ADVIESPRIJS € 2,95
lekker buiten spelen in het drents-friese wold
P. 20
de staycation
WAAROM ZUIDOOST FRIESLAND DE PERFECTE REGIO IS VOOR VAKANTIE IN EIGEN LAND PAGINA 4 WAT KUNNEN WE LEREN VAN
dit is een
bewaar exemplaar 2020
de friese adel? PAGINA 10
inspiratiekrant WWW.ZUIDOOSTFRIESLAND.NL
EN VERDER /// LEKKER ITE MEI KOK REITSE /// KAJAKKEN IN ROTTIGE MEENTE /// WANDELWALHALLA OUDEGA /// FIETS DOMELA’S PAAD IN NIJ BEETS
BELEEF HET BESTE VAN FRIESLAND BELEEF HET BESTE VAN FRIESLAND
It Goarrefean 101
It Goarrefean 101
www.deturfhoeke.nl www.deturfhoeke.nl www.minicampingdeturfhoeke.nl www.minicampingdeturfhoeke.nl
www.zorgvakantiefriesland.nl
Thuiszorg, maar dan anders!
Groepshotel & Zwembad
De Vrije Vogel
• • • •
Persoonlijke verzorging Individuele begeleiding Specialist in dementie Altijd een zorgverlener die bij u past
Zodat u langer thuis kunt blijven wonen! Wij zijn er voor u vanaf 1 uur per week tot 24 uur per dag, 7 dagen in de week
Voor meer informatie, bel of mail: 0512-222114 info.frieslandzo@homeinstead.nl www.homeinstead.nl/friesland-zuid-oost
Sl epvaren
Golfen is natuurlijk een sport die nu bij uitstek perfect is, in de natuur, op afstand van elkaar.
op de Friese meren vanuit Earnewâld
Verhuur tot 21.00 uur Ook verhuur van: • Toer- /visboten • Polyvalken • Vakantiewoningen • Elektrische fietsen
www.aldefeanen.com 06 - 44 37 89 89 De Stripe 22, 9264 TW Earnewâld
Dinsdag groep Data: 2, 9, 16, en 23 juni Tijd: van 10.00-11.40 uur
Vrijdag groep Data: 5, 12, 19, 26 juni Tijd: 19.00-20.40 uur
Woensdag groep Data: 3, 10, 17, 24 juni Tijd:19.00-20.40 uur
Zaterdag groep Data: 6, 13, 20, 27 juni Tijd: van 10.00 - 11.40 uur
Donderdag groep Data: 4, 11, 18, 25 juni Tijd:19.00-20.40 uur
Leer je in de maand juni golfen, dan kun je daarna 3 maanden gebruik maken van de baan!
inhoud INSPIRATIEKRANT NR 01
4 Staycation 9 Bucketlist 10 Wat kunnen we leren van de Friese Adel? 15 De ‘Lekker ite mei Reitse’ streekproductentest 16 Wat is waar op de kaart 18 Kajakken in Rottige Meente 20 Buitenspelen in het Drents-Friese wold 23 Hop on, Hop off boat 24 Wandelwalhalla Oudega 28 Nij Beets ademt socialisme 30 Wimke’s liefde voor rotan 31 Fotowedstrijd
even wat anders
leve
De natuur juicht! Meer dan ooit heb ik zin om er op uit te gaan...! Dat zal voor jou vast niet anders zijn. Graag hadden we deze krant met inspirerende tips eerder bij je willen brengen, maar door de coronacrisis moesten we een pas op de plaats maken. Met deze Inspiratiekrant laten we je zien dat Zuidoost Friesland de perfecte regio is voor het doorbrengen van een veilige vakantie in eigen land. Nieuwe ideeën, leuke dagbestedingen, meerdaagse tripjes en nog veel meer. Iedereen is welkom in Het Andere Friesland: jong of oud, wandelaar, fietser of watervriend! Zuidoost Friesland heeft uitgestrekte zandvlakten, indrukwekkende heidevelden, cultuurhistorische waterwegen en bovenal prachtige bossen! Dit verwachten mensen niet als ze naar Friesland komen. Echter, ze zijn allen blij verrast zodra ze in Zuidoost Friesland arriveren. Daarom noemen wij onze prachtige regio ‘Het Andere Friesland’. We nodigen niet alleen toeristen, maar juist ook eigen inwoners graag uit om te komen genieten van al het moois dat onze regio biedt. We hebben verschillende unieke zaken gebundeld in deze Inspiratiekrant. Ik zou zeggen blader de krant eens door en wees eerlijk: wist je echt dat je dit allemaal kon doen in Zuidoost Friesland? Nee? Vertel dat dan vooral door! Graag zien we je tegemoet in Zuidoost Friesland: Het Andere Friesland! Gerard Wolters, Voorzitter bestuur Stichting Toerisme Regiomarketing Zuidoost Friesland Je bent te allen tijde zelf verantwoordelijk om de actuele richtlijnen van het RIVM op te volgen. Check voor vertrek zelf of de faciliteiten die genoemd worden in deze Inspiratiekrant wel geopend zijn, en zo ja onder welke voorwaarden.
het water Friezen zijn de gelukkigste mensen van Nederland. Dat schijnt in het water te zitten. Zowel jouw lichaam als de provincie Friesland bestaan voor 50% uit water. Hoewel Zuidoost Friesland vooral bekend staat om haar mysterieuze bossen en haar bijna Drents ogende heide, is er ook genoeg wateraanbod. Beleef in 2020 het bijzondere waterlandschap van Zuidoost Friesland! Laat je inspireren op www.zuidoostfriesland.nl/ levehetwater
ZIE OOK: WWW.ZUIDOOSTFRIESLAND.NL VOLG ONS OP SOCIALE MEDIA! FACEBOOK.COM/ZUIDOOSTFRIESLAND INSTAGRAM.COM/ZUIDOOSTFRIESLAND
3
POST JE MOOISTE FOTO’S MET #HETANDEREFRIESLAND REDACTIETIP? INFO@ZUIDOOSTFRIESLAND.NL INSPIRATIEKRANT NR 01
staycation
WWW.ZUIDOOSTFRIESLAND.NL
4
vind de rust en ruimte Colomnist Nynke de Jong schreef op 26 april in het Algemeen Dagblad: “Premier Rutte zei een paar jaar geleden al dat we in een waanzinnig gaaf land wonen. Dit jaar heb je alle kans om te zien dat van die uitspraak geen woord gelogen is.� Wij zijn het met Nynke en Rutte eens: vakantie in eigen land - misschien zelfs in eigen provincie is helemaal zo gek nog niet! Er zijn vast nog heel wat hoogtepunten in je omgeving te vinden, zaken die je altijd links liet liggen omdat je dacht dat het in het buitenland mooier zou zijn. Maar misschien wordt dit jaar van de staycation wel het jaar waarin je uitgeruster en opgeladener dan ooit tevoren weer thuiskomt! En er zijn nog genoeg dingen die je kunt doen op social distance van andere mensen in Het Andere Friesland. Je zult de Provence niet missen als je deze zomer over de dieppaarse heide van het Mandefjild bij Bakkeveen wandelt.
5
INSPIRATIEKRANT NR. 01
fietsen In Zuidoost Friesland kun je veilig fietsen. Door de bossen, over heidevelden en langs afgegraven veengebieden. Er liggen honderden kilometers aan fietspad verspreid over een goedwerkend fietsknooppuntnetwerk op je te wachten. In deze Inspiratiekrant vind je een aantal fijne fietsroutes. Alvast je route uitstippelen aan de hand van fietsknooppunten? Deze vind je op www.zuidoostfriesland.nl/fietsen
wandelen Het Andere Friesland is een beschutte regio, met prachtige afwisselende natuur. Er is een wandelknooppuntnetwerk van maar liefst 1.500 kilometer aangelegd: je kunt hier dus eindeloos wandelen zonder te verdwalen én zonder iemand tegen te komen. Want als je van de gebaande paden gaat, is Zuidoost Friesland een rustig en uitgestrekt gebied. In deze krant vind je een aantal mooie wandelroutes. Een overzicht van de wandelknooppunten en pelgrimsroutes vind je op www.zuidoostfriesland.nl/ wandelen
duinrollen Duinrollen is één van die unieke activiteiten die je kunt doen in Zuidoost Friesland. Maar er zijn nog véél meer dingen te doen voor zowel grote en kleine kinderen! Ga maar lekker buiten spelen. Tips voor kids vind je op pagina 20 en 21 van deze Inspiratiekrant. Of kijk op www.zuidoostfriesland.nl/tipsvoorkids WWW.ZUIDOOSTFRIESLAND.NL
kamperen
logeren
Heb je een caravan of camper met eigen sanitair aan boord? Dan ben je nu al van harte welkom op een camping in Het Andere Friesland. Maar hou jij juist van de charme van kamperen in een echt tentje? Er zijn in onze regio verschillende campings die kampeerplekken die privé sanitair bieden. Daarnaast verhuren veel campings glampingtenten, lodges of chalets die gewoon over eigen douche en toilet beschikken. En vanaf 1 juli gaan de faciliteiten van álle campings weer open. Reserveer snel een plaats! Vind de mooiste plekjes op www.zuidoostfriesland.nl/kamperen
Bijna alla hotels, B&B’s, appartementen en vakantiehuisjes in Het Andere Friesland zijn alweer open. Jouw gastheer of gastvrouw zal er alles aan doen om jou een aangenaam verblijf te bezorgen. Denk aan zelf inchecken, betalen op afstand, extra desinfectie van het sanitair, ontbijten op de kamer en ga zo maar door. Vlakbij huis zijn er heerlijke logeeradressen te vinden! Zorg ervoor dat je alvast een mooie plek reserveert, kijk daarvoor op www.zuidoostfriesland.nl/logeren
6
fietsen voor je eten! Ook in Het Andere Friesland hebben vele horecazaken zich aangepast. Ze willen graag jouw innerlijke mens blijven verrassen! Verwen jezelf met een welverdiend drankje en huisgemaakte lekkernijen op een ruim terras. Ook kun je nog steeds maaltijden blijven afhalen bij de meest uiteenlopende restaurants. Neem iets lekkers mee naar huis of naar je kampeerplaats en geniet daar van het goede leven.
