Pierwsze potrawy Twojego dziecka by Wydawnictwo Esprit

Wstęp unikniesz niektórych z najczęściej popełnianych przez rodziców błędów w ciągu pierwszego roku życia dziecka. Plany żywieniowe proponowane przez Wademekum Szczęśliwego Dziecka są z powodzeniem stosowane przez tysiące rodziców, sprawiając, że ich dzieci są szczęśliwe, jedzą zdrowo i różnorodnie. Te plany mogą pomóc również twojemu dziecku.

Gina Ford

1 Kiedy wprowadzać pokarm stały

Najnowsze zalecenia Brytyjskiego Departamentu Zdrowia zostały opublikowane w 2003 roku jako reakcja na zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia. Obie organizacje zalecają, aby przez pierwszych sześć miesięcy życia dziecko karmić wyłącznie piersią, czyli nie podawać mu żadnych pokarmów stałych ani mleka modyfikowanego. Wcześniejsze zalecenia Departamentu Zdrowia mówiły o wprowadzaniu pokarmów stałych między czwartym a szóstym miesiącem. Do czwartego miesiąca (17 tygodnia) nie wolno dziecku podawać żadnych pokarmów stałych, ponieważ w tym czasie wyściółka jelit dziecka nie jest jeszcze w pełni wykształcona, a nerki nie zdążyły się w pełni rozwinąć. Wprowadzenie pokarmu stałego zbyt wcześnie mogłoby nadwerężyć niewystarczająco dojrzałe organy. Obecnie wielu ekspertów uważa,

Pierwsze potrawy twojego dziecka że gwałtowny wzrost zachorowań na alergie na przestrzeni ostatnich 20 lat ma związek właśnie z wprowadzaniem pokarmu stałego, zanim układ trawienny dziecka jest w pełni gotowy na jego przyjęcie. Wskazówki zawarte we wznowionym wydaniu książki o żywieniu niemowląt opierają się na zaleceniach Departamentu Zdrowia, a także na moim doświadczeniu w pracy z setkami dzieci i na komentarzach, jakie otrzymałam od ich rodziców. Do roku 2003, gdy rodzice stosowali się do wcześniejszych zaleceń Departamentu Zdrowia i wprowadzali pokarm stały między czwartym a szóstym miesiącem życia dziecka, przekonałam się, że to, kiedy dziecko będzie gotowe na przyjęcie nowych pokarmów, jest sprawą bardzo indywidualną. Ponieważ dzieci są różne i różne jest tempo ich wzrostu i rozwoju, niektóre wymagają wprowadzenia pokarmu stałego w wieku czterech miesięcy, inne około piątego miesiąca, a jeszcze inne dopiero po ukończeniu szóstego miesiąca życia. Zbyt wczesne zmniejszanie ilości mleka i zbyt szybkie zwiększanie ilości pokarmu stałego albo wprowadzanie nieodpowiednich produktów w niewłaściwym czasie może się przyczyniać do niektórych, a czasem nawet wszystkich wymienionych poniżej problemów:

Uszkodzenie układu trawiennego dziecka. Dopiero po około

czterech miesiącach od urodzenia ścianki jelita i nerki dziecka są w pełni rozwinięte i przystosowane do radzenia sobie z niestrawionymi resztkami pokarmu stałego. Wprowadzenie tego typu pokarmu, zanim organizm dziecka potrafi wytwarzać wszystkie enzymy niezbędne do jego prawidłowego trawienia, może doprowadzić do zbytniego obciążenia wątroby i nerek i uszkodzić system trawienny dziecka.

Kiedy wprowadzać pokarm stały

Fizyczne problemy związane z jedzeniem. Ważne jest, żeby poczekać z wprowadzaniem pokarmów stałych do czasu, gdy koordynacja nerwowo-mięśniowa dziecka będzie rozwinięta na tyle, że będzie potrafiło podczas karmienia kontrolować ruchy głowy i szyi, siedząc na krzesełku. Powinno również umieć swobodnie przełykać jedzenie, przesuwając je od przodu jamy ustnej do tyłu. Niemowlęta potrafią przełykać tylko w pozycji siedzącej i muszą być podparte od tyłu.

Zbyt wczesne wprowadzenie pokarmów stałych może zwiększać u dziecka ryzyko wystąpienia dolegliwości alergicznych, takich jak astma, egzema czy katar sienny.

Badania naukowe przeprowadzone w Szkocji wykazały, że nie-

mowlęta, u których pokarm stały zaczęto wprowadzać przed ukończeniem 12 tygodnia życia, częściej cierpiały na uporczywy kaszel.

