Ilustrowany przewodnik po Fatimie
WSPÓŁPRACA
www.fonsomnis.pl
WINCENTY ŁASZEWSKI
Ilustrowany przewodnik po Fatimie NIE TYLKO DLA PIELGRZYMÓW
500 zdjęć
mapki i plany SANKTUARIUM I OKOLICE miejsca objawień fakty • rozważania
■
Projekt okładki projekt graficzny, mapy, plany i retusz zdjęć: Fahrenheit 451 Dyrektor projektów wydawniczych: Maciej Marchewicz Korekta i redakcja: Martyna Posłuszna, Skład i łamanie: PointPlus, Warszawa ISBN 978-83-8079-163-3 © Copyright by Wincenty Łaszewski © Copyright for Fronda PL Sp. z o.o., Warszawa 2017 Wydawca
Fronda PL , Sp. z o.o. ul. Łopuszańska 32 02-220 Warszawa Tel. 22 836 54 44, 877 37 35 Faks 22 877 37 34 e-mail: kontakt@wydawnictwofronda.pl www.wydawnictwofronda.pl www.facebook.com/FrondaWydawnictwo Ilustrowany przewodnik po Fatimie - nie tylko dla pielgrzymów jest poważnie rozszerzoną wersją Duchowego przewodnika po Fatmie - autorstwa Wincentego Łaszewskiego opublikowanego przez wydawnictwo Fronda.
Wydrukowano na papierze ibook
dostarczonym przez Firmę Igepa WSPÓŁPRACA
druk i oprawa www.fonsomnis.pl
■
Spis treści
1
KILKA SŁÓW WSTĘPU | 11 GARŚĆ HISTORII | 16 Początki kryzysu | 23 Pierwsza wojna światowa i rewolucja październikowa | 24
(
oznaczenie na planach miejsc kolejno zwiedzanych
Inicjatywy papieża i odpowiedź Nieba | 28 POCZĄTEK | 30 czyli wyruszamy w podróż Jak korzystać z przewodnika | 33 ROZPOCZYNAMY WĘDRÓWKĘ | 38 e Fatima - sanktuarium i okolice | 40 Fatima użyteczne informacje | 42 Plac Modlitwy | 44
1
e Poznajemy Sanktuarium Fatimskie | 52 Święci na kolumnadzie | 55
2
Droga Pokutna | 81
3
5
■ Ilustrowany przewodnik po FATIMIE
e Plan Aljustrel | 83 W STRONĘ ALJUSTREL | 84 ŚCIEŻKA PASTUSZKÓW | 84
4
WĘGIERSKA DROGA KRZYŻOWA | 86
5
KAPLICA ŚW. STEFANA | 89
6
ALJUSTREL | 89
7
FATIMA kościół parafialny | 102
10
Kościół w fatimie | 102 SKĄD NAZWA „FATIMA”? | 104 SPOTKANIE Z NADPRZYRODZONOŚCIĄ | 107 NAJPIERW ANIOŁ rok 1915, 1916 | 113 NIEWYRAŹNE OBJAWIENIA ANIOŁA | 114 LOCA DE CABEÇO pierwsze objawienie Anioła | 116
6
11
SPIS TREŚCI ■
POÇO DO ARNEIRO | 134 LOCA DE CABEÇO niezwykły finał spotkań z Aniołem | 142
SPOTKANIA Z MARYJĄ
12 13
| 153
BAZYLIKA MATKI BOŻEJ RÓŻAŃCOWEJ | 154
14
e Przekrój bazyliki | 158 WNĘTRZE BAZYLIKI | 163
15
DOM POKOJU | 172
16
13 MAJA niebo, czyściec, Boże partnerstwo | 174 MIEJSCE OBJAWIEŃ | 176
17
FIGURA MATKI BOŻEJ FATIMSKIEJ | 180
18
13 CZERWCA rola modlitwy i tajemnica Niepokalanego Serca | 195 DRZEWO OCZEKIWANIA | 195
19
FIGURA NIEPOKALANEGO SERCA | 203
20
JAK WYRZEŹBIĆ ŚWIATŁO? | 204
7
■ Ilustrowany przewodnik po FATIMIE
13 LIPCA dzień tajemnicy | 210 STARY KRZYŻ | 215 MUR BERLIŃSKI | 215
21
Modlitwa | 220 19 SIERPNIA objawienie pod inną datą i w innym miejscu | 228
22
ARTUR OLIVEIRA DOS SANTOS | 232 13 WRZEŚNIA zadowolony Bóg | 238 ŹRÓDŁO | 240
23
13 PAŹDZIERNIKA Maryja ujawnia swe imię | 242 15 CZERWCA 1921 przede wszystkim posłuszeństwo | 252 e Krąg fatimski – plan sytuacyjny | 257 KRĄG FATIMSKI | 257 CASAL DE SANTA MARIA | 258 8
Miejsce fatimskiego krzyża | 260
24
SPIS TREŚCI ■
REGUENGO DO FETAL | 262
25
ALCOBAÇA | 266
26
NIEZWYKŁOŚCI OPACTWA | 273
27
TRAGICZNA MIŁOŚĆ Z ALCOBAÇA | 275 BATALHA | 277
28
Klasztor hieronimitów w Lizbonie | 285 NAZARÉ | 290
29
NAZARÉ W BRAZYLII | 295 MIEJSCA, KTÓRE BUDZĄ KONTROWERSJE… | 296 BAZYLIKA TRÓJCY PRZENAJŚWIĘTSZEJ | 300
30
EKUMENIZM I NOWOCZESNOŚĆ | 304 BOŻONARODZENIOWA SZOPKA | 311
31
MIEJSCE PALENIA ŚWIEC | 313
32
Fatimskie przesłanie | 325 9
