Redakcja: Magdalena Hinz Redakcja techniczna: Witold Preyss Projekt okładki: Krzysztof Spychał Ilustracje: Agnieszka ‘Teya’ Skulska
© Copyright by Wydawnictwo Harmonia
Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6 tel. 58 348 09 50, 58 348 09 51 fax 58 348 09 00 e-mail: harmonia@harmonia.edu.pl
Szczegółowe informacje o naszych publikacjach: www.harmonia.edu.pl
Przedruk części lub całości książki bez pisemnej zgody Wydawnictwa zabroniony.
ISBN 978-83-7134-398-8 Gdańsk 2010 – Wydanie I
Co zrobić, aby zajęcia logopedyczne były ciekawe? Jak bawić się z dzieckiem i przy okazji ćwiczyć jego poprawną artykulację? Które ćwiczenia zaproponować rodzicom dzieci z problemami wymowy, aby te chętnie trenowały? Jeszcze kilka lat temu same zadawałyśmy sobie te pytania. Poszukiwałyśmy na polskim rynku wydawniczym takiej pozycji, która pomogłaby nam zaciekawić najmłodsze dzieci ćwiczeniami logopedycznymi. Wszystkie książki, które trafiały w nasze ręce, nie do końca spełniały nasze oczekiwania, głównie dlatego, że nie były adresowane do przedszkolaków. Z biegiem lat zaczęłyśmy tworzyć własne materiały logopedyczne niezbędne do pracy z dziećmi. Okazało się, że zaproponowane ćwiczenia i zabawy przynosiły zamierzone efekty: przedszkolaki chętnie uczestniczyły w zajęciach, czekały na nowe zadania, a w domu same zachęcały rodziców do wspólnych ćwiczeń. Maluchy odnosiły sukcesy, rodzice byli zadowoleni, postanowiłyśmy więc podzielić się z Państwem sprawdzonymi materiałami. W książce Sprawna buzia znajdą Państwo propozycje ćwiczeń i zabaw przeznaczonych przede wszystkim dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. W pozycji zamieszczone zostały proste i barwne ilustracje oraz jasne i zwięzłe polecenia. Materiał wyrazowy został specjalnie wyselekcjonowany i dostosowany do słownika młodszego dziecka. Pozycja kierowana jest przede wszystkim do rodziców i logopedów, którzy dzięki niej będą mogli pracować z dziećmi i utrwalać prawidłową artykulację ćwiczonych głosek. Publikacja może być również wykorzystana w pracy nauczycieli i terapeutów pedagogicznych. Materiały są zamieszczone w książce w następującej kolejności: • ćwiczenia artykulacyjne, • utrwalenie głoski w izolacji, • utrwalenie głoski w sylabach (wszystkie opozycje), • utrwalenie głoski w wyrazach – nagłos, • utrwalenie głoski w wyrazach – wygłos, • utrwalenie głoski w wyrazach – śródgłos, • utrwalenie głoski w wyrazach (we wszystkich opozycjach), • utrwalenie głoski w rymowankach, • utrwalenie głoski w zdaniach, • historyjki obrazkowe. Książka poświęcona jest prawidłowej artykulacji głoski [s], jednakże w końcowych ćwiczeniach umieszczone zostały także inne głoski szeregu syczącego: [z], [c], [dz]. Z doświadczenia logopedów wynika, że dzieci ucząc się prawidłowej wymowy jednej z głosek dentalizowanych, zwykle automatycznie przyswajają prawidłową artykulację pozostałych głosek z tego samego szeregu. Autorki
Mamo, tato, posłuchaj! W czasie wymawiania głoski [s] czubek języka znajduje się przy dolnych siekaczach. Boki języka uniesione są do góry, przylegają do wewnętrznej strony górnych zębów, tworząc w części środkowej języka rynienkę, którą przepływa strumień powietrza. Zęby są zbliżone, wargi rozchylone, spłaszczone przylegają do zębów, zęby widoczne. Głoska [s] pojawia się pod koniec trzeciego roku życia (G. Demelowa, Elementy logopedii, 1979).
