Va Bene! 7 - podręcznik do klasy 7

s~=_ÉåÉ=N=éçÇêÉÅòåáâ|éêáåíK~á===N===NRKMPKOMON===NMWPQ

nowatorska seria podręczników do nauki języka włoskiego od podstaw w klasach 7 i 8 szkoły podstawowej opracowana przez polskich autorów

Nagrania audio dostępne na stronie www.portalromanisty.pl

`

j

v

`j

jv

`v

`jv

h

Cyfrowe odzwierciedlenie podręcznika w postaci pliku PDF dostępne na stronie www.portalromanisty.pl/nauka-zdalna

Marta Kaliska

Aleksandra Kostecka-Szewc

A1 Podręcznik do nauki języka włoskiego dla klasy 7 Nagrania audio dostępne na stronie www.portalromanisty.pl

utorki: Marta Kaliska, Aleksandra Kostecka-Szewc A Redakcja naukowa: prof. Elżbieta Jamrozik Redaktor prowadzący: Jolanta Kamińska Korekta językowa: Dario Prola Projekt okładki: Zuzanna Rataj Projekt typograficzny i skład: Michał Zieliński Rysunki: Sara Jarmulak.

Ilustracje i zdjęcia: str. 7, 17 © aleutie - Fotolia.com; str. 48, 52 © alexokokok / 123RF.com; str. 47, 62 © alfaolga / 123RF.com; str. 50 © angelp / 123RF.com; str.

7 © ann8chris / 123RF.com ; str. 25 © annielim / 123RF.com; str. 35 © AnnSunnyDay / 123RF.com; str. 38 © artisticco / 123RF.com; str. 49 © artranq / 123RF. com; str. 7 © Artur Bogacki - Fotolia.com ; str. 7 © B. and E. Dudzinscy - Fotolia.com ; str. 12 © beermedia.de - Fotolia.com; str. 73 © belchonock / 123RF.com; str. 10, 50 © benchart - Fotolia.com; str. 11 © benidict83 / 123RF.com; str. 38 © bersonne / 123RF.com; str. 59 © bofotolux - Fotolia.com; str. 28 © branchecarica - Fotolia.com; str. 62 © bryljaev / 123RF.com; str. 50 © carbouval / 123RF.com; str. 28 © Christos Georghiou - Fotolia.com; str. 59 © cidepix / 123RF.com; str. 29 © clairev / 123RF.com; str. 10, 27 © Cobalt - Fotolia.com; str. 49 © colors06 / 123RF.com; str. 50 © coramax / 123RF.com; str. 16, 25, 36, 37, 47, 56, 57 © dahlia / 123RF.com; str. 12 © Dan Marsh - Fotolia.com; str. 17, 21, 26, 29, 31, 51 © Danilo Rizzuti - Fotolia.com; str. 12 © Danussa - Fotolia.com; str. 10 © Davidus Fotolia.com; str. 27 © dazdraperma / 123RF.com; str. 28 © ddraw - Fotolia.com; str. 50 © dedmazay / 123RF.com; str. 26 © denis_pc - Fotolia.com; str. 12 © deusexlupus - Fotolia.com; str. 49 © dio5050 / 123RF.com; str. 50 © dvarg / 123RF.com; str. 38, 50 © eastnine / 123RF.com; str. 39 © elnur / 123RF.com; str. 32 © escova / 123RF.com; str. 35 © eurobanks / 123RF.com; str. 11, 62 © evgeniya_m - Fotolia.com; str. 65 © fjono / 123RF.com; str. 82 © foto66 / 123RF.com; str.

7 © Fotokon - Fotolia.com ; str. 12 © freshidea - Fotolia.com; str. 35, 38 © g215 / 123RF.com; str. 50 © graphixmania - Fotolia.com; str. 47 © gubh83 / 123RF. com; str. 25 © gwolters / 123RF.com; str. 9 © hanaschwarz / 123RF.com; str. 12 © Hans-Jürgen Krahl - Fotolia.com; str. 10, 17, 26 © humbak - Fotolia.com; str.

46, 47, 49 © iimages / 123RF.com; str. 10, 11 © ILYA AKINSHIN - Fotolia.com; str. 39 © imagehitevo / 123RF.com; str. 53 © iyakstudio / 123RF.com; str. 12 © Jacek Chabraszewski - Fotolia.com; str. 49 © jackf / 123RF.com; str. 26 © Jackie Stukey - Fotolia.com; str. 58 © janista / 123RF.com; str. 25 © jenemilia / 123RF. com; str. 7 © Jenifoto - Fotolia.com; str. 10 © jossdiim / 123RF.com ; str. 49 © justinb / 123RF.com; str. 49 © justmeyo / 123RF.com; str. 38 © kakigori / 123RF. com; str. 47, 47 © kassim1964 / 123RF.com; str. 12 © kebox - Fotolia.com; str. 46, 50 © kovacevic / 123RF.com; str. 7 © kreatorex - Fotolia.com; str. 12, 28; str. 50 © kudryashka / 123RF.com; str. 38 © kzenon / 123RF.com; str. 28, 29, 38 © lenm / 123RF.com; str. 12, 25, 35, 38 © leonido / 123RF.com; str. 25 © lightvision / 123RF.com; str. 49 © ljupco / 123RF.com; str. 16, 36 © lonely11 / 123RF.com; str. 10 © M.Jenkins - Fotolia.com; str. 12, 27, 62 © M.Jenkins - Fotolia.com; str. 7 © marcincom - Fotolia.com ; str. 49 © margouillat / 123RF.com; str. 10, 12, 26, 27, 62 © Matthew Cole - Fotolia.com; str. 68 © maxborovkov / 123RF.com; str. 14 © mayboro / 123RF.com; str. 38, 23 © mellefrenchy / 123RF.com; str. 7 © milosz7 / 123RF.com ; str. 47 © mitay20 / 123RF.com; str. 26 © mouse_md - Fotolia. com; str. 12 © naddya - Fotolia.com; str. 60 © natashasha / 123RF.com; str. 65 © natixa / 123RF.com; str. 49 © NickLander / 123RF.com; str. 46 © nordcry / 123RF. com; str. 49 © nyul / 123RF.com; str. 28 © odrina / 123RF.com; str. 35 © oledjio / 123RF.com; str. 47 © olegtoka / 123RF.com; str. 105 © Oleksiy Mark - Fotolia. com; str. 11 © Olga Naidenova - Fotolia.com; str. 47, 49 © ozaiachin / 123RF.com; str. 17, 26, 27 © Packelle - Fotolia.com; str. 50 © patrimonio / 123RF.com; str.

28 © pau2000 / 123RF.com; str. 47 © Peter Hermes Furian - Fotolia.com; str. 38 © photomak / 123RF.com; str. 47, 50 © pilgrimartworks / 123RF.com; str. 85 © pintxoman / 123RF.com; str. 12 © Pixel Embargo - Fotolia.com; str. 39 © poznyakov / 123RF.com; str. 74 © ppi09 / 123RF.com; str. 29 © puckillustrations Fotolia.com; str. 23 © punsayaporn / 123RF.com; str. 47 © rastudio / 123RF.com; str. 11 © Regormark - Fotolia.com; str. 73 © renamarie / 123RF.com; str. 28 © rivansyam / 123RF.com; str. 39 © robeo / 123RF.com; str. 11 © Roman Sotola - Fotolia.com; str. 69 © roywylam / 123RF.com; str. 38, 63 © rudall30 / 123RF.com; str. 7, 12 © schwabenblitz - Fotolia.com; str. 65 © scusi / 123RF.com; str. 12 © Sergey Tarasov - Fotolia.com; str. 50 © sergwsq / 123RF.com; str. 65 © sermax55 / 123RF.com; str. 29 © shock77 / 123RF.com; str. 63 © sinaappel / 123RF.com; str. 19 © skvoor / 123RF.com; str. 38 © solgas / 123RF.com; str. 28 © thelittleprince / 123RF.com; str. 13, 16, 17, 23, 26, 29, 36, 37, 38, 46, 47, 48, 56, 58 © tigatelu / 123RF.com; str. 26 © tilo / 123RF.com; str. 11, 12, 69 © trezvuy / 123RF.com; str. 49 © uatp2 / 123RF.com; str. 25 © vectomart / 123RF.com; str. 38 © vectorshots / 123RF.com; str. 12, 50 © vikasuh / 123RF.com; str. 62 © virinka / 123RF.com; str.

12 © Vladislav Kochelaevs - Fotolia.com; str. 26 © volha - Fotolia.com; str. 46 © vule / 123RF.com; str. 49 © wolfelarry / 123RF.com; str. 12 © Yael Weiss - Fotolia. com; str. 7 © yatomo / 123RF.com ; str. 47 © yuliaglam / 123RF.com; str. 50 © yurattt / 123RF.com; str. 47 © yurkina / 123RF.com; str. 25, 46 © zirka / 123RF.com Wydawca dołożył wszelkich starań, by ustalić autorstwo i prawa do wszystkich ilustracji i zdjęć użytych w publikacji. Jeśli doszło do niezamierzonego pominięcia, uprzejmie prosimy o kontakt i zapewniamy, że uzupełnimy informacje w kolejnym wydaniu podręcznika.

© Copyright by Wydawnictwo NOWELA, Poznań 2021 Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego decyzją MEiN z 2021 roku (numer ewidencyjny w wykazie: 750/1/2021), przeznaczony do nauczania języka włoskiego na poziomie A1, II etap edukacyjny – szkoły podstawowe, na podstawie pozytywnej opinii rzeczoznawców: dr Patrycji Stasiak, dr hab. Katarzyny Kwapisz-Osadnik, mgr Teresy Zawiszy-Chlebowskiej.

ISBN: 978-83-65283-69-6 Nowela sp. z o. o. ul. Żmigrodzka 41/49 60-171 Poznań Dział handlowy (+48 61) 847 40 40 www.nowela.pl www.portalromanisty.pl e-mail: zamowienia@nowela.pl

WSTEP VA BENE! – to nowatorska seria przeznaczona do nauki języka włoskiego od podstaw w klasach siódmej i ósmej szkoły podstawowej, opracowana przez polskie autorki z wieloletnim doświadczeniem dydaktycznym. Uwzględnia ona zarówno indywidualne potrzeby polskich uczniów, jak i trudności, które napotykają w trakcie nauki języka włoskiego.

Zaproponowane treści odpowiadają zaleceniom Europejskiego systemu Opisu Kształcenia Językowego, ESOKJ (2003).

Podręcznik umożliwia uczniom skuteczną naukę, dającą poczucie satysfakcji oraz odpowiedzialności za uzyskane wyniki. Pobudza do obserwacji, samodzielnej analizy, a następnie zastosowania poznanych treści w praktyce, co odpowiada uporządkowanej i czytelnej strukturze każdego rozdziału, który składa się z następujących części: • Avanti! – wprowadzenie do tematu i materiałów dydaktycznych zawartych w rozdziale; • Comunichiamo – przedstawienie materiału gramatycznego i leksykalnego w kontekście sytuacyjnym; • Graaa…mmatica – prezentacja zagadnień gramatycznych objaśnianych w języku polskim ze starannie dobranymi ćwiczeniami utrwalającymi; • Giochiamo con la lingua! – utrwalenie i poszerzenie poznanego wcześniej materiału językowego przez użycie w różnych sytuacjach komunikacyjnych, często o charakterze zabawowym; • Pronunciamo bene – prezentacja zasad i ćwiczenia wymowy języka włoskiego; wybór przedstawionych cech został dokonany przede wszystkim na podstawie różnic fonetycznych między językiem polskim a językiem włoskim; • So già…, czyli co już potrafię! – zestawienie słownictwa oraz zagadnień gramatycznych i fonetycznych z rozdziału, przeznaczonych głównie do powtórek i weryfikacji; • Fai una piccola prova! – zadania, projekty umożliwiające sprawdzenie stopnia opanowania materiału językowego, w tym samoocenę.

Na końcu podręcznika umieszczono słowniczek włosko-polski oraz tabele odmian włoskich czasowników.

Motywem przewodnim podręcznika jest historia Tomka, którego rodzice przenoszą się z powodów zawodowych do Włoch, do Perugii. Tomek zaczyna uczęszczać do miejscowej szkoły, poznaje nowych, nie tylko włoskich, przyjaciół, gdyż w klasie są też uczniowie innych narodowości. W nauce języka włoskiego Tomkowi pomaga Gianni, kolega z Perugii, i zabawna fikcyjna postać – Leonardo, który przekonuje, że to nic trudnego.

Mamy nadzieję, że nasz podręcznik będzie skuteczną i przyjemną pomocą w nauce języka włoskiego i zachęci uczniów do odkrywania, jak niezwykłe są Włochy.

3

4

Str. 33-42

Unità 3 Una tipica giornata

Str. 23-32

Unità 2 La mia grande famiglia!

Str.13–22

Unità 1 Ciao!

Io sono...

Str.7–12

Unità 0 Benvenuti in Italia!

Rozdział

• Opisywanie dnia, informowanie o wykonywanych czynnościach.

• Pytanie o rozkład dnia i wykonywane czynności.

• Pytanie o godzinę, określanie godziny.

Nazwy czynności dnia codziennego.

Nazwy dni tygodnia.

Liczebniki od 21 do 30.

Odmiana czasowników regularnych zakończonych na -are, -ere, -ire w liczbie pojedynczej.

Odmiana regularnych czasowników zwrotnych w liczbie pojedynczej: svegliarsi, mettersi, vestirsi.

Rodzajniki określone w liczbie pojedynczej i mnogiej.

Odmiana czasownika nieregularnego fare w liczbie pojedynczej.

Rodzaj żeński i męski rzeczowników i przymiotników.

Członkowie rodziny.

Zainteresowania.

Nazwy zawodów.

Opis wyglądu.

Cechy charakteru.

Kolory.

• Przedstawianie swojej rodziny i przyjaciół.

• Informowanie o pasjach, zainteresowaniach i wykonywanych zawodach.

• Pytanie o zainteresowania, o wykonywany zawód.

• Opisywanie wyglądu i charakteru.

Odmiana czasowników avere i essere.

Odmiana czasowników regularnych -are w liczbie pojedynczej chiamarsi, abitare, presentare.

Rodzaj żeński i męski, liczba pojedyncza i mnoga rzeczowników.

Powitania i pożegnania formalne i nieformalne.

Wybrane nazwy miast, państw, narodowości.

Liczebniki od 11 do 20.

• Powitania, pozdrowienia i pożegnania.

• Udzielanie podstawowych informacji na swój temat.

• Formułowanie pytań o dane rozmówcy i innych osób.

Struktura zdania prostego oznajmującego i pytającego. Odmiana czasowników chiamarsi, essere, stare w 1. i 2. osobie liczby pojedynczej.

Gramatyka

Podstawowe formuły grzecznościowe – powitania i pożegnania.

Wybrane nazwy narodowości.

Przedmioty na biurku, w klasie.

Liczebniki od 1 do 10.

Alfabet włoski.

Słownictwo

• Poznawanie i przedstawianie się.

• Literowanie prostych wyrazów.

Cele komunikacyjne

Wymowa sci + a, o, u; sc + a, o, u

Wymowa gn, gli

Wymowa ch + i, e; c + i, e, gh + i, e; g + i, e

Wymowa poznanych włoskich liter i wyrazów.

Fonetyka Zasady wymowy

Włoski rytm dnia.

Włoska rodzina.

Zasady dotyczące witania się i żegnania.

Podstawowe wiadomości na temat Włoch: usytuowanie na mapie Europy, wybrane symbole.

Poznajemy Włochy i Włochów

Spis tresci

Odmiana czasowników regularnych zakończonych na -are, -ere, -ire w liczbie pojedynczej i mnogiej.

Odmiana czasowników modalnych dovere, potere, volere w liczbie pojedynczej i mnogiej.

Regularne formy participio passato + formy nieregularne: fatto, visto, stato.

Czas przeszły passato prossimo.

Przyimek in z nazwami środków transportu.

Przysłówki i konstrukcje pytające dov’è..., per andare..., come si va... .

Wyrażenia przyimkowe miejsca i sposobu a piedi, vicino a..., dietro..., in fondo a, a pochi metri da..., lontano da...

Nazwy przedmiotów szkolnych.

Sprzęty i przedmioty znajdujące się w sali lekcyjnej.

Nazwy miesięcy.

Nazwy pór roku.

Nazwy środków transportu i ich cechy.

Nazwy typowych miejskich obiektów.

Typowe zwroty stosowane w pytaniach z prośbą o informację.

Zwroty typowe w korespondencji prywatnej.

• Informowanie o obowiązkach i czynnościach związanych ze szkołą.

• Zadawanie pytań i udzielanie informacji dotyczących planu lekcji i godzin zajęć.

• Pisanie pozdrowień z wycieczki, z wakacji.

• Opisywanie wspomnień z wycieczki szkolnej.

• Określanie środków transportu i ich cech.

• Pytanie o drogę.

• Udzielanie informacji dotyczących poruszania się po mieście.

Szkoła we Włoszech, nazwy przedmiotów szkolnych. Zajęcia pozalekcyjne włoskich uczniów.

Zalety turystyczne Włoch.

Wymowa czasowników włoskich: giocare, navigare, conoscere, leggere.

Włoski dom.

Podwójne spółgłoski.

Spółgłoski s, z.

Poznajemy Włochy i Włochów

Fonetyka Zasady wymowy

Tabele odmian czasowników ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 73 Słowniczek włosko-polski .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 81

Str. 63-72

Unità 6 Saluti da...

Str. 53-62

Wyrażenia przyimkowe miejsca: nell’armadio, sulla lampada, sotto il tavolo, di fronte allo specchio, accanto alla porta, dietro il divano...

Rodzajnik nieokreślony w liczbie pojedynczej.

Konstrukcja c’è, ci sono.

Odmiana czasownika modalnego dovere.

Użycie czasownika piacere.

Gramatyka

Unità 5 Perché andare a scuola?

Str. 43-52

Typy domów i mieszkań.

Nazwy pomieszczeń w domu, w mieszkaniu.

Meble, wyposażenie mieszkania, pokoju.

Słownictwo

• Opisywanie swojego domu, pokoju.

• Informowanie o obowiązkach i pracach wykonywanych w domu.

• Informowanie o preferencjach dotyczących obowiązków domowych.

• Określanie położenia przedmiotów.

Cele komunikacyjne

Unità 4 Casa dolce casa...

Rozdział

Spis tresci

5

0 0

BENVENUTI IN ITALIA!

Avanti!

1

Przyjrzyj się mapom. Czy rozpoznajesz umieszczone na nich symbole?

2

A Ty? Jaki symbol wybierzesz dla Polski, a jaki dla Włoch? Uzasadnij swój wybór. Zapisz lub narysuj swoje propozycje w zeszycie. Zobacz, jakie symbole wybrali pozostali uczniowie.

7

0

BENVENUTI IN ITALIA!

Facciamo conoscenza

3

1

4

Ciao!

Mi chiamo Tomek.

Sono polacco.

Ho 13 anni.

Popatrz na rysunek i posłuchaj nagrania.

Odpowiedz na pytanie Tomka.

E tu, come ti chiami?

rzyjrzyj się legitymacji Tomka. Przepisz rubryki do zeszytu P i uzupełnij je swoimi danymi.

CARTA D’IDENTITÀ DELL’ALLIEVO

5

COGNOME

Nowak

NOME

Tomasz

NATO A

Cracovia, Polonia

RESIDENZA

Perugia

NAZIONALITÀ

polacca

PROFESSIONE

allievo

Poznajmy się! Oto koleżanki i koledzy z klasy Tomka. Przeczytaj teksty w dymkach i powiedz, czyje to wypowiedzi.

1 Salve! Io sono ? .

Sono inglese e sono di Londra.

Adèle 2

6

8

2

3

4

5

Ciao! Io sono ? .

Sono italiano e sono di Roma.

Ciao! Io mi chiamo ? .

Sono tedesco, sono di Berlino e ho 13 anni.

Buongiorno.

Io mi chiamo ? e sono di Madrid.

Ho 13 anni.

Salve! Io sono ? .

Sono francese e sono di Parigi.

Kate

Marco

Robert

Paula

Posłuchaj nagrania i sprawdź swoje odpowiedzi.

Wy też potraficie to powiedzieć. Przedstawcie się, tak jak zrobili to koledzy Tomka. Osoba, która się przedstawiła, wskazuje kolejną i zadaje pytanie: Come ti chiami? Niech każdy ma szansę się przedstawić!

BENVENUTI IN ITALIA!

0

Zaobserwuj, jak witają się Włosi.

Come stai? / Come va?

Saluti Ciao! / Salve!

Buongiorno!

7

3

Benissimo / molto bene

Così così

Bene

Male

Abbastanza bene

Molto male / malissimo

Przeczytaj dialog. Czy wiesz, jakich trzech słów w nim brakuje? Zapisz je w zeszycie. Posłuchaj dialogu i sprawdź swoje odpowiedzi.

• Ciao! Come ti ? ?

• Sono Kate, e tu?

• Io mi ? Marco. Sei di Perugia?

• No, ? di Londra. E tu?

• Io sono di Roma, sono italiano. Come stai?

• Grazie, bene, e tu?

• Sto benissimo! Grazie.

Wzorując się na dialogu, porozmawiajcie w parach. Wybierzcie jedną postać (z lewej lub prawej kolumny), której rolę będziecie odgrywać. Możecie wielokrotnie zamieniać się rolami.

male benissimo

Robert

Gianni

molto male

così così

Paula

Fernanda

benissimo

male

Adèle

Ana

molto bene

bene

Marco

Tomek

9

0

BENVENUTI IN ITALIA

Aiuto!

Czyli kilka przydatnych zwrotów i pytan Jak powiedzieć po włosku „dziękuję”?

Jak się pisze [makkina]?

Co to znaczy „L'Italia è bellissima!”?

Jak się wymawia „bagno”?

Co to jest?

Kto to jest?

8

Scusi, posso fare una domanda?

Przeczytaj na głos pytania i właściwe odpowiedzi.

1. Chi è?

2. Che cos’è?

3. Cosa significa “L’Italia è bellissima!”?

4. Come si dice “dziękuję” in italiano?

5. Come si scrive [makkina]?

6. Come si pronuncia “bagno”?

4

Certo!

9

A. Si scrive: macchina.

B. Si pronuncia [ba®®o].

C. Grazie.

D. Włochy są piękne!

E. È Eros Ramazzotti.

F. È un telefonino.

Posłuchaj dialogu i sprawdź, czy udało Ci się wskazać właściwe odpowiedzi.

Spróbujcie w parach odegrać scenkę, naśladując dialog Tomka i nauczycielki.

Wykorzystajcie również inne znane Wam włoskie słowa.

Il mio spazio

10

5

Zobacz, co Tomek ma na biurku. Zwróć uwagę na akcent w wyrazach zaino, scrivania, lampada.

Posłuchaj nagrania i powtarzaj razem z nami.

il libro

la penna

la lampada

la matita

la scrivania

il computer le cuffie

la sveglia lo zaino

10

il quaderno

il bicchiere

BENVENUTI IN ITALIA 11

12

0

Wykorzystajcie poznane słowa w zabawie w grupach. Każdy z uczniów wybiera sobie przedmiot znajdujący się w klasie i zadaje po włosku pytania z ćwiczenia 9., np. Come si dice “długopis” in italiano? lub Che cos’è? Ten, kto odpowie jako pierwszy, zdobywa punkt.

6

Posłuchaj wyliczanki i policz razem z nami!

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

UNA maestra

DUE finestre

TRE lavagne

Contiamo fino a dieci

QUATTRO compagne

CINQUE panini

SEI telefonini

SETTE bicchieri

OTTO numeri

NOVE cornici

DIECI amici e tutti felici!

