4
NUMMER 06 • 2019
ANNETTE TEN DAM VAN STICHTING KWS AANGEPAST ZEILEN SNEEK:
“De echte handicap zit tussen je oren” “Toegegeven, ik heb een stukje lichaam minder dan de meeste andere mensen. Ik ben met één arm geboren. Maar ik heb jaren op topniveau gezeild en in 2004 meegedaan aan de Paralympics in Athene, hoezo gehandicapt? De echte beperking zit tussen je oren.” Aan het woord Sneker bakkersdochter Annette ten Dam, 48 jaar, en bestuurslid van de Stichting KWS Aangepast Zeilen Sneek. Ze is van de categorie recht voor zijn raap en heeft het over ‘gehandicapt’ en niet over ‘minder-valide’ of ‘met een beperking’. Annette is reclasseringsmedewerker en woont al twintig jaar samen met Jacob Boonstra, vennoot bij Accountantsbureau Bentacera. Het paar heeft geen kinderen. “Dat lukte niet” vertelt Annette nuchter, “Maar we compenseren dat door onze neefjes en nichtjes ‘schandalig’ te verwennen.” TEKST WIM WALDA // FOTO'S LAURAKEIZERFOTOGRAFIE.NL
‘NIET ZO VAN HET LEREN’
RECLASSERINGSWERKER
“Ik kom uit een ondernemersgezin, mijn vader was bakker Theo ten Dam. Mijn ouders werkten beiden in de winkel zodat wij, ons gezin bestond uit vier meiden waarvan ik de tweede was, veel vrijheid kregen. Maar oh wee, we moesten daar geen misbruik van maken. We ontwikkelden al op jonge leeftijd een sterk verantwoordelijkheidsgevoel. Ik was een beetje de rebel van de familie. Leren was niet echt mijn ding, zodat ik na de RK Thomas van Aquinoschool het advies ‘huishoudschool’ kreeg. Mijn moeder had daar heel andere gedachten over: ‘Oh neen, dat gaat niet gebeuren. Onze Annette met haar ene arm is niet geschikt voor dat werk’. Het werd dus de Sint Jozef Mavo en dat lukte’.”
“Ik werd aangenomen bij tbs-kliniek Oldekotte in het plaatsje Rekken, in de Achterhoek en werkte daar drieënhalf jaar met veroordeelden die tbs hadden gekregen met dwangverpleging. Inmiddels had ik verkering gekregen met Jacob Boonstra, die toen net was afgestudeerd in accountancy en een baan kreeg bij een bureau in Sneek. Jacob is net als ik een ras-Sneker tot in elke vezel en voelde er niets voor om de Waterpoortstad te verruilen voor Twente. Het toeval wilde dat ik een advertentie tegenkwam waarin reclasseringswerkers in het Noorden werden gevraagd. Daar ben ik aangenomen. Eerst zes jaar in de gevangenis werken en daarna ‘het veld in’. Ik ben gespecialiseerd in mensen met psychiatrische stoornissen en het begeleidingstraject van tbs’ers terug naar de maatschappij. Dat doe ik nu al eenentwintig jaar met veel voldoening.”
Blijkbaar had Annette toen toch de smaak te pakken gekregen want ze vervolgde met een mbo-opleiding activiteitenbegeleiding en een hbo-opleiding inrichtingswerk, specialisatie werken met groepen. “Ik wist toen al dat ik van het begeleiden van tbs’ers mijn beroep wilde maken. Maar daar moest je minimaal vijfentwintig voor zijn en dat was ik op dat moment nog niet, zodat ik er nog een managementopleiding voor non-profitorganisaties achteraan heb gedaan.”
JACOB BOONSTRA EN TIBRAG SCOUTING “Toen ik negentien jaar was ben ik gevraagd bij Tibrag Scouting als begeleidster, omdat Tibrag besloot om ook meisjes toe te laten. Daar kwam ik Jacob Boonstra tegen die hetzelfde deed bij de jongens en er bloeide iets moois op. De liefde voor de watersport had ik met de spreekwoordelijke paplepel ingegoten gekregen. Mijn vader filosofeerde regelmatig over zijn leven. ‘Als ik het over mocht doen was ik naar zee gegaan’ zei hij dan. Want het water - en dan met name het zeilen - was zijn grote passie. In zijn jonge jaren was hij zeilinstructeur en zo is hij mijn moeder ook tegengekomen. Cupido schoot met scherp en vier dochters waren het mooie resultaat. Er kwam een motorbootje en toen wij oud genoeg waren, een Piraatje als bijbootje. Daar leerde ik in zeilen, ik was toen een jaar of acht. Toen ik wat ouder was heb ik wel eens bemand bij een vriendje in de Vrijheid tijdens wedstrijden. Daar stond ik in de trapeze met mijn ene arm. Als er gespinnakerd moest worden ruilden we van positie; dan nam ik het roer over en bediende hij de spinnaker en de fok.” “Ik heb van jongs af geleerd om met slimme oplossingen hetzelfde te doen als de ‘normale’ kinderen, maar op een andere manier. Toegegeven, ik heb maar één arm, dus ik ben fysiek gehandicapt. Dan kun je achter de geraniums zielig gaan zitten zijn of je kunt er wat van maken. Sommige dingen moet je gewoon anders benaderen.” Lachend: “Bijvoorbeeld het spinnakeren. Dan
moet je dus een list verzinnen. En zo werkt dat eigenlijk met heel veel dingen in je leven. Mensen met een fysieke beperking bestaan uiteraard, maar de echte beperking zit in je hoofd. Ik heb jaren op topniveau gezeild en meegedaan aan de Paralympics, hoezo gehandicapt? Vandaar ook dat het motto van de Stichting KWS Aangepast Zeilen Sneek me ook bijzonder aanspreekt: ‘Je laat je beperking op de steiger achter’.”