Dziecko, któremu zbyt wcześnie zaczęto podawać pokarm

stały albo zbyt gwałtownie zwiększono jego ilość, może przyjmować za mało mleka, a tym samym nie otrzymywać niezbędnych składników odżywczych w nim zawartych.

Zbyt wczesne wprowadzenie pokarmów stałych może czasami prowadzić do przekarmienia dziecka, co powoduje nadwagę, a ta z kolei, jak wykazały badania, może prowadzić do otyłości w późniejszym wieku i zwiększonego ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych, chorób serca, cukrzycy itp.

Pracując nad najnowszym wydaniem tej książki, konsultowałam się z wieloma ekspertami z dziedziny zdrowia, a także z setkami matek za pośrednictwem mojej strony internetowej. Okazuje się, że istnieje wiele kontrowersji i niejasności co do nowych zaleceń organizacji rządowych. Są eksperci, którzy twierdzą, że to nie

Pierwsze potrawy twojego dziecka zmiana diety dziecka przed ukończeniem czwartego miesiąca życia dziecka stanowi zagrożenie dla jego zdrowia, ale rodzaj pokarmu, jaki mu się podaje. Wiadomo również, że niektórym dzieciom dieta składająca się wyłącznie z mleka nie wystarcza przez pełnych sześć miesięcy. Takie dzieci stają się nieszczęśliwe i rozdrażnione, kiedy rodzice mimo to przez cały ten czas starają się je karmić samym mlekiem. W tej książce udzielam szczegółowych porad, które – mam nadzieję – pozwolą waszym dzieciom dotrwać do wieku sześciu miesięcy bez wprowadzania pokarmów stałych. Ponieważ jednak nie wiem dokładnie, jakie jest wasze dziecko, jeśli cokolwiek was martwi lub niepokoi, powinniście zasięgnąć opinii swojego lekarza rodzinnego lub pediatry. Powinniście się do niego zgłosić zwłaszcza wtedy, gdy dziecko przed szóstym miesiącem życia, pomimo powtórnego wprowadzenia dodatkowych pór karmienia, nadal będzie dawało do zrozumienia, że nie wystarcza mu dieta składająca się wyłącznie z mleka. Poniższe wskazówki powinny pomóc wam rozpoznać oznaki, które mogą sugerować, że dziecko jest gotowe na wprowadzenie pokarmu stałego. Dziecko może być już gotowe, jeśli:

Przyjmuje pełne karmienia 4–5 razy dziennie z obu piersi albo

240 ml mleka modyfikowanego i, choć do tej pory bez problemu wytrzymywało czas między początkiem jednego karmienia a początkiem kolejnego, teraz robi się nerwowe i wkłada rączki do buzi na długo przed czasem kolejnego karmienia.

Przyjmuje pełne karmienia z obu piersi albo 240 ml mleka modyfikowanego, ale płacze i chce więcej, gdy karmienie dobiega końca.

Kiedy wprowadzać pokarm stały

Zwykle przesypiało całą noc, ale teraz zaczyna budzić się

wcześniej albo w środku nocy, pomimo pełnego karmienia o godzinie 22.00 lub 22.30. Sen w ciągu dnia również jest niespokojny, dziecko budzi się w środku drzemki i nie potrafi na powrót zasnąć albo wybudza się wcześniej niż zwykle.

Ma skończone cztery miesiące, jego waga się podwoiła i waży teraz ponad 6,8 kg, a opiekujący się nim lekarz pediatra uważa, że tygodniowy przyrost masy dziecka jest prawidłowy.

Jeśli twoje dziecko ma już więcej niż cztery miesiące i wykazuje większość z powyższych oznak, pomimo przyjmowania 4–5 pełnych karmień dziennie, być może jest już gotowe na wprowadzenie pokarmów stałych. Jeśli dziecko nie skończyło jeszcze sześciu miesięcy, należy jednak skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub pediatrą, którzy pomogą ci zdecydować, czy można już zacząć urozmaicać jego dietę. Jeśli stwierdzisz, że wolisz poczekać z wprowadzaniem pokarmów stałych do szóstego miesiąca życia dziecka, ważne jest, aby zwiększyć liczbę karmień, tak aby zaspokoić jego rosnący apetyt. Jeśli dziecko do tej pory przesypiało całą noc pomimo niewielkiej liczby karmień, a teraz zaczyna budzić się wcześniej, należy zwiększyć ilość mleka, jaką dziecko otrzyma podczas karmienia o godzinie 22.00–22.30. Jeśli dziecko pomimo pełnego karmienia o 22.00–22.30 nadal budzi się w środku nocy, być może trzeba wprowadzić dodatkowe karmienie w nocy. Należy wtedy podać dziecku jedynie niewielką ilość mleka, tak aby tylko pomóc mu wytrzymać do 7 rano. Ważne jest, aby pamiętać, że apetyt dziecka rośnie wraz z nim. Jeśli dziecko zaczyna okazywać, że robi się coraz bardziej głodne, to z pewnością nie wystarczą mu cztery karmienia mlekiem