A Ty potrafisz ułożyć podobny wierszyk? Spróbuj! Pamiętaj, że liczebnik 1 zmienia formę.

Mówimy: una maestra, ale un maestro i po prostu uno, due, tre..., gdy liczymy.

11

0

BENVENUTI IN ITALIA

Pronunciamo bene

13

7

Posłuchaj nagrania i powtarzaj razem z nami.

L’alfabeto italiano

!

14

12

Auto a

Hotel acca

Quaderno q

Banco bi

Italia i

Roma erre

Cioccolato ci

Lingua elle

Spaghetti esse

Dente di

Moda emme

Telefonino ti

Elefante e

Naso enne

Uva u

Finestra effe

Opera o

Vacanze vu/vi

Gatto gi

Pomodoro pi

Zaino zeta

J – i lunga K – kappa W – vu doppia X – ics Y – ipsilon / i greca

występują tylko w wyrazach pochodzenia obcego

H jest nieme, więc go nie czytamy!

W języku włoskim nie występują litery typowe dla polskiego alfabetu, takie jak: ą, ę, ć itp.

Przeliteruj koleżance, koledze z ławki nazwę wybranego przedmiotu znajdującego się na biurku Tomka (ćwiczenie 10.). Potem zamieńcie się rolami. Literowane słowa zapisujcie w zeszycie.

Ciao! Io sono...

1

nauczę się

• witać i żegnać; • udzielać podstawowych informacji na swój temat; • przedstawiać się i poznawać z nowymi osobami; • pytać o dane rozmówcy i innych osób; • liczyć od 11 do 20.

Avanti!

Ciao! Jestem Leonardo.

Z moją pomocą wszystko będzie proste. Zobaczysz!

1

8

Pamiętasz, w jaki sposób witają i żegnają się Włosi? Wskaż pozdrowienia, które już znasz!

Posłuchaj nagrania i powtórz.

13

1

Ciao! Io sono...

Comunichiamo

2

Na powitanie

Na pożegnanie

Ciao! / Salve! / Buongiorno! / Buonasera!

Arrivederci! / ArrivederLa! Ci vediamo! / Buonanotte

Powiedz, jakiego zwrotu z ramki użyjesz w każdej z sytuacji przedstawionych na rysunku.

Buongiorno! • Ciao! Come stai? • ArrivederLa! • Ci vediamo! • Buonanotte! Sogni d’oro!

1

3

3

2

4

5

Popatrz na ilustracje. Odpowiedz po polsku, gdzie są nasi bohaterowie? O czym będą rozmawiali?

Il primo giorno di scuola

?

1

14

2

3

Ciao! Io sono...

4

5

9

10

P osłuchaj dialogów i dopasuj do nich ilustracje z ćwiczenia 3. Uwaga! Jedna z nich nie pasuje do żadnego nagrania.

A.

Tomek Marco Tomek Marco Tomek Marco Tomek Marco Tomek Marco Tomek Marco Tomek Marco

B.

Gianni Marco Gianni Marco Gianni Tomek Fernanda Tomek Fernanda Tomek Fernanda

9

• Ciao!

• Ciao!

• Questo posto è libero?

• Sì, certo.

• Grazie. Mi chiamo Tomek.

• Io sono Marco, piacere.

• Piacere.

• Sei nuovo?

• Sì, è il mio primo giorno.

• E la prima lezione è matematica.

• Non va bene?

• La Piccolo, l'insegnante di matematica, è una vera maestra...

• Oh...

• Silenzio, ecco, arriva!

• Finalmente abbiamo la pausa! Ciao Marcooo...!

• Ciao, Gianni! Come stai?

• Bene, grazie, e tu?

• Non c’è male, grazie. Ti presento Tomek.

• Ciao, piacere, io mi chiamo Gianni. Sei italiano?

• No, sono polacco, ma adesso abito in Italia, perché mio padre lavora qui.

• Ciao ragazzi! Io invece sono Fernanda.

• Ciao, Fernanda, e tu di dove sei?

• Sono brasiliana, ma abito a Perugia.

• Che bello! Siete tutti molto simpatici! La vita in Italia comincia bene.

• Eh sì!!!

Posłuchaj raz jeszcze dialogu A. Odpowiedz ustnie na pytania.

1. Chi è Marco?

a) direttore 2. Dov’è Tomek?

a) a casa 3. Che lezione è?

a) matematica

6

1

b) insegnante

c) studente

b) a scuola

c) in biblioteca

b) fisica

c) storia

to pytania, które zadawali uczniowie. Przeczytaj na głos odpowiedzi zgodne z treścią dialoO gów A i B. 1. Sei italiano?

2. Come stai?

3. Questo posto è libero?

4. Sei nuovo?

5. Di dove sei?

A. Sì, certo.

B. Io sono brasiliana.

C. Sì, è il mio primo giorno.

D. Bene, grazie.

E. No, sono polacco.

15

1

Ciao! Io sono...

Graaa... mmatica

Avere, essere, verbi in -are Zaimki osobowe

io

7

tu

lui/lei

noi

voi

loro

Znajdź w tekstach dialogów na poprzedniej stronie formy czasowników, których brakuje na schematach. Przepisz do zeszytu i uzupełnij odmianę obu czasowników.

Avere

mieć

Essere

io ? tu ? lui / lei ? noi siamo voi ? loro sono

io ? tu hai lui / lei ha noi ? voi avete loro hanno

8

Przećwicz odmianę czasowników avere i essere. Uzupełnij zdania odpowiednimi formami czasowników podanych w nawiasach.

1. Noi (avere) ? il libro.

2. Loro (avere) ? le chiavi.

3. Io (avere) ? il telefonino.

9

być

10

4. Tu (essere) ? studente.

5. Lei (essere) ? un'insegnante.

6. Voi (avere) ? i quaderni.

Posłuchaj raz jeszcze dialogu B, śledząc tekst na stronie 15 w ćwiczeniu 4. Przeczytaj na głos fragmenty, w których uczniowie przedstawiają się i udzielają informacji na swój temat. Zwróć uwagę na formy czasowników.

A teraz, używając właściwych form, przedstaw swoją koleżankę lub swojego kolegę z ławki: Lei / Lui si chiama...

10

Uzupełnij ustnie poniższe schematy odmiany czasowników i przepisz je do zeszytu. Kontrolnie zajrzyj jeszcze raz do dialogu B. Chiamarsi

nazywać się

Abitare

mieszkać

io ? tu abiti lui / lei abita

io mi ? tu ti chiami lui / lei si chiama

Presentare

io ? tu presenti lui / lei presenta

Podaj końcówki form powyższych czasowników.

Widzisz, jakie to proste!

16

przedstawiać

VERBI IN -ARE IO - ?

TU - ?

LUI / LEI - ?

1

Ciao! Io sono...

Liczba i rodzaj rzeczowników

Sono polacco.

Siamo italiani.

Siamo italiane.

Sono brasiliana.

11

Domyślasz się już, jak tworzy się liczbę mnogą rzeczowników? Przyjrzyj się obrazkom i powiedz, jakich końcówek brakuje w dwóch wyrazach na schemacie.

!

12

quaderno

quaderni MASCHILE

libro

libr ?

ragazza

ragazz ? FEMMINILE

borsa

borse

Rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego w liczbie pojedynczej mogą mieć również końcówkę -e, która w liczbie mnogiej zamienia się w -i. madre → madri padre → padri Podaj, zgodnie z regułą, liczbę mnogą czterech poniższych rzeczowników. Przepisz je do zeszytu.

RZECZOWNIKI liczba pojedyncza liczba mnoga

ragazzo cane

Contiamo fino a 20

13 14

→ ? → ?

liczba pojedyncza liczba mnoga

ragazza chiave

→ ? → ?

Rzeczowniki regularne zawsze zmieniają końcówki w ten sam sposób! Widzisz, jakie to proste!

Pamiętasz liczebniki od 1 do 10? Zaraz sprawdzimy! Jedna osoba rozpoczyna liczenie, a druga podaje kolejną liczbę itd. Gdy padnie „dieci”, rozpocznijcie liczenie od nowa, coraz szybciej.

Tylko nie połamcie sobie języków!

11

A teraz poznajmy kolejne liczebniki. Posłuchaj i powtarzaj razem z nami!

11 undici

16 sedici

12 dodici 13 tredici 14 quattordici 15 quindici 17 diciassette 18 diciotto 19 diciannove 20 venti W liczebnikach od 11 do 19 powtarza się sylaba -dici. Łatwe, prawda?

17

1

Ciao! Io sono...

Giochiamo con la lingua!

15

Przeczytajcie w parach przykładowy dialog. Następnie spośród umieszczonych poniżej postaci wybierzcie losowo te, których role będziecie odgrywać. Przygotujcie dialog, tak jak w przykładzie.

• Ciao. Come ti chiami?

• Ciao. Mi chiamo Tomek, e tu?

• Io sono Fernanda. Piacere. Di dove sei?

• Sono polacco, di Poznań. E tu, sei italiana?

• No, non sono italiana. Sono brasiliana, di San Paolo.

• Dove abiti?

• Abito in Italia, a Perugia. E tu?

• Anch’io abito in Italia, a Perugia! Quanti anni hai?

• Ho 13 anni, e tu?

• Io ho 12 anni.

Tomek

Fernanda

- è polacco, di Po nań - abita a Perugia in Italia - ha 13 anni

- è brasiliana, di San Paolo - abita in Italia a Perugia - ha 12 anni

Gianni

Marco - è italiano, di Roma - abita a Perugia - ha 15 anni

- è italiano, di Bologna - abita a Bologna - ha 13 anni

Adèle

Paula

- è francese, di Parigi - abita a Perugia - ha 13 anni

- è spagnola, di Madrid - abita in Germania - ha 14 anni

Robert

Ana

- è tedesco, di Berlino - abita a Milano - ha 11 anni

16

- è albanese, di Tirana - abita a Perugia - ha 13 anni

Oto wizytówka, którą zrobiła Paula. Stwórz swoją wizytówkę. Możesz również wkleić swoje zdjęcie.

Mi chiamo Paula.

Sono spagnola, di Madrid.

Abito a Berlino.

Ho 14 anni.

18

Ciao! Io sono...

17

12

1

Posłuchaj nagrań i uzupełnij wypowiedzi uczniów odpowiednimi nazwami państw. Uważaj!

Dwa państwa nie występują w nagraniach.

GRECIA GERMANIA

FRANCIA

SPAGNA ITALIA POLONIA

RUSSIA

Modello:

18

Mi chiamo Gianni.

Sono italiano e abito in ITALIA.

Io sono André. Sono di Parigi, abito in 1 .

Sono Hans. Sono tedesco e abito in 2 .

Mi chiamo Kasia, abito a Danzica in 3 .

Mi chiamo Misha.

Sono di Mosca.

Abito in 4 .

Pracując w parach, zastanówcie się, jakich słów brakuje w zdaniach. Następnie przeczytajcie na głos oba dialogi.

• Laura, di dove sei?

• Sono ? , di Roma. E tu?

• Io sono di Berlino, abito in ? .

A

• Di che nazionalità è André?

• È ? , di Parigi.

• E di dov’è Misha?

• Misha è russa, di ? .

B

19

1

Ciao! Io sono...

Pronunciamo bene

19

13

Wymowa 'C', 'G'

Posłuchaj i powtórz, a następnie przepisz tabelkę do zeszytu i uporządkuj wyrazy jak w przykładzie. Jedno ze słów zawiera oba dźwięki.

A. casa • cinema • piccolo • polacco • scuola • come • cioccolata • chiavi • luce • chiamo • francese Słyszę ‘k’:

casa...

Słyszę ‘cz’:

cinema...

B. lingua • giusto • Gianni • dialogo • portoghese • Germania • Perugia • margherita • gusto

!

Słyszę ‘g’:

lingua...

Słyszę ‘dż’:

giusto...

Ci, ce czytamy tak, jak w słowach cinema, cioccolata, francese, ale ca, co, cu, chi, che czytamy tak, jak w słowach casa, scuola, chiavi, tedesche.

Gi, ge czytamy tak, jak w nazwach własnych Gianni, Perugia, Germania, ale ga, go, gu, ghi, ghe czytamy tak, jak w słowach dialogo, gusto, margherita, portoghese.

20

Przygotujcie w parach krótkie dyktando. Każde z Was wybiera cztery słowa z ostatniej lekcji, a następnie dyktuje je koleżance lub koledze z ławki. Potem zamieńcie się rolami.

21

Przeczytaj na głos dwa włoskie łamańce językowe. Zwróć uwagę na poprawną wymowę głosek 'c' i 'g' Prawda, że to nie takie proste?

Ciò che è, è ciò che non è, non è; ciò che è, non è ciò che non è; ciò che non è, non è ciò che è.

Verso maggio con un paggio vo in viaggio.

Non vaneggio, né motteggio; forse è peggio!

Se mi seggo, più non reggo: mangio o leggo. www.locuta.com

20

Ciao! Io sono...

1

So già...

...czyli co juz potrafie!  przywitać się i pożegnać: Ciao, salve, buongiorno, buonasera, arrivederci, ci vediamo  przedstawić się: Mi chiamo..., Sono...  powiedzieć, skąd jestem: Sono polacco/a, di Varsavia, di Poznań, di Cracovia...  zapytać o dane innych osób: Come ti chiami?

Di dove sei? Di dov’è Maria? Di che nazionalità sei?

Di che nazionalità è Adèle? Â przedstawić inne osoby: Adèle è francese, di Parigi. Abita a Perugia, in Italia. Ha 13 anni.

 podać nazwy narodowości: polacco, italiano, francese, portoghese, spagnolo, tedesco, albanese, brasiliano, russo  podać nazwy państw: L A POLONIA, L’ITALIA, LA FRANCIA, LA GERMANIA, LA RUSSIA, LA GREACIA, LA SPAGNA, IL BRASILE  odmienić czasowniki nieregularne:

AVERE: io ho, tu hai, lui/lei ha, noi abbiamo, voi avete, loro hanno

ESSERE: io sono, tu sei, lui/lei è, noi siamo, voi siete, loro sono  odmienić czasowniki regularne w liczbie pojedynczej:

Io mi chiamo, sto, lavoro, studio, abito, parlo

Tu ti chiami, stai, lavori, studi, abiti, parli

Lui o lei si chiama, sta, lavora, studia, abita, parla  tworzyć rodzaj żeński i liczbę mnogą rzeczowników: FORME SINGOLARI E PLURALI a→e o, e → i GENERE

SINGOLARE

PLURALE

MASCHILE

ragazzo studente

ragazzi studenti

FEMMINILE

ragazza chiave

ragazze chiavi

 liczyć do dwudziestu: u no, due, tre, quattro, cinque, sei sette, otto, nove, dieci, undici, dodici, tredici, quattordici, quindici, sedici, diciassette, diciotto, diciannove, venti  wymawiać c i g w następujacych wyrazach:

casa, cinema, piccolo, polacco, cioccolata, chiavi, chiamo, francese, lingua, giusto, Gianni, dialogo,

portoghese, Germania, Perugia, margherita, gusto

21

1

Ciao! Io sono...

Fai una piccola prova!

22

Wybierz właściwe odpowiedzi. Rozwiązania zapisz w zeszycie.

1. Come ti chiami?

a) Ti chiami Gianni.

23

c) Si chiama Gianni.

2. Di dove sei?

a) Sto benissimo, grazie. b) Sono a Varsavia.

c) Sono di Poznań.

3. Quanti anni hai?

a) Ho 13 anni.

b) Sto bene

c) Sono polacca.

4. Dove abiti?

a) Sono di Perugia.

b) Abito a Perugia.

c) Sto bene.

5. Come si dice in italiano “plecak”?

a) Zaino. b) Matita.

c) Scrivania.

6. La forma femminile singolare di “ragazzo” è:

a) ragazza. b) ragazze.

c) ragazzi.

Podaj narodowości koleżanek i kolegów z klasy Tomka. Liczba kwadracików odpowiada liczbie liter.

Robert è t

Paula è s

24

b) Mi chiamo Gianni.

Tomek è p

Adèle è f

Ana è a

Fernanda è b

W parze z koleżanką/kolegą ułóż dialog, w którym pojawią się: • powitanie, • dane osobowe (jak się nazywasz, skąd jesteś, gdzie mieszkasz, ile masz lat), • informacje o Twoim samopoczuciu.

22

La mia GRANDE famiglia!

2

nauczę się

• mówić o swojej rodzinie i przyjaciołach; • mówić o pasjach, zainteresowaniach i wykonywanych zawodach; •u zyskiwać informacje dotyczące zainteresowań i zawodów innych osób; • opisywać wygląd i charakter osób.

Avanti!

We Włoszech LA FAMIGLIA jest bardzo ważna! Nie mówiąc już o LA MAMMA, która dla wielu Włochów jest prawie niezastąpiona.

1

Powiedz, ile jest osób na ilustracji?

Nella foto ci sono: ? persone, ? bambini, ? donne.

23

2

La mia GRANDE famiglia!

Comunichiamo

La famiglia di Tomek Klara

1 2

Tomek

3

Jan

4

6

2

14

7

P osłuchaj, co mówią członkowie rodziny Tomka. Zapisz w zeszycie imiona, których brakuje na schemacie.

Il nonno: Mi chiamo Tadeusz e sono in pensione.

Anche se non lavoro, sono sempre molto occupato, perché la nonna Klara organizza la mia giornata sempre molto bene.

La madre: Io sono Magdalena e faccio la casalinga, cioè lavoro in casa. Mi occupo dei bambini e della casa.

Mia figlia si chiama Giulia e mio figlio Tomek. La mia passione è lavorare in giardino. Adoro i fiori!

Il padre: Mi chiamo Jan, in italiano Giovanni. Sono ingegnere. Il mio lavoro è molto importante. Realizzo i progetti di case piccole e grandi. Amo l’architettura moderna. A casa, leggo spesso i libri o faccio sport.

3

14

5

La zia Ewa: Sono la sorella di Jan. Vivo in Polonia e faccio la dentista. Mio marito si chiama Marek ed è pilota.

Ho due bambine: Klaudia e Natalia. Loro sono sorelle gemelle. Amiamo i viaggi e soprattutto andare in Italia!

La sorellina: Mi chiamo Julia e ho 7 anni.

Vado a scuola e mi piace molto studiare.

Dopo le lezioni, gioco con la mia mamma in giardino o faccio i compiti di scuola.

V ero o falso? Posłuchaj raz jeszcze nagrania i powiedz, czy podane zdania są prawdziwe, zgodne z tekstem, czy fałszywe.

1. La madre di Tomek è dentista.

2. Giulia ha sei anni.

3. Il marito di zia Ewa si chiama Marek.

4. Il padre di Tomek è appassionato dei lavori in giardino.

5. Il nonno Tadeusz non lavora.

4

Przeczytaj wypowiedzi z ćwiczenia nr 2. Przyjrzyj się odmianie czasownika fare na stronie 25 w ćwiczeniu 8. Przepisz zdania do zeszytu i uzupełnij je.

!

FA L’INGEGNERE / È INGEGNERE W konstrukcjach z czasownikiem fare przed nazwą zawodu stawiamy rodzajnik!

Z czasownikiem essere przed nazwą zawodu pomijamy rodzajnik.

24

. Mia madre si chiama ? .

1 2. Mio padre si chiama Giovanni ed è ? .

3. ? è la mia sorellina.

4. ? e ? sono le mie cugine.

5. Ewa è mia ? e fa ? .

6. Invece mio ? Marek, il marito di Ewa, è ? .

La mia GRANDE famiglia!

2

Il mio mestiere...

5

Dobierz do obrazków nazwy zawodów. l’ingegnere • l’insegnante • la cantante • l’attore • la dentista • il pilota • l’impiegato • il poliziotto • il medico • l’avvocato

6

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Uzupełnij zdania odpowiednimi formami czasowników podanych w nawiasach i przepisz je do zeszytu.

1.

2.

3.

4.

5.

La cantante (cantare) ? le canzoni.

L’impiegato (lavorare) ? in ufficio.

L’attore (recitare) ? in un film.

L’insegnante (insegnare) ? a scuola.

Il medico (curare) ? i pazienti.

La mia passione...

7 8

La mia passione è...

Adoro...

Oto dziesięć wyrazów, w których przestawiono litery. Rozwiąż anagramy, a dowiesz się, jakie kryją się w nich zainteresowania.

rospt • maneci • dinogiar • sumica • toreta • gigiav • ilibr • tupemorc • tera • letesivione

W parze z koleżanką lub kolegą przeczytajcie dialog Tomka i Fernandy, uzupełniając go odpowiednimi formami czasownika FARE. Fare

robić

io faccio tu fai lui / lei fa

Qual è la tua passione?

– Tomek, che cosa ? di solito dopo la scuola?

– Io ? molte cose: gioco in giardino, leggo i libri, ? i compiti di scuola.

E che cosa ? di sera?

– Di solito, leggo i libri e ? sport.

E tu, che cosa ? ?

– Beh, niente.

Teraz Wasza kolej – przeprowadźcie między sobą podobną rozmowę.

25

2

La mia GRANDE famiglia!

Graaa... mmatica

9

Articolo determinativo

W języku włoskim istnieją RODZAJNIKI, czyli jedno- dwu- lub trzyliterowe słowa, które występują przed prawie każdym rzeczownikiem. Zwróć uwagę na rodzajniki w tekście z ćwiczenia 1.

Il padre: Mi chiamo Jan, in italiano Giovanni. Sono ingegnere. Il mio lavoro è molto importante. Realizzo i progetti di case piccole e grandi. Amo l'architettura moderna. A casa spesso leggo i libri o faccio sport.

A teraz samodzielnie wskaż rodzajniki w kolejnym tekście.

La madre: Io sono Magdalena e faccio la casalinga, cioè lavoro in casa.

Mi occupo dei bambini e della casa. Mia figlia si chiama Julia e mio figlio Tomek. La mia passione è lavorare in giardino. Adoro i fiori!

!

Rodzajniki określone wskazują, że mowa o konkretnej, wiadomej, znanej rzeczy lub osobie.

Forma rodzajnika zmienia się zależnie od początkowej litery wyrazu, przed którym stoi, np.:

MASCHILE

il libro

i libri

l’amico

gli amici

l’amica

le amiche

Zapamiętaj! lo zaino

FEMMINILE

10

la chiave

le chiavi

gli zaini

Jakich rodzajników brakuje w wypowiedzi Fernandy? Uzupełnij tekst.

Mia madre fa 1 insegnante. Insegna 2 inglese in una scuola elementare.

Lei adora 3 viaggi all'estero e 4 lavoro in giardino. Mio padre invece fa 5 medico e lavora nell’ospedale di Perugia, dove cura 6 pazienti. Nel tempo libero, lui adora leggere 7 libri e fare sport.

To łatwe: rodzajnika l' używamy przed wyrazami rodzaju męskiego zaczynającymi się od samogłoski, a lo przed wyrazami zaczynającymi się od s + spółgłoska lub ps, pn, gn, x, y, z. W obu przypadkach przed rzeczownikami rodzaju męskiego w liczbie mnogiej używamy rodzajnika gli.

26

La mia GRANDE famiglia!

11

oniżej podano przykłady wyrazów rodzaju męskiego. Zapisz w zeszycie liczbę mnogą tych P wyrazów, dopisując odpowiednie końcówki. Forma rzeczownika yogurt w liczbie pojedynczej i mnogiej jest taka sama.

zaino

zain ?

zio

zi ?

studente

13

student ?

psicologo

GLI

psicolog ?

yogurt

yogurt

gnomo

gnom ?

LO

12

2

azwij po włosku osoby lub przedmioty znajdujące się na rysunkach i podaj odpowiednie N rodzajniki.

?

?

?

