A dan Z ye Borçlanma Aracları İhracı

TSPAKB A’DAN Z’YE BORÇLANMA ARAÇLARI, İHRAÇ VE İŞLEM GÖRME SÜRECİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

1

BİRİNCİ GÜN SUNUM İÇERİĞİ • BORÇLANMA ARAÇLARI İLE İLGİLİ

MEVZUAT • TANIMLAR • BORÇLANMA ARAÇLARI ÇEŞİTLERİ • İMKB’DE BORÇLANMA ARAÇLARININ KOTASYON ŞARTLARI VE BAŞVURU PROSEDÜRÜ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

2

İKİNCİ GÜN SUNUM İÇERİĞİ • BORÇLANMA ARAÇLARI PİYASALARI • İMKB BORÇLANMA ARAÇLARI PİYASASI GENEL • • • • • • •

ESASLAR İMKB BORÇLANMA ARAÇLARI PİYASASI BÜNYESİNDEKİ PAZARLAR İMKB YURTDIŞI SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI: EUROTAHVİL PAZARLARI TAHVİLLERDE İSİMLENDİRME-ISIN KODU TAKAS ve TEMERRÜT ESASLARI BORÇLANMA ARAÇLARI FİYAT – GETİRİ HESAPLAMALARI İMKB DIŞI PİYASALAR İMKB DİBS ENDEKSLERİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

3

BORÇLANMA ARACI İHRAÇ KARARI

İZAHNAME ve SİRKÜLER HAZIRLIĞI

İKİNCİ El SATIŞ SÜRECİ

SPK ve BORSAYA EŞANLI ONAY BAŞVURUSU

BİRİNCİ EL SATIŞ SÜRECİ

11.02.2013

ONAY SÜRECİ

Atila Cumhur Baş Başaran

4

İLGİLİ MEVZUAT

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

5

İLGİLİ MEVZUAT İlgili Kanun ve Kararnameler

• 6362 Sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu (Eski SPK 2499) • 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu İlgili Tebliğ, Yönetmelikler ve Kararlar

• Seri II No 22 - Borçlanma Araçlarının Kurul Kaydına

Alınmasına ve Satışına İlşkin Esaslar Hakkında Tebliğ • 2009 tarih ve 15344 sayılı Borçlanma Araçlarının İhraç Limitlerine Dair Karar • 2009 tarih ve 15330 sayılı ihraççıların, SPK Tarafından Kayda Alınan, Satışı Yapılacak Sermaye Piyasası Araçlarının İhraç Değerleri Üzerinden Kurul’a Yatıracakları Ücrete İlişkin Karar • 2010 tarih ve 3875 sayılı BDDK Kararı 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

6

TANIMLAR

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

7

TANIMLAR-1(SPK 6362) Menkul Kıymet: Para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere; 1) Paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikaları, 2) Borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertifikalarını ifade eder. İhraç: Sermaye piyasası araçlarının ihraçcılar tarafından çıkarılıp, halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin satışıdır.

Halka Arz: Sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrıyı ve bu çağrı devamında gerçekleştirilen satışı ifade eder.

Tahsisli satış: İhraç edilecek borçlanma araçlarının halka arz edilmeyerek, doğrudan dışarıda veya yurt içinde yerleşik kişilere tahsisli olarak ya da İMKB’nin ilgili pazarında toptan satışıdır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

8

TANIMLAR-2 Borçlanma Araçları: İhraçcıların Seri II No:22 hükümlerine göre borçlu sıfatıyla düzenleyip Kurul kaydına alınmak suretiyle ihraç ederek sattıkları emre, nama veya hamiline yazılı menkul kıymet niteliğindeki Tahviller, Hisse Senedine Dönüştürülebilir Tahviller, Değiştirilebilir Tahviller, Finansman Bonoları, Altın, Gümüş ve Platin Bonoları, Banka Bonoları ve bu Tebliğ’de sayılmamakla birlikte niteliği itibari ile borçlanma aracı olduğu Kurulca kabul edilecek sermaye piyasası araçlarıdır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

9

TANIMLAR-3 Tahvil: Ortaklıkların ödünç para bulmak için itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetleridir.

Hisse Senedine Dönüştürülebilir Tahvil: Ortaklık tarafından çıkarılan ve ihraçcı ortaklığın sermaye artırımı suretiyle çıkaracağı paylara veya izahname ve sirkülerde belirtilen esaslar çerçevesinde temin edilen ihraçcı paylarına dönüştürme hakkı veren menkul kıymetlerdir.

Değiştirilebilir Tahvil: İhraçcı tarafından çıkarılan ve payları borsalarda veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören diğer ortaklıklara ait paylarla değiştirme hakkı veren menkul kıymetlerdir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

10

TANIMLAR-4 Altın, Gümüş ve Platin Bonoları: İAB üyesi bankalar ile kıymetli maden aracı kurumlarının belli miktarda kıymetli maden cinsinden ihraç ettikleri menkul kıymetlerdir.

Banka Bonosu: Bankaların borçlu sıfatıyla düzenleyip, iskonto esasına göre ihraç ettikleri menkul kıymetlerdir.

Finansman Bonosu: İhraçcıların borçlu sıfatıyla düzenleyip, iskonto esasına göre ihraç ettikleri menkul kıymetlerdir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

11

TANIMLAR-5 Nitelikli Yatırımcı: Yerli ve yabancı yatırım fonları, emeklilik fonları, yatırım ortaklıkları, aracı kurumlar, bankalar, sigorta şirketleri, portföy yönetim şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları, emekli ve yardım sandıkları, vakıflar, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20 nci maddesi uyarınca kurulmuş olan sandıklar, kamuya yararlı dernekler ile nitelikleri itibariyle bu kurumlara benzer olduğu Kurulca belirlenecek diğer yatırımcılar ve sermaye piyasası araçlarının ihraç tarihi itibariyle en az 1 milyon TL tutarında Türk ve/veya yabancı para veya sermaye piyasası aracına sahip olan gerçek ve tüzel kişilerdir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

12

TANIMLAR-6 Kayıtlı Sermaye: Anonim ortaklıkların, esas sözleşmelerinde hüküm bulunmak kaydıyla, yönetim kurulu kararı ile Türk Ticaret Kanununun sermayenin artırılmasına dair hükümlerine tabi olmaksızın hisse senedi çıkarabilecekleri azami miktarı gösteren, Ticaret Sicilinde tescil edilmiş sermayeleridir.

Başlangıç Sermayesi: Kayıtlı sermayeli anonim ortaklıkların sahip olmaları zorunlu olan asgari çıkarılmış sermayeleridir. Çıkarılmış Sermaye: Kayıtlı sermayeli anonim ortaklıkların satışı yapılmış paylarını temsil eden sermayeleridir. Ödenmiş Sermaye: Anonim ortaklıkların satışı yapılmış paylarını temsil eden sermayeleridir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

13

İHRAÇ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

14

GENEL ESASLAR-1 • İhraçcıların ihraç edecekleri borçlanma araçlarını Sermaye Piyasası Kurulu’na onaylatmaları zorunludur.

• Borçlanma aracı ihracı için genel kurulca karar alınmış olunması zorunludur.

• Sermaye Piyasası Kanunu’nun 31(Eski kanun 13 üncü Madde) incü maddesine göre, borçlanma araçlarını ihraç yetkisi, esas sözleşme ile yönetim kuruluna süreli veya süresiz olarak devredilebilir.

• İhraç edilecek borçlanma araçlarına ilişkin olarak alınacak

yetkili organ kararında bu araçların tutarının, türünün, vadesinin ve faizinin belirlenmesine ilişkin genel esaslara yer verilmesi zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

15

GENEL ESASLAR-2 • Kurul onayı için başvurunun, yetkili organ kararının alındığı tarihten itibaren 1 yıl içinde yapılması zorunludur.

• Kurul kaydına alınan borçlanma araçları, bir yıllık dönem içinde farklı vade yapısı ve faiz oranı üzerinden satılabilir.

• Onay alınan borçlanma araçlarının satışından

vazgeçilmesi halinde bu durum derhal Kurul’a bildirilir.

Satışından vazgeçilen veya satılamayan borçlanma araçları Kurul’dan uygun görüş alınmak suretiyle Kurul onay tarihinden itibaren bir yıl içinde tekrar satışa sunulabilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

16

KURUL’A BAŞVURU VE ONAY

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

17

KURULA ONAY BAŞVURUSU • İhraçcılar, esas sözleşmeleri veya

varsa kendi özel mevzuatları uyarınca borçlanma aracı ihracına yetkili organ kararının alınmasından sonra borçlanma araçlarının onayı için, Tebliğ Ek1’de yer alan belgelerle birlikte Kurul'a başvururlar.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

18

EK/1 BELGELERİ • İhraçcıyı tanıtıcı bilgiler (Tebliğ Ek/a-b) • İhraçcının ortaklık yapısı ile yönetim ve denetim kurulu üyelerine ilişkin bilgiler (Tebliğ Ek/c-d-e) • Yürürlükte bulunan tüm değişiklikleri içeren ve tek bir metin haline getirilmiş, ihraçcıyı temsile yetkili kişilerce imzalı esas sözleşme • Borçlanma aracı ihracına ilişkin genel kurul kararının tesciline ve ilanına dair TTSG veya esas sözleşme ile borçlanma senedi çıkarma yetkisi verilmiş yönetim kurulu kararının noter onaylı örneği, ilgili mevzuatta borçlanma aracı ihracı için başka mercilerin karar veya onayı arandığı takdirde bu karar veya onaya ilişkin belge • Genel kurulca onaylanarak kesinleşen son iki yıllık bilanço, gelir tablosu, faaliyet raporları ve denetim raporları ile önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırmalı başvuru tarihine en yakın ara finansal tablolar 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

19

EK/1 BELGELERİ • Sermayenin ödenmiş kısmının tespitine ilişkin mali müşavir •

• •

•

raporu ile sermayenin tesciline ilişkin TTSG Borçlanma aracının anapara, faiz vb. ödemeleri için garanti verilmesi durumunda Kurul ve ihraçcıya hitaben yazılacak yazı, garantiyi veren tüzel kişinin konuya ilişkin yetkili organ kararının noter onaylı örneği Satışın aracı kuruluşlar tarafından yapılacak olması halinde aracılık sözleşmesi Halka arz yolu ile yapılacak ihraçlar için; ihraçcının yönetim kurulu üyeleri ile yönetimde yetkili olan personelden alınan, ilgili kişiler hakkında yüz kızartıcı suçlardan dolayı alınmış cezai kovuşturma ve/veya hükümlülüğünün ve şirket işleri ile ilgili olarak taraf olunan dava konusu hukuki uyuşmazlık ve/veya kesinleşmiş hüküm bulunup bulunmadığına dair beyanlar, Borçlanma aracı ihraç gerekçesi ile ihraçtan sağlanacak fonun kullanım yeri 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

20

EK/1 BELGELERİ • Noter onaylı imza sirkülerleri, • Halka arz yolu ile yapılacak ihraçlar için, ihraçcının son 2 yıla ait yıllık finansal tabloları hakkında, Kurul’un sermaye piyasası araçları bir borsada işlem gören ortaklıklar için belirlediği finansal tablo ve raporlamaya ilişkin düzenlemeler çerçevesinde hazırlanan bağımsız denetim raporları ile bağımsız denetimden geçirilmiş ara dönem finansal tablolar • Halka arz yolu ile yapılacak ihraçlar için; ihraçcıyı, aracı kuruluşu veya konsorsiyum oluşturulmuş olması halinde konsorsiyum lideri veya liderlerini ve varsa garantörü temsile yetkili kişilerce imzalı, halka arz yoluyla satışı yapılacak borçlanma aracına ilişkin olarak düzenlenmiş ve örneği Kurul’dan temin edilecek izahname ve sirküler ile varsa sirkülerin ilan edileceği gazetelerin isimleri ve ihraçcının internet sitesinin adresi 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

21

EK/1 BELGELERİ • Varsa satışı yapılacak borçlanma aracına ilişkin kredi derecelendirme raporu • Tahsisli olarak ve yalnızca nitelikli yatırımcılara satılmak üzere yapılacak satışlar için; ihraç limitine esas alınacak, Kurul’un sermaye piyasası araçları bir borsada işlem gören ortaklıklar için belirlediği finansal tablo ve raporlamaya ilişkin düzenlemeler çerçevesinde hazırlanmış finansal tablolara ait özel amaçlı bağımsız denetim raporu (Kurul’un muhasebe ve bağımsız denetim standartları çerçevesinde, ihraç limitine esas finansal tabloları incelemeye (sınırlı bağımsız denetime) tabi tutulan ihraçcıların söz konusu finansal tabloları için özel amaçlı bağımsız denetim koşulu aranmaz)

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

22

EK/1 BELGELERİ • Altın, gümüş ve platin bonosu ihraçları için; ihraçcının

İAB üyesi olduğunu gösteren belge • HDT ve DET ihraçları için; dönüştürme ve değiştirme oranlarının belirlenmesine ilişkin rapor • Banka bonosu ihraçları için; bankanın yabancı kaynakları ve kredi taksitlerinden, vadelerine en çok iki yıl kalmış olanlarının vade dağılımını gösteren tablolar • Kurulca gerekli görülmesi halinde verilen bilgileri teyit eden belgeler ile Kurulca istenebilecek diğer belgeler

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

23

KURULA SATIŞ ÖNCESİ BAŞVURU • Halka arz edilecek borçlanma araçları

Kurulca onaylandıktan sonra, ihraçcılar her satıştan en az 10 gün önce; satış ile ilgili sirkülerin de içinde bulunduğu Tebliğ Ek/2’de yer alan belgelerle birlikte Kurul’a başvururlar.

Kurul, gerekli incelemeleri yaptıktan sonra sirküleri onaylar. Sirküler onaylanmadan satış işlemlerine başlanamaz.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

24

EK/2 BELGELERİ • Bağımsız denetimden geçirilmiş ara dönem finansal tablolar • İhraçcıyı, aracı kuruluşu veya konsorsiyum oluşturulmuş olması halinde konsorsiyum lideri veya liderlerini ve varsa garantörü temsile yetkili kişilerce imzalı sirküler, • Satışı yürütecek aracı kurumlarla yapılan halka arza aracılık sözleşmesinin bir örneği • İhraçcının yönetim ve mali durumunda onay tarihinden sirkülerin gönderilme tarihine kadar geçen süre içinde meydana gelen değişme ve gelişmeleri içeren ihraçcı tarafından hazırlanan ve yeterlilik ile gerçeği dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığı konularında satışı yürütecek aracı kurumlar tarafından görüş beyan edilmiş rapor • Kurulca gerekli görülmesi halinde verilen bilgileri teyit eden belgeler ile Kurulca istenebilecek diğer belgeler 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

25

KURULA ONAY BAŞVURUSUDİĞER ESASLAR • Tahsisli satılacak borçlanma araçları için Kurul’dan onay

alınmasından sonra, ihraçcılar satış işlemlerini her satıştan önce Kurul’dan uygun görüş alınmak suretiyle gerçekleştirirler ve satış sonuçlarına ilişkin olarak Kurul’a bilgi verirler.

• İhraçcıların borçlanma aracı ihraçları için, ihraçcılarla ilgili özel

mevzuat uyarınca başka bir makam veya organın karar ve onayı gerekiyorsa ihraç başvurusunda bu karar veya onayın bulunması şarttır.

• Özel mevzuatları uyarınca başka bir kamu kuruluşunun gözetim ve

denetimine tabi olan ihraçcıların, Kurul’a yapacakları kayda alma başvurusu öncesinde, ihraca engel teşkil edecek herhangi bir husus olup olmadığına dair ilgili kamu kuruluşunca hazırlanarak doğrudan Kurul’a gönderilecek görüş yazısı için ilgili kamu kuruluşuna başvuruda bulunmaları gereklidir.

• İhraççıların, halka arz edilecek borçlanma araçlarının borsanın ilgili pazarında işlem görüp göremeyeceğine ilişkin olarak borsaya başvurmaları zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

26

FORMLAR

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

27

Ek/a

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

28

Ek/b ve Ek/c

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

29

Ek/d ve Ek/e

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

30

FİNANSAL TABLOLAR

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

31

FİNANSAL TABLOLAR-1 Halka arz yolu ile satılacak borçlanma araçları için, payları Borsa’da işlem gören ihraççıların geçmiş 2 yıla ait yıllık finansal tablolarına ait bağımsız denetim raporlarına; ihracın ilk altı aylık dönemden sonra yapılması durumunda ayrıca 6 aylık ara dönem finansal tablolarına ait inceleme (sınırlı bağımsız denetim) raporuna veya bağımsız denetimden geçmiş son finansal tablo tarihinden sonra kamuya açıklanmış ancak incelemeden (sınırlı bağımsız denetimden) geçmemiş ara dönem finansal tablolarına izahnamede yer verilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

32

FİNANSAL TABLOLAR-2 Payları Borsa’da işlem görmeyen ihraççılar ihracın hesap döneminin bitimini izleyen ilk 3 aydan sonraki bir dönemde gerçekleştirilmesi durumunda; aşağıdaki tabloda yer alan esaslar çerçevesinde hazırlanan finansal tablolar veya halka arz tarihine daha yakın tarihli finansal tablolar ile bağımsız denetim raporlarına izahnamede yer verir

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

33

FİNANSAL TABLOLAR-3 • Özel hesap dönemine sahip ihraçcılar tarafından söz konusu finansal tablolar kendi hesap dönemlerine göre uyarlanacaktır.

