PROMIC_prymas
7/08/13
11:25
Page 23
Ministerstwo
Bezpieczeƒstwa Publicznego, gabinet ministra Radkiewicza2. – Towarzyszu generale, partia i rzàd powierzajà wam wyjàtkowo odpowiedzialne zadanie – minister Stanis∏aw Radkiewicz poda∏ papierosa dowódcy Korpusu Bezpieczeƒstwa Wewn´trznego i wskaza∏ mu fotel. Przed chwilà genera∏ W∏odzimierz MuÊ wszed∏ do gabinetu szefa najpot´˝niejszej instytucji w Polsce Ludowej. Ministerstwo Bezpieczeƒstwa Publicznego rozwija∏o si´ dynamicznie. Radkiewicz zarzàdza∏ armià 33 tysi´cy funkcjonariuszy, rzeszà tajnych wspó∏pracowników, nie mówiàc o s∏u˝bach, które MBP nadzorowa∏o. WÊród nich znajdowa∏ si´ Korpus Bezpieczeƒstwa Wewn´trznego z 40 tysiàcami ˝o∏nierzy. Dowodzi∏ nimi w∏aÊnie MuÊ. – Zamieniam si´ w s∏uch, towarzyszu ministrze – powiedzia∏ genera∏. – Walka ideologiczna zaostrza si´. Wobec coraz wi´kszej wrogoÊci niektórych cz∏onków kleru rzàd
1
Wszystkie cytaty za: Stefan kard. Wyszyƒski, Via Crucis. Szkice wi´zienne, Wydawnictwo im. Stefana Kardyna∏a Wyszyƒskiego „SOLI DEO”, Warszawa 2011.
2
Stanis∏aw Radkiewicz (1903–1987) – dzia∏acz komunistyczny, minister bezpieczeƒstwa publicznego w latach 1945–1954, odpowiedzialny za organizacj´ masowych represji i zbrodniczà dzia∏alnoÊç aparatu bezpieczeƒstwa. (red.)
23
1 paêdziernika 1953 roku, Warszawa
PROMIC_prymas
7/08/13
11:25
Page 24
ZAPROSZENIE
podjà∏ decyzj´ o izolowaniu Prymasa. Obecnie przebywa on w odosobnieniu w Rywa∏dzie, w tamtejszym klasztorze kapucynów, ale to tylko tymczasowe miejsce internowania. Znaleziono ju˝ obiekt docelowy, trzeba go b´dzie zabezpieczyç i przygotowaç na przyj´cie goÊcia. Pojedziecie na Mazury, zbadacie miejsce i okreÊlicie, co jest wam potrzebne. Macie do dyspozycji wszelkie dost´pne Êrodki. Rzecz jasna, ca∏a sprawa jest ÊciÊle tajna. Miejsce pobytu Wyszyƒskiego równie˝ musi zostaç zachowane w tajemnicy. – To oczywiste, towarzyszu ministrze. Czy sà jeszcze jakieÊ dodatkowe wskazówki? – Obiekt powinien byç dobrze chroniony. Wàtpi´, aby wi´zieƒ chcia∏ uciekaç. Nie mo˝emy jednak wykluczyç, ˝e ktoÊ b´dzie chcia∏ go porwaç. Sà jeszcze niedobitki bandyckiego podziemia, na emigracji te˝ nie brakuje Êrodowisk wrogich naszej ludowej ojczyênie. Musimy byç przygotowani na ka˝dà