?

o wyrazów z kolumny A dobierz odpowiednie wyrazy z kolumny B. Przepisz pary wyD razów do zeszytu. Dopisz poprawne formy rodzajników, tak jak w przykładzie.

Modello:

A. SINGOLARE (liczba pojedyncza) la cantante – le cantanti

B. PLURALE (liczba mnoga)

? ingegnere

? studentesse

? medico

? ingegneri

? avvocato

? medici

? poliziotta

? avvocati

? studentessa

? poliziotte

? impiegato

? impiegati

27

2

La mia GRANDE famiglia!

Giochiamo con la lingua!

14

15

Posłuchaj wypowiedzi Tomka.

Paula ha gli occhi marroni e i capelli corti e neri.

Ha il naso sottile e un sorriso bellissimo!

Adèle è alta e snella. Ha gli occhi azzurri e i capelli ricci, di media lunghezza. Lei porta sempre gli orecchini.

Mia sorella non è molto carina, ma il suo naso è bello e piccolo, come il mio. Ha gli occhi verdi e i capelli biondi e lunghi. Julia porta sempre la coda di cavallo.

Wskaż w tekstach przymiotniki, którymi Tomek określił wygląd dziewczyn.

L’aspetto fisico LA PERSONA È:

GLI OCCHI SONO:

IL NASO È:

I CAPELLI SONO:

bassa ≠ alta

neri

piccolo

lunghi

grassa ≠ magra

azzurri

grande

bella ≠ brutta

marroni

sottile

corti

lisci

ricci

ondulati snella ≠ robusta

verdi

all’insù

castani

Il carattere

È simpatico/a, antipatico/a, gentile, ottimista, pessimista, spiritoso/a, timido/a, allegro/a

Le passioni

Adora lo sport, la musica, ...

La sua passione è il cinema, l’arte, ...

15

28

Opisz w zeszycie ulubioną koleżankę lub ulubionego kolegę.

biondi

2

La mia GRANDE famiglia!

I colori dell’arcobaleno

rosso

arancione giallo

bianco

verde

nero

blu viola

I periodi della vita

MASCHILE

il bambino

il ragazzo

l’uomo

l’anziano

la bambina

la ragazza

la donna

l’anziana

piccolo/a

giovane, adolescente

grande, adulto/a

anziano/a

FEMMINILE

COM’È?

16

Il mio colore

17

Il colore preferito nella classe

Numero di persone

BAMBINI

///////////////////////////////// ///////////////////////////////// ////////////////

ADOLESCENTI

///////////////////////////////// ///////////////////////////////// ////////////////

ADULTI

///////////////////////////////// ///////////////////////////////// ////////////////

ANZIANI

///////////////////////////////// ///////////////////////////////// ////////////////

Rozwiąż rebusy!

Rozwiązania zapisz w zeszycie.

Modello:

Facciamo un sondaggio

Z jakimi kolorami kojarzą Ci się poszczególne etapy życia? Przerysuj tabelę do zeszytu i w pierwszej kolumnie zapisz swoje propozycje.

Następnie przeprowadźcie w klasie głosowanie i zapiszcie wyniki.

Oto jak odmieniają się włoskie przymiotniki: italiano → italiani / italiana → italiane francese → francesi Poznajesz te końcówki? Jakie inne wyrazy odmieniają się w ten sam sposób?

(essere) n ov . → Il telefonino è nuovo.

a)

(essere) p c o

b)

(essere)

d

.

c)

te

d)

(essere) g

v n .

(essere) a

i

i.

29

2

La mia GRANDE famiglia!

Pronunciamo bene

18

16

N arysuj w zeszycie tabelkę według wzoru. Każda cyfra oznacza jeden wyraz. Wysłuchaj nagrania i zaznacz cyfrę krzyżykiem, gdy usłyszysz 'gn' [ń], a kółkiem, gdy usłyszysz 'gli' [li].

1

!

Wymowa 'GN', 'GLI'

2

3

4

5

Odkryłem, że w języku włoskim znajdują się dźwięki, które wymawia się, przyciskając mocno język do górnego podniebienia.

Pierwszy z nich podobny jest do polskiego ‘ń’, jak w wyrazie „słoń”. W języku włoskim zapisywany jest literami ‘gn’, tak jak np. w wyrazach: ingegnere, insegnante, gnomo.

19

6

7

8

9

10

11

Drugiego dźwięku nie ma w języku polskim, ale jest podobny do polskiego ‘li’.

Zapisywany jest literami ‘gli’, tak jak np. w wyrazach: famiglia, gli amici, figlia.

Przeczytaj następujące wyrazy, starając się przy wymowie ‘gn’ i ‘gli’ położyć język na podniebieniu górnym i przycisnąć go mocno do podniebienia.  insegnante, ingegnere, signora, signorina, gnomo, gnocchi, compagnia, montagna  famiglia, sveglia, luglio, paglia, tagliare, moglie, figlio, figlia, meraviglia

20

Z powyższych wyrazów wybierz cztery i przeczytaj je koleżance lub koledze. Niech spróbuje powtórzyć je bez zaglądania do książki. Zamieńcie się rolami.

21

Przeczytaj krótki wierszyk i przetłumacz go na język polski. Naucz się tekstu na pamięć, a następnie recytuj wspólnie z koleżankami i kolegami z klasy.

Che grande famiglia!

La moglie, il figlio, la figlia, tutti gli amici e la loro compagnia vanno a luglio in montagna.

Che meraviglia!

30

La mia GRANDE famiglia!

2

So già...

...czyli co juz potrafie! Â wymienić członków rodziny: madre, padre, zio, zia, sorella, nonno, nonna, cugino, cugina

 wskazać różne zainteresowania: adoro lo sport / il cinema / il giardino / la musica / il teatro / i viaggi / i libri / il computer / l’arte / Internet  zapytać o czyjeś zainteresowania: Che cosa adori fare? Qual è la tua passione?  wymienić nazwy zawodów: l’ingegnere, l’insegnante, la cantante, l’attore, il dentista, il pilota, l’impiegato, il poliziotto, il medico, l’avvocato  wymienić czasowniki wskazujące na czynności związane z zawodami: la cantante canta, il medico cura i pazienti, l’attore recita, l’insegnante insegna, l’impiegato lavora in ufficio  opisać wygląd osób: Mia sorella è bella, ha gli occhi verdi e i capelli biondi e lunghi. Paula è molto bella, ha il naso sottile e i capelli neri.  nazwać cechy wyglądu: La persona bassa, alta, grassa, magra, bella, brutta, snella, robusta, giovane, adolescente, adulta, anziana il naso è piccolo, grande, lungo, corto, sottile, all’insù gli occhi sono neri, azzurri, marroni, verdi i capelli sono lunghi, corti, lisci, ricci, ondulati, biondi, castani  nazwać cechy charakteru: simpatico, antipatico, gentile, ottimista, pessimista, spiritoso, timido, allegro  nazwać kolory: bianco, nero, rosso, arancione, giallo, verde, blu, viola  użyć rodzajników określonych w liczbie pojedynczej i mnogiej: ARTICOLO DETERMINATIVO MASCHILE

IL libro L'amico LO zaino

I libri GLI amici GLI zaini

FEMMINILE

LA zia L'amica

LE zie LE amiche

 rozpoznać, kiedy należy użyć rodzajnika lo: lo studente, lo zaino, lo yogurt, lo gnomo, lo psicologo  odmienić czasownik FARE w liczbie pojedynczej: io faccio, tu fai, lui / lei fa (sport)  tworzyć rodzaj żeński i liczbę mnogą rzeczowników i przymiotników: Rodzaj męski

Rodzaj żeński

il ragazzo polacco l’amico giovane

la ragazza polacca l’amica giovane

31

2

La mia GRANDE famiglia!

Fai una piccola prova!

22

Wybierz właściwe odpowiedzi. Rozwiązania zapisz w zeszycie.

1. Il nonno di Tomek non lavora, perché è

a) in pensione. b) in ufficio.

c) a scuola.

2. Cosa fa il medico?

a) Insegna a scuola.

c) Canta nel coro.

b) Cura i malati.

3. Quale articolo uso con “impiegato”?

a) l’ b) la

c) lo

4. Che cosa fai dopo la scuola?

a) Ho i libri. b) Adoro i libri.

c) Leggo i libri.

5. Paula è...

a) bello.

b) bella.

c) belle.

6. I capelli sono...

a) marroni.

b) magri.

c) bassi.

23

Przepisz do zeszytu i dokończ zdania, wpisując odpowiednie przymiotniki z ramki. corti • sottile • giovane • marroni • verdi • belle 1.

2.

3.

4.

5.

24

Mia madre ha gli occhi ? .

La mia amica ha il naso ? .

I capelli di Tomek sono ? e ? .

Adèle e Fernanda sono ? .

Io sono ? , ho 13 anni.

W parze z koleżanką lub kolegą przerysujcie na kartkę schemat drzewa genealogicznego wymyślonej rodziny. Wypełnijcie schemat. Wpiszcie imiona i stopień pokrewieństwa, a następnie przygotujcie krótki opis tych osób.

Nonna Rosa

?

+

?

?

?

32

?

?

?

UNA TIPICA giornata

3

• opisywać swój dzień; • uzyskiwać informacje dotyczące codziennych czynności; • nazywać dni tygodnia; • określać godziny; • liczyć od 21 do 30.

nauczę się

Avanti!

Ciao, mi chiamo ? .

Sono ? , di ? . Ho ? anni.

Adesso abito in Italia, perché mio ? lavora qui!

1

Pamiętasz szczegóły dotyczące naszego bohatera? Przeczytaj, co mówi Tomek. Uzupełnij brakujące informacje. Sprawdź swoje odpowiedzi, sięgając do rozdziału 1.

2

W parach przywitajcie się i przedstawcie w kilku słowach.

Ciao, mi chiamo...

Sono di...

Abito in...

Ho... anni.

33

3

Una tipica giornata

Comunichiamo

3

La mia giornata...

Przyjrzyj się obrazkom. Domyślasz się, jak wygląda typowy dzień Tomka? Czynności podane pod obrazkami są ułożone w chronologicznej kolejności. Wskaż obrazek odpowiadający każdej czynności.

A

B

C

D

E

F

G

H

1. svegliarsi – budzić się • 2. lavarsi i denti – myć zęby • 3. vestirsi – ubierać się • 4. mangiare – jeść 5. prendere l’autobus – wsiadać do autobusu • 6. andare a scuola – jechać do szkoły 7. tornare a casa – wracać do domu • 8. guardare la tv – oglądać telewizję

4

17

P osłuchaj, jak Tomek opisuje swój dzień, śledząc tekst wzrokiem. Następnie przeczytaj tekst, tłumacząc na język włoski czasowniki podane w nawiasach. Podpowiedzi znajdziesz w ramce nad tekstem. gioco al computer • torno a casa • mi alzo • mi lavo • prepara • mangio • resto a letto • prendo • torno • mi sveglio • pranzo • guardo • dormo • mi vesto • mi metto il pigiama • gioco a calcio

La mia giornata tipica è abbastanza intensa. (Budzę się) ? alle sei e trenta , ma non (wstaję) ? subito, (zostaję w łóżku) ? per circa cinque minuti. Poi (myję) ? i denti e (ubieram się) ? . Mia madre (przygotowuje) ? sempre la colazione per tutta la famiglia. (Jem) ? i panini o il latte con i cereali. Alle sette e trenta (wsiadam do) ? l’autobus per andare a scuola. Dopo le lezioni (wracam) ? subito a casa e (jem obiad) ? con di solito ho la lezione di italiano oppure (gram w piłkę) ? con gli amici. i miei genitori. Alle sedici (wracam do domu) ? . Dopo la cena (oglądam) ? un po’ la TV o (gram na Circa alle diciotto e trenta komputerze) ? . Alle ventidue ? (zakładam piżamę) ? e poi vado a dormire. (Śpię) ? fino alle 6.30.

5

34

Vero o falso? Który z obrazków przedstawia sytuację z opisu dnia Tomka?

1

2

3

Una tipica giornata

6

3

Powiedz, co widzisz na ilustracjach. Następnie do każdego rzeczownika dobierz odpowiedni czasownik: mangio, prendo, gioco a, guardo, torno a. Ułóż zdania, tak jak w przykładzie i zapisz je w zeszycie.

A

B

D

C

E

Modello: Torno a casa.

7

Przepisz poniższe liczebniki do zeszytu, a następnie uzupełnij brakujące formy, dopasowując je z tych podanych w ramce.

21 ventuno 22 ?

23 ventitré 24 ventiquattro

25 ?

26 ?

27 ventisette 28 ?

29 ventinove 30 ?

venticinque • ventisei • trenta • ventotto • ventidue

8

Przeprowadźcie w klasie głosowanie i zapiszcie wyniki. Która z czynności jest najczęściej wykonywana jako pierwsza?

Attività

Io

Numero di persone

lavarsi i denti

//////////////// ////////////////

lavare i capelli

//////////////// ////////////////

mangiare

//////////////// ////////////////

prendere un caffè

//////////////// ////////////////

ascoltare la musica

//////////////// ////////////////

Facciamo un sondaggio

Przerysuj tabelę do zeszytu. Zaznacz w tabeli kolejność swoich porannych czynności.

accendere il computer //////////////// //////////////// //////////////// ////////////////

altro…

9

18

P osłuchaj wypowiedzi Tomka. Zanotuj w zeszycie, co robi po południu we wtorek, środę, czwartek i niedzielę.

Il giorno della settimana

I giorni della settimana

Attività

Lunedì

le lezioni di italiano

Martedì

/////////////////////////////////////

Mercoledì

/////////////////////////////////////

Giovedì

/////////////////////////////////////

Venerdì

le lezioni di chitarra

Sabato

le lezioni di chitarra

Domenica

/////////////////////////////////////

LUNEDÌ MARTEDÌ MERCOLEDÌ GIOVEDÌ VENERDÌ SABATO DOMENICA

!

Czy wiesz, że nazwy tych dni tygodnia pochodzą od nazw planet?

LUNA, MARTE, MERCURIO, GIOVE, VENERE ZADANIE DOMOWE Sprawdź, skąd się wzięły nazwy sabato i domenica!

Przed nazwami dni tygodnia nie stawiamy przyimków: w piątek  VENERDÌ

35

3

Una tipica giornata

Graaa... mmatica

10

Verbi in -ere e -ire

najdź w wypowiedzi Tomka (ćwiczenie 4.) formy czasowników, których brakuje na schematach Z i przepisz wzory odmian do zeszytu.

Prendere

1. brać, wziąć, 2. wsiadać (np. do autobusu)

Dormire

io ? tu prendi lui / lei prende

spać

io ? tu dormi lui / lei dorme

odaj końcówki form poznanych czasowników I grupy – zakończonych na -are (zostały przedP stawione w 1. lekcji), II grupy – zakończonych na -ere i III grupy – zakończonych na -ire.

Przepisz schematy do zeszytu.

Widzisz, jakie to proste!

VERBI IN -ARE IO - ?

TU - ?

LUI / LEI - ?

11

VERBI IN -ERE IO - ?

TU - ?

LUI / LEI - ?

VERBI IN -IRE IO - ?

TU - ?

LUI / LEI - ?

Uzupełnij dialogi odpowiednimi formami czasowników podanych w ramce. dormire • preparare • giocare • prendere • tornare • restare • guardare

1

• Quante ore dormi di solito?

• Mi sveglio alle 6.30, ? 8 ore.

3

• Prendi l’autobus per andare a scuola?

• Sì. ? l’autobus, perché la scuola è lontana.

5

• Cosa fa Tomek dopo la scuola?

• Tomek ? a calcio.

• Adèle, quando ti svegli, ti alzi subito?

• No, mai! ? a letto ancora per 15 minuti.

• ? la TV quando ? a casa?

• No, non guardo la TV!

• Chi ti prepara la colazione?

• Mia madre ? la colazione per tutti.

2 4

6

Verbi riflessivi Mi chiamo Tomek, e tu come ti chiami?

Io mi chiamo Fernanda e lui si chiama Robert.

36

amiętasz, jak przedstawialiśmy się po włosku? Popatrz na przykłady użycia czasowników P zwrotnych. W taki sam sposób odmieniają się wszystkie czasowniki zwrotne.

Una tipica giornata 12

najdź w opisie dnia Tomka (w ćwiczeniu 4.) formy czasowników, których brakuje na schemaZ tach. Przepisz wzory odmian do zeszytu.

Svegliarsi

budzić się

Mettersi

io mi ? tu ti svegli lui / lei si sveglia

!

13

3

nakładać (na siebie) Vestirsi

io mi ? tu ti metti lui / lei si mette

Zaimek zwrotny „się” to po włosku trzy różne formy w liczbie pojedynczej: (io) mi, (tu) ti, (lui, lei) si.

ubierać się

io mi ? tu ti vesti lui / lei si veste

Zaimki zwrotne stosuje się przed czasownikami. Czasowniki odmienia się według schematów odmiany czasowników zakończonych na -ARE, -ERE, -IRE. Widzisz, jakie to proste!

Dobierz do każdej ilustracji jedną z nazw czynności podanych w ramce. si sveglia alle 7 • si lava i denti • non si alza subito • si mette il pigiama • si veste

1

14

2

3

4

5

zupełnij zdania właściwymi zaimkami zwrotnymi i przepisz je do zeszytu. Następnie odpoU wiedz na pytanie.

1. ? sveglio alle 6.30.

2. Io invece ? sveglio alle 7.30.

3. Mia madre ? sveglia alle 6.00!

4. Anche Paula ? sveglia alle 6.00!

E tu a che ora ti svegli? Io...

15

zupełnij dialog Tomka i Adèle odpowiednimi formami czasowników. Liczba kwadracików U odpowiada liczbie liter.

Adèle: Tomek, a che ora ti s ? alle 6.30, e tu?

Tomek: Mi s subito o r ancora a letto?

Adèle: Io, alle 7.00. Ti a dopo 5 minuti.

Tomek: Mi a subito. Cosa mangi a colazione?

Adèle: Io mi a un panino, e tu?

Tomek: M Adèle: Un piatto di cereali. Mangio un panino a scuola. E dopo la scuola.... cosa f a calcio se non ho lezioni di italiano. E tu Adèle?

Tomek: G al computer per 30 minuti.

Adèle: Dopo la scuola g

?

37

3

Una tipica giornata

Giochiamo con la lingua!

Le attività

! scrivere

passeggiare

bere

studiare

riposare

suonare la chitarra

leggere una rivista

ascoltare la musica

A che ora?  Alle...

due e dieci

diciannove

ventidue e trenta

diciotto e venti

16

ventitré

Żeby powiedzieć, o której godzinie coś się wydarza, używamy przyimka ALLE… Jeśli chcemy dodać minuty, mówimy: ALLE… E + liczba minut. To proste!

Zapytaj koleżankę lub kolegę z ławki, o której godzinie wykonuje różne codzienne czynności.

Modello: A che ora riordini la camera?

W pytaniu użyjesz formy czasownika z końcówką -i. Gdy odpowiadasz, końcówką czasownika zawsze jest -o! Łatwo zapamiętać, prawda?

Giocare, prendere

A CALCIO A PALLA

AL COMPUTER

!

38

riordinare la camera

We Włoszech używamy systemu 24-godzinnego, tak jak w Polsce.

Mówimy: jest 2.00 lub 14.00.

Możemy też doprecyzować porę dnia: Sono le due di notte / di pomeriggio.

ALLE tre

W języku włoskim „uczyć się” nie jest czasownikiem zwrotnym!

PRENDERE A TENNIS

GIOCARE

A NASCONDINO

IL BICCHIERE

SUONARE = grać na instrumencie muzycznym, wydawać dźwięk(i) IL SUONO = dźwięk

L’AUTOBUS

UN CAFFÈ

3

Una tipica giornata Le giornate tipiche

17

Jak wygląda typowy dzień włoskiej gimnazjalistki? Uzupełnij tekst odpowiednimi formami czasowników podanych w nawiasach.

Carla (svegliarsi) 1 alle 7.00. Subito (lavarsi) 2 i denti, (lavarsi) 3 i capelli e (vestirsi) 4 . Come molti italiani, non (fare) 5 colazione a casa. Carla (mangiare) 6 al bar, vicino a casa sua. Di solito, (prendere) 7 una tazza di cioccolata e un cornetto. Dopo (prendere) 8 il metrò per andare a scuola. Alle 14.00 (tornare) 9 a casa per pranzare con i genitori. Poi ha le lezioni di ballo o (incontrarsi) 10 con gli amici.

Alle 19.30 (cenare) 11 con tutta la famiglia. Dopo (studiare) 12 e alle 23.00 (addormentarsi) 13 .

18

19

P osłuchaj nagrania i dopasuj wypowiedzi do zdjęć. Uwaga! Jedno ze zdjęć nie pasuje do żadnego nagrania. il giocatore di calcio la cantante

l’attore

la mamma di tre figlie

La mia giornata non è molto intensa. Mi sveglio alle 8 e faccio colazione. Poi, ho l’allenamento allo stadio e torno a casa stanco morto. La sera mi incontro con gli amici della squadra.

1

La mia giornata è organizzata molto bene! Mi sveglio alle 6 e ho sempre molte cose da fare. Prima preparo la colazione per i bambini. Poi riordino la casa.

Quando tutti ritornano a casa, preparo il pranzo e dopo, la cena. Solo la sera ho un po’ di tempo libero per me.

2

La mattina per me è un disastro!

Io odio la sveglia! Prendo un caffè e dopo comincio la giornata...

Mi preparo per una sessione fotografica e poi recito in un film.

Dopo il lavoro, di solito, mi incontro con gli amici per andare alle feste!

3

rzeczytaj teksty i wybierz ten, który podoba Ci się najbardziej.

P

Przedstaw dzień wybranej osoby, przekształcając tekst: zmień formy czasowników i pamiętaj o użyciu zaimków LUI lub LEI.

19

A jak wygląda Twój dzień? Opisz go w swoim zeszycie w 30 słowach. Możesz wykorzystać podane poniżej wyrażenia. Następnie przeczytaj opis koleżanki lub kolegi z ławki. Znajdźcie różnice!

La mia giornata è...

Mi sveglio alle...

Mi alzo...

A colazione mangio...

Dopo, vado...

Prendo l'autobus...

Dopo (la) scuola... (zob. s. 41) Il pomeriggio...

La sera...

Vado a dormire alle...

39

3

Una tipica giornata

Pronunciamo bene

20

20

Wymowa ‘SC’

N arysuj w zeszycie tabelkę według wzoru. Każda cyfra oznacza jeden wyraz. Wysłuchaj nagrania i zaznacz cyfrę krzyżykiem, gdy usłyszysz spółgłoskę [sz].

1

2

3

4

5

6

Teraz już wiem, że literki SC w sylabach sca, sco, scu + schi, sche czyta się tak, jak polskie ‘sk’, np. w wyrazie scarpa (but). Tak samo przeczytam: scuola, schermo (ekran).

21

21

7

A w sylabach sci, sce czyta się tak, jak polskie ‘sz’, np. w wyrazie sciarpa (szalik).

Tak samo przeczytam: scimmia (małpa), scivolare (poślizgnąć się).

Posłuchaj

nagrania, śledząc wzrokiem niżej zapisane wyrazy. Następnie przepisz je do zeszytu i pogrupuj w tabeli według podanego wzoru.

scintilla • scuro • sci • sciocco • scivolo • scatola • schema • scolaro • scelta • sciarpa • sconto • scena • schiaffo • scendere • scarpa

22

scarpa...

Słyszę ‘sz’:

sciarpa...

