Kruidenpreparaten bij wondheling

EPIDERMIS

NEDERLANDSE VERENIGING VOOR FYTOTHERAPIE KRUIDENPREPARATEN BIJ WONDHELING

Marie José ten Velde, apothekersassistente, herbalist en NVF-lid Gerben Hoogsteen, fytotherapeutisch arts en voorzitter NVF

DERMIS

SUBCUTIS

De huid is ons grootste orgaan. Met een oppervlakte van maar liefst 2 m2 en een volwassen gewicht van 15 tot 20 kilo – is onze huid een belangrijk orgaan om dagelijks aandacht aan te besteden.

Zonder onze huid kunnen we niet leven. Het beschermt ons tegen de buitenwereld. Afweer tegen ziekmakende bacteriën, regu latie van onze lichaamstemperatuur, beperking van vochtverlies en bescherming tegen uv zijn niet de enige taken. Onze huid maakt ook vitamine D, bevat belangrijke zintuigen, slaat vet op en heeft een belangrijke cosmetische functie.

HUIDSAMENSTELLING

De natuur heeft de samenstelling van onze huid slim uitgedacht in drie hoofdlagen. – Epidermis

Deze laag bestaat vooral uit keratino cyten, maar ook uit melanocyten en immuun cellen. De keratinocyten maken in hoog tempo keratine (hoornstof) aan.

Daardoor vernieuwt de epidermis zich elke 28 dagen. Dat is weer belangrijk voor de bescherming van ons lichaam.

De melanocyten maken melanine en zorgen voor een bruine kleur, waarmee de huid zichzelf beschermt tegen over matige uv-straling. – Dermis

In de dermis vind je fibroblasten, immuuncellen, bloedvaten en zenuwen.

De fibroblasten zijn erg belangrijk, omdat ze de vezels in de huid maken, zoals colla geen, elastine en reticuline. Hierdoor is onze huid sterk en elastisch. Alles in de dermis ligt ingebed in een water houdende gel met onder andere glyco samino gly ca nen. Hierdoor is onze huid in staat om een grote hoeveelheid water vast te houden.

– Subcutis

Deze bevat het onderhuidse vet, de haar zakjes en de talgklieren. Het doet dienst als stootkussen, houdt warmte vast en is een opslagplaats voor water en energie.

HERSTELPROCES

Bij een beschadiging van de huid is de beschermende functie in het geding. Daarom reageert ons lichaam onmiddellijk met het inzetten van allerlei hulptroepen om de barrièrefunctie zo snel als mogelijk te herstellen. Het herstelproces van een wond bestaat uit vier fases.

– De bloedstelpende fase: plaatselijke bloedvaten trekken samen, stoffen in ons lichaam laten de trombocyten aan elkaar en aan de vaatwanden kleven.

Zo ontstaat een korstje en wordt bloedverlies gestopt. – De ontstekingsfase: witte bloedcellen trekken naar de wond om indringers te bestrijden en verschillende stoffen uit ons lichaam zorgen voor een ontsteking.

Dit geeft de bekende roodheid, warmte, zwelling en pijn. – De proliferatiefase: de ontsteking komt tot rust en er ontstaat granulatie weef sel.

Nieuwe haarvaatjes en fibroblasten worden gevolgd door herstel van de epidermis door keratinocyten. – De rijpingsfase: hierin worden het collageen en de waterhoudende gel opnieuw opgebouwd. Dit herstelproces duurt over het algemeen minimaal enkele maanden.

Soms geneest een wond heel langzaam. Dat kan te maken hebben met de oorzaak (bijvoorbeeld een trauma) of met de diepte van de wond. Het kan ook te maken heb ben met een infectie van de wond of een bijkomende ziekte (diabetes mellitus of vaatlijden). Het gevolg hiervan kan zijn dat de huidwond chronisch en complex wordt. Dat vraagt altijd om professionele wondzorg door deskundigen. Zij kunnen zodanige omstandigheden in de wond creëren dat alle benodigde fasen in het herstelproces doorlopen kunnen worden.

Een gezonde leefstijl draagt bij aan een goed herstel: wondgenezing heeft belangrijke voedingsstoffen nodig, zoals eiwitten, vitamine C en zink. Adviseer dus voeding waar deze bestanddelen in zitten. Benadruk het belang van algemene beweging: goed voor de bloedsomloop en dus goed voor de wond. Roken of het gebruik van alcohol heeft een negatieve invloed op wondgenezing.

Gelukkig worden niet alle huidwonden chronisch en complex. Bij oppervlakkige wonden kan goede zelfverzorging al vol doende zijn. De apothekersassistent kan wat dat betreft zeker iets betekenen voor de cliënt aan de balie. Naast adequate reiniging en verzorging van de huidwond kunnen crèmes, sprays, zalven of gels met de volgende kruiden een mooie aanvulling zijn op jouw advies.

– Calendula/goudsbloem

De bloemen van deze eenjarige plant worden al sinds de middeleeuwen toe gepast bij beschadigingen van de huid.

Calendula heeft een verzachtende en zuiverende invloed op de huid, en onder steunt het zelfherstellende vermogen van de huid. – Chamomilla/kamille

Ook kamille heeft in Europa een lange traditie als kruidenpreparaat en staat in diverse kruidenboeken vanaf de renais sance genoemd. Het is een van de meest populaire kruiden ter wereld en wordt bijvoorbeeld als thee gedronken vanwege zijn rustgevende werking.

Het kruid heeft een antibacteriële en licht ontstekingsremmende werking waardoor het een gunstig effect kan hebben op de eerder genoemde

MEER INFORMATIE OVER FYTOTHERAPIE

De Nederlandse Vereniging voor Fyto thera pie (NVF) maakt zich als wetenschappelijke vereniging sterk voor kwaliteit en betrouw baarheid van plantaardige geneesmiddelen, met respect voor natuur en welzijn. De NVF fungeert ook als netwerk voor professionals. Ze kunnen er terecht met vragen en voor verdieping en belangenbehartiging. www.fyto.nl

Je kunt zelf ook veel informatie vinden op de website van de European Medicines Agency (EMA). Het EMA Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC) heeft sinds de oprichting in 2004 al meer dan 150 verschillende plantenmonografieën uitgebracht. Ze zijn voor iedereen vrij toegankelijk en bevatten alle informatie die je over een plant nodig hebt, zoals bereiding, indicatie, dosering, interacties en bijwerkingen.

Uiteraard vind je ook bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen meer informatie en wel onder de zoekterm ‘kruiden’ (www.CBG-meb.nl).

proliferatiefase van oppervlakkige wonden. - Hamamelis/toverhazelaar en Echinacea purpurea/rode zonnehoed

Hamamelis en Echinacea komen beide uit Noord-Amerika en kennen daar een langdurige traditionele toepassing bij milde ontstekingen aan de huid. Onder zoek bij proefdieren toonde een snellere wondgenezing dan de controlegroep.

De werking is mild ontstekingsremmend en antibacterieel. Kruidenproducten met rode zonnehoed zijn als traditioneel kruidengeneesmiddel goedgekeurd als druppels en tabletten bij verkoudheid. <