Dlaczego koty widzą w ciemności?
K
oty potrafią doskonale widzieć w ciemności, ale nawet im konieczna jest do tego choćby odrobina światła – na przykład blask księżyca lub poświata latarni. Oczy kotów przystosowują się do ciemności: w nocy ich źrenice mocno się rozszerzają, zajmując prawie całą powierzchnię oka, dzięki czemu mogą pochwycić wię-
cej światła. U ludzi źrenice również zwężają się lub rozszerzają w zależności od oświetlenia. Kiedy przed snem w pokoju wyłączamy światło, najpierw nie widzimy prawie nic, ale wkrótce zarysy przedmiotów stają się dla nas coraz wyraźniejsze. Dzieje się tak dlatego, że źrenice naszych oczu – podobnie jak u kotów – rozszerzają się, a wtedy zaczynamy dostrzegać więcej szczegółów. Jednakże koty mają tę umiejętność rozwiniętą znacznie lepiej niż my. Nie tylko to pomaga kotom widzieć, kiedy wokoło panuje noc. W siatkówce kociego oka znajdują się liczne zakończenia nerwowe reagujące nawet na bardzo słabe światło – jest ich wielokrotnie więcej niż u człowieka. 19
Kocie oko ma jeszcze jedną właściwość: za siatkówką znajduje się w nim specjalna warstwa komórek, od której – jak od lustra – światło odbija się i ponownie pada na zakończenia nerwowe. W ten sposób oko kota dwukrotnie chwyta ten sam promień światła. Czy tylko koty domowe mają tę zadziwiającą umiejętność widzenia w ciemnościach? Nie, taką zdolnością obdarzonych jest wiele ich „dalekich krewnych” – dzikich zwierząt z rodziny kotowatych, które polują nocą – na przykład tygrysy. Także i inne zwierzęta prowadzące nocny tryb życia – jak choćby sowy czy lemury – mają wzrok doskonale przystosowany do widzenia w ciemnościach. •
20
Dlaczego słonie mają takie wielkie uszy?
G
dyby słoń potrafił mówić, to na pytanie, dlaczego ma takie wielkie uszy, odpowiedziałby zupełnie inaczej, niż zrobił to wilk z bajki o Czerwonym Kapturku. Ogromne uszy są potrzebne słoniowi nie po to, by lepiej słyszał, lecz do chłodzenia organizmu. Nawet niewielki wzrost normalnej temperatury jego masywnego ciała mógłby spowodować śmierć słonia. Organizmy ludzi bronią się przed przegrzaniem, wydzielając pot, a słonie – podobnie jak wiele innych zwierząt – nie pocą się wcale. Dlatego też, aby się nie przegrzać, w czasie upałów słoń szeroko rozpościera swoje uszy i miarowo się nimi wachluje. Po wewnętrznej stronie słoniowych uszu znajduje się gęsta sieć naczyń krwionośnych. Przepływająca nimi krew ochładza się podczas wachlowania, pomagając w ten sposób słoniowi utrzymać temperaturę ciała na właściwym poziomie. • 21