Q Pytania do KOWR

kowr, to warto wiedzieć o jakość oBsługi

Czy procedury stosowane przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa są efektywne. Czy na Podlasiu da się kupić atrakcyjną działkę z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Jak innowacyjne może być polskie rolnictwo oraz co zrobić, by polska żywność stała się jeszcze popularniejsza. Rozmawiamy z Jadwigą Zabielską, dyrektorem Oddziału Terenowego KOWR w Białymstoku.

podlAskie AGro: Krajowy Ośrodek Wsparcia

Rolnictwa to instytucja powołana, aby pomagać rolnikom w rozwiązywaniu ich problemów. Jakie są jej zadania?

JAdwiGA zAbielskA: Zadania KOWR zostały ściśle określone w ustawie z 10 lutego 2017 r. o KOWR (Dz. U. 2017 poz. 623). Jego głównym celem jest wspieranie polskiego rolnictwa w szerokim spektrum. To zarządzanie Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa, wspieranie eksportu polskich produktów rolno-spożywczych, promocja polskiej żywności, stabilizacja rynków rolnych, transfer innowacyjnych rozwiązań dla rolnictwa oraz sprawowanie nadzoru właścicielskiego nad spółkami o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej.

p.A.: Ważnym obszarem działalności KOWR jest zwiększanie konkurencyjności polskiego sektora rolno-żywnościowego?

J.z.: Kluczem do sukcesu w tej dziedzinie jest promocja polskich produktów rolno-spożywczych w kraju i zagranicą. Prace podejmowane przez KOWR mają na celu budowanie silnej marki polskich produktów żywnościowych na całym świecie, a znakiem rozpoznawczym jest hasło: „Polska smakuje” – „Poland tastes good”. Działania te wykonuje się w oparciu o przekaz, że polska żywność jest wysokiej jakości, naturalna i smaczna. Dlatego KOWR organizuje misje gospodarcze i stoiska narodowe na zagranicznych targach spożywczych, umożliwiając przedsiębiorcom z branży rolnej promocję swojej oferty.

Natomiast w celu budowania patriotyzmu konsumenckiego i zwiększenia liczby konsumentów polskiej żywności prowadzimy intensywne działania promocyjne na poziomie ogólnopolskim i regionalnym. We współpracy z MRiRW realizowana jest kapania promująca „Produkt Polski” skierowana do konsumentów oraz producentów żywności. Ma ona zachęcać do kupowania zdrowej, certyfikowanej polskiej żywności.

mechanizmy prywatnego przechowywania produktów, interwencyjnych zakupów, handlu zagranicznego, energii odnawialnej w rolnictwie, administrowania produkcją wina, monitoringu produkcji cukru oraz wsparcia dla pszczelarzy. Do obowiązków KOWR należy także kontrola pisemnych umów na dostarczanie produktów rolnych.

W ramach me chanizmów wspierających konsumpcję KOWR realizuje Program dla szkół oraz Program Operacyjny Pomoc Żywnościowa 2014-2020 | Jadwiga Zabielska, dyrektor OT KOWR w Białymstoku (POPŻ). Celem pierwszego programu jest trwała zmiana nawy- prowadzony jest na zasadach rynkowych przez ków żywieniowych dzieci przez zwiększenie Towarową Giełdę Energii SA, na podstawie liudziału w diecie owoców i warzyw oraz mleka cencji udzielonej przez KOWR jako Giełdowy i przetworów mlecznych. Drugi, skierowa- Rynek Rolny. ny jest do osób najbardziej potrzebujących, Innym ważnym projektem, nad którym którym niezbędna jest pomoc w zapewnie- obecnie pracuje KOWR, to Paszportyzacja niu żywności. Żywności. Chodzi o stworzenie systemu, który będzie wymiernym wsparciem dla oferty p.A.: W momencie utworzenia KOWR mó- handlowej gospodarstw, grup producenwiło się, że będzie to instytucja stawia- ckich, i firm sektora spożywczego, świadcząjąca na innowacje w rolnictwie... cy o pełnej transparentności pochodzenia J.z.: Rzeczywiście, realizacja polityki państwa produktu i jakości jego wytworzenia. Wprow zakresie wdrażania innowacyjności w rolni- wadzenie projektu paszportyzacji żywnoctwie i przemyśle rolno-spożywczym należy ści, w efekcie ma przynieść szereg korzyści do priorytetowych zadań KOWR, gdyż inno- w budowaniu marki polskiej żywności w kraju wacje to klucz do postępu w każdej dziedzinie. i za granicą. Jednym z najważniejszych zadań innowacyjnych było uruchomienie platformy żywnoś- p.A.: Chwila na gospodarowanie Zasobem ciowej. 31 sierpnia ub. r. dobiegł końca pilotaż Własności Rolnej Skarbu Państwa... Platformy, realizowany przez KOWR i Grupę J.z.: Podstawowymi formami gospodarowania Kapitałową Giełdy Papierów Wartościowych jest dzierżawa i sprzedaż, ale także udzielanie we współpracy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Od 1 września 2020 r. RTRS C.D. NA STR. 16