• Tahsisli olarak veya nitelikli yatırımcılara satılacak borçlanma araçları için, ihraç limitinin hesaplanmasında esas alınacak finansal tabloların özel amaçlı bağımsız denetimden geçirilmesi yeterlidir.

• Ancak halka açık olmayan ortaklıkların ödenmiş

sermaye tutarını geçmeyecek ve tahsisli yapılacak ihraç başvurularında özel amaçlı bağımsız denetim şartı aranmaz.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

34

KURUL ONAYI • Kurul, ihraç edilecek borçlanma araçlarının onaylanmasına

ilişkin başvuruları, mevzuatta öngörülen esaslar çerçevesinde inceler ve sonuçlandırır. İncelemeler sonucunda açıklamaların yeterli olmadığı ve gerçeği dürüst biçimde yansıtmayarak halkın istismarına yol açacağı sonucuna varılırsa, gerekçe gösterilerek, başvuru konusu borçlanma araçlarının onaylanmasından imtina edilebilir.

• Onaylanan borçlanma araçlarının satışına ilişkin olarak bir

onay belgesi düzenlenir. Onay belgesi alınmaksızın ihraç ve satış işlemlerine başlanamaz. İhraççılar Kurul karar tarihinden itibaren 1 yıl içinde satışı tamamlamak kaydıyla, Kurulca onaylanan borçlanma araçlarının onay belgesini satıştan önce teslim alırlar.

• Kurul, ihraçcıdan, borçlanma araçlarına ilişkin ödeme

yükümlülüklerinin yurt içinde yerleşik bir banka veya üçüncü bir tüzel kişi tarafından garanti altına alınmasını talep edebilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

35

KURUL ONAY ÖRNEĞİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

36

KURUL ONAY DUYURUSU

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

37

BORÇLANMA ARAÇLARININ SATIŞ YÖNTEM VE TÜRLERİ • Borçlanma araçları halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin tahsisli olarak satılabilir.

• Borçlanma araçları emre, nama veya

hamiline olarak ihraç edilebilir. Ancak, hangi türde ihraç edileceğine izahname ve sirkülerde yer verilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

38

TAHSİSLİ OLARAK VEYA NİTELİKLİ YATIRIMCIYA SATIŞ • Tahsisli olarak veya nitelikli yatırımcılara satışta izahname ve

sirküler düzenlenmez. Tahsisli satışlarda ve nitelikli yatırımcılara yapılacak satışlarda esasları Kurulca belirlenecek olan beyanların satıştan önce yatırımcılara imzalatılması zorunludur.

• Borçlanma araçlarını tahsisli olarak satın alacak gerçek ve tüzel

kişilerin sayısının gerek bu araçların Kurul onayına alınması aşamasında gerekse kayıt aşamasından sonra yapılacak işlemlerle 100’ü geçmemesi şarttır. Tahsisli olarak satılan borçlanma araçlarının, Kanun’da yer alan halka arz tanımı kapsamına girecek şekilde yeniden satışa sunulmaları halinde izahname ve sirküler düzenlenmesi zorunludur.

• Nitelikli yatırımcılara tahsisli olarak veya yalnızca bu yatırımcılara

çağrıda bulunmak suretiyle satılması mümkün olup, bu satışlarda sayı yönünden bir kısıtlama uygulanmaz. Ancak nitelikli yatırımcılara satılan borçlanma araçlarının, Kanun’da yer alan halka arz tanımı kapsamına girecek şekilde yeniden satışa sunulmaları halinde izahname ve sirküler düzenlenmesi zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

39

DERECELENDİRME • İhraç edilecek borçlanma araçlarına ilişkin olarak kredi

derecelendirmesi yapılması durumunda, derecelendirme notuna izahname ve sirkülerde yer verilmesi zorunludur.

• İhraç edilecek borçlanma aracının kredi

derecelendirmesini yapan derecelendirme kuruluşunun, derecelendirme notuna esas teşkil eden bilgileri vade boyunca yılda en az bir seferden az olmamak üzere ve ihtiyaç halinde düzenli olarak gözden geçirmesi, gözden geçirmenin sonucuna bağlı olarak derecelendirme çalışmasını yeniden değerlendirmek suretiyle verilen notu zamanında güncellemesi zorunludur.

• Derecelendirme notlarındaki değişikliklerin, ihraçcılarca Kurul’un özel durumların kamuya açıklanmasına ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde kamuya açıklanması zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

40

İHRAÇ LİMİTLERİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

41

İHRAÇ LİMİTLERİ İÇİN BAKANLAR KURULU KARARI • Borçlanma araçlarına ilişkin ihraç limiti ve katsayı, 3/9/2009 tarih ve 27338 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 3/8/2009 tarihli ve 2009/15344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda yer alan esaslar ve Kanun çerçevesinde tespit olunur.

• İhraç limitinin hesaplanmasında, aynı ortaklık veya ihraççı

tarafından daha önce ihraç edilmiş ve halen tedavülde bulunan borçlanma araçlarının nominal tutarı indirim kalemi olarak dikkate alınır.

• Mahalli idareler ve bunlarla ilgili özel mevzuatları uyarınca faaliyet

gösteren kuruluş, idare ve işletmeler, mevzuata göre özelleştirme kapsamına alınanlar dahil kamu iktisadi teşebbüslerinin borçlanma aracı ihraç limitleri 3/8/2009 tarihli ve 2009/15344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda yer alan esaslar ve Kanun çerçevesinde belirlenir.

Bu durumda, özel kanunlarda belirlenen limitler uygulanmaz.

• Hazine garantisi ihtiva eden ihraçlarda, mevzuatta öngörülen ihraç limitlerine uyulmaz.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

42

SERMAYE PİYASASI KANUNU İHRAÇ LİMİTLERİ SPK 6362-MADDE 31: İhraççıların ihraç edebilecekleri borçlanma aracı niteliğindeki sermaye piyasası araçlarının toplam tutarı, Kurulca belirlenecek limiti geçemez. Kurul, ihracın, ihraç edilen borçlanma aracının ve ihraççıların niteliğine göre farklı limitler belirleyebilir.

8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümleri saklı kalmak ve 22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 51 inci maddesi ile 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 68 inci maddesinde belirtilen limitler hariç olmak üzere diğer kanunlarda belirlenen ihraç limitleri uygulanmaz.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

43

İHRAÇ LİMİTLERİ-1 6362 sayılı SPK’na uyum için alınan Sermaye Piyasası Kurulu 04.01.2013 ve 1/2 sayılı ilke Kararına göre: Halka açık anonim ortaklıkların ihraç edebilecekleri borçlanma aracı niteliğindeki sermaye piyasası araçlarının toplam tutarı, sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde hazırlanmış, bağımsız denetimden geçirilmiş ve genel kurul tarafından onaylanmış son hesap dönemine ilişkin yıllık finansal tablolarda yer alan özkaynak toplamının on katını geçemez.

Halka arz edilmek suretiyle ihraç edilecek borçlanma aracı niteliğindeki sermaye piyasası araçları toplam tutarı yukarıda yer alan yöntemle hesaplanan genel ihraç limitinin yarısını geçemez.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

44

İHRAÇ LİMİTLERİ-2 6362 sayılı SPK’na uyum için alınan Sermaye Piyasası Kurulu 04.01.2013 ve 1/2 sayılı ilke Kararına göre: Halka açık olmayan anonim ortaklıkların ihraç edebilecekleri borçlanma aracı niteliğindeki sermaye piyasası araçlarının toplam tutarı, sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde hazırlanmış, bağımsız denetimden geçirilmiş ve genel kurul tarafından onaylanmış son hesap dönemine ilişkin yıllık finansal tablolarda yer alan özkaynak toplamının altı katını geçemez.

Halka arz edilmek suretiyle ihraç edilecek borçlanma aracı niteliğindeki sermaye piyasası araçlarının toplam tutarı, yukarıda yer alan yöntemle hesaplanan genel ihraç limitinin yarısını geçemez.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

45

BANKALAR İÇİN ÖZEL İHRAÇ ESASLARI VE LİMİTLER

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

46

BANKALAR İÇİN ÖZEL İHRAÇ ESASLARI-1 BDDK’nın 3875 nolu kararı uyarınca halka arz edilip edilmediğine bakılmaksızın bankaların Türk Lirası cinsinden tahvil ve bono ihraçlarının (ihraç) asağıda belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yapılması gerekmektedir.

• Basvuru tarihi itibarıyla sermaye yeterliliği rasyosunun %12’nin altında olmaması,

• Halka arz edilmek suretiyle yapılacak ihraçlarda, tasarruf

mevduatı veya katılım fonu gibi yatırılan paranın sigorta kapsamında olduğu gibi bir yanılgıya yol açılmamasını teminen, ihraç ile borçlanılacak tutarın Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna tabi olmadığı hususunda özellikle küçük yatırımcının ayrıntılı ve yazılı biçimde bilgilendirilmesinin sağlanması,

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

47

BANKALAR İÇİN ÖZEL İHRAÇ ESASLARI-2 • İhraca iliskin fayda ve maliyet analizini, ihracın bankanın mali bünyesine etkisini, olası stres kosulları da dikkate alınarak ihraçtan kaynaklanabilecek risklere iliskin detaylı değerlendirmeleri ve söz konusu risklerin ölçülmesi, izlenmesi ve kontrol edilmesinde izlenecek uygulama usullerini içeren bir raporun ihraçtan önce Kuruma sunulması,

• İhraççı bankanın ihraçtan önce 5411 sayılı Bankacılık Kanununda yer alan kurumsal yönetim hükümleri ile koruyucu hükümlere aykırılığının tespit edilmemiş olması veya varsa bulunan aykırılığın giderilmiş olması.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

48

BANKALAR İÇİN ÖZEL İHRAÇ LİMİTİ İÇİN TANIMLAR Özkaynak: Basvuru tarihi itibarıyla kamuoyuna en son açıklanmıs bulunan konsolide olmayan yılsonu veya ara dönem finansal raporlarında yer alan banka özkaynak tutarı Tasarruf Mevduatı: Basvuru tarihi itibarıyla kamuoyuna en son açıklanmıs bulunan konsolide olmayan yılsonu veya ara dönem finansal raporlarında yer alan bilgiler çerçevesinde elde edilecek toplam tasarruf mevduatı tutarı veya gerçek kisilere ait toplam katılım fonu hesap tutarları BAT: Basvuru tarihi itibarıyla kamuoyuna en son açıklanmış bulunan konsolide olmayan yılsonu veya ara dönem finansal raporlarında yer alan banka aktif toplamı SAT: Banka aktif toplamının dikkate alındığı tarih itibarıyla Kurum tarafından açıklanan sektör aktif toplamı SYR: Basvuru tarihi itibarıyla kamuoyuna en son açıklanmış bulunan konsolide olmayan yılsonu veya ara dönem finansal raporlarında yer alan sermaye yeterliliği rasyosu (%) 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

49

BANKALAR İÇİN İHRAÇ LİMİTİ HESABI Banka bazında borçlu sıfatıyla doğrudan gerçeklestirilecek ihraçlara iliskin nominal limitin asağıda belirtilen formüller çerçevesinde hesaplanmaktadır (Kalkınma ve yatırım bankaları bu limitten muaftır) İhraç Limiti Hesaplamaya Esas Tutar İLHET=MIN(MAKS(0,5*Özkaynak;0,25*Tasarruf Mevduatı);Özkaynak) İhraç Limiti İhraç Limiti= MIN(İLHET*(1- (BAT/SAT)*5 + MAKS(0;(MIN(0,2;SYR)-0,12))*2);Özkaynak)

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

50

BDDK İHRAÇ LİMİTİ ÖRNEĞİ*

*BDDK Basın Açıklamasından alınmıştır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

51

http://www.bddk.org.tr/tahvilihraci/hesaplama.aspx*

*BDDK Web sayfasından alınmıştır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

52

BANKALAR İÇİN ÖZEL İHRAÇ LİMİTİ • Sermaye benzeri borçlar kapsamında ihraç

edilecek menkul kıymetler ile ipotek ve varlık teminatlı menkul kıymetler ihraç limiti dışında tutulur

• Bankalarca daha önce yapılan ve tedavülde olan ihraçların nominal tutarı, yeni ihraç limitinin hesaplanmasında bir indirim kalemi olarak dikkate alınır

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

53

KURUL ONAY ÜCRETLERİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

54

İHRAÇTA KURUL ONAY ÜCRETLERİ-1 6362 sayılı SPK’na uyum için alınan Sermaye Piyasası Kurulu 04.01.2013 ve 1/1 sayılı ilke Kararına göre: 1) Vadesi 180 güne kadar olanlar için onbinde beş 2) Vadesi 181 gün ile 365 gün arasında olanlar için onbinde yedi 3) Vadesi 366 gün ile 730 gün arasında olanlar için binde bir 4) Vadesi 730 günden daha uzun olanlar için binde iki olarak belirlenmiştir.

Ancak, Bankacılık Kanunu’nda tanımlı banka ve finansal kuruluşlar; Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nda tanımlı şirketler ile yurtdışında yerleşik olanlar haricinde bu oranlar %25 indirimli uygulanmaktadır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

55

İHRAÇTA KURUL ONAY ÜCRETLERİ-2 • İhraççılar, onaylanan ve satışı yapılacak

borçlanma araçlarının ihraç değeri üzerinden Kanun’da belirtilen oran nispetinde belirlenecek ücreti onay belgesinin teslim alınmasından önce Kurul adına açılan hesaba yatırmakla yükümlüdürler.

• Kayda alınan borçlanma araçlarının tamamının veya bir kısmının satışının yapılamamış olması halinde, borçlanma araçlarına ilişkin olarak Kurulca alınmış bulunan ücretin iadesi talep edilemez.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

56

ARACI KURULUŞ KULLANMA ZORUNLULUĞU • Halka arz edilen borçlanma araçlarının satışının, bunlara ilişkin anapara, faiz ödemesi ve benzeri yükümlülüklerin aracı kuruluşlar vasıtasıyla yerine getirilmesi zorunludur.

• Borçlanma araçlarının halka arz yoluyla satışında, bu araçlara ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilme esaslarına düzenlenecek izahname ve sirkülerde yer verilir.

• Borçlanma araçlarının halka arz yoluyla satışında, bu araçlara ilişkin yükümlülükler, tasarruf sahiplerinin kolaylıkla yararlanabileceği şekilde yerine getirilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

57

İZAHNAME VE SİRKÜLER DÜZENLEME ESASLARI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

58

İZAHNAME VE SİRKÜLER DÜZENLEME ESASLARI-1 İzahname ve sirküler İçeriğinde: -İhraçcı, ihraçcının mali durumu, riskleri, -Borçlanma araçlarının itfasına ilişkin temel varsayımları, -İhraçcının faaliyet kapsam ve sonuçları -İhraca ilişkin olarak mevzuatın öngördüğü ve Kurulca gerekli görülen bilgiler -İhraç edilecek borçlanma araçlarına garanti verilmesi durumunda, garantöre ilişkin temel bilgilerin de yer alması gerekmektedir.

Ayrıca, yatırımcıların yatırım kararlarına etki edebilecek diğer hususları açıklıkla ortaya koyacak ayrıntıda düzenlenmesi, Kurul tarafından belirlenen asgari standartlara uygun olması, onay başvurusu sırasında Kurulca istenebilecek ek bilgileri içermesi ve izahname ve sirkülerde yer alan bilgi ve açıklamaların belgeye dayandırılması zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

59

İZAHNAMENİN TESCİLİ VE İLANI • Halka arz yoluyla satılacak borçlanma

araçları Kurulca onaylandıktan sonra, Kurulca onaylanmış izahname, kayıt belgesi tarihinden itibaren 15 gün içinde ortaklığın kayıtlı olduğu Ticaret Sicili’ne tescil ve TTSG’de ilan ettirilir. Ticaret Siciline tescil ve TTSG’de ilan ettirilen izahname, ihraçcının internet sitesinde ve KAP’ta ilan edilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

60

TASARRUF SAHİPLERİ SİRKÜLERİNİN İLANI • Tasarruf sahipleri sirkülerinin, satışın

başlangıç tarihinden en az 1, en çok 5 gün önceden başlamak üzere ihraçcının internet sitesinde ve KAP’ta satış süresince ilan edilmesi zorunludur.

