GrootdeFryskeMarren 7-2022 by GrootMedia

MAANDBLAD

07-2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

6e JAARGANG • NR. 56

groot deFryskeMarren

IN DEZE UITGAVE Tusken de Marren informatie van gemeente De Fryske Marren

BARVROUW

RINY REIKEN

FOTO: JOHAN BROUWER

VERRUILDE AMSTERDAM VOOR JOURE

“GENIETEN IS EEN KUNST” Uw huis verkopen?

Uw grootste bezit in vertrouwde handen

* Bekijk de actievoorwaarden op de website makelaardijhoekstra.nl/huisverkopen

Gratis energielabel t.w.v.

€ 325,-*

NUMMER 07 • 2022

Thuis bij de Friezen

SPLASH EN SLIDE-MIDDAG MET WATERSPELLEN EN ZWEMMEN

Hoera, zomer. Het gaat kriebelen, want dat betekent vakantie vieren. En omdat we twee jaar lang ‘nergens’ heen konden, willen we nu weg, liefst naar verre oorden die wij (en anderen) nog niet hadden ontdekt. Uniek en authentiek. Lekker weg, het mag weer.

JOURE - Speciaal voor kinderen van de basisschool en middelbare school die dit jaar niet op vakantie gaan organiseert Sportbedrijf De Fryske Marren op 20 en 21 juli een Splash en Slide-middag. Zo is er een zeskamp met waterspellen en gaan de deelnemers daarna zwemmen in Swimfun.

Maar moet het ook weer? Die pas-op-de-plaats zorgde voor een nieuwe dynamiek in het toerisme. Veel mensen bedachten een woningruil of hielden vakantie in eigen land. Vakantie in eigen provincie staat per traditie best hoog in het vaandel in Friesland. Er is hier immers zoveel moois te doen en te zien. Dat willen we best uitventen.

Op woensdag 20 juli zijn de activiteiten voor de leeftijd van 7 tot en met 11 jaar en op donderdag 21 juli voor de leeftijd van 12 tot en met 15 jaar bij Swimfun in Joure (Sewei 3). Het actieve programma duurt van 13:00 tot 15:30 uur; daarna kunnen de kinderen vrij zwemmen in Swimfun tot 18:00 uur. Het sportbedrijf organiseerde vorige zomer een

Om al dat schoons over het voetlicht te brengen richting ‘de binnenlandse toerist’ voerde Merk Fryslân in coronatijd de campagne Wereldreis Friesland style. Ambassadrice Tjitske Reidinga was in Leeuwarden - vanwege de Oldehove Pisa gedoopt. En aan de Waddenkust - de Chinese Muur genoemd en in Gaasterland - onze Ierse Cliffs of Moher. Moet je Friesland als second best promoten? Is ‘we lijken het buitenland wel’ een aanbeveling? Het is maar net welke toeristen je wilt trekken. In de tv-serie Bed & Breakfast, waarbij gastgevers elkaar becommentariëren, orakelde een stel dat op het Friese platteland een B&B bezocht na een blik op ons weidse landschap: “Wat die Friezen de hele dag doen? Grassprieten tellen natuurlijk!” Zeg, ga lekker naar de Zuidpool! We willen namelijk wél de juiste toeristen hier en we willen vooral dat ze de juiste indruk krijgen. Natuurlijk verdienen zij die authentieke, unieke ervaring. Iets dat minstens zo bij blijft als de logeerpartijen van vroeger bij familie. En waar kan dat beter dan bij de Friezen thuis? In de gemeente De Fryske Marren zijn zo’n 1900 logiesplekken, waaronder Bêd & Brochjes. Veel mensen uit binnen- en buitenland boeken er graag hun overnachtingen. De zakelijke toerist wijkt doorgaans uit naar de bekende hotelketens, maar avonturiers, rusten ruimtezoekers, wandelaars, fietsers, vogelkijkers of mensen met een smalle beurs, dat zijn vaak B&Bklanten. Typisch de toeristen die we graag zien. Omdat ze zo welkom zijn, mogen er wat mij betreft wel B&B’s bij. Deze krant staat in het teken van zomer en vakantie. Gaat het al kriebelen? Overweeg dan eens een eigen B&B om de juiste toerist te ontmoeten. Thuis bij uzelf. Veel leesplezier toegewenst! Alie Rusch Redactie GrootdeFryskeMarren

soortgelijke activiteit, Jump & Slide. Hier kwamen maar liefst 44 deelnemers op af. Dit jaar pakken ze het wat groter aan en is er ruimte voor honderd deelnemers. Opgeven kan via de website van Sportbedrijf de Fryske Marren www.sportbedrijfdfm.nl/ sportdag. De kosten bedragen € 3,- per persoon.

NACHT VAN DE NACHT IN BALK OP ZOEK NAAR STERREN BALK – ‘Het is een nacht, die wordt bezongen in het mooiste lied’, zingt Guus Meeuwis. Om de nacht te vieren organiseert de commissie ‘Nacht van de nacht’ Balk op 29 oktober weer de ‘Nacht van de Nacht’ “We kijken vooruit en dromen van een mooie avond bij kaarslicht rondom de Luts”, laat de commissie in Balk weten. De organisatie roept inwoners van Balk en omgeving op om zich op te geven als actieve deelnemer van de ‘Nacht’. Dat kan bijvoorbeeld als muzikant, band, door dans, toneel of als verteller. “Laat je creatieve brein gaan. Ook zijn vrijwilligers en ideeën voor de invulling van deze nacht van harte welkom. We willen de talenten van Balk en omgeving als het ware als sterren op het podium zien stralen. En daarnaast de bezoekers laten genieten van een sfeervol Balk met een prachtige sterrenhemel en stralende muzikanten.” De ‘Nacht van de Nacht’ is een initiatief van natuur- en milieufederaties. Het heeft als doel om Nederland duurzamer te laten

worden door minder licht te verspillen. Nederland is een van de meest verlichte landen ter wereld. De verlichting veroorzaakt lichthinder en energieverspilling. Dit zorgt ervoor dat het ritme van mens en dier wordt verstoord. De Nacht van de Nacht wordt voor de 17e keer landelijk georganiseerd en wil het donker het donker laten en mensen laten ontdekken hoe mooi de nacht is. De Balkster commissie wordt hierin gesteund en ondersteund door Balk Vooruit en vele vrijwilligers. Vrijwilligers kunnen zich opgeven via nachtvandenachtbalk@gmail.com.

LANGE HOEK ELAHUIZEN KLAAR VOOR DE ZOMER ELAHUIZEN - Deze week opende burgemeester Fred Veenstra met het doorknippen van een lint De Lange Hoek weer voor bezoekers. Ook maakte hij een vaartochtje. Het recreatieterrein nabij Elahuizen biedt zonaanbidders, vissers, vaarders en andere recreanten nu weer optimaal vertier.

Hét maandblad met verhalen uit jouw regio! EERSTVOLGENDE UITGAVE: DONDERDAG 18 AUGUSTUS 2022 KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP: WWW.GROOTBOLSWARD-IJSSELMEERKUST.NL VOLG ONS OOK OP SOCIAL MEDIA

Het gebied aan de boorden van de Fluessen kreeg in korte tijd een nieuwe, vrij toegankelijke trailerhelling, aanlegsteiger, zonneweide en twee visplaatsen. Ook is het parkeerterrein verbeterd en is het strand opnieuw ingericht. De verbetering van De Lange Hoek kon vlot worden gerealiseerd door samenwerking tussen onder andere inwoners van Elahuizen, gemeente De Fryske Marren, Marrekrite, provincie Fryslân en Sportvisserij Fryslân. “Hierdoor doet watersportdorp Elahuizen zijn naam letterlijk weer eer aan”, laat de gemeente weten. Door de aanleg van de steiger kan de varende recreant het strandje nu ook bezoeken. Het project is mede gefinancierd door het kernenbudget De Fryske Marren en het Iepen Mienskips Fonds (IMF).

deFryskeMarren

WATERPOLO IN JOUSTER KOLK

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

HILTJE TALSMA VOOR 8E KEER WINNARES GOUDEN SWIPE JOURE - Het was ouderwets gezellig druk tijden de traditionele Swipedei in Joure. Zo’n 2500 liefhebbers van de paardensport zagen in negen koersen paarden en pikeurs met elkaar de strijd aanbinden op de Nutsbaan.

JOURE - Soms kom je ergens langs en denk je: wat een mooi plaatje. Jolanda Reitsma maakte afgelopen vrijdag foto’s van een bijzondere tafereel in De Kolk in Joure. Nu de competitie is afgelopen verlaten de waterpoloërs van SGHA (een samenwerking van HZ & PC Heerenveen en Avena Joure) het binnenbad en zijn ze een paar keer actief in het buitenwater. Vrijdag speelden ze een wedstrijd in De Kolk in Joure. En dat onder begeleiding van muzikale klanken door dé Friese troubadour Piter Wilkens.

Door menig rijder werd de baan als zwaar ervaren. Daar waren de onlangs gehouden grasbaanrace en regen debet aan. Maar het drafspektakel was er niet minder om. In de zesde koers verschenen er alleen matrices aan de start. Dat is gebruikelijk bij de koers om de Gouden Swipe. Onder andere Lotte de Vlieger en Hiltsje Talsma gingen het duel aan. In het laatste rechte eind moest De Vlieger haar meerdere erkennen in Tjalsma. Zij kwam glunderend en met de arm in de lucht geheven over de finish. Ze won daarmee voor maar liefst de achtste keer de Gouden Swipe. De kostbare prijs kreeg ze uit handen van burgemeester Fred Veenstra. Naast nog een andere top koers, de ‘Fjouwer fan De Jouwer’, die

met overmacht werd gewonnen door Danny Brouwer, waren er ook een paar showelementen op de Jouster drafbaan te zien. De jongste pikeurs wedijverden met elkaar in de ponyrace en tweemaal verschenen er dravende Friese paarden in het strijdperk. Bij de Friezen onder zadel ging de winst naar Annet Roffel uit Joure. Voor de 78-jarige pikeur Jaap van der Weg was het op de sulky achter de 21-jarige Fries Edelien van Blessum een extra bijzondere dag. De combinatie ging er na

de start vandoor en vloog winnend naar de eindstreep. Voor de zevende maal kreeg Van der Weg daarmee de Gouden Swipe in handen. De overwinning was ook het laatste optreden van de ‘Speer van Blessum’, zoals de 21-jarige dochter van Sierk 326 in het circuit ook wel wordt genoemd.

NA VIER JAAR WEER VEEKEURING IN BALK

BALK - Het heeft vier jaar geduurd, maar op 20 juli is er weer en veekeuring in Balk. Deze vindt plaats op ‘t Haske Plein.

VETERANEN HERDACHT IN JOURE

ONTHULLING OPGEKNAPT MONUMENT DORNSEIFFEN TERHERNE - In Terherne werd zaterdag het opgeknapte monument ter nagedachtenis aan dominee Hoito Godert Dornseiffen onthuld. Commissaris van de Koning Arno Brok haalde samen met schippersdochter J. De Vries-Adema de Friese vlag van het gedenkteken. Dominee Dornseiffen zorgde er in de negentiende eeuw voor dat schipperskinderen leerden lezen en schrijven. Zaterdag eerde het dorp deze bijzondere man. De dominee merkte op catechisatie dat schipperskinderen praktisch analfabeet waren. Ze gingen bijna niet naar school, omdat ze altijd met hun ouders onderweg waren. Om hen te helpen richtte hij in 1870 een schoolfonds voor schipperskinderen op. Daarmee konden de kinderen een plek krijgen in gastgezinnen en konden ze de hele week naar school. Duizenden schipperskinderen hebben op deze wijze toch leren lezen en schrijven. Auke Bijlsma is lid van een commissie in Terherne die aandacht wil schenken aan het initiatief van dominee Hoito Godert Dornseiffen. Hij is op zoek naar verhalen van grootouders die naar school konden met hulp van dit fonds.

NU TE ZIEN IN DE BIOS! Het complete filmprogramma zie je op:

www.bios-heerenveen.com Reserveer & bestel je tickets online!

JOURE - Bij het herdenkingsmonument in de Jouster Toer werd vrijdag voor de 15e keer de Veteranenherdenking gehouden. Op de gedenksteen in de muur staan de namen te lezen van hen die vielen in voormalig Nederlands Indië (M. Ter Heide, H.J. Altenburg, A.J. Brouwer, U. Cloo, J.M. Harmsma en D. Brouwer en F. Brouwer die na zijn dienst in voormalig Nederlands Indië sneuvelde in Korea). De herdenking in Joure werd georganiseerd door Stichting Militairen Veteranen Skarsterlân (SMVS) om de veteranen te bedanken die ingezet zijn in dienst van de vrede, nu en in het verleden. Muzikale medewerking werd verleend door de Jouster Fanfare. Het Regiment Infanterie Johan Willem Friso uit Havelte vormde de erewacht. Kapitein Van Heemskerk sprak namens hen tijdens de herdenking en legde een krans bij het veteranenmonument. Dat deed ook burgemeester Fred Veenstra namens gemeente De Fryske Marren. In zijn toespraak zei hij onder andere: “We zijn hier niet met velen, maar ons respect is er niet minder om.” Het dankbetoon werd afgesloten met een defilé.

“Waar het normaal gesproken om de twee jaar plaatsvindt, kan het evenement na de coronaperiode eindelijk na vier jaar weer doorgang vinden’’, laat de organisatie weten. “Na een lange voorbereiding is de veekeuring gepland op woensdag 20 juli, aanvang 09.00 uur.” De commissie hoopt van dit evenement weer een echte boerendag te maken, voor zowel boeren, buurtbewoners, en ook zeker voor toeristen. “Het is tevens een streven om meer verbinding te krijgen tussen melkveehouders en de burgers.” Ook deze keer is er weer behoorlijk veel animo, er zijn bijna honderd inschrijvingen, van kalfjes tot en met oudere melkkoeien. “De vorige edities waren een groot succes en met behulp van de vele vrijwilligers wordt het deze keer ongetwijfeld weer een zeer geslaagde dag”, zo hoopt de organisatie.

OLDTIMERS EN BRANDWEERDEMONSTRATIES TIJDENS JAARMARKT SINT NYK SINT NICOLAASGA - Tijdens de Jaarmarkt Sint Nyk konden sneupers zaterdag hun hart ophalen bij kramen en kleedjesverkoop. Er stonden onder andere diverse oldtimers, tractoren en stationaire motoren opgesteld die de aandacht trokken van menig liefhebber. Door de brandweer werden demonstraties van een auto-ongeval gegeven en de kinderen konden eigenhandig een huisbrand blussen. Thewes Hoekstra trok door de straten om één en ander op beeld vast te leggen.

Vanaf 21-07

Burg. Kuperusplein 52 HEERENVEEN Telefoon: 0513 654 051 WWW.BIOS-HEERENVEEN.COM

WEG = PECH!

MOAT FOURT!

LAATSTE PARTIJ!

OP = OP!

WEG = PECH!

MOAT FOURT!

LAATSTE PARTIJ!

OP = OP!

WEG = PECH!

EN E L L A N E G IN LS D E I B N A A DEZE ONZE 3 WINKE IN WEG WEG = PECH!

MOAT ! FOURT

E LAATSTJ! I PART

OP = OP!

WEG = PECH!

MOAT ! FOURT

E LAATSTJ! PARTI

OP = OP!

= PECH!

MOAT FOURT!

MOAT ! FOURT

LAATSTE PARTIJ!

E LAATSTJ! PARTI

OP = OP! OP = OP!

399. 429. 849. 529,-

Airconditioner| PACW212CO • 12.000 BTU/ 3.5kW • 48 dB Silent mode • Ontvochtigingsfunctie • Dankzij wielen makkelijk verplaatsbaar

499,-

989,-

Koelkast | RS694N4IIF • 179 cm hoog • 367L koelen 168L vriezen • RVS Look • No frost • 5 jaar garantie na registratie!

Vrieskast| ZUAN22FW • 155 cm hoog • 194L vriezen • energieklasse F • 6 lades

LG OLED 2022 STUNTPRIJZEN! Prijzen allî î n geldig in de winkels Lemmer, Joure & Emmeloord.

oled55g26 van 2.199 oled65c25 van 2.499 oled55c25 van 1.999 oled48c25 van 1.499 oled42c25 van 1.499 oled55a26 van 1.499

voor voor voor voor voor voor

1.799 +  100 cashback via LG 1.999 +  100 cashback via LG 1.549 +  100 cashback via LG 1.299 1.299 1.299 +  100 cashback via LG

NIEUWSTE MODELLEN!

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

“GENIETEN IS EEN KUNST” BARVROUW RINY REIKEN VERRUILDE AMSTERDAM VOOR JOURE

Haar huis aan de Wietske Tademalaan in Joure is een klein museum. Je proeft er de sfeer van weleer en de nostalgie van de vervlogen jaren in Amsterdam. Riny Reiken was eigenaresse van het prachtige oud-Hollandse proeflokaal In de Olofspoort op de Amsterdamse Wallen. Als ze eenmaal begint te vertellen, ben je zo een paar uur verder. Riny Reiken houdt van mensen en ontving ze allemaal: van Jan met de pet tot alle prinsen van Oranje, van politieagenten tot criminelen, van prostituees tot en met hun clientèle en ga zo maar door. Een speciale plek in haar hart hebben altzangeres Aafje Heynis en majoor Bosshardt van het Leger des Heils, net als enkele andere goede vrienden. De verhalen die ze mocht horen, werden de inspiratie voor haar drankjes, de ‘Hartje Likorettes’. TEKST GEA DE JONG-OUD FOTO’S JOHAN BROUWER

R deFryskeMarren

RINY REIKEN

Riny Reiken is geboren in de Wieringermeer, opgegroeid in de polder en was een echt dorpskind. Haar ouders kwamen uit Drenthe. Toen ze de volwassen leeftijd had bereikt en ze ontdekte dat kantoorbaantjes niets voor haar waren, vertrok ze na de scheiding van haar eerste echtgenoot Paul Hakze naar Amsterdam. Hier begon ze in een prachtig pand uit 1618, tussen de Zeedijk en de Warmoesstraat, een chocoladewinkeltje.

36 JAAR IN HARTJE AMSTERDAM

“Het pand heeft de uitstraling van een Anton Pieck-huis, heel mooi”, vertelt Riny. “Ik verkocht handgemaakte bonbons. Maar ik deed dat in een buurt waar daar niet genoeg klanten voor waren. In die tijd vonden veel mensen die omgeving best eng. Dat was ook zo. Er waren veel junks en alles wat daarbij hoort. Er werd gesnoven, gespoten en gestolen. Daar had ik mij echt op verkeken. Chocolade verkopen bracht mij geen geluk. Daarna had ik een Winkel van Sinkel, met Hollandse souvenirs. Het was soms lastig om het hoofd boven water te houden maar het is me altijd gelukt.

Ook kwam ik erachter dat mijn pand onderverhuurd was. Het huurcontract was ongeldig. Ik besloot zelf naar de Vereniging Hendrick de Keyser te gaan en de directeur had met mij te doen. Als ik actief zou meehelpen om de huurders van de bovenetage naar andere woonlocaties te krijgen, mocht ik blijven zitten. Vervolgens heb ik 36 jaar in dat prachtige pand gewoond, boven en onder.”

PROEFLOKAAL

Van huis uit was Riny enorm geïnteresseerd in heerlijk en eerlijk eten en drinken. Het was dan ook niet vreemd dat ze op een nieuw idee kwam. “Wynand Fockink, Het Doktertje en De Drie Fleschjes waren bekende proeflokalen in Mokum. Dat leek mij ook wel wat. De buurt werd in die tijd opgeknapt en ik kwam in aanmerking voor een forse subsidie. In een jaar tijd veranderde mijn winkeltje in een oud-Hollands proeflokaal. Ik heb de zaak vanuit mijn hart opgebouwd. Het werd een afspiegeling van mijzelf.” Riny wilde een vertrouwde sfeer, waarin ze zich thuis zou voelen. Geen harde muziek en gokkasten, maar wel cultuur en leuke mensen. “Ik richtte de Lied & Klassiek-club op. Heel veel mensen hebben gezongen en muziek gemaakt in mijn proeflokaal. Zelf heb ik ook altijd gezongen. In mijn huiskamer hier in Joure staat de piano uit die historische tijd.”

ANEKDOTES WORDEN DRANKJES “In het proeflokaal kwamen alle culturen samen. Er werd heel veel gecommuniceerd. We hadden een flessenclub ‘Het dorstige hart’ opgericht. Alle leden kregen een persoonlijke fles met een

“NIEMAND KAN LEVEN MET EEN GEHEIM, IEDEREEN MOET ZIJN VERHAAL KWIJT”

eigen etiket met familiewapen of logo. Och, er is zoveel te vertellen over mijn jaren in hartje Mokum. Mooie en ook verdrietige anekdotes. In mijn proeflokaal konden mensen trouwen. Ik was zelf beëdigd tot BABS (Buitengewoon Ambtenaar van de Burgerlijke Stand – red.) en dat ben ik dus nog steeds. Ook werkte ik op een begraafplaats en luisterde naar de verhalen van de nabestaanden. Mensen van allerlei allooi werden mij toebedeeld. Net als in ieders leven kreeg ik ook

zelf het nodige voor de kiezen. Ik heb in die jaren afscheid genomen van twee echtgenoten.” Uit alle waargebeurde verhalen die Riny in haar proeflokaal In de Olofspoort hoorde zijn haar drankjes, de ‘Hartje Likorettes’, ontstaan. Hartje Likorettes zijn ambachtelijk vervaardigde alcoholische drankjes op basis van goed bewaarde geheime recepten voor jenevers en likeuren uit grootmoeders tijd. Ze zijn overheerlijk, mild en zacht, een ware aanrader voor fijnproevers.

NUMMER 07 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

Riny Reiken heeft veel verhalen uit haar Amsterdamse tijd.

“BIJ MIJ IN HET PROEFLOKAAL WERD NIEMAND DRONKEN”

NIET DRONKEN We kletsen verder over haar rijke verleden en opnieuw wordt duidelijk dat Riny Reiken mensen bijzonder goed aanvoelt. Riny: “Weet je, bij mij in het proeflokaal werd niemand dronken. Ik serveerde dan een kopje koffie en zei: ‘Het is mooi geweest.’ Op dat moment werd me dat niet altijd in dank afgenomen. Mensen werden boos. Vaak kwamen ze later terug om te vertellen dat ze het toch goed vonden dat ik het zo had aangepakt. Daar bedankten ze me voor, soms zelfs met bonbons of bloemen. Ik heb ook wel eens autosleutels afgepakt.”

VERLEDEN RANGSCHIKKEN Terwijl we samen rondlopen op de bovenverdieping van haar woning in Joure, waar ze van alles heeft uitgestald, komen er nog meer verhalen naar boven. We bladeren door de plakboeken waar ze de afgelopen tijd druk mee is geweest. Veel belangrijke gebeurtenissen en krantenartikelen hierover zijn keurig gerangschikt en hebben een plek in haar archief gekregen. “Op deze manier door mijn verleden gaan heeft mij goed gedaan. Zo heb ik letterlijk in mijn hoofd de zaken weer op een rijtje gezet. Dat geeft mij rust”, legt Riny uit.

BEKENDE GASTEN “Majoor Bosshardt heb ik goed gekend. Zij kwam vaak langs om te collecteren of voor een praatje en een kopje thee. Zij gaf mij wel eens een hint om heilsoldaat te worden maar ik ging mijn eigen weg. Ik kreeg wel een hele sterke band met deze vrouw. De presentatie van haar boek ‘Met hart en ziel’ vond op haar verzoek plaats in mijn bedrijf. Ook heb ik zanglessen mogen nemen bij Aafje Heynis. Zo mooi en zo bijzonder. Aafje heeft veel voor mij betekend.

Mijn proeflokaal werd ook bezocht door prins Willem Alexander en de andere prinsen Van Oranje. Ze waren erg aardig en plezierig in de omgang.”

GEHEIMEN Riny Reiken is een van de weinige vrouwen die zo lang een horecabedrijf op de Amsterdamse Wallen heeft gehad. Al die verhalen en geheimen van de mensen vielen haar op het laatst wel zwaar. “Het gebeurde wel dat mensen na lange tijd weer terugkwamen, ze hadden dan bijvoorbeeld vastgezeten”, zegt Riny. “Ja, je komt veel te weten over de levens van allerlei mensen. En een echte waardin of waard houdt dit voor zichzelf”, vervolgt ze. “Een les die ik heb geleerd tijdens al die jaren in het proeflokaal is dat geen mens blijvend met een geheim kan leven. Iedereen moet zijn verhaal kwijt. Ik ken veel onwaarschijnlijke maar waargebeurde verhalen.”

GROTE STAP Zo’n zeven jaar geleden kreeg haar eerste man Paul van Riny een werkopdracht. Hij werd de ontwerper van haar proefplankjes. Riny voelde vanaf dat moment steeds vaker dat het voor haar tijd werd om te stoppen met haar bedrijf. “Paul woonde in Heerenveen. Ik vroeg hem of hij mij wilde helpen. Dat heeft hij gedaan. Wij zijn ‘friends for ever’ en zijn er altijd voor elkaar. Zo kreeg ik tijd en ruimte om me voor te bereiden op de verkoop van mijn bedrijf. Eindelijk kon ik de grote stap zetten. Maar waar wilde ik heen? Ik zocht in Heerenveen, Leeuwarden of Lemmer.

“DE PRINSEN VAN ORANJE WAREN PLEZIERIG IN DE OMGANG”

Want daar woonden goede vrienden van mij.” De dochter van haar dierbare, inmiddels overleden, vriendin Rennie wees haar erop dat er heel veel leuke Friese dorpen zijn. “Ik kwam in Joure, stapte dit huisje binnen, en wist niet wat er gebeurde. Ik voelde me hier vanaf het eerste moment thuis”, straalt Riny. “Het huis is lekker licht en ik heb een tuin. Goh, wat ben je dan rijk. Het is zo fijn om in je eigen tuin bezig te zijn of er te kunnen zitten. En ik ben hier ook echt op mijn plek. De mensen zijn zo vriendelijk. Ik woon vlakbij het centrum en ga graag naar de winkels en de kroegen in de Midstraat. Kort geleden was ik geveld door corona. Verschillende buurvrouwen boden spontaan aan voor mij boodschappen te doen. Dat doet echt wat met je.”