W każdym podpunkcie wskaż wyraz, w którym podkreśloną sylabę wymawia się inaczej niż w pozostałych wyrazach. a) b) c) d)

40

Słyszę ‘sk’:

piccolo, polacco, cinema, giocare dialogo, Perugia, mangiare, giusto sci, scuola, scolaro, maschera cena, chitarra, musica, computer

Una tipica giornata

3

So già...

...czyli co juz potrafie!

 krótko opisać swój dzień: Mi sveglio alle 7.00, mi lavo i denti, mangio un panino a colazione. Alle 8.00 sono a scuola. Dopo le lezioni torno a casa, pranzo e gioco al computer. Di sera tardi, mi metto il pigiama vado a letto e dormo fino alle 7.00.  zapytać, jak wygląda dzień mojej koleżanki, mojego kolegi: A che ora ti svegli? A che ora si sveglia Adèle? Dopo ti alzi subito o resti ancora a letto? Dopo la scuola giochi a calcio? Qual è il tuo giorno della settimana preferito?  powiedzieć, o której godzinie wykonuję jakąś czynność: Mi sveglio alle 7.00. Alle 22.00 sono a letto.

Ho la lezione d’italiano alle 16.00. Â powiedzieć, co robię w czasie wolnym po szkole, w jaki dzień tygodnia: Lunedì, dopo la scuola, ho la lezione di chitarra.

Martedì, gioco a calcio. Sabato, gioco a palla con gli amici. Domenica, ascolto la musica. Â nazwać czynności dnia codziennego: svegliarsi, lavarsi i denti, vestirsi, mangiare il panino, prendere l’autobus, andare a scuola, tornare a casa, guardare la TV, pranzare, cenare, giocare (a calcio, al computer, a palla, a nascondino), ascoltare la musica, accendere e spegnere il computer, avere la lezione di chitarra

!

jeść śniadanie = FARE COLAZIONE jeść obiad = PRANZARE jeść kolację = CENARE

DOPO LA CENA – po kolacji DOPO CENA – wieczorem (ogólne określenie czasu) DOPO LA SCUOLA – po lekcjach w szkole DOPO SCUOLA – po południu (ogólne określenie czasu)

 wymienić nazwy dni tygodnia: lunedì, martedì, mercoledì, giovedì, venerdì, sabato, domenica  liczyć od 21 do 30: 21

22

23

24

25

ventuno

ventidue

ventitré

ventiquattro

venticinque

26

27

28

29

30

ventisei

ventisette

ventotto

ventinove

trenta

 odmienić czasowniki regularne zakończone na -ARE, -ERE i -IRE w liczbie pojedynczej, jak np.: MANGIARE: io mangio, tu mangi, lui / lei mangia (un panino) PRENDERE: io prendo, tu prendi, lui / lei prende (l’autobus) DORMIRE: io dormo, tu dormi, lui / lei dorme (fino alle 7.00)  odmienić regularne czasowniki zwrotne w liczbie pojedynczej: SVEGLIARSI: io mi sveglio, tu ti svegli, lui / lei si sveglia (alle 7.00 di mattina) METTERSI: io mi metto, tu ti metti, lui / lei si mette (il pigiama) VESTIRSI: io mi vesto / tu ti vesti, lui / lei si veste (velocemente)  rozpoznać wyrazy, które w wymowie zawierają dźwięki podobne do polskiego ‘sz’ lub ‘sk’: sciarpa, sciocco, scena, ale scarpa, scuola, schermo

41

3

Una tipica giornata

Fai una piccola prova!

23

Wybierz właściwe odpowiedzi. Rozwiązania zapisz w zeszycie.

1. A che ora ti svegli?

a) Io mi vesto alle 7.00.

b) Io mi sveglio alle 7.00. c) Io dormo alle 7.00.

2. E dopo la scuola giochi a calcio?

a) No, non gioco a calcio. b) No, non giochi a calcio. c) No, non gioca a calcio.

Riposo. Riposi. Riposa.

3. Cosa mangia Tomek di solito a colazione?

a) il panino b) la pizza

c) gli spaghetti

4. Come si dice in italiano “myć zęby”?

a) lavare i capelli b) lavarsi i denti

c) lavare il pigiama

5. Tomek ha le lezioni d’italiano alle sedici. (Wskaż, która godzina jest wymieniona w tym zdaniu.)

a) 17.00 b) 18.00 c) 16.00 6. Come si dice in italiano “środa”?

a) mercoledì b) giovedì

24

c) martedì

Zapisz w zeszycie brakujące rzeczowniki. Ich pierwsze litery zostały już podane. Liczba kwadracików odpowiada liczbie brakujących liter.

Mi chiamo Paula, sono s di Madrid. A a Perugia. La mia tipica giornata ancora per 10 minuti. Dopo, mi alzo, mi lavo è molto normale. Mi sveglio alle 7. Resto a l e mi vesto. A colazione mangio il l con i cereali. Alle 7 e 40, prendo l’a id . Dopo le lezioni torno a c , pranzo e guardo un po’ la TV. Alle 18 ho la per andare a s di chitarra. Alle 22, mi metto il p e vado a dormire. l

25

Która godzina? Do podanej godziny dopasuj ekran zegara.

1. sette e trenta a)

26

2. sedici b)

c)

42

4. diciotto e trenta d)

5. sei e trenta e)

O to wykres, na którym Tomek przedstawił swoje codzienne czynności. W małych grupach przygotujcie podobny wykres. Możecie również dodać inne czynności. Następnie porównajcie wyniki z pozostałymi grupami. Czy lubicie to samo?

Najbardziej lubię andare a scuola

3. ventidue

Lubię umiarkowanie mangiare la pizza

lavarsi i denti

ascoltare la musica

Nie znoszę!

svegliarsi alle 7.00

dormire molto

guardare la TV

Casa dolce casa...

4

nauczę się

• opisywać swój dom; • opisywać swój pokój; • mówić o pracach wykonywanych w domu i o swoich obowiązkach; • mówić o preferencjach dotyczących obowiązków domowych; • określać położenie przedmiotów; • nazywać meble i inne przedmioty znajdujące się w mieszkaniu.

Avanti!

1

Pamiętasz? Rodzina we Włoszech jest bardzo ważna. Przyjrzyj się obrazkowi i uzupełnij zdania nazwami członków rodziny.

1.

2.

3.

4.

5.

La ? è in cucina.

La ? gioca in giardino Il ? lavora in salotto.

Il ? legge un giornale.

La ? Ewa scrive una lettera.

43

4

Casa dolce casa...

Comunichiamo

2 1

22

La mia casa

P osłuchaj, co o swoich domach mówią Twoi rówieśnicy z różnych stron świata. Do każdej wypowiedzi dobierz odpowiednią ilustrację domu.

Ciao, sono Kate. Io vivo in un appartamento nel centro di Londra.

Ci sono tre camere da letto, un salotto, un lungo corridoio, un bagno e una cucina.

Per fortuna, c’è anche un balcone con un tavolino e due sedie.

Mi chiamo Asma e il mio nome significa perfetta. Sono una principessa e vivo in un palazzo enorme. Ci sono venti camere da letto, due salotti, molti bagni e una grandissima sala da pranzo. C’è anche un giardino con le fontane e ovviamente con la piscina!

2

Salve, mi chiamo Gianni e vivo in periferia di Perugia. La mia casa non è grande, ma molto bella. Ci sono due camere da letto, un salotto, una cucina e due bagni. Fuori c’è una terrazza e un grandissimo giardino con molti fiori.

3

Io sono Anaruk e adesso vivo in una casa molto piccola, tutta fatta di neve, ma dentro non fa freddo. Non ho una camera per me, ma mi piace abitare con la mia famiglia.

4

Ciao, mi chiamo Sakima che nella mia lingua significa re. La mia casa è piccolissima, ma ideale per il nostro clima. Quando fa molto caldo, entriamo in casa per nasconderci all’ombra.

La mia famiglia viaggia molto e per questo, spesso dobbiamo spostare la nostra casa.

5

Pracując w pięcioosobowych grupach, sprawdźcie swoje aktorskie predyspozycje. Każda osoba wybiera lub losuje jedną postać z ćwiczenia 2., a następnie czyta na głos jej wypowiedź.

Pozostali członkowie grupy oceniają poprawność i jakość interpretacji.

3

Wybierz właściwe zakończenia i przeczytaj na głos zdania.

1. Nel giardino di Asma c’è

a) una palestra.

b) una piscina.

c) una macchina sportiva.

44

2. La casa di Anaruk è

a) rossa.

b) bianca.

c) nera.

3. Il nome indiano Sakima in italiano significa

a) presidente.

b) re.

c) professore.

4

Casa dolce casa...

4

Przeczytaj opis mieszkania Tomka i powiedz, jak nazywają się przedmioty i miejsca, które nie są podpisane na rysunku.

1

La mia casa è un tipico appartamento. Quando entri, hai di fronte un lungo corridoio. A sinistra c’è la mia camera con una scrivania, una sedia, un letto, un armadio e una libreria. A destra, invece, c’è la cucina (ho il frigorifero sempre vicino!). Accanto alla mia camera c’è la camera di mia sorella e accanto alla cucina c’è il salotto con un grande divano, due poltrone, un tavolo e sei sedie. Nel salotto c’è anche una porta-finestra che dà sul balcone. In fondo al corridoio, a sinistra, c’è la camera da letto dei miei genitori e di fronte alla loro camera c’è il bagno.

2

camera da letto

balcone

salotto 8

scrivania armadio 7

6 5

5

poltrona

4

3

C hcesz przez chwilę poczuć się jak profesjonalny architekt? Opisz krótko swoje lub jakieś wymyślone mieszkanie. Zadaniem koleżanki/kolegi będzie narysowanie projektu na podstawie Twojego opisu. Następnie zamieńcie się rolami.

Dov'è... il fantasma?

6

Dobierz określenia z ramki do obrazków i powiedz, gdzie jest duszek. nell’armadio • sulla lampada • sotto il tavolo • di fronte allo specchio • accanto alla porta • dietro il divano • a destra del letto • tra la poltrona e la parete • a sinistra del letto

3 1

2

6

4

7

8

5

9

45

4

Casa dolce casa...

Graaa... mmatica

!

Articolo indeterminativo

Rodzajniki nieokreślone – podobnie jak rodzajniki określone – stoją PRZED rzeczownikiem. Poprzedzają one rzeczowniki odnoszące się do rzeczy lub osób nieznanych, o których jest mowa po raz pierwszy lub które są częścią większego zbioru.

Forma rodzajnika nieokreślonego, podobnie jak określonego, zależy od początkowej litery wyrazu, przed którym stoi, np.

FEMMINILE

MASCHILE

un

tavolo

armadio

Mamy tu tylko formy rodzajników nieokreślonych w liczbie pojedynczej! Ich liczbę mnogą poznamy za jakiś czas.

Co za dużo, to niezdrowo!

uno

una

un’

specchio

lampada

entrata

Oto przykłady rzeczowników z rodzajnikiem nieokreślonym UNO. Poznajesz je, prawda?

UNO

Zarówno rodzajnika UNO, jak i LO używamy wówczas, gdy wyraz zaczyna się od: - x, y, z - s + spółgłoska - ps, pn, gn.

zaino zio studente psicologo yogurt gnomo

A jaka w takim razie jest różnica w użyciu rodzajników określonych i nieokreślonych? Dlaczego powiemy LA CUCINA, ale UNA SEDIA? Capisco! A kiedy jeszcze użyjemy rodzajnika określonego?

Sprawa wygląda następująco: powiemy la cucina, il salotto, bo w mieszkaniu znajduje się tylko jedna kuchnia, jeden salon, a zatem mówimy o konkretnym, określonym pomieszczeniu.

Powiemy jednak una sedia, un armadio, una poltrona, bo takich mebli jest w domu więcej i nie wiadomo, który konkretnie mamy na myśli.

Gdy mówimy o rzeczach, które posiadamy (np. LA mia camera, IL tuo cane), oraz gdy po rzeczowniku występuje grupa DI + rzeczownik, np. LA camera dei genitori, IL gatto di Maria.

ALE UWAGA! Jeśli rzeczownikowi towarzyszy przymiotnik, powiemy UNA camera grande, UNA bella camera, UN gatto nero, UN piccolo gatto, ponieważ wskazujemy na element należący do jakiegoś zbioru, np. dużych, ładnych pokoi, małych, czarnych kotów. A jeśli masz na myśli swojego kota, powiesz IL mio gatto nero, IL mio piccolo gatto.

W takim razie powiedz mi, czy ja dobrze widzę, że forma rodzajnika nieokreślonego jest taka sama jak liczebnika „jeden”?

46

Dzięki, Leonardo! Co ja bym bez Ciebie zrobił?

Spostrzegawczy jesteś! Tak! Powiemy: in questo appartamento c’è UN LETTO (= tylko 1) / ci sono DUE LETTI (czyli 2).

No cóż… jak widać, główka pracuje!

Casa dolce casa...

7

4

Przypatrz się obrazkom i dla każdego rzeczownika podaj odpowiedni rodzajnik nieokreślony.

1 lampada

2 tappeto

3 frigorifero

4 parete

6 sedia

7 letto

8 stereo

9 divano

5 finestra

10

armadio

divano = kanapa a tappeto = dywan

11

8

23

!

poltrona

12

aspirapolvere

To proste! Ale trochę inaczej niż po polsku.

Pamiętasz biurko Tomka (rozdział 0)? Chciał zrobić dobre wrażenie i jeszcze wtedy miał tam porządek. Teraz sprawa ma się trochę gorzej. Posłuchaj nagrania i zanotuj w zeszycie nazwy przedmiotów, które powinny znaleźć się w koszach. Zwrócić uwagę na to, czy są w liczbie pojedynczej, czy mnogiej!

C’È (jest, znajduje się) + rzeczownik w liczbie pojedynczej: Nella mia casa c’è una grande cucina.

CI SONO (są, znajdują się) + rzeczownik w liczbie mnogiej lub kilka rzeczowników: Nella mia casa ci sono tre camere.

Nella mia casa ci sono: un divano, un tavolo e quattro sedie.

C’È

CI SONO

Verbo dovere Dovere

musieć

io devo tu devi lui / lei deve noi dobbiamo voi dovete loro devono

9

Pamiętaj, że po czasowniku DOVERE zawsze pojawi się drugi czasownik w bezokoliczniku!

Uzupełnij zdania odpowiednimi formami czasownika dovere i przepisz je do zeszytu.

1. Gianni e Fernanda ? fare le pulizie.

2. Tu ? lavare i piatti.

3. Ana ? fare le spese.

4. Io ? andare a scuola.

5. Noi ? leggere i libri.

6. Ragazzi, ? fare silenzio!

47

4

Casa dolce casa...

Giochiamo con la lingua!

10

24

Posłuchaj rozmowy Tomka z Paulą i odpowiedz na pytanie.

Chi è più occupato, Tomek o Paula?

11

Przeczytajcie

dialog na głos, pracując w parach. Spróbujcie interpretować swoje role jak zawodowi aktorzy!

Tomek: Ciao!

Paula: Salve! Come va?

Tomek: Benissimo! Senti, cosa fai stasera? Andiamo al cinema?

Paula: Purtroppo devo restare a casa. Ho molte cose da fare...

Tomek: Capisco, ma è venerdì!

Paula: Sì, ma il venerdì a casa nostra è il giorno delle pulizie.

Tomek: Va bè! Allora che cosa devi fare?

Paula: Devo aiutare mia madre nei lavori di casa.

Tomek: Allora sei molto occupata...

Paula: Sì, devo riordinare la mia camera, fare il bucato e fare le spese con mia madre.

Tomek: Mamma mia! Io per fortuna a casa devo solo buttare via la spazzatura e ogni tanto prendermi cura della mia sorellina.

12

A teraz odpowiedz na pytania.

1. Perché Paula non va al cinema con Tomek?

2. Quando è il giorno delle pulizie a casa di Paula?

3. Cosa deve fare Paula il venerdì?

4. Cosa deve fare Tomek a casa sua?

Il verbo piacere

!

MI PIACE + nome singolare  MI PIACE LA PIZZA MI PIACE + verbo  MI PIACE STUDIARE MI PIACCIONO + nome plurale  MI PIACCIONO LE PIZZE Ti piace… ?

Sì, mi piace molto.

48

No, non mi piace per niente.

To proste! Odmieniamy tylko zaimek odnoszący się do osoby, której coś się podoba: mi, ti..., a formę czasownika – w liczbie pojedynczej lub mnogiej – dobieramy w zależności od liczby podmiotu, czyli rzeczownika oznaczającego to, co się podoba.

Casa dolce casa...

Le mie preferenze

4

I lavori di casa

amo/adoro mi piace molto mi piace abbastanza

fare le spese

stirare

lavare i piatti

fare il bucato

mi è indifferente non mi piace molto prendersi cura portare il cane pulire il bagno dei fratellini a spasso

non mi piace

aiutare in cucina

non mi piace per niente odio/detesto apparecchiare la tavola

13

buttare via la spazzatura

riordinare la camera

Przyjrzyj się obrazkom przedstawiającym obowiązki domowe i wyraź swoją opinię, korzystając z „termometru emocji”.

Modello: Non mi piace molto stirare, ma adoro aiutare in cucina.

Przeczytaj, co na ten temat mówi Tomek.

Io non devo lavare i piatti...,

lo fa la lavastoviglie!

Io non devo fare il bucato...,

lo fa la lavatrice!

Invece la mia casa è intelligente!

Io non devo aiutare in cucina...,

Io non devo raccogliere la polvere con la scopa...,

lo fa il robot da cucina!

Io fa l’aspirapolvere!

49

4

Casa dolce casa...

Pronunciamo bene

!

14

25

15

Consonanti doppie

Ważna sprawa! W niektórych włoskich wyrazach występują podwójne spółgłoski i ma to wpływ na ich wymowę. Dowiedziałem się, że nie wymawiamy każdej z nich osobno, a jedynie przeciągamy ich brzmienie.

Posłuchaj ośmiu wyrazów i zapisz je w zeszycie. Zwróć uwagę na podwójne spółgłoski.

Come si pronuncia? Przeczytaj na głos każdy wyraz i wskaż odpowiedni rysunek. a) mamma

1

2

3

4

5

6

7

8

b) torre c) caffè d) lettera e) spiaggia f) donna g) palla h) cioccolato

!

W języku włoskim występują wyrazy, w których podwojenie spółgłoski zmienia znaczenie słowa.

Oto przykłady:

pala

16

26

≠

≠

notte

capello

≠

cappello

casa

≠

cassa

nono

≠

nonno

Quante

consonanti? Una o due? Narysuj w zeszycie tabelkę według wzoru. Każda cyfra oznacza jeden wyraz. Wysłuchaj nagrania i zaznacz cyfrę krzyżykiem, gdy usłyszysz dwie spółgłoski.

1

50

palla

note

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Casa dolce casa...

4

So già...

...czyli co juz potrafie!

 opisać dom, mieszkanie: la casa, l’appartamento, il palazzo, il balcone, la terrazza, il giardino, la fontana, la piscina, la parete, la finestra, la porta, il soffitto  nazwać pomieszczenia w domu, mieszkaniu: la camera da letto, la cucina, il bagno, il salotto, il corridoio  nazwać meble i sprzęty w domu, w swoim pokoju: la poltrona, lo stereo, l’armadio, il letto, il tavolo, la sedia, il tappeto, il divano, la scrivania, la libreria, l’aspirapolvere, il frigorifero, la lavatrice, la lavastoviglie, il robot da cucina  mówić o upodobaniach, preferencjach, stosując konstrukcję z czasownikiem „piacere”: Ti piace... ?

Sì, mi piace... / No, non mi piace..., Mi piacciono...  określić położenie przedmiotów, używając wyrażeń przyimkowych: nell’armadio, sulla lampada, sotto il tavolo, di fronte allo specchio, accanto alla porta, dietro il divano, a destra / a sinistra del letto, tra la poltrona e la parete  stosować formy rodzajnika nieokreślonego w liczbie pojedynczej: ARTICOLO INDETERMINATIVO MASCHILE

UN ragazzo UNO studente UN amico

FEMMINILE

UNA ragazza UN’amica

 użyć konstrukcji c’è, ci sono: Nella mia casa c’è un solo bagno, ma ci sono tre camere da letto.  odmienić czasownik modalny DOVERE: DOVERE

Persona io

devo (pulire la casa)

tu

devi

lui / lei

deve

noi

dobbiamo

voi

dovete

loro

devono

 rozpoznać wymowę podwójnych spółgłosek i je wymówić: capello – cappello persona

51

4

Casa dolce casa...

Fai una piccola prova!

17

Wybierz właściwe odpowiedzi. Rozwiązania zapisz w zeszycie.

1. Nel mio appartamento c’è

a) una macchina. b) un giardino. c) una camera da letto.

2. Come si dice in italiano: “Musisz więcej się uczyć!“?

a) Devo studiare di più. b) Devi studiare di più. c) Devono studiare di più!

3. Dov’è il fantasma?

a) Mangio la pizza. b) Dietro il divano. c) Non mi piace.

4. Che cosa c’è sulla scrivania di Tomek?

a) un frigorifero, un b) un divano, una c) un bicchiere, una lampada, cellulare, un panino lampada, un panino un panino 5. Quale articolo uso con la parola “amico”?

a) un’ b) uno c) un 6. Quale articolo uso con la parola “amica”?

a) un’ b) una c) un 7. Ti piace ascoltare la musica?

a) No, mi dispiace. b) No, non mi piace. c) Sì, devo studiare.

8. Cosa fa la lavastoviglie?

a) Lava i denti. b) Lava i piatti. c) Lava le finestre.

9. Come si scrive in italiano “sufit”?

a) soffitto b) sofito c) sofitto 10. Come si dice in italiano “dywan”?

a) tappeto b) divano c) armadio

18

Porównaj obrazki i znajdź pięć różnic między nimi, a następnie uzupełnij zdania.

• Nell’immagine A c’è... , ma non c’è...

A

19

B

Napisz w zeszycie, czym zajmujesz się w domu. Uporządkuj czynności od najbardziej do najmniej lubianych.

Amo Mi piace Non mi piace

52

• Invece nell’immagine B c’è... , ma non c’è...

Odio

? ? ? ?

? a l o u sc a e r a d n a é h c r e P

5

nauczę się

• nazywać obowiązki i czynności związane z pracą na lekcji; • zadawać pytania i udzielać informacji dotyczących planu lekcji i godzin zajęć; • nazywać przedmioty szkolne; • używać nazw miesięcy.

Avanti!

1

Przeczytaj, co mówi Tomek. Uzupełnij brakujące informacje.

Il martedì mi ? alle 7.00. Non mi alzo subito, ma ? ancora a letto per 5 minuti. Poi ? colazione con un panino e un succo di frutta e vado a scuola. Alle 8.00 ? già a scuola!

Io ? la mia scuola!

2

Popatrz na umieszczone poniżej nazwy przedmiotów szkolnych. Przepisz do zeszytu te, których najbardziej lubisz się uczyć. Jeśli nie rozumiesz jakiegoś słówka, poproś o pomoc nauczyciela.

Następnie w parach porównajcie swoje wybory.

MATEMATICA

Francese

EDUCAZIONE ARTISTICA

RELIGIONE

EDUCAZIONE FISICA

POLACCO

INGLESE

MUSICA

ITALIANO

SCIENZE (biologia, chimica, fisica)

53

5

Perché andare a scuola?

Comunichiamo

3

54

27

Durante la lezione...

Posłuchaj, śledząc wzrokiem komiks, co działo się na lekcji w klasie Tomka.

Perché andare a scuola?

4

Vero o falso? Przeczytaj zdania i powiedz, które jest prawdziwe, czyli zgodne z treścią komiksu, a które fałszywe.

1. È una lezione di matematica.

