Od Autorek Dzieci od urodzenia uczą się, w jaki sposób mogą oddziaływać na swoje otoczenie. Bardzo szybko orientują się, że krzyk powoduje zainteresowanie rodziców. W rozwoju mowy nieocenioną rolę spełnia karmienie piersią, podczas którego niemowlę w naturalny sposób gimnastykuje wszystkie narządy mowy. W drugim lub trzecim miesiącu życia dziecko zaczyna głużyć. Odruchowo wydaje różne nieartykułowane dźwięki, zwłaszcza w chwilach relaksu i dobrego samopoczucia. Ta faza rozwoju mowy występuje u wszystkich dzieci, nawet niesłyszących. Kolejnym etapem kształtowania się mowy jest gaworzenie pojawiające się, gdy dziecko ma około pół roku. Poprzez częste powtarzanie spontanicznie tworzonych przez siebie lub zasłyszanych od innych sylab, dziecko znakomicie trenuje aparat artykulacyjny (język, wargi, podniebienie) oraz słuch. W tym okresie dziecko potrafi już odczytać na podstawie intonacji naszego głosu, w jakim jesteśmy nastroju. Jest to również czas, w którym niemowę próbuje nowych potraw i napojów. Dla uniknięcia wielu zaburzeń mowy, takich jak na przykład seplenienie międzyzębowe, ważne jest, aby jak najczęściej maluch korzystał z kubka i łyżeczki, a nie butelki ze smoczkiem. W ten sposób wykształci się prawidłowy nawyk połykania. Po kilku miesiącach rozwija się umiejętność rozumienia mowy, kojarzenia słów z ich znaczeniem. Niemowlę zaczyna reagować na swoje imię, potrafi spełnić prośby związane z konkretną sytuacją. Niedługo później pojawiają się pierwsze słowa naśladujące dźwięki otoczenia. Dzieje się to tym wcześniej, im więcej dziecko ma okazji do „rozmów” z rodzicami czy zabaw z nimi. Drugi rok życia dziecka przynosi lawinę nowych słów, wypowiadanych jeszcze nieporadnie, i pierwsze krótkie zdania. W wieku trzech lat mowa dziecka staje się coraz bardziej zrozumiała dla otoczenia, gdyż potrafi ono już używać bardzo wielu głosek języka polskiego (wszystkie samogłoski: a, o, e, u, i, y, ą, ę, spółgłoski: p, b, m, f, w, t, d, n, l, ś, ź, ń, dź, j, k, g, ch). Czterolatek natomiast doskonali swoją wymowę, artykułując zazwyczaj poprawnie: s, z, c, dz. W wieku około pięciu lat w mowie dziecka pojawiają się już głoski najtrudniejsze: sz, ż, cz, dż, a na końcu, w szóstym, siódmym roku życia r.
1
Przez cały okres wieku przedszkolnego dziecko zdobywa nie tylko umiejętności artykulacyjne, ale również poszerza słownictwo i doskonali budowanie swoich wypowiedzi pod względem gramatycznym. Proponujemy więc wszystkim dzieciom i ich opiekunom, jak również logopedom to opracowanie, które ma na celu stymulowanie rozwoju mowy już trzyletnich dzieci. Zawiera ono ćwiczenia artykulacyjne, słuchowe, rozwijające mowę i jej rozumienie. Ćwiczenia artykulacyjne (opatrzone w książce symbolem ust) mają na celu usprawnienie warg, języka, podniebienia miękkiego, niezbędnych do prawidłowej wymowy.
Ćwiczenia oddechowe (oznaczone motylem) wydłużają fazę wydechową i zwiększają pojemność płuc, regulując tempo mowy.
Zbiór ćwiczeń słuchowych (oznaczonych trąbką) pomaga dziecku usprawnić słuch fonematyczny, niezbędny w późniejszej nauce czytania i pisania.
Zabawy rozwijające mowę (mające symbol papugi) stymulują prawidłową wymowę głosek, sylab, wyrazów, a później całych zdań i swobodnych wypowiedzi.
Zadania z graficznym symbolem kukiełki ćwiczą rozumienie mowy. Zawierają one pytania, na które dziecko, korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, udziela odpowiedzi. Scenka teatralna z kolei pozwala dziecku samodzielnie tworzyć dialog, który stanowi podstawę komunikowania się ludzi. Próby opowiadania pewnych zdarzeń uczą dostrzegać związki przyczynowo-skutkowe, a tym samym lepiej je rozumieć. Życzymy dzieciom i dorosłym udanej zabawy.
2
Niesforny wietrzyk Popatrz, jak wiatr unosi liście, wygina gałązki, pomaga fruwać liściom i motylkom. Ty też możesz być wesołym wietrzykiem. Poproś mamę o przygotowanie ptaszków i motylków na sznurkach. Dmuchaj na nie raz mocno, raz lekko, długo lub krótko, z daleka albo z bliska. Wciągnij powietrze i wydmuchuj z dźwiękiem wwwwiuu...
Zbuduj korytarz z drewnianych klocków i dmuchając na myszkę z waty, przeprowadź ją do norki.
3
Gadajàce podwórko Tak mówią zwierzęta na wiejskim podwórku. Sprawdź, czy potrafisz je naśladować. Poproś dorosłego, aby nagrał twój głos. Potem posłuchaj i zgadnij, jakie to zwierzątka. Pokoloruj je.
be, be, be
mu, mu
kwa, kwa, kwa
gul, gul, gul
mee, mee
hau, hau miau, miau
ko, ko, ko
4
pi, pi, pi
MiÊ łakomczuch Łakomy miś znalazł garnek z miodem. Naśladuj misia i jedz miód tak jak on.
Miś zlizuje miód ze spodeczka i mocno wyciąga język.
Miód bardzo mu smakuje. – Mniam, mniam – mlaska i poklepuje się po brzuszku.
Na pyszczku misia zostało jeszcze trochę miodu. Miś zlizuje go starannie językiem.
5
Przyjaciele Opowiedz, co się wydarzyło.
Policz i powiedz, ile jest kotów, a ile psów na obrazku. Czego jest więcej?
6
˚uk Zrób kilka kulek z folii aluminiowej i zamień się w żuczka, który toczy swoje kulki do domku. Dmuchaj na nie przez słomkę, aż wpadną do norki (pudełka).
Wieczorem żuk rozpalił ognisko. Dmuchał delikatnie i długo, aby płomienie nie zgasły. Dmuchaj lekko na świeczkę, aby płomień drgał jak najdłużej. Strumień powietrza kieruj środkiem buzi, a nie w policzki.
7