FRIESE TAAL In haar jeugd had Riny uit Friesland afkomstige vriendinnen. Hierdoor heeft ze geen moeite met de Friese taal. Zo nu en dan spreekt ze een paar woorden Fries waarmee ze laat zien dat ze al veel heeft geleerd op dit gebied. “Ik kon altijd al goed opschieten met de Friezen. Ik kan het Fries prima verstaan en begin nu ook zelf deze prachtige taal te spreken. In deze provincie vinden velen en ook ikzelf hun inspiratie. Ik heb enorm genoten van ‘Het Beerenburg Evangelie’ van Piter Wilkens, waarin hij de relatie tussen Friesland en Amsterdam zo zuiver beschrijft. Friese Beerenburg, ook zo’n prachtig authentiek recept.”

GENIETEN IS KUNST “Voor mijn gezondheid heb ik bewust de keuze gemaakt om niet meer in de stad te wonen. Deze omgeving is veel beter voor mij. Na zoveel verhalen van mensen om mij heen was het genoeg. Ik zat vol. Mijn passie voor het maken van de ‘Hartje Likorettes’ is er nog altijd en ik vertel graag over de pure, heerlijke ingrediënten die je hiervoor kunt gebruiken. Het koffielokaal van Museum Joure en andere ruimtes mag ik hiervoor afhuren. In mijn workshops laat ik zien hoe ik zelf ben begonnen en hoe je met brandewijn en eerlijke ingrediënten een authentiek drankje kunt maken, dat slaat op jouw eigen leven.” Wat Riny Reiken betreft vieren we het leven met de voortreffelijke smaak van Hartje Likorettes. “Genieten is een kunst”, besluit ze.

De ‘Hartje Likorettes’ van Riny Reiken.

NUMMER 07 • 2022 ADVERTORIAL

WIFI DREECH?

SOLCON EN EXPERT BIJLHOUT IN LEMMER BIEDEN DE OPLOSSING

Met glasvezel internet van Solcon haalt u het snelste, betrouwbaarste en meest stabiele internet van vandaag in huis. Al sinds 1996 maken wij als glasvezelpionier veilig en betrouwbaar internet(en TV/vast bellen) voor iedereen beschikbaar. Doe de postcodecheck op www.solcon.nl en ontdek het aanbod op uw adres.

PERSOONLIJK ADVIES BIJ DE EXPERT BIJ U IN DE BUURT Wij begrijpen goed dat u voor sommige zaken het liefst even persoonlijk advies krijgt. Loop daarvoor gerust binnen bij de Expert in Lemmer, Emmeloord of Joure, officieel Solcon

Servicepunt. En al sinds 1903 dé winkel bij u in de buurt met een ruim assortiment wit- en bruingoed, televisies, inbouwapparatuur, computers en tablets. De medewerkers van Expert helpen u graag!

Ik had al eens wat advertenties van De OptiSjen gezien en vond toen al dat de brillen zo mooi waren afgestemd op de persoon. Dat wilde ik ook. Door de hele plezierige benadering voelde het meteen goed en ongedwongen. Eerst heb ik samen met Otto een montuur uitgezocht op basis van mijn eigen wensen. Toen ik later terugkwam heeft Mirjam bij mij een analyse met kleurdoeken gedaan en daar kwam deze bril uit. Een hele aparte en iets grotere bril die mijn ogen heel mooi uit laat komen. Omdat ik altijd opvallende blouses draag, zeiden mijn zangvriendinnen direct: "Het is een typisch Afke bril."

Afke van der Werf-Brouwer

Dit is een echte Afke-bril!' 1

'Nieuwe fase, nieuwe bril!' Zo begint het gesprek met Afke van der Werf uit Joure. Zij was jarenlang werkzaam o.a. in Sneek als praktijkverpleegkundige en had zelfs haar eigen haptonomie praktijk. Nu ze 60 jaar is geworden wil ze samen met haar man gaan genieten van het leven.

De bril kijkt geweldig want er zitten multifocale glazen met een prisma in. Ik kan alles lezen en zie overal scherp, achter de computer en 's avonds, want ik ben een klein beetje nachtblind. En ik ben van mijn nekklachten af! Omdat mijn moeder glaucoom had, hebben ze nog een ooggezondheidsonderzoek gedaan en de oogdruk gemeten. De service en klantvriendelijkheid is echt top!' Afke fietst ook graag en nadat kapjes op haar bril om tranen tegen te gaan, niet zo goed bevielen, heeft ze inmiddels een hele fijne zonnebril op sterkte uitgezocht.

'Mijn verhaal begint eigenlijk eind vorig jaar, toen kreeg ik last van mijn nek. Ik had een kleiner montuur waar mijn oude glazen waren ingezet. Omdat ik steeds zocht in mijn glas naar het scherpste deel, bewoog ik mijn nek te veel. In het bos had ik zelfs de bril op het puntje van mijn neus om te kunnen zien waar ik liep.

De OptiSjen Oosterdijk1 . 8601 BP Sneek. 0515 744 026. www.optisjen.nl. email@optisjen.nl

Fotografie: Johan Brouwer

INFORMATIEBIJLAGE VAN GEMEENTE DE FRYSKE MARREN | JULI 2022

INHOUD

• Noodopvang De Oorsprong: ‘Qua locatie hebben ze het echt getroffen’ • De grote winst van wasbare luiers • Gemeentegezicht: Coby Meesters, projectleider digitalisering

Tot en met 28 augustus zijn er, in verband met het zomerreces, geen vergaderingen van de gemeenteraad. Kijk voor actuele informatie op: defryskemarren.nl/ gemeenteraad

Zelf aan de slag voor het klimaat met nieuwe subsidieregeling Inwoners en ondernemers kunnen nu een subsidie aanvragen voor het aanleggen van een groen dak, de aanschaf van een regenton en het afkoppelen van dakverhardingen. Regenwater wordt hiermee opgevangen en vastgehouden. Zo wordt het riool niet overbelast tijdens hevige regenval. Met het regenwater wat vastgehouden wordt, kan in een droge periode de tuin worden gesproeid. Meer informatie over de subsidie en het aanvraagformulier vindt u op onze website. Of scan de qr-code

Nei mear as tolve jier nimt Frans Veltman ôfskied as wethâlder. Frans hat it wethâlderskip mei in soad wille en belutsenheid ferfolle. Earst by de gemeente Gaasterlân-Sleat en dêrnei op it mêd fan ekonomyske en romtlike ûntwikkeling en duorsumens by De Fryske Marren. Mei syn nochtere oanpak en iepen hâlding hat er him derfoar ynset om mei-inoar sa goed mooglik te soargjen foar ús gemeente. Foar de generaasje fan no én foar de takomst. Alle reden foar in waarm ôfskied. We jouwe ynwenners, ûndernimmers, bestjoeren fan ferieningen en oare belangstellenden graach de kâns om Frans persoanlik de hân te drukken. Elkenien is fan herte wolkom op de ôfskiedsresepsje op freed 15 july fan 16.00 oant 19.00 oere, by de Hege Gerzen, Liemerige Wei 4 yn Aldemardum.

Na meer dan twaalf jaar neemt Frans Veltman afscheid als wethouder. Frans heeft het wethouderschap met veel plezier en betrokkenheid vervuld, eerst bij de gemeente GaasterlânSleat en daarna op het gebied van economische en ruimtelijke ontwikkeling en duurzaamheid bij De Fryske Marren. Met zijn nuchtere aanpak en open houding heeft hij zich ervoor ingezet om samen zo goed mogelijk te zorgen voor onze gemeente. Voor de generatie van nu én voor de toekomst.

Alle reden voor een warm afscheid. We geven inwoners, ondernemers, besturen van verenigingen en andere belangstellenden graag de gelegenheid om Frans persoonlijk een hand te geven. U bent allen van harte welkom op de afscheidsreceptie op vrijdag 15 juli van 16.00 tot 19.00 uur, bij de Hege Gerzen, Liemerige Wei 4 in Oudemirdum. FOTO: DOUWE BIJLSMA,GEWOAN DWAAN

Gemeentelijke activiteiten kalender

Na meer dan twaalf jaar neemt Frans Veltman afscheid als wethouder

Bestrijding van de eikenprocessierupsen

Op het moment zijn er weer veel rood-witte linten zichtbaar om eikenbomen. Eind juni heeft onze buitendienst de nesten opgezocht en deze linten geplaatst. Drie verschillende aannemers – in iedere hoek een opruimingsbedrijf – zijn begonnen met het ruimen van de nesten van de eikenprocessierups. Afhankelijk van de hoeveelheid nesten duurt het ruimen nog enkele weken. Bij de bestrijding maken we verschil tussen zogenoemde ‘standaard plaatsen’ en ‘urgente plaatsen’. Scholen en andere drukke plekken waar veel mensen de bomen passeren krijgen het label urgent en daar worden de eikenprocessierupsen dan met voorrang verwijderd uit de bomen.

Het bestrijden van de rupsen gebeurt door middel van een speciale stofzuiger. Deze stofzuiger zuigt de rupsen op. Daarna wordt dit naar de verbrandingsoven gebracht. De opruimingsbedrijven gaan op een later moment opnieuw langs de eikenbomen.

Buiten Bewegen, Ontmoeten, Sporten en Spelen (BOSS)

Stel nu dat de hele gemeente voor álle leeftijden een plek is om te bewegen, ontmoeten, spelen en sporten (BOSS)? Denk aan een speellandschap dichtbij huis met groene, prettige plekken en ruimte voor sport en ontmoeting. Welke plekken en routes zijn er al? Wat zou jij willen doen en wat is nog nodig? Denk en doe mee en vul de vragenlijst in op: www.defryskemarren.nl/BOSS. Of scan de qr-code! Invullen kan snel of uitgebreid en de enquête is anoniem. Alvast hartelijk dank voor uw medewerking! Vragen en/of meer informatie? Heeft u nog vragen, dan kunt u contact opnemen met Eelco Mur via telefoonnummer 14 05 14 of via e-mail: info@defryskemarren.nl.

Tusken de Marren | Informatiebijlage van gemeente De Fryske Marren | juli 2022 verschijnt maandelijks huis-aan-huis als bijlage van GrootdeFryskeMarren.

Redactie communicatie gemeente De Fryske Marren, postbus 101, 8500 AC Joure, telefoon 14 05 14 E-mail redactie@defryskemarren.nl. Tekst Letterhuis, Esther van Opzeeland | gemeente De Fryske Marren.

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren JULI 2022

NOODOPVANG DE OORSPRONG

‘QUA LOCATIE HEBBEN ZE HET Door de Russische invasie zijn miljoenen Oekraïners op de vlucht geslagen. In Nederland hebben wij inmiddels zo’n 70.000 van hen opgevangen, op allerlei plekken verspreid over ons land. In De Fryske Marren zijn er drie van deze opvanglocaties, waaronder hotel De Oorsprong in Sint Nicolaasga.

“Fantastisch om dit voor deze mensen te kunnen doen”, zegt Tonnie Bakker. “Zij zijn gekomen met niets; alles moesten ze achterlaten in Oekraïne. Met opvang zoals hier in Sint Nicolaasga laten we hen zien dat ze er niet alleen voor staan.” Afgelopen april heeft Tonnie de functie van beheerder van hotel De Oorsprong op zich genomen. Eerder was het de bedoeling dat dit gebouw zou worden afgebroken. Maar omdat het hotel beschikbaar was toen de stroom Oekraïense vluchtelingen op gang kwam, kon het prima dienst doen als noodopvang. Na een paar weken verbouwen, herbouwen en opknappen, was De Oorsprong eind maart geschikt voor bewoning. Begin april arriveerden de eerste Oekraïners, waarna anderen al snel volgden. Tonnie: “In totaal verblijven hier nu zestig mensen. Dat is het maximale aantal dat wij kunnen herbergen. Hun situatie als vluchteling is uiteraard niet te benijden, maar qua opvanglocatie hebben ze het echt getroffen. In het hotel hebben ze veel privacy en allerlei faciliteiten tot hun beschikking. Vanuit het hotel loop je zo het bos in.”

Deelnemen aan de samenleving Voor Oekraïners die in Nederland worden opgevangen, moet een aantal zaken worden geregeld. Zo hebben zij onder andere een burgerservicenummer (BSN) en een bankrekening nodig, zodat ze leefgeld kunnen ontvangen en ondertussen werk kunnen zoeken. “In eerste instantie ga ik zoveel mogelijk overal met hen naartoe”, vertelt Tonnie. “Dus ook naar de afdeling burgerzaken, de bank, de sociale dienst en ik ga mee naar gesprekken met potentiële werkgevers. Daarnaast heb

Tonnie Bakker, locatiebeheerder hotel De Oorsprong

ik regelmatig contact met reintegratiebureau Pastiel over mogelijkheden op de lokale arbeidsmarkt. Inmiddels is het een derde van ‘onze’ Oekraïners gelukt om een baan te vinden.” Bij het zoeken naar werk en het op andere manieren deelnemen aan de samenleving, is taalbeheersing van niet te onderschatten belang. Zoals op de meeste opvanglocaties het geval is, geven vrijwilligers de vluchtelingen daarom in het hotel taalles: twee keer per week Nederlands en twee keer per week Engels. Daarnaast gaan de acht kinderen onder hen allemaal naar een lokale school.

‘Ze laten weinig merken van wat ze daar hebben meegemaakt’ Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl

Dankbaar en welwillend

Ook voor de rest van het dagelijkse reilen en zeilen van het hotel krijgen Tonnie en de zestig Oekraïners hulp van vrijwilligers. Bovendien zijn er inwoners die zelf met initiatieven komen. Tonnie: “Een mooi voorbeeld is het kledingdepot dat Sjoukje Jonkman in een van de hotelkamers heeft ingericht, voor het verstrekken van tweedehands kleding. Dit loopt zo goed dat niet alleen de vluchtelingen van de drie opvanglocaties, maar ook anderen in onze gemeente met een laag inkomen er gebruik van kunnen maken.” Hoe gaan de Oekraïners zelf met de situatie om? Het zal je immers maar gebeuren: moeten vluchten voor een oorlog om vervolgens in een vreemd land weer je draai te vinden. “Over het algemeen laten zij weinig merken van wat ze daar hebben meegemaakt”, vertelt Tonnie. “Maar praat je

een-op-een met hen, dan hoor je verschrikkelijke verhalen. Niet voor niets hebben we eenmaal per week een inloopspreekuur met mensen van RefugeeHelp, om te helpen met traumaverwerking. Verder zijn de vluchtelingen vooral gericht op de toekomst, en naar ons toe dankbaar en welwillend. En ontzettend gemotiveerd om er hier met elkaar en met ons het beste van te maken.”

www.defryskemarren.nl

FOTO’S: DOUWE BIJLSMA,GEWOAN DWAAN

ECHT GETROFFEN’ ENKELE BEWONERS* VAN DE OORSPRONG AAN HET WOORD

(vanuit het Oekraïens vertaald):

Hoe vind je het in Nederland/op deze opvanglocatie?

Yulia: “Heel erg bedankt voor deze opvang. Mijn dochter en ik hebben een eigen kamer met douche en toilet. Er is altijd warm water. Het hotelmanagement staat steeds klaar om ons te helpen wanneer dat nodig is.” Valerii: “Geweldig! Ik ben erg blij dat ik voor Nederland heb gekozen. Het is prettig om een eigen kamer te hebben, inclusief badkamer, waar ik samen met mijn kat kan verblijven.” Stepan: “Het bevalt me hier erg goed. Dank je wel.” Kateryna: “Dit is een prachtige, gezellige locatie in het bos, waar we kunnen ontsnappen aan de problemen thuis. De leefomstandigheden zijn perfect. Bedankt voor de hulp!”

Welke hulp krijg je hier aangeboden?

Yulia: “Inmiddels kregen wij hulp bij het aanvragen van een BSN en leefgeld, maar ook bij het zoeken naar werk. Vrijwilligers komen hier om ons Nederlands en Engels te leren. Ook wordt hier eten gebracht.” Valerii: “Ik heb alles wat ik nodig heb. Ook al ontvang ik nog steeds geen leefgeld, ik kan overal om vragen.” Stepan: “Ik ben blij met de hulp die ik kreeg bij het vinden van mijn baan. Mij is hier alles gegeven wat ik nodig heb qua eerste levensbehoeften. Daarnaast volg ik de lessen Nederlands en Engels.” Kateryna: “Onderdak, eten, medische hulp, financiële ondersteuning en hulp bij het vinden van werk. Ook hebben we fietsen tot onze beschikking en leer ik hier Nederlands en Engels.”

Hoe zie je de (nabije) toekomst voor je?

Yulia: “Ik weet niet wat ik van de toekomst moet verwachten. Ik maak me zorgen over mijn zieke ouders die in Oekraïne zijn gebleven en die financieel van mij afhankelijk zijn.” Valerii: “Ik zou hier graag de rest van mijn leven willen blijven. Daarom ben ik benieuwd hoe ik een Nederlands paspoort kan krijgen. Ik heb hier al werk en nieuwe vrienden en hoop dat ik hier een toekomst heb.”

Kleding inbrengen?

Wilt u ook kleding schenken, zodat vluchtelingen en andere inwoners van onze gemeente die het niet breed hebben er gebruik van kunnen maken? Breng het dan naar opvanglocatie De Oorsprong, Huisterheide 7 in Sint Nicolaasga en vraag naar Tonnie Bakker.

Stepan: “Voorlopig wil ik hier graag blijven, waarschijnlijk tot de herfst. Verder hangt het af van hoe het zich ontwikkelt.” Kateryna: “Ik wil hier graag werk vinden en een band om in te zingen. Over een tijdje hoop ik terug te keren naar een vrij en onafhankelijk Oekraïne.” *I.v.m. privacy van de bewoners zijn de namen gefingeerd.

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren JULI 2022

DE GROTE WINST VAN

WASBARE LUIERS

Draag je zorg voor een baby, dan zijn ze niet meer weg te denken uit je dagelijks leven: luiers. Het maakt daarbij een groot verschil of je kiest voor wegwerpluiers of voor de wasbare variant. Want deze laatste is beter voor het milieu, voor je portemonnee én voor je kind. Vijftig grote grijze containers vol, dat is hoeveel luierafval een kind gemiddeld produceert tot het moment dat hij of zij zindelijk is. Alles bij elkaar opgeteld komt dat in Nederland jaarlijks neer op een reusachtige berg van 150 miljoen kilo – een omvang waar we ons nauwelijks een voorstelling van kunnen maken. Het is bijna tien procent van al het restafval in ons land. Het type luier waar het hier om gaat, is natuurlijk de wegwerpluier. Toen deze luier in de jaren zestig van de vorige eeuw werd geïntroduceerd, was dat voor veel mensen een uitkomst. Want de katoenen luiers die zij daarvoor nog gebruikten, moesten ze wassen. Zonder elektrische wasmachine had je daar een dagtaak aan. En zo zijn er in de afgelopen zestig jaar enorm veel wegwerpluiers gefabriceerd, gebruikt en weggegooid. Er is een hele industrie rond ontstaan, met verschillende soorten, maten en merken om uit te kiezen. Want ook al kost de was doen

tegenwoordig weinig moeite, van wegwerpluiers heb je nóg minder werk.

Beter voor het milieu

Toch is er nu een omslag te zien: de populariteit van de wasbare luier neemt weer flink toe. Het gaat hierbij al lang niet meer om een ouderwetse doek, maar om een moderne luier met leuke, hippe printjes die een serieuze concurrent is geworden van de wegwerpluier. Ambities op het gebied van duurzaamheid spelen hier een grote rol bij. Willen wij deze aarde niet in een miserabele staat aan toekomstige generaties doorgeven, dan moeten we met z’n allen een stuk milieubewuster leven dan we tot nu toe gedaan hebben. Het massaal verbruiken van wegwerpluiers past niet in dat plaatje. Het produceren van deze luiers kost namelijk een hoop grondstoffen en energie en veroorzaakt veel uitstoot van CO2. Dit laatste geldt ook voor het

verbranden van het luierafval. Wasbare luiers zijn een stuk milieuvriendelijker. Gebruik je een droger, dan stoot je 1,7 keer minder CO2 uit. Laat je de luiers aan de lucht drogen, dan is de uitstoot van CO2 wel drie keer zo klein. Daarnaast kost de productie van wegwerpluiers ruim zeven keer meer water dan wat je verbruikt bij het wassen van wasbare luiers.

Nog meer voordelen

Een ander voordeel van wasbare luiers is dat ze goedkoper zijn, ook als je de kosten van het wassen meerekent. Per kind heb je over de hele luiertijd maar 20 à 24 luiers nodig, in plaats van meer dan 5.500 wegwerpluiers. Zo kun je bij je eerste kind minstens € 500 besparen en bij meerdere kinderen uiteraard nog meer. Wat hierbij meespeelt, is dat kinderen die wasbare luiers dragen eerder zindelijk zijn: gemiddeld na twee jaar, in plaats van na drie jaar wanneer je wegwerpluiers gebruikt. Bovendien

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl

kan het verminderen van afval je nóg meer geld besparen. In De Fryske Marren betaal je voor een container van 240 liter jaarlijks immers meer afvalstoffenheffing dan voor één van 180 liter. De lijst met voordelen is nog langer. De zachte, stoffen materialen waar wasbare luiers van zijn gemaakt, zorgen ervoor dat ze ‘ademen’. Dit voorkomt broeierigheid en huidirritatie rondom de billen. Ook bevatten wasbare luiers geen schadelijke en hormoonverstorende stoffen, zoals dioxine, die wél in wegwerpluiers zitten. Verder is de pasvorm van wasbare luiers over het algemeen beter dan die van wegwerpluiers, doordat ze goed elastiek hebben. Bij ‘spuitluiers’ loop je zo minder kans op vieze kleertjes. En in tegenstelling tot wegwerpluiers, waarvoor je steeds naar de winkel moet, heb je wasbare luiers altijd in huis.

www.defryskemarren.nl

Wat heb je nodig naast de wasbare luiers? • • • • •

inlegvellen (keuze uit wasbaar of wegwerp) wasbare billendoekjes luieremmer met wasnet luierklem wetbag (speciale waterdichte tas om luiers in mee te nemen) • r omperverlenger

Wilt u weten hoe het in de praktijk gaat met de wasbare luiers? En of dit ook wat voor u is? Kijk dan de video! Scan de qr-code!

‘Per kind heb je maar 20 à 24 luiers nodig in plaats van meer dan 5.500 wegwerpluiers. Zo kun je bij je eerste kind minstens € 500 besparen’ Eendelig of tweedelig systeem

Hoe werkt het dan precies met wasbare luiers? Een wasbare luier bestaat uit een absorberend deel, een waterdicht deel en een los inlegvel. Het inlegvel vangt de ontlasting op, zodat die niet in de wasmachine terechtkomt. Het absorberende deel neemt de plas op en het waterdichte deel houdt het vocht tegen, zodat de kleding niet nat wordt. Je hebt daarbij de keuze uit een

eendelig of tweedelig systeem. Ga je voor een eendelig systeem, oftewel de ‘all-in-one’ luier, dan moet de hele luier (afgezien van het inlegvel) na elke verschoning de was in. Kies je het tweedelige systeem, dan kun je het waterdichte deel meerdere keren gebruiken. Daarnaast is er onderscheid tussen luiers die al zijn voorgevormd en

luiers die je zelf moet vouwen. En kun je kiezen uit diverse materialen, die verschillen qua absorptievermogen en droogtijd. Wat het beste bij jou en je kind past, hangt af van veel factoren. Denk bijvoorbeeld aan de lichaamsbouw van je kind, zijn of haar beweeglijkheid, de hoeveelheid die hij of zij plast en je eigen voorkeuren. Wil je hulp bij het maken van een keuze? Laat je dan adviseren door een luierconsulent.

Makkelijk verkrijgbaar

Wie wasbare luiers en bijbehorende artikelen wil kopen, hoeft niet lang te zoeken. Op het internet vind je allerlei webshops met een uitgebreid aanbod. Ook zijn ze inmiddels verkrijgbaar bij grote winkelketens in Nederland, zoals Babypark, en verscheidene drogisterijen en supermarkten. Voor nog wat extra duurzaamheid kun je wasbare luiers online ook tweedehands kopen.

Ga je toch voor wegwerpluiers? En is je grijze container daarmee te snel gevuld? Dan kun je ze in transparante zakken naar het milieuterrein in Harich, Joure of Lemmer brengen. Ze gaan daar in een aparte container. Dé oplossing voor een te grote hoeveelheid luierafval mag nu natuurlijk duidelijk zijn: wegwerpluiers vaarwel zeggen en een aantal leuke, hippe wasbare luiers in huis halen. Kijk voor meer informatie en het aanschaffen van wasbare luiers en aanverwante artikelen bijvoorbeeld op wasbareluierwereld.nl. Dit is een onafhankelijk kennisplein voor wasbare luiers. Op deze website kun je ook terecht voor het vinden van een luierconsulent bij jou in de buurt.

Informatiebijlage gemeente De Fryske Marren JULI 2022 FOTO: DOUWE BIJLSMA,GEWOAN DWAAN

Coby Meesters

GEMEENTEGEZICHT

Coby Meesters, projectleider digitalisering De wereld om ons heen wordt steeds digitaler. Gemeente De Fryske Marren blijft daarbij niet achter. Inwoners kunnen steeds meer zaken digitaal regelen. Coby Meesters (52) is sinds twee jaar projectleider digitalisering bij De Fryske Marren en ondersteunt de digitalisering van de gemeente. Lekker dan. Je hebt nét je koffers uitgepakt en je zwembroek aangetrokken, klaar om te genieten van de Spaanse zon. En dan ontdek je dat je paspoort is gestolen. Wat nu? “Een vervelende situatie! Voorheen moest je bij vermissing van een reisdocument naar het gemeentehuis om een ‘verklaring van vermissing’ door te geven,” zegt Coby Meesters. “Gelukkig kan dat in onze gemeente sinds enige tijd ook digitaal, dus online. Een stuk makkelijker, zeker als je in het buitenland zit. Je hebt in zo’n situatie al stress genoeg.”