2. P er i ragazzi gli esercizi sono molto facili.

3. Tomek non vuole fare questi esercizi.

5

4. Tomek e Gianni giocano a nascondino.

5. I ragazzi devono finire gli esercizi a casa.

6. La lezione finisce alle 9.00.

Kto to powiedział? Dopasuj wypowiedzi do odpowiednich osób, nie zaglądając do komiksu.

A

B

6

C

D

1. Dovete finire questi esercizi.

2. Questi esercizi sono molto difficili.

3. La matematica è molto importante.

4. A casa non studiate per niente.

5. Giochiamo a battaglia navale.

6. Ci mettiamo subito a lavorare.

7. Quanto tempo manca?

Uzupełnij tekst opisujący lekcję w klasie Tomka odpowiednimi słowami z ramki. Uwaga!

Jedno słowo nie pasuje do tekstu. lezione • battaglia • lavagna pagina • casa • ragazzi professoressa

In classe

7

8

5

28

I 1 devono finire gli esercizi a 2 22, però gli esercizi sono molto difficili e loro preferiscono fare tutto alla 3 . La 4 dice che non studiano a 5 e poi non capiscono niente. Tomek preferisce giocare con Gianni a 6 navale.

banchi P osłuchaj, jakie przedmioty znajdują się w klasie Tomka. Znajdź na rysunku przedmioty odpowiadające podanym nazwom.

mappamondo

zaino

manuale

banchi

quaderno

lavagna

computer

sedie

finestra

scrivania

Pracując w parach, zapiszcie w zeszytach nazwy przedmiotów znajdujących się w Waszej klasie: In classe c'e... / e ci sono... .

55

5

Perché andare a scuola?

Graaa... mmatica

9

29

Wysłuchaj nagrania, a następnie przeczytaj na głos wypowiedzi Adèle, Tomka i Gianniego.

Il lunedì sono a scuola alle 8.00. Prima ho una lezione di matematica, dopo ho le lezioni di biologia, fisica e italiano. Prendo l’autobus e torno a casa alle 14.00, pranzo, studio per due ore e gioco con mia sorella. Poi, ho una lezione privata d'inglese. Alla fine della giornata, di solito, leggo un libro.

10

Verbi in -are, -ere, -ire (al singolare e al plurale)

Il martedì, siamo a scuola alle 8.45. La prima lezione è l’italiano, poi abbiamo matematica ed educazione fisica. A mezzogiorno, mangiamo un panino in mensa. Torniamo a casa alle 13.00.

Studiamo un po’ la matematica sui manuali e poi giochiamo al computer per un’ora o ascoltiamo la musica.

Uzupelnij schematy odmiany czasowników, czyli koniugacji, na podstawie form występujących w wypowiedziach Adèle, Tomka i Gianniego. Pamiętaj, że formę noi we wszystkich trzech grupach koniugacyjnych tworzy się w ten sam sposób. Przepisz odmiany do zeszytu.

!

W trzeciej osobie liczby mnogiej czasownika loro akcent pada zawsze na tę samą sylabę, co w formach liczby pojedynczej io, tu i lui / lei. W schematach sylaby akcentowane zostały zaznaczone kropką.

Tornare

wracać

Prendere

io ? tu torni . lui / lei torna . noi ? voi tornate . loro tornano .

brać, wsiadać (np. do autobusu)

io ? tu prendi . lui / lei prende . noi prendiamo voi prendete . loro prendono .

Aprire

otwierać

io apro tu apri . lui / lei apre . noi ? voi aprite . loro aprono .

Spójrz teraz na schemat odmiany czasownika aprire. Tak odmienia się większość czasowników regularnych zakończonych na -ire. np. dormire, partire, itp. Przeczytaj na głos wszystkie formy tej odmiany.

11

56

Przeczytaj zdania, dobierając odpowiednio elementy kolumn.

Modello: 1. Gianni e Tomek 2. Io 3. Io e Tomek 4. Tu 5. Voi 6. Adèle

a) giochiamo a calcio. b) studio la matematica. c) legge un libro. d) dormite molto. e) ascolti la musica. f) parlano a lezione.

Widzisz, jakie to proste!

Perché andare a scuola?

12

5

P racując w parach, uzupełnijcie dialog odpowiednimi formami czasowników z ramki. Czasowniki podane są w kolejności występowania w tekście. tornare • pranzare • studiare • giocare • prendere • studiare • tornare • guardare • studiare • giocare • aprire • dovere • parlare Ciao Adèle! Cosa fai dopo le lezioni?

1 a casa con Fernanda, 2 insieme e poi 3 la matematica. Gli esercizi che dobbiamo fare sono molto difficili. E tu?

Dopo le lezioni, io, Gianni e Robert 4 a calcio.

Poi 5 l’autobus per andare a casa mia.

6 un po’ la matematica e facciamo i compiti di grammatica. Dopo le 19, i ragazzi 7 a casa ed io 8 ancora un po’ la TV.

Voi non 9 molto, 10 sempre a calcio!

E guarda che tu non 11 quasi mai il manuale. Tu 12 studiare di più. 13 sempre con Gianni durante le lezioni. Adesso capisco perché prendi brutti voti!

Verbi volere e potere

13

lekcji 4. został przedstawiony czasownik DOVERE – „musieć”, teraz poznasz kolejne dwa ! Wczasowniki modalne VOLERE – „chcieć” i POTERE – „móc”. Są to czasowniki nieregularne,

więc ich form musisz się nauczyć na pamięć. Przeczytaj wypowiedzi uczniów, a następnie uzupełnij ustnie schematy odmian i przepisz je do zeszytu. W trzeciej osobie liczby mnogiej loro została zaznaczona sylaba, na którą pada akcent.

Volere

chcieć

io ? tu vuoi lui / lei ? noi vogliamo voi volete loro vogliono .

14

Potere

móc

io ? tu puoi lui / lei può noi possiamo voi potete loro possono .

Io voglio giocare a calcio ogni giorno.

Invece mio padre vuole riposare ogni giorno.

Io posso andare al cinema stasera con le amiche. Invece mia madre e mio padre possono finalmente riposare!

Uzupełnij zdania odpowiednimi formami czasowników modalnych.

POTERE

1. Io ? studiare di più a casa.

2. Fernanda ? andare al cinema stasera.

3. Tomek e Gianni ? giocare a calcio.

4. Tu ? parlare un italiano perfetto.

5. Io e Adèle ? fare gli esercizi alla lavagna.

6. Ragazzi, ? essere bravi studenti, se volete!

VOLERE 7. Adèle ? fare gli esercizi alla lavagna.

8. Tomek e Gianni ? giocare a calcio.

9. Tu ? studiare l'italiano, vero?

10. Io sono polacco, ma ? parlare italiano.

11. Voi, ragazzi, non ? fare questi esercizi.

12. Noi ? riposare adesso.

57

5

Perché andare a scuola?

Giochiamo con la lingua!

15

P racując w parach, przepiszcie do zeszytów i uzupełnijcie tabelkę. Do podanych przykładów dopiszcie, jakie czynności MUSICIE, MOŻECIE, CHCECIE wykonywać w domu i w szkole. Jeśli nie znacie jakiegoś słowa, znajdźcie je w słowniku.

Noi

A casa

A scuola

dobbiamo

riordinare la camera, ..., ...,

ascoltare la professoressa, ..., ...,

possiamo

riposare, ..., ...,

..., ..., ...,

vogliamo

..., ..., ...,

parlare a lezione, ..., ...,

Przeczytaj, co podpowiada Leonardo, i uzupełnij odpowiedź Tomka.

Aby powiedzieć, że jakaś lekcja odbywa się zawsze w ten sam dzień tygodnia, musimy wstawić przed nazwę dnia rodzajnik określony. To proste! il martedì = w każdy wtorek

Quando abbiamo la lezione di matematica?

Il lunedì e il mercoledì.

Quando non dobbiamo andare a scuola?

Il s

16

30

e la d

P osłuchaj, co mówią uczniowie na temat planu lekcji. Na podstawie ich wypowiedzi zanotuj w zeszycie, czy uczniowie mają lekcje o danej godzinie i z których przedmiotów, a następnie odpowiedz na pytania.

Orario

8.008.45

8.559.40

9.5010.35

11.0011.45

12.0012.45

13.0013.45

lunedì

?

Matematica

Scienze

Italiano

?

Religione

martedì

Italiano

Italiano

?

Scienze

Educazione fisica

?

mercoledì

Inglese

?

?

giovedì

Educazione artistica

Italiano

Italiano

?

?

Educazione fisica

venerdì

?

Musica

Scienze

Italiano

?

?

Matematica Matematica

1. Quando c'è la lezione di italiano?

2. Il lunedì a che ora è la lezione di scienze?

3. Il venerdì la classe di Tomek quante lezioni ha?

58

Italiano

Perché andare a scuola?

17

5

Przeczytaj, co Fernanda i Adèle mówią o szkole. Wskaż w tekście nazwy przedmiotów, których lubią się uczyć.

Mi piace la scuola e anche la mia classe. Le lezioni di solito sono interessanti. Io adoro l’italiano e l’inglese.

Mi piace leggere i libri e parlare di letteratura. Detesto la fisica e la matematica. Non voglio studiare queste materie, ma purtroppo devo...

Facciamo un sondaggio

18

Io invece adoro la matematica e la fisica, non mi piace la biologia, perché secondo me, è molto noiosa. Adoro anche l’educazione artistica.

Mi piace disegnare.

Przeprowadźcie w klasie sondaż dotyczący ulubionych przedmiotów szkolnych.

Które przedmioty „wygrały”?

I mesi dell’anno

19

Oto włoskie nazwy miesięcy i pór roku. Dopasuj nazwę pory roku do każdego symbolu.

Następnie powiedz, w których miesiącach przypadają Twoje wakacje lub ferie.

? dicembre gennaio febbraio

!

20

? marzo aprile maggio

? giugno luglio agosto

Le stagioni ? settembre ottobre novembre

INVERNO ESTATE

PRIMAVERA AUTUNNO

Z nazwami pór roku używamy przyimka in, a z nazwami miesięcy przyimka a lub in: In estate non vado a scuola.

Il compleanno di Tomek è in/a novembre.

Uzupełnij poniższe zdania odpowiednimi nazwami miesięcy. Zapisz zdania w zeszycie.

Pamiętaj o przyimku IN tam, gdzie to konieczne.

1. Il mio compleanno è ? .

2. Le vacanze sono ? .

3. Il Natale è ? .

4. La scuola finisce ? .

5. La scuola comincia ? .

6. Il mio mese preferito è ? .

59

5

Perché andare a scuola?

Pronunciamo bene

Consonanti ‘s’, ‘z’ Aha, a w pozostałych przypadkach wymawiam jak polskie ‘s’, także w wyrazach z podwojoną literą ‘s’, np. possono.

Ricordati che in italiano, la 's' pronunci come [z] • davanti alle consonanti sonore: sveglio, snello; • tra due vocali: casa, esempio.

Widzisz, jakie to proste!

21

31

Posłuchaj

nagrania, śledząc wzrokiem wyrazy podane w ramce. Następnie przepisz wyrazy do zeszytu i uporządkuj je w dwóch grupach: w jednej zapisz te wyrazy, w których wymowie usłyszysz ‘z’, w drugiej – wyrazy, w których usłyszysz ‘s’: sveglio • specchio • cosa • stupido • mostro • falso • basso • nostro • masso • studio • sbalordito • cassa • posso • posa • pausa • snello • sapere • mostrare • mese • messo • borsa • serra • destra • sinistra • crisi • chiasso z

A

z

z

z

z

22

z

s

s

s

s

s

s

s

s

Oto wyrazy, które już znasz. W każdym podpunkcie wskaż ten, w którym wymowa litery ‘s’ jest inna od pozostałych trzech. a) b) c) d)

60

z

z

s

B

z

cosa, benissimo, abbastanza, posto studente, sveglio, posso, maestra svedese, sono, così, brasiliano spagnolo, simpatico, spaghetti, musica

Perché andare a scuola?

5

So già...

...czyli co juz potrafie!

 nazwać przedmioty szkolne: italiano, matematica, scienze (in Italia fisica+biologia+chimica alla scuola media), inglese, francese, polacco, educazione fisica, educazione artistica, musica, religione  nazwać przedmioty znajdujące się w klasie: la lavagna, il banco, le sedie, la finestra, il mappamondo, il manuale, il computer, lo zaino, i libri  nazwać obowiązki i czynności związane z pracą na lekcji: finire gli esercizi, fare gli esercizi alla lavagna, studiare a casa o in classe, leggere il manuale, lavorare da solo/a (da soli/e), parlare a lezione, mettersi a lavorare / a studiare  zapytać o plan lekcji i godziny zajęć oraz udzielać informacji: A che ora è la lezione di fisica? La lezione di scienze è alle 9.00. A che ora abbiamo la lezione d’inglese? Abbiamo inglese alle 8.00.  wymienić nazwy miesięcy: gennaio, febbraio, marzo, aprile, maggio, giugno, luglio, agosto, settembre, ottobre, novembre, dicembre  wymienić pory roku: la primavera, l’estate, l’autunno, l’inverno  odmienić czasowniki regularne zakończone na -ARE, -ERE i -IRE w liczbie pojedynczej i mnogiej, jak np.: Verbi in -ARE ASCOLTARE

Persona

Verbi in -ERE LEGGERE

Verbo in -IRE APRIRE

io

ascolto (la musica)

leggo (un libro)

apro (la finestra)

tu

ascolti

leggi

apri

lui / lei

ascolta

legge

apre

noi

ascoltiamo

leggiamo

apriamo

voi

ascoltate

leggete

aprite

loro

ascoltano

leggono

aprono

Âo dmienić czasowniki modalne DOVERE musieć, VOLERE chcieć, POTERE móc: Persona

DOVERE

VOLERE

POTERE

io

devo (studiare)

voglio (dormire molto)

posso (andare al cinema)

tu

devi

vuoi

puoi

lui / lei

deve

vuole

può

noi

dobbiamo

vogliamo

possiamo

voi

dovete

volete

potete

loro

devono

vogliono

possono

 rozpoznać wymowę litery ‘s’, kiedy czytamy ją jak polskie ‘s’: studente, borsa, sera, a kiedy czytamy ją jak ‘z’: mese, casa, sveglia

61

5

Perché andare a scuola?

Fai una piccola prova!

23

Wybierz właściwe odpowiedzi. Rozwiązania zapisz w zeszycie.

1. A che ora cominciano di solito le lezioni?

a) Alle otto. b) Alle dieci.

c) Alle nove e mezza.

2. Gli esercizi di matematica sono

a) facile. b) interessante.

c) difficili.

3. In classe ci sono sempre i banchi, le sedie e

a) la colazione. b) la lavagna.

c) la nonna.

4. Come si dice in italiano: “muszę uczyć się w domu”?

a) Posso studiare a casa. b) Devo studiare a casa. c) Voglio studiare a casa.

5. Chcesz zapytać kolegę lub koleżankę, czy może otworzyć okno. Które pytanie wybierzesz?

a) Devi aprire la finestra? b) Vuoi aprire la finestra? c) Puoi aprire la finestra?

24

Zapisz w zeszycie nazwy przedmiotów znajdujących się na obrazkach. Pierwsza litera każdego wyrazu została już podana.

1

2 b

3 z

6

p

f

8

m

9

q

s

P racując w parach, przygotujcie w języku włoskim Wasz plan lekcji według zamieszczonego poniżej schematu. Komunikujcie się wyłącznie w języku włoskim – w ramce znajdziecie pytania i odpowiedzi, które mogą być przydatne. Jeśli nie znacie nazwy jakiegoś przedmiotu, skorzystajcie ze słownika lub z pomocy nauczyciela.

Orario 8.00-8.45 8.50-9.35

62

l

5

7 l

25

4

Lunedì

Martedì

Mercoledì

Giovedì

Venerdì

Quando abbiamo matematica?

Il lunedì e il venerdì.

A che ora è la lezione di fisica?

Alle 12.00.

SALUTI DA... !

6

nauczę się

• nazw typowych miejskich obiektów; • nazw środków transportu; • zwrotów i wyrażeń związanych z przemieszczaniem się; • pytać o drogę i udzielać odpowiedzi na takie pytania; • opisywać wspomnienia z podróży; • pisać pozdrowienia z podróży.

Avanti!

Venezia Milano

Firenze Roma

Napoli

Tan Il t ti sa Og empo luti d mo ni gi è bel a 2 sa! la piz orno lissim a v Dom za, è mang o.

Ba edere ani a deliz iaci! n i Kim il Ves diam ouvi o o.

a 1 Saluti d è proprio ’acqua… ll u s à t it iamo la c ggi facc O ! e il ib incred , che gondola in o ir g un e! emozion irko Ciao! M

1

Baci da 3 È veramente la Cit t eterna! Il Colosseo, il à Foro Romano, la Font di Trevi, il Vaticano. ana Vogliamo visitare tu .

A presto! Hans tto!

Bac Saluti da 4 io mente Evv ni da La città è vera a iva la m 5 I ne , un gozi o meravigliosa luss da! gli s arte. La d’ u t à tt i osi , ci l ra isti ve e le ffizi, U nuo famosi i gl de ia er ve c zion Gall ollei io, il vogl ... Qui il Ponte Vecch hai ia d i far shop e Duomo... p il gi ing tu tto orno Marina A ! cci!

bbra

Sash

a

Przeczytaj teksty pozdrowień i odgadnij, z których miast zostały wysłane.

63

6

Saluti da... !

Comunichiamo

2

32

Una gita a Siena!

Posłuchaj rozmowy o szkolnej wycieczce i uzupełnij komiks. Dopasuj do pustych chmurek obrazki A, B, C i D (na stronie obok) zgodnie z wypowiedziami chłopców.

1

2

3

4

64

Czy wiecie, w jakim regionie Włoch znajduje się miasto Siena? Odnajdźcie je na mapie Włoch zamieszonej na wewnętrznej stronie okładki. Kto pierwszy, ten lepszy!

Saluti da... !

B

6

C

A D

3

obierz elementy kolumn, jak w przykładzie, i przeczytaj zdania. Sprawdź swoje rozwiązania, D odnajdując zdania w komiksie.

Modello:

1. Per fortuna l’influenza

a) ma anche molto contenti.

2. Siamo molto stanchi,

b) è già passata.

3. Siena è una città

c) che non sono venuto a Siena con voi.

4. E dopo abbiamo fatto una lunga

d) nel centro della città. e) dove il tempo si è fermato al Medioevo.

passeggiata

5. Che peccato

I mezzi di trasporto urbano

autobus

andare IN:

tram

macchina

treno

bicicletta Uwaga na przyimki!

Nogi też są środkiem transportu!

pullman

4

tassì/taxi

ale ANDARE A PIEDI

obierz do nazw środków transportu odpowiadające im przymiotniki z ramki.

D Uwaga! Niektóre pasują do kilku rzeczowników.

Modello: La macchina è comoda.

5

metropolitana

veloce • comodo • lento • costoso • moderno • lussuoso • grande • scomodo • piccolo • stancante • economico • sicuro

Odpowiedz na pytanie, używając jednego z przykładowych sformułowań.

E tu, quale mezzo di trasporto preferisci e perché?  Secondo me, ...  Preferisco... perché è ...  Il mio mezzo di trasporto preferito è...

65

6

Saluti da... !

Graaa... mmatica

6

Passato prossimo

Przeczytaj fragmenty komiksu, zwracając uwagę na wyróżnione teksty. Są to formy czasu przeszłego passato prossimo.

Marco: P er fortuna, l’influenza è passata. Ho avuto la febbre per due giorni e non sono venuto in gita con voi. È stata bella?

Robert: Siamo arrivati a Siena in pullman e poi abbiamo visitato tutta la città a piedi.

Abbiamo visto posti bellissimi.

Marco: Il Palio? Che cos’è? Non ho mai sentito questo nome....

Gianni: Abbiamo mangiato cose deliziose!

Tomek: E dopo abbiamo fatto una lunga passeggiata nel centro della città. Secondo me, è un posto da film... ci hanno girato anche un film della serie di James Bond!

Marco: Ragazzi, che peccato che non sono andato a Siena!

A teraz wybierz poprawne odpowiedzi. a) C zas passato prossimo składa się z: • jednego elementu • dwóch elementów • trzech elementów. b) Podmiotem zdania “Abbiamo visitato tutta la città a piedi.” jest: • noi • voi • loro. c) Zwrot “abbiamo mangiato” znaczy: • zwiedziliśmy • mieliśmy • zjedliśmy.

!

7

Czas przeszły passato prossimo składa się z dwóch elementów: czasownika posiłkowego AVERE lub ESSERE i czasownika głównego w formie PARTICIPIO PASSATO (imiesłów), np.: Sono andato a Siena. Ho visitato il centro.

Pojechałem do Sieny. Zwiedziłam/zwiedziłem centrum.

Sono i Ho to czasowniki posiłkowe, a andato i visitato to formy czasownika głównego.

66

zwiedzać

io ho visitato tu hai visitato lui/lei ha visitato noi abbiamo visitato voi avete visitato loro hanno visitato

Na podstawie przykładów z ćwiczenia 6. powiedz, jakich form participio passato brakuje na schematach.

Verbi in -ARE -ARE > -ATO sta-are = stato mangi-are = ? fare = fatto (forma nieregularna!)

8

visitare

Verbi in -ERE -ERE > -UTO av-ere = ? ten-ere = tenuto ved-ere = visto (forma nieregularna!)

Verbi in -IRE -IRE > -ITO cap-ire = capito sent-ire = sentito fin-ire = ?

Dobierz odpowiednie formy participio passato i uzupełnij zdania, jak w przykładzie.

Modello: 1.

2.

3.

4.

5.

visitato Siena.

Abbiamo ___________ Ieri Tomek ha ? una pizza al bar.

Abbiamo ? una lunga passeggiata in centro.

Non ho mai ? il nome “Palio”.

I ragazzi hanno ? i palazzi storici.

a) fatto b) sentito c) visitato d) visto e) mangiato

Saluti da... !

9

6

Przeanalizuj dwie mapy myśli, które zrobił Tomek, żeby łatwiej zapamiętać zasady tworzenia czasu przeszłego passato prossimo. Dla każdego schematu wskaż odpowiednią formę czasownika posiłkowego avere – HO lub essere – SONO. andato a scuola

conosciuto i nuovi amici

stato in una gita scolastica

visitato Siena durante la gita

venuto a Perugia partito per l'Italia

!

1

nato in Polonia

2

cominciato la scuola media a Perugia

ESSERE używamy z większością czasowników określających ruch, jak np.: andare, venire, partire, arrivare oraz stan: stare, piacere, nascere (urodzić się, participio passato: nato). Oto przykłady: Sono andato in Italia.

Questo film è piaciuto molto a tutti.

Siamo arrivati a scuola alle 8.00. Sono nato in Polonia.

Tomek è tornato a casa alle 14.00. Adèle non è stata in Polonia.

visto tante cose interessanti studiato l'italiano in Polonia

Widzisz, jakie to proste!

AVERE używamy z czasownikami określającymi pozostałe czynności: Ho mangiato una pizza al bar.

Ieri sera ho studiato l’italiano.

Abbiamo dormito a lungo. Voi avete finito le lezioni.

essere

czasownik nieregularny

io sono stato/a tu sei stato/a lui/lei è stato/a noi siamo stati/e voi siete stati/e loro sono stati/e

10

Hm, to trzeba zapamiętać – gdy czasownikiem posiłkowym jest essere, należy uzgodnić końcówkę participio passato z podmiotem w liczbie i rodzaju.

Ja powiem: sono andato in gita, ale Adèle powie: sono andata in gita.

Natomiast chłopcy lub grupa mieszana powiedzą: noi siamo andati in gita, a dziewczyny: noi siamo andate in gita.