• Borçlanma araçları, Kurulca onaylanan

sirkülerin ilanını takiben, izahnamede yer alan esaslar çerçevesinde satışa sunulur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

61

İLAN VE REKLAMLAR • Borçlanma araçlarının halka arzı

dolayısıyla yapılacak tanıtım ve reklam amaçlı ilanlarda yer alan bilgiler; -yanlış, yanıltıcı, temelsiz, abartılı veya eksik olmamalı -ihraççının mevcut koşullarına ilişkin olarak yatırımcıların yanlış fikirler edinmelerine neden olmamalıdır.

• Her durumda tanıtım ve reklam amaçlı

ilanlarda yer alan bilgilerin izahnamede yer alan bilgilerle tutarlı olması şarttır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

62

İZAHNAME, SİRKÜLER, İLAN VE REKLAM ÖRNEKLERİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

63

İZAHNAME ÖRNEĞİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

64

SİRKÜLER ÖRNEĞİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

65

İLAN VE REKLAM ÖRNEĞİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

66

SATIŞ SÜRESİ VE VADE BAŞLANGIÇ TARİHİNİN BELİRLENMESİ • Halka arz edilecek borçlanma araçlarının satış süresi 2 işgününden az ve 5 işgününden fazla olamaz. Ancak halka arz edilecek banka bonoları, bu bonoların vadesi boyunca satışa sunulabilir.

• Kurul, makul gerekçelerin varlığı halinde borçlanma araçlarının satış süresini uzatabilir.

• Borçlanma araçlarının yatırımcı hesaplarına aktarıldığı gün vade başlangıç tarihi olarak kabul edilir.

• İhraçcılar tarafından, borçlanma araçlarına yatırım yapmak üzere nakit talepte bulunan yatırımcıların, talepte bulundukları gün ile vade başlangıç günü arasında geçen sürede zarar görmelerinin önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması ve söz konusu hususların izahnamede açıklanması zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

67

SATIŞ SONUÇLARININ KURUL'A BİLDİRİLMESİ Borçlanma araçlarının satış süresinin bitimini izleyen 6 işgünü içinde ihraçcı veya aracı kuruluş:

• Borçlanma araçlarının halka arz edilmesi durumunda, izahnamenin yayımlandığı TTSG, varsa sirkülerin ilan edildiği gazeteler ile ilan ve reklamların yayımlandığı yazılı yayın araçlarının birer nüshasını,

• Borçlanma araçlarının satıldığı gerçek ve tüzel kişileri, bu kişilerin satın aldıkları borçlanma araçlarının miktar ve tutarlarını, varsa bunların ihraçcı ile olan sermaye, yönetim ve ticari ilişkilerini gösteren bir belgeyi,

• Satış sonuçlarına ilişkin olarak MKK’dan alınacak yazıyı, Kurul’a göndermekle yükümlüdür.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

68

SATIŞ SONUÇ İLAN ÖRNEĞİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

69

İKİNCİ EL PİYASA İŞLEMLERİ -1 • Borsalarda işlem gören borçlanma araçlarının borsada ve borsa dışında alım satımı borsa mevzuatı çerçevesinde mümkündür.

• İlgili borsalarda işlem gören borçlanma araçlarına ilişkin olarak aracı kuruluşların borsa dışında verdikleri alım satım fiyat tekliflerinin, TSPAKB tarafından belirlenecek bir veri yayın kuruluşu vasıtasıyla kamuya açıklanması zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

70

İKİNCİ EL PİYASA İŞLEMLERİ -2 • Aracı kuruluşların borsalarda işlem görmeyen

borçlanma araçları için verdikleri alım satım fiyat tekliflerini kendi internet sitelerinde güncel bir şekilde yayımlamaları zorunludur.

• Borsalarda işlem görmeyen borçlanma araçlarına

ilişkin olarak aracı kuruluşların verdikleri alım satım fiyat teklifleri, TSPAKB tarafından belirlenecek bir veri yayın kuruluşu vasıtasıyla da kamuya açıklanır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

71

HİSSELERİ İMKB’DE İŞLEM GÖRMEYEN İHRAÇCILARA İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜMLER-1 • Hisseleri Borsa’da işlem görmeyen ihraçcıların, halka arz edilmek suretiyle borçlanma aracı ihraç etmeleri durumunda, söz konusu borçlanma araçlarının vadesi boyunca, Kurul’un sermaye piyasası araçları bir borsada işlem gören ortaklıklar için belirlediği finansal tablo ve raporlamaya ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde:

-Yıllık finansal tablolarını bağımsız denetimden geçirmeleri, -6 aylık ara dönem finansal tablolarını incelemeden (sınırlı bağımsız denetim) geçirmeleri, -3 ve 9 aylık finansal tablolarını ise bağımsız denetimden geçirmeksizin, payları borsada işlem gören halka açık ortaklıkların ilgili finansal tabloların gönderilme süresi içinde Kurul’a ve ilgili borsaya iletmeleri zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

72

HİSSELERİ İMKB’DE İŞLEM GÖRMEYEN İHRAÇCILARA İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜMLER-2 • Bu ihraçcılar, Kurul düzenlemelerine uygun olarak hazırlayacakları yıllık finansal tablolarını her yıl olağan genel kurul toplantılarını izleyen 30 gün içinde TTSG’de yayımlatmak zorundadırlar. Genel kurul yapılmasına bağlı olmaksızın, bu ilan en geç yıllık hesap döneminin bitimini izleyen altıncı ayın sonunda yapılır.

• Bu ihraçcılar, yıllık faaliyet raporları ile bağımsız denetime tabi tutulmuş finansal tablolarını, finansal tablo kullanıcıları tarafından kolaylıkla ulaşılabilecek şekilde, borsada kamuya açıklandıktan sonra, kendilerine ait internet sitelerinde yayımlamak zorundadırlar. Bu bilgilerin, ilgili internet sitesinde borçlanma aracının vadesi süresince kamuya açık tutulması zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

73

KURUL DENETİMİ VE BİLGİ VERME • Kurul, onay verdiği borçlanma araçlarının ihraçcılarının borçlanma araçlarına dair hesap ve işlemlerini Kanun uyarınca denetleyebilir.

• Kurul, ihraçcıdan; borçlanma araçlarına ve ihraçcının mali durumunun izlenmesine dair her türlü bilgi ve belgeyi isteyebilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

74

BORÇLANMA ARAÇLARI ÇEŞİTLERİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

75

TAHVİLLER

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

76

TANIM VE VADE • Ortaklıkların ödünç para bulmak için

itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetleridir.

• Tahvillerin vadesi 1 yıldan az olmamak üzere serbestçe belirlenebilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

77

TAHVİLLERİN İTFASI • Tahvillerin anaparası, vade bitiminde bir defada

veya vade içinde taksitler halinde ödenebilir.

Halka arz edilecek tahvillerin taksitli itfa edilmesi durumunda itfaya ilişkin esaslara izahname ve sirkülerde yer verilir.

• Halka arz edilecek tahvillerde itfa planının

sirkülerde ve ihraçcının internet sitesinde yer alması zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

78

TAHVİLLERİN ERKEN İTFASI • İhraçcının veya tasarruf sahibinin talebine bağlı olarak kısmen

veya tamamen erken itfa edilebilir nitelikte tahvil ihraç edilebilir. Halka arz edilecek tahvillerin erken itfaya konu olması durumunda erken itfaya ilişkin esaslara ve kısmi itfa durumunda tahvillerin ne şekilde belirleneceğine izahname ve sirkülerde yer verilir.

• Erken itfaya konu tahvillerin bedellerinin tasarruf sahiplerine, erken itfanın başladığı tarihten itibaren en geç 5 işgününde ödenmesi zorunludur.

• Erken itfaya ilişkin olarak ihraçcı tarafından yapılacak

duyurular ayrıca MKK’ya da bildirilir ve bedeli ödenen tahviller erken itfa ile birlikte MKK nezdinde iptal olunur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

79

ERKEN İTFA TÜRLERİ İhraçcının talebine bağlı erken itfa

• Tahvillerin ihraçcının talebine bağlı olarak erken itfaya konu olması durumunda, itfa tarihinden en az 15 gün önce ihraçcı tarafından özel durum açıklaması yapılması ve erken itfaya ilişkin duyurunun ihraçcının internet sitesinde yer alması zorunludur.

• Duyurularda erken itfanın ne zaman başlayacağı ve kaç gün süreceği, itfanın yapılacağı yerler ve ödeme esasları ile itfaya ilişkin diğer hususlar belirtilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

80

ERKEN İTFA TÜRLERİ Tasarruf sahibinin talebine bağlı erken itfa

• Tasarruf sahiplerinin talebine bağlı olarak erken itfa edilebilir nitelikte ihraç edilen tahviller, ihraçcının itfa planında yer alan faiz ödeme tarihlerinden bir veya bir kaçında tahvilin bedelinin izahname ve sirkülerde açıklanan esaslara göre tespit edilecek fiyat üzerinden ödenmesi taahhüdünü taşır.

• Erken itfa hakkını kullanmak isteyen tasarruf sahipleri, tahvillerin ihracına ilişkin izahname ve sirkülerde belirtilen tarihlerden en erken bir ay önce ihraçcıya bildirimde bulunurlar. Bu bildirimin aracı kuruluş vasıtasıyla yapılması zorunludur. İhraçcı söz konusu bildirimin kolaylıkla yapılabilmesi için gerekli önlemleri alır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

81

FAİZ • Tahvillere ödenecek faiz oranı ile

ödeme koşullarına ilişkin esaslar, izahname ve sirkülerde açıkça belirtilmek koşuluyla ihraçcılarca belirlenir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

82

DEĞİŞKEN FAİZLİ TAHVİL • İhraçcılar değişken faizli tahvil ihraç edebilir. Halka arz

edilecek değişken faizli tahvillerde faiz belirleme usul ve esasları izahname ve sirkülerde açıkça belirtilir.

• Uygulamaya esas alınacak faiz oranının belirlenmesi için

gerekli unsurların Kurul’a müracaat edilmeden önce tespiti ve bunların izahname ile sirkülerde yer alması zorunlu olup, söz konusu hususlarda, kanuni zorunluluklar saklı kalmak kaydıyla vade sonuna kadar değişiklik yapılamaz.

• Aracı kuruluşlar değişken faizli tahvillere ödenecek faiz

tutarlarının usulüne uygun olarak hesaplanmasının kontrolü ile yükümlüdürler.

• Ödenecek faiz oranının belirlenmesinde esas alınacak

ölçütün ortadan kalkması halinde yapılacak işlemler Kurul tarafından belirlenir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

83

TAHVİLLERE KARDAN PAY VERİLMESİ-1 • İhraçcılar esas sözleşmelerinde veya varsa özel

mevzuatlarında hüküm bulunmak şartıyla tahvillere kardan pay verebilirler. Halka arz edilecek tahvillere kardan pay verilmesine ilişkin esaslara izahname ve sirkülerde yer verilir.

• Tahvillere verilecek kar payının hesaplanmasında, Kurul’un sermaye piyasası araçları bir borsada işlem gören ortaklıklar için belirlediği finansal tablo ve raporlamaya ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde hazırlanmış ve ihraçcı genel kurulunca kabul edilmiş yıllık finansal tablolar esas alınır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

84

TAHVİLLERE KARDAN PAY VERİLMESİ-2 İhraçcılar, tahvillere verilecek kar payının belirlenmesinde aşağıdaki esaslardan birini seçebilir: -Faiz ve buna ek olarak, tahvile kardan pay verilmesi -Kar payının faizden daha az olması halinde, faiz ödenmesi; faiz getirisine eşit veya daha fazla kar payı tahakkuk etmişse kar payının ödenmesi -Bir faiz öngörülmeksizin tahvile kardan pay verilmesi.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

85

TAHVİLLERE KARDAN PAY VERİLMESİ-3 • Halka açık ortaklıklar açısından tahvillere ödenecek kar payı, Kurulca belirlenen ilke ve esaslara göre ayrılacak birinci temettü miktarını azaltamaz.

• Tahvillere ödenecek kar payı, yıllık finansal tabloların ihraçcı olağan genel kurulunca onaylanmasını müteakip ve hesap dönemini takip eden 5 inci ay sonuna kadar, izahname ve sirkülerde belirtilmiş olan esaslar çerçevesinde belirlenerek açıklanır.

• Tahvillere ilişkin kar payı, kıstelyevm esası uygulanmak sureti ile hesap dönemi sonu itibarıyla mevcut tahvillerin tümüne, bunların ihraç ve vade tarihleri dikkate alınarak dağıtılır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

86

HİSSE SENETLERİNE DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR TAHVİLLER

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

87

VADE VE GERİ DÖNÜŞTÜRME TARİHİ • HDT’nin vadesi 1 yıldan az olamaz.

HDT’lerin hisse senetlerine dönüştürülmesi vade başlangıç tarihinden itibaren en erken 1 yıl sonra yapılabilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

88

İHRAÇCININ NİTELİĞİ • HDT’lerin halka arz yolu ile satılacak olması durumunda ihraçcının paylarının borsada veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem görmesi zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

89

DÖNÜŞTÜRME FİYATI VE ORANI-1 Dönüştürme fiyatı: HDT sahiplerinin tahvillerini hisse senetlerine dönüştürmeleri halinde bu hisse senetlerine uygulanacak fiyattır.

Dönüştürme oranı: Hisse senedine dönüştürme sırasında HDT’nin nominal değeri karşılığında verilecek pay sayısını gösterir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

90

DÖNÜŞTÜRME FİYATI VE ORANI-2 • Dönüştürme oranının küsuratlı olması durumunda, dönüştürme sırasında toplam üzerinden küsurata isabet eden hisse senedi tutarı HDT sahibine nakden ve peşinen ödenir. Bu hesaplamada dönüştürme fiyatı esas alınır.

• Payları borsada veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören ortaklıklarca ihraç edilecek HDT’lerin tahsisli olarak satılması durumunda uygulanacak dönüştürme fiyatının belirlenmesinde, hisseleri borsada işlem gören ortaklıkların tahsisli sermaye artırımlarına ilişkin fiyat tespit esasları uygulanır.

• İhraç edilmiş HDT’lere ilişkin dönüştürme işlemleri, ortaklığın ve mevcut ortakların hak ve menfaat kaybına neden olacak şekilde gerçekleştirilemez.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

91

DÖNÜŞTÜRME FİYATI VE ORANI-3

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

92

DÖNÜŞTÜRME ORANININ DÜZELTİLMESİ • İhraç edilen HDT’lerin vadesi içerisinde sermaye

artırımı, temettü ödemesi ve benzeri nedenlerle hisse fiyatını etkileyen işlemler olması durumunda dönüştürme oranının belirlenmesinde düzeltilmiş fiyatlar esas alınır ve dönüştürme oranının düzeltilme esasları HDT ihracına ilişkin izahname ve sirkülerde belirtilir.

• Yeniden hesaplanan dönüştürme oranı ortaklık tarafından özel durum açıklaması ile kamuya duyurulur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

93

DÖNÜŞTÜRME ÇEŞİTLERİ 1. İtfa planına bağlı olarak dönüştürme, 2. Ortaklığın talebine bağlı olarak, dönüştürme

3. Tasarruf sahibinin talebine bağlı olarak dönüştürme.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

94

İTFA PLANINA BAĞLI DÖNÜŞTÜRME • HDT’ler itfa planına bağlı olarak hisse

senetlerine dönüştürülebilir. HDT’lerin halka arz edilmesi durumunda dönüştürme esasları ve itfa planı izahname ve sirkülerde yer alır.

• HDT’lerin hisselere taksitler halinde

dönüştürülmesi durumunda, son taksidin HDT vadesinin bitim tarihine rastlayacak şekilde belirlenmesi zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

95

İTFA PLANINA BAĞLI DÖNÜŞTÜRME ESASLARI-1 Ortaklıklar, itfa planına bağlı dönüştürmede 2 seçenekten birini seçebilir: 1) Ortaklık, dönüştürülecek HDT tutarı karşılığında verilmesi gereken pay sayısını temsil eden tutarda sermaye artırımı yaparak hisse senetlerini, dönüştürülmek üzere, HDT sahiplerine arz eder. İtfa edilecek HDT’lerin sahipleri, dönüştürme süresi içinde bu haklarını HDT’lerini hisse senetlerine dönüştürmek veya anaparalarını işlemiş faiziyle birlikte geri almak üzere kullanırlar.

Dönüştürme süresi içerisinde ortaklığa dönüştürme talebiyle başvuruda bulunmayan tasarruf sahiplerinin iradeleri HDT bedellerinin nakden ödenmesi şeklinde değerlendirilir ve bu bedeller HDT’lerin dönüştürme süresinin sonunda ortaklık tarafından ilgili tasarruf sahiplerinin hesaplarına aktarılır.