Heb je er wel eens aan gedacht (een stukje van) de Turfroute te ervaren? Het is een unieke cultuurhistorische vaarroute door heel Zuidoost Friesland, waarbij je zelf bruggetjes mag bedienen! En stap regelmatig aan wal, want langs deze Turfroute is schitterende natuur te vinden. Adressen van bootverhuurders en de vaarroute vind je op www.zuidoostfriesland.nl/turfroute
En wil je zelf iets heel lekkers koken? Kom dan naar Het Andere Friesland en maak een tour langs boerderijwinkels op zoek naar de beste streekproducten. Kaasboerderijen, kwekerijen en melkveehouders; ze heten je van harte welkom in hun kleinschalige streekwinkels. Kijk voor alle eetadressen op www.zuidoostfriesland.nl/lekkerite of scan de onderstaande QR code.
verwonderen In Zuidoost Friesland gaat alles net een beetje anders. Wil je kunst beleven? Dan kan dat gewoon in de buitenlucht. Denk aan sprankelende outdoor installaties en inspirerende beeldenroutes. Zet al je zintuigen aan en wandel eens langs:
varen Leve het water! Vanaf heden zijn de bruggen van de provincie en gemeenten in Friesland weer open gegaan. Huur je eigen luxe yacht, behendig sloepje of sportieve kano en trek Zuidoost Friesland in. Op het water kun je met je gezin een heerlijke vakantie(dag) vieren, waarbij je geen contact hebt met anderen.
• De Papegaaienbuurt in Drachten • De Volksverhalenroute in Olterterp • De Hein Mader beeldenroute in Appelscha • Woodland art in de gemeente Smallingerland • De vele prachtige kerkjes; in ieder dorp is er minimaal één te vinden Kijk voor meer info op www.zuidoostfriesland.nl/outdoorart
Ook Marja van der Ende fietst dagelijks haar boodschappen bij elkaar. Zij koopt haar eten zoveel mogelijk bij stalletjes langs de weg en begon een website voor iedereen die dag ook wil doen: Fietsenvoormijneten.nl. Dit biedt verschillende voordelen: eten uit eigen streek, minder plastic verpakkingen, minder verspilling, meer beweging én je steunt er lokale ondernemers mee.
vanaf 1 juni naar musea
Vanaf 1 juni kun je gelukkig onze musea en monumenten weer bezoeken. Ze zullen maatregelen nemen om jou op gepaste afstand te kunnen rondleiden langs schatten uit de regio! Zo is het verplicht je tickets vooraf te reserveren. Kijk op www.zuidoostfriesland.nl/musea.
7
INSPIRATIEKRANT NR. 01
Prachtige bossen, indrukwekkende zandverstuivingen en een uniek stuk veengebied. Ook dat is Friesland en je vindt het allemaal in de gemeente Ooststellingwerf! De omgeving is het gehele jaar door perfect te ontdekken per fiets of te voet. Breng een bezoek aan dit bijzondere groene middelpunt van Noord-Nederland en laat je aangenaam verrassen.
DRENTS-FRIESE WOLD EN KALE DUINEN Het Nationaal Park Drents-Friese Wold is met 6100 hectare één van de grootste natuurgebieden in Nederland. Elke buitensporter vindt er wel iets van zijn gading. Op de hoger gelegen gronden liggen de stuifzandvlaktes van het Aekingerzand, in de volksmond ook wel de ‘Kale Duinen’ genoemd. Aan de rand van Appelscha ligt het Buitencentrum, de hoofdentree tot het Nationaal Park.
HEIN MADER KUNSTROUTE De gemeente Ooststellingwerf heeft een groot aantal beelden van Hein Mader in beheer. Deze beelden staan op twee Hein Mader Kunstroutes. Appelscha is voor beide het startpunt. De routes zijn een mix van cultuur, historie, natuur en beleving.
BOSBERGTOREN Het Drents-Friese Wold én de steden Leeuwarden, Groningen en Coevorden bekijken vanaf grote hoogte kan op de Bosbergtoren in Appelscha. Deze uitkijktoren van maar liefst 33 meter hoog staat op het hoogste punt van het Friese vasteland, een 20 meter hoge stuifduin.
FOCHTELOËRVEEN Wil je in Nederland nog een stukje echte ongerepte natuur zien? Kom dan naar het Fochteloërveen. Een uniek stuk natuurgebied van 2500 hectare groot in Friesland. Het is één van de laatste hoogveengebieden in Europa en de natuurlijke habitat van de majestueuze kraanvogel.
Sjoerd Huizinga de grote onbekende van Yn ‘e line
Vanaf eind jaren veertig trekken vijf Friese schilders gezamenlijk op in de schildersgroep Yn ‘e line. Het zijn Pier Feddema, Jan Frearks van der Bij, Klaas Koopmans, Jaap Rusticus en Sjoerd Huizinga. Ze krijgen allen les van de Groninger Herman Dijkstra. Dijkstra heeft een voorkeur voor een vrije manier van werken: eenvoudige lijnen, een snelle penseelstreek, een vlotte opzet. De Friezen nemen zijn adviezen over. Met hun spontane expressionisme zorgt Yn ‘e line vervolgens voor nieuw elan in de Friese schilderkunst.
DUINEN ZATHE Meest bekende pretpark van Noord-Nederland is Duinen Zathe. Dit attractiepark in Appelscha staat voor een dag vol plezier, vermaak en vertier. Het is een stoer en overzichtelijk park voor een compleet en betaalbaar dagje uit voor het hele gezin.
In 2020 krijgt het Fries Expressionisme volop aandacht met tentoonstellingen van Sjoerd Huizinga en Klaas Koopmans.
Met deze expositie breken we een lans voor Sjoerd Huizinga, de minst bekende maar tegelijkertijd de meest experimentele van de vijf. De tentoonstelling van zo’n 75 werken is op thema ingericht. Zo zijn er veel landschappen en dorpsgezichten te zien, maar ook (zelf)portretten en stillevens maken deel uit van de expositie. Een zaal is gewijd aan de schilderijen die gemaakt zijn als uitvloeisel van een reis naar Suriname die Huizinga in de jaren zestig ondernam. De tentoonstelling Sjoerd Huizinga, de grote onbekende van Yn ‘e line is tot en met 25 oktober te zien. Meer informatie op www.museumdrachten.nl.
Museum Dr8888
Museumplein 2, 9203 DD, Drachten [t] 0512 515647 [e] info@museumdrachten.nl
www.museumdrachten.nl
Bezoek ook in 2020 de museumwoning het Van Doesburg-Rinsemahuis. Het Van DoesburgRinsemahuis is geopend op vrijdag, zaterdag en zondag van 14:00-17:00 uur. In de museumwoning word je rondgeleid aan de hand van een audiotour.
bucketlist
corona-proof bucketlist 2020 Hieronder de hotspots in Zuidoost Friesland die je nog dít jaar moet bezoeken!
01 / 02 / 03 / 04 / 05 / 06 /
07 / 08 / 09 / 10 / 11 / 12 /
Vaar rond in Nationaal Park de Alde Feanen op zoek naar ‘The Big Five’
Scoor een ambachtelijk gemaakt schepijsje bij ijsboerderij Boereiis in Akkrum
Doe alsof je kunt koken als een sterrenchef en serveer je gezin een @HomeMenu van restaurant Smink uit Wolvega
Ga 100.000 jaar terug in de tijd; bewonder de bijl van Wijnjeterp in Museum Opsterlân
Bezoek op één dag Moscou, Canada, Frankrijk én Egypte: 4 plaatsen in Het Andere Friesland
Kom tot bezinning en wandel een aantal etappes van het Bonifatius Kloosterpad
Slaap in een echte bedstee in het arbeidershuisje ’t Stee van Anne P. in Rottevalle
Maak in de avonduren een mooie buitenrit door de bossen van Bakkeveen
Proef álle kazen uit Het Andere Friesland in de winkel van Kaasboerderij De Gelder
Dwaal rond in de kleurrijke kamers van het Van Doesburg-Rinsema huis in Drachten
Ga kamperen bij de Bekhofschans; een overblijfsel van Friese Waterlinie uit de 80-jarige oorlog
Breng een middag door met een personal shopper bij Rinsma Modeplein in Gorredijk
Meer informatie over de ‘Bucketlist’-tips in Het Andere Friesland vind je op: www.zuidoostfriesland.nl
9
INSPIRATIEKRANT NR. 01
wat kunnen we leren van
de friese adel? Jut & Jul op de thee bij de Van Eysinga’s
Jut & Jul bezoeken als blogger en fotograaf gouden plekken in Heerenveen en omgeving. Het duo bestaat Wieteke Zwama, parttime projectsecretaresse, freetime blogger en fulltime mom én Suzanne de Vries-Niemarkt, moeder, van origine Meppelaar, fotografe en dochter van wijlen beeldend kunstenaar Charles Henri. Beiden wonen in Heerenveen. jutenjul85 WWW.ZUIDOOSTFRIESLAND.NL
Als ik aan jou vraag: “Vertel eens, wat weet jij nu eigenlijk van de Friese adel?” Wat zeg jij dan? Ik vroeg het de afgelopen tijd met enige regelmaat aan millennials om me heen; de groep mensen die ik veelal spreek en waar ikzelf met mijn 35 levensjaren ook onder val. En ik kan je vertellen, wij millennials weten nagenoeg niks, noppes, nada van de adel. Vinger uit de pap Dat wij maar weinig weten te melden over de adel is niet zo gek. Vandaag de dag hebben zij niet meer die allesoverheersende vinger in de pap in het openbaar bestuur, het leger en de rechtspraak. De adel is in de afgelopen tweeënhalve eeuw vrijwel al haar privileges en macht kwijtgeraakt.