Uzupełnij zdania odpowiednimi formami czasowników posiłkowych podanymi w ramce. abbiamo • ha • siamo • sei • sono • è • hanno 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Gianni e Marco ? mangiato un panino al bar.

Noi ? passeggiato nel centro di Siena.

Ieri ? andati in gita scolastica.

Io ? stato/a a scuola fino alle 15.00 Adèle, dove ? andata ieri sera?

Marco non ? mai sentito il nome “Palio” L’influenza ? passata dopo due giorni.

67

6

Saluti da... !

Giochiamo con la lingua!

11

La città

Dobierz nazwy do miejsc zaznaczonych na planie.

1

2

7

5 3

6

4

8 9 il palazzo

il marciapiede

le strisce pedonali

10

il ponte la strada

Chiedere indicazioni Come arrivo...? Scusi, per andare...?

Dov’è...? Come si va...?

il parco la piazza

la statua

la chiesa

la fontana

Pamiętaj, że IL PALAZZO używa się nie tylko w odniesieniu do królewskich pałaców, ale również do budynków mieszkalnych!

Dare indicazioni Devi andare diritto..., girare a sinistra / a destra..., tornare indietro...

12 68

A czy Ty potrafisz pomóc Tomkowi? Znajdź Tomka na planie w ćwiczeniu 11. i wybierz właściwą wskazówkę. Następnie odpowiedz na pytanie Tomka.

6

Saluti da... !

La distanza

13

1. lontano DALLA fontana

3. a pochi metri DAL parco

5. dietro l’angolo

2. vicino ALLA chiesa

4. due minuti a piedi DALLA palestra

6. in fondo ALLA strada

Gdzie jest Leonardo? Wybierz jedną z ilustracji, rzuć piłeczkę do wybranej osoby i zadaj pytanie, jak w przykładzie. Koleżanka lub kolega odpowiada i odrzuca piłeczkę, zadając pytanie kolejnej osobie.

Modello:

14

33

• Dov’è Leonardo nell’immagine tre?

• Nell’immagine tre, lui è a pochi metri dal parco.

Posłuchaj trzech nagrań i dla każdego dialogu wskaż odpowiednią ilustrację.

1 Dialogo

A

?

B

?

2 C

3

?

I saluti

15

Wyobraź sobie, że jesteś na wycieczce w swoim ulubionym mieście. Napisz krótką pocztówkę z pozdrowieniami do przyjaciół, jak w ćwiczeniu 1. W ramce znajdziesz przydatne zwroty.

Saluti da... • Cari amici! • Sono a ... in gita con la mia classe. • ... è una bellissima città! • Oggi ho visto... • Abbiamo visitato... • Domani vado / andiamo a... • Ci vediamo tra poco! • Vi saluto! • Baci e abbracci!

69

6

Saluti da... !

Pronunciamo bene

Verbi italiani Już wiem, że aby zachować wymowę dźwięku ‘k’ lub ‘g’ czasownika w bezokoliczniku i w formach osobowych, w odmianie czasowników zakończonych na -care: (giocare) czy -gare: (navigare) pojawia się dodatkowo litera ‘h’.

16

34

Wysłuchaj

nagrania, śledząc wzrokiem zapis odmiany czasowników. Zwróć uwagę na te formy czasowników, w których zapisie pojawia się litera ‘h’. Następnie przeczytaj odmianę każdego czasownika.

GIOCARE (A CALCIO): io gioco, tu giochi, lui / lei gioca, noi giochiamo, voi giocate, loro giocano NAVIGARE (IN INTERNET): io navigo, tu navighi, lui / lei naviga, noi navighiamo, voi navigate, loro navigano

!

W bezokoliczniku czasownika CONOSCERE ‘sc’ wymawiamy podobnie jak polskie ‘sz’, ale w pierwszej osobie liczby pojedynczej (io) i trzeciej osobie liczby mnogiej (loro) w wymowie pojawia się głoska ‘k’.

W bezokoliczniku czasownika LEGGERE ‘gg’ wymawiamy podobnie jak polskie ‘dż’, ale w pierwszej osobie liczby pojedynczej (io) i trzeciej osobie liczby mnogiej (loro) w wymowie pojawia się głoska ‘g’.

Przeczytaj odmiany czasowników, zwracając uwagę na poprawną wymowę. Uzupełnij brakujące formy.

!

17

35

Participio passato: conosciuto – wymowa z ‘sz’ letto – wymowa z podwójnym ‘tt’

znać

io conosco tu conosci lui / lei conosce noi conosciamo voi conoscete loro ?

leggere

czytać

io leggo tu leggi lui / lei ? noi leggiamo voi leggete loro leggono

Wysłuchaj ośmiu dialogów. Uzupełnij odpowiedzi na podstawie nagrania.

1. • Io conosco un po’ l’italiano, e voi?

2. • Ragazzi, conoscete l’Italia?

3. • Tomek che fai?

4. • Che cosa leggono Tomek e Gianni?

5. • Adèle legge molti libri.

6. • Tu capisci questo testo?

7. • Ragazzi, giocate spesso a pallavolo?

8. • Cosa cerchi?

70

conoscere

• Noi ? molto bene la lingua italiana.

• Sì, ? l’Italia abbastanza bene.

• ? su Internet.

• ? una rivista di calcio.

• Anch’io ? molti libri.

• No, non ? bene questo testo.

• No, noi non ? mai a pallavolo.

• ? il mio maglione giallo.

Saluti da... !

6

So già...

...czyli co juz potrafie!

 napisać pocztówkę z wycieczki: (tanti) saluti da…, baci da…, bacioni da…, il tempo è bellissimo, la città è meravigliosa, domani andiamo a vedere…, mangiamo la pizza, a presto, abbracci  opisać wspomnienia z wycieczki szkolnej: la gita è stata fantastica, siamo arrivati in pullman, abbiamo visitato tutta la città a piedi, abbiamo visto posti interessanti / monumenti e palazzi storici, abbiamo mangiato cose deliziose, abbiamo fatto lunghe passeggiate  nazwać typowe obiekty w mieście: la piazza, il palazzo, il ponte, il marciapiede, il parco, il monumento, la statua, la chiesa, la strada, la fontana, le strisce pedonali, il museo, la stazione ferroviaria, la gelateria, il ristorante, la palestra, i negozi, la scuola  nazwać środki transportu: la macchina, il treno, il tassì, il pullman, l’autobus, il tram, la metropolitana, la bicicletta (bici)  określić cechy środków transportu: veloce, comodo, lento, costoso, moderno, lussuoso, grande, scomodo, piccolo, economico, sicuro  zapytać o drogę: Scusi, per andare..., Scusa, dov’è...? Come arrivare...? Come si va...?  udzielić informacji dotyczących poruszania się w mieście: Devi/Deve andare diritto, girare a sinistra / a destra, tornare indietro; ... è lontano / vicino, a pochi metri, due minuti a piedi, dietro l’angolo, in fondo alla strada  utworzyć regularne formy participio passato: andare – andato, avere – avuto, capire – capito  użyć nieregularnych form participio passato: leggere - letto, essere - stato, fare - fatto, vedere - visto  użyć czasu przeszłego passato prossimo, odpowiednio dobierając czasownik posiłkowy: Persona

ANDARE CONOSCERE FINIRE czasownik posiłkowy ESSERE czasownik posiłkowy AVERE czasownik posiłkowy AVERE

io

sono andato/a

ho conosciuto

ho finito

tu

sei andato/a

hai conosciuto

hai finito

lui / lei

è andato/a

ha conosciuto

ha finito

noi

siamo andati/e

abbiamo conosciuto

abbiamo finito

voi

siete andati/e

avete conosciuto

avete finito

loro

sono andati/e

hanno conosciuto

hanno finito

 użyć przyimka in z nazwami środków transportu: in macchina, in treno, in pullman, in autobus; in metropolitana, in tassì, in bicicletta (in bici)  zastosować wyrażenia przyimkowe dotyczące położenia i przemieszczania się: a piedi, vicino a..., dietro..., in fondo a..., a pochi metri da..., lontano da...  prawidłowo wymówić czasowniki w czasie teraźniejszym w pierwszej, drugiej i trzeciej osobie liczby pojedynczej i mnogiej: giocare – ‘k’: io gioco, tu giochi, lui/lei gioca, noi giochiamo, voi giocate, loro giocano conoscere – ‘sk’ / ‘sz’: io conosco /sk/, tu conosci /sz/, lui/lei conosce /sz/, noi conosciamo /sz/, voi conoscete /sz/, loro conoscono /sk/ navigare – ‘g’: io navigo, tu navighi, lui/lei naviga, noi navighiamo, voi navigate, loro navigano leggere – ‘g’ / ‘dż’: io leggo /g/, tu leggi /dż/, lui/lei legge /dż/, noi leggiamo /dż/, voi leggete /dż/, loro leggono /g/

71

6

Saluti da... !

Fai una piccola prova!

18

Wybierz właściwe odpowiedzi. Rozwiązania zapisz w zeszycie.

1. Tomek pisze do rodziców kartkę z wycieczki szkolnej. Które zdanie powinien wybrać, żeby napisać: „Pozdrowienia ze Sieny”? a) Saluti da Siena. b) Lontano da Siena. c) Ci vediamo a Siena.

19

2. Quando vai in gita scolastica a) studi molto. b) guardi la TV.

c) vedi posti nuovi.

3. Puoi fare una passeggiata soltanto a) in pullman. b) a piedi.

c) in treno.

4. Il contrario di “veloce” è a) lento.

c) piccolo.

b) lussuoso.

5. Tomek mówi: “ ? andato a Siena con la mia classe”. a) Ho b) Sono

c) Vado

6. Noi abbiamo visitato la città, invece Marco ? l’influenza. a) ho avuto b) hai avuto

c) ha avuto

Oto mapa centrum Perugii. Zaznaczono na niej położenie rozmówców. Pracując w parach, ułóżcie dialog, w którym jedna osoba pyta o drogę, a druga udziela wyjaśnień. Następnie zamieńcie się rolami. W niebieskiej ramce zostały podane pomocnicze wyrażenia.

v uole andare al Pozzo Etrusco; v uole andare alla Cattedrale di San Lorenzo;

• Scusa, per andare...

• Come arrivo... ?

• Devi andare diritto / girare a sinistra / a destra in via...

20

72

PROJEKT. W Perugii znajduje się ROCCA PAOLINA, czyli część miasta, która jest pod ziemią.

Przygotujcie krótką prezentację w języku polskim o tym zabytkowym miejscu. Poszukajcie materiałów i zdjęć w Internecie. Porównajcie wyniki swoich poszukiwań i wybierzcie najciekawszą prezentację, którą pokażecie na forum klasy.

La coniugazione dei verbi in italiano TABELE ODMIAN CZASOWNIKÓW LA CONIUGAZIONE DEI VERBI IN ITALIANO Poniższe tabele przedstawiają odmianę włoskich czasowników. Aby ułatwić zapamiętanie form, czasowniki regularne zostały podzielone według typów koniugacyjnych w czasie teraźniejszym. Czasowniki nieregularne zostały podane w kolejności alfabetycznej.

Obok każdego czasownika dodatkowo podana została forma participio passato.

Czasowniki posiłkowe Niektóre z czasowników mogą tworzyć czas passato prossimo za pomocą dwóch czasowników posiłkowych avere i essere. W niektórych przypadkach dobór czasownika posiłkowego zależy od tego, czy po czasowniku głównym pojawia się bezpośrednio jakiś element, który nazywa się dopełnienie bliższe, np.  ha cominciato = zaczął; il professore ha cominciato la lezione.  è cominciato = zaczął się; il film è cominciato.  ho vissuto un brutto periodo – ‘vivere’ jako czasownik z dopełnieniem bliższym (kogo?, co?)  sono vissuto molti anni a Parigi – ‘vivere’ jako czasownik bez dopełnienia bliższego (kogo?, co?).

Informacje o akcencie W formach bezokoliczników czasowników włoskich, jak i w ich odmianie w czasie teraźniejszym, akcent pada zazwyczaj na przedostatnią sylabę z wyjątkiem 3. osoby liczby mnogiej czasu teraźniejszego regularnie akcentowanej na trzeciej sylabie od końca (parlano, chiamano, temono, sentono, finiscono itd.). Jednakże wiele czasowników akcentuje się na trzecią sylabę od końca w bezokoliczniku lub w pierwszej, drugiej i trzeciej osobie liczby pojedynczej (io, tu, lui/lei/Lei), a w trzeciej osobie liczby mnogiej (loro) akcentowana jest czwarta sylaba od końca. W trakcie nauki te przesunięcia akcentu mogą powodować problemy z zapamiętaniem jego właściwego położenia, dlatego też w poniższych tabelach zostały podkreślone sylaby akcentowane czasowników, w których akcentowana jest trzecia lub czwarta sylaba od końca. Brak podkreślenia oznacza, że w danej formie akcent pada na drugą sylabę od końca.

CZASOWNIKI REGULARNE VERBI REGOLARI CONIUGAZIONE IN -ARE PARLARE – mówić, rozmawiać Cz.p.1: avere P.p.2: parlato PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

parlo

ho parlato

tu

parli

hai parlato

lui / lei / Lei

parla

ha parlato

noi

parliamo

abbiamo parlato

voi

parlate

avete parlato

loro

parlano

hanno parlato

Według tego schematu odmieniają się również: ALZARE – podnosić Cz.p.: avere P.p.: alzato

BALLARE – tańczyć Cz.p.: avere P.p.: ballato

AMARE – kochać Cz.p.: avere P.p.: amato

BUTTARE VIA – wyrzucać Cz.p.: avere P.p.: buttato via

ADORARE – uwielbiać Cz.p.: avere P.p.: adorato

APPARECCHIARE – nakrywać do stołu Cz.p.: avere P.p.: apparecchiato

CAMMINARE – chodzić Cz.p.: avere P.p.: camminato

AIUTARE – pomagać Cz.p.: avere P.p.: aiutato

ASCOLTARE – słuchać Cz.p.: avere P.p.: ascoltato

ABBRACCIARE – ściskać, obejmować Cz.p.: avere P.p.: abbracciato ACCETTARE – akceptować Cz.p.: avere P.p.: accettato

1

73

2

Czasownik posiłkowy Participio passato

CANTARE – śpiewać Cz.p.: avere P.p.: cantato

La coniugazione dei verbi in italiano CENARE – jeść kolację Cz.p.: avere P.p.: cenato

FREQUENTARE – uczęszczać Cz.p.: avere P.p.: frequentato

RECITARE – grać w filmie Cz.p.: avere P.p.: recitato

CONQUISTARE – podbijać, zdobywać Cz.p.: avere P.p.: conquistato

ODIARE – nienawidzić Cz.p.: avere P.p.: odiato

RIFIUTARE – odrzucać Cz.p.: avere P.p.: rifiutato

ORGANIZZARE – organizować Cz.p.: avere P.p.: organizzato

RIORDINARE – porządkować Cz.p.: avere P.p.: riordinato

PASSARE – 1. spędzać (czas); 2. podawać (coś komuś) Cz.p.: avere P.p.: passato

RIPOSARE – odpoczywać Cz.p.: avere P.p.: riposato

CONTARE – liczyć Cz.p.: avere P.p.: contato COMPRARE – kupować Cz.p.: avere P.p.: comprato CURARE – 1. leczyć, pielęgnować; 2. dbać Cz.p.: avere P.p.: curato DETESTARE – nie lubić, nie cierpieć; nienawidzić Cz.p.: avere P.p.: detestato DISEGNARE – rysować Cz.p.: avere P.p.: disegnato FERMARE – zatrzymywać Cz.p.: avere P.p.: fermato GIRARE – kręcić, nakręcać (np. film); skręcać Cz.p.: avere P.p.: girato GUARDARE – patrzeć, oglądać Cz.p.: avere P.p.: guardato INCONTRARE – spotykać Cz.p.: avere P.p.: incontrato INSEGNARE – uczyć, nauczać Cz.p.: avere P.p.: insegnato LAVARE – myć Cz.p.: avere P.p.: lavato LAVORARE – pracować Cz.p.: avere P.p.: lavorato MOSTRARE – pokazywać Cz.p.: avere P.p.: mostrato

RISUONARE – rozbrzmiewać Cz.p.: avere/essere P.p.: risuonato

PASSEGGIARE – spacerować Cz.p.: avere P.p.: passeggiato

SALUTARE – pozdrawiać Cz.p.: avere P.p.: salutato

PENSARE – myśleć Cz.p.: avere P.p.: pensato PORTARE – 1. nosić (o ubraniach); 2. przynosić; 3. zawozić Cz.p.: avere P.p.: portato PRANZARE – jeść obiad Cz.p.: avere P.p.: pranzato

SCIVOLARE – ślizgać się Cz.p.: avere/essere P.p.: scivolato STIRARE – prasować Cz.p.: avere P.p.: stirato STUDIARE – uczyć się Cz.p.: avere P.p.: studiato

PRATICARE – praktykować; uprawiać Cz.p.: avere P.p.: praticato

SUONARE – grać na instrumencie Cz.p.: avere P.p.: suonato SVEGLIARE – budzić Cz.p.: avere P.p.: svegliato

PREPARARE – przygotowywać Cz.p.: avere P.p.: preparato

TAGLIARE – kroić Cz.p.: avere P.p.: tagliato

PRESENTARE – przedstawiać, prezentować Cz.p.: avere P.p.: presentato

USARE – używać Cz.p.: avere P.p.: usato

PROGETTARE – projektować Cz.p.: avere P.p.: progettato

VIAGGIARE – podróżować Cz.p.: avere P.p.: viaggiato

PRONUNCIARE – wymawiać Cz.p.: avere P.p.: pronunciato PROVARE – próbować; przymierzać Cz.p.: avere P.p.: provato RACCONTARE – opowiadać Cz.p.: avere P.p.: raccontato

TORNARE – wracać Cz.p.: essere P.p.: tornato PRESENTE

Persona

74

PASSATO PROSSIMO

io

torno

sono tornato/a

tu

torni

sei tornato/a

lui / lei / Lei

torna

è tornato/a

noi

torniamo

siamo tornati/e

voi

tornate

siete tornati/e

loro

tornano

sono tornati/e

La coniugazione dei verbi in italiano Według tego schematu odmieniają się również: RESTARE – zostawać Cz.p.: essere P.p.: restato

ARRIVARE – przyjeżdżać, przybywać Cz.p.: essere P.p.: arrivato

IMPORTARE – obchodzić, interesować Cz.p.: essere P.p.: importato

ENTRARE – wchodzić Cz.p.: essere P.p.: entrato

PASSARE – 1. mijać, przechodzić; 2. wstąpić do kogoś; 3. przejeżdżać Cz.p.: essere P.p.: passato

SCAPPARE – uciekać Cz.p.: essere P.p.: scappato

CONIUGAZIONE IN -CARE CERCARE – szukać Cz.p.: avere P.p.: cercato PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

cerco

ho cercato

tu

cerchi

hai cercato

lui / lei / Lei

cerca

ha cercato

noi

cerchiamo

abbiamo cercato

voi

cercate

avete cercato

loro

cercano

hanno cercato

Według tego schematu odmieniają się również: GIOCARE – grać, bawić się Cz.p.: avere P.p.: giocato

SIGNIFICARE – znaczyć, oznaczać Cz.p.: avere P.p.: significato

CONIUGAZIONE IN -GARE PAGARE – płacić Cz.p.: avere P.p.: pagato PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

pago

ho pagato

tu

paghi

hai pagato

lui / lei / Lei

paga

ha pagato

noi

paghiamo

abbiamo pagato

voi

pagate

avete pagato

loro

pagano

hanno pagato

CONIUGAZIONE IN -CIARE COMINCIARE – 1. zaczynać, 2. zaczynać się Cz.p.: 1. avere 2. essere P.p.: cominciato PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

comincio

ho cominciato

tu

cominci

hai cominciato

lui / lei / Lei

comincia

ha cominciato

noi

cominciamo

abbiamo cominciato

voi

cominciate

avete cominciato

loro

cominciano

hanno cominciato

75

La coniugazione dei verbi in italiano CONIUGAZIONE IN -GIARE MANGIARE – jeść Cz.p.: avere P.p.: mangiato PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

mangio

ho mangiato

tu

mangi

hai mangiato

lui / lei / Lei

mangia

ha mangiato

noi

mangiamo

abbiamo mangiato

voi

mangiate

avete mangiato

loro

mangiano

hanno mangiato

CONIUGAZIONE IN -ERE

Uwaga, w tej koniugacji większość czasowników ma nieregularne formy participio passato.

RICEVERE – otrzymać Cz.p.: avere P.p.: ricevuto PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

ricevo

ho ricevuto

tu

ricevi

hai ricevuto

lui / lei / Lei

riceve

ha ricevuto

noi

riceviamo

abbiamo ricevuto

voi

ricevete

avete ricevuto

loro

ricevono

hanno ricevuto

Według tego schematu odmieniają się również: PRENDERE - 1. brać, wziąć; 2. wsiadać; 3. napić się Cz.p.: avere P.p.: preso

ACCENDERE – zapalać Cz.p.: avere P.p.: acceso METTERE – kłaść Cz.p.: avere P.p.: messo NASCONDERE – chować Cz.p.: avere P.p.: nascosto OFFENDERE – obrażać Cz.p.: avere P.p.: offeso

RACCOGLIERE – zbierać Cz.p.: avere P.p.: raccolto RIDERE – śmiać się Cz.p.: avere P.p.: riso

SCRIVERE – pisać Cz.p.: avere P.p.: scritto VEDERE – widzieć Cz.p.: avere P.p.: visto VIVERE – żyć, mieszkać Cz.p.: avere/essere P.p.: vissuto

CONIUGAZIONE IN -IRE (I) DORMIRE – spać Cz.p.: avere P.p.: dormito PRESENTE

Persona

76

PASSATO PROSSIMO

io

dormo

ho dormito

tu

dormi

hai dormito

lui / lei / Lei

dorme

ha dormito

noi

dormiamo

abbiamo dormito

voi

dormite

avete dormito

loro

dormono

hanno dormito

La coniugazione dei verbi in italiano Według tego schematu odmieniają się również: SENTIRE – słyszeć Cz.p.: avere P.p.: sentito

VESTIRE – ubierać Cz.p.: avere P.p.: vestito

CONIUGAZIONE IN -IRE (I) – Participio passato irregolare APRIRE – otwierać Cz.p.: avere P.p.: aperto PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

apro

ho aperto

tu

apri

hai aperto

lui / lei / Lei

apre

ha aperto

noi

apriamo

abbiamo aperto

voi

aprite

avete aperto

loro

aprono

hanno aperto

CONIUGAZIONE IN -IRE (II) PREFERIRE – woleć, preferować Cz.p.: avere P.p.: preferito PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

preferisco

ho preferito

tu

preferisci

hai preferito

lui / lei / Lei

preferisce

ha preferito

noi

preferiamo

abbiamo preferito

voi

preferite

avete preferito

loro

preferiscono

hanno preferito

Według tego schematu odmieniają się również: CAPIRE – rozumieć Cz.p.: avere P.p.: capito

FINIRE – 1. kończyć; 2. kończyć się Cz.p.: 1. avere 2. essere P.p.: finito

COSTRUIRE – budować Cz.p.: avere P.p.: costruito

INGHIOTTIRE – połykać Cz.p.: avere P.p.: inghiottito

SBALORDIRE – wprawiać w osłupienie Cz.p.: avere P.p.: sbalordito

CZASOWNIKI ZWROTNE VERBI RIFLESSIVI Uwaga:

W czasownikach zwrotnych zaimek zwrotny jest pisany łącznie z formami bezokolicznika, np. svegliarsi, nascondersi, i participio passato, np. svegliatomi, svegliatoti, svegliatosi. W odmianie osobowej tych czasowników oraz w participio passato należy pamiętać o odmienianiu zaimka zwrotnego zależnie od osoby, do której odnosi się czasownik. W czasie przeszłym passato prossimo czasowniki zwrotne odmieniają się z czasownikiem posiłkowym essere.