Recht van inwoners

Voorheen werkte Coby 29 jaar bij de Rabobank, waarvan de laatste jaren ook als projectleider. Na een reorganisatie kwam ze bij de gemeente terecht. Coby’s rol is om bij elk proces in de gemeente te kijken welke digitaliseringsmogelijkheden er zijn. Bijvoorbeeld rond de processen waar inwoners mee te maken hebben. “Vanaf 2023 bepaalt de wet dat inwoners het recht hebben om hun zaken met de overheid digitaal te doen”, legt Coby uit. “Daarom zijn we als gemeente druk bezig om onze producten en diensten zoveel mogelijk digitaal aan te bieden en af te handelen.”

eDiensten

Er zijn inmiddels al heel wat zaken die inwoners online kunnen regelen. “Neem het doorgeven van een verhuizing of het aangeven van een overlijden”, vertelt Coby. “Voor deze en andere zaken ontwikkelden we digitale mogelijkheden, de zogeheten ‘eDiensten’. Zo kun je online een uittreksel burgerlijke stand aanvragen of je naamgebruik veranderen. Dit jaar en volgend jaar komen er nieuwe eDiensten bij. Het wordt bijvoorbeeld mogelijk om een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) digitaal aan te vragen en om de geboorte van je baby online aan te geven. Ook kunnen inwoners binnenkort voorzieningen als de individuele inkomenstoeslag, bijstand voor levensonderhoud en bijzondere bijstand digitaal aanvragen.”

Sneller proces

Digitaal dingen regelen heeft grote voordelen, zo legt Coby uit. “Het bespaart je als inwoner een tijdrovend bezoek aan het gemeentehuis. Een digitaal proces verloopt sneller dan een proces op papier en daardoor krijg je vaak eerder reactie op je verzoek of aanvraag. Bovendien is er minder kans op fouten, doordat alles geautomatiseerd verloopt in plaats van handmatig.”

Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: Kijk voor het actuele gemeentenieuws op: www.defryskemarren.nl www.defryskemarren.nl

‘Ik vraag me altijd af: hoe wordt de inwoner hier beter van?’ Maximaal digitaal

Gemeente De Fryske Marren heeft een heldere visie: voor efficiënte dienstverlening verloopt de dienstverlening maximaal digitaal waar dit kan. Coby: “We testen steeds of onze digitale formulieren voor iedereen duidelijk en begrijpelijk zijn. Iedereen moet namelijk mee kunnen doen, ook digitaal. Natuurlijk snappen we dat sommige inwoners minder digitaal vaardig zijn. Inwoners die niet goed uit de voeten kunnen met digitale middelen of die bijvoorbeeld geen DigiD hebben, helpen we graag op weg. Zij kunnen voor ondersteuning gratis terecht bij de gemeente, bij Regelhulp van Sociaal Werk De Kear en het Informatiepunt Digitale Overheid (IDO) in onze bibliotheken. Schroom niet om aan de bel te trekken.”

Dienstverlening op maat

Als iemand toch liever een medewerker ziet of spreekt, kan dat natuurlijk nog steeds. “We willen aansluiten bij ieders behoefte”, geeft Coby aan. “Waar nodig of wenselijk leveren we face-to-face dienstverlening op maat. Inwoners die liever langskomen, kunnen hiervoor een aparte afspraak maken.” Hier volgt nog meer informatie over. ‘Het goede behouden, innoveren waar mogelijk’. Dat is de insteek van de gemeente. “De belangrijkste vraag die ik mezelf stel in mijn werk is: hoe wordt de inwoner hier beter van?”, zegt Coby. “Dat is mijn persoonlijke drive. Als kind uit een ondernemersgezin ben ik opgegroeid met de gedachte dat je het best mogelijke haalt uit wat je doet. Het moet resultaat opleveren. Ook als het gaat om digitalisering pak ik graag aan en zie ik mogelijkheden. Altijd met de inwoner centraal!”

Glasvezel ingewikkeld? Welnee. Met Solcon bent u verzekerd van een veilige en betrouwbare glasvezelaansluiting op het Glaspoort netwerk, én van de meest persoonlijke service.

Meer informatie? Bel 088 – 003 22 22, kijk op www.solcon.nl/glaspoort of bezoek onze partner Expert Lemmer, Schulpen 9, 8531 HR Lemmer.

Veilig, Betrouwbaar, Persoonlijk.

deFryskeMarren

Kunstwerken vertellen hun authentieke verhalen met één enkel beeld. Ze zijn met handen vervaardigd, uniek en gaan mee met de stroom van het leven. Vreugde, op de hoek van de Torenstraat/Krim in Joure, bestaat inmiddels dertig jaar. Daarom is hier tot en met 27 augustus een bijzondere expositie te zien van schilderijen

NUMMER 07 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

, verdriet, schoonheid en vergankelijkheid, alles komt voorbij. Ian Jongerius van Galerie Skarsterlân kan er prachtig over vertellen. Zijn kunstgalerie, nu gevestigd n, grafiek, keramiek, collages, glas en beelden van kunstenaars uit de laatste drie decennia.

#FACETOFACE IAN JONGERIUS fotografie JOHAN BROUWER tekst GEA DE JONG-OUD

Kunstwerken vertellen de mooiste verhalen Kunstwerken vertellen hun authentieke verhalen met één enkel beeld. Ze zijn met handen vervaardigd, uniek en gaan mee met de stroom van het leven. Vreugde, verdriet, schoonheid en vergankelijkheid, alles komt voorbij. Ian Jongerius van Galerie Skarsterlân kan er prachtig over vertellen. Zijn kunstgalerie, nu gevestigd op de hoek van de Torenstraat/Krim in Joure, bestaat inmiddels dertig jaar. Daarom is hier tot en met 27 augustus een bijzondere expositie te zien van schilderijen, grafiek, keramiek, collages, glas en beelden van kunstenaars uit de laatste drie decennia.

Ian Jongerius werd geboren in Utrecht, in de oorlogsjaren. Eigenlijk heet hij Jan. “Als kunstenaar is het lastiger signeren met een J”, vertelt Ian. “Daar komt bij dat ik al jong gefascineerd was door de Romeinse beeldhouwkunst. En de Romeinen kenden geen letter J. Daarom vond ik het wel legitiem om als signatuur voor Ian te kiezen. Voor de kunstwereld ben ik Ian, voor de familie Jan. Maar ik luister overal naar, hoor.”

TEKENLERAAR Op het lyceum kwam Ian Jongerius er al snel achter dat hij de Latijnse taal en geschiedenis fantastisch vond. “Ik had in die tijd een boekje, genaamd ‘Goden en Helden’. Dat kende ik uit mijn hoofd. Ik wilde graag de kunstacademie doen, maar dat vond mijn vader, hij was ambtenaar, niet zo’n goed plan. Want kunstenaars en financiële zekerheid, dat gaat niet zo goed samen. Daarom werd ik tekenleraar en ben ik het onderwijs ingegaan. Daar ben ik heel veel jaren werkzaam in geweest.”

GLASWERK Als jongen van vijftien jaar ging Ian veel naar de rommelmarkten in Utrecht. “Ik was altijd op zoek naar mooi glaswerk”, herinnert hij zich deze periode in zijn jeugd nog goed. “Er is zoveel mooi glas te vinden. Ik richtte mij vooral op het glaswerk uit de tijdsperiode tussen de beide wereldoorlogen. Vooral het Nederlands en het Scandinavisch glas vind ik erg mooi. Het is vrij strak en bijna tijdloos. Floris Meijdam is een bekend ontwerper, die er wat mij betreft echt uitspringt. Hij ontwerpt ook gebruiksglas en heeft vier keer bij mij geëxposeerd.”

EERSTE REIS “Op mijn 21ste maakte ik voor het eerst een grote reis. Samen met een vriend die geochemicus was, was ik maanden onderweg. We gingen via Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Frankrijk naar Noord-Spanje. Het was voor mij de eerste keer dat ik bergen zag en ik was diep onder de indruk van de gelaagdheid van het landschap. Waar een rots niet begroeid is, daar kun je de lagen

goed zien. Fascinerend. Ook zonder wetenschappelijke achtergrond.” Weer terug in Nederland had Ian zich het liefst alleen beziggehouden met de vrije kunst. Maar met een vrouw en kinderen is dat lastig. “Ik wilde geen armoe troef in ons gezin. Dat was ik thuis ook niet gewend, daarom was en bleef ik ook werkzaam in het onderwijs.”

IDSKENHUIZEN In 1990 kocht de familie Jongerius in Idskenhuizen een pand uit 1750. “Het was een huis dat bovendien al tien jaar leeg stond”, lacht hij. “Doordat we graag zeilden kwamen we geregeld in Friesland en mijn vrouw viel genadeloos voor deze woning.” Ian staat op en laat een tekening zien van het voormalig postkantoor in Idskenhuizen. “Daar is Galerie Skarsterlân officieel begonnen. In Idskenhuizen werd zelf exposeren en een eigen galerie bezitten voor mij de werkelijkheid. Financieel was dit in Friesland beter te doen dan in Utrecht. Burgemeester Bert Kuiper heeft de opening verricht.”

DEPRESSIEF Toen zijn vrouw kwam te overlijden was dat een zware slag voor Ian. “Ik kon niets meer. Ik kon niet meer schilderen, het wilde allemaal niet meer. Ik ben lange tijd depressief geweest”, vertelt hij. “Een oudcollega van mij, die in Australië was gaan wonen en zich bezighield met kunst uit Nieuw Guinea, nodigde mij uit. Zijn vrouw was ook overleden. Ik ging naar hem toe aan het andere eind van de wereld en heb daar in de vroege ochtenden een beeld gehakt. Later op de dag was het namelijk veel te warm om te werken. Het was daar met kerst zo’n veertig graden. Ik maakte de kop van een mythologisch figuur met twee gaten erin, waar echte horens in moesten. Ik dacht er eentje gevonden te hebben op het terrein bij iemand die van oorsprong uit Oostenrijk kwam, maar het bleek een peniskoker te zijn, hahaha. Ik had er geen idee van. Wat hebben we toen ontzettend gelachen. Helaas heb ik later toch wel zo’n zes jaar met depressieve klachten geworsteld. Daarna ging het beter.”

WEER SCHILDEREN Ian wijst op een schilderij aan de muur. “Van Tom Reeders. Deze kunstenaar is mij zeer dierbaar. Hij kwam hier iedere week langs om te schilderen. Hij heeft mij weer aan het schilderen gekregen en daar ben ik hem heel dankbaar voor.” We draaien ons om en bewonderen een eigen werk van Ian. Hij vertelt er een bijzonder verhaal bij. “Dit is de regenkoning van de Maya’s. Ik heb hier een hele reeks schilderijen van gemaakt. Het schilderij dat nu in mijn galerie hangt, is de meest kleurrijke. Inspiratie deed ik op tijdens mijn reis door MiddenAmerika. Ik ben gefascineerd door het volk van de Maya’s en alle verhalen die daarbij horen.”

JOURE EN SCHIERMONNIKOOG In 2005 verhuisde de galerij naar een modern pand in Joure op de hoek van de Torenstraat/Krim. “Toen ik hier kwam kijken, stond het pand helemaal vol. Er was zelfs nog een brug met een auto erop en eentje eronder. Ik zag deze locatie wel zitten en heb zelf een ontwerp gemaakt. Ik kreeg alle medewerking van de gemeente; daar waren we aangenaam door verrast. Twee planologen zaten in vergadering, maar kwamen meteen langs om mee te denken. Het was in no time geregeld. Toen kon dat nog. Nu zou het ook nog wel kunnen, maar het werkt allemaal niet meer op deze manier. De tijden zijn veranderd.” Naast Joure is Ian ook veel te vinden op Schiermonnikoog, waar hij sinds 2008 een werkplaats heeft. Daar, in de rust van het Waddeneiland, ontstaat de inspiratie voor veel van zijn beelden.

ARCHEOLOGISCHE VONDSTEN In de galerie in Joure bewonderen we zeer uiteenlopende kunstwerken. Ze hebben stuk voor stuk hun eigen verhaal. Ian laat een door hem gerestaureerde wrijfschaal uit de Romeinse tijd zien, opgegraven in de buurt van Bunnik, bij het Fort bij Vechten. Ian legt uit: “Deze schaal heb ik helemaal gerestaureerd. De Romeinse geschiedenis en archeologie spreekt mij heel erg aan. Ik heb veel

mooie voorwerpen gevonden bij opgravingen. Een van de mooiste vondsten deden wij in Woerden. Het was een bronzen armband. Deze ligt nu in het Oudheidkundig Museum in Leiden.”

KUNST EN DE MENS ERACHTER Zijn ogen speuren de expositieruimte verder af en blijven rusten op drie urnen, gemaakt door Rob van Bergen. Een nieuw verhaal borrelt op. Ian: “Rob is een echte natuurman. Als herinnering aan een boom die hij liefhad, maakte hij deze drie urnen. In de een zit een deel van de stam, in de ander een deel van de takken en in de derde een deel van de bladeren. Hij heeft ze heel ingenieus met touwtjes aan elkaar vastgebonden. Zo staan hier allemaal unieke kunstwerken van mijn favoriete kunstenaars. Ik heb niet alleen een klik met hun werk, maar ook met de mens erachter.”

KUNST MET EEN VERHAAL Veel inspiratie voor zijn kunstwerken deed Ian op tijdens zijn reizen naar Spanje, Italië, Griekenland en MiddenAmerika. Bijzonder interessante gebieden op het gebied van historie, volgens Ian. In de beelden die hij hakt, voornamelijk uit hardsteen en marmer, speelt de mythologie een belangrijke rol. “Gemiddeld besteed ik zo’n honderd uren aan een kunstwerk. Ik hak nu alleen nog in de ochtend, zo’n drie uren. Dan stop ik, want het is best zwaar werk. Ik heb weleens gehad dat ik ’s avonds het vlees niet meer kon snijden, omdat mijn handen zo trilden van de inspanning.” In de galerie staan prachtige beelden, ook van kunstenaar Ian Jongerius zelf, zoals een vogel uit hardsteen. Hoe zijn ze tot stand gekomen en wat zijn hun verhalen? Daar kun je achter komen als je ze laat spreken, besluit Ian Jongerius. Galerie Skarsterlân is iedere vrijdag en zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur geopend voor iedereen.

ALLE VOORDELEN OP EEN RIJTJE

20 cm diameter

BIG GREEN

WATER ONTHARDER

Voorkomt kalkaanslag Verwijdert bestaande kalk Verbetert geur, kleur en smaak Filtert op chemicaliën Behoudt calcium en magnesium latie

Prijs incl. instal

Voorkomt kalkaanslag en filtert je drinkwater

46 cm

Verspilt geen water Werkt zonder zout

€

Gebruikt geen stroom Geen afvoer nodig Onderhoudsvrij Milieuvriendelijk Duurzaam Verwijdert sediment, zware metalen en chemicaliën

OOK IDEAAL VOOR VAKANTIEWONINGEN Zamarra Kok De Big Green wordt geleverd en geïnstalleerd door een van onze ervaren installateurs. Zo bent u ervan verzekerd dat alles perfect werkt, heeft

Actie:

1-ste vervangfilter volgend jaar

GRATIS!

u voortaan geen last meer van kalkaanslag en kunt genieten van zuiver drinkwater.

Kalkaanslag is een grote ergernis; het maakt de toiletpot bruin, douchetegels dof en is slecht voor apparaten. Daarom heb ik een Big Green kalkpreventie apparaat met koolstoffilter laten installeren. Zacht water (en dus koffie en thee) smaakt beter en de waterkoker blijft schoon. Ik kan met een kwart minder (vaat)wasmiddel toe en hoef geen speciale sanitairreiniger meer te gebruiken. Vooral het gebrek aan kalkaanslag in de badkamer scheelt erg veel poetswerk. Helaas moet ik de douche nog wel nadrogen, omdat anders opgedroogde waterdruppels met magnesiumresidu zichtbaar blijven. Telegraaf, 4 juli 2020

Ongefilterd kraanwater

Gefilterd met de Big Green

Filter geplaatst in kruipruimte

Filter geplaatst in meterkast

www.big-green.nl • Informatie 0299-321188

Verhuizen is het einde van een fase. En het begin van een nieuwe. Daarom wilt u dat dat op rolletjes verloopt. Dat kan met Hoekstra, Erkende Verhuizers® uit Sneek. Met verhuizers die niet alleen zorgvuldig inpakken en uitpakken. Maar ook doorpakken. Zo zijn uw verhuizing én uw spullen letterlijk in goede handen

Verhuizen zonder zorgen. Hoe? Hoekstra. hoekstrasneek.nl/verhuizingen (of scan de QR-code)

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST EN BEELD YNTE DRAGT

‘MYN FERHAAL’

LIEDTEKSTEN ZORGEN VOOR VERBINDING De aftrap voor het project ‘Myn Ferhaal’ in Sint Nyk viel samen met het ‘Vlak-voor-de-vakantie-concert’ van het shantykoor De Headammers. Dit concert vond eind juni plaats op een mooie avond bij de jachthaven van de Watersportvereniging in Sint Nicolaasga. Samen met fanfarekorps Crescendo uit Idskenhuizen werden op deze avond ook drie liedjes ten gehore gebracht, speciaal over en voor Sint Nicolaasga.

BOVEN: Fanfarekorps Crescendo en Shantykoor De Headammers spelen en zingen samen een lied uit ‘Myn Ferhaal’. RECHTS: Shantykoor De Headammers.

De liedjes vertellen over het dorp en over de mensen. In gesprek met bewoners zijn de verhalen ontstaan. Niet alleen dorpsverhalen, ook persoonlijke verhalen met een diepere lading, soms kwetsbaar en ontroerend. Deze verhalen zijn omgezet in liedteksten en worden door lokale muziekgezelschappen, zoals koren, popbands of muziekverenigingen uitgevoerd. Dit is het idee achter ‘Myn Ferhaal’.

UNDER DE TOER Initiatiefnemer van ‘Myn Ferhaal’ is Jelle Roeper uit Joure. Jelle vertelt dat hij geïnspireerd werd door

het project ‘Under de Toer’ uit 2018. In het kader van Leeuwarden Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa waren overal in de provincie voorstellingen te zien met verhalen over de eigen directe omgeving. ‘Under de Toer’ kreeg geen vervolg en daarmee verdwenen de mooie verhalen over de dorpen en de mensen naar de achtergrond. “En dat was best jammer”, vond Jelle. “Maar door verhalen om te zetten in liedteksten en te arrangeren naar een muziekstuk ontstaat er iets dat blijvend en herkenbaar is. Samen muziek maken verbindt en met liedteksten over je dorp betrek je de bewoners erbij.”

BOSKRÂNNE BLUES De initiatiefnemers hopen dat het mensen aanspoort tot het mienskipsgevoel en dat het de verbondenheid met elkaar versterkt. Samen met de buurtwerkers van Sociaal Werk De Kear verzamelde Jelle de verhalen in Sint Nicolaasga. “Een van de liedteksten gaat bijvoorbeeld over de De Boskrânne, een buurt waar bewoners zich niet altijd veilig voelen en betrokkenheid bij het dorp missen. In gesprek met de bewoners kwam voor ons de andere kant van het verhaal naar boven en daaruit is de mooie bluesballad ‘Boskrânne blues’ ontstaan.”

Van vrolijker aard is het lied ‘Sint Nykster toer’ en een regelrecht feestnummer is de meezinger ‘Bier!’ Dat kan zomaar dé hit van de Sint Nykster Merke worden dit jaar, volgens Jelle.

“De verhalen zijn prachtig op liedtekst gezet door Sitta Bosman. Vervolgens heeft Thom Zigterman de mooie fanfare-arrangementen geschreven.”

POSITIEVE REACTIES “De teksten geven ook stof tot nadenken”, meent Jelle Roeper. Hij hoopt zijn project ‘Myn Ferhaal’ na de zomer verder uit te kunnen rollen in de provincie. Daar zijn financiële middelen voor nodig. Bijvoorbeeld vanuit het VSBFonds, een organisatie die sociale en culturele projecten in de regio ondersteunt. “Daar waren de reacties al positief”, is Jelle hoopvol. De pilot met de Headammers en Crescendo was in ieder geval een mooi succes en viel in de smaak bij het volop aanwezige publiek.

Jelle Roeper

TEKST EN BEELD YNTE DRAGT

‘Hasker Túnkeamer’ loopt op rolletjes Elders zou het een ongewoon straatbeeld zijn, maar in Oudehaske kijken ze niet meer op van de tuintafel op wielen die door meerdere personen van locatie naar locatie wordt voortgeduwd door het dorp. De uit de kluiten gewassen tuintafel, ‘Hasker Túnkeamer’ genoemd, is dé ontmoetingsplek geworden voor de bewoners en zorgt voor verbinding met elkaar in het dorp.

De Hasker Túnkeamer is ‘geadopteerd’ door v.v. Oudehaske voor het jeugdtoernooi De Nannewiid Cup 2022.

WIELEN DUURZAAM OUDEHASKE Het idee is ontstaan na het succes van de iepen húskeamer in 2018 van It Hasker Pompke. Oudehaske was toen vanwege de Elfwegentocht het centrum van Duurzaam Friesland en gedurende twee weken ontstond bij het duurzame tank- en laadpunt in het dorp een ontmoetingsplaats die naar meer smaakte. Het bleek dat er behoefte was aan een plek waar de bewoners elkaar kunnen ontmoeten. Een vaste plek in het dorp had wat haken en ogen, dus werd het plan opgevat om er een mobiele, verplaatsbare plek van te maken en dat werd een groot succes. Zo rolt de ‘Hasker Túnkeamer’ door Oudehaske van straat naar evenement en van feestje naar schoolplein.

SOCIALE ONTMOETINGSPLEK Initiatiefnemers zijn Hanneke Schmeink en Peter van Dijk. Hanneke is de coördina-

De voetballers van Oudehaske aan de Hasker Túnkeamer. De dames aan de tafel zijn links Hanneke Schmeink (coördinator) en rechts Astrid Schoonhoven (beheerder Facebookpagina) van de Hasker Túnkeamer.

tor van de Hasker Túnkeamer en vertelt dat je de tuintafel met parasol voor een week kan ‘adopteren’. “Via de website Duurzaam Oudehaske kun je zien wanneer de tafel vrij is, en kun je alvast online boeken. De tafel is dan een week door jou in gebruik en valt onder jouw verantwoordelijkheid.” Voor het gebruik wordt een vrijwillige bijdrage gevraagd.

Hanneke is blij met het succes en vervolgt: “Vorige zomer en ook nu heeft de Túnkeamer al op veel locaties in het dorp gestaan. Je ziet dat de mensen snel aan de tafel gaan zitten om samen een kop koffie te drinken of iets te eten en zo met elkaar in contact komen. De tafel is een sociale ontmoetingsplek geworden die de inwoners van Oudehaske met elkaar verbindt.”

Het succes heeft slechts een kleine keerzijde. De wielen onder de tafel blijken niet stevig genoeg en zijn niet altijd bestand tegen het gewicht als er een grote groep mensen plaats neemt. Een set nieuwe wielen is kostbaar, maar mogelijk heeft Hanneke via een behulpzame dorpsgenoot alweer een oplossing gevonden voor het technische mankement. “Ook dat is weer verbinding”, lacht Hanneke. “Mochten dorpen ons voorbeeld willen volgen, dan kunnen ze uiteraard bij ons informeren. Maar de tafel is niks meer dan een eenvoudige staalconstructie en een stel lange planken. Een ‘handyman’ die goed kan lassen is wat dat betreft voldoende. Oh ja, en een set stevige wielen!” De Hasker Túnkeamer is te volgen via Facebook en voor de inwoners van Oudehaske te boeken via duurzaamoudehaske.frl.

NUMMER 07 • 2022 TEKST RICHARD DE JONGE // BEELD VISSERIJDAGEN STAVOREN, ZUIDERZEEAMBACHTEN ENKHUIZEN

VISSERIJDAGEN STAVOREN

“DIK TWINTIG SCHEPEN DIE UITVAREN IS EEN PRACHTIG MOOI GEZICHT”

Wie nieuwsgierig is naar de historie van de visserij, ambachten uit vervlogen tijden wil zien, zelf misschien wil leren boeten, wil meevaren op een vissersschip of misschien gewoon zin heeft in een feestje met alle daarbij horende ingrediënten, moet vrijdag 15 en zaterdag 16 juli in Stavoren zijn. Daar worden op die data de Visserijdagen Stavoren gehouden. Hoewel er beide dagen feest is, ligt de nadruk op zaterdag waar het programma al om 10.00 uur begint. ‘Zuiderzeeambachten Enkhuizen’ bestaat uit een groep van dertig ambachtslieden, die bijna elk weekend ergens in Nederland oude ambachten demonstreert met als doel deze in stand te houden. “En zo staan we nu dus ook op de Visserijdagen in Stavoren”, zegt Henk Klaassen, woordvoerder van de groep Zuiderzeeambachten. “We moeten het niet van de verkoop hebben, maar zijn er puur voor het overbrengen van het oude ambacht aan de jongere generatie en aan mensen die er nog weinig mee te maken hebben gehad.”

VISSERSGESLACHT Henk Klaassen demonstreert tijdens de Visserijdagen onder meer het breien en boeten van de netten. Klaassen: “De demonstraties zijn maritiem gerelateerd. We zijn over het algemeen oud-vissers, zeilmakers, touwslagers. We vertellen over vroeger, hoe dat in zijn werk ging, hoe de netten behandeld werden, met welke soort netten er waar werd gevist. Leuk om te weten misschien is dat ze op Urk vroeger geen fuikenvissers hadden. Want die fuiken staan ook op zondag in zee en dat kon niet op Urk.” Enkhuizer Klaassen komt uit een vissersgeslacht en kent Stavoren als zijn broekzak. “Mijn opa had twee Zuiderzeekotters in Harderwijk. Door de inpoldering konden we daar niet meer uit de voeten en zijn we verhuisd naar Enkhuizen. Mijn vader was later ook visser en ik ben zelf in de jaren zestig begonnen. Vooral in de wintermaanden losten we wel op Stavoren. En daar bleven we dan ook ’s nachts liggen. Toen had je nog van die hele strenge winters en lag je soms weken in de haven. In één van die winters

heb ik bij zeilmaker De Groot leren zeilmaken. Dus Stavoren, daar heb ik wel wat mee.” Van de dertig ambachtslieden zijn er tijdens de Visserijdagen Stavoren vijf die bij de oude visafslag kun vaardigheden delen.