â– Ilustrowany przewodnik po FATIMIE
■
KILKA SŁÓW WSTĘPU
D
by pojąć doniosłość chwili obecnej
rogi Bracie i Siostro w wierze! Naszą wspól- Mija sto lat objawień, ną pielgrzymkę do Fatimy, którą odbędzie- od zdaniem wielu,
my w duchu (nawet jeśli udajesz się tam najważniejszych w całej historii.
fizycznie, wymiar ducha jest po tysiąckroć Od tamtych dni 1917 roku przez ważniejszy!) i która będzie szukaniem głosu Boga dzieje świata
już przemawiającego do każdego z nas w tych napraw- przeszło kilka kolejnych
dę niezwykłych miejscach, w sferach Boskiego pokoleń,
a Fatima wciąż
działania w Fatimie, zaczniemy od tego, co ko- pozostaje najbardziej nieczne: od umieszczenia Fatimy w naszych cza- wiarygodnym sach i życiu. Gdybyśmy tego nie uczynili, nasza kompasem – pozwala pielgrzymka byłaby tylko spotkaniem z minioną hi- ludzkości
rozeznać się
storią – zaledwie wędrówką w czas przeszły. A ma w kierunkach swej trudnej być spotkaniem z Maryją dziś, by zmienić nasze ju- współczesnej tro i zadecydować o naszej wieczności! Mija sto lat od objawień, zdaniem wielu, naj-
historii.
Współcześnie
ważniejszych w całej historii. Od tamtych dni 1917 pokolorowane najsłynniejsze roku przez dzieje świata przeszło już kilka kolej- zdjęcie nych pokoleń, a Fatima wciąż pozostaje najbar- fatimskich pastuszków. dziej wiarygodnym kompasem – pozwala ludzkości rozeznać się w kierunkach swej trudnej współczesnej historii. Z upływem lat spełniały się kolejne fatimskie proroctwa: wybuchła rosyjska rewolucja, a potem nadeszła druga wojna światowa, przyszedł czas głodu, przyszły prześladowa-
11
■ Ilustrowany przewodnik po FATIMIE
nia i śmierć niewinnych, cierpienie papieża, zmiany na mapach świata. A która z fatimskich zapowiedzi spełni się w naszych czasach? Co czeka nasze pokolenie? Czy mamy powody do obaw? Ujawniona niedawno „uzupełniająca” wizja znanej nam tajemnicy fatimskiej jednoznacznie ostrzega, że słowa Benedykta XVI, iż „misja Fatimy nie została zakończona” mogą być (choć nie muszą) zwiastunem kolejnych wojen i cierpień… A miało być zupełnie inaczej. Objawienia fatimskie były częścią genialnego Bożego planu: zaistniały w historii po to, by prorocze słowa Maryi zapowiadającej Bożą karę się nie spełniły. Były ukazaniem przyszłości znanej Bogu, przyszłości, która stanowiła niebezpieczną krainę, można ją było jednak z łatwością ominąć, gdyby ludzie posłuchali przekazanego w nich apelu. Nie – nie były. Są! Genialny plan Boga czeka na realizatorów! Objawienia fatimskie po dziś dzień są po to, by nie ziścił się czarny scenariusz zagrażający obecnie światu. Do dziś mówi o tym ze smutkiem Matka Boża Fatimska… Może się to wydawać dziwne, ale wtedy ludzie nie posłuchali. Uwierzyli w prawdziwość orędzia, ale się nim nie przejęli...? Nie zrozumieli, że Bóg 12
zamarzył sobie, że świat przyjmie orędzie i że zaprosi do siebie Maryję z Jej pełnią łask, a wtedy to, co przyniosła Fatima, wejdzie w chemiczną reak-
SPIS TREŚCI ■
cję z niebezpiecznymi elementami tego świata Może przesłanie fatimskie
i zneutralizuje wszystko, co rodzi wojny, głód zacznie się wypełniać i śmierć. w stulecie
A taki był – i taki jest – cel Fatimy. Takie były objawień? Wielu
– i są – zamiary Boga. O Fatimie mówimy wciąż w czasie teraźniejszym! Czyli… stajemy przed nową szansą, może nawet większą niż poprzednie pokolenia? Tak,
oczekuje, że tak się stanie, że właśnie w roku jubileuszu z Fatimy wyjdzie światło, które zmieni świat.