77

La coniugazione dei verbi in italiano SVEGLIARSI – budzić się Cz.p.: essere P.p.: svegliatosi PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

mi sveglio

mi sono svegliato/a

tu

ti svegli

ti sei svegliato/a

lui / lei / Lei

si sveglia

si è svegliato/a

noi

ci svegliamo

ci siamo svegliati/e

voi

vi svegliate

vi siete svegliati/e

loro

si svegliano

si sono svegliati/e

Według tego schematu odmieniają się również: ADDORMENTARSI – zasypiać Cz.p.: essere P.p.: addormentatosi

COMPORTARSI – zachowywać się Cz.p.: essere P.p.: comportatosi

INNAMORARSI – zakochać się Cz.p.: essere P.p.: innamoratosi

ALZARSI – wstawać, podnosić się Cz.p.: essere P.p.: alzatosi

FERMARSI – zatrzymywać się Cz.p.: essere P.p.: fermatosi

LAVARSI – myć się Cz.p.: essere P.p.: lavatosi

AMMALARSI – rozchorować się Cz.p.: essere P.p.: ammalatosi

INCONTRARSI – spotykać się Cz.p.: essere P.p.: incontratosi

NASCONDERSI – chować się Cz.p.: essere P.p.: nascostosi PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

mi nascondo

mi sono nascosto/a

tu

ti nascondi

ti sei nascosto/a

lui / lei / Lei

si nasconde

si è nascosto/a

noi

ci nascondiamo

ci siamo nascosti/e

voi

vi nascondete

vi siete nascosti/e

loro

si nascondono

si sono nascosti/e

Według tego schematu odmieniają się również: OFFENDERSI – obrażać się Cz.p.: essere P.p.: offesosi

SVOLGERSI – rozgrywać się, dziać się Cz.p.: essere P.p.: svoltosi

VESTIRSI – ubierać się Cz.p.: essere P.p.: vestitosi PRESENTE

Persona

78

PASSATO PROSSIMO

io

mi vesto

mi sono vestito/a

tu

ti vesti

ti sei vestito/a

lui / lei / Lei

si veste

si è vestito/a

noi

ci vestiamo

ci siamo vestiti/e

voi

vi vestite

vi siete vestiti/e

loro

si vestono

si sono vestiti/e

La coniugazione dei verbi in italiano CZASOWNIKI NIEREGULARNE VERBI IRREGOLARI AVERE – mieć, posiadać Cz.p.: avere P.p.: avuto PRESENTE

Persona

ANDARE – iść, jechać Cz.p.: essere P.p.: andato

PASSATO PROSSIMO

PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

ho

ho avuto

io

vado

sono andato/a

tu

hai

hai avuto

tu

vai

sei andato/a

lui / lei / Lei

ha

ha avuto

lui / lei / Lei

va

è andato/a

noi

abbiamo

abbiamo avuto

noi

andiamo

siamo andati/e

voi

avete

avete avuto

voi

andate

siete andati/e

loro

hanno

hanno avuto

loro

vanno

sono andati/e

BERE – pić Cz.p.: avere P.p.: bevuto

CONOSCERE – znać Cz.p.: avere P.p.: conosciuto

PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

bevo

ho bevuto

io

conosco

ho conosciuto

tu

bevi

hai bevuto

tu

conosci

hai conosciuto

lui / lei / Lei

beve

ha bevuto

lui / lei / Lei

conosce

ha conosciuto

noi

beviamo

abbiamo bevuto

noi

conosciamo

abbiamo conosciuto

voi

bevete

avete bevuto

voi

conoscete

avete conosciuto

loro

bevono

hanno bevuto

loro

conoscono

hanno conosciuto

DARE – dawać Cz.p.: avere P.p.: dato PRESENTE

Persona

DIRE – powiedzieć, mówić Cz.p.: avere P.p.: detto PASSATO PROSSIMO

PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

do

ho dato

io

dico

ho detto

tu

dai

hai dato

tu

dici

hai detto

lui / lei / Lei

dà

ha dato

lui / lei / Lei

dice

ha detto

noi

diamo

abbiamo dato

noi

diciamo

abbiamo detto

voi

date

avete dato

voi

dite

avete detto

loro

danno

hanno dato

loro

dicono

hanno detto

DOVERE – musieć Cz.p.: avere P.p.: dovuto PRESENTE

Persona

ESSERE – być, znajdować się Cz.p.: essere P.p.: stato

PASSATO PROSSIMO

PRESENTE

Persona

PASSATO PROSSIMO

io

devo

ho dovuto

io

sono

sono stato/a

tu

devi

hai dovuto

tu

sei

sei stato/a

lui / lei / Lei

deve

ha dovuto

lui / lei / Lei

è

è stato/a

noi

dobbiamo

abbiamo dovuto

noi

siamo

siamo stati/e

voi

dovete

avete dovuto

voi

siete

siete stati/e

loro

devono

hanno dovuto

loro

sono

sono stati/e

FARE – robić, zrobić, wykonywać Cz.p.: avere P.p.: fatto PRESENTE

Persona

LEGGERE – czytać Cz.p.: avere P.p.: letto

PASSATO PROSSIMO

Persona

PRESENTE

PASSATO PROSSIMO

io

faccio

ho fatto

io

leggo

ho letto

tu

fai

hai fatto

tu

leggi

hai letto

lui / lei / Lei

fa

ha fatto

lui / lei / Lei

legge

ha letto

noi

facciamo

abbiamo fatto

noi

leggiamo

abbiamo letto

voi

fate

avete fatto

voi

leggete

avete letto

loro

fanno

hanno fatto

loro

leggono

hanno letto

79

La coniugazione dei verbi in italiano POTERE – móc Cz.p.: avere P.p.: potuto Persona

PRESENTE

RIMANERE – zostać Cz.p.: essere P.p.: rimasto PASSATO PROSSIMO

PRESENTE

PASSATO PROSSIMO

io

posso

ho potuto

io

rimango

sono rimasto/a

tu

puoi

hai potuto

tu

rimani

sei rimasto/a

lui / lei / Lei

può

ha potuto

lui / lei / Lei

rimane

è rimasto/a

noi

possiamo

abbiamo potuto

noi

rimaniamo

siamo rimasti/e

voi

potete

avete potuto

voi

rimanete

siete rimasti/e

loro

possono

hanno potuto

loro

rimangono

sono rimasti/e

RIUSCIRE – udać się, zdołać (coś zrobić) Cz.p.: essere P.p.: riuscito Persona

PRESENTE

SAPERE – wiedzieć Cz.p.: avere P.p.: saputo

PASSATO PROSSIMO

Persona

PRESENTE

PASSATO PROSSIMO

io

riesco

sono riuscito/a

io

so

ho saputo

tu

riesci

sei riuscito/a

tu

sai

hai saputo

lui / lei / Lei

riesce

è riuscito/a

lui / lei / Lei

sa

ha saputo

noi

riusciamo

siamo riusciti/e

noi

sappiamo

abbiamo saputo

voi

riuscite

siete riusciti/e

voi

sapete

avete saputo

loro

riescono

sono riusciti/e

loro

sanno

hanno saputo

SCEGLIERE – wybierać Cz.p.: avere P.p.: scelto Persona

PRESENTE

SCENDERE – 1. zejść, schodzić; 2. wysiadać Cz.p.: essere P.p.: sceso

PASSATO PROSSIMO

Persona

PRESENTE

PASSATO PROSSIMO

io

scelgo

ho scelto

io

scendo

sono sceso/a

tu

scegli

hai scelto

tu

scendi

sei sceso/a

lui / lei / Lei

sceglie

ha scelto

lui / lei / Lei

scende

è sceso/a

noi

scegliamo

abbiamo scelto

noi

scendiamo

siamo scesi/e

voi

scegliete

avete scelto

voi

scendete

siete scesi/e

loro

scelgono

hanno scelto

loro

scendono

sono scesi/e

STARE – miewać się, czuć się Cz.p.: essere P.p.: stato Persona

PRESENTE

TENERE – trzymać Cz.p.: avere P.p.: tenuto

PASSATO PROSSIMO

Persona

PRESENTE

PASSATO PROSSIMO

io

sto

sono stato/a

io

tengo

ho tenuto

tu

stai

sei stato/a

tu

tieni

hai tenuto

lui / lei / Lei

sta

è stato/a

lui / lei / Lei

tiene

ha tenuto

noi

stiamo

siamo stati/e

noi

teniamo

abbiamo tenuto

voi

state

siete stati/e

voi

tenete

avete tenuto

loro

stanno

sono stati/e

loro

tengono

hanno tenuto

VENIRE – przyjść, przychodzić ; 2. pochodzić z Cz.p.: essere P.p.: venuto Persona

80

Persona

PRESENTE

VOLERE – chcieć Cz.p.: avere P.p.: voluto

PASSATO PROSSIMO

Persona

PRESENTE

PASSATO PROSSIMO

io

vengo

sono venuto/a

io

voglio

ho voluto

tu

vieni

sei venuto/a

tu

vuoi

hai voluto

lui / lei / Lei

viene

è venuto/a

lui / lei / Lei

vuole

ha voluto

noi

veniamo

siamo venuti/e

noi

vogliamo

abbiamo voluto

voi

venite

siete venuti/e

voi

volete

avete voluto

loro

vengono

sono venuti/e

loro

vogliono

hanno voluto

Dizionario Wstęp W słowniczku znajdziesz słowa oraz najważniejsze zwroty i wyrażenia przyimkowe występujące w podręczniku.

Podane tu znaczenia dotyczą tylko i wyłącznie kontekstu, w jakim zostały użyte w książce.

W przypadku słów wieloznacznych każde znaczenie zostało oznaczone cyframi lub wymienione w oddzielnym haśle oznaczonym cyframi 1, 2, 3.

W niektórych wyrazach zostały podkreślone sylaby. Są to sylaby, na które pada akcent, np.: prendere, co oznacza, że mocniej należy wymówić sylabę pren-. W wyrazach bez podkreśleń akcent pada na przedostatnią sylabę, podobnie jak w języku polskim. Zwróć uwagę na wyrazy, w których akcent pada na ostatnią sylabę, a nad ostatnią literą jest kreseczka (akcent graficzny), np. perché, ragù.

Inne oznaczenia: (nieodm.)

– rzeczownik lub przymiotnik, który ma taką samą formę w liczbie pojedynczej i mnogiej. allegro/-a – przymiotnik o końcówce -o w rodzaju męskim: allegro oraz -a w rodzaju żeńskim: allegra; w tłumaczeniu podawana jest tylko forma męska. ragazzo/-a – rzeczownik o końcówce -o w rodzaju męskim: ragazzo oraz -a w rodzaju żeńskim: ragazza felice – przymiotnik, który ma taką samą formę w rodzaju męskim i żeńskim.

Objaśnienie skrótów: m. rzeczownik rodzaju męskiego ż. rzeczownik rodzaju żeńskiego lp liczba pojedyncza lm liczba mnoga

A

a 1. w (przed nazwami miast): abito a Roma mieszkam w Rzymie; 2. w, do, nad (miejsce): vado a casa idę do domu; al bar w barze, do baru; al mare nad morzem, nad morze; 3. o (w określeniach godziny): a che ora? o której godzinie?; alle 13:00 o 13:00; 4. na: a pranzo na obiad a base di zrobiony z a destra w prawo, po prawej (stronie) a distanza di na odległość a piedi na piechotę a pochi metri da kilka metrów od a sinistra w lewo, po lewej (stronie) a volte czasem, czasami all’inizio na początku all’insù (naso) zadarty (nos); w górę alla fine w końcu, na końcu abbandonato/-a porzucony, porzucona abbastanza dość, wystarczająco abbracci! m. lm uściski! abbracciare ściskać, obejmować abitare mieszkać accanto a obok accendere włączać accento m. akcent accettare akceptować acqua ż. woda acqua gassata ż. woda gazowana acqua minerale ż. woda mineralna addormentarsi zasypiać

Dizionario adesso teraz adorare uwielbiać agnello m. jagnię agosto m. sierpień aiutare pomagać albanese Albańczyk, Albanka; albański, albańska alfabeto m. alfabet allegro/-a wesoły, wesoła allenamento m. trening allora więc; wtedy alto/-a wysoki, wysoka altro/-a inny, inna; drugi, druga alzare podnosić alzarsi wstawać, podnosić się amare kochać, uwielbiać ambizioso/-a ambitny, ambitna amico/-a m./ż. przyjaciel, przyjaciółka; kolega, koleżanka amico/-a del cuore m./ż. przyjaciel, przyjaciółka od serca; serdeczny przyjaciel, serdeczna przyjaciółka ammalarsi rozchorować się amore m. miłość anche także, również anch’io ja również ancora jeszcze andare iść, jechać andare a dormire iść spać andare in bici jeździć na rowerze anima ż. dusza anno m. rok antico/-a antyczny, antyczna; starożytny, starożytna antipatico/-a antypatyczny, antypatyczna

anziano/-a m./ż. staruszek, staruszka anziano/-a w podeszłym wieku aperto/-a otwarty, otwarta apparecchiare la tavola nakrywać stół appartamento m. mieszkanie; apartament appetito m. apetyt aprile m. kwiecień aprire otwierać aranciata ż. oranżada arancione pomarańczowy, pomarańczowa architettura ż. architektura arcobaleno m. tęcza armadio m. szafa arrabbiato/-a wściekły, wściekła; rozgniewany, rozgniewana arrampicata ż. wspinaczka arrivare przyjeżdżać, przybywać, docierać arrivederci! do widzenia!, do zobaczenia! arrivederLa! do widzenia pani/panu! arrosto (nieodmienny) pieczony, pieczona arte ż. sztuka articolo m. rodzajnik articolo determinativo rodzajnik określony articolo indeterminativo rodzajnik nieokreślony ascoltare słuchać aspirapolvere m. (nieodmienny) odkurzacz attenzione ż. uwaga

81

Dizionario attore m. aktor auto ż. auto, samochód autobus m. autobus autunno m. jesień avanti! naprzód!, do przodu! avanzare iść do przodu; czynić postępy avere mieć, posiadać avere bisogno di potrzebować (czegoś) avere una collezione (di) mieć kolekcję (czegoś) avere fame być głodnym avere intenzione di zamierzać, mieć zamiar (coś zrobić) avere mal di mieć ból, odczuwać ból (czegoś) avere molte cose da fare mieć dużo rzeczy do zrobienia avere nostalgia tęsknić avere ragione mieć rację avere voglia di mieć chęć (na coś) avverbio m. przysłówek avvocato/-a m./ż. adwokat, adwokatka azzurro/-a niebieski, niebieska

B

bacioni! m. lm buziaki! bagno m. łazienka; kąpiel balcone m. balkon ballare tańczyć ballo m. taniec bambino/-a m./ż. dziecko Bambino Gesù m. Dzieciątko Jezus bambola ż. lalka banca ż. bank banco m. ławka szkolna base ż. podstawa basso/-a niski, niska battaglia ż. bitwa battaglia navale gra w statki beato/-a szczęściarz, szczęściara (nieodmienny) beżowy, beige beżowa bello/-a piękny, piękna bellissimo/-a najpiękniejszy, najpiękniejsza; przepiękny, przepiękna bene dobrze benissimo świetnie, doskonale benvenuto/-a witaj!, witajcie! (do mężczyzny/do kobiety) bere pić bianco/-a biały, biała bicchiere m. szklanka; kieliszek; kubek bicicletta ż. rower biondo/-a blond; blondyn, blondynka bisogno m. potrzeba blu (nieodmienny) granatowy, granatowa bocca ż. buzia, usta borsa ż. torebka, torba

82

bottiglia ż. butelka braccialetto m. bransoletka brasiliano/-a Brazylijczyk, Brazylijka; brazylijski, brazylijska bravo/-a zdolny, zdolna bravo in dobry (w czymś) breve krótki, krótka; zwięzły, zwięzła brodo m. rosół brutto/-a brzydki, brzydka buon appetito! smacznego! buon pomeriggio! dzień dobry! (po południu) buonanotte! dobranoc! buonasera! dobry wieczór! buongiorno! dzień dobry! buono/-a dobry, dobra; smaczny, smaczna buttare wyrzucać

C

c’è jest, znajduje się ci sono znajdują się cacao m. kakao caffè m. kawa calcio m. piłka nożna caldo/-a ciepły, ciepła camera ż. pokój camera da letto ż. sypialnia camminare chodzić cane m. pies canile m. schronisko dla psów cantante m./ż. piosenkarz, piosenkarka cantare śpiewać canto m. śpiew capello m. włos capire rozumieć capitare zdarzyć cię, przytrafić się cappello m. kapelusz; czapka carattere m. charakter carciofo m. karczoch carino/-a ładny, ładna carne ż. mięso caro/-a drogi, droga casa ż. dom, mieszkanie casalinga ż. gospodyni domowa cassa ż. kasa castano/-a kasztanowy, kasztanowa cattivo/-a zły, zła cenare jeść kolację centesimo m. centym centro m. centrum; środek cercare szukać cereali m. lm płatki śniadaniowe certo oczywiście, naturalnie che który, która che bell’idea! świetny pomysł! che bello! pięknie!, świetnie! che cosa? co? che emozione! co za emocje! che ne dici di co powiesz na...

che peccato! jaka szkoda! che strano! ale dziwne! chi? kto? chiamarsi nazywać się chiasso m. hałas, wrzawa chiave ż. klucz chiesa ż. kościół chitarra ż. gitara ci1 tu, tutaj; tam, w tamtym miejscu ci2 zaimek osobowy ‘nam’; zaimek zwrotny ‘się’ dla 1. os. lm ci vediamo! do zobaczenia! ciao! cześć! cinema m. (nieodmienny) kino cintura ż. pasek cioccolata ż. czekolada (napój) cioccolato m. czekolada cioè to znaczy, to jest circa około città ż. (nieodmienny) miasto Città Eterna Wieczne Miasto (Rzym) classe ż. klasa clima m. klimat coda di cavallo ż. koński ogon; kucyk cognome m. nazwisko colazione ż. śniadanie collana ż. naszyjnik collezione ż. kolekcja colorato/-a kolorowy, kolorowa colore m. kolor colpa ż. wina come? jak?; w jaki sposób? come stai? jak się masz? come jak; tak jak cominciare zaczynać; zaczynać się commedia ż. komedia, film komediowy commesso/-a m./ż. sprzedawca, sprzedawczyni comodo/-a wygodny, wygodna compagnia ż towarzystwo compagno/-a m./ż. kolega, koleżanka z klasy; towarzysz, towarzyszka compito m. zadanie compito di casa praca domowa compleanno m. urodziny complicato/-a skomplikowany, skomplikowana comportarsi zachowywać się comprare kupować computer /kom’pju:ter/ m. (nieodmienny) komputer comunicare komunikować, porozumiewać się comunichiamo! porozmawiajmy! con z, wraz con piacere z przyjemnością concerto m. koncert coniglio m. królik conoscere znać

Dizionario conquistare podbijać, zdobywać contare liczyć contento/-a zadowolony, zadowolona controllare sprawdzać; kontrolować conveniente opłacalny, opłacalna; korzystny, korzystna coprire pokrywać coraggioso/-a odważny, odważna cornetto m. słodki rogalik cornice ż. ramka do zdjęcia corridoio m. korytarz corsa ż. bieg cortesia ż. uprzejmość corto/-a krótki, krótka cosa? co? cosa ż. rzecz così tak, w taki sposób così così tak sobie costare kosztować costoso/-a kosztowny, kosztowna; drogi, droga costruire budować cotoletta ż. kotlet ż. lm naleśniki crêpes crisi ż. (nieodmienny) kryzys cucina ż. 1. kuchnia (pomieszczenie) 2. la cucina polacca kuchnia polska cuffia ż. słuchawka cugino/-a m./ż. kuzyn, kuzynka cuore m. serce curare opiekować się; leczyć curioso/-a ciekawy, ciekawa

D

da 1. u, do (osoba): da Maria u Marii, do Marii; da noi u nas, do nas; dal dentista u dentysty, do dentysty; 2. od (czas): da molto tempo od długiego czasu; 3. z (wychodzić, wracać): tornare da scuola wracać ze szkoły; 4. da leggere wart przeczytania danza ż. taniec Danzica Gdańsk dare dawać dare da mangiare karmić dare un consiglio dawać radę, radzić davvero naprawdę delicato/-a delikatny, delikatna; subtelny, subtelna delizioso/-a pyszny, pyszna; wyśmienity, wyśmienita dente m. ząb dentista m.,ż. dentysta, dentystka dentro wewnątrz, w środku dessert m. (nieodmienny) deser destra ż. prawa strona detestare nie lubić, nie cierpieć; nienawidzić di 1. z: essere di Varsavia pochodzić

z Warszawy; 2. wskazuje przynależność: il libro di mia madre książka mojej matki; 3. o: parlare di mówić o di dove? skąd? di fronte a naprzeciwko (czegoś) di là tam, w tamto miejsce di media lunghezza średniej długości di sera wieczorem di solito zazwyczaj di tanto in tanto od czasu do czasu dialogo m. dialog, rozmowa dicembre m. grudzień dietro za, z tył dietro l’angolo za rogiem difficile trudny, trudna dilemma m. dylemat, rozterka dinamico/-a dynamiczny, dynamiczna dire powiedzieć, mówić direttore m. dyrektor diritto1 prosto diritto/-a2 prosty, prosta disastro m. katastrofa disegnare rysować disegno m. rysunek disgustoso/-a niesmaczny, niesmaczna; obrzydliwy, obrzydliwa dito m. palec divano m. kanapa diverso/-a różny, różna; odmienny, odmienna dolce1 m. ciasto; lm słodycze dolce2 słodki, słodka dolce far niente słodkie nicnierobienie domanda ż. pytanie domani jutro domenica ż. niedziela donare darować; oddawać donna ż. kobieta dopo po; później, potem dormire spać dove? gdzie? dokąd? dove gdzie dovere musieć durante podczas, w trakcie duro/-a twardy, twarda

E

e i; a ecco oto economico/-a opłacalny, opłacalna; ekonomiczny, ekonomiczna edificio m. budynek educazione ż. wychowanie educazione artistica ż. lekcje, zajęcia z zakresu sztuki educazione fisica ż. wychowanie fizyczne (WF) elefante m. słoń

elegante elegancki, elegancka enorme ogromny, ogromna entrare wchodzić esatto! właśnie tak! esempio m. przykład esercizio m. ćwiczenie essere być; znajdować się essere appassionato di być miłośnikiem, przepadać (za czymś) essere d’accordo zgadać się essere fan di być fanem (kogoś, czegoś) essere in pensione być na emeryturze essere stanco morto być bardzo, śmiertelnie zmęczonym è un’ottima idea! to świetny pomysł! estate ż. lato età ż. (nieodmienny) wiek euro m. (nieodmienny) euro evviva! niech żyje!