VISITEKAARTJE De Visserijdagen Stavoren worden op vrijdagmiddag 16.00 uur geopend door Marije Wouda (23), de Visserijkoningin van dit jaar, samen met het bekende Tweede Kamerlid Caroline van der Plas. De Visserijkoningin is het visitekaartje van de Visserijdagen Stavoren. Samen met haar ‘hofdame’ Femke Visser geeft Marije acte de présence bij vrijwel alle onderdelen op beide dagen. Je goed van je taak kwijten is niet alleen een kwestie van mooi zijn en leuk kunnen

Visser Peke Wouda, zoon van Klaas Wouda en broer van Visserijkoningin Marije Wouda, is bestuurslid van de Visserijdagen Stavoren.

lachen. De openingsspeech op vrijdag is een spannend moment bijvoorbeeld. “Een speech moet wel ergens over gaan”, meent Marije. “Natuurlijk over de visserij. Over wat er de afgelopen jaren allemaal is gebeurd: veel negatieve berichten, nu weer over de stikstof, gesloten gebieden. Maar belangrijk is dat je de lat niet te hoog legt.”

TROTSE VADER Zaterdag is de drukste dag voor Marije. Dan zit ze al vroeg bij de kapper. “Mensen zeggen dat het net een trouwerij is. We kiezen zelf de jurk, het boeket en de bijpassende sieraden. Ik heb er erg veel zin in. Mijn vader (Klaas Wouda – red.) is trots, want het is ook bijzonder voor hem. Mijn nichten zijn het ook allemaal geweest en nu betreft het zijn dochter.” Marije Wouda is geboren en getogen in Stavoren. Om Visserijkoningin te kunnen worden, moet je een dochter zijn van een visser of oud-visser en je moet

Marije Wouda (23), de Visserijkoningin van dit jaar

“HET IS DE BEDOELING DE MENSEN EEN MOOIE ERVARING MEE TE GEVEN”

gevraagd worden. Vijf jaar geleden was ze hofdame en dan is het bijna vanzelfsprekend dat je daarna koningin wordt.

MEEVAREN IN VLOOTSCHOUW Peke Wouda, de broer van Marije, is bestuurslid van de Visserijdagen Stavoren en belast met de organisatie van de vlootschouw, het belangrijkste schouwspel. “Er komen kotters uit Volendam, Makkum, Harderwijk, Den Oever, Laaksum en Enkhuizen. Veertien in totaal. Samen met onze eigen Staverse vloot van negen, vormt dat een mooie groep in de haven”, vertelt Peke Wouda. De apotheose is op zaterdagmiddag rond twee uur als de schepen uitvaren voor “een royaal rondje”, zoals Wouda dat zelf noemt, met bezoekers van het evenement als bemanning. “Dik twintig schepen die uitvaren is natuurlijk een prachtig mooi gezicht. Ze zijn ook allemaal versierd. In principe kan iedereen mee. Het is de bedoeling de mensen een mooie ervaring mee te geven. Dat ze kunnen rondneuzen en een praatje maken met de schipper. Horen hoe het er aan boord aan toe gaat.” Peke Wouda is ervaringsdeskundige want in het dagelijks leven is hij visser. Samen met zijn vader Klaas Wouda is hij eigenaar van de ST 22, de ‘Peke Senior’, en vist hij door de week op de Noordzee op garnalen.

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST EN BEED LOTTE VAN DER MEIJ

“IK HEB HET MOOISTE KANTOOR VAN FRIESLAND” PAUL SEINEN, PONTWACHTER OP DE LANGWEERDER VAART

Al 25 jaar woon ik in Joure en nog nooit ben ik met het pontje de Langweerder Vaart overgevaren. Benieuwd naar deze ervaring, spreek ik af met Paul Seinen. Paul is sinds april 2021, in dienst van gemeente De Fryske Marren, pontwachter van de pont op de Langweerder Vaart. De veerpont brengt mensen van Langweer richting Boornzwaag/Sneek/Joure en andersom. Paul doet dit werk nu meer dan een jaar, maar hij maakte zijn eerste pontvaart al toen hij dertien was. Ik ben nieuwsgierig naar wat zijn werk nou zo leuk maakt en waar de mensen, die gebruik maken van de pont, naartoe gaan. Ook het echtpaar De Feijter uit Goes fietst de Elfstedentocht in vijf dagen. “Dit is dag vijf”, vertelt mevrouw. Ze vinden het prachtig en fietsen van slaapplek naar slaapplek. Ze hebben heerlijk gegeten in Leeuwarden op de Hotelschool. “Zo leuk dat studenten alles moeten leren en wij daar dan heerlijk van mochten genieten.” Vanmorgen zijn ze vertrokken uit IJlst. Of ik er toevallig nog kom een dezer dagen, want ze hebben per ongeluk de sleutel meegenomen. Ik moet ze teleurstellen. “Dan sturen we die wel op”, zeggen ze lachend.

Ik tref het, het is een mooie zomerse dag met weinig wind. Op de Pontdyk bij Langweer stappen mensen allemaal even vrolijk op de veerpont. Ook Paul is vrolijk. Paul vertelt dat hij in Velsen geboren is, in 1965. Algauw verhuisde het gezin Seinen naar Friesland. Het gezin woonde in een ark, die lag op de plek waar vader Seinen op dat moment aan het werk was als sleepbootschipper in de bagger. In 1978 verhuisde het gezin naar Langweer waar Pauls vader pontwachter werd op de pont in de Langweerder Vaart. Dit werk heeft hij tot zijn pensioen gedaan.

PRECISIEWERK BINNENVAARTSCHOOL Paul zelf rondde de lts af en behaalde op zijn 23e zijn binnenvaartpapieren aan de binnenvaartsschool in Harlingen. Paul is gek op varen en kocht op zijn 21e al zijn eigen sleepboot die hij nog steeds heeft. Hij laat mij trots een foto van de boot zien op zijn mobiel. Paul ontmoette Brigitta, die zijn vrouw werd. Ze bleven in Langweer wonen en kregen twee kinderen. Pauls dochter is pas getrouwd en nét het huis uit. Zijn zoon heeft onlangs, net als Paul destijds, zijn binnenvaartpapieren gehaald. Paul Seinen werkte hiervóór 36 jaar bij de Energiewacht als inkoper. Hij zat dagelijks lang in de auto. Toen de kans zich voordeed om pontwachter in zijn eigen woonplaats te worden, greep hij deze met beide handen aan.

MAGISCH UITZICHT Paul geniet zichtbaar van het werk op de pont. “Ik heb het mooiste kantoor van Friesland”, zegt hij lachend. Ik kan beamen dat hij een magisch uitzicht heeft over de weilanden en de Langweerder Wielen. Omdat de hut hoog op de pont staat, kun je extra ver kijken. Wat een rust. Elke keer als er mensen op de pont

stappen of rijden, loopt Paul de trap af naar beneden om de kaartjes te regelen en een kort praatje te maken. Het is dus wel handig dat je goed ter been bent, bedenk ik, met die hoge steile trappen. ’s Morgens en ’s middags rond de spits is het druk. Dan komen er op de pont veel scholieren en mensen, die naar en van hun werk reizen. Overdag zijn het vooral fietsers, auto’s, motoren en wandelaars, maar ook trekkers. Vrachtverkeer

kan niet mee vervoerd worden, dat is te zwaar. In de zomerperiode en met name in de weekenden is het overdag een komen en gaan van toeristen. De vaste passagiers hebben vaak een abonnement; Paul herkent de meesten wel.

écht perfect”, zegt Wim. “Je koffers worden van B&B naar B&B of hotel gebracht.” Ze genieten enorm van het Friese landschap en met name van het water. Ze zwaaien nog even als ze met een grote glimlach de pont affietsen.

ELFSTEDENTOCHT IN VIJF FIETSDAGEN Tijdens het interview ga ik een paar keer met de veerpont heen en weer, want in de slechts vijf minuten dat de overtocht duurt, kan ik dit hele verhaal niet noteren. De pont vaart zo’n twaalf keer per uur heen en weer en er passen maximaal vier auto’s op. Benieuwd naar hun bestemming spreek ik enkele passagiers van de pont aan. Ik ontmoet mensen uit Eindhoven die hun caravan op de camping hebben staan en van daaruit fietsen ze rondjes rond de Friese Meren. Vandaag staat het Slotermeer op programma. Dan zijn er Mieke en Wim Sprakel uit Haaksbergen. Mieke en Wim fietsen in vijf dagen de Elfstedentocht, een arrangement dat ze geboekt hebben. “Het is

BOVEN: Mieke en Wim Sprakel ONDER: Echtpaar De Feijter

Terug naar Paul. Hij maakt leuke en ook onverwachte dingen mee op de pont. Zo was er laatst een groep vrouwen, waarvan er één naar hem riep: “Meneer, ik heb een snoepje in de bus gedaan.” “En verrek,” zegt Paul, “er zat een keurig verpakt snoepje in de bus.” Veel van de schoolgaande kinderen zwaaien even naar Paul. Paul straalt plezier uit en dat is voelbaar. Het contact met de mensen, buiten zijn en het varen maakt dit voor hem zijn ideale baan. Het varen op zo’n pont vereist behoorlijk wat precisie, weet hij. Het inwerken voor deze baan neemt wel wat tijd in beslag. Als Paul op zijn stuurstoel zit, vaart hij zijwaarts van links naar rechts. Je zit dus niet met je lichaam in de richting van de kant die je op vaart. “Het is belangrijk dat je de pont rustig en goed aanlegt. Als de dreun te hard is kunnen motoren omvallen en dat wil je niet hebben.”

PENSIOEN Paul zat als dertienjarige jongen al bij zijn vader in de stuurhut om mee te varen en hij is voornemens om dit zélf ook tot zijn pensioen vol te houden. “Het is lekker dichtbij huis, ik kan er met de fiets naartoe. De mensen zijn altijd dankbaar dat je er bent en de diensten zijn fijn. Ik werk meerdere dagen achterelkaar en ben dan weer een week vrij.” Aan het eind van dit interview besluit ik zelf ook de pont op te rijden en te kijken waar je uitkomt. Ik kom uit op de parallelweg naast de A7 tussen Joure en Sneek. Ik rij zo terug naar huis en het leuke is, ik heb een rondje gereden. Ik ga het onthouden om deze route een keer te gaan fietsen. Het pontje aan de Pontdyk, eigendom van gemeente De Fryske Marren, vaart het hele jaar door. Ook in het weekend, dus dat moet lukken.

&FIT

GEZOND

NUMMER 07 • 2022

BRANDED CONTENT

NYNKE VAN DER MEER ZORGT MET HAAR HART

TEKST EN BEELD RIEMIE VAN DIJK

KLEIN, MAAR FIJN

De tekst op haar auto maakt mensen nieuwsgierig naar wat ze doet. ‘Nynke helpt’ gaat en staat voor goede en betaalbare zorg. Nynke van der Meer is ‘slechts’ een kleintje in de wereld van zorgaanbieders, maar weet: klein is fijn! Kwaliteit van leven zit niet in grote dingen. Persoonlijke aandacht maakt het verschil. Toen haar jongste naar de basisschool ging, besloot Nynke van der Meer uit Tjerkwerd het roer om te gooien. “Ik wilde iets doen waar ik blij van werd.” Reden om in 2015 ‘Nynke helpt’ te starten. ‘Hulp aan huis, huishoudelijke ondersteuning en individuele begeleiding’, meldt de tekst op haar auto. Die tekst maakt nieuwsgierig. “Laatst stond mijn autootje in Bolsward bij de fontein. Ik zag een vrouw er naar kijken en vroeg: ‘En? Is het wat?’ Ze moest eerst lachen: ‘Goh, wat leuk’. Daarna vroeg ze: ‘Wat doe jij eigenlijk?’”

VAN HERNIA TOT POSTNATALE DEPRESSIE Als mensen Nynke op deze manier aanspreken, doet ze graag haar verhaal. Maar dan wél een verhaal zonder poeha. “Ik ben niet van de toeters en bellen, eigenlijk is een stuk over mij in de krant niet mijn ding. Ik ben ik.” Wie Nynke dan wél is, komt het beste naar voren door de verhalen van de mensen bij wie ze over de vloer komt. Zo vertelt de vrouw met een jong gezin die een hernia heeft: “Ik kon amper lopen; we hebben beiden een eigen bedrijf en twee jonge kindjes. Wanneer ik in tranen uitbarstte van teleurstelling, was zij daar die even extra aandacht gaf door even met mij te praten en een arm om me

heen te slaan. Niets is haar te gek, we zijn heel wijs met haar. Dankzij Nynke had ik met het afbouwen van de medicatie overzicht in mijn huis en in mijn hoofd.” Soms ook is de geestelijke gezondheid van de moeder aanleiding om aan de bel te trekken. Nynke: “Als je door een postnatale depressie door de bomen het bos niet meer ziet. Als het donker om je heen is en je ook nog eens kleine kinderen in huis hebt.” Zulke gezinnen ondersteunt Nynke om de eigen dingen weer op te pakken. “Ik wil vooruit. Een gezin kan niet achterover gaan zitten, zo van: wat ga jij doen?” Niet voor niets staat op Nynkes auto de slogan: ‘2 x 2, vermenigvuldig uw kracht’. “Ik verwacht ook iets van jou. Op een gegeven moment moet je het zelf weer kunnen.” Wat Nynke betreft worden er in de zorg te weinig doelen gesteld en wordt er teveel gepamperd. “Als je geen doel voor ogen hebt, wordt de zaak onbetaalbaar.”

MET MEM NAAR DE DOKTER Kleinschaligheid en persoonlijke aandacht is vooral fijn voor oudere mensen met (beginnende) dementie. Een dochter vertelt: “Mem was 91 jaar en had zichzelf

“KWALITEIT VAN LEVEN HOEFT NIET IN GROTE DINGEN TE ZITTEN”

altijd gered. Ze zat niet op hulp te wachten, een zorgweigeraar noemen we dat. ‘Niet iedere dag een ander gezicht, daar begin ik niet aan’. Hoe fijn was het dat Nynke kwam: en vast persoon, een zelfde gezicht. Nynke wist precies waar mem behoefte aan had. Ze verzon elke keer weer wat anders.“ Als je de grip op de wereld kwijtraakt is de band met een vast iemand belangrijk, weet Nynke. Vaak komen bij mensen met de-

mentie de fotoboeken uit de kast. “’Wie zijn dit allemaal?’, vraag ik dan. Dan komen de verhalen over het verleden. Kwaliteit van leven hoeft niet in grote dingen te zitten. Er wordt naar hen geluisterd, ze voelen zich gezien.“ Dat geldt ook voor hun naasten. “’Mem moet even naar de dokter’, zei laatst de zoon van een vrouw die ik begeleid. ‘Ik kan toch ook mee?’, zei ik toen. Daar hadden ze niet over geprakkiseerd. Zo kun je de naasten zorg uit handen nemen.”

BUITEN DE HOKJES Nynke voelt zich als een vis in het water bij mensen die niet in ‘hokjes’ passen. “Ik wil Nynke houden, geen andere zorgaanbieder”, zei een vrouw met verzamelwoede, die al tig begeleiders had gehad. “Je bent rustig, je luistert, je hebt niet direct een oordeel”, was haar compliment. Een man die in het verleden van het kastje naar de muur is gestuurd en luidkeels zijn ongenoegen uit over andere zorgorganisaties, heeft 100% vertrouwen in Nynke. Na een valpartij zit hij tijdelijk met een rolstoel in een verzorgingshuis. Hij doet weer een beroep op Nynke zodra hij naar huis mag. “In de zorg hoor je veel: ‘we mogen dit niet en dat niet’. Ik zorg met mijn hart. In overleg is veel mogelijk.” Veel mensen melden zich bij de gemeente als ze zorg nodig hebben. Die zorg kent mega wachtlijsten, reden voor Nynke van der Meer om mensen te wijzen op alternatieve wegen die ze kunnen bewandelen. Soms kun je terugvallen op je zorgverzekeraar. Een andere keer kan het zinvol zijn een persoonsgebonden budget (PGB) aan te vragen of een beroep te doen op de Wet langdurige zorg (Wlz). Wie goed bij kas zit, kan overwegen zelf zorg in te kopen. “Er zijn mogelijkheden; bel me, dan hebben we het erover”, besluit Nynke haar verhaal.

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

MAAIKE VISSER IS CYCLUSEXPERT

TEKST EN BEELD: LOTTE VAN DER MEIJ

“Ik wil vrouwen helpen de sleutel naar hun eigen gezondheid te vinden” Tijdens haar opleiding verpleegkundige krijgt Maaike Visser vervelende klachten, die haar belemmeren in haar leven. Uiteindelijk krijgt ze de diagnose Bechterew, een vorm van ontstekingsreuma. Het leren omgaan met een chronische ziekte is niet gemakkelijk. Maaike verdiept zich in haar lichaam door zo veel mogelijk te weten te komen over hormonen en voeding. Het brengt haar zoveel positiefs, dat ze inmiddels ook andere vrouwen hiermee helpt. We spreken Maaike op een mooie zomerse dag in haar tuin in Lemmer. Maaike Visser (1991) groeit op bij haar ouders in Lemmer, samen met haar zus. Eén van haar wensen is om te gaan studeren in Groningen, en daar het studentenleven volledig te beleven. Ze start met de opleiding verpleegkunde en grijpt haar kans. Ze gaat op kamers, waar ze feest, ongezond eet, en slechte nachten heeft, het complete plaatje. Haar ouders hebben wel één voorwaarde gesteld: dat ze haar propedeuse moest halen. Dat lukt, en ze werkt ook nog op de afdeling oogheelkunde, als bijbaan.

PIJNKLACHTEN Maaike krijgt tijdens deze periode pijnklachten, met name in haar rug, de ene keer heviger dan de andere keer. De huisarts geeft aan dat dit komt door haar slechte manier van leven en het vele zitten tijdens het leren in de tentamenperiodes. Wanneer haar klachten op een gegeven moment zó erg worden, stuurt haar leidinggevende, van haar bijbaan, haar naar de afdeling Reumatologie en daar komen ze er met een gericht bloedonderzoek achter dat Maaike positief test op het HLA-B27 gen, wat aantoont dat je een verhoogde kans hebt op een auto-immuun ziekte. Bij Maaike blijkt dit uiteindelijk door de ziekte van Bechterew te komen. Een vorm van ontstekingsreuma. De symptomen: pijn in de gewrichten, vooral laag in de rug; geen houding kunnen vinden; slecht slapen en vermoeidheid.

REDDING Maaike gaat van fysio naar fysio en leeft op ‘snoepgoed’ zoals ze dat zelf noemt: pijnstillers. Ze ligt vaker op bed in haar studentenkamer en moet zich aan haar ziekte aanpassen. Dit maakt haar boos; ze wil niet ziek zijn. “Als ik doe alsof het er niet is, bestaat het niet”, denkt ze. Maaike leeft haar studentenleven voort zoals zij dat graag voor ogen heeft. Tijdens het stappen ontmoet ze Jurjen. Maaike en Jurjen kennen elkaar al uit Lemmer en in Groningen slaat de vonk over.

“IK DACHT: WAAROM HEB IK DIE LINK NOOIT ZELF GELEGD?” Jurjen loopt niet weg voor een vriendin die chronisch ziek is, sterker nog, het toeval wil dat zijn moeder exact dezelfde ziekte heeft. Maaike geeft toe dat Jurjen haar redding is geweest. Hij zorgt ervoor dat ze meer stabiliteit in haar leven krijgt. Ze gaan samenwonen in een fijn huis in Groningen en ze gaat beter voor zichzelf zorgen. Tijdens haar stage merkt ze wel dat het werk lichamelijk te zwaar voor haar is. Ze past haar stages daarop aan en behaalt haar diploma. Helaas is ze niet in staat te werken als verpleegkundige, dat is fysiek écht te zwaar. Ze wil wel met haar opgedane kennis aan de slag en ze besluit het onderwijs in te gaan. Sindsdien geeft ze met plezier les aan studenten verpleegkunde.

LOSLATEN Het stel besluit hun kinderwens te willen vervullen, maar dat lukt helaas niet. Onder andere haar medicatie zorgt ervoor dat ze moeilijk zwanger kan worden en hoe moei-

lijk dit ook is, ze besluiten die kinderwens na anderhalf jaar los te laten. Maaike gaat in die tijd de opleiding hormoonspecialist volgen. Ze verdiept zich in leefstijl, voeding en supplementen en in hoe groot de invloed van hormonen is op ziekte en gezondheid. Ze leert in welk stadium van haar cyclus ze de meeste last heeft en hoe daarmee om te gaan. En dan raakt ze plotseling tóch zwanger. Er vallen voor haar allerlei kwartjes. “Ik dacht: waarom heb ik die link nooit zelf gelegd?”, zegt Maaike. In 2017 wordt zoon Naud geboren. Ze trouwen en het gezin verhuist naar Lemmer. Hier worden hun twee andere kinderen geboren, zoon Twan (’19) en dochter Suze (’21).

VEEL VROUWEN STRUGGELEN Maaike heeft een enorme interesse in de invloed die we zelf op ons lichaam hebben en volgt tijdens haar laatste zwangerschap een orthomoluculaire studie. Ze merkt dat vrouwen haar beginnen aan te spreken met allerlei vragen die hormoon- of cyclus-ge-

relateerd zijn. Maaike ziet om zich heen dat zoveel vrouwen struggelen. Ze wil graag mensen helpen en besluit dat ze ook kán helpen. Ze start haar eigen praktijk, volledig gericht op haar kennis en expertise als verpleegkundige en als cyclusexpert. Alles wat ze weet en kan valt samen in dit werk. “Vrouwen bewust laten worden dat ze zelf de sleutel tot hun eigen gezondheid in handen hebben, zie ik als mijn missie. Met behulp van bloedonderzoek, waarin ik de waardes en hun verhaal naast elkaar leg, puzzel ik naar de best mogelijke oplossing. Door middel van aanpassingen in voeding, al dan niet met behulp van supplementen, krijgen vrouwen meer inzicht in hun eigen lijf en de werking ervan, waardoor ze zich beter gaan voelen.”

BIJNA GEEN MEDICIJNEN MEER NODIG Zelf heeft Maaike bijna geen medicijnen meer nodig. Alleen in geval van nood kan ze zichzelf een injectie geven, echter zijn de bijwerkingen hiervan zijn zo heftig, dat ze dat liever niet doet. Ze blijft waakzaam en luistert altijd goed naar haar lichaam, dat heeft ze na al die jaren wel geleerd.

deFryskeMarren

TEKST HANNAH ZANDBERGEN // FOTO’S ILSE JEPKEMA

ROELINA BANGA (30) IS EEN MODERNE OERVROUW

OP BLOTE VOETEN NAAR DE SUPERMARKT Roelina Banga uit Oudehaske ziet er op het eerste gezicht uit als iedere andere eigentijdse vrouw. Maar wie verder kijkt dan haar smartwatch en gezellige huis, ontdekt iets anders. Roelina probeert te leven zoals de jagers-verzamelaars van 40.000 jaar geleden. Ze staat vroeg op en is veel buiten, liefst op blote voeten. Haar maaltijden zijn ook niet bepaald standaard: twee keer per dag eet ze een kom vol groenten, zaden en andere gezonde voeding. Ik vraag haar hoe dit samengaat met het moderne leven en haar beroep als creatief ondernemer.

Roelina Banga (30) werkt als orthomoleculair therapeut, docent en marketeer. Haar missie is om mensen bewust te maken van de invloed van voeding, zodat ze de fitste versie van zichzelf kunnen worden. Deze missie draagt ze uit door als moderne oervrouw te leven. Via Instagram deelt Roelina haar leefstijl, maar ook recepten en kennis. Op dit moment is ze een e-book en een aantal cursussen aan het ontwikkelen. Roelina zit momenteel lekker in haar vel, maar in haar tienerjaren was dat heel anders.

WEINIG ENERGIE

“Naast gezonde voeding, was er bij ons thuis ook altijd koek en snoep beschikbaar”, vertelt Roelina. “Op de middelbare school kocht ik van mijn zakgeld energiedrank, frikandellenbroodjes, noem maar op. Daarnaast bewoog ik buiten het verplichte uurtje gym nauwelijks.” Roelina kreeg steeds meer lichamelijke klachten. “Ik was altijd een slanke giraf, maar ik werd steeds wat steviger. Wat ik vooral vervelend vond, was dat ik weinig energie had. Ook had ik veel last van mijn buik en een droge huid.” Haar klachten deden haar inzien dat er iets moest veranderen. Er volgde een zoektocht naar hoe ze voor zichzelf moest zorgen. “Dat was heel lastig, want ik wist niet wat mijn lijf nodig had. Ik probeerde wel af te vallen en fitter te worden, maar dat lukte niet goed.” Totdat haar vader een relatie kreeg met een orthomoleculair therapeute…

GEEN KLACHTEN MEER Als de vader van Roelina een relatie krijgt met orthomoleculair docente en therapeute Dorothé Lueb, wordt Roelina heel veel duidelijk. “Dorothé weet gigantisch veel. Wat zij vertelde, vond ik meteen heel interessant en ben ik gaan toepassen. Langzaam maar zeker verdwenen mijn klachten; mijn buik werd rustiger; mijn acne ging weg; ik had meer energie en had het niet meer koud.” Roelina wordt zó gegrepen door het gedachtegoed van

“IK VOEL ME WELEENS DE HIPPIE VAN HET GEZELSCHAP. ER IS WEL EENS ONBEGRIP.” Dorothé dat ze zelf ook de opleiding tot orthomoleculair therapeut gaat doen, naast haar ‘gewone’ studie aan de Minerva Academie voor Popcultuur. “Ik leefde heel anders dan mijn medestudenten: ik nam geen brood mee naar school, maar salades. Ik kookte niet met pakjes en zakjes, maar maakte alles vers. Ik voelde me soms een vreemde eend in de bijt, want ik was met heel andere dingen bezig dan de rest.”