10
Heimwee naar oude aristocratie Dat je afkomst je zou verzekeren van een ‘seat on the table’, is nu niet meer voor te stellen. Dat enkel je afkomst garantie biedt op status en een machtspositie; ondenkbaar. In de tijd dat de adel hoogtij vierde was er sprake van een vergaande standenmaatschappij en die is
WIETEKE IN GESPREK MET MR. TJALLING VAN EYSINGA EN ANNEKE VAN EYSINGA-DOBBELMANN DE BRUIJN
“
je geneerde je vroeger dood als je er voor uit kwam dat je van adel was
LANDGOED ORANJEWOUD
met veel pijn en moeite afgeschaft. Toch lijkt de aantrekkingskracht van het adellijk leven weer op te bloeien en kijken we met nieuwsgierigheid naar series als Downton Abbey en The Crown.
Huize Boschoord Voor dit artikel doken we in de wereld van de Friese adel en zo kwam het dat we op een zonnige dag op de thee gingen bij de goedlachse jonkheer mr. Tjalling van Eysinga en zijn gastvrije vrouw Anneke Van Eysinga - Dobbelmann de Bruijn. Jonkheer Van Eysinga is jurist, rentmeester en beheert verschillende landgoederen. We ontmoetten elkaar in Huize Boschoord te Sint Nicolaasga. Dit monumentale pand was ooit Eysinga’s ouderlijk huis, maar afgelopen jaar hebben de jonkheer en zijn vrouw dit laten omtoveren tot een luxe bed & breakfast. Het lijkt bij binnenkomst of we teruggaan in de tijd, de kamers ademen nog steeds de sfeer van vroeger. Het grote wegkruipen Het is buitengewoon interessant om dit echtpaar te horen vertellen over hoe zij de veranderingen de laatste 50 jaar hebben
”
TRAP IN HET LANDHUIS
ondergaan. In hun jeugd was het namelijk absoluut niet wenselijk om van adel te zijn. Yme Kuiper, historicus en antropoloog, noemde deze periode al eens ‘het grote wegkruipen’. Standsverschil was hopeloos ouderwets en in de moderne democratie mocht aangeboren onderscheid geen rol meer spelen. Van Eysinga zegt: “Je geneerde je vroeger dood als je er voor uit kwam”. Na de jaren 80 leek er weer een kanteling plaats te vinden, het predicaat werd populairder.
Gewone mensen De Van Eysinga’s zijn blij dat het tegenwoordig niet meer zo is dat je afkomst garant staat
meer
adellijke tips Meer weten over de overgebleven adel in Het Andere Friesland? Kijk op www.zuidoostfriesland.nl/ adel of scan de QR code:
11
voor status en macht. Zij onderschrijven zelfs dat de verdienste die je 160 jaar geleden kende, slechts om waar je wiegje stond, best wel gênant was. “Het is dan ook moeilijk…”, zo zegt Anneke Van Eysinga, “...om met trots te vertellen uit wat voor je familie je komt. Omdat je daardoor heel snel het gevoel hebt dat je bijzonder bent. En dat is niet wat je wilt, wij zijn gewoon allemaal mensen”.
Groter dan het individu Maar wat zij beide onderschrijven is de verantwoordelijkheid die zij voelen; de verantwoordelijkheid om in stand te houden wat er is. Om je geboortegrond over te dragen aan toekomstige generaties. Zij voelen een belangrijke taak voor zichzelf weggelegd. Zo hebben zij groot respect voor de spullen van hun voorouders. En dat is wat steevast naar voren komt nu ik mij heb verdiept in de wereld van de adel: zij staan voor dat wat groter is dan het individu. Verantwoordelijkheid voor de gemeenschap Mensen met een adellijke komaf hebben een van nature, door tradities ingebouwd kompas wat hen een duidelijk doel geeft. INSPIRATIEKRANT NR. 01
de Rietvlechtschool en de rotanindustrie in Noordwolde, en laat op een interactieve en kindvriendelijke manier zien dat er ook nu nog op de hele wereld wordt gevlochten. Het museum organiseert cursussen en activiteiten Voor groepen zijn er rondleidingen en arrangementen Doe mee met de speurtocht!
www.vlechtmuseum.nl Mandehof 7, 8391 BG Noordwolde, 0561 43 18 85
Het Nationaal Vlechtmuseum heeft aandacht voor ambacht en zoekt naar design Open: dinsdag tot en met zaterdag van 10.30 tot 17.00 uur
Noordwolde Vlechtdorp van Nederland
Het museum vertelt de geschiedenis van
“
op pad
vriendelijkheid kost je niets, maar het levert je medemens heel wat op!
langs de stambomen
”
Iets wat in deze tijd, die van het individualisme, nogal eens ontbreekt. Het is vandaag de dag meer ‘ieder voor zich’. Van adel zijn betekende toen en nu nog steeds; je realiseren dat je onderdeel uitmaakt van een traditie van behouden en een verantwoordelijkheid voor de gemeenschap waar je woont. De Van Eysinga’s lopen niet te koop met hun bezit. Natuurlijk hebben ze bezittingen, maar hier zijn ze slechts dankbaar voor. Het belangrijkste vinden zij: een voorbeeld zijn, rekening houden met je medemens, oprechte vriendelijkheid, dat je jezelf niet belangrijker vindt dan je buurman. Iets wat wij kunnen leren van de adel!
Goed bewaarde historie Eén bijzonder kenmerk blijft voor de adel onveranderd, namelijk
Een paar adellijke plekken die je vandaag de dag nog kunt bezoeken in Zuidoost Friesland.
dat hun familiegeschiedenis goed gedocumenteerd is. Een burgermeisje als ikzelf komt qua stamboom niet veel verder dan het benoemen van de grootouders. Eigenlijk is dat ontzettend jammer, want die onwetendheid maakt dat je je minder verbonden voelt met je roots.
tropische kas
In de overtuin van het Lycklamahûs legde jonkheer Jan Anne Lycklama à Nijeholt vanaf 1835 een heus kassencomplex aan. Je kunt de indrukwekkende plantencollectie in de historische kassen komen bekijken en naderhand misschien wel weer een kopje thee met zelfgebakken taart nuttigen. Adres: tegenover Hoofdstraat 80 - Beetsterzwaag
Verbondenheid met je roots Mijn persoonlijke voornemen is dan ook om mij meer te verdiepen in mijn afkomst. Oude tijden zijn wellicht voorgoed voorbij, maar er is één troost; de adel bestaat nog steeds en er zijn genoeg plekken met een adellijke historie bewaard gebleven voor onze generatie én toekomstige generaties om van te genieten.
slotplaats
Landgoed de Slotplaats werd in 1668 aangelegd door de familie Aylva. Je kunt er langs een slotgracht en statige beukenlanen wandelen. Die beuken zijn wel 250 jaar oud, bovendien de dikste van Friesland. Na een mooie wandeling kun je genieten van een adellijke afternoon tea in de Slotplaats. Adres: Foarwurkerwei 3 - Bakkeveen
park huize olterterp Al in de 19e eeuw was het schilderachtige Olterterp een toeristische trekpleister onder the rich and famous. Maar nog steeds is het prachtig: wandel 3,5 kilometer over het slingerende zandpad langs de vijver, de oude beuken en het landhuis. Het landhuis is de vervanger van het oorspronkelijke slot uit 1793. Eigendom van de familie Van Boelens, die het gebruikten als zomerverblijf. Adres: Van Harinxmaweg 17 - Olterterp
landgoed oranjewoud
Het dorp Oranjewoud dankt z’n naam aan de Oranje Nassaus die zich hier vanaf 1664 vestigden. Al heeft het koninklijk huis hier nu geen bezit meer, er zijn nog verschillende landhuizen die herinneren aan de invloed van de adel. Eén daarvan is landgoed Oranjewoud, nu in gebruik als vergaderlocatie. Adres: Lindelaan 1 - Oranjewoud
kapel tinco lycklama à nijeholt
Op het kerkhof van Wolvega vind je de kapel van jonkheer Tinco Lycklama à Nijeholt en zijn vrouw. Het is een replica van een houten versie die hij op de wereldtentoonstelling in 1878 in Parijs kocht. Deze jonkheer was een echte avonturier. Hij trok te voet en te paard door o.a. het Midden-Oosten. Adres: Lycklamaweg 6 - Wolvega WIETEKE MET MR. TJALLING VAN EYSINGA EN ANNEKE VAN EYSINGA-DOBBELMANN DE BRUIJN
13
INSPIRATIEKRANT NR. 01
Stiekm vier je hier alle dagen vakantie
de ‘lekker ite mei reitse’ streekproductentest
FOTO: TOM COEHOORN
Reitse Spanninga is toch wel de meest bekende Friese kok. Hij houdt enorm van lekker eten en drinken en test graag streekproducten uit Zuidoost Friesland. En vandaag proeft Reitse… Gea’s Appeltaart.
