Branchenieuws 45

WIL JIJ JEZELF OF JE TEAM OOK PRESEN TEREN IN UA? MELD HET OP INFO@UA.NL

Werken met Kymo

De dag begint met het weghalen van de uv-filters (die worden elke avond geplaatst om micro-organismen te doden) en het plaatsen van de TSAplaten voor de microbiële controle. In de voorbereidingsruimte ziet de assistent in het systeem wat er voor toediening gereedgemaakt moet Cos Niay vult de cytostaticarobot. Links is de robotarm te zien, met daaronder de draaischijf worden. OLVG werkt met Beacon, voor het reconstitueren. de oncologiemodule binnen EPIC. Artsen schrijven in dit systeem voor, Het voor toediening gereedmaken – dan wordt hij weer geparkeerd. de apotheker controleert de gegevens gebeurt in het linkerdeel. Met een Als alle nodige vloeistoffen zijn opgeen verifieert, waarna de bereiding pieptoon geeft de robot aan dat er trok ken, worden ze bijgespoten in de ingepland kan worden. In het ‘mana - iets in de carrousel geplaatst moet zak of spuit met NaCl- of glucosegement’-deel van de robot geven de worden. Het scherm geeft aan wat oplossing. Flacons met middelen die apothekersassistenten aan welke hij wil ‘hebben’. Door de barcodes te opgelost moeten worden, komen op bereidingen moeten worden geclus - scannen, herkent de robot of aan zijn een draaischijf te liggen waar ze terd. Dan kunnen flacons meerdere vraag is voldaan. “Die piep is wel eens draaien, rollen en trillen. Ondertussen malen achtereen worden gebruikt. hinderlijk”, vindt Kurt. “Kymo kan erg gaat Kymo verder met de volgende Dat bespaart tijd en geld: de robot ongeduldig zijn en je moet zijn tempo bereiding. is dan veel minder tijd kwijt met het bijhouden.” Als een bereiding klaar is, wordt deze pakken, identificeren en parkeren in het rechterdeel geplaatst en klinkt van flacons. “Daar is de robot voor Elegant pakt Kymo’s arm de flacons, de piep weer: uitladen, etiketteren en gemaakt”, zegt Karima. “Het is dus infuuszakken en spuiten uit de car - scannen ter controle. belangrijk om dat managementdeel rousel. Nadat hij alle benodigdheden goed in de vingers te hebben.” eerst heeft ‘geparkeerd’, weet hij ze Trager maar nauwkeuriger precies te vinden. Hij pakt de juiste “Per bereiding werkt Kymo trager dan In de voorbereidingsruimte zetten de flacon, plaatst deze op de spuit, prikt bij handmatige VTGM”, vertelt apo - apothekersassistenten de ingrediënten hem aan en trekt de vloeistof op. thekersassistent Cos Niay. “Dat komt in de sluis naar de bereidingsruimte, Daarna brengt de arm de flacon weer omdat hij zo nauwkeurig werkt. Elke waar de robot staat. Bij de robot is de naar de weegschaal en laat hem tot infuuszak en elke flacon wordt gepakt, assistent de omloop, en staat bij het slot in de afvalbak vallen. Tenzij de geïdentificeerd, gewogen voor en na rechterdeel, het bedieningsdeel. flacon nogmaals gebuikt moet worden de bereiding. Fouten maakt hij dus niet, al mislukt een bereiding soms (minder dan 2% van de bereidingen) door technische oorzaken, zoals een flacon die valt. Door te clusteren, boek Op het symposium van de NVFZ vertelden ziekenhuisapotheker in opleiding Tjerk Geersing en apothekersassistente Lia Vlug van OLVG-locatie Oost in Amsterdam over hun ervaringen met VTGM van cytostatica met een robot. Hoe kwam het team tot de aanschaf, welke overwegingen spelen je toch weer tijdwinst.” De identificatie van de ingrediënten gebeurt foto - grafisch (de robot maakt een foto een rol en wat zijn de ervaringen? UA nam een kijkje bij de assistenten en bij de robot. >> Lees verder op pagina 44