bezzwrotnej pomocy finansowej na utrzymanie infrastruktury na terenach wiejskich oraz współpraca m.in. z samorządami w zakresie nieodpłatnego przekazywania gruntów na realizację zadań własnych.

p.A.: Jakie jest zainteresowanie rolników

Podlasia ofertą gruntów rolnych będących w ZWRSP?

J.z.: Oferowane grunty rolne w formie dzierżawy, czy sprzedaży o powierzchniach powyżej 1 ha oraz o przeznaczeniu na cele rolnicze, zgodnie z ustawą o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi SP, są rozdysponowywane w pierwszej kolejności w przetargu ograniczonym, który jest skierowany do rolników indywidualnych na powiększenie gospodarstw rodzinnych. Rolnicy chętnie przystępują do przetargów na dzierżawę organizowanych przez KOWR. Oferowane areały kilku hektarowe mają zauważalnie większe zainteresowanie niż te o niewielkiej powierzchni. Dotyczy to głównie tych terenów, gdzie gruntów jest mało, a rolnicy prowadzący np. produkcję bydła mlecznego chcą się rozwijać.

p.A.: Słychać głosy części rolników, że dzierżawa gruntów rolnych z ZWRSP nie zaspokaja potrzeb producentów rolnych. Krytykowane są m.in. procedury oddawania gruntów w dzierżawę, uznawane za nieefektywne, a także długość zawieranych umów dzierżawy oraz stosunkowo łatwe ich wypowiadanie.

J.z.: Procedury wyraźnie określają, kto może przystąpić do przetargu. Mówimy tu w szczególności o ograniczeniu do rolników indywidualnych, którzy mają miejsce zamieszkania w gminie, w której położona jest nieruchomość wystawiana do przetargu lub w gminie graniczącej z nią. Obecnie nowe umowy są zawierane na 10 lat. Natomiast w przypadku wystąpienia przez osobę będącą już dzierżawcą i spełniającą warunki rolnika indywidualnego w myśl ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, umowa przedłużana jest do 15 lat. W uzasadnionych przypadkach, za zgodą Dyrektora Generalnego KOWR, wydłużenie umowy może nastąpić na dłuższy okres. Umowy dzierżawy wypowiadane są, gdy dzierżawca nie wywiązuje się z zapisów umowy a w szczególności, gdy zaprzestał użytkowania, użytkuje niezgodnie z przeznaczeniem, bądź doprowadza do degradacji gruntów rolnych.

Czy Pani zdaniem istnieje potrzeba strukturalnego rozwiązania tej sytuacji i jakie to mogłyby być rozwiązania?

J.z.: W tym miejscu należy doprecyzować, co to znaczy strukturalne rozwiązanie. Jeżeli mamy na myśli jakieś mechanizmy, które powodowałyby ustalanie w oparciu o jakieś algorytmy porządkowanie struktury własnościowej to nie wydaje się możliwe wprowadzenie takich rozwiązań, szczególnie bez uwzględniania stanowiska właścicieli gruntów. Jakiekolwiek zmiany w strukturze własnościowej muszą się odbywać we współpracy z właścicielami tych gruntów. Istnieje narzędzie prawne, które w dużej mierze rozwiązuje ten problem. Mowa o ustawie z 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów.

Na terenie województwa podlaskiego postępowania dotyczące scaleń gruntów są prowadzone przez starostów zgodnie z w/w ustawą, a jednostką wykonawczą jest Wojewódzkie Biuro Geodezji w Białymstoku jako jednostka podległa Marszałkowi Województwa Podlaskiego.

p.A.: Ile gruntów i o jakiej strukturze aktualnie znajduje się w ZWRSP na Podlasiu?