GANZENBURGER Hoe dat gezonde eetpatroon er dan uitziet? Kort gezegd: als dat van een ‘oermens’ van 40.000 jaar geleden. “Ik eet zoals een jager-verzamelaar deed. Onze spijsvertering is erop gebouwd dat

wij kunnen verteren wat er in de natuur te vinden is. Zo eet ik ook graanvrij, zuivelvrij en suikervrij. Mijn voeding bevat goede bouwstoffen: vitamines, mineralen, goede vetten en eiwitten. De kwaliteit van de producten staat bij mij voorop. Groente eet ik altijd biologisch en van het seizoen. En mijn vis en vlees is duurzaam, wild en grasgevoerd. Bij iedere maaltijd eet ik veel verschillende groentes, samen met eiwitten en goede vetten. Ik eet twee of drie keer per dag. Rond het middaguur eet ik mijn ontbijt: gebakken eieren of een flinke salade met een stukje zalm, kip of een wilde ganzenburger. Als avondeten eet ik dan opnieuw veel groente met een stukje vis of vlees.”

OP AVONTUUR Roelina’s verlangen om ‘oergezond’ te leven, gaat verder dan alleen eten. “Het is belangrijk voor mij om veel buiten te zijn, op avontuur te gaan, in beweging te zijn. Ik ga bewust op zoek naar die wisselwerking met de natuur. In 2019 was ik op IJsland, en daar voelde ik me zó goed. We waren de hele dag buiten, wandelden en vulden onze fles bij de watervallen. Mijn lichaam was rustig, gezond en alert.

NUMMER 07 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

“IK VIND HET BELANGRIJK DAT MIJN TELEFOON, LAPTOP EN CAMERA’S GOED WERKEN EN SNEL ZIJN. MAAR IK GEBRUIK ZE BEWUST EN LAAT ME ER NIET DOOR LEVEN.”

SPAGAAT Na het sporten en buiten zijn volgt werken: voor haar eigen bedrijf of voor opleidingsinstituut Evenwijs, waar ze marketing en pr voor doet. En daarbij komt toch die computer om de hoek kijken. “Ik probeer niet de hele dag achter mijn laptop te zitten, maar ik kijk bewust hoe ik hem kan gebruiken voor wat ik wil doen. Loze tijd breng ik niet achter de computer door. Ik wissel het af, werk ook veel staand, wandel tijdens belafspraken, of sta voor de klas. En tussendoor ga ik regelmatig even naar buiten. Even frisse lucht happen, anders word ik te onrustig in mijn hoofd.” Het is de spagaat van de moderne oervrouw; als beeldmaker kan ze niet zonder haar gadgets. “Ik vind het wel belangrijk dat mijn telefoon, laptop en camera’s goed werken en snel zijn. Die setup moet er staan en er goed uitzien. Dus in die zin vind ik gadgets heel fijn. Maar ik gebruik ze bewust en laat me er niet door leven.”

BEVRIJDEND Het liefst loopt Roelina zo veel mogelijk op blote voeten. “Het is heel bevrijdend om op blote voeten te lopen. Ik voel dan veel meer de connectie met de natuur; op welke ondergrond ik loop en hoe ik mijn voet neerzet. Het is even wennen, maar nu voelt het juist heel benauwend als ik schoenen aan heb. Ik rijd ook auto op blote voeten en loop zelfs op blote voeten naar de supermarkt. Je handen en voeten werken als afkoelmechanisme, dus het is niet natuurlijk om ze in te pakken.” Nog zoiets wat oermensen niet kenden is zonnebrandcrème. “Ik heb dat niet nodig, want ik bouw de hoeveelheid zon op mijn huid op. Dat begint al in het voorjaar: de zon wordt steeds iets sterker en mijn huid raakt er steeds iets meer aan gewend. Ook zorg ik ervoor dat ik niet te lang achter elkaar in de zon zit. Zo voorkom ik dat ik verbrand.” Daar is mijn liefde voor het buiten zijn aangewakkerd en heb ik ook het woordje ‘oervrouw’ bedacht. Dat gevoel wilde ik in het dagelijks leven integreren.”

OCHTENDRITUEEL En dat is gelukt. Roelina leeft als oervrouw in de eenentwintigste eeuw. Als ze opstaat begint ze met bewegen, want dat is wat de oermensen vroeger ook deden. “Ik sta om zes uur op en begin mijn dag

met een ochtendwandeling. Vanuit mijn woning in Oudehaske loop ik zo het Nannewiid in. Soms loop ik een halfuur en soms twee uren, net waar ik behoefte aan heb. Ik check dan altijd even bij mezelf: hoe gaat het eigenlijk met me? Waar ben ik dankbaar voor?” Een les Crossfit is ook een vast onderdeel van haar ochtendritueel. “Sterker worden door te sporten, liefst op een nuchtere maag, hoort voor mij ook bij het oervrouw zijn.”

NIET DUURDER In de supermarkt komt ze niet zo vaak meer. “Bijna alles koop ik bij de Graasboerderij in Sondel; een boerderijwinkel waar ze hun eigen producten en die van boeren uit de omgeving verkopen. Daar bestel ik al mijn groente, vis en vlees. Dat is allemaal biologisch, grasgevoerd, supervers en uit het seizoen. Noten, zaden, kokoschips en plantaardige melk koop ik in bulk.” Of het niet heel duur om op deze manier

te eten? “Het klopt zeker dat bepaalde producten, biologisch en grasgevoerd, wat duurder zijn. Groente uit het seizoen kiezen maakt al veel uit, net als de juiste verkooppunten zoeken. Tegelijkertijd koop ik ook heel veel dingen niet: chips, frisdrank, sapjes. Het zou fantastisch zijn als gezond voedsel nog beter beschikbaar is en ook in de supermarkt betaalbaarder zou worden. Ik zie daarin gelukkig wel beweging. Boeren gaan steeds meer rechtstreeks hun groente en vlees verkopen, of via coöperaties. Een hele mooie ontwikkeling.”

CHEESECAKE Het is niet altijd mogelijk om zich aan haar oerdieet te houden, merkt Roelina. “Veel mensen om me heen eten ook zo, maar natuurlijk kom ik ook in situaties terecht waar andere dingen op tafel staan. Als ik dan een keer een patatje of pizza eet, geniet ik er ook van. Ik kies wel wanneer ik dat doe; niet te vaak, want ik merk meteen aan mijn lijf dat bijvoorbeeld suiker of frituur niet goed voor me is. Dat blijft soms een zoektocht: wanneer is iets het echt waard? Een slagroomtaartje kan ik heel goed missen, maar een zelfgemaakte cheesecake vind ik wel heel lekker. Alcohol drink ik nauwelijks; ik wil het zonder drank ook gezellig hebben.”

HIPPIE “Ja, ik voel me weleens de hippie van het gezelschap”, lacht Roelina. “Er is wel eens onbegrip. Maar ik sta zó achter het leven dat ik leef. Als mensen er anders over denken, kan ik dat heel goed naast me neerleggen en accepteren. En ik ben vooral omringd door gelijkgestemden. Daar kies ik bewust voor, want die omgeving werkt voor mij inspirerend.”

JAGEN Roelina Banga wil haar oerleven nog verder uitbouwen: “Ik wil mezelf kunnen redden in de natuur: wildkamperen, mijn eigen eten zoeken, en zelfs leren jagen. Ik volg nu een online cursus over wildplukken, heel interessant. Binnenkort ga ik leren om vuur te maken en op vuur te koken. Ik wil dan ook langere hikes gaan doen in het buitenland, dat echte buitenleven nog intenser beleven. Ook wil ik graag leren jagen. Niet omdat het me zo leuk lijkt, maar omdat ik vind dat je een dier moet durven en kunnen doodmaken als het er op aankomt. Wild vlees is bovendien supergezond. Maar het gaat mij vooral om het leren van de skills, dat ik mezelf kan redden in het wild.”

NUMMER 07 • 2022

Werken en leren voor een baan bij Zorggroep Hof en Hiem. De komende maanden leren we in dit blad zes verschillende leerlingen van Hof en Hiem kennen. In de serie ’Nieuwkomers in de thuiszorg’ vertellen leerlingen over hun ervaringen met de nieuwe opleiding van Hof en Hiem Thuiszorg.

s r e m o k w u e Ni g or z is u th in de Ik kan mĳ niet voorstellen dat dit nu mĳn leven is Yuliia Kazelska (23 jaar) is iets meer dan twee maanden geleden met haar oma, haar klasgenoot Anastasia en hond en kat gevlucht vanuit Oekraïne. Gemeente De Fryske Marren organiseert de opvang van de Oekraïense vluchtelingen. Dit gebeurt op dit moment op drie locaties. Samen met Pastiel worden mensen die dat willen, begeleid in het vinden van een baan. Opgroeien

Yuliia groeit op in een gezin met haar ouders en een oudere broer. Wanneer ze zes jaar is, raakt haar vader vermist en staat haar moeder er alleen voor. Haar broer vertrekt later naar Rusland. Yuliia bouwt haar leven op en rondt een studie aan de Universiteit af. Op het moment van de oorlog woont ze in Kharkiv, ook bekend als Charkov. Het is de op een na grootste stad in Oekraïne, gelegen in het noordoosten van het land. Haar moeder woont dan al twee jaar in Israël. Ze werkt hier hard zodat zĳ in Oekraïne een beter bestaan kunnen opbouwen. Yuliia’s broer die samen met zĳn vrouw en kind alweer geruime tĳd in Rusland woont, begrĳpt de situatie rond de oorlog niet. In de media daar wordt geen eerlĳk verslag gedaan over de oorlog, haar contact met hem verloopt daarom stroef.

Barre tocht

De keuze om te vluchten is niet zomaar gemaakt. Yuliia is al jaren bezig om een vervallen appartement op knappen, alleen de keuken moet nog geplaatst worden. Alles achterlaten, daar wil ze eerst niet aan denken. Maar de bommen blĳven vallen en er is geen elektriciteit. Yuliia neemt haar oma en haar klasgenoot Anastasia in huis. Yuliia: ‘Ik vertelde oma om onder de trap te blĳven omdat dat de veiligste plek van het huis was.’ Als de Russen op vĳf kilometer afstand genaderd zĳn en de bommen op 500 meter vallen, vluchten ze. Een barre tocht, waarvan acht dagen in de trein naar Polen. Hier wachten vrĳwilligers die hen naar Nederland brengen.

‘Ik hoor wel van mensen dat mĳn verhaal bĳzonder is maar ik ben niet speciaal, iedereen heeft een eigen verhaal!’ Opvang en werk

Eenmaal in Nederland komen ze terecht in Friesland waar ze worden opgevangen in Hotel de Oorsprong in Sint Nicolaasga. Korte tĳd later komt ook haar moeder in Nederland aan. Yuliia: ‘Ik ben nog wel af en toe angstig, vooral harde geluiden maken mĳ bang. Misschien dat ik daar hulp voor moet zoeken.’ In opdracht van Gemeente De Fryske Marren ondersteunt Pastiel de vluchtelingen die graag aan het werk willen. Pastiel brengt Yuliia in contact met uitzendbureau Werktĳd. Ze kan al snel aan de slag bĳ Holiday Ice in Sint Nicolaasga, waar zĳ ĳsjes inpakt. Yuliia: ‘Werken geeft aﬂeiding, de hele dag hier zitten en niets doen wil ik niet. Ik zou hier ook heel graag lesgeven in Pilates, daar heb ik een opleiding voor gevolgd. Ik hoor wel van mensen dat mĳn verhaal bĳzonder is maar ik ben niet speciaal, ieder heeft een eigen verhaal!’ Yuliia vertelt dat iedereen in Nederland erg vriendelĳk is en begrip toont.

SAMEN WERKEN AAN ZORGINNOVATIE Binnen de ouderenzorg wordt de laatste jaren veel aandacht besteed aan zorginnovatie. Het toepassen van vernieuwende technologieën helpt mee om nu en in de toekomst de beste zorg te kunnen bieden. Het is even wennen. Maar voor leerlingen van de opleiding verzorgende IG hoort dit er gewoon bij. Zoals voor leerling Maite Zeldenrust, zij volgt sinds september de opleiding bij Hof en Hiem Thuiszorg. “Het eerste schooljaar zit erop en ik heb veel geleerd”, vertelt Maite. “Op het ROC worden gastlessen gegeven, onder meer door collega’s van Hof en Hiem. Dit wordt gedaan om de opleiding zo goed mogelijk aan te laten sluiten op de praktijk. Eén van die gastlessen met het thema zorginnovatie, werd verzorgd door verpleegkundige Sonja Swart (werkzaam bij Hof en Hiem). Zij heeft verteld over zorginnovatie en hoe er bij de teams gewerkt wordt met de beschikbare technologieën.” Eén daarvan is de Compaan. Dit is een tablet die extra gebruiksvriendelijk is door de makkelijke bediening. Deze tablets zijn geïntroduceerd in de coronaperiode bij cliënten van de thuiszorg. Cliënten kunnen de Compaan gebruiken om berichten te sturen en te videobellen. Daarnaast kan deze tablet gebruikt worden voor spelletjes, het lezen van nieuws of bijvoorbeeld om online bingo te spelen met andere cliënten. Voor het op afstand bieden van zorg werkt het ook heel goed. Cliënten kunnen door middel van videobellen met een medewerker van de thuiszorg bijvoorbeeld met elkaar medicatie bespreken. Maite merkt ook dat het gebruik van een Compaan in de thuiszorg voordelen biedt.“Eén van mijn cliënten heeft diabetes. Voorheen gingen we er meerdere keren per dag langs om de

Maite Zeldenrust:

“Met videobellen kunnen we ook op afstand goed contact houden met de cliënt” suiker te meten. Nu kunnen we ook videobellen waardoor we op afstand kunnen zien hoe het met iemand gaat. En kan de cliënt vrijer omgaan met het eigen levensritme, want wachten is op deze manier niet meer nodig.” De Compaan helpt tevens bij het duurzaam kunnen plannen van de zorg. Ook in de ouderenzorg is het personeelstekort merkbaar; zo blijft het mogelijk cliënten goede zorg te kunnen blijven bieden. Maite: “Naast de Compaan zijn er natuurlijk veel meer technologieën. De opleiding heeft een keuzedeel die dat onderwerp heeft. Hierover kunnen we nog meer leren. Maar voor nu ga ik eerst deze zomer zelfstandig op route, dat is ook al een leuke nieuwe stap. In het najaar ga ik naar een ander team om nieuwe ervaringen op te doen. Ik heb er zin in!”

www.hofenhiem.nl

deFryskeMarren

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

EEN BIJDRAGE VAN ANTONIUS

Medicatietoediening thuis:

veilig en heel comfortabel Thuis als het kan, in het ziekenhuis als het moet. Vanuit die visie verplaatst Antonius een deel van de ziekenhuiszorg naar de thuissituatie. Zo kunnen bepaalde vormen van medicatie (inclusief injecties en infuustherapie) prima bij de cliënt thuis worden toegediend. “Medicatietoediening thuis is veilig en heel comfortabel voor de cliënt”, weet Geeske Hilhorst, wijkverpleegkundige in Sint Nicolaasga.

Wat is een medicijndispenser?

Het thuiszorgteam van Antonius begeleidt een groeiende groep cliënten bij de thuistoediening van hun medicatie. Hun ziektebeelden en hulpvragen zijn heel divers, legt Geeske uit. “We bezoeken bijvoorbeeld cliënten thuis die na een ziekenhuisopname extra of juist minder medicijnen krijgen. Zeker voor ouderen kunnen deze wijzigingen in het medicatiebeleid in combinatie met vreemde merknamen heel verwarrend zijn.” De thuiszorgmedewerkers geven uitleg over de soort, de dosering en de (bij)werking van de medicijnen. Vervolgens komen ze op gezette tijden bij de cliënt thuis om de desbetreffende medicijnen toe te dienen of hierbij te begeleiden. “Dat varieert van paracetamol en trombosetabletjes tot antibioticakuren”, somt Geeske op. “Wij helpen cliënten om hun medicatiegebruik op de rit te krijgen. Na een tijdje zijn veel cliënten in staat om hun medicijnen zelfstandig in te nemen en te bestellen. Daar doe ik het voor.”

“We nemen de tijd en we stemmen onze uitleg en instructie af op de behoefte van de cliënt. We streven altijd naar maatwerk en dat wordt gewaardeerd.”

Prikangst

Met liefde

Het thuiszorgteam van Antonius assisteert cliënten ook bij het zelfstandig injecteren van bijvoorbeeld insuline of antistollingsmiddelen. “Sommige cliënten hebben prikangst en durven die injecties niet bij zichzelf toe te dienen.” In dat geval geven thuiszorgmedewerkers eerst uitgebreid uitleg over het medicijn en de toedieningsprocedure. “We laten zien hoe je zo’n spuit klaarmaakt en hoe je de medicatie injecteert.” Het thuiszorgteam van Antonius kiest voor een rustige en stapsgewijze benadering.

Verder zijn de wijkverpleegkundigen van Antonius nauw betrokken bij cliënten met kanker die thuis medicatie krijgen. “Oncologieverpleegkundigen van Antonius dienen de medicatie toe, wij verzorgen de intake en coördineren de overige zorg. Daarnaast stellen wij een zorgplan op en vormen het aanspreekpunt voor de cliënt. De samenwerking met onze collega’s uit het ziekenhuis verloopt heel plezierig”, vertelt Geeske. Dankzij deze aanpak hoeven oncologische cliënten voor bepaalde behandelingen niet

Wijkverpleegkundige Geeske Hilhorst legt mevrouw Dinie Hooghiemstra de werking van de medicijndispenser uit.

altijd meer naar het ziekenhuis. “Ze krijgen hun medicatie thuis in hun vertrouwde omgeving. Dat schept rust.” Voor de wijkverpleegkundigen zorgt deze werkwijze voor extra administratie, maar dat vindt Geeske geen probleem. “Dat doe ik met liefde.”

Afwisselend Geeske voelt zich als wijkverpleegkundige als een vis in het water. “Mijn werk is heel afwisselend, geen dag is hetzelfde.” Bovendien biedt Antonius haar alle mogelijkheden om zichzelf te ontplooien. ‘”Ik blijf mezelf voortdurend ontwikkelen zodat ik mijn cliënten de beste zorg kan geven. Als zij lekker in hun vel zitten, geeft mij dat veel voldoening.”

Frans en Dinie: “Het thuiszorgteam krijgt een negen” Diny (87) en Frans Hooghiemstra (84) uit Sint Nicolaasga krijgen dagelijks bezoek van het thuiszorgteam van Antonius. De wijkverpleegkundigen helpen bij het aantrekken van steunkousen en bieden katheterzorg. Daarnaast maakt het echtpaar Hooghiemstra sinds enkele maanden gebruik van de medicijndispenser (zie kader). Om acht uur ’s ochtends kondigt het apparaat met een geluidssignaal het medicatiemoment aan. Vervolgens rolt de voorverpakte medicatie automatisch uit de dispenser. Het apparaat is eenvoudig te bedienen. “De dispenser is heel gebruiksvriendelijk, een kind kan de was doen”, verzekert Frans Hooghiemstra. Mocht het echtpaar de medicatie-inname vergeten, dan gaat er een lampje knipperen. “Dat is nog nooit gebeurd, want mijn geheugen is nog prima hoor.”’ Daarnaast zijn de Hooghiemstra’s zeer tevreden over de deskundigheid van en de bejegening door de wijkverpleegkundigen. “Hun zorg is uitstekend en ze zijn altijd bereid iets extra’s te doen. Zij krijgen van ons een negen”, aldus Frans. “Wij zouden de hulp van het thuiszorgteam niet graag willen missen.’”

De medicijndispenser is een apparaat met daarin een medicatierol of afzonderlijke zakjes met medicijnen. Op het moment dat de cliënt zijn of haar medicijn(en) moet innemen, geeft het apparaat een geluidssignaal en er gaat een lampje knipperen. Zodra de cliënt op de OK-knop heeft gedrukt, rolt het voorgevulde zakje uit de dispenser. Het apparaat registreert of de medicijnen (tijdig) uit het apparaat zijn genomen. Is dat niet het geval, dan neemt de leverancier contact op met de cliënt. Als de cliënt telefonisch niet bereikbaar is, wordt de mantelzorger of uiteindelijk de thuiszorg op de hoogte gebracht. Volgens wijkverpleegkundige Geeske Hilhorst biedt de medicijndispenser veel voordelen. “Het apparaat geeft cliënten weer regie over hun eigen medicatiegebruik. Ze hoeven niet meer te wachten tot wij op de stoep staan en daardoor ervaren ze meer vrijheid.” Een ander pluspunt is dat medicatie minder snel wordt vergeten. “En medicijnen werken nu eenmaal het beste als die volgens voorschrift worden ingenomen. Dat noemen we therapietrouw”, legt Geeske uit. Verder bevordert de dispenser de doelmatigheid in de zorg. “Dankzij dit apparaat zijn er minder zorgmomenten per cliënt nodig. De tijd die we daarmee besparen, kunnen we nu aan andere cliënten besteden.”

NUMMER 07 • 2022

FOTO: GEWOAN DWAAN-DOUWE BIJLSMA

&UITGAAN

CULTUUR

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

35E FRIESE BALLONFEESTEN JOURE

EEN DRIELUIK - DEEL 3

VEERTIG LUCHTBALLONNEN BOVEN FRIESLAND Na enkele jaren uitstel wegens coronamaatregelen is het eindelijk zover. De feestelijke viering van de 35e Friese Ballonfeesten in Joure. Joure wordt van 20 juli tot en met 24 juli, vijf dagen lang, omgetoverd tot Balloon City. Vijf avonden achter elkaar vertrekken er vanaf de Nutsbaan in Joure ruim veertig luchtballonnen, waarvan negen special shapes. Het evenement is een spektakel voor het hele gezin. Op het terrein staat een kermis en er zijn foodtrucks. Er is een kindermiddag en een avondvullendprogramma met night glow en muzikale acts uit binnen- en buitenland. >> TEKST LOTTE VAN DER MEIJ // FOTO’S ARCHIEF STICHTING DE FRIESE BALLONFEESTEN: JAN VERMEULEN / COR POT / GEWOAN DWAAN-DOUWE BIJLSMA

deFryskeMarren // CULTUUR&UITGAAN

35E FRIESE BALLONFEESTEN JOURE

Hopen op droog weer met een Dit jaar vindt de 35e editie van de Friese Ballonfeesten plaats, een reden om er in drie edities van GrootdeFryskeMarren aandacht aan te besteden. In het eerste deel van dit drieluik doken we met oprichter en huidig voorzitter Herman Kleinsmit terug in de tijd, naar de begindagen van dit bijzondere evenement. In het tweede deel namen we een kijkje achter de schermen. Wie zitten er in de organisatie en wat komt er bij kijken om zo’n groot evenement te organiseren? In dit derde en laatste deel kijken we naar het aankomende event. Wat kunnen we allemaal verwachten?

Twee jaar hebben we gewacht op deze 35e editie. Het zal een bijzonder feestelijke gebeurtenis worden. De hoofdact waar alles om draait en wat zich afspeelt in de ballon arena zijn natuurlijk de ruim veertig heteluchtballonnen die de lucht in zullen gaan. De ballonnen die dit jaar hun opwachting maken komen ook nu uit binnen- en buitenland. Er zullen ‘gewone’ ballonnen en ‘special shapes’ de lucht in gaan. Special shapes zijn luchtballonnnen in een bijzondere vorm. Dit jaar maken onder andere de motorrijder, de uil en de telefooncel hun opwachting. Bij feest hoort taart, in dit geval in de vorm van een luchtballon. Deze speciale ballon wordt gevaren door oprichter en voorzitter, tevens oud-bakker, piloot Herman Kleinsmit.

MET DE WIND MEE Het is een prachtig schouwspel om alle ballonnen en hun crew te volgen langs de zijlijn. Zo kun je zien hoe ze de ballonnen uitvouwen, deze volblazen met lucht, hoe de bemanning in de mandjes stapt om

dan op het moment suprême de ballon los te zien gaan van de grond. Één voor één varen ze met de wind mee. Het is en blijft een weersafhankelijk element en dat maakt het elke dag weer spannend voor de organisatie en het publiek. We hopen dus op mooi, droog weer met een klein zomerbriesje.

OFFICIELE OPENING

NIGHT GLOW EN LASERSHOW Op vrijdag- en zaterdagavond om elf uur vindt de ‘Night Glow’ en lasershow plaats. Dat houdt in dat in het donker de ballonnen op het terrein op de melodie van de muziek oplichten. Een prachtig, romantisch, schouwspel. Rondom de ‘Night Glow’ zijn er muzikale optredens van Kings of Diamonds en Rolling Stones op vrijdag. De band Kings of Di-

amonds is een Friese band, bestaande uit jonge enthousiastelingen waaronder een stoere frontvrouw. Ze spelen covers, top 40-nummers, voorzien van een rock sausje. Rolling Stones is een tribute band die alle bekende nummers van The Rolling Stones ten gehore brengt. Denk aan ‘Start me up’, ‘Brown Sugar’ en ‘I can get no Satisfaction’.

Rondom de ballonarena vind je diverse horeca met terras waaronder diverse foodtrucks. Er is een kleine kermis voor vertier en een groot podium waar muziekoptredens plaats zullen vinden. Woensdag om 18.00 uur wordt het evenement geopend door burgemeester Fred Veenstra van De Fryske Marren. Het Friese volkslied wordt gespeeld door de Jouster fanfare. De woensdag en donderdag staat het evenement vooral alleen in het teken van de opstijgende ballonnen.

ROLLING STONES

35E FRIESE BALLONFEESTEN De Friese Ballonfeesten vinden plaats op 20 t/m 24 juli 2022. De entree tot het ballonnenterrein is GRATIS. Parkeergelegenheden zijn ruim aanwezig, en het parkeren kost € 5,-. Volg hierbij de aanwijzingen langs het evenemententerrein.

KINGS OF DIAMONDS

Richard Veenstra

Brecht Witteveen

Mathijs Eekhof

Hilda Paulusma

Leon Leemans

Jitske Haven

NUMMER 07 • 2022

Piet ter Veen

Herman van der Roest

Alex Jan Barends

Herman Kleinsmit

Dat kan tijdens de ballonfeesten!