en vergelijkt die met de foto’s in zijn geheugen) en door de ampul te meten met een hoogtesensor. Als er een vouw zit in de folie over het etiket mislukt de fotoherkenning. De ge - maakte foto verschijnt dan op het scherm, waarna de assistent de ampul kan goedkeuren. En als een fabrikant overschakelt op kortere of langere flacons, wordt de flacon niet herkend met de hoogtesensor. Dan moet een assistent de flacon handmatig goedkeuren en moeten de basis - gegevens worden aangepast.

De cytostatica worden één dag voor toediening bereid; de bereidingen voor de maandag worden op vrijdag gemaakt, mits de houdbaarheid het toelaat. Vrijdag is ook de dag van de ‘grote schoonmaak’ met achter een - volgens zeep, water en alcohol, naast de dagelijkse schoonmaak met alcohol.

Training

Voordat de robot in gebruik werd genomen, is hij gevalideerd op micro - biologische contaminatie, contaminatie van de omgeving met cytostatica en nauwkeurigheid van de bereidingen. Die validaties heeft Kymo glansrijk door - staan en sinds mei 2018 wordt

V.l.n.r.: Simone Baan (apotheker, anios Ziekenhuisfarmacie), Cos Niay (apothekersassistent), Karima Chichaoui (teamleider) en apotheker Tjerk Geersing die betrokken was bij de aanschaf van de robot.

hij ingezet voor de dagelijkse VTGM van cytostatica. Wel is gebleken dat de robot heel kleine volumina (1 ml, bijvoorbeeld vincristine) niet nauw - keurig kan bereiden en keer op keer afkeurt. Deze worden dus handmatig bereid. Medewerkers van de Italiaanse fabri - kant kwamen naar Amsterdam om training te geven. Cos: “We leerden veel over de technische kant, maar ook over het aansturen, zoals het clusteren van VTGM-opdrachten en dergelijke. En trouble shooting natuurlijk.” Zo kan het wel eens voorkomen dat de robotarm valt. Met een joystick moet hij dan weer op zijn plaats gemanoeu - vreerd worden, een handeling die assistenten met ervaring met computergames overigens duidelijk beter afgaat. “Als we zelf het probleem niet kunnen oplossen, dan kunnen we ‘Italië’ bellen”, vertelt Cos. Al kan het helaas wel eens een uitdaging zijn om het Engels van de Italianen goed te verstaan.

Waarom een robot? Er waren verschillende redenen om een bereidingsrobot aan te schaffen. • Ter voorkoming van fouten. Want hoe zorgvuldig apothekersassistenten ook werken, er worden wel eens fouten gemaakt. De robot maakt alleen fouten als hij verkeerd geprogrammeerd wordt, heeft diverse ingebouwde controles en keurt de bereiding zelf af als er iets niet goed is gegaan. • Toename van het aantal kankerpatiënten – en dus van het aantal risicovolle bereidingen.

De apotheek van OLVG-locatie Oost bereidt cytostatica voor beide locaties van OLVG. • Ter bescherming van de assistenten: werken met cytostatica vormt altijd een risico; de robot is een extra barrière tussen het medicijn en de assistent. • Ter voorkoming van klachten aan armen en schouders door het werken boven het werkblad en het (zware) bijspuiten. Toch kan ook het werken met de robot lichamelijke klachten geven, want als assistent sta je de hele dag en de laadruimte is vrij hoog, vooral voor kleine assistenten. • Minder spillage. Flacons die niet volledig zijn gebruikt, kunnen – met toestemming van de inspectie –maximaal zeven dagen worden bewaard voor volgende bereidingen.