Jaka ich część w rzeczywistości nadaje się do prowadzenia produkcji rolnej?

J.z.: Aktualnie w ZWRSP w woj. podlaskim jest prawie 31 tys. ha gruntów z czego rozdysponowanych nietrwale jest ok. 25 tys. ha, a wolnych jest ponad 6 tys. ha. Średnia powierzchnia działki wolnej w woj. podlaskim, w której udział SP wynosi 1/1 jest równa 0,48 ha. Jak z tego wynika, działki wolne w ZWRSP są rozdrobnione. Jest to konsekwencja historii, ponieważ sporą część Zasobu stanowią działki pochodzące z Państwowego Funduszu Ziemi. Aby wydzierżawić większą powierzchnię do dzierżawy przeznaczane są działki łączone. Użytki rolne stanowią ok. 86,5% powierzchni ZWRSP w woj. podlaskim. Większość gruntów jest objęta umowami dzierżawy, a dzierżawcy w prawidłowy sposób wywiązują się z obowiązków z nich wynikających.

Jeżeli chodzi o stan użytków rolnych na gruntach wolnych, to jest on różny. Grunty takie porastają samosiejkami drzew i krzewów. W przypadku przeznaczenia ich do dzierżawy, szczególnie większych powierzchni, rolnicy chętnie przystępują do przetargów i przywracają takie grunty do rolniczego użytkowania.

p.A.: Istnieje powszechne przeświadczenie, że wszystkie najbardziej atrakcyjne działki rolne już zostały rozdysponowane. Rolnicy narzekają, że wiele ziemi w ZWRSP ma nieuregulowane stosunki wodne, jest ona zakamieniona, po-

łożona w trudnym terenie (na skarpach, między wałami przeciwpowodziowymi) lub też wymaga głębokich inwestycji, a nawet ma nie do końca uregulowany stan prawno-geodezyjny. Czy to nie zniekształca w oczach rolników stanu posiadania KOWR?

J.z.: Państwowe grunty rozdysponowywane są od 1992 r., więc logiczne jest że najbardziej atrakcyjne działki zostały już rozdysponowane. Jeżeli chodzi o drugą cześć pytania to na terenie województwa podlaskiego, nie mamy tego rodzaju problemów. Oczywiście nieruchomości są położone różnie, ale to wynika ze specyfiki ukształtowania. Jeśli chodzi o grunty, z którymi KOWR ma problemy, dotyczące uregulowania stanu prawnego, to zdarzają się pojedyncze przypadki. Wynika to w głównej mierze z niekompletnej dokumentacji stanowiącej podstawę przejęcia gruntów do ZWRSP.

p.A.: Prywatny rynek obrotu ziemią, zwłaszcza na Podlasiu, nie jest w stanie rozładować głodu ziemi. Hektar ziemi w obrocie prywatnym w niektórych regionach województwa, osiąga cenę nawet 100 tys. zł. To granica nie do przejścia, zwłaszcza dla młodych rolników. Czy grunty znajdujące się w ZWRSP mogłyby, przynajmniej w jakiejś części, rozładować ten problem?

J.z.: W rejonach, gdzie występują obecnie tak wysokie ceny, KOWR dysponował niewielką powierzchnią gruntów pochodzących głównie z Państwowego Funduszu Ziemi. Na tych obszarach nie były zlokalizowane PGR-y, po których w głównej mierze zostały przejęte grunty przez byłą AWRSP, której następcą prawnym została ANR, a obecnie jest to KOWR. Na terenie naszego województwa mamy niezagospodarowanych 4.890 ha użytków, które mogą być wykorzystane na cele rolne. Są one jednak w znacznym stopniu rozdrobnione i dlatego w niewielkim stopniu mogą przyczynić się do powiększenia gospodarstw rolnych.

p.A.: KOWR istnieje prawie cztery lata. Jak

Pani ocenia jego funkcjonowanie?

J.z.: KOWR to wciąż nowa instytucja. Dlatego ze strony rolników i przedsiębiorców rolnych mogą pojawiać się uwagi dotyczące sposobu jej funkcjonowania. Jednak naszym celem jest likwidowanie wszelkich barier we współpracy. Będziemy dążyć, aby jakość obsługi naszych partnerów była na jak najwyższym poziomie.