Pierwsze potrawy twojego dziecka dziennie. Dlatego nawet jeśli już zrezygnowałaś z piątego karmienia, teraz prawdopodobnie będziesz musiała wprowadzić je ponownie do czasu, gdy dziecko skończy sześć miesięcy i zaczniesz wprowadzać do jego diety pokarm stały.

Dzieci karmione piersią Jeśli dziecko jest karmione jedynie piersią, trudno jest ocenić, ile mleka otrzymuje podczas każdego karmienia. Jeśli twoje dziecko skończyło już cztery miesiące i przejawia większość z wyżej opisanych oznak, powinnaś skonsultować się z lekarzem rodzinnym albo pediatrą i dowiedzieć się, jak możesz dziecku pomóc. Jeśli dziecko ma mniej niż cztery miesiące, a jego tygodniowy przyrost wagi jest niewystarczający, możliwe, że wieczorami zmniejsza się u ciebie ilość mleka. Być może wystarczy jedynie podać dziecku dodatkową porcję mleka i zastosować plan żywieniowy opisany w Nowym Wademekum Szczęśliwego Dziecka, który pomoże ci zwiększyć ilość pokarmu. Dodatkową, odciągniętą porcję mleka możesz podać dziecku po zakończeniu karmienia, kiedy ilość pokarmu jest u ciebie najmniejsza – zwykle wieczorem albo, jeśli twoje dziecko budzi się w nocy częściej niż raz, możesz nim zastąpić karmienie o 22.00–22.30. Dobrze, jeśli to twój partner zajmie się tym karmieniem, tak abyś mogła wcześniej się położyć po odciągnięciu maksymalnej ilości pokarmu o godzinie 21.00–21.30. To pozwoli ci uniknąć dalszego zmniejszania ilości produkowanego pokarmu. Jeśli stwierdzisz, że o tej porze wytwarzasz jedynie 90–120 ml mleka, co może się okazać ilością zdecydowanie niewystarczającą dla zaspokojenia wymagań twojego dziecka, będziesz musiała to karmienie uzupełnić dodatkowym mlekiem, odciągniętym

Kiedy wprowadzać pokarm stały wcześniej w ciągu dnia, tak aby w pełni zaspokoić potrzeby swojego dziecka. Jeśli nie masz laktatora, a twoje dziecko nie chce pić z butelki, będziesz musiała częściej przystawiać dziecko do piersi, tak aby zwiększyć ilość wytwarzanego mleka i pomóc dziecku zaspokoić jego głód. Często radzę, aby karmić dziecko o 7.00 i 10.00 rano, a potem tylko uzupełnić karmieniem tuż przed poobiednią drzemką. Kolejne pełne karmienie o godzinie 14.00–14.30 i wprowadzone ponownie karmienie o 17.00. W ten sposób uzupełnisz dietę swojego malucha o dodatkowe dwa karmienia. Zachęcałabym również do chwili odpoczynku po wieczornej kolacji i przesunięcia karmienia z 22.00–22.30 na godzinę 23.00. W ten sposób dziecko podczas tego karmienia otrzyma większą ilość mleka. Mam nadzieję, że te wskazówki pomogą ci zwiększyć ilość pokarmu i zaspokoić głód dziecka. Jeśli jednak twoje dziecko nadal jest niespokojne pomiędzy kolejnymi karmieniami, a jego tygodniowy przyrost wagi się nie poprawia, powinnaś porozmawiać z pediatrą na temat ewentualnego wprowadzenia jednej butelki mleka modyfikowanego dziennie, najlepiej podczas karmienia o 22.00–22.30. Zastępując to karmienie pełną porcją mleka modyfikowanego i odciągając pokarm o 21.30, będziesz mogła to odciągnięte mleko wykorzystać jako uzupełnienie któregoś z karmień w ciągu dnia, unikając tym samym dalszego zwiększania liczby karmień.