TAART ZONDER FRATSEN Al in 2012 begon Gea Riksen met het bakken van appeltaarten in restaurant De Bosberg in Appelscha. Eerlijke taart op grootmoeders wijze gebakken. Verse appeltjes, smaakvolle bodem en uiteraard zonder toevoegingen zoals E-nummers en conserveringsmiddelen. LOKALE LEVERANCIERS Gea haalt haar ingrediënten voor het grootste deel uit eigen regio. Zo levert de appelboer de Friese appels, haalt Gea de rozijnen uit Heerenveen en de ingrediënten voor het deeg worden geleverd door de groothandel uit Oosterwolde. BEGRIP IN HET NOORDERLAND Gea kreeg veel complimenten over haar appeltaart, daarom ging ze op pad om haar taart bij collega-bedrijven te promoten…het werd een zakelijk succes! Gea’s appeltaart wordt nu geserveerd bij tal van restaurants en koffiespeciaalzaken in de wijde omtrek.
daar kom je voor terug; het heeft precies de goede verhouding van appel met het vleugje onmisbare kaneel. Te veel kaneel zou een afknapper zijn. De rozijnen zijn goed geweld en vullen het totaal aan. En dan de appel, fijngesneden en royaal aanwezig, zoals het hoort bij een appeltaart. Het deeg is een klein puntje ter verbetering, bij een zware vulling wil het deeg soms moeilijk garen. Dit doet echter niets af aan de smaak.
WAT VINDT REITSE ERVAN? Zelf een appeltaart maken vergt veel tijd en vakmanschap. Er zijn veel valkuilen voor het meest bekende gebakje bij de koffie. Bij het openen van de doos met Gea’s appeltaart kwam de zoete appelgeur mij meteen tegemoet. De taart was groot genoeg voor een compleet voetbalelftal… ik heb wel vier dagen getest en getrakteerd!
OUDERWETSE AMBACHT BIJ DE KOFFIE! Kortom: Heb je tijdens je fietstocht zin in iets lekkers? Kom dan naar restaurant De Bosberg onderaan de Bosbergtoren in Appelscha voor koffie en iets lekkers! Dan weet je zeker dat je kwaliteit krijgt en doe er maar een lekkere dot slagroom bij! Lekker ite!
APPELTAART ZOALS HET HOORT Ik zei het al, appeltaart maken is niet een gemakkelijke zaak. Het begint met goede appels, de verhouding tussen appel en rozijnen, en de gaarheid van het deeg. Dat zijn de voorwaarden voor deze heerlijke lekkernij. Gea’s appeltaart,
geïnteresseerd in het nieuwe eten?
“
voor gea’s appeltaart kom je terug, het heeft precies de goede verhoudingen
” lekkere fietsroute Scan de QR code voor een mooie fietsroute van 43 kilometer rondom Appelscha met halverwege een pauzestop bij de Bosbergtoren!
Laat je inspireren op www.zuidoostfriesland.nl/het-nieuwe-eten
15
INSPIRATIEKRANT NR. 01
Berltsum
N383
Koarnjum
Bitgummole
Jelsum
Twijzel N356
Ingelum
Lekkum
Menaam
N355
Hurdegaryp
N355
Tytsjerk
Marsum
wat is waar
Peins
Kootstertille
Jistrum
Leeuwarden
Skingen
Schalsum
Noardburgum
Ryptsjerk Grutte Wielen
Snakkerburen Slappeterp
Feanwâlden
Miedum
Ried
r
Twijzelerheide
Gytsjerk
N357 Bitgum
Drogeham
N369
A31
Dronryp
Zweins
Burgum
Deinum
Harkema
in deze inspiratiekrant? Blessum
Goutum
Boksum
N384 Wjelsryp
N359
Baaium
Hempens
Sumar
Suwâld
Eastermar N913
Garyp Warstiens
N31
Húns
m
Teerns
N356
Jellum
Hilaard
Burgumer Mar
Winsum
Swichum
Leons
Baard
PAGINA 9 Easterlittens
01 Nationaal Park de Alde Feanen
Kûbaard
Idaerd
Reduzum
N384
Easters Aldwiid
Hinnaard
Britswert
N359
Itens
Friens
Raerd
Boazum
Dearsum
Goëngahuizen
A32
Jirnsum
Sibrandabuorren
Tirns
Oosthem
A32 Akmarijp
Gersloot Tjalleberd
Vegelinsoord Haskerdijken
in Wolvega Broek
N354
Langezwaag
PAGINA 15 Smallebrugge
PAGINA 18-19
Hegemer Mar
Dijken
A7
Langweer
19 Staatsbosbeheer wandelpaden
Oudehorne
A32
Nieuwehorne
N380 Ouwsterhaule
A6
Sintjohannesga
Ouwster-Nijega
Idskenhuizen
Nieuweschoot N380
Rottum
Oudeschoot
N927
Rotstergaast
Sleattemer Mar
Nijeholtpade
Rohel A32 Ter Idzard
Doniaga
Sloten
N354
Wijckel
N924
Tsjûkemar
Nijelamer
Follega
02
Grutte Brekken
24 Jan Durkspolder in Oudega 25 Wandelroute ‘Dichterspaad’ in Oudega
Oosterzee
17
Oldeholtpade
Oldelamer
Echtenerbrug
19
20
A6
PAGINA 28
Oldetrijne
Nij Beets 27 Fietsroute Domela’s paad in Nij Beets
Noor
noordwol Vinkega
Sonnega
wolvega
A32
Steggerda
Munnekeburen
26 Openluchtmuseum It Lemmer Damshûs in
Peperga De Blesse
N351 Bantega
Langelille
Nijetrijne
Blesdijke
Scherpenzeel
Eesvee
Willemsoord Oldemarkt
PAGINA 30
Spanga
28 Nationaal Vlechtmuseum in Noordwolde
N353
De Hoeve
Wolvega Delfstrahuizen Echten
Eesterga
N359
28
Nijeholtwolde
PAGINA 24-27 Sondel
N351
Oldeholtwolde
22 Buiten zwemmen in Canadameer 23 Maïsdoolhof d’Elf Ieken in Elsloo
Ruigahuizen
olderberkoop
Oldeouwer
21 Nationaal Park het Drents-Friese Wold bij AppelschaTjerkgaast
Oldeberkoop
Mildam
Rotsterhaule
Sint Nicolaasga
PAGINA 20-21
N353
Katlijk
Oranjewoud
Woudsend
N928
ijemirdum
Heerenveen
Scharsterbrug
in Oldetrijne Legemeer Teroele 20 Kajaktour in Rottige Meente in Nijetrijne Ypecolsga
Balk
Bontebok
16
Nijehaske
Oudehaske
Haskerhorne
De Kûfurd
ch
Jonkerslân
De Knipe
Joure
A7
Koufurderrige
Indijk
gorredijk
heerenveen
Boornzwaag
Restaurant De Bosberg in Langwarder Appelscha Wielen
N392
Snikzwaag
Hommerts
18
Luxwoude A7
Terband
Jubbega
Gorredijk
Luinjeberd
Nieuwebrug
Lippenhuizen
12
Terkaple
Jutrijp
Heeg
Hemrik
08
Uitwellingerga
15 Olterterp
Terwispel
Goaiïngarypster Puollen Goingarijp
A7
geaster Poel
13
A7
Tijnje
05
Terkaplester Puollen
Snitser Mar
Oppenhuizen
Nij Beets
N392
Snitser Mar
13 Tropische kas in Beetsterzwaag 14 Landgoed de Slotplaats in Bakkeveen 15 Park huize Olterterp in Olterterp 16 Landgoed Oranjewoud in Oranjewoud 17 Kapel Tinco Lycklama à Nijeholt IJlst
Aldeboarn
akkrum
Terherne
Folsgare
Abbega
27
Boornbergum
Nes
Ysbrechtum
PAGINA 10-13
Kortehemmen
26
beetsterzwaag
Akkrum
Tjalhuizum
Offingawier
Drachten-Azev
Beetsterzwaag
Goënga
Sneek
Drachten
07
Gauw
Loënga
A7
N31
De Wilgen
De Veenhoop
Sitebuorster Ie
drachten
Grou
Tersoal
N354
Nijland
11
Oudega
Poppenwier
Reahûs
Drachtste
Smalle Ee
Rien
Lytsewierrum
artwerd
24 25
N354
Easterein
Hidaard
Nijega
09
Easterwierrum
Wiuwert
Wommels
N31
Opeinde Earnewâld
Eagum Sânemar
bij Earnewâld 02 Restaurant Smink in Wolvega 03 Moscou, Canada, Frankrijk én Egypte 04 Arbeidershuisje ’t Stee van Anne P. in Rottevalle 05 Kaasboerderij De Gelder 06 De Bekhofschans in Boijl 07 IJsboerderij Boereiis in Akkrum 08 Museum Opsterlân in Gorredijk 09 Het Bonifatius Kloosterpad 10 Bosmanege Scharnegoutum in Bakkeveen 11 Het Van Doesburg-Rinsemahuis in Drachten 12 Rinsma Modeplein in Gorredijk
Rottevalle
Saiterpetten
A32
Mantgum
Iens
earnewâld
01
Wytgaard
Houtigeh
N369
Warten
Weidum
Jorwert Spannum
De Tike
Wergea
Wirdum
Boelen
04
De Leien
Bears
Rutten
Slijkenburg
Kuinre
Ossenzijl
Witte Paarden Basse
Steenwijkerwold
Steenwijk
O
Gerkesklooster
Stroobos
Lutjegast
N358
Den Horn
Niekerk
Groningen
Sebaldeburen Oldekerk Enumatil Augustinusga
Hoogkerk
Grootegast
Surhuizum
Oostwold
Doezum
Kornhorn
Surhuisterveen
Tolbert
Opende
Noordwijk