ewentualnoÊç, w którà mog∏yby si´ zaanga˝owaç nawet si∏y NATO. Wyszyƒski jest znany na Zachodzie, a wp∏ywy Watykanu sà ogromne. Musiowi zaiskrzy∏y si´ oczy. Przypomnia∏y mu si´ nie tak dawne przecie˝ lata, gdy walczy∏ z faszystami w obronie Leningradu, przeprawy po zamarzni´tym jeziorze ¸adoga i póêniejszy frontowy szlak, ju˝ w Ludowym Wojsku Polskim. Od tego czasu wspina∏ si´ konsekwentnie po szczeblach kariery, osiàgajàc ostatecznie dowództwo w KBW. „Jak to si´ czasy zmieniajà” – pomyÊla∏. Przed wojnà sam omal nie poszed∏ siedzieç. Jako aktywny dzia∏acz Komunistycznego Zwiàzku M∏odzie˝y Polskiej zosta∏ skazany na dwa lata w zawieszeniu na pi´ç. Potem wybuch∏a wojna, on trafi∏ na tereny Zwiàzku Radzieckiego i wstàpi∏ do Armii Czerwonej. Tak rozpocz´∏a si´ droga jego ka-
24
PROMIC_prymas
7/08/13
11:25
Page 25
1 PA è D Z I E R N I K A 1953 R O K U , WA R S Z AWA
riery, która doprowadzi∏a go do stopnia generalskiego. A teraz on – niedosz∏y wi´zieƒ sanacyjnej Polski – b´dzie szykowaç pak´ dla szefa najbardziej antykomunistycznej organizacji, jakà niewàtpliwie jest KoÊció∏ katolicki. – Mo˝ecie na mnie liczyç, towarzyszu ministrze – powiedzia∏ i wsta∏ z fotela.
Da∏o si´ s∏yszeç ciche: Dominus vobiscum. Et cum spiritu tuo3. Recytowa∏ równie˝ partie wiernych. – Ite, missa est. Deo gratias4. Pochyli∏ si´ nad sto∏em, który s∏u˝y∏ mu za prowizoryczny o∏tarz. Odmówi∏ krótkà modlitw´, po czym uca∏owa∏ ów o∏tarz, wyciàgnà∏ r´ce i podniós∏ oczy w gór´. – Benedicat vos omnipotens Deus, Pater et Filius, et Spiritus Sanctus. Amen5. Udzieli∏ b∏ogos∏awieƒstwa, patrzàc na pustà cel´, w której przebywa∏ od pi´ciu dni. RadoÊç zmiesza∏a si´ z bólem. Maryja zrobi∏a mu prezent na poczàtku miesiàca, który by∏ jej specjalnie poÊwi´cony. DziÊ rano otrzyma∏ dwie stearynowe Êwieczki, dwa lichtarze i butelk´ rieslinga, co pozwoli∏o mu odprawiç pierwszà Msz´ Êwi´tà od momentu uwi´zienia i wywiezie3
Dominus vobiscum. Et cum spiritu tuo (∏ac.) – ‘Pan z wami. I z Duchem twoim’.
4
Ite, missa est. Deo gratias (∏ac.) – ‘Idêcie, msza si´ skoƒczy∏a. Bogu niech b´dà dzi´ki’.
5
Benedicat vos omnipotens Deus, Pater, et Filius, et Spiritus Sanctus. Amen (∏ac.) – ‘Niech was b∏ogos∏awi Bóg wszechmogàcy, Ojciec i Syn, i Duch Âwi´ty’.