Wczesne wprowadzanie pokarmów stałych Jeśli twoje dziecko ma więcej niż 17 tygodni i przyjmuje 5–6 pełnych karmień w ciągu dnia, a nadal nie potrafi spokojnie

Pierwsze potrawy twojego dziecka wytrzymać czasu pomiędzy karmieniami, możliwe, że należy zacząć już teraz wprowadzać pokarm stały do jego diety. Sprawdź, czy dziecko wykazuje którąś z oznak wymienionych powyżej, które mogą wskazywać, że dziecku przestało już wystarczać karmienie mlekiem. Dobrym pomysłem jest prowadzenie dziennika snu i karmienia przez jakieś 3–4 dni, a potem skonsultowanie go z pediatrą, który pomoże ci zdecydować, czy twojemu dziecku trzeba wcześniej zacząć urozmaicać dietę. Jeśli lekarz rzeczywiście poradzi ci wprowadzanie pokarmów stałych przed ukończeniem zalecanych sześciu miesięcy, ważne jest, aby mleko nadal pozostało najważniejszym z pokarmów, ponieważ zawiera odpowiednią proporcję witamin i minerałów. Pokarm stały podawany na tym wczesnym etapie powinien być jedynie wypełniaczem, a jego ilość należy zwiększać bardzo powoli, przez okres wielu tygodni, aby stopniowo przygotowywać dziecko do spożywania trzech posiłków dziennie pomiędzy szóstym a siódmym miesiącem życia. Jeśli doradzono ci wcześniejsze wprowadzenie pokarmów stałych, przed każdym posiłkiem podawaj dziecku mleko. W ten sposób zmniejszanie dziennej porcji mleka nie będzie zbyt gwałtowne. Przy wczesnym wprowadzaniu pokarmu stałego bardzo ważne jest również, aby wszystkie pokarmy, jakie podajesz swojemu dziecku, były pokarmami z grupy wczesnych pokarmów dla niemowląt (patrz s. 35), i aby nie zaczynać wprowadzać ich zbyt wcześnie, co zwiększyłoby ryzyko wystąpienia alergii u twojego dziecka.

Kiedy wprowadzać pokarm stały

Które pokarmy? W ciągu pierwszego roku życia dzieci rosną bardzo szybko i zwykle w tym czasie trzykrotnie zwiększają swoją wagę urodzeniową. Aby twoje dziecko rozwijało się w odpowiednim tempie, miało silne kości i zęby, mocne mięśnie i zdrowe tkanki, ważne jest, aby podczas posiłków otrzymało składniki odżywcze w odpowiednich proporcjach. Poniżej podzieliłam pokarmy na pięć różnych grup. Podając dziecku zalecaną dzienną liczbę porcji z każdej grupy opisanej poniżej, będziesz miała pewność, że jego potrzeby żywieniowe są zaspokojone. Więcej informacji o tym, jak opracować zdrową, zrównoważoną dietę dla swojego dziecka, znajdziesz w książce The Contented Child’s Food Bible1.

Grupy pokarmów w pełnowartościowej diecie Grupa pierwsza: mleko, nabiał i ich substytuty Mleko matki, mleko modyfikowane, mleko krowie, lassi (słony napój na bazie jogurtu), jogurt, ser fromage frais, ser biały, ser żółty, sojowe mleko modyfikowane dla niemowląt, tofu.

Książka nie jest dostępna w polskim przekładzie (przyp. tłum).

Pierwsze potrawy twojego dziecka Najważniejsze składniki odżywcze

Energia (kalorie) i tłuszcz. Białko, wapń, witamina A, witaminy z grupy B, cynk. Mleko matki i mleko modyfikowane zawierają dodatkowo żelazo i witaminę D. Przez pierwszych sześć miesięcy życia mleko stanowi dla twojego dziecka główne źródło składników odżywczych. Mleko i produkty mleczne albo ich substytuty pozostają istotną częścią diety człowieka jako źródło energii i niektórych niezbędnych witamin i minerałów. Zwłaszcza wapń jest konieczny w rozwoju i utrzymaniu zdrowych kości i zębów. Zapewnia także prawidłową pracę mięśni i układu nerwowego. Witamina A jest ważna dla prawidłowego wzrostu i rozwoju oraz dla wzroku. Cynk odgrywa istotną rolę we wzroście i regeneracji tkanek, a witamina B12 jest niezwykle ważna dla zdrowego funkcjonowania komórek krwi i układu nerwowego.

Grupa druga: produkty węglowodanowe Chleb, bułki, kaszki dla niemowląt, wzbogacone kaszki śniadaniowe, płatki owsiane i inne produkty zbożowe, zwykłe i smakowe ciastka, ziemniaki, pochrzyn2, kasza jaglana, makaron, kasza manna, ryż. Najważniejsze składniki odżywcze

Energia (kalorie). Tiamina, niacyna, kwas foliowy, witamina B6, biotyna, cynk, błonnik. Węglowodany dostarczają energii, która jest paliwem dla ciała potrzebnym każdemu dziecku, aby dobrze się czuło i cieszyło ży Słodki ziemniak.