Boek een ballonvaart via www.ballonfeesten.nl

Herman Kleinsmit

Op de zaterdag gaan wij terug in de tijd en klinkt er muziek van 80s, 90s en 00s reloaded door de boxen en is Härleshow ABBA Thomas Gleixner Gary Davies Davide Morando deGuido tribute GOLD op het Richard Phillips grote podium te zien. Dit is niet de eerste de beste tributeband. ABBA GOLD komt uit Engeland, is bijna niet te boeken, heeft altijd uitverkochte zalen en treedt op over de hele wereld. De bandleden zaten ook in de cast van de musical ‘Mamma Mia’ op West End Neef Haven Erwin Bethlehem Martijn Kort René Elgersma inRemmelt Londen. Nu komen ze dus speciaal JanVOOR DE HELE FAMILIE naar Joure met hit-klassiekers als ‘Dan- Ook aan de jeugd is gedacht. Op het cing Queen’, ‘Mama Mia’, ‘Fernando’ en terrein is er kermis met op woensdag ‘Waterloo’. bezoek van Sonic. Op zaterdagmiddag vindt er een familiefestival plaats met optredens van Paw Patrol en Pikachu. Op zondag komt Bing twee keer optreden. Verder vindt er op zondag de traLuc Poppe Brecht Witteveen Mathijs Eekhof Richard Veenstra Hilda Paulusma ditionele oldtimershow plaats. Hier worden de meest prachtige klassieke auto’s helemaal opgepoetst aan het publiek gepresenteerd. Je kunt er langs lopen, ze bekijken en mee op de foto. En wie van ‘schatzoeken’ houdt, kan komen sneupen op de kofferbaksale op der zaterdagen Oscar Dragt Herman van Roest Alexzondagmiddag. Jan Barends Piet ter Veen

Het belooft dus een geweldig evenement te worden, volgens de organisatie. Het volledige programma vind je op de website www.ballonfeesten.nl.

MEE IN DE BALLON?

ABBA GOLD Dat kan tijdens de ballonfeesten! Boek een ballonvaart via www.ballonfeesten.nl

Gerard van der Pluijm

Elke dag stijgen 40 heteluchtballonnen op! Vanwege het weer kan een tijdstip afwijken of een onderdeel uitvallen.

Gary Davies

Peter van Harten

Alex Jan Barends

Parkeren bij de ballonfeesten? Volg de borden rond Joure. Kosten: € 5,-

Guido Härle

Thomas Gleixner

Richard Phillips

Gary Davies

Davide Morando

Colin Hardin

Remmelt Neef

Martijn Kort

Jan Haven

Erwin Bethlehem

René Elgersma

Jelke Haven

Luc Poppe

Richard Veenstra

Brecht Witteveen

Mathijs Eekhof

Hilda Paulusma

Oscar Dragt

Piet ter Veen

Herman van der Roest

Alex Jan Barends

Guido Härle

€ 175,- p.p.

Jeep Jonker

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

MEE IN DE BALLON? zomerbriesje

p.p.

Jan Haven

Thomas Gleixner

Richard Phillips

Herman Kleins

Gary Davies

Davide Morando

MEE IN DE BALLON?

Colin Harding

Ad Roza

Linda Ellis

Erik Kwant

Rita van Veen

Dat kan tijdens de ballonfeesten!

€ 175,- p.p.

Remmelt Neef

Jelke Haven

Luc Poppe

Leon Leemans

Martijn Boek Kort

Jan Haven Erwin Bethlehem René Elgersma een ballonvaart via www.ballonfeesten.nl

John Schoone

Johannes Kooistra

Richard Veenstra

Brecht Witteveen

Jitske Haven

Oscar Dragt

Piet ter Veen

Herman Kleinsmit

Jan Haven

Herman van der Roest

Gerard van der Pluijm

Pieter Kooistra

Colin H

40 h

Vanw Jelke

Tara Taylor

Mathijs Eekhof

Hilda Paulusma

Jeep Jonker

Leon L

Gary Davies

Alex Jan Barends

Peter van Harten

Leon Leema

Herman

Alex Jan Barends

MEE IN DE BALLON?

Dat kan tijdens de ballonfeesten!

Elke dag stijgen 40 heteluchtballonnen op! via www.ballonfeesten.nl Boek een ballonvaart € 175,p.p. Parkeren bij de ballonfeesten? Vanwege het weer kan een tijdstip afwijken of een onderdeel uitvallen.

Volg de borden rond Joure. Kosten: € 5,-

Uniek dineren of borrelen in een oude Doopsgezinde kerk!

BOERENMARKT

Tijdens de boerenmarkt zijn wij op de donderdagen van 11.00 tot 17.00 uur geopend. Kijk op de website voor het menu en reserveer direct je tafel!

www.ponkje.nl

Reserveer je tafel op tijd. Vol=vol! Reserveer via info@ponkje.nl!

Fermaningsteech 1 - 8551 SP Woudsend - T 0514 - 59 12 50

Groeien doe je met Skik!

Elk kind wordt GEZien! Kinderopvang, peuteropvang, BSO en gastouderopvang Vanuit de kernwaarden Geborgenheid, Eigenheid en Zelfontplooiing daagt Kinderwoud elk kind uit om spelenderwijs nieuwe dingen te ontdekken en zichzelf in zijn eigen tempo te ontwikkelen. Elk kind wordt GEZien en mag zijn wie het is!

kinderwoud.nl

Koningin Julianalaan 5 • 8501 HL Joure T 0513 - 41 60 17 • E info@skikkinderopvang.nl

skikkinderopvang.nl deFryskeMarren

Verkoop, reparatie en restauratie van originele Friese, klassieke en moderne klokken. www.jousterklokkenmakerij.nl Rijkserkend restauratie/reparatie-atelier

De Jouster Klokkenmakerij Douwe Egbertsplein 8 - 8501 AB Joure - T 0513 41 41 04

Hét maandblad

met verhalen uit jouw regio op de bank en... online!

HET LAATSTE (SPORT)NIEUWS LEES JE OP: WWW.GROOTDEFRYSKEMARREN.NL WWW.GROOTDEFRYSKEMARREN .NL

Persoonlijk vakmanschap in verzekeringen en ͧͯͦͩǤ

Al sinds 1903 zijn wij gevestigd in Joure. Vanaf het Douwe Egbertsplein behartigen we de belangen van onze klanten in Joure, en ver daarbuiten. Ons team bestaat enkel uit vakmensen. Met allemaal dat herkenbare Kuindersma karakter: geïnteresseerd, vol energie en de wil om het beste voor de klant voor elkaar te krijgen.

ZEKERE

E POTHEKE

KMAN SCHAP

VER

Kuindersma Verzekeringen en Hypotheken T 0513 417 755 E info@kuindersma.nl I www.kuindersma.nl

Ons motto is sinds 1903 onveranderd gebleven: “We zijn er voor onze klant”. Wilt u gebruik maken van ons vakmanschap neem dan contact met ons op:

SINDS 1903

Douwe Egbertsplein 1 Joure ~ info@kuindersma.nl ~ (0513) 417 755 ~ www.kuindersma.nl

deFryskeMarren // CULTUUR&UITGAAN

TEKST EN FOTO’S WIM WALDA

Arnoud van de Ridder en de v van het Oudemirdumer Klif Het Oudemirdumer Klif aan de Friese IJsselmeerkust is een tot de verbeelding sprekende plek. Dat vindt ook Arnoud van de Ridder, geboren Utrechtenaar en auteur van het boekwerkje ‘Het Oudemirdumerklif. Geschiedenis, mensen en verhalen door de eeuwen heen’. Dat boekje moest er per se komen, meent Van de Ridder. Het is een pleidooi om het Klif op te nemen in de projecten die door de provincie Fryslân worden uitgevoerd in het kader van het versterken van de Friese IJsselmeerkust.

Ik ontmoet Arnoud van de Ridder op het terras van Hotel Boschlust in Oudemirdum. Na het inleidende gesprekje zetten we koers naar het uitkijkpunt op het Oudemirdumer Klif. Het is nog 300 meter over een door de weilanden meanderend voetpaadje, omzoomd door houtwallen, voordat we onze bestemming bereiken. Op de plek van bestemming kijkt Van de Ridder mij verwachtingsvol aan. Ik kijk om mij heen en zie drie bankjes en een informatiebord, circa zes meter boven de zeespiegel, een steil paadje naar beneden, een smal strookje gras waar een tiental koeien graast en een prominente afzetting met prikkeldraad waarop het bordje ‘Verboden Toegang’ prijkt.

ERFGOED KRIJGT INHOUD DOOR VERHALEN In de dertiger jaren van de vorige eeuw is dit gebied al aangekocht door Natuurmonumenten en het is slechts enkele keren per jaar onder begeleiding toegankelijk voor het publiek. Het uitzicht over de voormalige Zuiderzee is wijds. In de verte varen wat tjalken en een tweemastklipper. Het is ‘spathelder’ en aan de overkant is de skyline van Enkhuizen en die van Lelystad te herkennen, ruim 25 kilometer verder. Door de kromming van de aarde zijn alleen de hoogste bouwwerken te onderscheiden. Achter ons het glooiende landschap van Gaasterland.

“Indrukwekkend’, is mijn antwoord op de vragende blik van Arnoud. “Een verstilde uitnodiging voor een wandeling of fietstocht; het tilt hier van de bloemen en planten, insecten en vogels.” “Dat is onmiskenbaar een waarheid als een koe,” reageert hij. “Maar het gebied krijgt pas lading en wordt pas interessant, wanneer je de verhalen hoort, die zich hier in het verleden hebben afgespeeld. Daarin leer je de vroegere en huidige bewoners van dit gebied begrijpen; mensen die dit gebied kleur hebben gegeven. En krijgt het woord ‘erfgoed’ inhoud.” Deze laatste zin vormt de opmaat voor een uitgebreid privé college over het Oudemirdumer Klif en het gebied eromheen.

natuurboek, natuurspellen, kleinschalige biotopen en excursies op diverse locaties.

ALBLASSERWAARD

ZWITSERLAND

Arnoud van de Ridder, afkomstig uit Utrecht is met zijn vriendin - eentje met Friese roots - naar Friesland is geëmigreerd. Van de Ridder studeerde na de middelbare school aardrijkskunde en geschiedenis aan de lerarenopleiding. Al tijdens zijn studie bleek hij een talent te hebben om kinderen in contact te brengen met de natuur. Hij was betrokken bij verschillende natuurorganisaties, waaronder natuur- en vogelwacht De Alblasserwaard in Papendrecht, waar hij diverse bestuursfuncties bekleedde en een coördinerende taak had bij de opbouw van een bezoekerscentrum en een educatieve tuin voor kinderen. Andere producten van zijn hand in die tijd waren een kweekkas voor kinderen, een

Na een periode van acht jaar als freelancer bij het Agrarisch Dagblad en elf jaar bij een bureau uit de financiële sector, waar hij met een geolied team problemen oploste met bankpassen, creditcards en andere zaken waar betaalmiddelen bij betrokken waren, sloot hij zijn Utrechtse periode af. Tijdens een vakantie in een Zwitsers wandelhotel ontmoette Arnoud zijn huidige vriendin. Hij bleef anderhalf jaar ‘hangen’ in Zwitserland, aanvankelijk als onderhoudsman van het familiehotel, maar al snel werd hij verantwoordelijk voor de financiën, inkoop en boekingen en organiseerde hij in het prachtige landschap van Chur, in de buurt van Davos, nieuwe wandelingen en excursies.

Nationaal Landschap Iets ten zuiden van Oudemirdum liggen aan het IJsselmeer drie eeuwenoude kliffen, waarvan het Oudemirdumer Klif het best bewaard is gebleven en zeker de moeite van een bezoek waard is. Het natuurgebied Oudemirdumer Klif is een uniek Nationaal Landschap in Zuidwest-Friesland. Het wordt ook wel het landschap met de vijf sterren genoemd: de meren, de IJsselmeerkust, de weilanden, de bossen en de dorpen. Samen met het aanpalende dagrecreatieterrein ‘De Hege Gerzen’ vormt het Oudemirdumer Klif een historisch geheel. Beide gebieden kennen een rijke geschiedenis, al dan niet zichtbaar. Vissers, kleinschalige boerenbedrijven, geologisch onderzoek, badhokjes, bewoners en toeristen drukten hun stempel op het landschap.

OUDEMIRDUM Arnoud van de Ridder: “Na anderhalf jaar werden mijn vriendin en ondergetekende bedankt voor onze inzet en kregen we te horen dat ze het nu verder wel zelf met de familie af konden. Wij verzetten de bakens richting Nederland en dat werd uiteindelijk Oudemirdum. Mijn vriendin heeft Friese roots en kon maar moeilijk aan het hectische Utrechtse stadsleven wennen.” Omdat het moeilijk bleek om in Friesland aan de slag te komen, breidde Arnoud zijn vrijwilligersactiviteiten voor Natuurmonumenten en het Instituut voor Natuureducatie (IVN) uit en raakte hij ook landelijk betrokken bij de activiteiten van deze organisaties als vertegenwoordiger van Friesland. Zo was hij de bedenker van de ‘Nationale Slootjesdagen’, werkte hij mee aan de Floriade in Venlo, organiseerde hij

NUMMER 07 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

erborgen verhalen netten aan de wilgen en meerde hij zijn bootje voor de laatste keer af in het kleine haventje aan het IJsselmeer.”

‘HET VERDRIET VAN DE ZUIDERZEE’

“IK HEB BESLOTEN HET BOEKWERKJE UIT TE GEVEN, MET ALS DOEL DE HISTORIE VAN HET OUDEMIRDUMER KLIF VAST TE LEGGEN VOOR HET NAGESLACHT”

HOUDBAARHEIDSTERMIJN VERSTREKEN

een ledendag voor de IVN en realiseerde hij in 2015 het project ‘Turegluur’. “De bedoeling was aanvankelijk om met de Turegluur promotiekar zieltjes te winnen voor het IVN, maar dat bleek mij niet te liggen. Ik breng het liefst met mijn ‘poten in de klei’ kinderen in contact met de natuur. En dan volgen de papa’s en de mama’s en de opa’s en oma’s al heel snel.”

“Na twee termijnen van vier jaar bij Natuurmonumenten en twaalf jaar inzet voor de activiteiten van het IVN was mijn ‘houdbaarheidstermijn’ bij die organisaties in april 2018 verstreken. En wat dan? Door de toenmalige gebiedsmanager van Natuurmonumenten werd ik op het spoor van het Oudemirdumer Klif gezet. Hij had in het bezoekerscentrum Mar en Klif een plaquette aangetroffen dat ‘het Klif’ in 2020 een eeuw zou bestaan als natuurgebied van Natuurmonumenten en stelde voor dat ik een jubileumboek zou maken met daarin de geschiedenis van en verhalen over het klif. Ik dacht toen: ‘Wat valt er in hemelsnaam te schrijven over het Oudemirdumer Klif?’ Ik had geen idee, behalve dan de geschiedenis van Minne Minnes de Vries, de laatste Zuiderzeevisser van Oudemirdum, die eigenlijk tegen beter weten in met zijn ‘Wyldsjitterke GA12’ de palinkjes in het IJsselmeer probeerde te verschalken. In 1939 hing hij zijn

Boekje

“Ik heb idee voor een jubileumboek vervolgens een half jaar laten sudderen totdat bleek dat het eeuwfeest van het Oudemirdumer Klif niet in 2020 maar in 2027 zou worden gevierd. Vervolgens ben ik er toch voorzichtig ingedoken. Dat begon met de vraag: ‘hoe, wanneer en van wie heeft Natuurmonumenten dat gebied gekocht?’ Dan komt er in de archieven een koopakte boven water met de namen van de koper, de verkoper en de notaris. Dat vormde de basis voor verder onderzoek en naarmate de tijd verstreek waaierde dat onderzoek als een soort olievlek verder uit. Via de achterneef van een zuster van deze of gene, de oom van een achterbuur, enzovoorts, kwam ik met hele kleine stapjes verder en bleken zich ‘historische pareltjes’ in dit gebied te hebben afgespeeld. Toen ik bovendien hoorde dat het glooiende kustgebied van het Oudemirdumer Klif deze zomer het natuurlijke decor zou vormen van de muziektheatervoorstelling ‘Het Verdriet van de Zuiderzee’, was voor mij duidelijk dat dat boekwerkje er moest komen.”

AANTREKKELIJKER EN TOEKOMSTBESTENDIGER Al de inmiddels verzamelde achtergrondverhalen over het ontstaan van het Klif, de transitie van Zuiderzee naar IJsselmeer en de gevolgen van zout naar zoet voor de natuur en de inwoners van het achterland moesten in gebundelde vorm een vooral visueel verhaal vertellen met het Oudemirdumer Klif als centraal onderwerp, volgens Arnoud. “Ik ben toen gaan nadenken over de vormgeving, de indeling, de verhalen die wel en niet toegevoegde waarde opleverden, en vooral ben ik als een bezetene gaan schrijven om het boekje tijdig aan te kunnen leveren bij de drukker. Ik heb besloten het boekwerkje in eigen beheer uit te geven, met als doel om door middel van al die verborgen verhalen, waaronder echte pareltjes, de historie van het Oudemirdumer Klif vast te leggen voor het nageslacht. En bovendien, misschien voor de toekomst van het Oudemirdumerklif nog wel belangrijker, als een pleidooi om het Klif op te nemen in de lijst met projecten die door de provincie Friesland worden uitgevoerd in het kader van het versterken van de Friese IJsselmeerkust. Dit zou uitgevoerd moeten worden met de revenuen van het Windpark Fryslân om de IJsselmeerkust aantrekkelijker en toekomstbestendiger te maken. Ik hoop dat mijn boekje wordt meegenomen in de discussie hierover.”

In het boekwerkje ‘Het Oudemirdumerklif. Geschiedenis, mensen en verhalen door de eeuwen heen’ heeft auteur Arnoud van de Ridder een groot deel van die geschiedenis tot leven gewekt in de vorm van veel illustraties, historische foto’s en pakkende verhalen. Het boekje is à raison van € 12,50 te koop bij: Bezoekerscentrum Mar en Klif, De Hege Gerzen, de drogisterij in Oudemirdum, Bruna in Balk of bij de auteur zelf, arnoudvanderidder@gmail.com.

COLUMN

GEERT JAN HARINGSMA

HYPOTHEEKRENTES STIJGEN EXPLOSIEF In de column van februari schreef ik dat de rentes tussen januari en februari met 0,5% gestegen waren. Met Aegon als voorbeeld kon je de rente daar in januari voor 20 jaar vastzetten tegen een rente van 1,46% en was dit in februari gestegen naar 1,93%. Sluit je nu een hypotheek af en wil je de rente voor 20 jaar vastzetten, dan betaal je bij deze bank een rente van tenminste 3,9%! Een stijging van bijna 2,5% ten opzichte van begin dit jaar. Voor iedereen die, om welke reden dan ook, een hypotheek nodig heeft een vervelende ontwikkeling. Dit betekent nogal wat voor de maandlasten. Maar is een rentestijging alleen maar negatief? Onderstaand benoem ik vier punten die als ‘voordeel’ van stijgende rentes bestempeld zouden kunnen worden. • Stijgende rentes en daarmee hogere maandlasten leggen druk op de huizenprijzen. Een logisch gevolg zou zijn dat de huizenprijzen minder snel stijgen of een daling gaan laten zien. Voor woningkopers wellicht de mogelijkheid sneller (en goedkoper) aan een woning te kunnen komen. • Stijgende rentes betekenen een lagere boete bij je huidige geldverstrekker. Velen schrokken van de boete die hun huidige bank in rekening zou brengen bij overstappen naar een andere bank. Door de gestegen rentes is die boete nu veel lager en kun je dus tegen lagere kosten overstappen. • Hogere rentes betekenen in beginsel een groter fiscaal voordeel. De maandlast bij de bank is hoger door de hogere rente, maar de fiscus betaalt ook meer mee. Door de hogere teruggave van de Belastingdienst kan de netto maandlast daarom best ‘meevallen’. • Bijna alle banken hebben in hun voorwaarden opgenomen dat je de rente die je hebt, mee mag verhuizen naar een nieuwe woning. Oftewel: heb je nu een hypotheek van bijvoorbeeld € 200.000,- met een lage rente die nog vijftien jaar vaststaat en je gaat verhuizen? Dan mag je je huidige hypotheekrente tot een bedrag van € 200.000,- meenemen naar de nieuwe woning. Heb je voor de nieuwe woning een hypotheek nodig van € 300.000,-, dan geldt in dat geval alleen voor de extra € 100.000,- de actuele rente. Heeft bovenstaande vragen opgeroepen? Bel of mail mij eens voor een vrijblijvende afspraak. Ik ben bereikbaar op 06-83333432 of via info@gjhfinancieeladvies.nl

Geert Jan Haringsma Erkend Financieel Planner/ Erkend Financieel Adviseur

www.gjhfinancieeladvies.nl

uit agenda 7 JULI T/M 20 AUGUSTUS

elke di. en do.

vr. 15 en za. 16 juli

Do. 28 juli t/m zo. 14 aug

zaterdag 6 augustus

JOURE RONDLEIDING Ontdek samen met een gids de Vlecke Joure.

LEMMER CULTUUR Kunstwerk van de aarde als verlichte bol van 7 meter doorsnee.

BOLSWARD CULTUUR Kunstwerk van de aarde als verlichte bol van 7 meter doorsnee.

RIJS SPORTEVENEMENT Paardensport in de breedste zin van het woord met veel spektakel.

jouster kuierke

gaia

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/

WWW.ARCADIA.FRL/GAIA

JOUSTERKUIERKE

gaia

WWW.ARCADIA.NL/GAIA

zaterdag 16 juli

elke donderdag

(vis)rokerij

boerenmarkt

WOUDSEND MARKT Elke donderdag markt met ruim 35 standhouders; verse streekproducten en non-food. WWW.WELKOMINWOUDSEND.NL

SLOTEN CULINAIR

Diverse stands roken vis of vlees en er is een wijn-/bierproeverij. WWW.SLOTEN.NL

SNEEK MUZIEK

Iedere donderdagavond is er livemuziek op de Marktstraat.

sks skûtsjesilen

FRIESLAND SPORTEVENEMENT Kampioenschap zeilen met authentieke skûtsjes. WWW.SKUTSJESILEN.NL

wo. 20 t/m zo. 24 juli

friese ballonfeesten

swingterras

za. 30 juli t/m vr. 12 aug

JOURE FESTIVAL Vele festiviteiten met als hoogtepunt het opstijgen van heteluchtballonnen. WWW.BALLONFEESTEN.NL

WWW.SNEEK.NL

woensdag 3 augustus

zo lang als workum WORKUM MARKT

Grote braderie en rommelmarkt door het hele centrum. WWW.FRYSLANMARKTEN.NL

vrijdag 22 juli

elke vrij. en zo.

ringrijden

likeurproeverij

HINDELOOPEN RONDLEIDING Proef diverse likeuren en ontdek jouw favoriet.

Ringsteken met aangespannen paarden voor authentieke koetsen.

MAKKUM MUZIEKTHEATER Theatrale muziekuitvoering van de drijvende Diva op het water.

WWW.VISITLANGWEER.NL

WWW.MAKKUMFRIESLAND.NL

LANGWEER FOLKLORE

WWW.PUURSUDERSEE.NL

zondag 24 juli

elke zaterdag

gaasterland popfestival

tsjerkepaad

RIJS MUZIEKFESTIVAL 7e editie van het flower power popfestival.

FRIESLAND CULTUUR

Openstelling van vele kerken in de regio.

WWW.TEATERTUN.NL

WWW.TSJERKEPAAD.NL

woensdag 27 juli

zomerwandeling

LEMMER RONDLEIDING Ontdek Lemmer onder begeleiding van een gids.

boerebrulloft

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/

JOURE FOLKLORE Beleef een 19e-eeuwse bruiloft met bruiloftsmaal, harddraverij en ringrijderij.

ZOMERWANDELING

WWW.BOEREBRULLOFT.NL

vr. 15 en za. 16 juli

wo. 27 juli t/m zo. 14 aug

visserijdagen

STAVOREN EVENEMENT Feestelijk evenement dat in het teken staat van visserij. WWW.VISSERIJDAGENSTAVOREN.NL

drijvende diva

reuzenrad

spijkerbroekhangen

LANGWEER SPORTEVENEMENT Leuk om naar te kijken of om mee te doen

concours hippique

WWW.CH-RIJS.NL

volendammer avond OUDEMIRDUM MUZIEK

Palingsound op de Brink met Kees Plat en zangeres Sonja. WWW.OUDEMIRDUM.NL

di. 9 t/m vr. 12 aug

lemsterwike

LEMMER EVENEMENT Feestweek met SKS wedstrijden en vele festiviteiten. WWW.HARTVANLEMMER.NL

wo. 10 aug t/m zo. 11 sept

verdriet van de zuiderzee OUDEMIRDUMERKLIF MUZIEKTHEATER

Indringende voorstelling over de transformatie van de Zuiderzee. WWW.VERDRIETVANDEZUIDERZEE.NL

vrijdag 12 augustus

ROMANTISCHE MARKT

JOURE MARKT Braderie en kunstmarkt aangevuld met livemuziek en straattheater.

WWW.VISITLANGWEER.NL

WWW.JOURE.NL

do. 4 en 11 augustus

zaterdag 13 augustus

GAASTERLAND OPEN DAG

OUDEMIRDUM CULINAIR

ff boeren

Kom kijken, ruiken, proeven en genieten bij deelnemende boerderijen.

bierproeverij

Professionele bierbrouwers, diverse foodtrucs en livemuziek. WWW.OUDEMIRDUM.NL/ VOB

WWW.FFBOEREN.NL

vr. 5 t/m do. 11 augustus

sneekweek SNEEK EVENEMENT

MAKKUM KERMIS 25 meter hoog Reuzenrad The Star op de Boulevard.

Week lang zeilwedstrijden, kermis, straattheater en festiviteiten.