Roderwolde Niebert
nslaan
ontdek
Lettelbert
Boerakker
de schatten
Nietap
Leek
N358
Nuis
hage
Peize
Marum Roden
Altena
Nieuw-Roden
ercompagnie Zevenhuizen
De Wilp
Roderesch
A7
Lieveren
Frieschepalen
Siegerswoude
14 10
ven
Ureterp
N917
Langelo
Bakkeveen
Post je mooiste foto’s met #hetanderefriesland
Een
bakkeveen
Norg
Haulerwijk N917
Wijnjewoude
Westervelde
Waskemeer
03 N918 Haule
Veenhuizen
N381
Donkerbroek
oosterwolde
Assen
N919
Hoornsterzwaag N380
Oosterwolde
03
Fochteloo
Bovensmilde
Makkinga
18
N351
03
Ravenswoud
Langedijke
Nijeberkoop
Appelscha
23 Elsloo
22 03
appelschaÂ
in
Smilde
N381
21 Zorgvlied
06 Zandhuizen
Oranje
Boijl
Hoogersmilde
Hijken
Oosterstreek
rdwolde
lde
Vledderveen Geeuwenbrug
Wilhelminaoord
Diever
Eemster Dieverbrug
Frederiksoord Dwingeloo
Nijensleek
en
Onna
Beilen
Wapse
Vledder
Lhee
Wapserveen
Spier
Kallenkote Uffelte Ansen
Havelterberg
Darp
Havelte
Pesse
Wijster
kajakken in rottige meente Op microavontuur met boswachter Manon van Wesel In mijn vrije tijd probeer ik zoveel mogelijk met mijn verrekijker op pad te gaan in de natuur. Iets in mij vindt de natuur intrigerend. Het is onvoorspelbaar, wekt mijn nieuwsgierigheid en ik krijg er energie van. Nu heb ik het voordeel dat ik werkzaam ben als boswachter bij Staatsbosbeheer Súdeast-Fryslân en daardoor tijdens mijn werk veel van de natuur kan genieten! Variantie aan landschappen Zuidoost Friesland is erg aantrekkelijk door onder andere de variatie aan landschappen. Van hoog- en laagveen moerassen tot parklandschappen, van houtwallen tot kruidenrijke graslanden en van heideterreinen tot eeuwenoude bossen. Een groot deel van dit gevarieerde landschap is mede door mensenhanden gecreëerd. Een mooi voorbeeld hiervan is natuurgebied Rottige Meente nabij Wolvega, gelegen op de grens van Fryslân en Overijssel. Door mensen aangelegd Tot ver in de middeleeuwen waren er in Nederland vele veenmoerassen. Het was er drijfnat en onbegaanbaar. In honderden jaren had zich een metersdikke veenlaag, bestaande uit afgestorven plantmateriaal, ontwikkeld. Zo ook in Rottige Meente waar in de 19e en 20ste eeuw turfwinning plaatsvond. Veenarbeiders WWW.ZUIDOOSTFRIESLAND.NL
zwoegden van donker tot donker om zo veel mogelijk turven uit deze metersdikke veenlaag te halen wat werd gebruikt als brandstof. Daarnaast leefden de boeren in dit moerasgebied ook van rietsnijden en visserij. In het huidige reservaat zie je nog steeds de overblijfselen die uit deze noeste veenarbeid zijn voortgekomen. Het is een gevarieerd landschap wat bestaat uit een mozaïek van langwerpige plassen en drijvende eilandjes, riet entrilvenen en bloeiende graslanden.
Overblijfselen uit de verveningstijd Er zijn nog diverse turfhuisjes en molentjes in het gebied te vinden, waarvan de meeste gelegen zijn aan rivier de Scheene. Via deze rivier vervoerde men turf per praam het gebied uit. Vervolgens manoeuvreerde de praam zich door de Scheenesluis om richting Overijssel te varen. Dit alles is vandaag de dag nog steeds te bewonderen.
18
MANON VAN WESEL
“
van de natuur krijg ik zoveel energie!
”
make
it happen wandelen
Parkeerterrein Staatsbosbeheer aan de Pieter Stuyvesantweg in Oldetrijne is het startpunt van twee gemarkeerde wandelroutes: -h et Boswachterspad van 15 kilometer (rood gemarkeerd) - een spannende wandelroute van 3 kilometer door moerasbos en rietvelden
DE SCHEENE
Alle zintuigen aan De afwisseling van de donkere mystieke moerasbossen naar de lichte en open graslanden creëert een palet aan kleuren. In de zomer en het voorjaar kleurt het ene grasland geel van de dotterbloemen en het andere grasland blauw van de blauwe knoop en Spaanse ruiter. Ik hou altijd mijn oren en ogen open en lig met de kano zo nu en dan weleens stil. Na enige tijd word je minder opgemerkt door dieren. Ik zie een libelle neerstrijken op zonnedauw - een vleesetend plantje - en vastkleven. Deze libelle heeft pech gehad en zal verorberd worden. Ik hoor een belletje rinkelen vanuit het riet. Het zijn die leuke baardmannetjes. Deze behendige vogeltjes zijn op zoek naar insecten tussen het riet.
niet zeggen maar het is een vogel, namelijk de schuwe waterral. Deze schiet vanaf de waterkant snel het riet weer in nadat hij ons gezien heeft. Bij een aantal van de langwerpige plassen lukt het ons niet om verder te gaan. Deze zitten namelijk helemaal vol met krabbenscheer, een drijvende waterplant. De getande en zwaardvormige bladeren steken boven het water uit en dat verklaart ook de naam van de plant.
Zie www.zuidoostfriesland.nl/ boswachterspad
kajakken
Een begeleide kajaktour van 3 uren kun je boeken via www.staatsbosbeheer.nl/ groepsactiviteitenrottigemeente De beste tijd is april t/m oktober. De tours zijn in principe geschikt voor alle leeftijden (kinderen dragen verplicht een zwemvest en zitten met een volwassene in een tweepersoonskajak).
Het gebied per kajak verkennen Wil je natuurgebied Rottige Meente ook ervaren? Onder leiding van mij of een andere boswachter kun je het gebied ontdekken per kajak. Dit is een belevenis op zich, want je hebt als kajakker een privilege; via het water kun je delen van het gebied bereiken waar geen wandelaar of fietser kan komen! Samen met de schaatsende watervlooien om je heen kan je je haast onzichtbaar voortbewegen langs de muren van riet aan de waterkant. Het voelt alsof je alleen op de wereld bent!
Op het droge Bang voor een nat pak? Kom dan naar Rottige Meente om te wandelen of te fietsen over schitterende schelpenpaadjes. Het is alsof je op de Waddeneilanden bent, alleen dan rustiger. Er zijn bruggetjes die drijvende eilandjes met elkaar verbinden en uitdagende vlonderpaden door de moerasbossen. Neem een picknick mee, er zijn genoeg bankjes om onderweg te kunnen uitrusten!
verhuur
Ringslangen en andere dieren Ik ben altijd alert of ik een zwart kopje van een ringslang boven het wateroppervlak zie. Regelmatig navigeert deze slang tussen de kajaks van de excursiegroep door. Dan horen we gegil, het klinkt als een mager speenvarken! Je zou het
Meer weten over kajakken in Het Andere Friesland? Kijk op www.zuidoostfriesland.nl/kajakken of scan de QR code:
Kijk voormeer informatie op: www.kayaktjongertours.nl
Wil je op eigen houtje door dit gebied peddelen? Bij Kayak Tjonger Tours kun je een éénpersoons of tweepersoons kajak huren. Er loopt dwars door het reservaat een kanoroute en er zijn verschillende in- en uitstapmogelijkheden.
microavontuur
Een microavontuur is een klein avontuur dat je dichtbij huis gemakkelijk tot uitvoering kunt brengen, zonder dat het veel geld kost. De uitdaging van iets nieuws doen in de buitenlucht staat centraal. Denk aan kanovaren, wildzwemmen of sterrenkijken in een natuurgebied. Allemaal goede mogelijkheden om andere energie op te doen.