Dönüştürme süresinin sonunda, hisse senetleriyle değiştirilmeyen HDT’ler nedeniyle ortaklığın elinde kalan hisse senetleri, Kurul’un düzenlemelerine uygun olarak halka arz edilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

96

İTFA PLANINA BAĞLI DÖNÜŞTÜRME ESASLARI-2 2) Ortaklık, HDT’lerin hisse senetlerine dönüştürülmesi hakkının kullanılabilmesi için, dönüştürmeye ilişkin talep toplama süresinin başlangıç tarihinden en az 15 gün önce özel durum açıklaması yapar.

Yapılacak özel durum açıklamasında; dönüştürmeye ilişkin talep toplama tarihleri, başvuru yerleri ile dönüştürmeye ilişkin diğer hususlar belirtilir.

Dönüştürmeye ilişkin talep toplama süresi 10 işgününü geçemez.

Ortaklık talepte bulunan HDT sahiplerine yönelik olarak, HDT tutarı karşılığında verilmesi gereken pay sayısını temsil eden tutarda sermaye artırımı yaparak hisse senetlerini, dönüştürülmek üzere, bu kişilere arz eder.

Dönüştürmeye ilişkin talep toplama süresi içerisinde talepte bulunulmayan HDT sahiplerinin tüm hakları devam eder.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

97

İTFA PLANINA BAĞLI DÖNÜŞTÜRME ESASLARI-3 • Dönüştürülecek HDT’lere ilişkin olarak yapılacak

talep toplama ve bildirim işlemlerinin aracı kuruluş vasıtası ile yapılması zorunlu olup; dönüştürme işlemlerinin itfa planına uygun olarak tam ve zamanında yerine getirilmesinden ortaklık sorumludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

98

ORTAKLIĞIN TALEBİNE BAĞLI DÖNÜŞTÜRME VE DÖNÜŞTÜRME ÇAĞRISI-1 • HDT’lerin tamamı veya bir kısmı ortaklığın talebine bağlı olarak hisse senetlerine dönüştürülebilir. HDT’lerin halka arz edilmesi durumunda dönüştürmeye ilişkin esaslar izahname ve sirkülerde belirtilir. HDT’lerin kısmen dönüştürülmesi durumunda, dönüştürülecek HDT’lerin ne şekilde belirleneceğine ilişkin hususlara izahnamede yer verilir.

• HDT’lerin hisse senetlerine dönüştürülmesi hakkının kullanılabilmesi için, dönüştürmeye ilişkin talep toplama süresinin başlangıç tarihinden en az 15 gün önce ortaklık tarafından özel durum açıklaması yapılır.

• Yapılacak özel durum açıklamasında; dönüştürmeye ilişkin talep toplama tarihleri, başvuru yerleri ve ortaklığın dönüştürme çağrısını kabul etmeyen tasarruf sahiplerine yapılacak ödeme ile dönüştürmeye ilişkin diğer hususlar belirtilir. Dönüştürmeye ilişkin talep toplama süresi 10 işgününü geçemez.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

99

ORTAKLIĞIN TALEBİNE BAĞLI DÖNÜŞTÜRME VE DÖNÜŞTÜRME ÇAĞRISI-2 • Talep toplama süresi içerisinde talepte bulunmayan tasarruf sahiplerinin iradeleri HDT bedellerinin nakden ödenmesi şeklinde değerlendirilir ve bu bedeller HDT’lerin dönüştürme tarihinde ortaklık tarafından ilgili tasarruf sahiplerinin hesaplarına aktarılır.

• Dönüştürme hakkı kullanılmak üzere talepte bulunulan toplam HDT’ler karşılığında verilecek hisse adedinin, ortaklığın toplam pay sayısına oranının %20’nin altında kalması durumunda sermaye artırımı yapılmayabilir; ancak, bu durumda dönüştürme işleminin ne şekilde yapılacağına ve dönüştürülecek HDT tutarı karşılığında verilmesi gereken miktardaki hisse senetlerinin hangi surette temin edileceğine ilişkin bilgilere izahname ve sirkülerde yer verilir.

Dönüştürme işlemlerinin tam ve zamanında yerine getirilmesinden ortaklık sorumludur.

• Dönüştürülecek HDT’lere ilişkin talep toplama ve bildirim işlemlerinin aracı kuruluş vasıtası ile yapılması zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

100

TASARRUF SAHİBİNİN TALEBİNE BAĞLI OLARAK DÖNÜŞTÜRME • HDT’lerin tamamı veya bir kısmı tasarruf sahibinin talebine bağlı olarak hisse senetlerine dönüştürülebilir. HDT’lerin halka arz edilmesi durumunda dönüştürmeye ilişkin esaslar izahname ve sirkülerde belirtilir.

• Dönüştürme hakkını kullanmak isteyen HDT sahipleri, HDT’lerin ihracına ilişkin izahnamede belirtilen tarihlerden en erken bir ay önce dönüştürme hakkının kullanımı için ortaklığa bildirimde bulunurlar. Bu bildirimin aracı kuruluş vasıtası ile yapılması zorunludur.

• Dönüştürme hakkı kullanılmak üzere talepte bulunulan toplam HDT’ler karşılığında verilecek hisse adedinin, ortaklığın toplam pay sayısına oranının %20’nin altında kalması durumunda sermaye artırımı yapılmayabilir; ancak, bu durumda dönüştürme işleminin ne şekilde yapılacağına ve dönüştürülecek HDT tutarı karşılığında verilmesi gereken miktardaki hisse senetlerinin hangi surette temin edileceğine ilişkin bilgilere izahname ve sirkülerde yer verilir. Dönüştürme işlemlerinin tam ve zamanında yerine getirilmesinden ortaklık 11.02.2013 Atila Cumhur Baş 101 Başaran sorumludur.

DİĞER ESASLAR • Hisse senetlerinin tahsisinde öncelik hakkı HDT ile dönüştürülmek üzere artırılacak sermayeyi temsil eden hisse senetleri, TTK nın 394 üncü maddesiyle ortaklara tanınan yeni pay alma hakkı da dahil olmak üzere, her türlü önceliklerden öne alınarak HDT sahiplerine tahsis olunur.

• İşlemiş faizler ve giderler HDT’lerin dönüştürme gününe kadar işlemiş faizleri HDT sahiplerine nakden ödenir. Dönüştürme giderlerinin tamamı ortaklığa aittir.

• Dönüştürme hakkının kalkması Ortaklık tarafından yükümlülüklerin tam olarak yerine getirilmesine rağmen dönüştürme hakkını kullanmayan HDT sahiplerinin dönüştürme hakları ortadan kalkar ve bu durumdaki HDT sahipleri anapara ve işlemiş faizleri alırlar.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

102

DEĞİŞTİRİLEBİLİR TAHVİLLER

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

103

VADE VE DEĞİŞTİRME BAŞLANGICI • DET’in vadesi 1 yıldan az olamaz.

DET’lerin hisse senetleriyle değiştirilmesi vade başlangıç tarihinden itibaren en erken 1 yıl sonra yapılabilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

104

DEĞİŞTİRME FİYATI VE ORANI-1 • Değiştirme fiyatı: DET sahiplerinin tahvillerini

hisse senetleri ile değiştirmeleri halinde bu hisse senetlerine uygulanacak fiyattır.

• Değiştirme oranı: Hisse senedi ile değiştirme sırasında DET’in nominal değeri karşılığında verilecek pay sayısını gösterir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

105

DEĞİŞTİRME FİYATI VE ORANI-2 • Payları borsada veya teşkilatlanmış diğer

piyasalarda işlem gören ortaklıklarca ihraç edilecek DET’lerin tahsisli olarak satılması durumunda uygulanacak değiştirme fiyatının belirlenmesinde, hisseleri borsada işlem gören ortaklıkların tahsisli sermaye artırımlarına ilişkin fiyat tespit esasları uygulanır.

• İhraç edilmiş DET’lere ilişkin dönüştürme

işlemleri, ortaklığın ve mevcut ortakların hak ve menfaat kaybına neden olacak şekilde gerçekleştirilemez.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

106

DEĞİŞTİRME ORANININ DÜZELTİLMESİ • İhraç edilen DET’lerin vadesi içerisinde sermaye

artırımı, temettü ödemesi ve benzeri nedenlerle hisse fiyatını etkileyen işlemler olması durumunda değiştirme oranının belirlenmesinde düzeltilmiş fiyatlar esas alınır ve değiştirme oranının düzeltilme esasları DET ihracına ilişkin izahname ve sirkülerde belirtilir.

• Değiştirme oranı DET’in vadesi içerisinde

yapılacak bütün sermaye artırımlarında hesaplanarak, yeni değiştirme oranı ihraçcı tarafından özel durum açıklaması ile kamuya duyurulur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

107

DÖNÜŞTÜRME ÇEŞİTLERİ 1. İtfa planına bağlı olarak dönüştürme, 2. İhraçcının talebine bağlı olarak, dönüştürme

3. Tasarruf sahibinin talebine bağlı olarak dönüştürme.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

108

İTFA PLANINA BAĞLI DEĞİŞTİRME-1 • DET’lerin halka arz edilmesi durumunda değiştirme esasları ve itfa planı izahname ve sirkülerde yer alır. DET’lerin hisseler ile taksitler halinde değiştirilmesi durumunda, son taksidin DET vadesinin bitim tarihine rastlayacak şekilde belirlenmesi zorunludur.

• İhraçcı, DET’lerin hisse senetleri ile değiştirilmesi hakkının

•

kullanılabilmesi için, değiştirmeye ilişkin talep toplama süresinin başlangıç tarihinden en az 15 gün önce özel durum açıklaması yapar. Yapılacak özel durum açıklamasında; değiştirmeye ilişkin talep toplama tarihleri, başvuru yerleri ile değiştirmeye ilişkin diğer hususlar belirtilir.

Değiştirmeye ilişkin talep toplama süresi 10 işgününü geçemez.

DET sahipleri değiştirme süresi içinde bu haklarını, DET’lerini hisse senetleriyle değiştirmek veya anaparalarını işlemiş faiziyle birlikte geri almak üzere kullanırlar. İhraçcı değiştirme talebinde bulunan DET sahiplerine yönelik olarak, değiştirilecek DET tutarı karşılığında verilmesi gereken miktardaki hisse senetlerini değiştirmek üzere DET sahiplerine arz eder.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

109

İTFA PLANINA BAĞLI DEĞİŞTİRME-2 • Değiştirilecek DET’lere ilişkin olarak yapılacak talep toplama ve bildirim işlemlerinin aracı kuruluş vasıtası ile yapılması zorunludur.

• Değiştirmeye ilişkin talep toplama süresi içerisinde talepte bulunulmayan DET sahiplerinin tüm hakları devam eder.

• İhraçcının, değiştirilecek DET tutarı karşılığında verilmesi gereken miktardaki hisse senetlerini hangi surette temin edeceğine ilişkin bilgilerin izahname ve sirkülerde açıklanması zorunlu olup; değiştirme işlemlerinin itfa planına uygun olarak tam ve zamanında yerine getirilmesinden ihraçcı sorumludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

110

İHRAÇCININ TALEBİNE BAĞLI DEĞİŞTİRME-1 • DET’lerin tamamı veya bir kısmı ihraçcının talebine bağlı

olarak hisse senetleri ile değiştirilebilir. DET’lerin halka arz edilmesi durumunda, değiştirmeye ilişkin esaslar izahname ve sirkülerde yer alır. DET’lerin kısmen değiştirilmesi durumunda, değiştirilecek DET’lerin ne şekilde belirleneceğine ilişkin hususlara izahnamede yer verilir.

• DET’lerin hisse senetleri ile değiştirilmesi hakkının

kullanılabilmesi için, değiştirmeye ilişkin talep toplama süresinin başlangıç tarihinden en az 15 gün önce ihraçcı tarafından özel durum açıklaması yapılır.

• Yapılacak özel durum açıklamasında; değiştirmeye ilişkin talep toplama tarihleri, başvuru yerleri ve ihraçcının değiştirme çağrısını kabul etmeyen tasarruf sahiplerine yapılacak ödeme ile değiştirmeye ilişkin diğer hususlar belirtilir. Değiştirmeye ilişkin talep toplama süresi 10 işgününü geçemez.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

111

İHRAÇCININ TALEBİNE BAĞLI DEĞİŞTİRME-2 • Talep toplama süresi içerisinde talepte bulunmayan tasarruf sahiplerinin iradeleri DET bedellerinin nakden ödenmesi şeklinde değerlendirilir ve bu bedeller DET’lerin değiştirme tarihinde ihraçcı tarafından ilgili tasarruf sahiplerinin hesaplarına aktarılır. Değiştirme işlemlerinin tam ve zamanında yerine getirilmesinden ihraçcı sorumludur.

• Değiştirilecek DET’lere ilişkin olarak yapılacak talep toplama ve bildirim işlemlerinin aracı kuruluş vasıtası ile yapılması zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

112

TASARRUF SAHİBİNİN TALEBİNE BAĞLI OLARAK DEĞİŞTİRME • DET’lerin tamamı veya bir kısmı tasarruf sahibinin talebine bağlı olarak hisse senetleriyle değiştirilebilir. DET’lerin halka arz edilmesi durumunda, değiştirmeye ilişkin esaslar izahname ve sirkülerde yer alır. DET’lerin kısmen değiştirilmesi durumunda, değiştirilecek DET’lerin ne şekilde belirleneceğine ilişkin hususlara izahnamede yer verilir.

• Değiştirme hakkını kullanmak isteyen DET sahipleri, DET’lerin ihracına ilişkin izahnamede belirtilen tarihlerden en erken bir ay önce değiştirme hakkının kullanımı için ihraçcıya bildirimde bulunurlar. Bu bildirimin aracı kuruluş vasıtası ile yapılması zorunludur. İhraçcı, söz konusu bildirimin kolaylıkla yapılabilmesi için gerekli önlemleri alır.

Değiştirme işlemlerinin tam ve zamanında yerine getirilmesinden ihraçcı sorumludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

113

DİĞER ESASLAR • İşlemiş faizler ve giderler DET’lerin değiştirme gününe kadar işlemiş faizleri DET sahiplerine nakden ödenir. Değiştirme giderlerinin tamamı ihraçcıya aittir.

• Değiştirme hakkının kalkması İhraçcı tarafından yükümlülüklerin tam olarak yerine getirilmesine rağmen değiştirme hakkını kullanmayan DET sahiplerinin değiştirme hakları ortadan kalkar ve bu durumdaki DET sahipleri anapara ve işlemiş faizleri alırlar.

• Diğer hükümler DET’lerle ilgili olarak bu bölümde düzenlenmeyen hususlarda, Seri II No:22 Tebliğ’de yer alan tahvillere ilişkin düzenlemelere uyulur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

114

BONOLAR

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

115

FİNANSMAN BONOLARI İhraçcıların Seri II No 22 tebliği hükümlerine göre borçlu sıfatıyla düzenleyip ihraç ederek iskonto esasına göre sattıkları menkul kıymettir.

• Finansman bonolarının vadesi 1 yıldan fazla olamaz.

• Finansman bonoları, ihraçcı tarafından

belirlenen vadeye uygun iskonto oranları ile iskonto edilerek bulunan fiyat üzerinden satılır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

116

ALTIN, GÜMÜŞ VE PLATİN BONOLARI İAB üyesi bankalar ile kıymetli maden aracı kurumlarının belli miktarda kıymetli maden cinsinden ihraç ederek iskontolu veya iskontosuz olarak sattıkları menkul kıymettir.

• Altın, gümüş ve platin bonolarının vadesi 60 günden az 1 yıldan fazla olamaz.

• Altın, gümüş ve platin bonolarının satış bedeli, esasları izahname ve sirkülerde belirtilmek kaydıyla, Türk Lirası, döviz veya kıymetli maden olarak tahsil edilir.

• Altın, gümüş ve platin bonolarına ilişkin ödemeler, esasları izahname ve sirkülerde belirtilmek kaydıyla, kıymetli madenin borsasında oluşan ağırlıklı ortalama fiyatı esas alınarak, Türk Lirası veya ödeme tarihinde TCMB tarafından ilan edilen gösterge niteliğinde döviz satış kuru kullanılmak suretiyle, döviz cinsinden ya da ihraç sırasında fiziki teslim öngörülmüşse kıymetli maden cinsinden aracı kuruluş vasıtasıyla yapılır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

117

BANKA BONOLARI Bankaların Seri II No 22 tebliği hükümlerine göre borçlu sıfatıyla düzenleyip ihraç ederek iskonto esasına göre sattıkları menkul kıymettir.

• Halka arz edilecek olan banka bonolarının vadesi 60 günden az 1 yıldan fazla olamaz. Tahsisli satılacak banka bonolarının vadesi 15 günden az 1 yıldan fazla olamaz.

