmasý ve bu süreçlerdeki bazý söz ve davranýþlarýn güzel kýzýmýzda senin adýna bir güvensizlik çatlaðý oluþturmuþ...

1) Evliliðin kendisi zaten bir akit yani sözleþmedir. Ýyi günde kötü günde, hastalýkta saðlýkta, fakirlikte zenginlikte.., diye baþlar ve sonsuza yitirilmiþ cennetlere dek uzanan yani vadesi olmayan þahitler huzurunda imzalanmýþ bir yemin töreni, muvafakatnamedir.

2) Eðer ailelerin haberi yoksa önce onlarý haberdar etmelisin.

3) Sonra, güzel bir gül buketi yaptýrarak bu buketin kenarý8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem 44

na bir “Söz” mektubu asmalýsýn. Bu mektup ayrýca onlarýn evine “kahve” içmeye geleceðinizden randevusu olmalý..

4) O gün yine daha aðýr bir çiçek ve oldukça güzel bir çikolata kutusuyla istemeye gitmeli, hatta iyi sinyaller alýnýr ümidiyle bir çift söz yüzüðü götürmelisin ve o mektubu orada okumalýsýn. Ýþte sana bir Söz Mektubu: Bugün olduðu gibi yarýn da kalbimdeki yerinin deðiþmeyeceðine, sadece bir ömür deðil sonsuza kadar ve sonsuzluk kadar çok ve sen olduðun için seveceðime En yakýn dostun, arkadaþýn ve sýrdaþýn olacaðýma. Sýkýntýnýn sýkýntým, üzüntünün üzüntüm olacaðýna.

Asla soðuktan ve yalnýzlýktan ölmeyeceðine Yaþam boyu her sabah sana âþýk olarak uyanacaðýma

Sen uyurken sana bakýp, sana dualar edeceðime Hasta olduðun zaman sana çorba yapacaðýma Seni üzmeyeceðime Dünya iyisi sana, dünyalarýn ve kainatýn en iyisini örnek alarak þefkat göstereceðime Seni ihmal etmeyeceðime ve asla yalan söylemeyip, asla ihanet etmeyeceðime Eve, sana ve çocuklarýmýza asla haram lokma getirmeyeceðime Tüm çiçeklerde, denizlerdeki dalgalarda, gökkuþaðýnda ve kýzýl yakamozlarda seni göreceðime.

Seni Rabbimin kutsal bir emaneti olarak görüp ona göre davranacaðýma söz veririm...

Mektubun baþýna kocam bir Ýnþallah’ý sen koy, sonuna da büyük bir Amin’i ben. Bak o zaman Viyana’nýn kalbi nasýl fetholacak. Mutluluklar.

ailem DR. CAN

Deðerli okurlarým...

Hatýrlatmalara raðmen adressiz mektuplar gelmeye devam ediyor. Ýsimlerini verdiklerim eðer çok kýsa olarak sorunlarýný tekrar yazar ve adreslerini ilave etmeyi unutmazlarsa sevinirim.

Bir de gazetemiz santralý vasýtasýyla aradýðýmýz telefon numaralarý var. Bazýlarý ya kapalý, ya cevapsýz. Onlarý da arz ediyor, esenlikler diliyorum.

T. Gül Zenciroðlu, Urfa, Zarftaki adres lekelenmiþ Dörtmevsim, Çivril, Adresi yok Ýsimsiz, Gökalp M., Z. Burnu, Ýsmi yok Burcu Ateþçi, Adreste tanýnmýyor R.U, Kýrýkkale, Adresi yok Münevver Altun, Ýzmir, Adresi yok Ýrem Ýnci, Ýzmir, Taþýnmýþ Kumbalýðý, Kartal, Adres yok Ö. A, Almanya, Ýsim ve adres yok H.T, Antep, Ýsim ve adres yok Alican, Batman, Adres yok Ayþe, Antalya, Adres yok Zehra, Lefkoþa, Adreste bilinmiyor Edanur, Ankara, Adres yok M. Caymaz, D. Þehir, Adres yok G. S, G. Osmanpaþa, Adres yok C. Karadavut, 0537 Cevap yok Betül Nur, 0536 Ulaþýlamadý Ýsimsiz, Çivril, 0535 Cevap yok Derya Karadeli, 0536 Ulaþýlamadý Emine Dolu, 0276 Cevap yok Murat Geçit, 0555 Ulaþýlamadý