Kiedy wprowadzać pokarm stały ciem. Witaminy z grupy B, które znajdują się w węglowodanach, pomagają organizmowi efektywnie wykorzystywać energię. Kwas foliowy jest niezbędny dla zdrowia komórek krwi. Błonnik znajduje się w węglowodanach nieoczyszczonych i jest ważny dla prawidłowego funkcjonowania układu trawiennego. Więcej informacji o różnych grupach węglowodanów znajdziesz w książce The Contented Child’s Food Bible.

Grupa trzecia: warzywa i owoce Warzywa liściaste i zielone (kapusta, fasolka szparagowa, groszek, brokuły, por); warzywa bulwiaste (marchew, cebula, rzepa); warzywa sałatkowe (pomidor, ogórek), grzyby, kukurydza, kabaczek; owoce (jabłka, banany, brzoskwinie, pomarańcze, melony), soki owocowe. Najważniejsze składniki odżywcze

Witaminy z grupy A i C oraz kwas foliowy, a także błonnik oraz mnóstwo innych zdrowych składników odżywczych, na przykład śladowe ilości pierwiastków i minerałów, które są doskonałymi przeciwutleniaczami. Przeciwutleniacze znajdujące się w tej grupie pokarmowej pomagają chronić organizm przed infekcjami i chorobami. Witamina C pozwala zachować zdrową skórę i tkanki oraz pomaga w przyswajaniu żelaza. Wspomaga również białe krwinki w zwalczaniu infekcji. Błonnik jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu trawiennego i zdrowia jelit.

Pierwsze potrawy twojego dziecka

Czwarta grupa: produkty mięsne i ich substytuty Mięso, drób, jajka, ryby, soczewica, fasola, fasola w sosie pomidorowym. Najważniejsze składniki odżywcze

Energia (kalorie) i tłuszcz. Białko, żelazo, cynk, witaminy z grupy B (witamina B12 występuje tylko w produktach zwierzęcych). Białko jest niezbędne w budowaniu i regeneracji organizmu. Pozwala budować silne mięśnie i serce. Witaminy z grupy B pomagają w spalaniu energii. Żelazo jest niezbędne do prawidłowej budowy komórek krwi. Kwasy tłuszczowe, które znajdują się w tłuszczu, są konieczne do wzmacniania układu odpornościowego. Pomagają utrzymać zdrową skórę i stawy i regulują poziom hormonów. Niektóre rodzaje kwasów tłuszczowych są ponadto niezbędne dla rozwoju mózgu i zdrowia oczu.

Grupa piąta: słodycze i przekąski Ciasta, słodkie ciastka, słodzone soki, słodkie desery i napoje mleczne, lody, śmietana, cukier, miód, chipsy, pikantne przekąski oraz potrawy smażone i tłuste. Te produkty mają bardzo niewiele składników odżywczych albo nie mają ich wcale. Żaden z nich nie jest konieczny w diecie twojego dziecka. Zawierają mnóstwo tłuszczu, kalorii, cukru

Kiedy wprowadzać pokarm stały i soli. Na co dzień staraj się nie podawać dziecku pokarmów z tej grupy.

Żywność ekologiczna Raport przedstawiony w 2001 roku przez Soil Association3 stwierdza, że żywność ekologiczna jest dla nas zdrowsza, ponieważ ma więcej właściwości, które pomagają chronić organizm przed uszkodzeniem komórek i przed chorobami nowotworowymi. W raporcie napisano również, że żywność ekologiczna ma znacznie lepszy poziom minerałów i witaminy C. Ten raport oraz coraz większa liczba badań dotyczących korzyści płynących ze spożywania żywności ekologicznej przyczyniły się do zwiększenia sprzedaży tego rodzaju produktów o 40% w stosunku do roku 1995. Pomimo rosnącej popularności produkty ekologiczne są jednak nadal zdecydowanie droższe od swoich nieekologicznych odpowiedników i jestem przekonana, że dla wielu ludzi jest to główną przeszkodą w przestawieniu się na dietę ekologiczną. Rząd twierdzi wprawdzie, że dopuszczalne limity pestycydów stosowanych w uprawach nie ekologicznych są odpowiednio niskie, aby nie stanowiły zagrożenia dla naszego zdrowia, ale wielu naukowców i ekspertów od żywienia twierdzi, że nawet znikome Soil Association jest organizacją pomagającą identyfikować produkty, które otrzymały certyfikat rolnictwa ekologicznego w Wielkiej Brytanii. Wyroby oznaczone symbolem Soil Association są w pełni ekologiczne – nie zawierają sztucznych dodatków. Certyfikat gwarantuje również zachowanie wysokich standardów ekologicznej hodowli, tj. takiej, która odbywa się w warunkach jak najkorzystniejszych dla zwierząt (także drobiu). W Polsce certyfikaty żywności ekologicznej przyznają: AgroBioTest, BioCert Małopolska Sp. z o.o., BIOEKSPERT Sp. z o.o., COBICO Sp. z o.o., EKOGWARANCJA PTRE Sp. z o.o. oraz PNG Sp. z o.o. (przyp. tłum.) 3