• Banka bonoları, ihraçcı banka tarafından belirlenen vadeye uygun iskonto oranları ile iskonto edilerek bulunan fiyat üzerinden satılır.

• İhraç edilmiş banka bonoları ikinci el piyasada, bu banka

bonolarını ihraç etmiş banka tarafından da alınıp satılabilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

118

BONOLAR-DİĞER HÜKÜMLER • Tahvillere ilişkin olarak Seri II No 22

tebliğde düzenlenmiş olan itfa, erken itfa ve faiz belirleme yöntemine ilişkin esaslar bonolarda da kıyasen uygulanır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

119

DİĞER BORÇLANMA ARAÇLARINA İLİŞKİN KAYDA ALMA

• Seri II No:22’de sayılmamakla

birlikte, niteliği itibari ile borçlanma aracı olduğu Kurulca kabul edilecek sermaye piyasası araçlarının kayda alınmasına ilişkin başvurular, söz konusu tebliğ hükümlerinin kıyasen uygulanması suretiyle sonuçlandırılır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

120

İMKB KOTASYON ŞARTLARI VE BAŞVURU PROSEDÜRÜ 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

121

TANIMLAR-1 • Mali Tablo: Hisse senetleri borsada işlem

gören ortaklıklar için geçerli olan SPK’nın muhasebe düzenlemeleri çerçevesinde hazırlanan ayrıntılı bilanço, gelir tablosu ve diğer tablolardır.

• İlk Kotasyon: Ortaklık hisse senetlerinin ilk

kez Borsa kotuna alınması veya ortaklığın borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerinin Borsa kotuna alınmasıdır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

122

TANIMLAR-2 • Vergi Öncesi Kar: SPK’nın ilgili mevzuatına göre

düzenlenen gelir tablosunda yeralan, ortaklığın sürdürülen veya durdurulan tüm faaliyetlerinden elde ettiği vergi öncesi kar/zarar tutarıdır.

• Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP): Sermaye

piyasası ve Borsa mevzuatı uyarınca kamuya açıklanması gerekli bildirimlerin elektronik imzalı olarak iletildiği ve kamuya duyurulduğu elektronik sistemdir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

123

KOTASYON GENEL ESASLARI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

124

KOTASYON BAŞVURUSU-1 • Kotasyon başvurusu bir dilekçe ile yapılır. Dilekçe ekine istenen belgeler eklenir ve kotasyon Bilgi Formu doldurulur.

• Kotasyon bilgi formları, ilgili ortaklığı ve ihraç edilen menkul kıymetleri tanıtıcı bilgileri içerir.

• Bilgi formunda verilen bilgilerin ilgili ortaklıkça belgeye dayandırılması ve ortaklığın yetkili yöneticilerince imzalanmış olması şarttır.

• Belgeye dayandırılmayan bilgiler mevcut ise ya da belgeler yeterince açıklayıcı nitelikte görülmez ise; Borsa, ilgili ortaklıktan açıklamaları doğrulayıcı yazılı beyan isteyebilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

125

KOTASYON BAŞVURUSU-2 • Ortaklığın mali durumu, menkul kıymetlerin

özellikleri, ortaklarına ilişkin bilgiler hakkında, bilgi formunda yeralan açıklamaların doğruluğunun onaylanması ilgili kişi, kuruluş ve ortaklıklardan istenebilir.

• Borçlanma araçlarının Borsada işlem görmesini

temin amacıyla kota/kot dışı Pazar kaydına alınması için Borsaya yapılacak başvurular, SPK’ya yapılacak onay başvurusu ile eş zamanlı olarak yapılır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

126

KOTASYON BAŞVURUSU-3 Borsaya başvuru; A) Bir yıllık dönem içinde ihraç edilecek borçlanma araçlarının tümünü kapsayacak şekilde, B) Belirli bir miktarı kapsayan tek seferlik bir ihraç için yapılabilir.

SPK’ya yukarıda (a) ve (b) bentlerinde belirtilen yöntemlerden hangisi ile başvuru yapılmış ise Borsaya da aynı şekilde başvuru yapılması zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

127

KOTASYON BAŞVURUSU-4 • Bir yıllık dönem içinde ihraç edilmek üzere Borsa

Yönetim Kurulu kararıyla daha önce kota/Pazar kaydına alınan ve satışı tamamlanan borçlanma araçları, KAP’ta yapılacak ilanı takiben Tahvil ve Bono Piyasasında işlem görmeye başlar.

• SPK onayı olan borçlanma araçlarının satışından

vazgeçilmesi durumunda bu durum SPK’ya yapılacak bildirimle eş zamanlı olarak Borsaya bildirilir.

• Satışından vazgeçilen veya satılamayan borçlanma

araçlarının, SPK’nın uygun görüşüyle tekrar satışa sunulması halinde Borsaya gerekli bildirim yapılarak, SPK onay tarihinden itibaren 1 yıl geçmemiş olması şartıyla KAP’ta yapılacak ilanı takiben Tahvil ve Bono Piyasasında işlem görmeye başlar.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

128

DİĞER ESASLAR • Borsa’ya yapılacak ilk kotasyon başvurularında, Borsa’ya

sunulacak mali tabloların düzenlenme dönemleri için bu hisse senetlerinin halka arzına ilişkin izahnamede yer alan mali tablo dönemleri esas alınır.

• Menkul kıymetin türüne veya ortaklığın yapısına göre Borsa

tarafından listede yer alan bilgi ve belgelerden bazıları istenmeyebileceği gibi ilave bilgi ve belge de talep edilebilir.

• Ortaklıklar tarafından Borsa’ya sunulan bilgi ve belgelerdeki yanlışlık ya da noksanlıklardan ortaklıklar sorumludur.

• Ortaklıklar, menkul kıymetleri Borsa’da işlem görmeye

başlamadan önce bu bilgi ve belgelerde önemli değişiklik ve gelişmeler olması halinde Borsa’ya derhal yazılı bilgi verirler.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

129

BAŞVURUNUN İNCELENMESİ-1 • Kotasyon başvurusu Borsaya ulaştığında,

öncelikle gerekli bilgi ve belgelerin tam olup olmadığı araştırılır. İlgili ortaklıklardan başvuruda eksik görülen bilgi ve belgelerin tamamlanması istenir.

• Borsa tarafından ilâve bilgi ve belge istenmesi

durumunda ihraçcı ortaklığa süre verilebilir. Borsa tarafından verilen süre içinde, ortaklık, istenen bilgi ve belgeleri tamamlamaz ise Yönetim Kurulu başvuruyu kabul etmeyebilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

130

BAŞVURUNUN İNCELENMESİ-2 • İlk kotasyon başvurularında, Borsa görevlileri ilgili ortaklığın merkezinde ve faaliyet birimlerinde inceleme yapabilirler.

Bu incelemede, ortaklık yetkilileri ile görüşülerek ortaklığın üretim teknolojisi, faaliyetleri, yatırımları, iş plânları ve finansman durumları hakkında bilgiler alınır.

• İlâve kotasyon türündeki başvurularda, Borsaca gerek görülmesi halinde, ortaklık nezdinde inceleme yapılabilir.

Ortaklıklar, Borsa görevlilerine incelemelerinde her türlü yardım ve kolaylığı sağlamak ve mali tabloları ile her türlü hesap ve işlemlerini incelemeye açık tutmak zorundadırlar.

• Başvurular 60 gün içinde sonuçlandırılır. Eksikliklerin tamamlanması için verilen süreler hesaba katılmaz.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

131

KOT LİSTELERİ • Borsa kotuna alınması Yönetim Kurulunca kabul edilen menkul kıymetlerin özellikleri ile bunları ihraç eden ortaklıklara ilişkin bilgiler kot listelerine kaydedilir. Kot listeleri aylık olarak yayınlanır.

• Kot listeleri, menkul kıymet cinsine, kote ediliş

türüne, ortaklığın faaliyet gösterdiği sektöre göre çeşitli bölümlerde düzenlenebileceği gibi, farklı listeler halinde de düzenlenebilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

132

KOT LİSTESİ ÖRNEĞİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

133

BORÇLANMA ARAÇLARI KOTASYON ESASLARI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

134

BORÇLULUĞU TEMSİL EDEN MENKUL KIYMETLERİN KOTASYONU-1 Borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerin Borsa kotuna alınması için aşağıdaki şartlar aranır: a) Başvurunun tertibin tamamı için yapılmış olması, b) İhracın nominal tutarının en az 1.220.000 TL olması, c) İhracın tümünün halka arz yoluyla satışa sunulmuş olması, d) Ortaklığın; Kuruluşundan itibaren en az 3 takvim yılı (halka açık ortaklıklarda halka arz edilen hisse senetlerinin nominal değerinin ödenmiş ya da çıkarılmış sermayesine oranı en az % 25 ise 2 yıl) geçmiş olması, SPK düzenlemeleri çerçevesinde izahnamede yer alacak mali tablolar ile bağımsız denetim raporlarının Borsa’ya sunulmuş olması,

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

135

BORÇLULUĞU TEMSİL EDEN MENKUL KIYMETLERİN KOTASYONU-2 • Başvuru tarihinden önceki son 2 yıla ilişkin mali tablolarına

göre vergiden önce kâr etmiş olması, (halka açık ortaklıklarda halka arz edilen hisse senetlerinin nominal değerinin ödenmiş ya da çıkarılmış sermayesine oranı en az % 25 ise, en son yılda kâr etmiş olması,

• Bağımsız denetimden geçmiş son bilançosundaki özsermaye toplamının en az 1.950.000 TL olması,

• Finansman yapısının faaliyetlerini sağlıklı bir biçimde

yürütebilecek düzeyde olduğunun Borsa yönetimince tespit ettirilmiş ve kabul edilmiş olması,

• Kuruluş ve faaliyet bakımından hukuki durumu ile borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerinin hukuki durumunun tabi oldukları mevzuata uygun olduğunun belgelenmesi,

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

136

Borçluluğu Temsil Eden Menkul Kıymetlerin Kotasyonu-3 • Esas sözleşmenin Borsada işlem görecek menkul kıymetlerin devir ve tedavülünü kısıtlayıcı veya senet sahibinin haklarını kullanmasına engel olacak kayıtlar içermemekte olması,

• Hisse senetleri ile değiştirilebilir tahvillerin

kotasyonunda birinci fıkrada sayılan şartlara ilave olarak tahvillerle değiştirilecek hisse senetlerinin bir borsa veya teşkilatlanmış piyasaya kote edilmiş olması şarttır. Ancak hisse senetlerinin değerine ilişkin bir fikir oluşturacak yeterli bilgiye yatırımcıların sahip olduklarına Borsa yönetimince kanaat getirilmesi halinde bu şart aranmayabilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

137

KOTASYON ÜCRETLERİ • Kotasyon ücretleri kota alma ücreti, kotta kalma ücreti ve yeniden kota alma ücretinden teşekkül eder.

• Menkul kıymetlerin geçici veya sürekli

olarak Borsa kotundan çıkarılması halinde kotasyon ücretleri iade edilmez.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

138

KOTA ALMA ÜCRETİ • Kota alma ücreti her kotasyon işleminde, menkul kıymetlerin nominal tutarları üzerinden alınır.

• Kota alma ücreti, menkul kıymetleri Borsa kotuna alınan ortaklıklarca, tebliğ tarihini izleyen 7 iş günü içerisinde ödenir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

139

KOTA ALMA ÜCRET TUTARI • Nitelikli yatırımcıya ihraç pazarında satılan borçlanma

araçları haricinde kota/kayda alma ücreti; kota/kayda alınan borçlanma aracının nominal tutarı üzerinden %0.1 (bindebir)’dir.

• Aynı ihraçcı tarafından, aynı anda ihraç edilip farklı vade ve koşullarda satışa sunulan borçlanma araçları için ücret tahakkuku satışa konu her bir borçlanma aracı bazında ayrı ayrı (farklı ISIN koduna sahip her bir borçlanma aracı için ayrı ayrı) yapılır.

• Nitelikli yatırımcıya ihraç pazarında satılan borçlanma

araçları için kota/kayda alma ücreti; kota/kayda alınan borçlanma aracının nominal tutarı üzerinden %0.01 (onbindebir)’dir.

• Pazar kayıt ücreti de, Kota Alma Ücreti ile aynı esaslar çerçevesinde hesaplanarak ilgili ortaklıklara tahakkuk ettirilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

140

KOTTA KALMA ÜCRETİ • Menkul kıymetleri Borsa kotunda bulunan

ortaklıklar, ilgili menkul kıymetler Borsa kotunda kaldıkları sürece her yıl kotta kalma ücreti öderler. Kotta kalma ücreti kota alma ücretinin ödendiği yıl alınmaz.

• Borçluluğu temsil eden menkul kıymetler

için, her tertibin bir önceki yıl Aralık ayı sonu itibariyle bakiyesi üzerinden hesaplanır ve ait olduğu yılın Ocak ayı sonuna kadar ödenir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

141

KOTTA KALMA ÜCRET TUTARI • Nitelikli yatırımcıya ihraç pazarında satılan borçlanma araçları haricinde kotta/kayıtta kalma ücreti kota alma ücretinin dörtte biri (1/4) tutarındadır.

• Nitelikli yatırımcıya ihraç pazarında satılan borçlanma araçları için kotta/kayıtta kalma ücreti; Yıl sonu itibariyla vadeye kalan gün sayısı 90 günü aşan borçlanma araçlarının yıl sonundaki toplam nominal değerinin % 0,01 (onbindebir) oranı üzerinden hesaplanan kota/kayda alma ücretinin 1/5’i oranında kotta/kayıtta kalma ücreti alınır.

Vadeye kalan gün sayısı 90 günü aşmayanlar için kotta/kayıtta kalma ücreti sıfır (0) olarak uygulanır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

142

KOTTAN ÇIKARMA-1 Aşağıdaki hallerde, menkul kıymetler kotasyon komitesinin görüşü alınarak veya bu komitenin teklifi üzerine Yönetim Kurulu kararı ile sürekli veya geçici olarak Borsa kotundan çıkarılabilir. Yönetim Kurulu, kottan çıkarma kararını vermeden önce ilgili ortaklığı durumu düzeltmesi için uyarabilir ve süre verebilir.

• Ortaklığın hesap dönemi sonuna ait bilançosunda yer alan dönem zararı ve birikmiş zararlar toplamının, özsermayenin dönem zararı ve birikmiş zararlar dışında kalan diğer kalemlerinin toplamına ulaşmış olması,

• Kamunun aydınlatılması düzenlemeleri çerçevesinde KAP’a bilgi, belge ve açıklama gönderilmesine ilişkin usul ve esaslara uyulmaması, özel durum açıklaması yapılmasının gerekli olduğu durumlarda kamuyu aydınlatma yükümlülüklerine aykırı olarak KAP’a bilgi, belge ve açıklama gönderilmemesi,

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

143

KOTTAN ÇIKARMA-2 • Borsa yönetimince yapılacak düzenlemelere ve ilgili mevzuata uyulmaması,

• Ortaklığın Borsa yönetimince geçerli kabul edilebilecek

durumlar dışındaki nedenlerle faaliyetlerinin 3 aydan uzun bir süre için durdurulmuş olması,

• Ortaklığın iflasına karar verilmiş olması ya da tasfiye veya süre dolma gibi herhangi bir nedenle sona ermesi,

• Ortaklığın, borçlarını ödemekte güçlük içerisine girmiş veya finansman sıkıntısına düşmüş ya da konkordato mühleti talep etmiş olması,

• Ortaklığın Borsaya ödemekle yükümlü olduğu ücretleri

ödememesi ya da aleyhine yapılan icra takibinin sonuçsuz kalması,

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

144

KOTTAN ÇIKARMA-3 • Ortaklığın esas faaliyetini sürdürebilmesi için gerekli izin, lisans, yetki belgesinin iptal edilmesi veya ortadan kalkması,

• Türk Ticaret Kanunu kapsamında ortaklığın, aktiflerinin satış fiyatları esas olmak üzere düzenlenen ara bilançosuna göre sermayesinin 2/3 ünü yitirmesi,

• Borsaya sunulan ara dönemler de dahil olmak üzere son iki

döneme ait bağımsız denetim raporunun (sınırlı, sürekli, özel) olumsuz görüş içermesi veya görüş bildirmekten kaçınılması,

• Her türlü yangın, doğal afetler, harp hali, terör faaliyetleri ve diğer nedenlerle üretim faktörlerinin 2/3 ünün faaliyetten çıkması ve/veya benzeri nedenlerle ortaklık faaliyetlerini önemli ölçüde etkileyecek gelişmelerin yaşanması,

• Ortaklığı temsile yetkili kişilerin veya ortaklık yönetiminde söz

sahibi kişilerin, öncelikle Borsaya verilmesi gereken bilgi ve belgeleri, Borsaya vermeden önce Borsa dışındaki üçüncü kişilere, basın-yayın kuruluşlarına ve diğer kişi, kurum veya kuruluşlara vermiş olması,

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

145

KOTTAN ÇIKARMA-4 • Borçlanma araçları Borsada işlem gören ortaklığın borçlanma

araçlarına yönelik ödeme veya diğer taahhüt ya da yükümlülüklerini yerine getirememesi, borçlanma aracı sahiplerinin haklarını kullanmalarına engel olabilecek işlem ya da eylemler yapması,

• Menkul kıymetin piyasa değerinin, nominal değerinin çok

altına düşmesi veya halka açık paylarının piyasa değeri, işlem hacmi ya da işlem sıklığının genel ortalamaların çok altına inmesi veya işlem görmesinin sürekli ya da geçici olarak durdurulması,

• Borsaca veya Borsa tarafından görevlendirilenlerce istenecek bilgilerin verilmemesi veya eksik veya gerçeğe aykırı bilgi ve/veya belge verilmesi, defter ve belgelerin bu görevlilere ibraz edilmemesi, saklanması, yok edilmesi veya Borsa görevlilerinin görevlerini yapmalarının engellenmesi,

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

146

KOTTAN ÇIKARMA-5 • Borçluluğu temsil eden menkul kıymetler, itfa edildikleri tarihte herhangi bir işlem yapılmasına gerek kalmaksızın Borsa kotundan ve işlem gördükleri Borsa pazarlarından çıkarılır.

