EXEMPLO DE COMENTARIO CRÍTICO

COMENTARIO CRÍTICO ÁS VOLTAS COA COEDUCACIÓN Desde que se implantou a Lei Xeral de Educación en 1970 e temos unha escola mixta, xeneralizouse a crenza de que o ensino xa era igual para alumnos e para alumnas: as mesmas materias, o mesmo profesorado, as mesmas aulas. Tamén hoxe a maioría do profesorado está convencido de que trata igual uns e outras. É isto coeducar?

A Coeducación non é un fin en si mesma senón que é un dos medios para chegar a unha sociedade máis igualitaria, máis xusta. Pero despois de tantos anos e de varias reformas vai resultar que seguimos impartindo clase en escolas mixtas pero non coeducadoras. O sistema escolar avanzou en dotarnos dunha igualdade formal, pero seguimos transmitindo un modelo sexista na escola.

Os libros de texto seguen carecendo de referentes femininos (escaso ou nulo número de mulleres nos manuais de Ciencias, Historia, Filosofía, Literatura...). A linguaxe utilizada nos centros escolares segue sendo discriminatoria e sexista (sala de profesores, reunións cos titores...). Aínda que o ensino é un sector feminizado os órganos de goberno dos centros escolares están maioritariamente en mans dos homes. Seguimos a reproducir estereotipos de xénero nas aulas, tanto na relación que mantemos co alumnado (distinta forma de dirixirnos a eles ou a elas; chamadas de atención, etc) como nos modelos que transmitimos (o profesor de Matemáticas, a profesora de Historia).

Algunhas das carencias do sistema escolar poderían solucionarse coa vontade da Administración educativa: Coidar a edición dos libros de texto para que se incluíse mulleres como suxeitos activos e axentes na historia, nas ciencias, nas matemáticas.

Evitar o uso dunha linguaxe discriminatoria cara ás mulleres e potenciar unha linguaxe non sexista tanto nos libros de texto coma nos documentos oficiais.

Incluír no currículo escolar aquelas materias que por ser propias de mulleres desapareceron (labores do fogar, cociña) e que servirán para que os rapaces adquiran habilidades do ámbito doméstico.

Outras pertencen aos retos que hai que enfrontar na formación do profesorado. Xa é hora de que se poñan os medios para que ese profesorado que hoxe é transmisor de actitudes sexistas se transforme en axente de igualdade.

Felicia Estévez

(348 palabras)

1. Organización e estrutura do texto.

A coeducación é un dos medios para chegar a unha sociedade máis igualitaria, máis xusta. Partindo deste enunciado a autora expón a idea principal deste texto: malia os avances e progresos destes últimos anos en materia educativa, a escola segue a transmitir un modelo sexista na educación. A escola mixta por si soa non é garante de coeducación.

Para argumentar a súa idea principal baséase nos seguintes indicadores:    

Os libros de texto carecen de referentes femininos.

A linguaxe utilizada nos centros escolares segue a ser sexista e discriminatoria.

Os órganos de goberno dos centros escolares están maioritariamente en mans dos homes.

Séguense a reproducir estereotipos de xénero nas aulas.

Ao final do texto propón as medidas que a Administración educativa debería tomar para contrarrestar os indicadores anteriores, destacando o papel que a formación do profesorado debe xogar para transformar o profesorado en axente de igualdade.

(149 palabras)

2. Resumo.

Dende a reforma educativa do 1970 xeneralizouse a escola mixta, pero iso non significa que esta sexa coeducadora. A coeducación non é un fin en si mesma, é un medio para chegarmos a unha sociedade máis igualitaria, máis xusta. Estamos ante un sistema educativo mixto, pero non coeducador. Malia que as materias, o profesorado, as aulas son as mesmas para os alumnos e para as alumnas, na escola seguimos transmitindo un modelo sexista.

Os libros de texto e a propia linguaxe empregada nas aulas segue a ser discriminatoria e sexista. A pesar de que o número de profesoras é xa superior ao de profesores, os órganos de goberno dos centros están ocupados maioritariamente por homes. Tamén se están a reproducir os estereotipos de xénero nas aulas nas relacións que se manteñen co alumnado e nos modelos que se transmiten.