Collega

“We vinden Kymo wel een beetje menselijk, het is een collega”, bekent Lia. Een collega die goed moet worden aangestuurd, maar die ook heel nauwkeurig werkt en ijverig is, want: “Als wij pauze houden, werkt Kymo gewoon door.” <

Zien hoe de robot werkt? https://www.youtube.com/watch?v= OQbYF5Qexyc

Branchenieuws

Nieuw: protocollen voor corticosteroïdneusspray

Sinds oktober zijn er protocollen beschikbaar voor het juiste gebruik van neusspray met corticosteroïden.

Onjuist gebruik van neussprays met corticosteroïden kan vervelende bijwerkingen geven, zoals neusbloedingen of erger. Deze bijwerkingen zijn te beperken door juist gebruik van de neusspray. Om juist gebruik van neussprays te bevorderen, zijn er eenduidige protocollen geschreven, die beschikbaar zijn via www.inhalatorgebruik.nl. De protocollen gaan in op: • het gebruiksklaar maken van de neusspray; • het vooraf schoonmaken van de neus; • de juiste houding (van het neustussenschot af); • schoonmaken van de spraykop en het flesje. (Bron: KNMP)

Extra maatregelen voor methotrexaat

Bij het gebruik van methotrexaat bij ontstekingsziekten worden nog steeds fouten gemaakt in de dosering, ondanks eerder genomen maatregelen. Deze fouten kunnen ernstige gevolgen hebben.

Daarom heeft het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen extra maatregelen genomen die juist gebruik moeten bevorderen. Zo krijgen zorgverleners het advies om de patiënt extra goed uit te leggen hoeveel hij moet innemen en vooral hoe vaak. Ook komen er duidelijke waarschuwingen op de verpakking. De productinformatie en de bijsluiter worden aangepast en er komt een patiëntenkaart.

Dit om te voorkomen dat de doseringen van methotrexaat bij kanker en bij ontstekingsziekten worden verwisseld. Voor ontstekingsziekten (reumatoïde artritis, psoriasis en de ziekte van Crohn) gebruiken patiënten het medicijn één keer per week, terwijl patiënten met kanker dezelfde hoeveelheid soms dagelijks krijgen. Geadviseerd wordt om bij de uitgifte van wekelijks in te nemen methotrexaat aandacht te besteden aan: • volledige en duidelijke doseerinstructies (controleer bij elke nieuwe verstrekking of de patiënt/verzorger dit begrijpt); • samen met de patiënt/verzorger bepalen op welke dag van de week de patiënt methotrexaat gebruikt; • signalen van overdosering en het advies om bij dergelijke signalen onmiddellijk contact op te nemen met een arts. (Bron: CBG)

Grapefruitsap toegestaan bij clopidogrel

Het is niet nodig om patiënten die clopidogrel gebruiken te waarschuwen voor het gebruik van grapefruitsap. Dat blijkt uit nieuw onderzoek.

Lange tijd werd het gebruik van grapefruitsap afgeraden bij gebruik van clopidogrel, omdat gedacht werd dat grapefruitsap de werking van clopidogrel vermindert omdat het het enzym CYP3A4 remt. Maar de belangrijkste omzetting van clopidogrel gebeurt door CYPC19, en daar heeft grapefruitsap geen invloed op.

Apothekers en cardiologen hebben nu de beschikbare literatuur over de interactie opnieuw beoordeeld en voorgelegd aan de Europese risicobeoordelings - commissie PRAC. In de onderzoeken was wel sprake van een mogelijke verminderde antistolling, maar niet van verminderde plaatjesaggregatieremming. Volgens de deskundigen speelt CYP3A4 een beperkte rol bij het metabolisme van clopidogrel. Remming van dit enzym heeft dus weinig invloed op de plaatjesaggregatieremming. Ook in de praktijk bleek de combinatie van grapefruitsap en clopidogrel geen problemen te geven. Daarom is besloten om bij clopidogrel geen waarschuwing meer te geven voor het gebruik van grapefruitsap. (Bron: PW)

