SZUMKI Ś, Ź, Ć, DŹ – Zabawy z głoskami

Od Autorek „Ciszki” to trzecia z serii ksià˝ek logopedycznych dla dzieci, które majà wad´ wymowy: seplenienie. Pozostałe ksià˝ki to „Szumki” i „Syczki” oraz zbiór çwiczeƒ i zabaw s∏ownych utrwalajàcych wymow´ trzech szeregów g∏osek: syczàcych, szumiàcych i ciszàcych.

Głównym celem autorek jest zwi´kszenie motywacji dzieci do çwiczeƒ logopedycznych poprzez samodzielne działania: rysunki, wycinanki, zaznaczanie iloÊci powtórzeƒ.

Słowa, zdania, wierszyki oraz ilustracje zostały dobrane tak, aby bawiç i zaskakiwaç dziecko. Pod kierunkiem logopedy, nauczyciela, rodzica dziecko mo˝e samodzielnie wykonywaç zadania zamieszczone w ksià˝ce.

Oceniç wymow´, jak równie˝ wywołaç głosk´ powinien logopeda. On równie˝ sprawdza post´py dziecka.

Zadania uło˝one sà według zasad terapii logopedycznej: çwiczenie wywołanej głoski nast´puje w sylabach, grupach spółgłoskowych, wyrazach i zdaniach, na koƒcu zaÊ w mowie spontanicznej dziecka.

Nale˝y wi´c zachowaç właÊciwà kolejnoÊç çwiczeƒ i nie przechodziç do nast´pnego etapu, je˝eli poprzedni nie został utrwalony.

Aby efekty były trwałe, konieczne jest wykonywanie çwiczeƒ codziennie przynajmniej przez 10 minut!

SystematycznoÊç jest wa˝na i skuteczna.

Jak rozwija si´ mowa?

Ju˝ podczas ˝ycia płodowego dziecko rejestruje dêwi´ki z otoczenia, najlepiej zaÊ rozpoznaje głos matki.

W pierwszym miesiàcu ˝ycia noworodek krzykiem, płaczem sygnalizuje swoje potrzeby.

Drugi i trzeci miesiàc to okres głu˝enia.

Dziecko wydaje dêwi´ki typu: ga, aga, gha głównie w chwilach dobrego samopoczucia. Kontynuuje trening narzàdów artykulacyjnych.

Szósty miesiàc ˝ycia to okres gaworzenia, czyli powtarzania ciàgów sylabowych typu: ba-ba, ma-ma, ta-ta.

Niemowl´ coraz lepiej rozumie mow´, reaguje na swoje imi´ oraz ton głosu.

Pod koniec pierwszego roku ˝ycia wymawia kilka prostych słów, wykonuje polecenia zwiàzane z konkretnà sytuacjà.

Drugi rok ˝ycia to okres burzliwego rozwoju mowy. Charakterystyczna jest „lawina” nowych słów, a pod koniec tego okresu dziecko buduje krótkie, proste zdania.

W okresie przedszkolnym maluch rozwija mo˝liwoÊci j´zykowe poprzez wzbogacanie zasobu słów, poznawanie i stosowanie form gramatycznych, prowadzenie dialogów.

Dziecko: – trzyletnie wykorzystuje w swojej mowie głoski: p, b, m, w, f, t, d, ch, ƒ, k, g, l oraz Ê, ê, ç, dê; – czteroletnie oprócz wy˝ej wymienionych wymawia głoski syczàce: s, z, c, dz; – pi´cioletnie – dodatkowo jeszcze głoski sz, ˝, cz, d˝ oraz głosk´ r; – szeÊcioletnie buduje swobodne wypowiedzi prawidłowe pod wzgl´dem gramatycznym, u˝ywajàc właÊciwie wymawianych głosek.

1

Nale˝y zwróciç uwag´ na to, ˝e ka˝de dziecko rozwija si´ indywidualnie. Niektóre wczeÊniej zaczynajà posługiwaç si´ prawidłowà mowà we wszystkich jej aspektach, inne troch´ póêniej.

