Ilustracje: Agnieszka „Teya” Skulska Redakcja: Magdalena Hinz Korekta: Magdalena Sibila Redakcja techniczna: Katarzyna Preyss-Zacharuk Skład zapisów nutowych: Witold Preyss Projekt okładki: Katarzyna Preyss-Zacharuk Muzyka, słowa i aranżacje: Bolesław Kołodziejski Śpiew: Marcin Wiśniewski Realizacja dźwięku: Maciej Niedzielski Nagranie zrealizowano w studiu nagrań Cut-Off Records Sp. z o.o. w Zielonej Górze, ul. Podgórna 49.
© Copyright by Wydawnictwo Harmonia
Redakcja i Biuro Handlowe: 80-283 Gdańsk, ul. Szczodra 6 tel. 58 348 09 50, 58 348 09 51 fax 58 348 09 00 harmonia@harmonia.edu.pl www.harmonia.edu.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno cała publikacja, jak i jakakolwiek jej część nie może być przedrukowywana ani reprodukowana – mechanicznie, elektronicznie lub w jakikolwiek inny sposób, z kserokopiowaniem i odtwarzaniem w środkach masowego przekazu włącznie – bez pisemnej zgody Wydawnictwa Harmonia.
ISBN 978-83-7134-497-8 Gdańsk 2011 – Wydanie II
Mamo, tato, czekam na Ciebie w łóżeczku razem z moją przytulanką. Już zjadłem kolację, umyłem ząbki i włożyłem piżamkę. Wiem, że nie masz czasu, że stale się spieszysz, ale ja byłem dzisiaj grzeczny. Teraz czekam na Ciebie, cały dzień czekam na Ciebie, a więc zatrzymaj się przy mnie na chwilę, usiądź, odpocznij, zostań ze mną choć na trochę. Ale najlepiej bądź ze mną długo, długo, i bądź tylko dla mnie. Niech teraz nic innego nie będzie ważniejsze niż ja dla Ciebie i Ty dla mnie. Nie chcę słyszeć hałasu za oknem, radia i telewizji. Proszę, wyłącz komórkę. Ja potrzebuję Ciebie. Popatrz na mnie, pokaż mi, jak mnie kochasz, przytul mnie tak mocno, jak tylko potrafisz, a potem opowiem Ci, co wydarzyło się dzisiaj w moim przedszkolu, a Ty zgadniesz, co było dla mnie najtrudniejsze i najprzyjemniejsze. Teraz już trochę chce mi się spać. Posłuchajmy razem piosenek na dobranoc. Możemy je też razem zaśpiewać. Wiem, że czeka mnie miły masażyk na przytulanie i figlowanie, a także na dobre zasypianie.
3
Skąd się wzięły, czym są i do czego służą dziecięce masażyki? Drodzy Rodzice, Babciu, Dziadku, dziecięce masażyki to pewne „odkrycie”, którego dokonałam, prowadząc w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych zajęcia z dziećmi sprawiającymi trudności wychowawcze i z ich rodzicami. Na jednym ze spotkań pewien chłopczyk zaproponował, że zrobi rzeczkę na moich plecach. Poczułam, jak płynie rzeczka, pani idzie na szpileczkach, konie biegną po betonie, jak spadł deszczyk, i… przeszedł mnie dreszczyk. Inne dzieci nauczyły mnie, jak pani pisze na maszynie: „ABC, kropka, przecinek” oraz jak jajko drogą szło. Ja zaś przypomniałam sobie z dzieciństwa, jak idzie rak i jak czapla chodzi po desce. I tak zaczęła się moja przygoda ze zbieraniem tekstów, ich tworzeniem i adaptacją. „Zaprosiłam” do współpracy nieocenionego Jana Brzechwę, a także Bolesława Kołodziejskiego. Dzieci i rodzice polubili te zabawy do tego stopnia, że ochrzcili je masażykami, a maluchy pilnowały, by były przeprowadzane na wszystkich spotkaniach. Prowadząc kursy i ucząc dziecięcych masażyków w różnych krajach, odkryłam, że ta forma zabaw rodziców z małymi dziećmi nie jest jedynie polskim zwyczajem. Okazało się, że jest obecna także w tradycji zabaw dziecięcych w innych narodach i przekazywana z pokolenia na pokolenie: w Czechach – „List do babci”, we Włoszech – „Pizza”, w Rosji i na Litwie – „Tu sroczka kaszkę warzyła”, w Holandii – „Czy mogę cię dotknąć”. Część z nich zamieściłam w książce „Przytulanki, czyli wierszyki na dziecięce masażyki” (Bogdanowicz, 2003, Wydawnictwo Harmonia).