Psoriasis

In Nederland heeft 2 tot 3% van de bevolking psoriasis. Psoriasis is een chronische huidaandoening waarbij op de huid rode plekken met witte schilfers ontstaan. Deze plekken kunnen op het hele lichaam voorkomen, maar vooral op de ellebogen, knieën, scheenbenen en onder het hoofdhaar. Soms jeuken ze of zijn ze pijnlijk. Een klein deel van de mensen met psoriasis krijgt ontstekingen in de gewrichten, voornamelijk in de handen en voeten (artritis psoriatica).

Huidheld met psoriasis

i

Astrid: “Je gaat er niet dood aan, maar soms heb je ook geen leven”. Lees haar verhaal op

https://huidfonds.nl/je-gaat-er-niet-doodaan-maar-soms-heb-je-ook-geen-leven/

Versnelde celdeling De huid vernieuwt bij iedereen voortdurend; nieuwe cellen worden gemaakt en oude cellen schilferen af. Na ongeveer 28 dagen is de huid vernieuwd. Bij mensen met psoriasis gaat het proces van huidvernieuwing veel sneller; de huid vernieuwt zich in 6 tot 7 dagen. Doordat dit zo snel gaat, worden de nieuwe huidcellen niet goed aangelegd en gaan ze dood. Hierdoor ontstaat er een dikke laag van dode huidcellen, die niet op tijd worden afgestoten. Het resultaat is een dikke, geïrriteerde, rode, schilferige plek. Wat de versnelde celdeling veroorzaakt is niet precies bekend, maar waarschijnlijk zit er een foutje in het eigen afweersysteem, waardoor het de eigen huidcellen aanvalt. Hierdoor raakt de psoriasisplek ook ontstoken. Psoriasis is een erfelijke huidaandoening. Factoren die ervoor zorgen dat psoriasis tot uiting komt of (tijdelijk) verergert zijn: wondjes, ontstekingen, bepaalde geneesmiddelen en stress.

Hoe wordt psoriasis behandeld? Psoriasis is niet te genezen. Het verloop is onvoorspelbaar en perioden van spontane verbetering en verergering wisselen elkaar af. Behandelingen kunnen de psoriasisplekken wel verminderen, of soms zelfs voor een bepaalde periode laten verdwijnen. Maar in de meeste gevallen komen ze weer terug. Afhankelijk van de ernst van de verschijnselen worden mensen met psoriasis op verschillende manieren behandeld. De behandeling onderdrukt de ontsteking. • Lokale behandeling: een crème of zalf die direct op de psoriasisplek wordt gesmeerd. Een lokale behandeling is vaak voldoende voor mensen die weinig last hebben van de psoriasis.

• Lichttherapie: een behandeling met ultraviolet-licht kan de psoriasisplekken verbeteren, of (tijdelijk) laten verdwijnen. Deze behandeling wordt vaak gebruikt bij mensen met matige tot ernstige psoriasis, waarbij de lokale behandeling niet (voldoende) werkt. • Lichttherapie wordt vaak gecombineerd met een lokale behandeling. • Systemische behandeling: tabletten of injecties met ontstekingsremmende medicijnen. Deze medicijnen komen via het bloed in de huid terecht.

Het Huidfonds heeft veel tips voor mensen met psoriasis.

Zie: https://huidfonds.nl/jehuid/huidaandoeningen/psoriasis/

Deze rubriek wordt u aangeboden door het Huidfonds. Het Huidfonds is een erkende goede-doelen-organisatie en richt zich op: • het voorkomen van huidaandoeningen; • betere zorg voor mensen met een huidaandoening; • acceptatie van de huid die ‘anders’ is.

Help het Huidfonds en doneer Met jouw donatie kunnen wij het leven van mensen met een huidaandoening kwalitatief verbeteren. Ga naar www.huidfonds.nl/doneren