Rodzice, pami´tajcie jednak, ˝e je˝eli macie wàtpliwoÊci, to powinniÊcie pójÊç do specjalisty.

Jakie sà wady wymowy?

Seplenienie mi´dzyz´bowe to wada wymowy polegajàca na wsuwaniu j´zyka mi´dzy z´by przy wymowie g∏osek: s, z, c, dz, Ê, ê, ç, dê, sz, ˝, cz, d˝.

Seplenienie boczne mo˝na zauwa˝yç, gdy podczas mówienia g∏osek: s, z, c, dz, Ê, ê, ç, dê, sz, ˝, cz, d˝ strumieƒ powietrza uchodzi bokiem, a j´zyk u∏o˝ony jest niesymetrycznie.

Seplenienie proste wyst´puje, gdy g∏oski: s, z, c, dz, Ê, ê, ç, dê, sz, ˝, cz, d˝ sà przez siebie zast´powane.

O reraniu mówimy, gdy dziecko nie wymawia g∏oski r i jest ona zast´powana przez l lub j.

Niekiedy r wymawiane jest nieprawid∏owo: wargowo, tylnoj´zykowo, gard∏owo (tzw. francuskie r).

Kappacyzm to wada wymowy przejawiajàca si´ w zamienianiu g∏osek k na t oraz g na d.

Zdarza si´, ˝e podczas mówienia g∏oski dêwi´czne zast´powane sà przez ich bezdêwi´czne odpowiedniki. Mówimy wtedy o mowie bezdêwi´cznej.

Nosowanie to wymawianie g∏osek ustnych „przez nos” oraz trudnoÊci w wymowie g∏osek nosowych.

Jak mo˝emy wspieraç rozwój mowy dziecka?

Pierwszym wa˝nym çwiczeniem, które w naturalny sposób usprawnia j´zyk, wargi, podniebienie i ˝uchw´ jest karmienie piersià.

Picie z kubka, jedzenie ∏y˝eczkà oraz samodzielne ˝ucie i gryzienie pokarmów dalej doskonalà te funkcje. Oprócz tego przyczyniajà si´ do wykszta∏cenia prawid∏owego zgryzu i nawyku po∏ykania.

Wa˝ne jest zatem wczesne zrezygnowanie z butelek i smoczków.

Cz´ste oczyszczanie nosa z wydzieliny u∏atwi dziecku, tak wa˝ne przy mówieniu, oddychanie przez nos, a nie przez usta. JeÊli infekcje z katarem pojawiajà si´ cz´sto, warto znaleêç ich przyczyn´, konsultujàc si´ z lekarzem laryngologiem lub alergologiem.

Wra˝liwoÊç s∏uchowà nale˝y rozwijaç poprzez Êpiewanie piosenek, s∏uchanie spokojnej muzyki, zabawy z dêwi´kami.

Wzbogacania s∏ownictwa oraz doskonalenia umiej´tnoÊci budowania zdaƒ dziecko uczy si´ podczas rozmowy, s∏uchania bajek, wierszyków, wyliczanek. Rozmowa jest najwa˝niejsza, buduje bowiem wi´ê emocjonalnà mi´dzy rodzicami a dzieckiem i rozwija kontakt. ˚yczymy wszystkim dzieciom sukcesów i osiàgni´cia celu: PI¢KNEJ WYMOWY. Autorzy

2

Osiołek Gapcio

åwiczenia warg i j´zyka u∏atwiajàce wymow´ g∏osek Ê, ê, ç, dê.

Mlaskajàcy osio∏ek

mlaskanie Êrodkiem j´zyka

Zabaw si´ w osio∏ka, który przy jedzeniu bardzo mlaska.

Zadowolony Gapcio uk∏adanie j´zyka w górk´

Osio∏ek jest zadowolony i ryczy: iiii, ichi, ichi...

OÊle miny

wysuwanie warg do przodu

Robienie min to ulubiona zabawa osio∏ka. Raz wysuwa wargi do przodu, a raz si´ uÊmiecha.