Zbierając doświadczenia ze stosowania dziecięcych masażyków, mogę powiedzieć, że: – podobnie jak tzw. baraszkowanie są to popularne zabawy wczesnodziecięce rodziców z małymi dziećmi; – są uniwersalne, bo można je znaleźć w repertuarze powszechnie występujących zabaw w różnych krajach; – są proste, bo nie wymagają wiele uczenia się ze względu na łatwe teksty, a proponowane formy dotykania, masowania dziecka można dowolnie zmieniać, dbając o jego komfort; – są naturalne – przekazywane kolejnym generacjom, z pokolenia na pokolenie; – mają charakter zabaw relacyjnych, bo służą nawiązaniu kontaktu lub pogłębieniu więzi dziecka z dorosłym (lub innym dzieckiem) za pomocą dotyku i kontaktu fizycznego. Inne korzyści, jakie dziecko wynosi z udziału w takich zabawach, to ćwiczenie koncentracji uwagi, pamięci werbalnej (zapamiętywanie wierszyków), odreagowanie napięcia, odprężenie, relaks (apelowanie do poczucia humoru, np. ze względu na zaskakującą pointę). Najważniejsze, że te zabawy skłaniają do pofiglowania, przeżywania radości ze wspólnej zabawy. Są okazją do pieszczot, przytulania i całowania dziecka, szeptania mu do uszka słów czułości, a więc dzielenia się z nim miłością. Warto pamiętać, że kontakt dotykowy jest ważny w masażach rytualnych, masowaniu niemowląt stosowanym w niektórych krajach (np. w Indiach) jako rutynowy zabieg pielęgnacyjny, układaniu dziecka po porodzie na brzuchu matki („skóra – skóra”). Masaż i dotyk używany jest w leczeniu. Za formę terapii uważa się masaż leczniczy w metodzie Christophera Knilla, holding dzieci autystycznych, kangurowanie wcześniaków, dogoterapię i hipoterapię. Tak więc dotyk wspomaga rozwój psychiczny i fizyczny dziecka, relaksuje, a nawet leczy. Marta Bogdanowicz
Dzieci Deszczyk kapie: kap, kap, kap,
Dziecko leży na brzuszku. Opuszkami palców stukamy w jego plecy.
idą dzieci: człap, człap, człap.
Idziemy po plecach całymi dłońmi.
Wieje wietrzyk: fiu, fiu, fiu,
Masujemy plecy od głowy w dół ruchem zygzakowatym.
idą dzieci: tup, tup, tup.
Idziemy po plecach palcami.
6
Świeci słońce, oho, ho,
Na plecach dziecka rysujemy dłonią koła.
dzieci skaczą: hop, hop, hop.
Dwoma palcami każdej ręki naśladujemy podskoki na całych plecach.
Gdy nadchodzi wieczór już,
Idziemy po plecach palcem wskazującym i środkowym.
dzieci kładą się do snu.
Głaszczemy plecy ruchem okrężnym.
7
Gwiazdka Kiedy w nocy gwiazdki lśnią, jedna tu, druga tu i tam, to w łóżeczkach dzieci śpią, kołysankę wiatr im gra.
8
Dziecko leży na brzuszku. Palcami delikatnie dotykamy jego pleców. Dotykamy pleców w trzech różnych miejscach. Całą dłonią głaszczemy plecy ruchem okrężnym.
Całą dłonią głaszczemy zygzakiem plecy od głowy w dół.
Lecą śniegu płatki w krąg,
Opuszkami palców opukujemy plecy dziecka.
płatek tu, płatek tu i tam,
Dotykamy pleców w trzech różnych miejscach.
a do dzieci idzie sen,
Idziemy palcami od dołu pleców do głowy.
piękną kołysankę gra.
9
Głaszczemy głowę, ramiona i ręce dziecka aż do dłoni.
Kiedy w nocy gwiazdki lśnią, jedna tu, druga tu i tam, to w łóżeczkach dzieci śpią, kołysankę noc im gra. To w łóżeczkach dzieci śpią, kołysankę noc im gra.
10
Palcami bardzo delikatnie dotykamy pleców dziecka. Delikatnie dotykamy pleców w trzech różnych miejscach. Całą dłonią delikatnie głaszczemy plecy dziecka ruchem okrężnym. Całą dłonią delikatnie głaszczemy zygzakiem plecy od głowy w dół. Kontynuujemy ruch do wyciszenia muzyki.
11
Dzieci Desz - czyk ka - pie: kap, kap, kap,
Wie
Świe
Gdy
-
je wiet - rzyk: fiu,
- ci
słoń - ce,
nad - cho - dzi
fiu,
o - ho,
i
i
fiu,
ho,
-
-
dzie
wie - czór już,
dzie
60
dą
dą
dzie - ci: tup, tup, tup.
ci
ska - czą: hop, hop, hop.
-
-
dzie - ci: człap, człap, człap.
ci
kła - dą
się
do snu.
Gwiazdka Kie - dy w no - cy
tam,
to
gwiazd - ki
w łó - żecz - kach
lśnią,
dzie - ci
śpią,
1.
gra.
jed - na tu,
2.
to
w łó-
61
gra.
dru - ga tu
ko - ły - san - kę
wiatr
i
im
Spis treści Mamo, tato... (list dziecka do rodziców) 3 Skąd się wzięły, czym są i do czego służą dziecięce masażyki? (wstęp Marty Bogdanowicz) 4 Piosenki na masażyki Dzieci Gwiazdka Jeż Kwiatki Mrówki Piosenka kasztanka Pszczółki w sadzie Rano Rzeczka Senny walc Słoń, koń i lew Słońce i chmurki Śniadanko Śnieg Taniec kasztanków W lesie Wąż Żaba Zimowy rock and roll Żuk
* W nawiasach podano numery stron, na których znajdują się zapisy nutowe piosenek.
6 8 12 14 16 18 20 23 26 28 32 36 38 42 44 47 50 52 54 56
(60) (61) (62) (63) (64) (65) (66) (67) (68) (69) (70) (71) (72) (73) (74) (75) (76) (77) (78) (79)