wiele przemawia za tym, że orędzie z 1917 roku z wolna zbliża się do swego wypełnienia, że donośnym głosem zapowiada czasy pokoju i triumfu Serca Maryi pełnego Boga, że uda się nam uciec od wojen i prześladowań. Może przesłanie fatimskie zacznie się wypełniać w stulecie objawień? Wielu oczekuje, że tak się stanie, że właśnie w roku jubileuszu z Fatimy wyjdzie światło, które zmieni świat. Pan nie jest przywiązany do rocznic, jubileuszów, okrągłych dat. On nie spogląda na kalendarz…
13
â– Ilustrowany przewodnik po FATIMIE
KILKA SŁÓW WSTĘPU ■
Wprawdzie Bóg nie śledzi dat, a jednak rok 2017 jest bez wątpienia czasem łaski, a Fatima – wyjątkowym darem z nieba! Możemy otrzymać tam wiele niezwykłych łask. Kto wie, czy w roku 2017 wystarczająco wielu z nas zrozumie znaczenie orędzia z Fatimy i wprowadzi je w swoje życie. Może rzeczywiście rok ten przejdzie do historii jako brama do nowego świata? Nieurodzajna ziemia,
Ale wcześniej może stanie się coś innego. W ro- rodząca tylko
oliwki i skalne
ku 2017 zmieni się nasz świat i wydarzy się coś dęby oraz niewykształceni niezwykłego w wymiarze indywidualnym… To pastuszkowie pewnik! Każdy, kto zaprosi Matkę Bożą w swoją z zapomnianej przez świat
codzienność i ruszy drogą wskazaną przez apel wioski. A jednak to właśnie
fatimski, wejdzie w Boży czas. Jego udziałem sta- tutaj Maryja przekazała swoje nie się pokój, odkrycie sensu codziennego krzyża, najważniejsze wartość ofiary i cierpienia, piękno trwania w zjed- orędzie noczeniu z Bogiem. Cuda, a nawet świętość.
XX wieku.
Jubileusz 2017. Warto wybrać się w tym roku z pielgrzymką do Fatimy i w Niebo otwarte nad Cova da Iria wołać głośno, prosząc o nadejście nowego, lepszego świata, który przyobiecała nam Matka Boża, Niepokalana Madonna Fatimska. Tym bardziej, że otrzymujemy potwierdzenie, że Fatima rodzi świętych. Właśnie Franciszek i Hiacynta Marto zostają nimi – ogłoszeni przez papieża Franciszka… Więc, Bracie i Siostro, fatimski pielgrzymie, zapraszam…
15
■ Ilustrowany przewodnik po FATIMIE
GARŚĆ HISTORII
(koniecznej, by zrozumieć wydarzenia)
Król Afonso Henriques ojciec portugalskiego narodu. Odbicie Lizbony z rąk muzułmanów 25 października 1147. Fasada klasztoru Santa Cruz. Grobowiec króla w klasztorze Świętego Krzyża w Porto. Chór i organy klasztoru Świętego Krzyża. Wnętrze kościoła z widokiem na ołtarz główny.