WWW.FACEBOOK.COM/ THESTARMAKKUM

WWW.SNEEKWEEK.NL

za. 13 t/m za. 20 augustus

ifks skûtsjesilen

FRIESLAND SPORTEVENEMENT Meer dan 60 skûtsjes strijden om het IFKS kampioenschap. WWW.IFKS.FRL

BEKIJK DE COMPLETE UITAGENDA OP: WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/UITAGENDA

Beleven

FOTO: GEWOAN DWAAN/DOUWE BIJLSMA

Belibje

GAIA IN HET IR. D.F. WOUDAGEMAAL LEMMER

Likeurproeverij

Gaia is een rondreizend kunstwerk van de Britse kunstenaar Luke Jerram. Het is een verlichte bol met een doorsnee van zeven meter en laat je de aarde zien zoals ze vanaf de maan zichtbaar is. De kunstenaar hoopt dat het perspectief zorgt voor ontzag en een diep besef: we hebben maar één aarde en daar moeten we zuinig op zijn. Tot en met 16 juli is Gaia bij het UNESCO Werelderfgoed Ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer te zien. En van 28 juli t /m 14 augustus vind je Gaia in de Broerekerk in Bolsward.

Je waant je terug in de tijd op woensdag 27 juli in Joure. Op deze dag beleef je een echte 19e-eeuwse Boerebrulloft, oftewel Boerenbruiloft. De dag start met een defilé: in prachtig beschilderde sjezen gaan de bruiloftsgasten in bruiloftstoet naar Park Heremastate voor de huwelijksplechtigheid. Na de bruiloft is het tijd voor het bruiloftsmaal met Oudfriese gerechten als Prom-en-bôle en Boerenjongens. ’s Middags staat een unieke harddraverij en ringrijderij op het programma.

Bij Likeurbrouwerij Puur Sudersee in Hindeloopen worden verschillende soorten Mede (honingwijn) en fruitlikeuren gebrouwen. In de brouwerij vind je allerlei eigen recepturen met originele namen, zoals de ‘Stadse Fratsen Fruitlikeur’, het ‘Hindelooper Voddenwijfje’ of ‘Creatieve Liefde’. Tijdens speciale likeurproeverijen, elke vrijdag- en zondagmiddag, mag je de verschillende likeuren proeven en vertelt de brouwer je graag meer over het proces. Of neem eens een kijkje in de likeurenwinkel tijdens een bezoek aan Hindeloopen.

WWW.ARCADIA.FRL/GAIA

WWW.BOEREBRULLOFT.NL

WWW.PUURSUDERSEE

Musyk muziek

FOTO: JAN TIJSMA

Boerebrulloft

FOTO: ANKIE RUSTICUS

Gaia

GAASTERLAND POPFESTIVAL

Gaasterland popfestival

Swingterras

Dompel je op zondag 24 juli onder in het Flower Power sfeertje tijdens het Gaasterland Popfestival; de eerste editie in 1970 werd ook wel ‘Peace yn Riis’ genoemd. Op deze middag in Rijs geniet je in de Teatertún, met openluchttheater, van dit relaxte muziekfestival met muziek uit de jaren 60 en 70. De line-up van het festival bestaat dit jaar uit: Jan Akkerman, Barrelhouse, Ad Vanderveen, Two Faces, Hayfever, Amy Winehouse Tribute, DJ Siebe en meer.

Strijk tijdens of na het winkelen op koopavond neer op één van de terrassen op de Marktstraat in Sneek. De hele zomer geniet je op donderdagavond van het muzikale swingterras. In juli kunnen op zaterdag ook de voetjes van de vloer met de wekelijkse zaterdagmiddagmatinee op de Marktstraat. Op deze middagen staan onder andere Barree Lee en the Boogie Masters, Triple A en Beat Kings op het podium.

WWW.TEATERTUN.NL

WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ UITAGENDA

wINACTIE Wat is jouw ultieme ‘MOAI FUORT’ tip in Waterland van Friesland? Stuur deze tip naar moaifuort@waterlandvanfriesland en wie weet win jij een echte ‘MOAI FUORT’ trui. Lees meer: WWW.WATERLANDVANFRIESLAND.NL/ MOAIFUORT

SPORT

NUMMER 07 • 2022

TEKST HENK VAN DER VEER // FOTO’S VINCENT RIEMERSMA

‘DE JOHAN CRUIJFF VAN HET SKÛTSJESILEN’

HEER EN MEESTER DOUWE VISSER

“Skûtsjesilen is simpel, maar het moeilijkste wat er is, is simpel skûtsjesilen.” Was getekend Douwe Jzn. Visser(1957). Geen wonder dat zijn biograaf Ton van der Laan (1993) de bekende SKS-skûtsjeschipper Douwe Visser ‘de Johan Cruijff van het skûtsjesilen’ noemt. Op de laatste zaterdag van juni 2022 werd op het Starteiland midden in de Snitsermar het eerste exemplaar van de biografie ‘Douwe Visser, heer en meester’ aan Commissaris van de Koning in Fryslân Arno Brok overhandigd. Een bijzonder boek over een binnenvaartschipper die volgens velen, waaronder Van der Laan, uitgroeide tot de beste skûtsjeschipper van zijn generatie. Hoe bijzonder is het dat er nu een biografie over Douwe Visser verschenen is? Wij vroegen het de schipper persoonlijk. “Even los van het hele traject vond ik het bijzonder dat er iemand is, die meer dan de helft jonger is dan ik, een boek over mij wil schrijven”, antwoordt Douwe Visser. “Het leven wat ik als normaal ervaar en niet altijd bij stil sta, waarbij ik mijn ding doe, dat daar nu een boek over geschreven is. Dat ervaar ik als heel bijzonder.”

Visseriaanse uitspraken Douwe Visser doet een aantal opmerkelijke uitspraken, waardoor we begrijpen, waarom hij ook wel ‘de Johan Cruijff van het skûtsjesilen’ wordt genoemd. Ter illustratie:

ONTDEKKINGSTOCHT

“ Je moet niet zeilen om te winnen, maar om de beste worden. Dan win je ook.” “ Je kunt alleen van anderen leren.” “ Toeval moet je uitsluiten, maar dat lukt niet altijd.” “ Het leven is onzinnig; het skûtsjesilen dus ook.” “ Wat goed is, moet je niet verbeteren.” “ Je moet de beste zijn in beter worden.” “ Je mag zoveel fouten maken als je wilt, als het maar bij één blijft.”

“Tijdens de gesprekken die ik met Ton had, is het mij ook duidelijk geworden dat het een ontdekkingsreis door mijn eigen leven werd. De herinneringen aan de dingen die gebeurd zijn en waarom je toen op een bepaalde manier gereageerd hebt. Het was in die zin ook een trip down memory lane.” Dat Ton van der Laan journalist van professie is - hij is parlementair journalist van de Leeuwarder Courant en verslaat sinds 2014 het SKS-skûtsjesilen voor die krant - is duidelijk na het lezen van deze biografie. De lezer gaat mee ‘op interview’ en geniet met volle teugen van wat de charismatische schipper te vertellen heeft. Een biografie omdat Douwe aan het woord komt, de verhalen vertelt vanuit zijn perspectief en beleving. Het is Douwe zijn waarheid en niet dé waarheid. Hij kijkt in z’n eigen spiegel en ziet het leven tot nu toe aan zich voorbijgaan.

EERLIJK EN ONTWAPENEND “Wie is de man in het hemd als hij niet aan het helmhout van de Sneker Pan zit?”, is een cruciale vraag die Ton van der Laan stelt. En de biograaf krijgt heel veel antwoorden. Eerlijke en ontwapenende antwoorden. Het antwoord op deze vraag bijvoorbeeld: “Wat zou je met alle bagage die je nu hebt verzameld anderen willen meegeven?” Douwe Visser: “Blijf leren. Je bent nooit te oud om te zeggen

“IK HEB HET WEL EVEN SPANNEND GEVONDEN HOE DE MENSEN ZULLEN REAGEREN” dat je nog niet alles weet. Stel je kwetsbaar op, maak je niet druk om wat andere mensen daarvan vinden, en doe wat je het liefste doet. Ken je gebreken, erken ze, en ga ermee aan de slag. Je steeds blijven voeden met nieuwe inzichten, nieuwe materie, houdt je jong en scherp. Je hoeft geen natuurtalent te zijn om iets goed te kunnen. Met passie bereik je veel meer.”

“HET IS WAT IK VIND EN ZEG” “Ik vond het heel bijzonder om terug te lezen wat ik tegen Tom had gezegd. Ik schrok daar zelfs wel van. Als ik een verhaal houd in bijvoorbeeld een kroeg of in een huiskamerachtige situatie met wat bier en sigaren, dan is dat anders. Het is exact hetzelfde verhaal maar door gezichtsuitdrukkingen en het interactieve contact met de mensen komt het letterlijk zwart op wit anders over. Het ziet er veel ‘hoekiger’ en ‘bonkeriger’ uit. Ik heb het ook wel even spannend gevonden hoe de mensen zullen reageren, maar dat heb ik nu al niet meer. Het is wat ik vind en daar was een schrijver in geïnteresseerd. Het is wat ik altijd zeg, dus ik zeg het nu ook. Alleen het is

nu voor een groter publiek en iedereen mag daar iets van vinden. Daarom werk je aan z’n boek mee.”

GEBOREN OP HET ZWARTE WATER Douwe Visser, geboren als oudste kind van Jappie en Stien Visser aan boord van de Rival, een aak van 86 ton, 4 meter breed en 27 meter lang. De Rival lag tijdens de geboorte van de kleine Douwe op het Zwarte Water met uitzicht op de Zwolse Peperbus. Douwe is de eerste van de vijf kinderen; na Geeske (1958) en Hendrik (1960) volgen Albert (1962) en Tjitske (1965). Uiteraard staan al deze biografische gegevens in het boek. Tussen de regels door lees je steeds dat zijn grote Liefde Hetty het anker in Douwes leven is. Maar er wordt ook een portret gegeven van de binnenvaartschippers uit de tweede helft van de twintigste eeuw in het algemeen en Douwe en zijn familie in het bijzonder. Omdat Douwe bekend werd door het skûtsjesilen krijgt dat aspect veel aandacht en dan wordt ook duidelijk hoe uniek Douwe Jpz. Visser is. Daarbij komt de matador niet al-

leen aan het woord, maar geven ook mensen uit zijn naaste omgeving hun mening. Van familieleden tot collega-schippers. Ook zij werden geïnterviewd voor het boek.

KRIS HEIJNIS Een van de mensen die voor het boek is geïnterviewd, is coach Kris Heijnis. In 2001 ontmoet Douwe Visser Kris en deze zorgt ervoor dat het leventje van Douwe aardig op z’n kop komt te staan. Zo’n stoere schipper als je Douwe Visser zoekt contact met een goeroe, trainer of psycholoog die klinkt als Herman van Veen? Toch belt de skûtsjeschipper. “Toen ik eenmaal over de drempel was gestapt, was ik er ook echt overheen. Kris was zo ontwapenend, zo open. Het voelde vertrouwd. Ik liep in één keer leeg”, vertelt Douwe. Vele sessies volgen na die eerste ontmoeting en Kris Heijnis wordt een vriend. De schipper krijgt een ander mensbeeld, ziet door de gesprekken met Kris anders naar mensen en dus ook naar z’n bemanning. Gemakkelijk? Nee, zeker niet! Douwe leert veel over zichzelf en zijn familie. Douwe krijgt andere inzichten; hij heeft er achteraf spijt van hoe hij met bepaalde mensen is omgesprongen.

KWETSBAAR Douwe Visser stelt zich sindsdien ook kwetsbaar op. Stille Douwe gaat samen met Kris op pad en ze houden presentaties voor groepen. “De sessies met Kris hebben van mij een betere schipper gemaakt en vooral een completer mens, maar ik voel in een grote groep nog steeds ongemak”, is Douwe eerlijk.

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

Eelke’s vinger op de zere plek Unmacht Singelier dat doe’t de boeren yn hiel Nederlân sochten nei minsken en ynstânsjes om efkes te yntimidearjen, se ek terjochte kamen by it gemeentehûs fan De Fryske Marren. Wat moasten se dêr no? De Keamer hie de hjitte jirpel al by de provinsjes delkwakt. Dy witte faaks net in hiel soad, mar wol dat it gjin doel hie om de gemeenten te freegjen de stikstof fuort te feien. Al soe’t inkeld mar wêze dat boere- en natoerlân gemeentegrinzen oerskriede. En dat je it de boeren net mear oandwaan kinne twa soarten belied op it dak te krijen, want gemeenten ha noch noait mienskiplik belied hanteare kinnen. Ik tink dat it gemeentlike boeren wiene dy’t ek wer op tiid nei hûs woene om te melken of sa. Se krigen op it gemeentehûs in bakje kofje. En se mochten efkes skelle op it regear. De boargemaster knikte begripend, mar die de earms breed: hy koe der ek neat oan dwaan. No, doe gienen se mar wer nei hûs. Wat ha wy hjir no fan leard? Ja, dat de boeren lulk binne. Dat wisten we al, want de media wienen útskreaun oer Poetin. Mar at je mei de protestearjende trekkers nei it gemeentehûs fan De Fryske Marren ride, sprek je ûnmacht út. Se sieten al yn de wurggreep fan de grutte winkels en de banken en no komt de oerheid mei foarstellen. Dêr sizze se foar it oare by dat de útkomst fan it foarstelde belied de boeren stypje moat in better bestean te krijen as at se no ha. Mar se kin net útlizze hoe en wat dat wêze sil. En dat is de ûnmacht fan it regear, fan de provinsje, sels fan de wittenskip. Fryske boeren (en skippers) binne ferneamd yn wat se ús nelitten ha: frijheid. Frijheid yn sels beslisse hoe’t je hannelje. Ik doch it wol, ik doch it oars, ik doch it net. Dat hat altiten kinnen. Dy frijheid is de boer no ôfnaam, hy is inkeld noch ûnmachtich. Dat frustreart. Se hienen inkeld noch de frijheid om in bakje kofje te heljen op it gemeentehûs. Dat ha se doe mar dien.

Eelke Lok. Als journalist van Omrop Fryslân draait hij al veertig jaar mee en is hij met name bekend van zijn verslagen van het skûtsjesilen, maar je zou hem tekort doen door hem het stempel sportjournalist te geven, want Lok is allround. Door zijn originele nononsense kijk op de wereld weet hij ogenschijnlijk ingewikkelde zaken vaak te relativeren en tot de essentie te herleiden. En dat is ook wat u in de columns van Eelke kunt verwachten.

De vinger op de zere plek….

Bas Weĳenberg

'Ik leef voor gezelligheid!' Bas Weĳenberg (48 jaar) werkt bĳna 30 jaar bĳ Empatec. Hĳ is lasser bĳ Empatec Metaal in Sneek. Hĳ werkt op één van de afdelingen van Lankhorst, een recyclingbedrĳf. Bas werkt samen zĳn vrouw Willemien. Ook zĳ is lasser. Bas is hier enorm trots op! Familie Bas is samen met zĳn broer opgegroeid in een liefdevol gezin. Zĳn familie is zĳn alles! Leren was moeilĳk voor hem, hierdoor zat hĳ regelmatig met zichzelf in de knoop. Daarom is hĳ naar praktĳkschool het Ambelt in Zwolle gegaan. Hier is hĳ opgeleid tot hovenier, een geweldige prestatie. Na zĳn opleiding is hĳ aan het werk gegaan bĳ Empatec. Nadat hĳ op verschillende locaties heeft gewerkt is hĳ nu uiteindelĳk lasser geworden bĳ Empatec Metaal. Een beroep dat perfect bĳ hem past! Samen aan het werk “Tĳdens mĳn werk ontmoette ik Willemien, ze liep stage bĳ Empatec. Ik maakte een praatje met haar en het klikte meteen. Sindsdien hebben we een relatie, we zĳn nu 21 jaar gelukkig getrouwd. En we werken ook nog samen, we zĳn allebei lasser.

Ik heb het nog steeds heel erg naar mĳn zin bĳ Empatec. Ik werk graag met mĳn collega’s, daar haal ik mĳn plezier uit. Elke ochtend stap ik samen met Willemien in de auto naar het werk en dan kĳken we wat de dag ons gaat brengen.” Leef! “Ik heb heel veel mensen verloren in mĳn leven. Hierdoor ben ik anders naar de wereld kĳken. Als ik wél kan leven en lol kan maken, krĳg ik een heerlĳk gevoel: ik kan nog verder leven. Je moet gewoon lachen en niet te veel frustraties opbouwen. Daar is het leven te kort voor. Ik blĳf niet lang in vervelende dingen hangen, dat is zonde. Ik lach veel en leef voor gezelligheid. En de gezelligheid, die vind ik bĳ Empatec!” Ik ben Bas en ik laat me niet beperken!

deFryskeMarren // SPORT

OEKRAÏENSE OUD-BONDSCOACH KOSTA POLTAVETS OVER DE OORLOG MET RUSLAND

“Ik wilde direct naar Oekraïne”

“

Ireen Wüst, Sven Kramer, Jutta Leerdam: we kennen ze allemaal. Hij mocht hen en nog vele andere topsporters coachen en begeleiden in hun schaatscarrière. Op sportief én persoonlijk vlak. In 1962 werd Kosta Poltavets geboren in Charkov, Oekraïne. Inmiddels woont hij achtentwintig jaar in Nederland in alle vrijheid. Dat geldt niet voor zijn familie. Het nieuws komt drie maanden geleden dan ook als een schok als Rusland Oekraïne binnenvalt.

“Het is superheftig, je maakt je direct zorgen over hoelang het gaat duren en je hebt een innerlijke onrust over wat er gaat gebeuren. Ik ken natuurlijk de Russische sporters en de mensen daar, zelfs ook Oekraïners die in Rusland wonen. Dus de eerste zes weken had ik het emotioneel echt zwaar. Onze vrienden en familie belden we ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds. Om maar zeker te weten of ze nog leefden. We hebben nog steeds veel contact en gelukkig hebben ze nog internet. Maar niemand had deze oorlog verwacht. Dit moet je verwerken op alle niveaus en dat kost tijd.”

“Ik wist niet beter dan hoe de situatie op dat moment was, maar ik kreeg thuis wel mee dat de wens naar vrijheid erg sterk was.”

THUISLAND STEUNEN

Ik kreeg les van de grondleggers van de methodologische en wetenschappelijke benadering van de sport, allemaal afkomstig uit de voormalige Sovjet-Unie. Er is geen enkele sport die niet zonder de basis kan, die zij hebben gelegd. Ik had het geluk dat ik hen persoonlijk kende en les van ze kreeg. Soms heb je dat geluk nodig. Want ook al krijg je kansen, je moet ze wel zelf grijpen.”

Ondertussen doen Kosta en zijn vrouw wat zij kunnen om hun thuisland te steunen. “Deze hele situatie houdt ons continu bezig. De oorlog raakt ons allemaal. Je kan niet iedereen helpen, maar ik probeer het wel. We hebben familie drie maanden lang opgevangen en ondersteunen fondsen die kinderen helpen met humanitaire en financiële middelen.”

STUDEREN Kosta heeft, zoals hij het zelf zegt, het geluk gehad dat hij na zijn middelbare school mocht studeren aan een gerenommeerde sportopleiding. Vergelijkbaar met de ALO in Nederland, maar dan met een scherpe focus op het coachen van topsporters. “Het was een kwalitatief zeer hoge opleiding, die nu helaas niet meer bestaat.

INSPIRERENDE JEUGD

ALLES KWIJT

Gevluchte Oekraïners kampen vaak ook met mentale problemen. “Ze zijn hier tijdelijk en weten daardoor niet waar ze aan toe zijn. En thuis hebben ze helemaal niets meer. Ze hebben geen mogelijkheid om terug te gaan.” Twee kennissen van Kosta wonen nu tijdelijk in Assen. Ze zijn zestig jaar en beiden tandarts. “Thuis hadden ze alles, maar Charkov wordt een gevaarlijke plaats. Er zijn elke dag raketaanslagen. Alles wat ze hebben opgebouwd zijn ze kwijt. En op je zestigste ga je ook niet zelf de strijd aan.”

IK GA ERNAARTOE

“Voor ons was dat net zo’n moeilijk dilemma. Toen ik hoorde van de oorlog zat ik met Jutta Leerdam op de WK sprint. En heel eerlijk? Mijn eerste ingeving was: ik ga ernaartoe. Maar Jutta en andere mensen hebben mij overtuigd dat ik beter iets vanuit hier kan doen. Dat ik ook op die manier mijn bijdrage kan leveren. Dat is ook wat onze dochter doet. Zij is zangeres en zet haar stem en haar gitaar in als wapen. Wij zetten nu ook onze stem in.”

VRIJHEID Als kind leert Kosta dat vrijheid een groot goed is. Thuis gaan de gesprekken vaak over de ‘niet gewenste onderwerpen’. Over de vrijheid, onafhankelijkheid en de democratie.

“Mijn jeugd was heel inspirerend”, lacht Kosta. “Mijn moeder was, toen ik jong was, juf in de kinderopvang en later werkte ze in een restaurant op de Trans-Siberië Express. Mijn vader was schaatscoach. Daardoor kwamen er veel verschillende mensen bij ons over de vloer. Er waren vaak sporters, maar ook mensen vanuit de culturele branche: journalisten, musici, schrijvers, enzovoorts.”

OEKRAÏENS EN RUSSISCH In de schoolvakanties vertrekt Kosta voor drie maanden naar zijn oma op de boerderij in Lugansk. “Ik werkte veel op het land, heel leuk vond ik dat. Onder andere met het drijven van een enorme kudde van zeshonderd tot achthonderd kalveren. Wij kinderen reden op paarden om de kudde in bedwang te houden en om ervoor te zorgen dat er geen kalveren ontsnapten. En eind augustus, aan het einde van de vakantie, gingen we weer naar huis, naar Charkov. Daar was Russisch de voertaal, maar na drie maanden bij mijn oma in Lugansk, sprak ik alleen nog Oekraïens. Dat zorgde altijd voor wat paniek bij mijn ouders”, lacht Kosta.

NUMMER 07 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

COLUMN

TEKST SONJA HARKEMA // FOTO’S RICARDO VEEN, ORANGE PICTURES

mr. DORIEN KOOPMANS-DE BOER

BETUTTELING OF BITTERE NOODZAAK

Kosta Poltavets coacht de Russische schaatsploeg tijdens het WK 2019 in Hamar.

“LIEVER EEN EERLIJKE VIJAND, DAN EEN GECAMOUFLEERDE VRIEND” VAN SCHAATSEN NAAR TRIATLON In de Sovjet-Unie geldt de dienstplicht en na zijn studie moet Kosta op zijn drieëntwintigste voor twee jaar het leger in. Daarna besluit hij verder te gaan met de sport. De schaatswereld instappen is voor hem relatief makkelijk, gezien het beroep van zijn vader. Na twee jaar de jeugd trainen komt de triatlon op zijn pad. Hij slaat een nieuwe weg in en blijkt talent te hebben. Als coach en als deelnemer. “Ik deed steeds meer Ironmans, kwam op verschillende plekken en ontmoette veel triatleten, ook in Nederland. De triatlon is een hele vrije sport, waarbij je van alles mag uitvinden en proberen. Hierdoor heeft deze sport mij in die zeven jaar heel rijk gemaakt”, legt Kosta uit.

RUSSISCHE PLOEG TRAINEN Na een aantal jaren als coach begint Kosta zich steeds vaker af te vragen welke bijdrage hij kan leveren aan schaatsen als internationale sport. Hij wordt gevraagd om de Russische ploeg te coachen. “Na DSB en TVM zat ik figuurlijk gezien ‘in de ruimte’. Toen ik Rusland ging coachen was het alsof ik de mijnen in moest, met zo’n lamp op je voorhoofd, je kent het wel. Ik moest helemaal opnieuw beginnen en moest er dus lang over na denken. Ik zag het als kans en besloot ervoor te gaan. De ploeg moest van heel ver komen. Al mijn kennis en ervaring nam ik mee en zo zette ik samen met de bondsvoorzitter schaatsen in Rusland weer op de kaart. Na zes maanden werd een van de schaatsers wereldkampioen.”

heel erg traag systeem. Je kunt niet vandaag trainen en morgen resultaat zien. Dat kost tijd.”

WINNAAR OF VERLIEZER “Bovendien is sport heel zwart-wit, daar waar het leven heel kleurrijk is. In de sport ben je of de winnaar of de verliezer. Er zit niets tussenin. Daar houd ik van. Liever een eerlijke vijand, dan een gecamoufleerde vriend. En ook al is de groep van verliezers de grootste groep, topsporters hebben een enorm optimisme, waardoor ze altijd maar voor die winst blijven gaan. En dat is wat ik zo mooi vind aan sport”, aldus Kosta.

NIET AFWACHTEN Als oud-bondscoach wil Kosta ook sporters in Oekraïne ondersteunen. Zo helpt hij de Oekraïense schaatsbond met de communicatie en ondersteuning van de internationale schaatsbond en adviseert hij de Oekraïense skeelerbond. En hij werkt vanuit Nederland mee om skeelerpakken te maken. “Ook al is het vanuit Nederland, ik wil graag mijn bijdrage kunnen leveren.”

VANAF NUL Als de oorlog voorbij is, hoopt Kosta dat Oekraïne zelfstandig is. “Maar dan nog moet het hele land opnieuw worden opgebouwd. Mensen hebben trauma’s, alles is kapot. Ook de sport moet vanaf nul beginnen.” Kosta staat klaar om na de oorlog het schaatsen in Oekraïne naar een hoger niveau te tillen. Als het aan Kosta ligt, hoger dan voor de oorlog.

EEN DOEL IS EEN DROOM MET EEN DEADLINE

NIEUWE AANWAS

De emotionele kant van de drang naar prestatie is wat Kosta zo fascineert aan sport. “In de sport werk je stap voor stap ergens naartoe. Je maakt doelen en dat probeer ik altijd zo simpel mogelijk te houden: een doel is een droom met een deadline. En als je die droom met die deadline hebt, kun je gaan plannen. Daarbij is geduld erg belangrijk, want je lichaam is eigenlijk een

“Ik wil helpen waar ik maar kan”, benadrukt Kosta. En zijn hulp reikt verder dan Oekraïne. Zo wil hij zich ook inzetten op het gebied van sportcoaches. Want de aanwas van nieuwe coaches loopt merkbaar terug. Kosta voelt zich geroepen om al zijn kennis en ervaring in te zetten om jonge coaches op te leiden. Precies zoals hij zelf ook werd opgeleid door grootheden in de sport.