25
1 paêdziernika 1953 roku, Rywa∏d ko∏o Grudziàdza
PROMIC_prymas
7/08/13
11:25
Page 26
ZAPROSZENIE
nia z Miodowej. A jednoczeÊnie tak mocno odczuwa∏ samotnoÊç – by∏ biskupem bez ludu, dla którego zosta∏ ustanowiony. Powtórzy∏ raz jeszcze: – Dominus vobiscum. Et cum spiritu tuo. Na zakoƒczenie rytua∏ przewidywa∏ czytanie poczàtku Ewangelii wg Êw. Jana: Initium sancti Evangelii secundum Ioannem. Gloria tibi, Domine!6 In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum…7 „I ciemnoÊç jej nie ogarn´∏a” – zatrzyma∏ si´ na chwil´ przy tych s∏owach, które dodawa∏y mu otuchy w obecnej sytuacji. Wi´zienie by∏o ciemnoÊcià, ale w tym wi´zieniu móg∏ dzisiaj sprowadziç Boga na ziemi´. Ostatnià msz´ na wolnoÊci odprawi∏ niespe∏na tydzieƒ temu, we wspomnienie b∏ogos∏awionego W∏adys∏awa z Gielniowa, patrona Warszawy. By∏ to – jak zwykle – dzieƒ intensywnej pracy – rozpocz´tej o siódmej rano w kaplicy seminarium duchownego, a zakoƒczony wieczorem u Êwi´tej Anny na Krakowskim PrzedmieÊciu. Po wyjÊciu z koÊcio∏a us∏ysza∏ okrzyki m∏odzie˝y: „Niech ˝yje Prymas!”. Powiedzia∏ im wtedy: „Dzieci moje, prosz´, abyÊcie mówili ró˝aniec. Znacie obraz Micha∏a Anio∏a Sàd Ostateczny. Anio∏ Bo˝y wyciàga cz∏owieka z przepaÊci na ró˝aƒcu. Mówcie za mnie ró˝aniec”. Kilka godzin póêniej do jego domu przyszli ludzie z UB. Po pó∏nocy zabrali go do samochodu i zawieêli 6
Initium sancti Evangelii secundum Ioannem. Gloria tibi, Domine! (∏ac.) – ‘Poczàtek Ewangelii wg Êw. Jana. Chwa∏a Tobie, Panie!’.
7
In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum… (∏ac.) – ‘Na poczàtku by∏o S∏owo, a S∏owo by∏o u Boga, i Bogiem by∏o S∏owo…’.
26
PROMIC_prymas
7/08/13
11:25
Page 27
1 PA è D Z I E R N I K A 1953 R O K U , RY WA ¸ D
na pó∏noc. Âwita∏o, gdy dojechali do Grudziàdza, a stamtàd do Rywa∏du, gdzie osadzono go w klasztorze kapucynów. Pojawi∏ si´ cz∏owiek pos∏any przez Boga – Jan mu by∏o na imi´. Przyszed∏ on na Êwiadectwo, aby zaÊwiadczyç o Êwiat∏oÊci, by wszyscy uwierzyli przez niego. Nie by∏ on Êwiat∏oÊcià, lecz [zosta∏ pos∏any], aby zaÊwiadczyç o Êwiat∏oÊci.
Âwi´ty Jan Chrzciciel znajdowa∏ si´ w jego herbie biskupim, by∏ patronem jego warszawskiej katedry. Czy Stefan Wyszyƒski, arcybiskup warszawski, nie zosta∏ wezwany na drog´, którà przeszed∏ ten prorok? DziÊ zaczyna si´ miesiàc ró˝aƒcowy. By∏ pewien, ˝e modli si´ za niego bardzo wiele osób i przede wszystkim o nich myÊla∏, gdy udziela∏ b∏ogos∏awieƒstwa w pustà przestrzeƒ swojej celi. MyÊla∏ z wdzi´cznoÊcià, ale i z pewnà obawà. Ludzie potrafià modliç si´, i to bardzo gorliwie, o ró˝ne rzeczy, ale bywa, ˝e w tej gorliwoÊci zapominajà o oczyszczeniu intencji. Widzà tylko jeden cel – spe∏nienie tej proÊby, która jest dla nich wa˝na, ale patrzà krótkowzrocznie, sàdzàc, ˝e Bóg powinien wys∏uchaç ich szybko, tak, by mogli zauwa˝yç owoce modlitwy. JeÊli zaÊ to nie przychodzi, to albo rezygnujà, albo wr´cz obra˝ajà si´ na Niego. Tego popo∏udnia usiad∏ przy chwiejàcym si´ stole i si´gnà∏ do zeszytu, w którym umieszcza∏ wi´zienne notatki. Na koniec dzisiejszego podsumowania zapisa∏:
27