• Bu uygulama kot dışı pazarlarda işlem gören borçluluğu temsil eden menkul kıymetler için de geçerlidir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

147

KENDİ İSTEĞİ İLE KOTTAN ÇIKMA • Ortaklıklar, Borsa kotunda bulunan menkul kıymetlerinin kottan çıkarılması isteğiyle başvuruda bulunabilirler.

• Kottan çıkarılması talep edilen menkul kıymetler

Borsada işlem görüyor ise, Yönetim Kurulu kottan çıkarma kararı verirken ilgili ortaklıktan, yatırımcıların mağduriyetlerinin önlenmesi amacıyla bir takım tedbirler almasını şart koşabilir.

Herhalûkarda, menkul kıymetlerin ihraçcı ortaklıkların isteği ile Borsa kotundan çıkarılması için Yönetim Kurulu nihai karar merciidir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

148

KOTA ALINMAMIŞ MENKUL KIYMETLER • Borsada Yönetim Kurulunun kararı ile kota alınmamış veya kottan çıkarılmış menkul kıymetlerin işlem göreceği pazarlar teşekkül ettirilebilir. Bu pazarlarda kottan çıkarılmış menkul kıymetler ile SPK kaydına alınmış ancak kota alınmamış menkul kıymetler işlem görürler.

• Kot dışı pazarda işlem gören menkul kıymetler, Borsa kotundan çıkarmayı gerektiren durumlar dikkate alınarak Yönetim Kurulu kararı ile geçici veya sürekli olarak işlem görmekten men edilebilirler.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

149

BİLGİ VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ • Menkul kıymetleri Borsa pazarlarında işlem gören ve/veya Borsa kotunda bulunan ortaklıklar İMKB Genel Yönetmeliğin 46 ncı maddesi ve SPK’nın özel durumların kamuya açıklanması, muhasebe standartları ile mali tablo ve raporlara ilişkin düzenlemelerinde belirlenen bilgi ve belgeleri dönemsel ya da münferit olarak Borsaya göndermek zorundadırlar.

• Menkul kıymetleri Borsada işlem gören ortaklıklar ile ilgili kamuya açıklanacak bilgilerin SPK ve Borsa tarafından belirlenen esas ve usuller çerçevesinde elektronik serftifikalar kullanılarak elektronik ortamda gönderilmesi ve SPK’nın kağıt ortamında bildirim yükümlülüğünü kaldırması halinde sözkonusu bilgi ve belgeler Borsaya gönderilmiş sayılır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

150

YERİNDE İNCELEME • Menkul kıymetleri Borsada işlem gören ortaklıklar

ile ilgili olarak, Borsa yetkilileri tarafından ortaklık merkezinde veya üretim ya da hizmet birimlerinde incelemeler yapılabilir.

• Bu incelemelerde ortaklıklar Borsa yetkililerine, her türlü yardım ve kolaylığı sağlamak ve mali tabloları ile her türlü hesap ve işlemlerini incelemeye açık tutmak zorundadırlar.

• Bu zorunluluk, inceleme konusu ortaklık ile

sermaye veya yönetim ilişkisi bulunan ve incelemeye dahil edilmesine gerek görülen diğer ortaklıklar için de geçerlidir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

151

BORÇLANMA ARAÇLARI PİYASASI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

152

BORÇLANMA ARAÇLARI PİYASASI BÜNYESİNDEKİ PAZARLAR

• Kesin Alım Satım Pazarı 17.06.1991 • Repo Ters Repo Pazarı 17.02.1993 • Menkul Kıymet Tercihli Repo Pazarı 17.12.2010 • Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı 17 .05.2010 • Bankalararası Repo Ters Repo Pazarı 07.01.2011 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

153

BORÇLANMA ARAÇLARI PİYASASI KİMLER İŞLEM YAPABİLİR

• T. C. Merkez Bankası • Borsa Üyesi Banka ve Aracı Kurumlar

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

154

BORÇLANMA ARAÇLARI PİYASASI’NDA İŞLEM YAPABİLME KOŞULLARI • Borsa Üyesi olmak • Pazar giriş taahhütnamesini imzalamış • • •

olmak Takasbank’taki gerekli hesapları açtırmış olmak İşlem limiti karşılığı (teminat) yatırmış olmak İşlem yapmaya yetkili temsilcilerinin isimlerini bildirmiş olmak

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

155

İŞLEM YABABİLME LİMİTLERİ-1 İşlem yapacak üyelerin her biri için Müdürlük önerisi ve Başkanlık onayı ile “ İşlem Yapabilme Üst Limiti ” tespit edilir.

Bu limitin belirlenmesinde ;

• Üyenin bağımsız denetimden geçmiş bilançoda yer alan özkaynakları

• Kurucusu ve/veya yöneticisi olduğu yatırım fonu ve ortaklıklarının sabit getirili menkul kıymet portföy büyüklüğü

• Geçmiş dönemler Borçlanma Araçları Piyasası işlem hacmi büyüklüğü

• Geçmiş dönem limit kullanım yüzdesi • Takas yükümlülüklerini yerine getirme sicili örneğin temerrüt sayısı gibi hususlar dikkate alınır

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

156

İŞLEM YABABİLME LİMİTLERİ-2 “İşlem Yapabilme Üst Limiti”, üyenin özkaynaklarının 15 katı + SGMK portföy büyüklüğünü aşamaz.

• “İşlem yapabilme üst limiti” tranşlar halinde kullandırılır.

1. Tranş = 1/6 2. Tranş = 1/6 3. Tranş = 4/6

• Üyenin talebi, BAP’nın önerisi ve Borsa Başkanlığı’nın onayı ile İşlem Yapabilme Üst Limiti’ni aşmamak koşuluyla üyeye “ İşlem Yapabilme Limiti” tahsis edilir. İşlem Yapabilme Üst Limiti ≥ İşlem Yapabilme Limiti

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

157

TEMİNAT ÇEŞİTLERİ VE DEĞERLENDİRME ESASLARI Üyenin İMKB tarafından kendisine tahsis edilen işlem limitini kullanabilmesi için, işlem limiti karşılığı (teminat) yatırması gerekmektedir.

• Üyeler, işlem yapabilme limitini aşmamak şartıyla,

yatırdıkları net işlem limiti karşılığının 40 misli işlem yapabilirler.

• İşlem limiti karşılığı olarak yatırılacak teminatların türleri, hesaplama yöntemleri ve saklama koşulları Borsa tarafından belirlenir.

• Yatırılacak işlem limiti karşılıkları; Nakit Türü, Menkul Kıymet Türü ve Teminat Mektubu türünde olabilir.

• Farklı işlem limiti karşılıklarının aynı bazda

değerlendirilebilmesi için, türüne göre fazla oranda işlem limiti karşılığı yatırılır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

158

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

159

İŞLEM GÖREBİLECEK SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI Türk Lirası ve Döviz Ödemeli;

• • • •

Devlet İç Borçlanma Senetleri (DIBS) Gelir Ortaklığı Senetleri TCMB Likidite Senetleri Kira Sertifikaları

Özel sektör, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve mahalli idarelerce TL ve döviz ödemeli ihraç edilen borçlanma senetleri ile Borsa Yönetim Kurulu tarafından işlem görmesine karar verilen diğer menkul kıymetler Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda duyurulmalarını izleyen işgünü işlem görmeye başlarlar.

Borsada ve Borsa dışında halka arz edilmeksizin ihraç edilen borçlanma araçları BAP’da, SPK düzenlemeleri çerçevesinde yalnızca “ nitelikli yatırımcılar arasında alım satıma konu olabilirler.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

160

Emir İletimi ve İşlem Saatleri • Üye merkez ofisi ve alternatif erişim noktasındaki OTASS terminalleri

• BAPAPI kanalıyla • BAP Müdürlüğünü telefonla arayarak Valör; işlemin takasının gerçekleşeceği tarihi; diğer bir ifade ile menkul kıymet ve paranın el değiştireceği tarihtir.

09:30

12:00

AYNI GÜN VALÖRLÜ İŞLEMLER

İLERİ VALÖRLÜ İŞLEMLER

13:00

14:00

AYNI GÜN VALÖRLÜ İŞLEMLER

İLERİ VALÖRLÜ İŞLEMLER

17:00 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

161

EMİRLERİN İŞLEME SOKULMASI Fiyat / Oran Önceliği: Kesin alış/repo emirlerinde en yüksek fiyat/oranlı; kesin satış/ters repo emirlerinde en düşük fiyat/oranlı emirler önceliğe sahiptir.

Zaman Önceliği: Aynı nitelikteki emirler içerisinde; eşit fiyat/oranlı emirlerden sisteme daha önce girilen emirler önceliğe sahiptir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

162

EMİRLERİN GEÇERLİLİĞİ • Emirler verildikleri gün itibarıyla

•

geçerlidir.Bu nedenle aynı gün valörlü tüm emirler gerçekleşmediği takdirde saat 14:00’de, ileri valörlü olanlar 17:00’de sistem tarafından otomatik olarak iptal edilir Emirlerin karşılanmamış olanları istendikleri an iptal edilebilir veya değiştirilebilir. Kısmen gerçekleşmiş emirlerin sadece kalan kısmı iptal edilebilir ya da değiştirilebilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

163

TEK ÜYENİN TARAF OLDUĞU İŞLEMLER Borçlanma Araçları Piyasası’nda aracı kuruluş tarafından kendi portföyüne, yatırım fonu/yatırım ortaklığı hesabına veya müşterilerihesabına iletilen emirlerin yine aynı kuruluş tarafından karşılanması için 10 saniye bekleme süresi gerekmektedir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

164

İŞLEMLERİN İPTALİ VEYA DÜZELTİLMESİ • Üye Hatası: Alıcı ve satıcı üyeler tarafından yazılı olarak talep edilen ve Borsa tarafından kabul edilebilir bir gerekçeye dayanan iptal talepleri değerlendirilerek işlem iptali yapılabilir. Sisteme girişi yapılan iptal talepleri ve onayı sonrasında ayrıca yazılı iptal talepleri Borsa’ya iletilir.

• Yatırım fonu/ortaklığı/müşteri hesabına gerçekleşen işlemler portföy işlemi olarak düzeltilir. Portföy hesabına gerçekleşen işlemler yatırım fonu/ortaklığı/müşteri işlemi olarak düzeltilmez.

• Eksper Hatası: itiraz süresi işlem teyidinin üyeye

iletilmesinden itibaren 15 dakikadır. Üyeler itiraz taleplerini yazılı olarak iletmek zorundadır. Eksper hatası nedeniyle iptal edilen işlemlerde mağduriyet oluşması durumunda, üyeler telafi edici işlem talebinde bulunabilirler. Telafi edici işlem yapılması durumunda, işlem başına her bir üyeye ödenecek tutar 100 TL’yi geçemez.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

165

KESİN ALIM SATIM PAZARI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

166

AMAÇ Kesin Alım-Satım Pazarı’nın amacı sabit getirili menkul kıymetlerin şeffaf ve rekabete açık bir ortamda işlem görmelerini sağlayarak bu menkul kıymetlerin likiditesini artırmak, enformasyon akışını hızlandırmaktır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

167

EMİR TİPLERİ Limitli Emir: fiyat/oran ve miktar (nominal tutar) belirtilerek verilen, gerçekleşmeyen kısmının pasif olarak beklediği emir tipidir.

Piyasa Emri; sadece miktar (nominal tutar) belirtilerek verilen ve emrin gerçekleşmeyen kısmının otomatik olarak iptal edildiği emir tipidir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

168

KOŞULLU EMİR TİPLERİ Kalanı İptal Et Emri (KİE): Emrin gerçekleşmeden kalan kısmı otomatik olarak iptal olur.

Gerçekleşmezse İptal Et Emri (GİE): Tamamı gerçekleşme koşulu ile verilen, emir gerçekleşmezse tüm emrin otomatik olarak iptal edildiği emir türüdür.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

169

EMİR BÜYÜKLÜKLERİ, VALÖR, FİYAT TABANI • İşlem Gören Menkul Kıymetler

Devlet Tahvilleri, Hazine Bonoları , TCMB Likidite Senetleri , Gelir Ortaklığı Senetleri Özel Sektör Tahvilleri, Banka Bonoları, Finansman Bonoları, Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler

• Valör

DIBS/GOS’larda en fazla 90 gün Diğer menkul kıymetlerde en fazla 30 gün

• Emir Büyüklüklükleri

Normal Emirler Pazarı En düşük: 10.000 (USD,EUR ödemeli DIBS,GOS), 100.000 (TL ödemeli DIBS ve TCMB Likidite Senetleri) En yüksek: 10.000.000 • Küçük Emirler Pazarı En Düşük : 1.000 En Yüksek: 99.000

• Fiyat ve Getiri Adımları Fiyat : 0.001 TL Getiri: %0.01

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

170

FİYAT TİPLERİ • Temiz Fiyat: Menkul kıymetin işlemiş faizini içermeyen fiyatıdır.

• Kirli Fiyat: Menkul kıymetin işlemiş faizini içeren fiyatıdır.

• Takas Fiyatı: İşlemin takas tutarının

hesaplanmasında kullanılan fiyat olup enflasyona endeksli Devlet Tahvilleri için enflasyon katkısı dikkate alınarak hesaplanır. Diğer menkul kıymetler için kirli fiyata eşittir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

171

EMİR GİRİŞ YÖNTEMLERİ-1 Basit getiri üzerinden emir iletilen menkul kıymetler • İskontolu olarak ihraç edilen TL/Döviz ödemeli menkul kıymetler • Kuponlu tahvillerin (TÜFE’ye endeksli tahviller hariç) ayrıştırılmış anaparaları Temiz fiyat üzerinden emir iletilen menkul kıymetler • TL/Döviz ödemeli sabit faizli tahviller • İlk kupon faiz oranı sabitlenmiş TL ödemeli değişken faizli tahviller (T.C. Hazine Müsteşarlığı tarafından Şubat 2007’de ihracına başlanan TÜFE’ye endeksli Devlet tahvilleri için enflasyon katkısı hariç temiz fiyat kullanılır.)

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

172

EMİR GİRİŞ YÖNTEMLERİ-2 Kirli fiyat üzerinden emir iletilen menkul kıymetler

• Kuponlu tahvillerin ayrıştırılmış kuponları, • İlk kupon faizi de sabit olmayan değişken faizli •

tahviller Döviz cinsi ilk kuponu belli olmayan değişken faizli tahviller

(T.C. Hazine Müsteşarlığı tarafından Şubat 2007’de ihracına başlanan TÜFE’ye endeksli Devlet tahvillerinin ayrıştırılmış kupon ve anaparaları için enflasyon katkısı hariç kirli fiyat kullanılır.)

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

173

EMİR EŞLEŞME KURALLARI • Piyasada işlemler, “çok fiyat - sürekli müzayede” yöntemiyle gerçekleşir.

• Alımda en yüksek fiyatlı/repo emirlerinde en yüksek oran, satımda en düşük fiyatlı/ters repo emirlerinde en düşük oranlı emirler öncelikli olarak gerçekleşir.

• Aynı fiyatlı emirlerde zaman önceliği kuralı uygulanır.

• Fiyat eşitliğinin olmadığı durumda, sistemde öncelikle varolan emrin fiyatı işlem fiyatıdır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

174

PİYASA YAPICILIĞI SİSTEMİ • T.C. Hazine Müsteşarlığı tarafından, DİBS ihracında ve ikinci el piyasa işlemlerinde etkinliği artırmak amacıyla Piyasa Yapıcılığı uygulamasına geçilmiştir.