Nederlanders willen in het algemeen niet betutteld worden. Al die regeltjes. Aan de andere kant vinden we het noodzakelijk dat er paal en perk wordt gesteld aan uitbuiting en fraude. Daarom heeft de overheid regels opgenomen in de Wet ter voorkoming van Witwassen en Financieren van Terrorisme (de ‘WWFT’). Iedereen die een woning koopt of verkoopt krijgt er mee te maken. Jaap is van plan een huis te kopen. Hij financiert de koopsom deels uit zijn eigen B.V. en deels uit een hypotheek. De bank heeft de handel en wandel van Jaap allang onder de loep gelegd. In het verleden is al een cliëntenonderzoek uitgevoerd; er is onderzocht waar zijn geld vandaan komt en waar hij het voor gebruikt. De makelaar start vervolgens een eigen onderzoek en kijkt of de aankoop van de woning die Jaap op het oog heeft, wel pluis is. Handelt Jaap niet toevallig als tussenpersoon voor een fraudeur, die zijn eigen geld wil witwassen? Daarna zit Jaap bij de hypotheekadviseur. Deze kijkt (nogmaals) naar het totale financiële plaatje van Jaap. Klopt alles wel? Tenslotte komt Jaap bij de notaris. De notaris vraagt Jaap, achteraan sluitend in de rij dienstverleners, naar de jaarstukken van de B.V. Gaat het om een goed draaiende onderneming, of wordt de B.V. gebruikt om geld wit te wassen? Jaap is al die vragen inmiddels helemaal beu, maar de overheid vindt blijkbaar dat elke financiële dienstverlener (telkens weer) moet vragen hoe mensen aan hun geld komen en wat ze ermee van plan zijn. Toch een vorm van betutteling. Maar mocht dat ‘de grote jongens’ (oplichters) ook maar enigszins dwarsbomen, dan accepteren we het blijkbaar graag.

Kortestreek 16 8531 JG Lemmer T: 0514 561712 E: info@notarisalberda.nl

www.notarisalberda.nl

WIJ WENSEN DE SKS EN IFKS VLOOT VEEL SUCCES!

www.kromhout.com

deFryskeMarren // SPORT

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

De tweemaster Masterskip De Wylde Swan vaart de Atlantische Oceaan over met trainees aan boord.

TEKST: LOTTE VAN DE MEIJ // BEELD: TEAM DE WYLDE SWAN

MEEVAREN OP DE GOLVEN VAN HET LEVEN DE ZEILREIS VAN TRISTAN DE JONG OP DE WYLDE SWAN

Vorig jaar vertelde Tristan de Jong (2006), leerling van Plein Joure, aan GrootdeFryskeMarren over zijn geplande werken leerreis over de Atlantische Oceaan die hij in zeven weken zou maken. Afgelopen april was het zover. Tristan vloog naar Sint Maarten en stapte daar aan boord van Masterskip De Wylde Swan, samen met 27 andere trainees en veertien bemanningsleden. Inmiddels is hij weer thuis en vertelt hij ons over de leerervaring en de avonturen die hij meemaakte op het schip. Op Sint Maarten ontmoet Tristan in april de andere trainees voor het eerst echt. Hij kent ze tot dan toe enkel online. Op de tweemaster De Wylde Swan krijgen ze de eerste week belangrijke veiligheidstrainingen en Tristan krijgt op de eerste dag al de kans zijn hoogtevrees te overwinnen door in een metershoge mast te klimmen. “Gelukkig lag het schip toen nog aan de wal”, zegt Tristan. De bemanning die mee is aan boord bestaat naast de kapitein uit onder anderen een huisarts en docenten. Doordat één van de bemanningsleden een Spanjaard is, spreekt iedereen Engels met elkaar. Die eerste week wordt ook gebruikt om te ‘bunkeren’. Dat houdt in dat er bijvoorbeeld voor lange tijd een grote voorraad voedsel aan boord wordt opgeslagen.

’s nachts. Elke trainee heeft dan ook ’s nacht dienst om mee te helpen op het schip. ‘s Morgens zitten alle trainees in stilte vier uren aan de zelfstudie. Tristan heeft voordat hij op reis ging, met behulp van zijn school, zich goed moeten voorbereiden. Al het lesmateriaal werd gedigitaliseerd, de lesstof voorbereid zodat Tristan zeven weken lang zelfstandig zijn schoolwerk kan uitvoeren. Het is een werken leerreis. Naast werken - denk aan schoonmaken, koken en helpen zeilen - krijgen ze ook (levens)lessen over bijvoorbeeld het koraalrif, het verschijnsel plastic soep, koers bepalen, navigeren op sterren en ze maken filmpjes en verslagen. Er is maar een beperkte vrije tijd over.

Ze liggen iets langer dan gepland op de Azoren omdat er een belangrijk onderdeel van de mast gebroken is en gerepareerd moet worden. “Dit was één van de dingen die stuk gingen tijdens de reis, dat hoort erbij”, zegt Tristan. “Daar leer je van dat niet alles vanzelfsprekend is.”

WADLOPEN Vanaf de Azoren vervolgen ze hun reis naar Midden-Frankrijk. Hier liggen ze onder andere een nacht op een onbewoond eiland waar ze met z’n allen op een zolderkamertje in een klein huisje slapen.

Vanaf Frankrijk varen ze terug naar Nederland, waar Tristan tijdens zijn ochtenddienst geniet van de zonsopkomst met uitzicht op de kust van Scheveningen. Vanaf daaruit vertrekken ze naar Terschelling, waar ze na zo’n mooie reis ook nog ‘iets heel Fries’ gaan doen, namelijk wadlopen. Eind mei komt het schip aan in Harlingen waar alle blije en trotse ouders op de kade hun kinderen na zeven weken opwachten.

DE ERVARING Tristan heeft geen last gehad van heimwee, hij heeft veel geleerd

“JE LEERT DAT NIET ALLES VANZELFSPREKEND IS”

LOPEN OP DE VULKAAN STRAK DAG- EN NACHTSCHEMA Wat je op het Masterskip leert is meevaren op de golven van het leven. Al varende werk je aan je persoonlijke ontwikkeling en aan het leren uitstippelen van levensdoelen. Elke trainee stelt zichzelf doelen en samen met een eigen coach wordt daar aan gewerkt tijdens de reis en daar waar nodig bijgestuurd. Je leert verantwoordelijkheid nemen, op jezelf en anderen te passen. Het leven op het schip gaat volgens een strak schema. Ze varen continu, dus ook

Vanaf Sint Maarten steken ze de Atlantische Oceaan over naar de Portugese Azoren. Twee weken lang zien ze alleen maar zee. In het begin is Tristan behoorlijk zeeziek, maar gelukkig is dat na een paar dagen over. Zijn lichaam went aan het het heen en weer deinen van het schip. Op de Azoren kunnen ze eindelijk weer aan wal. Tijdens een expeditie bezoeken ze een vulkaanmuseum en lopen ze over een caldeira. Een caldeira is een grote vulkaankrater die is ontstaan doordat de oorspronkelijke vulkaan is ingezakt.

Tristan (tweede van rechts, met pet) en zijn masterskip vrienden op de vulkaan.

en deze ervaring en levenslessen neemt hij de rest van zijn leven mee. Als ik vraag wat hem het meest is bijgebleven van de reis met De Wylde Swan, zegt hij: “De vrije tijd op de Azoren, daar aten we elke dag een ijsje, dat voelde als een soort minivakantie. Ook zwommen er dolfijnen en walvissen mee en spreek je op alle plekken met de lokale bevolking.” Hij heeft al plannen voor een volgend avontuur. Wanneer hij over zo’n vier jaar klaar is met het mbo wil hij een reis gaan maken in Australië.

DE OUDERS Tenslotte vraag ik aan de moeder van Tristan, Anneke, die bij het gesprek zit, hoe zij dit als ouders hebben ervaren. Ze geeft aan dat het haar is meegevallen, ondanks de weinige contactmomenten. “Als ouder ontvang je elke week een sailmail van je kind en de toon van die mail was zo vrolijk, dat wij merkten dat Tristan het enorm naar zijn zin had. Dan kreeg ik tranen van geluk in mijn ogen, omdat wij onze zoon deze fantastische leerzame ervaring zo gunnen.” De twee weken op zee vond Anneke het lastigste. Via een tracking systeem kon zij het schip volgen. “Gelukkig was er ook een oudergroeps-app waar je af en toe even je hart kon luchten.”

deFryskeMarren // SPORT

HARMEN BROUWER EN ZIJN BIJZONDERE BINDING MET HET SKÛTSJE DE JONGE JAN

“ALS WE VIJFDE WORDEN DOEN In het najaar van 2019 werd er al reikhalzend uitgekeken naar het debuut van Harmen Brouwer (39) als schipper van het Langweerder skûtsje. Een nieuwe schipper met een jonge ambitieuze en energieke uitstraling aan het helmhout van een compleet ander skûtsje. En wat voor een skûtsje: De Jonge Jan van Jelle en Hilda Talsma. Een terugblik op hoe de Langweerder skûtsjesilers de coronaperiode zijn ‘doorgekomen’. Maar ook vooruitzien en de geschiedenis van De Jonge Jan.

OPGEGROEID MET SKÛTSJESILEN “Het eerste jaar was vrij duidelijk dat we niet konden zeilen en daar leg je je dan bij neer. Spitich mar it wie net oars”, begint schipper Harmen Brouwer dit verhaal. “Vorig jaar had ik echt wel het gevoel dat zoiets niet weer zou gebeuren, ik was ervan overtuigd dat we echt los zouden gaan. Toen in het voorjaar duidelijk werd dat je door de restricties niet mocht trainen met zoveel mensen aan boord, kreeg ik het gevoel ‘het zal toch niet wéér, hè’. Maar het werd hem opnieuw niet. Dat was behoorlijk balen, helemaal omdat je blij bent dat je voor het eerst als schipper deel uit gaat maken van de groep schippers. Ik ben ermee opgegroeid: pake was schipper, heit stond aan het helmhout, mijn tweelingbroer Sytze is schipper van het Heerenveenster skûtsje en ik nu dus ook. Ja en dan gaat het zeilen twee keer achter elkaar niet door, dat is (…)”

EERSTE RESULTATEN Ondertussen is het 2022 en zitten de eerste officiële wedstrijden er alweer op. Met een glorieus resultaat voor de Langweerders. De 38e editie van Lemmer Ahoy, de jaarlijkse wedstrijd met zowel SKS- als IFKS-skûtsjes aan de start, was er een met stevige wind, kracht 4-5 met op vrijdag zelfs uitschieters naar 6. Vandaar dat slechts drie van de normaal zes wedstrijden gezeild konden worden

“HET SKÛTSJESILEN GAAT EEN NIEUW TIJDPERK IN WAAR IEDEREEN KAN WINNEN” met als uiteindelijke winnaar Harmen Brouwer en zijn bemanning van De Jonge Jan. Dankzij een derde, tweede en vijfde plaats wisten de Langweerders de eindoverwinning in de wacht te slepen. Tijdens de jubileumwedstrijden op de Langwarder Wielen ging schipper Rinus de Jong er met de fraaie jubileumbokaal

vandoor. Hier moesten de Langweerders met een tiende plaats tevreden zijn.

HET SCHIP LEREN KENNEN Harmen Brouwer: “We zijn keihard aan het trainen om straks tijdens de SKS-wedstrijden tot een goed resultaat te komen. Het skûtsje van Langweer heeft haar nieuwe zeil op de oude formule laten maken, waarmee we twee jaar hartstikke mooi getraind hebben. Nu met de nieuwe regelgeving hebben we 1,4 vierkante meter aan doek moeten inleveren. Verder is het onderwaterschip aangepakt en er werd vorig jaar ook een nieuwe mast geplaatst. De zwaarden van het oude Langweerder skûtsje zijn overgebracht naar De Jonge Jan. Met een nieuw tuig en een ‘nieuw’ skûtsje zijn we nog steeds bezig om het schip te leren kennen.”

BROUWER-VERBINDING Ieder skûtsje heeft zijn eigen verhaal, maar dat van De Jonge Jan is toch wel heel bijzonder. Het is niet alleen het skûtsje dat het meeste prijzengeld met wedstrijdzeilen gewonnen heeft, maar Harmen Brouwer heeft er ook nog

NUMMER 07 • 2022

GROOTDEFRYSKEMARREN.NL

TEKST HENK VAN DER VEER // FOTO’S THOMASVAER FOTOGRAFIE, DOUWE BIJLSMA

WE HET GOED!”

HISTORIE SKÛTSJE DE JONGE JAN

Het schip De Jonge Jan werd in 1911 gebouwd onder leiding van meesterbouwer Bouke Roorda van de beroemde ‘Piipster werf’ in Drachten. Vanaf de bouw heeft eigenaar en schipper Sytze Sytema meegedaan aan wedstrijden en al in 1912 en 1913 won het schip veel prijzen. Uiteraard was het vervoeren van lading de hoofdfunctie van het skûtsje, maar het winnen van wedstrijden zorgde voor een leuke bijverdienste. In 1952 en 1953 werd het schip SKS-kampioen. Na de dood van Sytze Sytema bleef De Jonge Jan tot eind 1962 naast wedstrijdskûtsje in gebruik als vrachtschip en woonruimte van zoon en dochter Jan en Jeltje Sytema.

een andere band mee. Immers, het skûtsje is van Jelle en Hilda Talsma uit Warten en laat dat nu net het dorp zijn waar de Langweerder schipper is opgegroeid. “Oerpake Tjitte Jansz Brouwer won er in 1953 het SKS-kampioenschap mee en oerpake van mem haar kant zeilde ook al jaren op De Jonge Jan. Er is dus wel een Brouwer-verbinding met het skûtsje”, weet Harmen die erg geïnteresseerd is in de historie van het skûtsjesilen en de skûtsjevloot.

WIE GAAT ER DIT JAAR WINNEN? “Het skûtsjesilen gaat een nieuw tijdperk in waar iedereen kan winnen, maar waar je ook elf wedstrijden en twee weken lang gefocust en scherp moet zijn. Het gaat sowieso een heel bijzonder kampioenschap worden waarin jongelingen het de gevestigde orde knap moeilijk gaan maken”, laat Harmen Brouwer in het SKS-Journaal weten. De schipper ziet zijn top-3 als volgt: 1. Lemmer; 2. Grou; en 3. Heerenveen. En Langweer dan? “Als we vijfde worden doen we het goed!”

In 1965 werd het schip door Jeltje verkocht aan de SKS-commissie van Earnewâld. Nadat De Jonge Jan met wisselend succes respectievelijk uitkwam in de SKS voor Earnewâld, in de IFKS met Lodewijk Meeter en weer in de SKS voor Langweer, kwam het skûtsje in 2006 in handen van scheepsbouwer Jelle Talsma uit Warten, die het schip in zijn oude glorie herstelde en er vervolgens historie mee schreef in de IFKS. Nadat hij zich terugtrok uit de IFKS-competitie, besloot hij het skûtsje aan te bieden aan de eigenarencommissie van Langweer. De Jonge Jan is een Piipster, zoals hierboven vermeld. Deze skûtsjes onderscheiden zich door hun snelle vormgeving en behoren tot de top van de wedstrijdschepen. Vrijwel alle SKS-kampioenschappen werden de afgelopen jaren door een Piipster gewonnen. Bron: www.skutsjelangwar.nl

BEMANNING DE JONGE JAN

Anton Snip, Herman Roffel, Marvin Rypkema, Sander Hasper, Joop Jzn Mink, Sylke Bik, Patrick de Boer, Benno Timmenga, Jitze Jzn Mink, Arjen Sikkema, Eildert Kzn Meeter, Sietze Jan Rypkema, Harmen Wagenaar. Schipper: Harmen Brouwer. Bron: SKS Skûtsje Journaal 2022

TANDIMPLANTATEN: NIET TE ONDERSCHEIDEN VAN ‘ECHT’ Mist u een deel van uw tanden of kiezen? Of heeft u een loszittende of irriterende gebitsprothese? Dat kan veel impact op uw leven hebben: u geniet minder van het eten en verwerkt uw voeding minder goed. Daarnaast kan het uw zelfvertrouwen aantasten. Het goede nieuws is dat er een goede oplossing voorhanden is, namelijk het plaatsen van tandimplantaten. Uw eigen tanden en kiezen hebben wortels, die in uw kaakbot vastzitten. Implantaten zijn kunstwortels en worden in de kaak geplaatst ter vervanging van natuurlijke wortels. De implantaten zelf zijn hierdoor dus niet zichtbaar en functioneren op dezelfde manier als eigen, natuurlijke wortels. Implantaten voel je niet. Je voelt het verschil niet tussen een natuurlijke wortel met kroon of een implantaat met kroon. Tandimplantaten worden gemaakt van titanium. Dit is een metaal dat makkelijk wordt geaccepteerd door het lichaam. De implantaten lijken op kleine schroefjes die verankerd worden in uw kaakbot. Uw nieuwe tanden en kiezen - net zo sterk als uw natuurlijke gebit - zien er natuurlijk uit en voelen ook zo aan. Niet te onderscheiden van ‘echt’ dus! U kunt weer vrijuit lachen en uw zelfvertrouwen krijgt een boost. Implantaten hebben ook veel voordelen ten opzichte van een kunstgebit. Een ‘gewoon’ kunstgebit vervangt alleen de delen van uw tanden en kiezen die zichtbaar zijn boven het tandvlees. Het gevolg is dat er botverlies in uw kaak optreedt. Door de constante druk op uw tandvlees en kaakbot, versnelt een kunstgebit zelfs het proces van het slinken van uw kaakbot. Implantaten worden in het kaakbot vastgeschroefd: dit stimuleert juist de botvorming in uw kaak. Uw kaak slinkt niet en u behoudt de vorm van uw kaaklijn. Met de juiste mondhygiëne en een regelmatig bezoek aan uw tandarts kunnen tandimplantaten tientallen jaren meegaan. Natuurlijk heeft een vast gebit op implantaten in eerste instantie een stevig prijskaartje. Die investering verdient u echter dubbel en dwars terug omdat de gebits- en mondzorg op de lange termijn lager worden. Het plaatsen van implantaten bieden wij aan vanaf 18 jaar. Het kaakbot is op deze leeftijd pas uitgegroeid, waardoor deze behandeling niet eerder mogelijk is. Wilt u deze behandeling ondergaan, maar heeft u last van angst voor een tandartsbezoek? Dan kunt u gebruik maken van een behandeling onder volledige narcose. Onder narcose krijgt u niets mee van de behandeling en wordt u wakker met een stralend nieuw gebit.

Frank Post Frank Post heeft al meer dan 25 jaar ervaring als tandarts-implantoloog en is eigenaar van Kliniek Tandheelkunde Sneek, gezondheidscentrum Simmerdyk. Belangrijke specialismen zijn behandelingen onder volledige narcose, angstpatiënten, implantologie, parodontologie en uitgebreide esthetische gebitsrenovaties.

WWW.TANDARTSSNEEK.NL

46 3

17 2

17 22

22 2

PUZZELPAGINA NR 07

14 14

4 14

D C

NUMMER 07 • 2022

Puzzel en win! In iedere editie van deze uitgave staat een puzzel waarmee je leuke prijsjes kunt winnen. Stuur je oplossing via de email of met traditionele post. Je kunt dit sturen naar: info@grootdefryskemarren.nl o.v.v. puzzeloplossing NR 07-2022 – tot uiterlijk 11 augustus 2022. Wij wensen je veel puzzelplezier!

18 17

4 14

Probeer ijke letters. staan voor gel . Gelijke cijfers den woord te vin het gekleurde

Europese hoofdstad pijnlijk ongemak

deelteken

vuurwapen

voegwoord

kracht

voetbalterm

arbitrair

stellage

voedsel

werkplaats

numero

steensoort

tafel

lidwoord

20 24 28

pl. in Amerika

tijdvak

verbouw

voordat

26 30

27 31

39 45

kleur

zangstem

mist binnenkomst mountainbike

zonderling voormiddag

bedrijfsvorm overledene

bevlieging spraak

wijduit

zitje

bladgroente

domoor

speelgeld

bijwoord van plaats

Simon Rienstra uit Balk heeft de waardebon van 2 bioscoopkaartjes gewonnen. Deze is aangeboden en is te besteden bij DE BIOS in Heerenveen OPLOSSING EDITIE 06-2022: Zweedse puzzel: TUINKABOUTER // Sudoko: 8 8 7 7 5

GrootdeFryskeMarren is een maandelijkse uitgave van Ying Media. De krant wordt huisaan-huis verspreid in gemeente De Fryske Marren en ligt bij verschillende 'pick-up' points in gemeente De Fryske Marren. Oplage: 28.000 exemplaren.

Kijk voor het actuele filmaanbod op: www.bios-heerenveen.com

Winnaar puzzel Grootdefryskemarren NR. 06-2022

COLOFON

Burgemeester Kuperusplein 52 Heerenveen • T 0513-654051

2 BIOSCOOPKAARTJES!

plan

PUZZEL EN WIN

gehalte

Verticaal: 1 Europese vrouw 2 toneelspeler 3 gard 4 kortaf 5 Bijbelse priester 7 100 vierkante meter 8 Chinees gerecht 9 beet 10 tv- en radiobedrijf 11 prikkelend 15 nieuw (in samenst.) 16 Zuid-Amerikaanse thee 17 hal 18 pl. in Gelderland 21 deel v.e. mast 24 schaakstuk 25 lange rij 26 zakken 27 indiaans symbool 29 aarden kruik 31 Bulgaarse munt 34 voorts 35 dwars 36 manier van lopen 37 ronde van Italië 38 tijdelijk bestuurder 39 spaarzaam 41 dicht 43 water in Friesland 45 ontkenning 47 zoete lekkernij 49 hoofdstad van Zwitserland 52 drinkgerei 53 getal 55 flink gevorderd 56 lange sliert.

paling humorloos

plant

Horizontaal: 1 zojuist 6 radeloosheid 12 gaaf (jeugdtaal) 13 venster 14 waarnemend 17 conversatie 19 afslagplaats bij golf 20 grote papegaai 22 grootvader 23 muzieksoort 25 positie 27 deel v.d. voet 28 reisweg 30 snelle gang 32 voor 33 Europeaan 35 soort appel 37 schenker 40 tafelgast 42 vervoermiddel 44 lijst van gerechten 46 zeehond 48 lof 50 scheepstouw 51 onderdanigheid 54 gelijkluidend 57 theaterrang 58 Ierland 59 gevaarlijk 60 serieus.

zuivelproduct

en andere

Breng letters uit de puzzel over naar de hokjes met het corresponderende nummer.

bid (Latijn)

tot en met

grappenmaker

Indonesische heer

liefhebber

vertering

eetgelegenheid

gebak

bitterheid slee

tochtje

vak

broodbeleg

weefselplek nieuw (in samenst.)

test

deel v.h. oor

vis

lijst van drukfouten

dierentuin

dagdromer

7 13

godheid

bindmateriaal

hospitaal Surinaams gerecht

hoofddeksel

heel griezelig woordspel

akelig

kloosterzuster

geelkoper

oude vakbond

handelskorting

een weinig

opera van Bizet

lusthof

STUUR je ANTWOORDEN van PUZZEL 07 VÓÓR 11 augustus 2022 PER EMAIL NAAR: info@grootDEFRYSKEMARREN.nl OF PER POST NAAR: GROOTDEFRYSKEMARREn, Zwarteweg 4, 8603 AA SNEEK en vermeld hierbij uw adres!

UITGEVER

EINDREDACTIE

VERKOOP

Ying Media BV Zwarteweg 4 8603 AA Sneek Telefoon 0515 745005 E-mail info@yingmedia.nl www.yingmedia.nl

Henk de Vries

Geart Jorritsma, Ying Mellema, Marianne Bouwman, Mieke Alferink, Henjo van der Klok

REDACTIE

redactie@grootdefryskemarren.nl

Gea de Jong-Oud, Alie Rusch, Lotte van der Meij, Henk van der Veer, Ynte Dragt, Hannah Zandbergen, Sonja Harkema, Wim Walda en Eelke Lok

REDACTIECOÖRDINATOR

VORMGEVING

Gianna Posteraro

Frans van Dam (bliidd.nl)

REDACTIETIPS?

DE BIOS HEERENVEEN

FOTOGRAFIE Johan Brouwer, Douwe Bijlsma en Ricardo Veen

DRUK Mediahuis Noord, Leeuwarden

VERSPREIDING FRL Verspreidingen, Leeuwarden

Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De gegevens in deze krant zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

DE EERSTVOLGENDE UITGAVE VAN MAANDBLAD GROOTDEFRYSKEMARREN VERSCHIJNT OP: DONDERDAG 18 AUGUSTUS 2022

samen genieten.

Samen op pad en samen beleven In gemeente De Fryske Marren raak je nooit uitgekeken. Het afwisselende landschap met weidse vergezichten, grote meren en bosrijke gebieden biedt volop recreatiemogelijkheden. De talrijke historische dorpjes en de elfstedenstad Sloten zijn een lust voor het oog en nodigen uit tot een bezoek. De IJsselmeerkust heeft mooie stranden en op de vele paden en vaarwegen kunt u prachtig wandelen, fietsen en varen. Maak ook kennis met onze prachtige plattelandsgemeente! Meer weten?

www.defryskemarren.nl

Openingstijden restaurants: Zondag t/m donderdag 08:00 - 00:00 uur Vrijdag & zaterdag 08:00 - 02:00 uur McDonald’s Joure, Lemmer & Sneek

2x McFlurry Naar keuze.

Niet geldig i.c.m. andere McDonald’s aanbiedingen. Alléén geldig tegen inlevering van deze waardebon bij McDonald’s restaurants Joure, Lemmer en Sneek t/m 1 augustus 2022.

221812-Advertentie-260x395-Fryske-Marren.indd 1

Geldig t/m 1 aug 2022

11-07-2022 09:38