Z
anim znajdziesz się na miejscu objawień, by poznać piękno i moc przekazanego tam orędzia, posłuchaj opowieści o dziejach Portugalii, w które od początku zostało wpi-
sane imię Maryi. Może dostrzeżesz w nich jakieś podobieństwo do losów swojej ojczyzny? A może nawet swych osobistych losów, w których dobro miesza się ze złem, święte in tencje gasną pod naporem pokus, a świat rozpoczyna z Tobą walkę,
którą musisz przegrać, i tylko wielka modlitwa może przywołać pomoc z wysoka i uratować Cię przed ostateczną klęską? Może historia Portugalii nauczy Cię czegoś ważnego? Niezwykła cześć dla Matki Bożej sięga w Portugalii czasów wczesnego średniowiecza. To już wówczas kraj ten zasłużył sobie na tytuł Terra de Santa Maria – ziemia Najświętszej Maryi. Historia podaje, że król Afonso Henriques (Alfons I Zdobywca), ojciec portugalskiego narodu, specjalnym dekretem podpisanym 28 kwietnia 1142 roku oddał swe królestwo pod opiekę Maryi, ogłaszając Ją Opiekunką i Matką Portugalii. Pięć lat później
16
władca złożył uroczysty ślub – obiecał Matce Najświętszej, że jeśli uda mu się przeprowadzić ryzykowny atak na znajdującą się w rękach Maurów
GARŚĆ HISTORII ■
■ Ilustrowany przewodnik po FATIMIE
Chrystus obejmuje świętego Bernarda z Clairvaux. Zdobycie Lizbony przez króla Afonso Henriquesa. Portal klasztoru Alcobaça i krużganki klasztorne.
twierdzę Santarém i ją zajmie, to wybuduje klasztor, w którym mnisi do końca świata będą śpiewać na chwałę Najświętszej Maryi Panny. Santarém zostało zdobyte, a Afonso wypełnił swe ślubowanie: na ziemię portugalską sprowadził mnichów cysterskich. Do ich wysłania św. Bernard z Clairvaux został przynaglony przez samo Niebo! (Ciekawe, że wątki objawień przewijają się przez dzieje Portugalii aż po Fatimę i dalej, po współczesność.) Mnisi zamieszkali w Mosteiro de Santa Maria de Alcobaça: klasztorze Matki Bożej w Alcobaça. Tradycja podaje, że od wspomnianej zwycięskiej bitwy król Portugalii miał zwyczaj zabierać na pole
18
walki z niewiernymi figurę Matki Bożej, która towarzyszyła mu podczas odbijania stolicy z rąk Maurów (czczoną w kościele Najświętszej Maryi Panny Królo-
GARŚĆ HISTORII ■
Tarcza herbowa Portugalii. Po lewej; płaskorzeźba z herbem na łuku triumfalnym, w Lizbonie. Poniżej, po lewej; wyjaśnienie symboliki współczesnej flagi Portugalii.
Historia, i tradycja, morska,
Nadzieja,
Rewolucja, roku 1910,
Pięć kropek na każdej małej tarczy oznacza pięć ran Zbawiciela. Krzyż złożony z pięciu tarcz w herbie został umieszczony przez króla Afonsa na pamiątkę jego pięciu zwycięstw nad wojskami muzułmanów. Portugalia jest jedynym krajem świata, który w swoim godle zachował symbole pięciu ran Chrystusa.
â– Ilustrowany przewodnik po FATIMIE
SPIS TREŚCI ■
wej Męczenników w Lizbonie). Wszystkie swe zwy- Groby
królewskie
cięstwa nad muzułmanami pobożny władca przypi- w klasztorze w Alcobaça. sywał wstawiennictwu Matki Najświętszej. Po lewej
Dwa wieki po sprowadzeniu cystersów do po- na górze; mnażania chwały Maryi na portugalskiej ziemi sklepienia klasztoru
przyłączyli się dominikanie, którzy z klasztoru Mat- Matki Bożej ki Bożej Zwycięskiej w Batalha zaczęli propagować
w Alcobaça. Poniżej;
nowe nabożeństwo: różaniec święty. Oba najwięk- Batalha. Fronton sze wielkie ośrodki kultu maryjnego były owocem klasztoru. królewskich ślubowań i… oba zostały zbudowane nieopodal małej wioski o nazwie Fatima. Czy nie zastanawia, że objawienia w Fatimie mają w swym głównym temacie to, co przez wieki było specyfiką portugalskiej pobożności – „niepokalaność” Maryi? W centrum Fatimy jest Jej Niepokalane Serce…
■ MODLITWA Maryjo Niepokalana, Ty obiecałaś w Fatimie, że nadejdzie czas triumfu Twego Niepokalanego Serca. Proszę, pomóż mi przyspieszyć tę oczekiwaną godzinę, a moja ojczyzna, Polska, niech tak jak Portugalia zawsze zachowa wierność Krzyżowi i Ewangelii.
21