VASTGESNOERD IN DE BOOT Annette ten Dam kwam in aanraking met het aangepast zeilen toen Tibrag Scouting hand- en spandiensten verleende tijdens het Wereldkampioenschap gehandicaptenzeilen in Heeg. “De Nederlandse deelnemers hadden al snel in de gaten dat ik kon zeilen en wisten me uiteindelijk over te halen om eens een training mee te maken op Loosdrecht. Dat heeft ze overigens best wel moeite gekost, want tijdens de WK zag ik dat sommige gehandicapten in de boot werden vastgesnoerd. Toen dacht ik meteen: ‘No way, dat ga ik niet doen’. Maar ik ging het wel doen, later zelfs op internationaal en Olympisch niveau. Ten Dam maakte deel uit van een team in de Sonar, een driemansboot die net als de 2.4mR een Olympische klasse was geworden. Er werd met twee KNWV-kernploeg teams in de Sonars gevaren. Het beste team kwalificeerde zich voor de Olympische Spelen. “Als zodanig hebben we kampioenschappen over de hele wereld gevaren. Dus elk vrij moment, elk weekend en iedere vakantie waren we onder de pannen. Er stond voortdurend druk op de ketel. We haalden uiteindelijk de Paralympics van 2004 in Athene, maar daarna was ik op. Ik kon twee jaar geen wedstrijdboot meer zien. Ik had het helemaal gehad om naast mijn volledige baan continu met zeilen en het competitie-element bezig te zijn, ik kwam niet meer aan mijn eigen leven toe.”
STICHTING AANGEPAST ZEILEN SNEEK Tot twee jaar later Maria Poiesz belde met de opmerking dat zij was benaderd door Sailability om het aangepast zeilen in Sneek op de kaart te zetten. Maria had te kennen gegeven dat ze dat wel wilde, maar onder de voorwaarde dat Annette daar ook aan mee zou doen. Annette en Maria kenden elkaar van de Paralympics in Athene, waar Maria met het volleybalteam zilver in de wacht
sleepte. “Ik heb toen als voorwaarde gesteld dat het leuk moest blijven, laagdrempelig, zodat iedereen met een beperking kon leren zeilen. Niet de prestatiedrang van topsport, waar het heilige ‘moeten’ voorop staat. Wat dat betreft had ik mijn ‘soulmate’ gevonden, zodat we toen heel kleinschalig zijn begonnen in 2006. Eerst op de Potten. Daarna een bootje erbij. Naar het Starteiland. De activiteiten breidden zich steeds verder uit en we integreerden als sectie in de Koninklijke Watersportvereniging Sneek (KWS). Vooral de komst van het regionaal trainingscentrum de Roerkoning in maart 2015, waarbij op alle fronten rekening is gehouden met mensen met een beperking, heeft het zeilen voor sporters met een beperking een enorme boost gegeven.” Maria Poiesz, Annette ten Dam en Han Sterk vormden het bestuur. Officieel bestaat er een scheiding in functie in respectievelijk voorzitter, penningmeester en secretaris, maar in de praktijk regelde het drietal alle bestuurszaken als trio. De SAZS heeft anno 2019 vijf boten in de Hansa klasse, waarvan twee elektrisch bestuurbaar, zeven 2.4mR bootjes en drie Polyvalken, waarvan er twee ter beschikking zijn gesteld door zeilschool Sailaway. “De 2.4mR klasse is in de Sneekweek inmiddels traditioneel van de partij en vorig jaar hebben we de primeur gehad dat ook de verstandelijk beperkten in de Valk meezeilden in de Sneekweek. Een half uurtje nadat alle andere klassen zijn gestart gaan de G-zeilers in de Valk van start. Op een eenvoudig ‘heen en weer baantje’, omdat de officiële Sneekweekbanen voor de G-zeilers te onoverzichtelijk zijn.”
WAT BETEKENT DE STICHTING VOOR JOU? “Wat ik het mooiste vind is om te zien wat zeilen met de mensen doet. Wanneer ze voor de eerste les in een rolstoel aankomen bij de Roerkoning, staan ze doorgaans stijf van de spanning en de zenuwen. Eenmaal in de boot zie je die spanning wegebben en plaats maken voor ontspaning. Er wordt gelachen en ze hebben onderweg lol voor tien. Dan zie je na een tochtje een heel ander persoon terugkomen. Ze laten echt hun handicap achter op de steiger.”