19
INSPIRATIEKRANT NR. 01
buitenspelen in De meeste Nederlanders zijn te weinig buiten en dat terwijl de natuur één grote speeltuin is! In en rond Nationaal Park het DrentsFriese Wold kun je heerlijk buitenspelen. We hebben een aantal leuke buitenspeel-tips (ook voor volwassenen!) op een rijtje gezet:
lekker op je blote voeten
abseilen vanaf de bosbergtoren
klimmen & tokkelen
hole in one
Schoenen uit, sokken uit en… lopen maar! Voel het zachte zand, het koele water en de zacht prikkende dennennaalden kriebelen tussen je tenen. Het Blotevoetenpad ligt bij Buitencentrum het Drents-Friese Wold in Appelscha. Het is een leuke wandeling voor kinderen én ouders van ongeveer twee kilometer. Naderhand kun je je voeten wassen bij de wasplaats, waar je een sleutel van meekrijgt.
Altijd al eens willen abseilen van het hoogste punt van Friesland? Dat kan in Appelscha! Hier kun je namelijk van de 33 meter hoge Bosbergtoren abseilen. Leeftijd: vanaf 14 jaar en je abseilt onder begeleiding. De Bosbergtoren is maar liefst 33 meter hoog. Je kunt natuurlijk ook gewoon de Bosbergtoren bezoeken en relaxt genieten van het práchtige uitzicht! Naar verwachting vanaf 1 juli weer geopend.
“
kijk onderweg goed om je heen, want misschien zie je wel een echte kabouter!
”
WWW.ZUIDOOSTFRIESLAND.NL
Kinderen tot 1.40 meter kunnen een spannende dag beleven bij Klimpark De Roggeberg: hier hangen uitdagende hindernissen en tokkelbanen op je te wachten. Iedereen groter dan 1.40 meter is welkom bij het Klimbos aan de Boerestreek in Appelscha. Hier kun je klimmen op de klimwand, de vertrouwenssprong doen, tokkelen en diverse hindernissen nemen. Je klimt onder begeleiding van de Jongens van Outdoor Appelscha.
20
Golfpark De Hildenberg in Appelscha heeft aantrekkelijke hoogteverschillen, uitdagende waterpartijen, bunkers en duinachtige zandverstuivingen. In 2019 is de baan uitgebreid met drie nieuwe, spannende holes, waardoor het een volwaardige wedstrijdbaan is geworden. Beginnende golfers vanaf 6 jaar zijn óók welkom bij De Hildenberg.
het drents-friese wold
crossen door de bossen
Door Nationaal Park het Drents-Friese Wold lopen maar liefst drie MTB-routes die je als één route van 47 kilometer kunt fietsen: Appelscha, Appelscha (Bosberg) en DieverHoogersmilde. Vanaf deze laatste route zijn er verbindingslussen naar MTB-routes in Drenthe aangelegd. Je kunt starten bij parkeerplaats Het Groote Veen, Bosweg in Appelscha of bij parkeerplaats Aekingerzand, Appelschaseweg in Wateren. Hier vind je een duidelijk informatiebord.
kabouters zoeken
In het Drents-Friese Wold wonen kabouters! Ze zijn moeilijk te vinden, want ze wonen in holletjes in de grond of in een holle boom. Maar ze hebben overal sporen achtergelaten: hele kleine voetafdrukken, geplet gras van hun middagdutje en zelfs een kabouterdrolletje. Verkleed als een echte kabouter - met rode wangen en een puntmuts - ga je op zoek naar de sporen van deze kleine wezentjes. De route start bij Buitencentrum het Drents-Friese Wold, waar je een kabouterboek, kabouteropdrachten en een knapzak vol lekkers meekrijgt.
speuren door het maïsdoolhof
Bij d’Elf Ieken in Elsloo vind je naast een kinder- en speelboerderij ook een maisdoolhof! De boer maakt elk jaar een nieuwe route in de mais. Het maisdoolhof heeft ook elk jaar een educatieve speurtocht geschikt voor alle leeftijden. In het midden van het maisdoolhof staat een uitkijktoren, zodat je het hele doolhof kunt overzien. Check online wanneer het doolhof weer open gaat.
“
kom je ook buitenspelen?
”
tips
lopen als een eend
Samen met de dierenvriendjes beleef je de leukste avonturen. Ga mee op ontdekkingstocht naar het Dierenvriendjespad bij Buitencentrum het Drents-Friese Wold. Je krijgt een spel en een aantal opdrachten mee. Zoek met je kleurenwijzer naar takjes voor een vogelnest, loop als een eend en kwaak als een kikker.
zandkastelen bouwen
Kom zonnebaden en zandkastelen bouwen op een beschut strandje in het bos. Bijvoorbeeld tussen de dorpen Appelscha en Elsloo vind je een prachtig meertje tussen de bomen: het Canadameer. Ga jij liever van de glijbaan? Bosbas Appelscha is een verwarmd openluchtbad dat urenlang speelplezier aan kinderen biedt!
Let op: bij de ontwikkeling van deze Inspiratiekrant waren alle coronamaatregelen voor de toekomst nog niet duidelijk. Hou je aan de huidige richtlijnen van het RIVM en check voor vertrek zelf (onder welke voorwaarden) of speelfaciliteiten geopend zijn!
21
voor kids Voor zowel de kleintjes als de pubers is er van alles te doen in Het Andere Friesland! Denk aan zwembad, escaperoom, klimbos, trampolinepark, boerderij, blotevoetenpad of leuke workshops in onze musea. Alle ideeën voor een dagje weg met de kinderen vind je op www.zuidoostfriesland.nl/ tipsvoorkids Of scan de QR code! INSPIRATIEKRANT NR. 01
Je huid houdt van zacht
Zacht houdt van AquaCell Zacht water is zacht voor de huid. Voor de jonge
krachtige werking. Daarmee heb je 24 uur per dag
huid, de oudere huid, de gezonde huid en de
zacht water, zonder een spoortje kalk. En dat voel
probleemhuid. Kalk in het water droogt de huid
je direct. Niet alleen je huid houdt van zacht.
uit en kan irritaties opleveren. AquaCell is de
Ook je douche houdt van zacht. Schoonmaken is
waterontharder met 100% zacht garantie.
eenvoudiger dan ooit. Omarm ook zacht en kijk
De twee cellen zorgen voor een continue en
voor alle voordelen op www.aquacell.nl
100% kalkvrij water
Zelf de kracht van zacht ervaren? Vraag een proefplaatsing aan op aquacell.nl
hop on, hop off boat
gespot?
De komende zomer kan het zomaar zijn dat je de Hop on, hop off boat van Het Andere Friesland tegenkomt. Deze elektrische house-boat wordt ingezet als exclusief vervoermiddel voor journalisten en bloggers uit het hele land. “Veel mensen gaan dit jaar gaat ontdekken hoe mooi een - al dan niet noodgedwongen - vakantie in eigen land is. Wij helpen hen graag een handje met inspirerende verhalen. Daarom organiseren we in de maand juni een grote persreis,” vertelt toeristisch regisseur Elizabeth Pilat.
In opdracht van Stichting Toerisme Regiomarketing Zuidoost Friesland verzorgt zij de promotie van het gebied. “We hebben allerlei media uit Nederland uitgenodigd om Zuidoost Friesland te komen ervaren, uiteraard Coronaproof. Aan de uitnodiging werd massaal gehoor gegeven, meer dan 75 media meldden zich aan!” Om de beurt varen schrijvers van bijvoorbeeld de Kampioen en bloggers zoals Bijzonder Plekje, Wandelvrouw en Kidseropuit een paar dagen mee op de Hop on, hop off boat. Onderweg maken ze steeds stops om het prachtige achterland, Het Andere Friesland, te verkennen. Sommige journalisten logeren ook op de boot, anderen kiezen voor een hotel of B&B. Ondernemers uit Zuidoost Friesland gaan deze gasten in de watten leggen en hopen op mooie PR voor hun bedrijf.
Tijdens het verblijf maken de schrijvers namelijk artikelen over hun ervaringen. En ze plaatsen foto’s en filmpjes van Zuidoost Friesland op social media. “We hopen hiermee minimaal een half miljoen Nederlanders te laten zien hoe mooi het hier is,” aldus Pilat. “We hebben alles in huis: prachtige accommodaties, heerlijk culinair aanbod, unieke activiteiten en natuurlijk de prachtige natuur! Ik ben ervan overtuigd dat er veel positieve artikelen gaan verschijnen!”
#prhaf20 Lijkt dat jou ook wel wat? Twee dagen ontspannen op zo’n heerlijke stille boot van Yachtcenter Langweer? Doe dan mee aan deze actie! Zie jij de Hop on, hop off boat ergens varen? Maak dan een foto. Of heb jij een steengoede tip waar de media naar toe zou moeten gaan? Plaats de foto en/of de tip vóór 20 juni op je Facebook, Twitter of Instagram account met daarbij de hashtag #PRHAF20 (Persreis Het Andere Friesland 2020). Mailen mag ook naar info@zuidoostfriesland.nl.
VOLG ONS OP SOCIALE MEDIA! ZUIDOOSTFRIESLAND
23
Wie weet win jij een verblijf op de Hop on, hop off boat van Het Andere Friesland!