• Hazine Müsteşarlığı tarafından Piyasa Yapıcı olarak

belirlenen kuruluşlar, tespit edilen kurallar doğrultusunda, belirlenen ölçüt ihraçlar için, miktar ve açıklık olarak belli koşulları sağlayan alım ve satım emirlerini PY ek koduyla sisteme iletirler.

• Sisteme girilen emirler en iyi emirler ise piyasa izleme

ekranlarına yansıtılır. Ayrıca, veri dağıtım firmalarının sayfalarında piyasa yapıcılara ait emirler piyasa yapıcı kodu ile ilan edilir. Bu şekilde tüm piyasa katılımcıları ölçüt menkul kıymetlerde piyasa yapıcılarının emirlerini görme imkanına sahiptir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

175

PY’LERE TANINAN HAKLAR • Piyasa Yapıcı “Türk DİBS Piyasa Yapıcısı” unvanını • • • • • • • • • •

kullanabilir. İhalelere teminatsız katılır. İhalelerde rekabetçi olmayan teklif verebilir. İhale sonuçlarının açıklandığı andan itibaren valör günü saat 14:00’e kadar ihale sonrası teklif verebilir.

Hazine, para piyasalarında yapacağı nakit işlemlerini Piyasa Yapıcılar ile gerçekleştirir.

“TAP” satışlarından sadece Piyasa Yapıcılar faydalanabilir.

Halka arz yoluyla yapılacak DİBS ihraçlarına sadece Piyasa Yapıcılar aracılık edebilir.

Geri alım ve değişim ihalelerine sadece Piyasa Yapıcılar katılabilir.

Piyasa Yapıcılığı Danışma Kurulu toplantılarına iki temsilci ile katılabilir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bünyesinde kurulmuş olan DİBS Ödünç İşlemleri Piyasası’nda DİBS ödünç alma ve verme işlemlerine taraf olabilirler.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

176

REPO TERS REPO PAZARI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

177

AMAÇ Repo-Ters Repo Pazarı’nın amacı sabit getirili menkul kıymetlerin geri alım vaadi ile satım ve geri satım vaadi ile alımı işlemlerinin organize piyasa koşulları içinde güvenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

178

TANIMLAR REPO İŞLEMİ Bir menkul kıymetin işlemin başlangıç valöründe geri alım vaadiyle satılması bitiş valöründe ise menkul kıymetin geri alınması işlemi

TERS REPO İŞLEMİ Bir menkul kıymetin işlemin başlangıç valöründe geri satım vaadiyle alınması bitiş valöründe ise menkul kıymetin geri satılması işlemi

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

179

PAZARIN İŞLEYİŞİ-1 • Emir girişi sırasında; tutar, repo oranı, başlangıç ve bitiş valörleri, işlem yapılmak istenen menkul kıymetin grup kodu belirtilir.

• Repo emirlerinde en yüksek, ters repo emirlerinde en düşük oranlı olanlar önceliklidir.

• İşlem gerçekleşene ve karşı taraf menkul kıymet bildirimi yapana kadar ters repocu taraf, işlemin karşılığında alacağı menkul kıymetin tanımını bilmez. Ancak repocu taraf menkul kıymet bildirimini sisteme girdiği anda işlem karşılığı alacağı menkul kıymetleri öğrenir.

• İşlem karşılığı bildirilen menkul kıymetler, valör2 tarihine kadar

ters repocu üye adına bloke hesapta saklanır, ters repocu üyeye teslim edilmez.

• İşlem gerçekleştikten sonra repo yapan taraf emir girişi sırasında

belirttiği gruba ait menkul kıymetlerden en fazla 5 farklı menkul kıymet olmak üzere bildirimini yapar. Bunun için son bildirim saati V1 günü 15:00’dir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

180

PAZARIN İŞLEYİŞİ-2 • Valör

Başlangıç: En fazla 7 gün Bitiş süresi serbestçe belirlenebilir.

• Emir Büyüklüklükleri

Normal Emirler Pazarı En Düşük: 500.000, En Yüksek: 10.000.000 Küçük Emirler Pazarı En Düşük : 1.000, En Yüksek: 499.000

• Oran Adımı % 0.01 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

181

PAZARIN İŞLEYİŞİ-3 • İşlemler çok fiyat sürekli müzayede yöntemine göre gerçekleşir.

• Repo emirleri aynı yada daha düşük oranlı

ters repo emirleri ile, ters repo emirleri ise aynı yada daha yüksek oranlı repo emirleri ile eşleşirler.

• Oran eşitliğinin olmadığı durumda

sistemde öncelikle varolan emrin oranı işlem oranıdır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

182

İŞLEM GÖREN MENKUL KIYMETLER İşlem Gören Menkul Kıymetler • Devlet Tahvilleri • Hazine Bonoları • TCMB Likidite Senetleri S : TL Ödemeli Devlet İç Borçlanma Senetleri ve TCMB Likidite Senetleri K : Döviz Ödemeli Devlet İç Borçlanma Senetleri 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

183

EMİR TİPLERİ • Limitli Emir • Piyasa Emri • Kalanı İptal Et Emri (KİE) • Gerçekleşmezse İptal Et Emri (GİE)

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

184

REPO KARŞILIĞI MENKUL KIYMET BİLDİRİMİ • Repo yapan üye, işlem gerçekleştikten sonra işlem karşılığı teslim edeceği menkul kıymet girişlerini saat 15:00’e kadar OTAS Sistemine yapmak zorundadır. Bildirilen kıymetler 15:00’e kadar üyeler tarafından, 15:00 sonrasında üyenin yazılı talebi ile Borsa tarafından değiştirilebilir. 15:00 sonrası üye tarafından yapılan değişiklikler temerrüd hükümlerine tabidir.

• Menkul kıymet yükümlülüğü en fazla 5 farklı menkul kıymetle yerine getirilebilir.

• Teslim edilecek menkul kıymetlerin nominal tutarları Borsa’nın günlük olarak ilan ettiği cari fiyatlar esas alınarak hesaplanır.

• V1 ve V2 tarihlerine denk gelen kupon ödemeleri olan kıymetler

repo işlemi karşılığı bildirilebilir ancak bu tarihler arasında kalacak kupon ödemesi olan kıymetler işlem karşılığı olarak bildirilemez.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

185

MENKUL KIYMET TERCİHLİ REPO PAZARI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

186

AMAÇ Organize piyasa koşulları içerisinde , tercih edilen menkul kıymetler üzerinde repo yapılmasına ve sonrasında bu menkul kıymetlerin alıcıya teslimine olanak vermektir. İşlem gerçekleşmeden önce, emir aşamasında alıcı ve satıcı taraflar işlem karşılığı menkul kıymet olarak, hangi menkul kıymeti hangi fiyattan alacağını/satacağını bilir. İşlem karşılığı bildirilen menkul kıymetler ters repocu tarafın kullanımına sunulur, bloke edilmez.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

187

PAZAR İŞLEYİŞ ESASLARI İşlem Gören Menkul Kıymetler • • • • • •

TL cinsinden ihraç edilmiş DIBS’ler, Gelir Ortaklığı Senetleri, TCMB Likidite Senetleri Borsa kotundaki özel sektör borçlanma araçları, NİP’te ihraç edilmiş özel sektör borçlanma araçları, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve mahalli idarelerce TL cinsinden ihraç edilen borçlanma senetleri.

Valör • Başlangıç: En fazla 7 gün • Bitiş süresi serbestçe belirlenebilir.

Emir Büyüklüklükleri • En Düşük: 10.000 • En Yüksek: 10.000.000

Oran ve Fiyat Adımları • Oran: % 0.01 • Menkul Kıymet Fiyatı: 0.001 TL 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

188

EMİR EŞLEŞME KURALLARI • İşlemler çok fiyat sürekli müzayede yöntemiyle gerçekleşir.

• Repo oranının yanısıra menkul kıymet fiyatı da işlem gerçekleşmelerinde esas alınır.

• Var olan repo emrinin oranında daha düşük oran ve daha yüksek menkul kıymet fiyatlı ters repo emri geldiğinde veya tersi durumda iki karşıt emrin eşleşmesi mümkündür.

• Oran ve fiyat eşitliğinin olmadığı durumda,

sistemde öncelikle varolan emrin oranı ve menkul kıymet fiyatı işlem oranı ve menkul kıymet fiyatıdır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

189

BANKALARARASI REPOTERS REPO PAZARI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

190

AMAÇ • Bankaların organize piyasa koşulları

içerisinde geri alım vaadiyle satım ve geri satım vaadiyle alım işlemlerini zorunlu karşılık ayırmak zorunda olmadan gerçekleştirmelerinin sağlanması amacıyla oluşturulmuştur.

• 7 Ocak 2011’den itibaren bankaların T.C.

Merkez Bankası ve birbirleri ile portföyleri hesabına gerçekleştirdikleri repo işlemlerinden sağlanan fonlar dışında kalan tüm repo işlemlerinden sağladıkları fonlar %8 oranında zorunlu karşılığa tabi tutulmuştur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

191

PAZAR İŞLEYİŞ ESASLARI-1 • Bankaların zorunlu karşılığa tabi olmayan

fonlarının konu olacağı repo işlemleri için Bankalararası Repo-Ters Repo Pazarı açılmıştır.

• Pazarda bankalar sadece portföy hesabına işlem yapabilir, fon/ortaklık ve diğer müşteriler hesabına işlem yapamazlar.

• Sadece üye bankaların, TCMB ve kendi aralarında repo ters repo işlemleri yapmaları mümkündür.

• Bu pazar’da diğer işlem kuralları Repo-Ters Repo Pazarı’nda geçerli olan tüm kurallar ile aynıdır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

192

PAZAR İŞLEYİŞ ESASLARI-2 İşlem Gören Menkul Kıymetler • Devlet Tahvilleri • Hazine Bonoları • TCMB Likidite Senetleri Valör • Başlangıç: En fazla 7 gün • Bitiş süresi serbestçe belirlenebilir Emir Büyüklüklükleri • En düşük: 100.000 • En Yüksek: 10.000.000 Oran Adımı • % 0.01 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

193

NİTELİKLİ YATIRIMCIYA İHRAÇ PAZARI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

194

AMAÇ Pazarın amacı Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri çerçevesinde nitelikli yatırımcılara ihraç edilecek borçlanma araçlarınınsatış işlemlerinin Borçlanma Araçları Piyasası Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı’nda gerçekleştirilmesidir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

195

PAZAR İŞLEYİŞ ESASLARI-1 • Pazar’da Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kayda alınan ve nitelikli yatırımcılara ihraç edilecek borçlanma araçlarının satışı yapılabilir.

• Pazar’da ihraç işlemi tamamlanan borçlanma aracı, ihracın

tamamlanmasını veya satış süresinin sona ermesini takip eden işgünü, Borçlanma Araçları Piyasası Kesin Alım Satım Pazarı’nda doğrudan ikinci el işlemlere açılmakta, böylece ihracı tamamlanan borçlanma araçları için likidite imkanı sağlanmış olmaktadır.

• Pazar’da işlemler 09:30-12:00 ile 13:00-14:00 saatleri arasında gerçekleştirilir.

• Emirler, işlem yapmaya yetkili aracı kuruluş temsilcileri vasıtasıyla Piyasa’ya iletilir.

• Pazar’a ilişkin bilgiler anlık olarak, Borçlanma Araçları Piyasası Otomatik Alım Satım Sistemi (OTASS) ile birlikte veri yayın kuruluşlarının sayfalarından da takip edilebilir.

• İhraçcı fiyatını serbestçe belirleyebilir.

• Pazar kapanış saati 14:00’tür.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

196

PAZAR İŞLEYİŞ ESASLARI-2 Pazarda çok fiyat sürekli müzayede yöntemi geçerlidir.

Valör • En fazla 7 gün • Döviz ödemeli kıymetlerde; en az 3 işgünü ileri valörle Emir Büyüklüklükleri • En düşük 50.000 ve katları şeklinde iletilir.

Fiyat ve Getiri Adımı 100 birim fiyat tabanı esas alınır.

• 0.001 • %0.01

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

197

YATIRIM FONLARI YATIRIM ORTAKLILARI İŞLEMLERİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

198

GENEL İŞLEM ESASLARI • • • •

İşlemlerini Borsa kanalıyla yapmaları zorunludur.

Aynı anda fon/ortaklık adına tek bir emir girilebilir. Öncelikle fon/ortaklık emri verilir.

Emir ekranda göründükten sonra, 10 sn. geçmeden aynı üye, karşı emri girmez, işlem gerçekleştiremez.

Yatırım Fonları 09:30-17:00 arası aynı gün valörlü işlem yapabilirler Yatırım Ortaklıkları 09:30-14:00 arasında aynı gün valörlü işlem yapabilirler

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

199

14:00-17:00 ARASI AYNI GÜN VALÖRLÜ İŞLEM ESASLARI • Ağırlıklı ortalama oran / fiyattan veya fon lehine • • • •

olmak koşuluyla farklı bir oran / fiyattan olmak üzere önce fon emri verilir.

Eğer gün içerisinde işlem gerçekleşmemiş ise yetkili aracı kuruluş kendi oranını/fiyatını bildirebilir.

Saat 14:00 - 17:00 arası gerçekleştirilen fon işlemlerinin takası Borsa dışında gerçekleştirilir.

Bu işlemler, Borsa tarafından yayınlanan üye sıralamalarında yer almaz.

Bu işlemler üzerinden, piyasa dışında gerçekleştirilen işlemlerden tahsil edilen Borsa payı tahsil edilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

200

İMKB YURT DIŞI SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI EUROTAHVİL PAZARLARI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

201

AMAÇ Yurtdışı Sermaye piyasası Araçları Piyasası (YSPA) Eurotahvil Pazarlarında Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından ihraç edilen dış borçlanma araçları ile Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kayda alınan ve İMKB Yönetim Kurulu kararı ile kote edilen veya işlem görmesine karar verilen tahvil ve bono niteliğini haiz yabancı borçlanma araçları işlem görür.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

202

YSPA BÜNYESİNDEKİ PAZARLAR • Uluslararası Tahvil Pazarı (UTP) Tezgahüstü piyasada işlem gören TC Eurotahvilleri’nin organize bir piyasada işlem görmelerine imkan tanıyarak; • • • • •

Yüksek likidite Rekabet Şeffaflık Hızlı enformasyon akışı sağlamak amacıyla 16.04.2007’de kurulmuştur.

• Eurotahvil Pazarlıklı İşlemler Platformu (EPİP) Hem organize hem de OTC piyasaların avantajlı yönlerini taşıyarak İMKB bünyesindeki Eurotahvil piyasasının rekabetçi gücünün arttırılması amacıyla kurulmuştur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

203

İŞLEM GÖREN MENKUL KIYMETLER • Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından ihraç edilen dış borçlanma araçları (Eurotahvil) • SPK tarafından kayda alınan ve İMKB Yönetim Kurulu kararı ile kote edilen veya işlem görmesine karar verilen tahvil ve bono niteliğini haiz yabancı borçlanma araçları

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

204

İŞLEM SAATLERİ İşlemler her iş günü Saat 09:3012:00 ve 13:00-17:00 arasında yapılır.

12:00-13:00 arasında 1 saat ara verilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

205

PARA BİRİMİ • Her bir döviz cinsinden ihraç edilen

tahvillerde emirler Eurotahvilin ihraç edildiği döviz cinsi üzerinden verilir ve 100 birim üzerinden fiyatlandırılır

• Tüm ödemelerde kullanılan döviz

cinsi işlem yapılan döviz cinsindendir

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

206

İŞLEM VALORÜ Eurotahvil alım satım işlemleri en az bir iş günü, (T+1) ve en fazla onbeş gün (T+15) valörle yapılabilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

207

FİYAT VE FİYAT ADIMLARI • Emirler sadece fiyat üzerinden • •

iletilebilmektedir.

Fiyat, tahakkuk etmiş kupon faizini içermeyen “temiz fiyattır (clean price)” Emirlerde fiyat virgülden sonra 4 hane girilebilecek (ör.102,2222) şekilde verilebilir.

Temiz fiyat; İşlemiş faiz; Kirli Fiyat:

11.02.2013

104.0940, 2.5124 ise 104.0940+2.5124 = 106.6064

Atila Cumhur Baş Başaran

208

İŞLEMLERİN İPTALİ • Üye hatası sonucunda gerçekleşen

işlemler prensip olarak iptal edilmez.