1

A Administración educativa podería paliar esta situación coidando a edición dos libros de texto, usando e potenciando unha linguaxe non discriminatoria e non sexista cara ás mulleres e incluíndo nos currículos escolares competencias que tradicionalmente eran propias de mulleres para que todos e todas as adquiran como algo natural das persoas. Para implementar todas estas medidas a formación do profesorado é a peza clave xa que debe transformar o profesorado en axente de igualdade.

(213 palabras)

3. Tema A escola non coeduca.

4. Comentario crítico.

Este texto de Felicia Estévez, publicado na revista galega de pensamento feminista “Andaina”, aborda un tema de candente actualidade: é a escola coeducadora, ou pola contra segue a transmitir un modelo sexista?

Do texto, ben estruturado e argumentado, despréndese a súa opinión ao respecto: malia os avances producidos na educación nestas últimas décadas; a pesar de que as alumnas e os alumnos asisten aos mesmos centros educativos, ás mesmas aulas, cos mesmos profesores e profesoras; aínda empregando os mesmos libros de texto e sendo os obxectivos da educación os mesmos para todos e todas, o modelo educativo segue sendo discriminatorio coa muller.

Para apoiar a súa percepción da realidade cotiá da escola emprega unha serie de indicadores e ofrece datos contrastados que salientan que a escola mixta non garante a coeducación, isto é, educar do mesmo xeito as persoas sen distinción de sexo, sen establecer diferenzas entre o masculino e o feminino. Estes indicadores son:    

A falta de referentes femininos nos manuais empregados nas distintas materias.

A linguaxe utilizada nos centros escolares segue sendo discriminatoria e sexista.

Malia ser maioritaria a presenza da muller na docencia, a porcentaxe de mulleres que ocupan postos directivos é menor.

O profesorado segue a reproducir estereotipos de xénero nas aulas, tratando de distinto xeito a alumnos e a alumnas e transmitindo distintos modelos para uns e outras.

As solucións que propón son lóxicas e derivan directamente da diagnose que elabora. Algúns aspectos son formalmente doados de conseguir. Considero ademais que nestes últimos anos a situación evolucionou moito de cara a conseguir estes obxectivos. As propias editoriais que elaboran os libros de texto están a coidar escrupulosamente a linguaxe utilizada, salientando o papel destacado das mulleres en todos os ámbitos, especialmente naqueles que tradicionalmente lles estaban vedados, como as ciencias e a tecnoloxía. Tamén se está a coidar a linguaxe empregada e a transmisión de modelos que poden ser ocupados por homes e mulleres, salientando a figura das médicas, avogadas, enxeñeiras, directivas e empresarias, que antes estaban ocupados a modo de exemplo por homes.

Pero debemos ter coidado xa que estes avances formais non acreditan un cambio. Creo que se foi un erro considerar que o establecemento dos centros educativos mixtos ían garantir a coeducación, tamén o é considerar que estes cambios formais mudarán a realidade e nos conducirán a unha escola que coeduca e que polo tanto estará a contribuír eficazmente no obxectivo final de lograr unha sociedade máis xusta e igualitaria. O cambio máis profundo e, polo tanto máis significativo, deberá producirse en cada un dos membros da sociedade en xeral e das comunidades educativas en particular.

A formación do profesorado é clave, pero tamén o é a responsabilidade das familias de “coeducar” nas casas, por exemplo na realización das tarefas chamadas “domésticas”. Un fillo, unha filla verán como algo natural que as tarefas de fogar son responsabilidade tanto dos homes como das mulleres, se o observan nas rutinas cotiás das súas casas. Os medios de comunicación de masas, as empresas que se dedican a cubrir o tempo de ocio e lecer da mocidade, as distintas administracións relacionadas coa infancia e xuventude, tamén deben operar un cambio de mentalidade importante e converterse, de igual xeito que o profesorado, en axentes de igualdade.

En definitiva, creo que o texto nos ofrece un panorama moderadamente pesimista en canto a que a escola segue a transmitir un modelo sexista, pero tamén moderadamente optimista xa que albisca posibles solucións (moitas delas xa se están producindo), aínda que a complexidade e as diferenzas sociais existentes dificulten o cambio de mentalidade de forma inmediata.

(599 palabras)

2