Ko∏ysanka dla osio∏ka

Dzi´ki temu çwiczeniu dziecko uczy si´ oddychaç przeponà i wyd∏u˝aç faz´ wydechu. Wa˝ne jest, aby „aaa…” zaÊpiewaç na jednym wydechu.

Po∏ó˝ na brzuchu swojà ulubionà maskotk´.

Mo˝e masz osio∏ka? Wciàgnij du˝o powietrza nosem, tak aby osio∏ek uniós∏ si´ na twoim brzuchu. Potem zaÊpiewaj mu ko∏ysank´: „aaa…, aaa…, aaa…”.

3

Sikawka Tak wyglàda buzia przy wymowie g∏osek Ê, ê, ç, dê: usta lekko zaokràglone, z´by zbli˝one do siebie, Êrodkowa cz´Êç j´zyka unosi si´ ku górze.

Lejemy wod´ z w´˝a: sisisisisisi…

Zrób sobie plastikowego w´˝a z butelki. Przywià˝ do niej sznurek lub wstà˝k´. Baw si´ w stra˝aka, który gasi po˝ar, lub ogrodnika, który podlewa ogród.

Bawiàc si´, wymawiaj: sisisisisisi.

4

Najlepiej codziennie!

Âlimak StaÊ Âlimak StaÊ dosta∏ prezenty z sylabami.

Powiedz prawid∏owo sylaby zapakowane w pude∏kach, przed∏u˝ajàc dêwi´k Ê.

Rozpocznij od paczek z kokardkà, potem wymawiaj sylaby napisane na prezentach zapakowanych w papier, a na koƒcu na pude∏kach z przykryciami.

Je˝eli prawidłowo wymówi∏eÊ sylaby, narysuj kropki lub kreski na pude∏kach.

sia iÊ

aÊ

oÊ

asia osio

sio

usiu

uÊ

eÊ

sie

siu

esie

yÊ

Pe∏ne pude∏ka to prezenty dla ciebie.

5

Powtarzaj wyrazy… …zapisane w tabelce. JeÊli prawid∏owo wymówisz wyraz, narysuj w tabelce s∏oneczko, serduszko, samochodzik lub inny obrazek.

siano siodło sieje siedem siódmy nasiona mamusia taÊma kisiel jesion BaÊka TomuÊ tatuÊ Inne wyrazy do powtarzania:

siatka, siada, sielanka, siódemka, siusiu, maÊlak, myÊliwy, osiem, mi´sieƒ, osio∏ek, wiÊnia, naleÊnik, huÊtawka, ∏oÊ, miÊ, wieÊ, MichaÊ, sielanka na wsi, siatka wiÊni, siedem naleÊników, siedem siode∏, kisiel Basi, myÊliwy na huÊtawce, mamusia i tatuÊ, jesion jesienià, owsianka Bogusia, uÊmiechni´ta buêka, Kasia w siodle

6

Wytnij i uzupe∏nij Wytnij z marginesu paski. Zielone utworzà sylaby, a ˝ó∏te – wyrazy.

Ka˝dy pasek przyklej w odpowiednim miejscu.

Przeczytaj i powtórz kilka razy.

7

Âniadanie Êlimaka Âlimak zaprasza ci´ na Êniadanie i prosi, abyÊ poszukał nazw z g∏oskà Ê: kwaÊne wiÊnie, Êwietny naleÊnik, maÊlanka, uÊmiechni´ty Êlimak, Êmia∏y myÊliwy, odÊwi´tny Êwiecznik, owsianka, Êmietana.

Powtórz wszystkie słowa i pokoloruj obrazek.

8

Po∏àcz zdania z odpowiednim obrazkiem G´si Êpiewajà dla Êlimaków.

Âmia∏y Wiesio Êledzi Êlady psiaka na Êwie˝ym Êniegu.

HeniuÊ huÊta si´ i myÊli o Êniadaniu.

Na widok maÊlaka miÊ si´ Êmielej uÊmiecha.

¸oÊ Êpioch Êpi na sianie.

9