Pierwsze potrawy twojego dziecka ilości środków owadobójczych znalezione w pokarmie mogą być dla człowieka szkodliwe. Osobiście uważam, że żywność ekologiczna jest nie tylko zdrowsza, ale i smaczniejsza. Gdy natomiast chodzi o niemowlęta i małe dzieci, głęboko wierzę, że naszym obowiązkiem jest podawać im wyłącznie najczystszą i najlepszą dostępną żywność, zwłaszcza podczas pierwszych dwóch lat życia, kiedy ich układ odpornościowy dopiero się kształtuje i jego prawidłowy rozwój tak bardzo uzależniony jest od jedzenia, jakie w tym czasie dostają. Rozumiem, że wyższa cena produktów ekologicznych może być sporym obciążeniem dla domowego budżetu wielu rodzin, ale uważam, że akurat na jedzeniu nie należy oszczędzać. Dziecku nic się nie stanie, jeśli nie będzie miało każdej zabawki, na jaką spojrzy, czy donosi ubranka po starszym rodzeństwie, natomiast dieta oparta na produktach wyhodowanych i wyprodukowanych przy użyciu sztucznych nawozów, pestycydów, antybiotyków i hormonów może na zawsze uszkodzić jego system odpornościowy. Poniższe informacje powinny pomóc w podjęciu decyzji, czy wprowadzając pokarm stały do diety dziecka, warto wykorzystać żywność ekologiczną: Żywność ekologiczna musi spełniać szereg bardzo szczegółowych wymagań ustalonych na szczeblu unijnym i nadzorowanych przez odpowiednie organizacje wewnątrz kraju. Producenci i wytwórcy żywności muszą zadbać, aby wszystkie etapy produkcji zostały szczegółowo udokumentowane. Składniki, dystrybucja, sposób wytwarzania – wszystko musi być dokładnie opisane, aby można było prześledzić całą historię produktu aż do jego źródła.

Kiedy wprowadzać pokarm stały

Producenci ekologicznych warzyw i owoców nie mogą stoso-

wać sztucznych pestycydów, nawozów czy środków grzybobójczych ani podczas uprawy, ani w trakcie przechowywania plonów. Badania wykazują, że żywność nieekologiczna zawiera śladowe ilości tych środków i nie można ich usunąć, myjąc gotowy produkt.

Jeśli chodzi o produkcję zwierzęcą, rolnicy z hodowli ekolo-

gicznych muszą karmić swój inwentarz wyłącznie pokarmem naturalnym, tak aby zwierzęta dorastały i przybierały na wadze w naturalnym tempie. Zabronione jest stosowanie środków wspomagających przyrost wagi, jak również podawanie antybiotyków zdrowym zwierzętom.

Gotowe pokarmy dla niemowląt Na przestrzeni lat wielokrotnie spotykałam się z występowaniem znacznych problemów u dzieci, którym podczas wprowadzania pokarmu stałego podawano wyłącznie gotowe pokarmy dla niemowląt. Ich kubki smakowe do tego stopnia przyzwyczajają się do mieszanki smakowej przetworzonych posiłków, że gdy są już na tyle duże, aby w pełni uczestniczyć posiłkach rodzinnych, zupełnie nie mają na to ochoty. Niektórzy producenci zaczęli co prawda wprowadzać pokarmy oparte na żywności ekologicznej, co jest niewątpliwym postępem w tej dziedzinie, trzeba jednak pamiętać, że nic nie zastąpi dziecku wyrazistych smaków i różnorodnych faktur domowych posiłków. Uważam również, że posiłki produkowane na skalę przemysłową, zwłaszcza te, które podaje się dzieciom na drugim etapie wprowadzania pokarmów stałych, nie zawierają liczby kalorii wy-

