Święty Tomasz z Akwinu, za św. Augustynem, uczy, że wola Boża jest racją i przyczyną wszystkiego, co istnieje: Dicentum, quo necesse et dicere voluntatem Dei esse causa rerum1. Istotnie: „Cokolwiek Panu się spodoba – mówi psalmista – to uczyni na niebie i na ziemi, na morzu i we wszystkich głębinach” (Ps 135, 6). Napisane jest także w Księdze Apokalipsy: „Godzien jesteś, Panie i Boże nasz, odebrać chwałę i cześć, i moc, bo Ty stworzyłeś wszystko, a z woli Twojej istniało [to] i zostało stworzone” (Ap 4, 11). Zatem to wola Boża wydobyła z niebytu niebiosa wraz z ich mieszkańcami i wspaniałościami, ziemię ze wszystkim, co na niej i w jej wnętrzu się mieści; jednym słowem wszystkie byty wi1 „Trzeba koniecznie powiedzieć, że wola Boga jest przyczyną rzeczy”, św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna. Traktat o Bogu (tom 2), zagadnienie 19, art. 4; por. św. Augustyn, O Genesis przeciw manichejczykom.
27
dzialne i niewidzialne, żywe i nieożywione, rozumne i pozbawione rozumu, od największych do najmniejszych. Skoro więc Pan stworzył wszystko, pisze św. Paweł, „zgodnie z zamysłem swej woli” (zob. Ef 1, 11), czyż nie jest w najwyższym stopniu sprawiedliwe i słuszne, a wręcz konieczne, aby rządził On wszystkim i utrzymywał wszystko w istnieniu według swojej woli? „Jakżeby coś trwać mogło – pyta autor Księgi Mądrości – gdybyś Ty tego nie chciał? Jak by się zachowało to, czego byś nie wezwał?” (Mdr 11, 25). Dzieła Boże są doskonałe, jak czytamy w Hymnie Mojżesza (zob. Pwt 32, 4). Tak doskonałe, że sam Pan, którego sądy są srogie i prawe, stwierdził ukończywszy je, iż były bardzo dobre (zob. Rdz 1, 31). Oczywiste jest zatem, że Ten, który „umocnił ziemię mądrością, niebiosa roztropnością utwierdził” (zob. Prz 3, 19), z równą doskonałością będzie rządził dziełami, które sam stworzył. Jak też raczy nam przypominać, Opatrzność Jego nieustannie „ma pieczę nad wszystkim” (zob. Mdr 12, 13) „według miary i liczby, i wagi” (zob. Mdr 11, 20), sprawiedliwa i miłosierna w rządach (zob. Mdr 12, 15; 15, 1). 28
„A któż mu powie: «Cóż ty czynisz?»” (Koh 8, 4). Skoro wyznaczył swoim stworzeniom cel według swojej woli i prowadzi je doń przy użyciu środków, jakie sam wybrał, cel wyznaczony stworzeniom może być jedynie dobry i mądry, podobnie jak drogi, które do Niego prowadzą. „Nie bądźcie przeto nierozsądni” (zob. Ef 5, 17), przestrzega Apostoł, „Potrzebujecie bowiem wytrwałości, abyście po wypełnieniu woli Bożej, dostąpili [spełnienia] obietnicy” (Hbr 10, 36), to jest szczęścia wiecznego, ponieważ jest napisane: „Świat zaś przemija, a z nim jego pożądliwość; kto zaś wypełnia wolę Bożą, ten trwa na wieki” (1 J 2, 17). Bóg ma władzę nad wszystkimi wydarzeniami, tak złymi, jak i dobrymi
Nic nie dzieje się we wszechświecie, czego by Bóg nie chciał lub na co by nie pozwolił. Dotyczy to absolutnie wszystkich rzeczy, z wyjątkiem grzechu. Nic, uczą zgodnie święci Ojcowie i Doktorzy Kościoła wraz ze św. Augustynem, 29
nie dzieje się przypadkiem w życiu człowieka; Bóg przykłada swą rękę do wszystkiego. „Poza Mną nie ma nic – mówi Bóg ustami proroka Izajasza. – Ja jestem Pan i nikt poza Mną. Ja czynię światło i stwarzam ciemności, sprawiam pomyślność i stwarzam niedolę. Ja, Pan, czynię to wszystko” (zob. Iz 45, 6-7). Wcześniej zaś rzekł do Mojżesza: „Ja zabijam i Ja sam ożywiam, Ja ranię i Ja sam uzdrawiam” (zob. Pwt 32, 39). Anna, matka Samuela modliła się tymi słowami: „To Pan daje śmierć i życie, wtrąca do Szeolu i zeń wyprowadza. Pan uboży i wzbogaca, poniża i wywyższa” (1 Sm 2, 6-7). „Czyż zdarza się w mieście nieszczęście, by Pan tego nie sprawił?” (zob. Am 3, 6), pyta prorok Amos. „Dobra i niedole, życie i śmierć, ubóstwo i bogactwo pochodzą od Pana” – stwierdza autor Mądrości Syracha (Syr 11, 14). Podobne treści znajdziemy w dziesiątkach innych miejsc w Piśmie Świętym. Odpowie ktoś, że o ile prawdą jest to w odniesieniu do pewnych zjawisk naturalnych, jak choroba, śmierć, zimno, upał czy inne tym podobne zdarzenia, o tyle nie można tak powiedzieć o rzeczach wynikających z wolnej woli 30
człowieka. Jak bowiem można myśleć, że ten, kto mnie oczernia, ograbia, bije czy prześladuje, czyni to zgodnie z wolą Bożą, skoro Bóg nie chce, abym był w taki sposób traktowany i broni mnie swym potężnym ramieniem? Można co najwyżej uznać takie działanie za wynik złej woli człowieka czy jego głupoty. Oto, w rzeczy samej, zasłona, za którą chowamy się, aby uniknąć ciosów zadanych nam ręką Pana i aby usprawiedliwić brak odwagi i poddania się Bogu.
31