F

facile łatwy, łatwa fagiolo m. fasola falso/-a fałszywy, fałszywa fame ż. głód famiglia ż. rodzina famoso/-a sławny, sławna fantasma m. duch fantastico/-a fantastyczny, fantastyczna fare robić, wykonywać fa caldo jest ciepło fa freddo jest zimno fare battere il cuore sprawiać, że serce bije szybciej fare colazione jeść śniadanie fare i compiti di scuola odrabiać lekcje fare il bucato robić pranie fare le passeggiate spacerować fare le pulizie robić porządki fare le spese robić zakupy fare lo shopping chodzić po sklepach fare sport uprawiać sport fatto/-a zrobiony, zrobiona favore m. przysługa febbraio m. luty febbre ż. gorączka fedele wierny, wierna felice szczęśliwy, szczęśliwa felpa ż. polar, bluza sportowa femmina ż. dziewczynka fermarsi zatrzymywać się feroce dziki, dzika festa ż. impreza; święto festoso/-a świąteczny, świąteczna figlio m. syn figlia ż. córka

83

Dizionario film m. (nieodmienny) film finalmente w końcu fine ż. koniec finestra ż. okno finire kończyć fino a aż do fiore m. kwiat fisica ż. fizyka fontana ż. fontanna formaggio m. ser forno m. piec forse może, być może fortuna ż. szczęście forza ż. siła foto (fotografia) ż. zdjęcie fra pomiędzy francese Francuz, Francuzka; francuski, francuska Francia ż. Francja frase ż. zdanie frase dichiarativa zdanie oznajmujące frase esclamativa zdanie wykrzyknikowe frase interrogativa zdanie pytające fratello m. brat fratelli m. lm bracia; rodzeństwo fratellino m. braciszek frequentare un corso uczęszczać na kurs frigorifero m. lodówka fritto/-a smażony, smażona frutta ż. owoce frutta candita owoce kandyzowane fungo m. grzyb fuori poza, na zewnątrz furbo/-a cwany, cwana

G

gamba ż. noga gamberetto m. krewetka gara ż. zawody, wyścig gatto m. kot gelato m. lody geloso/-a zazdrosny, zazdrosna genitori m. lm rodzice gennaio m. styczeń gentile uprzejmy, uprzejma Germania ż. Niemcy già już giacca ż. kurtka, żakiet giallo/-a żółty, żółta giardino m. ogród ginnastica ż. gimnastyka giocare grać; bawić się giocare a calcio grać w piłkę nożną giocare al computer grać na komputerze giocare a nascondino bawić się w chowanego giocare a palla grać w piłkę

84

giocare ai dadi grać w kości giocare alla playstation grać na playstation giocare con i videogiochi grać w gry komputerowe giocatore m. gracz giornale m. gazeta codzienna giornata ż. dzień giorno m. dzień giovane młody, młoda Giove Jowisz giovedì m. czwartek girare kręcić; skręcać (zmieniać kierunek) gita ż. wycieczka szkolna giugno m. czerwiec giusto/-a1 właściwy, właściwa; słuszny, słuszna giusto2 właściwie, słusznie gnocchi m. lm kopytka (kluski) gnomo m. gnom, krasnal gondola ż. gondola (łódź wiosłowa) gonna ż. spódnica grammatica ż. gramatyka grande duży, duża grande idea! świetny pomysł! granita ż. sorbet grano m. zboże grasso/-a gruby, gruba grazie dziękuję Grecia ż. Grecja grigio/-a szary, szara griglia ż. ruszt guardare patrzeć; oglądać gusto m. smak; gust

H

hotel m. (nieodmienny) hotel

I

idea ż. pomysł, myśl ideale idealny, idealna immagine ż. obrazek impiegato/-a m./ż. urzędnik, urzędniczka importante ważny, ważna; istotny, istotna importare obchodzić, interesować impulsivo/-a impulsywny, impulsywna in 1. w, do: in chiesa w kościele, do kościoła; 2. w środku, wewnątrz: nell’armadio w szafie; 3. środkiem transportu: in treno pociągiem in fondo w głębi in italiano po włosku in modo strano w dziwny sposób incontrarsi spotykać się incredibile niesamowity, niesamowita; niewiarygodny, niewiarygodna indeciso/-a niezdecydowany, niezdecydowana

influenza ż. grypa ingegnere m., ż. inżynier inghiottire przełykać, połykać inglese Anglik, Angielka; angielski, angielska innamorarsi zakochać się insalata ż. sałatka insalata verde zielona sałata insegnante m., ż. nauczyciel, nauczycielka insegnare uczyć, nauczać (kogoś) insieme razem, wspólnie insipido/-a mdły, mdła (o potrawach) insomma w sumie, krótko mówiąc intelligente inteligentny, inteligentna intenso/-a intensywny, intensywna intenzione ż. zamiar interessante interesujący, interesująca invece natomiast inverno m. zima io ja isola ż. wyspa Italia Włochy italiano/-a Włoch, Włoszka; włoski, włoska

L

là tam laborioso/-a pracowity, pracowita lampada ż. lampa largo szeroki, luźny (o ubraniach) latte m. mleko lattina ż. puszka (napoju) lavagna ż. tablica w klasie lavare myć (kogoś, coś) lavarsi myć się lavastoviglie ż. zmywarka lavatrice ż. pralka lavorare pracować lavoro m. praca lavori di casa prace domowe leggere czytać leggero/-a lekki, lekka lei ona Lei pan, pani - w formie grzecznościowej lento/-a wolny, wolna; powolny, powolna leone m. lew lettera ż. list letteratura ż. literatura letto m. łóżko lezione ż. lekcja libero/-a wolny, wolna libreria ż. księgarnia; biblioteczka (mebel) libro m. książka lilla (nieodmienny) liliowy, liliowa lingua ż. język lingua inglese język angielski lingua straniera język obcy

Dizionario liscio/-a gładki, gładka Londra Londyn lontano/-a daleki, daleka lontano da daleko od loro oni luce ż. światło luglio m. lipiec lui on Luna ż. Księżyc lunedì m. poniedziałek lungo/-a długi, długa; podłużny, podłużna lussuoso/-a ekskluzywny, ekskluzywna

M

ma ale ma che dici? ale co ty mówisz? macchina ż. samochód madre ż. matka, mama maestro/-a m./ż. nauczyciel, nauczycielka maggio m. maj maglietta ż. bluzka, koszulka maglione m. sweter magro/-a chudy, chuda; szczupły, szczupła mai nigdy male źle, niedobrze malissimo bardzo źle, fatalnie mamma ż. mamusia mamma mia! o matko! mangiare jeść manifestazione ż. manifestacja mano ż. ręka manuale m. podręcznik mappamondo m. globus marciapiede m. chodnik mare m. morze marito m. mąż marrone brązowy, brązowa Marte m. Mars martedì m. wtorek marzo m. marzec maschera ż. maska maschio m. chłopiec masso m. głaz matematica ż. matematyka materia ż. przedmiot szkolny matita ż. ołówek maturo/-a dojrzały, dojrzała medico/-a m./ż. lekarz, lekarka Medioevo m. Średniowiecze meglio lepiej mela ż. jabłko mensa ż. stołówka meraviglia ż. cud; zachwyt meraviglioso/-a cudowny, cudowna mercoledì m. środa Mercurio m. Merkury mese m. miesiąc mestiere m. zawód

metà ż. połowa metrò m. metro metropolitana ż. metro mettere kłaść, położyć mettersi kłaść się; ubierać się, zakładać na siebie mettersi a zabierać się do czegoś mettersi il pigiama wkładać pidżamę mezzo/-a1 pół mezzo2 m. środek, połowa mezzogiorno m. południe mi zaimek osobowy ‘mi, mnie’; zaimek zwrotny ‘się’ dla 1. os. lp mi dispiace przykro mi mi è indifferente jest mi obojętne mi interessa interesuje mnie mi pare wydaje mi się mi piace lubię; podoba mi się mi sembra wydaje mi się miele m. miód minuto m. minuta; moment, chwila mio/-a mój, moja mite łagodny, łagodna mobile ruchomy, ruchoma moderno/-a nowoczesny, nowoczesna moglie ż. żona molle miękki, miękka molto bardzo; dużo (czegoś) montagna ż. góry, łańcuch górski monumento m. zabytek; pomnik morbido/-a miękki, miękka Mosca Moskwa mostra ż. wystawa, pokaz mostrare pokazywać mostro m. potwór motivo m. powód, przyczyna mulo m. muł musica ż. muzyka

N

napoletano/-a Neapolitańczyk, Neapolitanka; neapolitański, neapolitańska nascere rodzić się nascondersi chować się nascondino m. gra w chowanego naso m. nos Natale m. Boże Narodzenie nato/-a urodzony, urodzona navigare żeglować; surfować w Internecie nazionalità ż. (nieodmienny) narodowość neanche nawet nie; ani (w zdaniach przeczących) negativo/-a negatywny, negatywna negozio m. sklep nero/-a czarny, czarna nessuno/-a żaden, żadna neutro neutralny

neve ż. śnieg niente nic no nie noi my noia ż. nuda noioso/-a nudny, nudna nome m. imię non nie (wyłącznie z czasownikiem) non c’è male nie jest źle non ho idea nie mam pojęcia nonno/-a m./ż. dziadek, babcia nonni m. lm dziadkowie nono/-a dziewiąty, dziewiąta normale normalny, normalna; zwyczajny, zwyczajna nostro/-a nasz, nasze, nasza nota ż. nuta notte ż. noc novembre m. listopad numero m. liczba, cyfra numero di telefono numer telefonu nuoto m. pływanie nuovo/-a nowy, nowa

O

o lub, albo oca ż. gęś occasione ż. okazja occhio m. oko occupato/-a zajęty, zajęta odiare nienawidzić offendersi obrażać się oggi dzisiaj ogni każdy, każda ogni tanto czasami ombra ż. cień ombrellone m. parasol ondulato/-a falowany, falowana opera ż. opera; dzieło oppure lub też ora1 ż. godzina ora2 teraz orecchino m. kolczyk orecchio m. ucho organizzare organizować organizzato/-a zorganizowany, zorganizowana ospedale m. szpital ottimista m., ż. optymista, optymistka ottobre m. październik ovvio/-a oczywisty, oczywista; zrozumiały, zrozumiała

P

padre m. ojciec, tata paese m. kraj; miasteczko; wioska pagare płacić pagina ż. strona (np. w książce) paglia ż. słoma paio m. para (osób, rzeczy)

85

Dizionario pala ż. łopata palazzo m. kamienica, budynek mieszkalny palestra ż. siłownia, sala gimnastyczna Palio m. tradycyjne święto sieneńskie palla ż. piłka pallacanestro ż. koszykówka pallavolo ż. siatkówka pallina ż. kulka pancia ż. brzuch panforte m. piernik (tradycyjne ciasto sieneńskie) panino m. kanapka; bułka panna ż. śmietana panna cotta ż. deser panna cotta pantaloni m. lm spodnie papa m. papież papà m. tatuś parco m. park parete ż. ściana Parigi Paryż parlare mówić; rozmawiać parola ż. słowo Pasqua ż. Wielkanoc passare1 spędzać (np. wakacje); mijać, przemijać, przechodzić (o czasie, zjawisku) passare2 podawać (coś komuś) passare3 wstąpić (do kogoś); przejeżdżać passato przeszły, miniony participio passato imiesłów przymiotnikowy bierny passeggiare spacerować passeggiata ż. spacer passione ż. pasja pasta ż. makaron; dania z makaronu patata ż. ziemniak patatine ż. lm chipsy patatine fritte ż. lm frytki pauroso/-a strachliwy, strachliwa pausa ż. przerwa, pauza pavone m. paw paziente m., ż. pacjent, pacjentka penna ż. długopis, pióro do pisania penne m. lm rurki (makaron) pensare myśleć pensare di zamierzać (coś zrobić) pensione ż. emerytura per 1. (wyraża czas) na, przez: per 15 minuti na/przez 15 minut; 2. dla: il libro per Maria książka dla Marii; 3. aby, żeby per cortesia poproszę, proszę (prosząc o coś) per favore! proszę!, poproszę! per fortuna na szczęście per forza koniecznie, naturalnie per niente w ogóle nie, za nic (w zdaniach przeczących) perché?1 dlaczego?

86

perché non... czemu nie… perché2 dlatego że, ponieważ perciò z tego powodu, więc perfetto/-a doskonały, doskonała periferia ż. przedmieścia; peryferie però jednak, ale persona ż. osoba pesce m. ryba pessimista m., ż. pesymista, pesymistka pesto m. pesto (sos do makaronu) pezzo m. kawałek piacere1 podobać się, lubić piacere!2 miło mi! piatto m. talerz; danie piazza ż. plac piccolo/-a mały, mała; niewielki, niewielka piede m. stopa pigiama m. piżama pigro/-a leniwy, leniwa pilota m., ż. pilot, pilotka piscina ż. basen pisello m. groszek più bardziej; większy piuttosto raczej pizza ż. al taglio pizza sprzedawana na kawałki lub cząstki pizza ż. marinara pizza z pomidorami, oregano i czosnkiem pizzeria ż. pizzeria poco mało, niewiele poi potem, później polacco/-a Polak, Polka; polski, polska poliziotto/-a m./ż. policjant, policjantka pollo m. kurczak Polonia ż. Polska polpetta ż. pulpet, kotlet mielony poltrona ż. fotel pomodoro m. pomidor ponte m. most porta-finestra ż. drzwi balkonowe portare 1. nosić (o ubraniach); 2. przynieść; 3. zawieźć portare il cane a spasso wyprowadzać psa na spacer portoghese Portugalczyk, Portugalka; portugalski, portugalska posa ż. poza, pozycja positivo/-a pozytywny, pozytywna posto m. miejsce potere móc poverino m. biedaczysko pozzo m. studnia pranzare jeść obiad pranzo m. obiad praticare praktykować; uprawiać preferenza ż. upodobanie, preferencja preferire woleć, preferować preferito/-a ulubiony, ulubiona

prego! proszę! (przy podawaniu czegoś komuś) prendere 1. brać, wziąć: prendere un libro wziąć książkę; 2. wsiadać, jechać: prendere l’autobus wsiadać do autobusu, jechać autobusem; 3. napić się: prendere un caffè napić się kawy prendersi cura di dbać, opiekować się (kimś, czymś) preparare przygotowywać presentare przedstawiać, prezentować presentazione ż. przedstawianie się; prezentacja presidente m. prezydent prezzo m. cena prima najpierw prima di przed, zanim primavera ż. wiosna primo m. primo (piatto) pierwsze danie primo/-a pierwszy, pierwsza principessa ż. księżniczka privato/-a prywatny, prywatna problema m. problem professore/-essa profesor, pani profesor; nauczyciel, nauczycielka w szkole profilo m. profil progettare projektować progetto m. projekt pronunciare wymawiać proporre proponować proprio1 właśnie, naprawdę proprio/-a2 własny, własna prosciutto m. szynka prossimo następny, przyszły passato prossimo czas przeszły (złożony) protagonista m., ż. bohater, bohaterka provare próbować; przymierzać psicologo/-a m./ż. psycholog, psycholożka pullman m. autokar purtroppo niestety

Q

quaderno m. zeszyt qualche jakiś, jakaś qualcosa coś quale?1 który?, która? jaki? jaka? quale2 który, która quando?1 kiedy? quando2 kiedy, gdy quanto?1 ile? quanto2 ile quasi prawie quello/-a tamten, tamto, tamta questo/-a ten, to, ta qui tu quindi więc

Dizionario R

raccogliere zbierać raccogliere la polvere ścierać kurz raccontare opowiadać radio ż. radio ragazzo/-a m./ż. chłopak, dziewczyna ragù m. sos pomidorowy z mięsem mielonym raramente rzadko razzo cosmico m. rakieta kosmiczna re m. król recitare in un film grać w filnie religione ż. religia responsabile odpowiedzialny, odpowiedzialna restare zostawać; pozostawać riccio/-a kręcony, kręcona ricotta ż. włoski biały ser ridere śmiać się rifiutare odrzucać rifiuti m. lm śmieć, coś do wyrzucenia rimanere pozostawać riordinare porządkować, sprzątać riposare odpoczywać riservato/-a zdystansowany, zdystansowana riso m. ryż risuonare rozbrzmiewać riuscire zdołać (coś zrobić), osiągnąć sukces rivalità ż. (nieodmienny) rywalizacja rivista ż. czasopismo robot da cucina m. robot kuchenny robusto/-a barczysty, barczysta; dobrze zbudowany, dobrze zbudowana Roma Rzym rosa (nieodmienny) różowy, różowa rosmarino m. rozmaryn rosso/-a czerwony, czerwona rumoroso/-a głośny, głośna Russia ż. Rosja

S

sabato m. sobota sala ż. sala sala da pranzo jadalnia salato/-a słony, słona; solony, solona saldi m. lm wyprzedaże salotto m. salon salutare pozdrawiać saluto m. pozdrowienie saluti da... pozdrowienia z... salve! cześć!, witaj! sapere wiedzieć saporito/-a smaczny, smaczna sbalordire wprawiać w osłupienie scappare uciekać scarpa ż. but scatola ż. pudełko; puszka scegliere wybierać

scelta ż. wybór scendere schodzić; wysiadać schema m. schemat schermo m. ekran schiaffo m. policzek (uderzenie) sci m. narta; narciarstwo sciarpa ż. szalik scienza ż. nauka scienze ż. lm szkolny przedmiot, łączący chemię, fizykę i biologię scimmia ż. małpa scintilla ż. iskra sciocco/-a głupi, głupia scivolare ślizgać się scivolo m. zjeżdżalnia scolaro/-a m./ż. uczeń, uczennica scomodo/-a niewygodny, niewygodna sconto m. rabat, obniżka scopa ż. szczotka do zamiatania; miotła scrivania ż. biurko scrivere pisać scuola ż. szkoła scuola elementare ż. szkoła podstawowa scuro/-a ciemny, ciemna scusi! przepraszam pana/panią! secondo1 m. drugie danie secondo2 m. sekunda, chwila secondo/-a3 drugi, druga secondo4 według secondo me według mnie sedia ż. krzesło segreto m. sekret semaforo m. semafor, sygnalizacja świetlna semplicemente po prostu sempre zawsze, cały czas sentire słyszeć senza bez sera ż. wieczór serie ż. (nieodmienny) seria; serial telewizyjny serio/-a poważny, poważna serra ż. szklarnia settembre m. wrzesień settimana ż. tydzień sì tak si zaimek zwrotny ‘się’ dla 3. os. lp i lm sicuro/-a pewny, pewna significare znaczyć, oznaczać signore/-a m./ż. pan, pani signorina ż. panna silenzio m. cisza simpatico/-a miły, miła; sympatyczny, sympatyczna sincero/-a szczery, szczera sinistra ż. lewa strona snello/-a szczupły, szczupła socievole towarzyski, towarzyska soffitto m. sufit

sogni d’oro kolorowe sny soldi m. lm pieniądze solo/-a1 sam, sama; jedyny, jedyna solo2 tylko soluzione ż. rozwiązanie sondaggio m. sondaż soprattutto przede wszystkim sorella ż. siostra sorelle gemelle ż. siostry bliźniaczki sorellina ż. siostrzyczka sorridente uśmiechnięty, uśmiechnięta sorriso m. uśmiech sottile delikatny, delikatna; cienki, cienka sotto pod, poniżej, pod spodem Spagna ż. Hiszpania spagnolo/-a Hiszpan, Hiszpanka; hiszpański, hiszpańska specchio m. lustro spesso często spettacolo m. spektakl spezie ż. lm przyprawy spiaggia ż. plaża spiare szpiegować; śledzić spicchio m. cząstka (pizzy) spiritoso/-a dowcipny, dowcipna; zabawny, zabawna sportivo/-a sportowy, sportowa squadra ż. drużyna squisito/-a pyszny, pyszna; wyśmienity, wyśmienita stadio m. stadion stagione ż. pora roku; sezon stancante męczący, męcząca stare miewać się, czuć się stasera dziś wieczorem statua ż. posąg; figura stella ż. gwiazda stereo m. sprzęt stereo stile m. styl stilista m., ż. projektant, projektantka; stylista, stylistka stirare prasować stivali m., lm kozaki (buty) storia ż. historia storico/-a historyczny, historyczna strada ż. ulica strega ż. wiedźma stretto/-a ciasny, ciasna; przylegający, przylegająca strisce pedonali ż. lm pasy dla pieszych studente/-essa m. ż. uczeń, uczennica; student, studentka studiare uczyć się studio m. gabinet, pracownia; nauka stupido/-a głupi, głupia su na sulla lampada na lampie subito natychmiast, od razu

87

Dizionario succo m. sok succo di frutta sok owocowy suggerimento m. sugestia, podpowiedź sugo m. sos pomidorowy (do makaronu) suo jej, jego Suo Pani, Pana suonare grać na instrumencie suono m. dźwięk supermercato m. supermarket svedese Szwed, Szwedka; szwedzki, szwedzka sveglia m. budzik; pobudka svegliare budzić (kogoś) svegliarsi budzić się sveglio/-a rezolutny, rezolutna; bystry, bystra svolgersi rozgrywać się, dziać się

T

tacchino m. indyk tagliare kroić taglio m. cięcie tanto tak bardzo; tak dużo, tyle tappeto m. dywan tartaruga ż. żółw tassì m. (nieodmienny) taksówka tavolino m. stolik tavolo m. stół tè m. (nieodmienny) herbata tè freddo m. zimna herbata teatro m. teatr tedesco/-a Niemiec, Niemka; niemiecki, niemiecka telefonino m. telefon komórkowy, komórka televisione ż. telewizja tempo m. czas tenere trzymać terrazza ż. taras test m. (nieodmienny) test testa ż. głowa testardo/-a uparty, uparta testo m. tekst ti zaimek osobowy ‘cię, ciebie, tobie’; zaimek zwrotny ‘się’ dla 2. os. lp

88

ti va? pasuje ci? tigre ż. tygrys timido/-a nieśmiały, nieśmiała tipico/-a typowy, typowa tollerante tolerancyjny, tolerancyjna tornare wracać tornare indietro zawracać torre ż. wieża torta ż. ciasto; tort torta di mele ż. szarlotka, jabłecznik tra/fra pomiędzy tram m. (nieodmienny) tramwaj trama ż. fabuła, akcja; wątek (np. filmu) tranquillo/-a spokojny, spokojna treno m. pociąg triste smutny, smutna troppo zbyt, zbyt dużo tu ty tuo/-a twój, twoja tutto cały; wszystko; całość tutti wszyscy tutti e due obydwaj tutte e due obydwie

U

ufficio m. biuro; urząd uguale taki sam, taka sama un po’ trochę uomo1 m. mężczyzna uomo2 m. człowiek usare używać utile potrzebny, potrzebna; użyteczny, użyteczna uva ż. winogrona

V

va bene w porządku, dobra va bè w porządku – w języku potocznym vacanza ż. dzień wolny od pracy vacanze ż. lm wakacje vanitoso/-a próżny, próżna vecchio/-a stary, stara vedere widzieć

veloce szybki, szybka; prędki, prędka velocemente szybko, prędko venerdì m. piątek Venere f. Wenus venire przychodzić; przyjeżdżać vento m. wiatr veramente naprawdę verbo m. czasownik verbo riflessivo czasownik zwrotny verde zielony, zielona verdure ż. lm warzywa verità ż. prawda vero/-a prawdziwy, prawdziwa vestire ubierać (kogoś) vestirsi ubierać się vestito m. ubranie, strój; sukienka; garnitur vi zaimek osobowy ‘was, wam’; zaimek zwrotny ‘się’ dla 2. os. lm via ż. ulica viaggiare podróżować viaggio m. podróż vicino/-a bliski, bliska vicino/-a m./ż. sąsiad, sąsiadka viola (nieodmienny) fioletowy, fioletowa visitare zwiedzać; odwiedzać vita ż. życie vivere żyć; mieszkać voglia ż. ochota, chęć, voi wy volentieri chętnie volere chcieć volpe ż. lis volta ż. raz (o powtarzaniu się czegoś) vostro/-a wasz, wasze, wasza voto m. ocena w szkole

Z

zaino m. plecak zia ż. ciocia zio m. wujek zuccherato/-a posłodzony, posłodzona; słodki, słodka zucchina ż. cukinia zuppa ż. zupa