4
Kucharz Lolek Zapraszam cię na wielkie smażenie z kucharzem Lolkiem. Zaczniemy od posprzątania kuchni, bo kucharz ma wielki bałagan. • Układamy rzeczy na półkach (otwieramy usta, unosimy język, dotykamy na przemian górnych zębów po prawej i lewej stronie). Wiele czasu nas to kosztowało. Mówimy: Oj, Lolek, Lolek! Następnie zabieramy się do przygotowania w misce ciasta na naleśniki. • Wsypujemy mąkę i rozbijamy trzy jajka (przesadnie wymawiamy trzy razy głoskę [b]). • Wlewamy mleko (powtarzamy kap, kap). Kucharz zagapił się i wsypał do miski cukierki. Mówimy: Oj, Lolek, Lolek! Teraz razem z kucharzem będziemy mieszać ciasto. • Najpierw powoli mieszamy ciasto łyżką (przy opuszczonej żuchwie wykonujemy koliste ruchy językiem w głębi jamy ustnej). • Potem włączamy mikser (kląskamy). Nieuważny kucharz rozlał trochę ciasta na stół. Mówimy: Oj, Lolek, Lolek! Rozpoczynamy smażenie naleśników. • Wylewamy ciasto na patelnię (uderzamy czubkiem języka o wałek dziąsłowy). • Smażymy naleśniki („przyklejamy” płaski język do podniebienia i przytrzymujemy go tam przez chwilę, czynność powtarzamy kilkakrotnie). Jak myślisz, co się stało, kiedy kucharz próbował podrzucić naleśnik do góry? Mówimy: Oj, Lolek, Lolek! 5
Małpa Pewna małpa jeszcze mała zawsze wargi ćwiczyć chciała. Czy rano, czy wieczorem ćwiczyła z humorem: • wargi do przodu wysuwała, • wargi w uśmiech układała, • najpierw górną wargę ssała, • potem dolną wargę ssała, • jedną wargę na drugą zakładała, • obie wargi za zębami chowała, • a w końcu na wargach palcami grała.
Narysuj na palmie banana po każdej serii ćwiczeń wykonanych z małpką.
6
Lisek To zadanie będzie polegało na przeciskaniu języka między zębami. Będziesz przeciskać język na zewnątrz buzi i wracać nim do środka. Ćwicząc, wyobraź sobie, że: • twój język jest lisem, • twoja buzia jest norką, • twoje zęby są wyjściem z nory, • moja dłoń jest wilkiem. Lis jest schowany w norce, czyli za zamkniętymi zębami. Powoli zaczyna się przeciskać przez wąskie wyjście z nory (masuj język). Kiedy już wyjdzie, zaczyna się rozglądać na różne strony (język kieruj raz do prawego, raz do lewego kącika ust). Nagle lis widzi wilka, który biegnie w jego stronę (dłoń opiekuna próbuje złapać język dziecka). Lis ucieka z powrotem do swojej nory (schowaj język – przeciskaj go przez zęby do buzi). Lis wychodzi z norki na spacer pięć razy.
7
Dźwiękowe kolorowanie Kostek wybrał się z rodzicami nad morze. Na plażę zabrał swoje dmuchane zabawki. Kolorując obrazek, naśladuj syczenie powietrza wydobywającego się z przedziurawionego dmuchanego kółka: sssss… Pamiętaj o prawidłowej pozycji języka, warg i zębów przy wymawianiu głoski [s].
8
Wyścigi Pies i kot urządzili wyścigi. Kot biegł po płocie, a pies przeskakiwał przez przeszkody. • Prowadząc palec po drodze psa, wypowiadaj głoskę [s]. • Prowadząc palec po drodze kota, również wypowiadaj głoskę [s]. Do zabawy przyłączyła się mała myszka. • Narysuj drogę myszki. Prowadząc palec po jej drodze, wymawiaj głoskę [s].
9
SPIS TREŚCI Mamo, tato, posłuchaj! 4 Kucharz Lolek 5 Małpa 6 Lisek 7 Dźwiękowe kolorowanie 8 Wyścigi 9 Echo 10 Drabina 11 Urodziny jeża 12 Kolorowa tabelka 13 Gra planszowa 14 Zamknij oczy i rysuj 16 Dwa sklepy 17 Zajączek 18 Quiz 19 W galerii 20 Tajemnicze listy 21 Czytamy wspólnie 22 Niebieski statek 23 Pokoloruj Sylwię 24 Pracowity dzień 25 Sprytny piesek 26 Wierszyk 28 Sympatyczne rymowanki 29 Prawda czy fałsz? 30 Pokój Sławka 31 Sen Zenka 32 Historyjka obrazkowa: Lekcje skakania 34