Sadýkça Çorum, 0536 Cevap yok, Serkan Çine, 0537 Ulaþýlamadý Ebru Kýrýkkale, 0318 Cevap yok, Duygu Bahar, 0505 Ulaþýlamadý Mahmut Torun, 0535 Cevap yok, BTTB, 0555 Ulaþýlamadý Nuran Çinik, 0505 Cevap yok A. Günaydýn, 0535 Ulaþýlamadý Yasemin Özbek, 0535 Cevap yok, Solmuþ Gül, 0537 Ulaþýlamadý Ýsimsiz, 0412 223... Cevap yok Mediha, 0414 Ulaþýlamadý Halime Korkmaz, 0236 Cevap yok Gülay Þenem, 0536 Ulaþýlamadý Ankebut, Almanya, 0781 Cevap yok Ü.Karagöz, 0535 Ulaþýlamadý Neslihan Ýnan, Ankara, 0535 Cevap yok Mihnican Kýlýç, 0537 Ulaþýlamadý Semanur Ýzmir, 0536 Cevap yok, Hakan Uçan, 0535 Ulaþýlamadý Hilal Mef., Gebze, 0533 Cevap yok A. Nur Ý.baþý, Alm., 0822 Cevap yok Melike Ýþbilir, Ank., 0505 Cevap yok Betül Tamer, Ýstn., 0536 Cevap yok Rusya’da kardeþiyle görüþüldü.

Hatice Eken, 0242 Defaten arandý Cevap yok ailem 45

8 OCAK 2005 CUMARTESÝ

ailem test hangisi doðru?

1. Aþaðýdakilerden hangisi kurbanda varsa bir sorun teþkil etmez? a) Lenf yumrularýnda aþýrý þiþlik, iltihap, kireçlenme veya peynirimsi bir görünüm tespit edilirse, b) Karaciðer büyümüþ ve yüzeyinde beyaz noktalar mevcutsa, c) Yüzülen derinin iç kýsýmlarýnda kanamalar veya anormal lekeler mevcutsa, d) Hayvan eklem yerleri terliyorsa, 2. Tavuk ve horozdan hangi þartlarda kurban olur? a) Sadece adak kurbaný olursa, b) Hiçbir þekilde kurban olmaz. c) Tavuktan olur horozdan olmaz. d) Horozdan olur tavuktan olmaz.

3. Fakir bir kimse kurban kesebilir mi? a) Hayýr kesemez. b) Keserse iki tane kesmesi gerekir. c) Kesmesinde bir mahzur olmaz. d) Hepsi

boþluklarý doldur

1. Hz. Ýbrahim (a.s), .............. kurban etmeye hazýrlanýrken bir anda “Allahü Ekber, Allahü Ekber” sadalarýný duyar.

2. Kurban gerek fert gerekse toplum açýsýndan çeþitli yararlar taþýyan mali bir ...............

3. ........., sahibini günahlarýn manevî paslarýndan temizler, avucunun açýlmasýný, kolunun uzamasýný saðlayarak eliyle mahrumun göz yaþlarýný silerken saadetin en güzeline kavuþturur.

doðru yanlýþ 1. Kurban kesmek için biraraya gelen 5 kiþiden birisinin niyeti kurban deðil de et almak olsa, diðer dört kiþinin kurbaný da sahih olmaz D

2. Bir insan, dinin emrettiði namaz ve zekattan sadece namazý kabul etse, zekatý reddetse yine de Müslüman olmuþ olur.

a) 3 b) 5 c) 9 d) 7

C E V A P L A R

D 4. Sýðýr cinsinden bir kurbaný en fazla kaç kiþi kesebilir?

Y

Y

HANGÝSÝ DOÐRU 1. d , 2. b, 3. c 4. d BOÞLUKLARI DOLDUR 1. Hz. Ýsmail’i 2. Ýbadettir 3. Zekat DOÐRU–YANLIÞ 1. Doðru, 2. Yanlýþ

“Mobilyada Moda”

DURAPAY MOBÝLYA

SANAYÝ ve TÝCARET A.Þ.

Fabrika: Organize San. Böl. Adnan Kahveci Bulv. No:37 Kutlukent / SAMSUN

Tel : 0362. 266 64 64 (pbx) Fax: 0362. 266 61 77

w w w. m o b i n d a . c o m