O VERBO O verbo é o eixo da frase xa que todas as restantes palabras se agrupan ao seu redor. Incluso cando non está expreso, temos que sobreentendelo para que a frase teña sentido. Pode mesmo por si só constituír unha frase: Fala! Formalmente está constituído por un tema e un sufixo flexional. O tema, á súa vez, está composto por unha raíz e unha vogal temática; e o sufixo flexional está formado polas desinencias modo-temporais e de número persoa:
Raíz CantPorta o significado léxico. (Lexema).
TEMA Vogal temática -aÉ o morfema que clasifica o verbo en tres conxugacións: a-1ª; e-2ª; i-3ª.
SUFIXO FLEXIONAL Modo-tempo Número-persoa -ba-mos É o morfema que indica Expresa a persoa o modo e o tempo de gramatical suxeito da calquera forma verbal. acción verbal.
A VOZ indica se o suxeito realiza ou recibe a acción expresada por unha forma verbal. No primeiro caso trátase da voz activa (el mira), no segundo da pasiva (el é mirado). O MODO é a postura que adopta o falante ante o enunciado predicativo. Os modos indican, pois, de que maneira encara o que fala a significación do verbo: o indicativo como real, o subxuntivo como desexo e o imperativo como mandato. O TEMPO indica se a acción verbal se realiza nun momento presente (canto), pasado (cantei) ou futuro (cantarei). O ASPECTO expresa se unha acción está terminada, ou se se está realizando. Trátase no primeiro caso do aspecto perfectivo (cantei), e no segundo caso do aspecto imperfectivo (canto). O NÚMERO E A PERSOA indican quen é o suxeito ou suxeitos que realizan a acción expresada polo verbo.
CLASES DE VERBOS REGULARES: O seu tema non sofre cambios na súa conxugación: amar, coller, partir...
IRREGULARES: O seu tema sofre cambios na súa conxugación: guiar,
SEGUNDO A FORMA
poñer, dicir...
DEFECTIVOS: Aqueles que carecen dalgunha forma ou flexión: acaecer, ocorrer, atinxir...
IMPERSOAIS: Ao careceren de suxeito soamente se poden conxugar na 3ª persoa do singular: nevar, chover, orballar...
SEGUNDO A SÚA SIGNIFICACIÓN
PRONOMINAIS: Cando a función do
PREDICATIVOS: Indican acción,
obxecto directo está desempeñada por un pronome que coincide na persoa coa do suxeito.
COPULATIVOS: Indican estado
estado ou paixón (o home camiña)
(o home é forte). Son o lazo de unión entre o suxeito e o predicado. Son o ser e o estar.
REFLEXIVOS: a acción recae ou se reflicte sobre o mesmo suxeito que a realiza: eu lávome. RECÍPROCOS: teñen por suxeito axente dúas ou máis persoas, cousas ou animais que exercen unha acción sobre os outros ao mesmo tempo que a reciben deles: María e eu saudámonos.
TRANSITIVOS: Indican que a acción recae sobre unha persoa ou cousa (María estudou a lección). INTRANSITIVOS: A acción permanece no suxeito e resulta completa sen necesidade dun obxecto directo (Castelao naceu en Rianxo).