ZUIDOOSTFRIESLAND INSPIRATIEKRANT NR. 01
wandelwalhalla
oudega smallingerland
Waarom Wendy en Harmke het landschap rondom wendy
“Toen we drie jaar geleden vanuit de Randstad naar Friesland verhuisden, zijn we in Oudega terecht gekomen. De plannen voor ‘Oudega aan het Water’ en de aanwezigheid van de voorzieningen in het dorp zoals huisarts, supermarkt, horeca en bakker spraken ons aan. Wat we bij de verhuizing nog niet beseften, is dat Oudega gelegen is tussen prachtige natuurgebieden zoals Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden en Nationaal Park de Alde Feanen”.
harmke Wendy Batist (rechts) verruilde in 2017 haar woonplaats Rotterdam voor het Friese dorpje Oudega. Harmke de Vries groeide op in het dorp, verhuisde naar Drachten en is sinds 2018 weer terug in Oudega. Beide dames zijn zich bewust van de schoonheid van hun woonomgeving. Ze delen hun wandelervaringen graag met ons! WWW.ZUIDOOSTFRIESLAND.NL
“Voor mij was dat anders, ik ken het gebied als mijn broekzak. Als kind groeide ik hier op. Na een periode elders te hebben gewoond, ben ik sinds 2 jaar weer terug. Ik woon nu op de boerderij waar vroeger mijn pake en beppe woonden. Het dorp is als vanouds, het is alsof ik nooit ben weggeweest. Voor mij is het echt thuiskomen!”
“
wendy
“Dat gevoel heb ik inmiddels ook. Wij wandelen vanuit ons huis zo Nationaal Park de Alde Feanen in of rijden met auto een stukje verder en dan staan we midden in het prachtige, knusse coulisselandschap tussen eindeloze rijen eiken, elzensingels en boomwallen waartussen je mooie wandelingen in de luwte kunt maken en het boerenleven aan je voorbij ziet trekken”.
harmke
“Wandelen is hier inderdaad geweldig. Onze boerderij ligt aan verschillende wandelroutes. Ik ben daarom Rustpunt Brêgeham begonnen. Een plek waar voorbijgangers zelf voor een vrijwillige bijdrage een lekker bakje koffie of thee kunnen zetten en even naar het toilet kunnen gaan.”
de centrale ligging van oudega tussen prachtige natuurgebieden verraste mij! 24
”
rustpunten
op particuliere erven Een Rustpunt biedt wandelaars en fietsers de mogelijkheid even uit te rusten, iets te drinken en het toilet te gebruiken. Zo’n 10 jaar geleden begon initiatiefnemer Fred Heemskerk het eerste Rustpunt in Overijssel en nu telt Nederland bijna 600 van deze laagdrempelige voorzieningen langs wandel- en fietspaden in het buitengebied. In Zuidoost Friesland zijn er ruim 30 rustpunten, die je graag ontvangen, uiteraard volgens de richtlijnen van het RIVM.
hun dorp zo waarderen wendy
Vanuit mijn werk als communicatieadviseur voor de agrarische natuurvereniging Noardlike Fryske Wâlden, ken ik het Streekpad Noardlike Fryske Wâlden. Deze 165 kilometer lange route leidt je van de gebaande paden af, door het smûke coulisselandschap, over zandpaden en langs boerderijen. Een prachtige route met diverse rustpunten onderweg, waaronder die van Harmke.
harmke
“Het Streekpad is een prachtig initiatief ja! Maar er zijn nog veel meer wandelpaden die door Oudega gaan. Ken je het Fokke Wytskepaad, Jan Binnespaad, Goudtsjepaad, Jonkersleantsje, Wietske Hattumspaad en het Dichterspaad? Dat laatste is een prachtige route met gedichten van onbekende Friezen. Maar de historische route is ook een aanrader. Oudega heeft namelijk een rijk verleden en dat is terug te zien aan de kerk en het oude gerechtsgebouw aan de Buorren. Zowel het Dichterspaad als de historische route starten bij de haven van Oudega, Op ‘e Wal.”
“
dat oudega een rijk verleden heeft zie je aan het oude gerechtsgebouw aan de buorren
”
wendy
“Zeker genoeg wandelmogelijkheden hier! En dat Friesland naast open merengebieden ook zo’n knusse kant heeft, verraste mij dus. Ik ben daarom blij met mijn baan bij de vereniging Noardlike Fryske Wâlden, die met haar leden, boeren en particulieren zorgt voor het beheer van dit beschutte coulissenlandschap. Al vind ik de waterrijke Jan Durkspolder met z’n grote rietvelden en open polderlandschap trouwens ook een prachtig pareltje.”
harmke
“Ja, als klein meisje kwam ik al met grote regelmaat in de Jan Durkspolder. Op zondag liep ik met mijn vader van de vogelkijkhut aan de Geau, via het schelpenpad langs de
25
Hooidammersloot, naar de boerderij waar we sinds kort weer wonen. Hier speelden we als kind graag, al waren we ons toen nog niet zo bewust van de prachtige natuur om ons heen. Toen ik samen met mijn partner de kans kreeg om de boerderij over te nemen, hoefden we daar niet lang over na te denken.
wendy
“Nee, zo’n kans laat je niet lopen. Het is echt heerlijk om hier te wonen! Ook voor toeristen is Oudega een perfecte uitvalsbasis. Kleinschalige vakantiewoningen, mooie kampeermogelijkheden, een hotel en enkele B&B’s zorgen ervoor dat je gedurende een meerdaags verblijf alle wandelmogelijkheden rondom Oudega kunt verkennen.” INSPIRATIEKRANT NR. 01
wandeltips oudega smallingerland
jan durkspolder voor schaatsers, vogelliefhebbers én otters
Vanuit Oudega wandel je zo de Jan Durkspolder in. Waar de polder vooral bekend om staat, is dat het waterrijke gebied als eerste dichtvriest bij een klein beetje vorst en dat er dan volop kan worden geschaatst. Daarnaast is de polder erg geliefd bij vogelaars en natuurliefhebbers. Regelmatig worden er bijzondere vogelsoorten gespot. Er broeden maar liefst 100 soorten in Nationaal Park de Alde Feanen. Ook otters leven in de Jan Durkspolder. In 1989 is er begonnen om een optimaal leefgebied voor de otter te creëren. Dit heeft zeker zijn vruchten afgeworpen want de otter wordt regelmatig gespot.
ek op paad? Op de wandelroute ‘Dichterspaad’ kom je 18 panelen met gedichten tegen. Je kunt kiezen voor de lange route van 17 kilometer door de Jan Durkspolder (je komt ook langs het Rustpunt van Harmke) of de kortere route van 8 kilometer. Fietsen is ook mogelijk, wel af en toe afstappen. Start bij de jachthaven, Buorren 7 in Oudega www.dichterspaad.nl
wandelknooppunten korte route CA. 8 KM
70
71
22
70
92
wandelknooppunten lange route CA. 17 KM
92
46
16
98
95
20
88
45
81
49
48
92
85
80
Deirinner - Gedicht van Ytsje Hettinga Hjir steane jo op ’t dichterspaad fan Aldegea. Wat sil ik dichtsje, hoe beskriuwe dit gea.
Sykje hâldfêst, beide fuotten op de grûn. Rjochtsje de rêch, de holle heech.
Sjoch nei lofts, nei rjochts, nei efteren en foar. Rûk de greiden. Fiel de wyn.
27
Hear it fûgelkoar, alle dagen oare lûden. Bedjipje de stilte yn josels, hein de skientme fan it swije. INSPIRATIEKRANT NR. 01
FOTO: JORDAN VAN DER MAAS
nij beets ademt socialisme, nog steeds
In de regio Appelscha werd turf gestoken, omdat er hoogveen lag. Maar in Nij Beets werd turf gemaakt van laagveen. Met scheppen werd het veen afgegraven waarna het vermengd werd met water - en na het aangestampt te hebben - droogde het in en werd het turf. Totdat de steenkool rendabeler werd, was turf de belangrijkste brandstof. Een goede manier om de omgeving te ‘lezen’ is door simpelweg rond te fietsen. De wegen liggen vaak meer dan één of twee meter hoger dan de omliggende landerijen. Als je zo’n weg ziet, dan weet je zeker dat je neerkijkt op de plekken waar turf werd gemaakt. De Leppedyk is één van de vele straten die op een verhoging ligt. Het is een belangrijke plek voor het dorp. “Hier ging de eerste schep de grond in”, zegt Jan Frieswijk. Hij is kenner van de plaatselijke historie en vrijwilliger in It Damshûs, het openluchtmuseum van Nij Beets.
Over de schrijver Henk Vondeling uit Oosterwolde is werkzaam als freelance journalist bij de Leeuwarder Courant, de Nieuwe Ooststellingwerver en de Stellingwerf. In 2019 schreef hij de teksten voor theaterspektakel Het Hongerproces van Appelscha. WWW.ZUIDOOSTFRIESLAND.NL
Straatnamen, vaarten en een beeld van een veenarbeider: wie Nij Beets binnenkomt, wordt overspoeld met herinneringen aan het turfverleden. In de negentiende en begin twintigste eeuw lagen veenarbeiders er krom om de brandstof te winnen. Het vormde de omgeving, letterlijk en figuurlijk.
28
bezoek
de snertkerk Bezoek - zodra het weer mogelijk is - openluchtmuseum It Damshûs in Nij Beets om een levendige indruk te krijgen van hoe mensen hier 100 jaar geleden leefden.
“
portret domela nieuwenhuis in café de brêge moet altijd blijven hangen staat in het koopcontract.