Pierwsze potrawy twojego dziecka starczającej dla dziecka, które w tym czasie bardzo szybko rośnie, ponieważ nie są tak bogate w składniki odżywcze jak posiłki domowe. Odkryłam, że istnieje związek między nocnym budzeniem się dzieci, a podawaniem im gotowych posiłków dla niemowląt. Wiele dzieci pomiędzy szóstym miesiącem a rokiem zaczyna się budzić nawet kilka razy w ciągu nocy, mimo że wcześniej, od 2–3 miesiąca przesypiały całą noc. Kiedy jednak za moją radą rodzice zmieniali swojemu dziecku dietę i zaczynali podawać mu domowe posiłki, niemal zawsze prowadziło to do wyregulowania rytmu snu. Wielu ekspertów od żywienia twierdzi, że dziecko, którego dieta opiera się wyłącznie na gotowych posiłkach dla niemowląt, nie otrzymuje liczby kalorii odpowiedniej do zapewnienia prawidłowego wzrostu, a co za tym idzie, w środku nocy budzi się z głodu. Weźmy na przykład domowy przepis na kalafior z serem. W skład takiego domowego posiłku wchodzi kalafior, mąka, mleko i ser. Podobny gotowy posiłek ze słoiczka może zawierać te same składniki, ale w mniejszych ilościach, a do tego jest więcej niż pewne, że będzie dodatkowo „wzbogacony” wypełniaczami jak ryż, ziemniaki i maltodekstryna. (Maltodekstryna to słodki produkt dodający objętości, zwykle pozyskiwany z ziemniaków, kukurydzy albo ryżu. Używany jest do wzmacniania sztucznych aromatów w wielu produktach żywnościowych dla dorosłych. Jest również składnikiem kleju na znaczkach pocztowych i kopertach!) Takie wypełniacze w żaden sposób nie wzbogacają posiłku dla niemowlaka. Jeśli chcesz wykształcić u swojego dziecka zdrowe nawyki żywieniowe na całe życie, postaraj się ograniczyć udział gotowych posiłków w jego diecie. Możesz oczywiście od czasu do czasu podać mu gotowy posiłek dla niemowląt oparty na składnikach

Kiedy wprowadzać pokarm stały ekologicznych bez dodatkowych „ulepszaczy”, pod warunkiem, że oprócz tego dziecko będzie jadło również posiłki domowe. Opierając dietę dziecka wyłącznie na posiłkach ze słoiczków i torebek, przyczynisz się nie tylko do jego problemów z jedzeniem, ale także ze snem. Wskazówki wypunktowane poniżej pozwolą ci wybrać najlepsze gotowe posiłki dla niemowląt spośród dostępnych na rynku.

Zawsze sprawdzaj na etykiecie składniki, które powinny być wymienione w kolejności od tego, którego jest w posiłku najwięcej, do tego, którego jest najmniej. Unikaj produktów zawierających konserwanty, sztuczne barwniki, cukier albo wypełniacze takie jak maltodekstryna lub woda. Uważaj na cukry ukryte takie jak fruktoza, dekstroza czy sacharoza.

Wybierając kaszkę, zdecyduj się na taką, która jest czysta, bez

cukru, skrobi i maltodekstryny. Kaszka dla dziecka poniżej szóstego miesiąca życia powinna być ponadto bezglutenowa i nie zawierać składników takich jak jajka, owoce cytrusowe czy pomidory, ponieważ mogą one wywołać alergię.

Zawsze sprawdzaj „guzik bezpieczeństwa” na wieczku słoika.

Nie kupuj produktu, którego wieczko jest wypukłe lub daje się bez trudu zdjąć. Nigdy nie podawaj dziecku jedzenia prosto ze słoika czy z puszki. Przełóż jedną porcję do miseczki, a resztę włóż do osobnego naczynia i schowaj do lodówki. Czytaj dokładnie zalecenia producenta odnośnie podgrzewania, podawania i przechowywania.

