Symbole Ducha Świętego
Sądzę, że to opowiadanie może nam pomóc. Pewnego dnia podszedł do mnie chłopiec z ołówkiem i zeszytem w ręku. Zapytał, czy może coś narysować. Malec był śmiały i bystry. Niestrudzenie pytał: «Co chcesz, żebym narysował?». Zaproponowałem, aby narysował wiatr. Zaskoczony spojrzał na mnie wymownie. Następnie pochylił się nad zeszytem i zaczął pracować w skupieniu. Chwilę później podał mi rysunek i powiedział: «Proszę, spójrz!». Narysował napięty sznurek, a na sznurku pranie poruszane przez wiatr, wychylone w jednym kierunku. Chłopiec zrozumiał! Wiatru nie widać i nie można go narysować; a jednak odczuwamy jego obecność, obserwujemy skutki jego działania. Tak jest z Duchem Świętym. Nie znamy Jego tożsamości, ale możemy obserwować owoce Jego działania; nie widzimy Jego oblicza, ale możemy doświadczać przejawów Jego obecności. Zresztą, czy ktoś widział miłość? A przecież istnieje! Co więcej, mieszka w każdym z nas. Nasuwa się pytanie: dlaczego tak trudno poznać tożsamość Ducha Świętego? Ponieważ nie została ona objawiona w takim stopniu jak tożsamość Boga Ojca i Syna 18
Duch-swiety-wielki-nieznany.indd 18
2019-08-14 15:13:39
Bożego w Piśmie Świętym. Znamy Jezusa, ponieważ stał się Człowiekiem i zamieszkał między nami; znamy Ojca, ponieważ objawił się w historii zbawienia i w Synu ostatecznie ukazał nam swoje oblicze, nie otrzymaliśmy jednak tak jasnego objawienia Ducha Świętego. Jest obecny, ale niewidzialny. Jest niewidzialny, ale obecny. Nie możemy go zobrazować, ale wiemy, że objawia się poprzez swoje dzieła. Niczym wiatr, którego nie widzimy, a jednak rozpoznajemy jego obecność po skutkach, jakie wywołuje. Aby Go spotkać, nie pozostaje nam zatem nic innego, jak tylko szukać różnych przejawów i owoców Jego działania. Spotkać Go, aby Go poznać i kochać, przyzywać i adorować... To niezwykła i warta trudu przygoda! Zanim zaczniemy nasze poszukiwania od przeglądu symboli biblijnych, chciałbym zatrzymać się nad znaczeniem terminu „poznanie” w Biblii. W naszej kulturze termin ten oznacza zasadniczo poznanie racjonalne. Poznanie biblijne natomiast w swojej istocie dotyczy serca, jest wewnętrzne i głębokie. Aby poznać Ducha Świętego, potrzebny jest ten rodzaj poznania, który jednocześnie angażuje rozum i porusza serce, inaczej zdobędziemy poznanie surowe i racjonalne, pozbawione zaangażowania, doświadczenia, miłości. Wyjaśniwszy to zagadnienie, możemy wyruszyć na wędrówkę odkrywania symboli biblijnych, które ukazują skutki działania Ducha Świętego.