Dit museum is een nagebouwd dorp. Er staat onder meer een kerk, een café, een woning van de veenbaas en in elk gebouw mag je een kijkje nemen om te voelen hoe het was in die tijd. Evenals in de vele arbeidershuisjes. Je wordt er ondergedompeld in het rijke verleden. Zo valt er te zien dat de bevolking een armoedig bestaan had. De bedstedes waren klein en de arbeiders sliepen rechtop. Men dacht toentertijd dat dit beter was voor de gezondheid. Terug naar de Leppedyk. Frieswijk: “Hier is Nij Beets ontstaan in 1865. Leppe ofwel schep verwijst direct naar de turfwinning. Ook vele andere straten in het dorp zijn aan het verleden gekoppeld. Zo is er bijvoorbeeld de Gieterseweg, vernoemd naar de bevolking van Giethoorn die naar Nij Beets trok om turf te winnen. En Nij Beets heeft de Domela Nieuwenhuisweg. Deze politicus kwam op voor de rechten van de straatarme arbeidersgezinnen.” Frieswijk gaat verder: “Domela heeft veel betekend voor de inwoners van het dorp. Hij kwam zeven keer naar Nij Beets om te spreken. Hij stak de arbeiders een hart onder de riem en moedigde hen aan om voor zichzelf op te komen. Er heerste namelijk veel armoede in deze omgeving. De arbeiders kregen zwaar onderbetaald en ze werden verplicht te kopen
”
in de winkel van de veenbaas. Als zij dat niet deden of betrapt werden met andere spullen, dan volgde ontslag. De armoede maakte regio Nij Beets een broeinest voor het socialisme. En dat wist Nieuwenhuis maar al te goed. Daarom kwam hij hier.” “Nieuwenhuis riep zijn aanhangers op om in verzet te komen door te staken. Aan de Tolheksbuurt, waar nu een huisartsenpraktijk is gevestigd, vond de grootste staking plaats. De marechaussee moest eraan te pas komen om iedereen uit elkaar te drijven”, vertelt Frieswijk. De levensgrote appelmeester, een beeld dat midden in het dorp staat, herinnert aan deze periode. Hij had de taak om iedereen op te trommelen en te verenigen tijdens zo’n opstand in de sociale strijd.” “Het sociale karakter heeft het dorp behouden en komt tot uiting in café De Brêge. Daar hangt een portret van Domela Nieuwenhuis, rechts naast de entree. In het koopcontract is vastgelegd dat het portret daar te allen tijde moet blijven hangen. De kennis over het verleden wordt overgedragen op jong en oud, want in het café huizen diverse verenigingen. Domela Nieuwenhuis verbond mensen en verbindt nog steeds.” Zo sluit Frieswijk zijn betoog af.
29
Stap eens binnen bij het Houten Himeltsje; het noodkerkje van snertdominee Guillaume van der Brugghen. In 1892 zamelde hij 1300 gulden in om een kerkje voor de arme mensen uit het veen te laten bouwen; met een bord snert lokte hij ze er naar toe. Zijn grafsteen ligt nu naast het kerkje. Openluchtmuseum It Damshûs Domela Nieuwenhuisweg 59 B, Nij Beets, www.damshus.nl
fiets
domela’s paad Maak een mooie fietsroute van 25 kilometer vanaf It Damshûs. Een rondje van Nij Beets, via De Ûlesprong, Tijnje en Oud Beets weer terug; de omgeving waarmee Domela Nieuwenhuis verbonden was. FIETSKNOOPPUNTEN:
97
80
78
82
72
73
38
04
76
Bekijk de route op www.zuidoostfriesland.nl/ domelaspaad of scan de QR-code:
INSPIRATIEKRANT NR. 01
wimke’s liefde voor rotan Rietvlechten in Noordwolde
Laatst kocht ik een paar rotan opbergmanden. Sterk, hip en handige opbergers voor mijn magazines en speelgoed. Mijn liefde voor rotan is groot. Op Marktplaats ben op zoek gegaan naar een fauteuil van ontwerper Dirk van Sliedrecht. Een stijlvolle design stoel gemaakt van rotan die perfect past bij mijn basic Scandinavische interieur. Natuurlijke materialen zoals rotan, riet en bamboe is (nog steeds) erg gewild. Het is handgemaakt, oersterk en past ook perfect bij de bohemien- of Ibizatrend. Ik hoorde dat het Friese dorp Noordwolde, ruim 100 jaar geleden, hét vlechtdorp van Nederland was. Hoog tijd om hier eens een bezoek aan te brengen. Hoe Noordwolde een vlechtdorp werd Eerst even wat achtergrondinformatie over het museum… De Rietvlechtschool werd opgericht in 1908 als gevolg van het opraken van de turf. Armoede stak de kop op. Een werkloze Duitse veenarbeider die rond 1825 in de kost was bij een gezin in Noordwolde kon mandjes vlechten van in het wild groeiende wilgentenen. Hij leert het gezin hoe je wilgenmandjes maakte. De verkoop van deze mandjes leverde geld op. Al snel keken anderen de kunst af. Zo werd in 1908 de Rietvlechtschool opgericht om naast mandjes e.d. ook stoelen te vlechten. De handel in Noordwolde was terug!
In haar boek ‘Smûk’ laat DIY expert Wimke Tolsma zien dat iedereen met eenvoudige materialen indrukwekkende dingen kan knutselen. Fries Geluk noemt ze dat! Zie ook www.wimke.nl
Historie en design In het museum is het alsof de tijd heeft stilgestaan. Het klaslokaal is nog precies zoals het vroeger was. De klompen staan netjes in de gang en de krukjes in het lokaal staan klaar. Op grote schermen wordt de geschiedenis van het rietvlechten verteld. Alsof je je 100 jaar terug in de tijd waant. Daarnaast is er een expositie van de mooiste manden, stoelen en andere kunstwerken te bewonderen. En ja, ook mijn favoriete Van Sliedrechtstoel staat ertussen. Zelf vlechten Wil je zelf ook leren vlechten? Dat kan! Regelmatig organiseert het museum workshops. Zo kun je bijvoorbeeld een mand vlechten of een voederbak voor vogels. Leuk is dat hier ook het rietvlechtvak wordt doorgegeven aan mensen die (even) zonder baan zitten. Een win-win situatie als je het mij vraagt! Het zou toch zonde zijn als zo’n mooi ambacht verloren zou gaan. En heb je een op te knappen rotanstoel staan of een licht beschadigde mand? Deze kun je langs brengen om te laten repareren. Nationaal Vlechtmuseum, Mandehof 7, Noordwolde, www.vlechtmuseum.nl
Een deel van het buitengebied van Noordwolde behoorde ooit tot de Vrije Koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid. Deze systematische zelfvoorzienende agrarische nederzettingen vormen de bakermat van onze Nederlandse verzorgingsstaat en zijn voorgedragen voor een plek op de Unesco Werelderfgoedlijst. WWW.ZUIDOOSTFRIESLAND.NL
30
make
it happen Zolang er nog geen workshops gehouden worden, kun je voor een online workshop terecht op www.zuidoostfriesland.nl/ rietvlechten. Of scan de QR code:
fotowedstrijd Ga jij deze zomer op pad in Het Andere Friesland? Zet je beste foto’s op Facebook, Twitter of Instagram met de hashtag #HETANDEREFRIESLAND en vermeld erbij waar je de foto hebt gemaakt. Mailen mag ook naar info@zuidoostfriesland.nl.
Let op; de foto dient vrij van rechten te zijn en mag gebruikt worden door Toerisme Regiomarketing Zuidoost Friesland voor promotionele doeleinden. De mensen op de foto hebben hiervoor ook toestemming gegeven.
Wie weet staat jouw foto volgend jaar in deze krant! De drie beste foto’s winnen bovendien een leuke prijs zoals een diner, hotelovernachting of avontuurlijke activiteit in Zuidoost Friesland!
colofon Deze Inspiratiekrant is een uitgave van Stichting Toerisme Regiomarketing Zuidoost Friesland i.s.m. Ying Media Sneek. Het is bestemd voor de promotie van toerisme in de gemeenten Heerenveen, Opsterland, Smallingerland, Weststellingwerf en Ooststellingwerf /// editie: zomer 2020 /// oplage: 111.000 /// verspreiding: huis-aan-huis /// realisatie en advertenties: Ying Media Sneek, info@yingmedia.nl of 0515 745 005 /// opmaak: Frans van Dam (bliidd.nl) /// redactie: Wiepkje Hoekstra en Elizabeth Pilat /// fotografie: ondermeer Marcel van Kammen, Wimke Tolsma, Suzanne de Vries-Niemarkt, Harmke de Vries en Petra Boorsma. Niets in deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in deze Inspiratiekrant zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard. De uitgevers achten zich slechts gehouden tot verbetering in de eerstvolgende editie.
31
INSPIRATIEKRANT NR. 01
LAAT JE VORSTELIJK VERWENNEN
Bij ons mogen gasten zich een avond lang Koning en Koningin voelen. Of een saaie dinsdag opfleuren met een verrukkelijke lunch. Ja, we zijn een tikkeltje voornaam en Bourgondisch - je gaat niet elke dag samen uit eten! - maar toch vooral vriendelijk gastvrij. Een warm thuis, voor wie iets wil vieren met vorstelijke verwennerij. Was er in elke stad maar één zo’n fijn restaurant. Heerenveen heeft het.
Prinsenweg 1, Heerenveen
T 0513 - 636 136
WWW.HOFVANDEKONING.FRL