Pierwsze potrawy twojego dziecka

Produkty, których należy unikać Są pokarmy, które w ciągu pierwszych dwóch lat życia dziecka należy mu podawać w bardzo ograniczonych ilościach albo nie podawać w ogóle. Są to bowiem produkty, które mogą dziecku zaszkodzić. Dwaj najwięksi wrogowie to w tym wypadku cukier i sól. Cukier W ciągu pierwszego roku wprowadzania pokarmów stałych najlepiej w ogóle nie dodawać cukru do posiłków, które podajesz dziecku. W przeciwnym razie może nabrać zbytniego apetytu na słodkie, co z kolei może poważnie zaburzyć jego chęć jedzenia innych pokarmów. Kupując gotowe posiłki dla niemowląt, bardzo trudno jest jednak uniknąć cukru. Badanie 420 produktów spożywczych dla niemowląt przeprowadzone przez magazyn Which? wydawany przez Consumer’s Association wykazało, że 40% z nich zawiera cukier, soki owocowe albo jedno i drugie. Kiedy szukasz kaszki albo gotowego posiłku dla swojego dziecka, uważnie czytaj skład na etykietach. Cukier może na nim widnieć jako dekstroza, fruktoza, glukoza albo sacharoza. Uważaj też na syropy albo na skoncentrowane soki owocowe, ponieważ one również bywają używane jako składniki słodzące. Zbyt dużo cukru w diecie dziecka może nie tylko przyczynić się do zaniku apetytu na produkty niesłodkie, ale także prowadzić do poważnych problemów takich jak próchnica zębów czy otyłość. Ponieważ cukier bardzo szybko zamienia się w energię, dzieci, które otrzymują go za dużo, mogą się stać nadpobudliwe. Puszkowana fasola w sosie pomidorowym, makaron w sosie po-

Kiedy wprowadzać pokarm stały midorowym z puszki, płatki kukurydziane, paluszki rybne, dżemy, keczup, zupy w puszkach i niektóre jogurty to tylko początek listy codziennie spożywanych produktów, które zawierają ukryty cukier. Trzeba zatem uważać, aby nie podawać ich dziecku zbyt często do czasu, gdy skończy dwa lata. Ważne jest też, aby sprawdzać etykiety soków owocowych i skoncentrowanych soków owocowych. Sól Nie powinno się dodawać soli do posiłków podawanych dzieciom poniżej drugiego roku życia – ich zapotrzebowanie na ten składnik daje się w pełni uzupełnić dzięki naturalnym źródłom, takim jak warzywa. Dodawanie soli do posiłków dla małego dziecka może być bardzo niebezpieczne, ponieważ może nadmiernie obciążać jego niewystarczająco jeszcze rozwinięte nerki. Badania wykazują także, że dzieci, które we wczesnym wieku wyrabiają sobie upodobanie do słonych potraw, mogą mieć większe skłonności do zapadania na choroby serca w późniejszym wieku. Nawet kiedy dziecko będzie już na tyle duże, aby jeść posiłki razem z resztą rodziny, pamiętaj, aby nie dodawać soli podczas gotowania. Przed podaniem obiadu oddziel porcję przeznaczoną dla dziecka i posól tylko porcje dla reszty rodziny. Podobnie jak w przypadku cukru potrawy przetworzone oraz gotowe posiłki dla niemowląt zawierają duże ilości soli. Pamiętaj, żeby zawsze przed podaniem tego typu produktów dokładnie sprawdzać informacje na etykiecie.

Pierwsze potrawy twojego dziecka

Przygotowywanie i gotowanie posiłków dla niemowlaka Przygotowywanie domowych posiłków nie tylko często okazuje się tańsze niż kupowanie gotowych produktów, ale co ważniejsze, zapewni twojemu dziecku o wiele więcej składników odżywczych. I wcale nie musi to być skomplikowane i czasochłonne, jeśli za każdym razem ugotujesz większą ilość i zamrozisz pojedyncze porcje (s. 95–101). Przygotuj sterylne naczynia do karmienia, tacki do lodu oraz pojemniki do zamrażania i przestrzegaj ogólnych wskazówek podanych poniżej. Sterylne akcesoria do karmienia Wszystko, czego używasz do przygotowywania posiłków i karmienia dziecka poniżej szóstego miesiąca, powinno być sterylne, natomiast butelki i smoczki należy sterylizować tak długo, jak długo twoje dziecko ich używa. Tacki do lodu i pojemniki do zamrażarki możesz wysterylizować, gotując je w wodzie przez pięć minut albo na 30 minut zanurzając je w płynie do sterylizacji. Jeśli masz sterylizator parowy, możesz w nim sterylizować mniejsze przedmioty jak łyżki czy miseczki, przestrzegając przy tym czasu zalecanego przez producenta. Garnki i naczynia kuchenne możesz po prostu myć w zmywarce, a jeśli zmywasz ręcznie, to każde naczynie spłucz wrzącą wodą z czajnika. Wskazówki dotyczące zamrażania

Pamiętaj, że ugotowane i zmiksowane jedzenie należy jak naj-

szybciej przykryć wieczkiem i włożyć od zamrażarki, gdy tylko wystarczająco ostygnie.