19
Duch-swiety-wielki-nieznany.indd 19
2019-08-14 15:13:39
Woda
Woda symbolizuje życie. W Starym Testamencie zapowiada nowe życie (zob. Ez 47) i towarzyszy wylaniu Ducha Świętego (zob. Iz 44, 3). Zbawienie mesjańskie obrazuje obfita woda, która przynosi płodność i zdrowie. Ta woda gasi pragnienie człowieka poszukującego Boga (zob. Ps 42, 2-3; 63, 2), doświadczająca suszy dusza, niczym pustynia, zostaje nawodniona i wraca do życia. W Nowym Testamencie Jan Chrzciciel ogłasza wylanie Ducha Świętego w wodzie chrzcielnej (zob. J 1, 33). Jezus, w dialogu z Samarytanką, zapewnia, że każdy, kto pije Jego wodę, nie będzie pragnął na wieki (zob. J 4, 14), a w rozmowie z Nikodemem mówi o konieczności odrodzenia się z wody i Ducha (zob. J 3, 5), obiecując rzeki wody żywej, czyli Ducha Świętego w obfitości (zob. J 7, 37-39). Ta woda wypłynie z przebitego boku Jezusa na krzyżu (zob. J 19, 34). Woda jako symbol życia, a zatem Ducha, to symbol szczególnie aktualny w dzisiejszej rzeczywistości. Pustynnienie, spowodowane wycinaniem lasów, czyni świat stworzony przez Boga coraz bardziej jałowym. Zamknięcie na Ducha wywołuje ten sam skutek – pustynię w przestrzeni duszy. Wiatr
W hebrajskich księgach Starego Testamentu wiatr określany jest terminem ruah. Na grekę tłumaczony jest on jako pneuma – od którego pochodzi słowo „pneumato20
Duch-swiety-wielki-nieznany.indd 20
2019-08-14 15:13:39
logia”, czyli nauka o Duchu Świętym – a na łacinę jako spiritus. Hebrajski termin ruah jest rodzaju żeńskiego, grecki – nijakiego, zaś łaciński – męskiego. Wiatr towarzyszy wszystkim opisom działania Ducha, które obejmują zarówno zjawiska niezwykle silne, jak i delikatne, od „gwałtownej wichury rozwalającej góry i druzgocącej skały” (por. 1 Krl 19, 11), po „szmer łagodnego powiewu” (1 Krl 19, 12). Wiatr oznacza działanie i wolność. Powietrze w ruchu przesuwa się szybko w różnych kierunkach – to cechy charakterystyczne Ducha. Wiatr wyraża nieuchwytną istotę Ducha Świętego, który czasami przychodzi z lekkością i orzeźwieniem, niczym powiew, innym razem z gwałtownością i siłą, jak huragan. Duch delikatnie porusza umysł i serce albo potrząsa sumieniem, kształtując je i odnawiając. Wiatr symbolizuje również spontaniczność i nieprzewidywalność. Duch Święty działa w sposób nowy i niepowtarzalny, zawsze poza ustalonymi schematami, tak dalece, że nie zauważamy, „skąd przychodzi i dokąd podąża” (J 3, 8). Tchnienie
Tchnienie jest oddechem żywego bytu. Stary Testament podaje, że gdy Bóg ulepił człowieka z prochu, „tchnął w jego nozdrza tchnienie życia, wskutek czego stał się człowiek istotą żywą” (Rdz 2, 7). Wszystko, co istnieje na ziemi, jest owocem Bożego tchnienia (zob. Ps 104, 29-30).
21
Duch-swiety-wielki-nieznany.indd 21
2019-08-14 15:13:39
Relację między tchnieniem i Duchem Świętym podkreślił św. Jan Ewangelista zarówno w opisie śmierci Jezusa na krzyżu, jak i Jego zmartwychwstania. Umierając na krzyżu, Jezus, „skłoniwszy głowę, oddał ducha” (J 19, 30), zaś po zmartwychwstaniu: „Tchnął na nich i powiedział im: «Weźmijcie Ducha Świętego!»” (J 20, 22). Olej
Olej symbolizuje więź. Tak jak olej wchłania się i łączy z ciałem, tak Duch Święty staje się jednym z chrześcijaninem. Nazwa chrześcijanin pochodzi od słowa „Chrystus”, które oznacza „Mesjasza” lub „Namaszczonego”, a zatem konsekrowanego. Prorok Izajasz przedstawia Mesjasza jako wybranego, konsekrowanego przez namaszczenie Duchem (zob. Iz 61, 1). Olej do namaszczeń symbolizuje siłę i radość, zdrowie i piękno, cechy właściwe Duchowi Świętemu. Olej ma też właściwości uzdrawiania i leczenia ran, uśmierzania bólu i regeneracji ciała, które odnoszą się do pocieszającego i kształtującego działania Ducha. Chrześcijanie są konsekrowani poprzez namaszczenie w sakramentach chrztu i bierzmowania. Inne sakramenty, które przewidują użycie oleju, to namaszczenie chorych i święcenia kapłańskie. Istnieje też namaszczenie duchowe, bez oleju, poprzez komunię z Duchem Świętym: jedni otrzymują dar modlitwy, inni dar głoszenia, a jeszcze inni dar miłości miłosiernej. Wszystkie poruszenia Ducha objawiają się przez tego, kto Go przyjmuje.
22
Duch-swiety-wielki-nieznany.indd 22
2019-08-14 15:13:39