• Ancak alıcı ve satıcı üyeler tarafından yazılı olarak onaylanan ve Borsa tarafından kabul edilebilir bir gerekçeye dayanan iptal talepleri değerlendirilerek gerçekleşen bir işlem iptal edilebilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

209

İŞLEM YAPACAK ARACI KURUMLAR Eurotahvil Pazarlarında, İMKB Tahvil ve Bono Piyasası kesin alım-satım işlemi yapma yetkisi verilen; • Bankalar • Aracı kurumlar

50.000 ABD Doları veya eşdeğer tutarda teminat yatırarak işlem yapabilirler.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

210

TEMİNAT ÇEŞİTLERİ • ABD Doları ve Euro cinsinden vadesiz döviz ve • •

vadeli döviz deposu, Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu (Döviz cinsinden dahil), Vadesiz teminat mektubu (ABD Doları veya Euro). ABD Doları veya Euro cinsinden "Teminat Mektubu";

a. Türk bankalarının yurtdışındaki ve yurtiçindeki şubeleri, b. Yabancı bankaların Türkiye'deki şubeleri, c. Katılım bankalarının Türkiye’deki şubeleri,

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

211

ULUSLARARASI TAHVİL PAZARI (UTP)

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

212

PAZAR İŞLEYİŞİ • Eurotahvillerin sürekli müzayede çoklu fiyat sistemi içinde • • • • •

doğrudan alım/doğrudan satımişlemlerinin yapıldığı pazardır. Üye kodu piyasa ekranlarında ve sorgu ekranlarında gösterilmez. İşlem gerçekleştiren taraflara, işlem gerçekleşmesini takiben, işlem bilgileri ile birlikte karşı üye bilgisi de verilir. Üyeler kullanıcı terminalleri aracılığı ile portföy, fon ya da müşterileri hesabına gerçekleştirdikleri işlemlerin borçalacak takibini yapabilirler.

En iyi alım/satım emirleri ve son işleme ait fiyat/nominal tutar bilgileri piyasa ekranlarında eşanlı olarak gösterilir.

Eşanlı olarak pazar bazında, emir bazında ve işlem bazında sorgulama yapılır ve pozisyon bilgisi alınabilir.

UTP izleme ekranlarından en iyi talep ve teklifler ile birlikte emir ve fiyat bazında derinlik bilgisine de ulaşılabilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

213

EMİR TİPLERİ-FİYATA GÖRE • Limitli Emir: Limitli emirler fiyat ve

•

nominal tutar belirtilerek, minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilir.

Emrin gerçekleşmeden kalan kısmı pasif olarak bekler.

Piyasa Emri: Bu tür emirlerde fiyat belirtilmez. Minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilen emir pasif emirlerle kısmen veya tamamen karşılaşır, emrin gerçekleşmeden kalan kısmı iptal edilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

214

EMİR TİPLERİ-GERÇEKLEŞME KOŞULLARINA GÖRE • Kalanı İptal Et Emri: Kısmen gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir girildiği anda bekleyen karşıt emirler ile eşleşir, gerçekleşmeyen kısmı otomatik olarak iptal edilir.

“Limitli Emir” veya “Piyasa Emri” şeklinde verilebilir.

• Gerçekleşmezse İptal Et Emri: Tamamı gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir.

Emir girilir girilmez bu koşul sağlanmadığı takdirde iptal edilir. “Limitli Emir” veya “Piyasa Emri” şeklinde verilebilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

215

EMİR GEÇERLİLİK SÜRELERİ, İPTAL VE DEĞİŞİKLİK

• Bütün emirler, emrin verildiği gün saat 17:00’ye kadar geçerlidir.

• Üyeler Pazar’a verdikleri

emirlerden karşılanmamış olanları istedikleri an iptal edebilirler veya değiştirebilirler.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

216

EMİRLERİN İŞLEME SOKULMASI-1 Emirler:

• Üye merkez ofisi ve alternatif erişim noktasındaki OTASS terminalleri

• BAP API kanalıyla • YSPA Müdürlüğünü telefonla arayarak sisteme gönderilir...

• Pazar’da yer alan emirler İMKB OTASS Piyasa İzleme ekranlarından takip edilir.

• Pazar’da yer alan emirler içerisinden alımda en yüksek fiyatlı,

satımda en düşük fiyatlı emirler Veri Dağıtım firmaları aracılığıyla anında piyasa katılımcılarına iletilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

217

EMİRLERİN İŞLEME SOKULMASI-2 • Pazar’a iletilen emirler içerisinde en iyi

• •

talep veya tekliften işlem olması durumunda sonraki bekleyen en iyi talep veya teklif otomatik olarak ekrana gelir.

Daha kötü fiyatlı emirler fiyat ve zaman önceliğine göre sistemde yer alır ve derinlik ekranlarından izlenebilir.

Pazar’a iletilen aynı fiyatlı alım ve satım emirleri ekranlarda kümülatif olarak görünür.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

218

EMİRLERİN EŞLEŞMESİ • Pazar’da emirler “çok fiyat-sürekli müzayede” yöntemiyle eşleşmektedir.

• Sistemde, Pazar’da yer alan iki karşıt emrin eşleşmesi, Pazar’a verilmiş emirler arasında;

Fiyat Önceliği ve Zaman Önceliği kurallarına göre alımda en yüksek fiyatlı, satımda en düşük fiyatlı emirlere öncelik verilerek sağlanır.

• Fiyat eşitliği olan emirlerin gerçekleşmesinin yanısıra, var olan alış emrinin fiyatından daha düşük fiyatlı satış emri geldiğinde veya var olan satış emrinin fiyatından daha yüksek fiyatlı alım emri geldiğinde iki karşıt emrin eşleşmesi mümkündür.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

219

TEŞEKKÜL EDEN FİYATLARIN İLANI • Pazar’da yapılan işlemler sonucunda kayda alınan fiyatlar izleyen işgünü Borsa bülteninde ilan edilir.

• Bültenlerde, seansta menkul kıymet bazında kayda alınan en düşük fiyat en yüksek fiyat ağırlıklı ortalama fiyat takas fiyatı işlemiş faiz işlem hacimleri ve sözleşme sayıları yer alır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

220

TEK ÜYENİN TARAF OLDUĞU İŞLEMLER • Pazar’da aracı kuruluşlar tarafından aynı

kuruluş tarafından karşılanması ile ilgili bekleme süresi 10 saniyedir. Emri 10 saniye içerisinde sisteme girmesi halinde bu emri sistem otomatik olarak iptal eder.

• Emri ileten aracı kuruluş, iletilen emir

başka bir aracı kuruluş tarafından karşılanmadığı takdirde söz konusu emre karşıt emir girerek işlemi gerçekleştirebilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

221

EUROTAHVİL PAZARLIKLI İŞLEMLER PLATFORMU (EPİP)

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

222

EPİP Üyelerin işlem yapmak istediği üyeyi belirleyerek emirlerini ilettikleri alım satım sistemidir.

EPİP; • Emirlerin üye kodu ile yer aldığı Duyuru

Emirleri Ekranı ile • İşlemlerin gerçekleşeceği Pazarlıklı İşlemler Ekranı’ndan oluşur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

223

DUYURU EMİRLERİ EKRANI • Emir iletmek isteyen üyelerin belirli bir

•

•

kıymet için taleplerini ya da tekliflerini tüm kullanıcılara duyurmalarını sağlayan ekrandır.

Duyuru emirleri ekranında emirler giriş sırasına göre emri veren üyenin kodu ile gösterilir ve emirlerde fiyat ve miktar kısıtı uygulanmaz.

Duyuru emirleri ekranında otomatik eşleşme yoktur, üyeler işlemlerini Pazarlıklı İşlemler Ekranı üzerinden gerçekleştirebilirler.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

224

PAZARLIKLI İŞLEMLER EKRANI • Pazarlıklı işlemler, işlemi sonuçlandırmak isteyen üyenin, emri göndermek istediği karşı üyenin kodunu belirterek emrini sisteme girdiği ve karşı üyenin teyidi ile işlemlerin gerçekleştiği alım satım ekranıdır.

• Bu ekranda üyelerin yetkili temsilcileri tarafından girilen emirler sadece kendisine emir gönderilen karşı üyenin ekranında görünür, diğer üyeler bu emri göremezler.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

225

EMİR TİPLERİ Pazarlıklı Emir: – – – –

Fiyat, miktar, valör ve karşı üye bilgisi belirtilerek girilen ve karşı üyenin teyit etmesi ile gerçekleşen emir tipidir.

Karşı üye teyidi emrin tamamı için verilir ve kısmi gerçekleşme yoktur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

226

EMİR BÜYÜKLÜKLERİ • Pazarlıklı emirler işleme konu menkul

kıymetin nominal değerleri itibariyla minimum emir büyüklüğü üzerine 1.000 USD/EUR ve katları şeklinde iletilir.

• Kupür büyüklüklerinin asgari tutarı

10.000’in üzerinde olan Eurotahviller için minimum emir büyüklükleri ayrıca belirlenir ve işleme açılma bilgisi ile birlikte Bülten’de ilan edilerek duyurulur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

227

EMİRLERİN GEÇERLİLİK SÜRELERİ Duyuru emirleri ve pazarlıklı emirler emrin verildiği gün saat 17:00’ye kadar geçerlidir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

228

EMİRLERİN BORSAYA İLETİLMESİ-1 • EPİP’e emir iletecek üyelerin temsilcileri emirleri;

üye merkez ofisi ve alternatif erişim noktasındaki OTASS terminalleri / TBPAPİ kanalıyla iletirler.

• Müşteri hesabına emir girişi yapılması durumunda “Emir Giriş” penceresinde “P/M Hesabı” alanında aracı kuruluş müşterileri için tanımlanan genel müşteri kodunun seçilmesi ve “Referans” alanına müşteri hesap bilgilerinin girilmesi zorunludur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

229

EMİRLERİN BORSAYA İLETİLMESİ-2 • EPİP’e iletilen duyuru emirleri “Duyuru Emirleri” ekranlarından takip edilir.

• İletilen her emir için bir emir numarası verilir ve her bir emir ayrı satırda yer alır.

• Pazarlıklı işlemler ekranına iletilen her bir emir

bazında, emri gönderen ve emir gönderilen üyeler için iki emir numarası üretilir.

• Sisteme iletilen pazarlıklı emirler sadece ilgili üyelerin ekranlarında gösterilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

230

EMİRLERİN GERÇEKLEŞMESİ • Pazarlıklı emirler karşı üye

belirtilerek sisteme girilir.

• Karşı üyenin işlemi teyit etmesini takiben işlem gerçekleşmiş olur.

• Gerçekleşen işlemler hem Pazarlıklı İşlemler Ekranı’nda hem de İşlemler Ekranı’nda gösterilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

231

TEŞEKKÜL EDEN FİYATLARIN İLANI Gerçekleşmiş olan pazarlıklı işlemlerin Fiyatları; • Borsa bülteninde ilan edilmez, • Sadece işlem hacimleri genel toplam içinde yer alır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

232

EMİR DEĞİŞİKLİĞİ VE EMİR İPTALİ • Duyuru emirlerinde Emir değişikliği yapılmaz, istenildiği zaman iptal edilebilir.

• Pazarlıklı emirler karşı üye

onaylamadan önce değiştirilebilir ve iptal edilebilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

233

TAHVİLLERDE İSİMLENDİRME: ISIN KODU

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

234

DIBS ISIN KOD YAPISI 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

T R T 0 8 0 8 1 2 T 2 6 1-2 3 4-9 10 11 12

TR (Türkiye) MK Türü İtfa Tarihi MK Tipi Sıra No Kontrol

11.02.2013

MK Türü T :Devlet Tahvili B :Hazine Bonosu H :Halka Arz G :GOS, KOI M: Likidite Senedi D :Diğer

Atila Cumhur Baş Başaran

MK Tipi T :Tüm Kıymet A :Ana Para K :Kupon F :Tüm Kıymet (Döviz) P :Ana Para (Döviz) C :Kupon (Döviz)

235

ÖST ISIN KOD YAPISI 1

2

T R 1-2 3 4-7 8 9-10 11 12

3

S

TR MK Türü (S) İhraçcı Kodu İfta Tarihi (Ay) İfta Tarihi (Yıl) Sıra No Kontrol

11.02.2013

4

5

6

7

8

9

10

11

12

A K F H 3 1 2 1 3 İtfa tarihindeki ayı belirtir (1.2….9) Ekim, Kasım, Aralık için E, K, A harfleri kullanılır.

Atila Cumhur Baş Başaran

236

ISIN ÖRNEKLERİ TRB240511T15 24 Mayıs 2011 itfa tarihli Hazine Bonosu TRT150312T18 15 Mart 2012 itfa tarihli Devlet Tahvili TRT010111T15 1 Ocak 2011 itfa tarihli Devlet Tahvili TRT050314T10 5 Mart 2014 tarihli Devlet Tahvili’nin tümü TRT050314A11 5 Mart 2014 tarihli Devlet Tahvili’nin anaparası TRT050314K19 5 Mart 2014 itfa tarihli Devlet Tahvili’nin kuponu TRTH070913F12 7 Eylül 2013 itfa tarihli yabancı para halka arz tüm menkul kıymet TRG170215T20 17 Şubat 2015 itfa tarihli değişken faizli Özelleştirme İdaresi Tahvili TRSAKFH3121 2012 yılının Mart ayında itfa olan AKFH (Akfen Holding) nin ihraç ettiği Özel Sektör Tahvili 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

237

EUROTAHVİL ISIN KOD YAPISI-1 • Uluslararası menkul kıymet tanımlaması olan ISIN kodu kullanılmaktadır.

– USD genellikle US…. ile başlar

• US900123AY60 (Açıklama Notu: TR170336U)

– EUR genellikle XS.. veya DE.. ile başlar

• XS0212694920 (Açıklama Notu: TR160217E)

• Yeni ihraç edilen veya işleme yeni açılan menkul kıymetler için ISIN Borsa Günlük Bülteni’nde yayınlanmaktadır.

• İlave ihraçlarda, sözkonusu ilave ihraca ilk ihraçtan farklı bir ISIN veriliyorsa, sistemde ilave ihraç ilk ihraçtan farklı ISIN ile ayrı bir sırada işlem görmektedir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

238

EUROTAHVİL ISIN KOD YAPISI-2 • Sözkonusu ISIN’ın yanısıra aşağıdaki esaslara göre

oluşturulmuş ihraçcı, itfa tarihi ve ihraç para birimini içeren bir açıklamada alım-satım sisteminde ayrı bir sütunda (OTASS’da Not/Remarks) yer almaktadır.

• Bu kısaltmada sırasıyla TR ihraçcı Türkiye Cumhuriyetini, altı hane (ggaayy) itfa tarihini, U ya da E para biriminin baş harflerini (U-USD, E-EUR) temsil etmektedir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

239

TAKAS ve TEMERRÜT ESASLARI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

240

GERÇEKLEŞEN İŞLEMLERİN TAKASI • Borçlanma Araçları Piyasası’nda gerçekleşen işlemlerin

takası, İMKB Takas ve Saklama Bankası, TAKASBANK A.Ş. tarafından gerçekleştirilir.

• BAP’da takas, valör tarihinde gerçekleşir.

• Nakit ve Menkul Kıymet yükümlülükleri, valör gününde saat 16:30’a kadar yerine getirilir.

• Üyeler, valör ve menkul kıymet bazında, nakit ve menkul

kıymet yükümlülüklerini netleştirilmiş tutarlar üzerinden öderler.

• Üyeler, Borçlanma Araçları Piyasası işlemlerinden doğan nakit borç ve alacakları ile Borsa bünyesinde faaliyet gösteren diğer Piyasa’larda gerçekleşen işlemlerinden doğan nakit borç ve alacaklarını mahsup edebilirler.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

241

REPO PAZARI TAKAS İŞEMLERİ Ters Repocu

V1

Repocu

• İşlem karşılığı teslim edeceği • İşlem tutarını öder • Repocunun verdiği menkul kıymetler, bloke hesabında tutulur

V2

menkul kıymetin tanım ve tutarını Borsa’ya bildirir • Menkul kıymetleri teslim eder • Ters repocunun ödediği tutar hesabına geçer

• Anapara+faiz-stopaj tutarı • Anapara+faiz tutarını öder hesabına geçilir.

• Menkul kıymetler serbest deposuna geçer • Stopaj tutarını ters repocu adına vergi dairesine yatırır 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

242

MKT REPO PAZARI TAKAS İŞEMLERİ V1

Ters Repocu

Repocu

• İşlem tutarını öder

• Menkul kıymetleri teslim eder

• Repocunun verdiği menkul • Ters repocunun ödediği tutar

V2

kıymetler serbest deposuna geçer

hesabına geçer

• Menkul kıymetleri iade

• Anapara+faiz tutarını öder

eder

• Menkul kıymetler serbest • Anapara+faiz-stopaj tutarı deposuna geçer hesabına geçilir.

• Stopaj tutarını ters repocu adına vergi dairesine yatırır

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

243

Temerrüt Esasları • Nakit ve Menkul Kıymet yükümlülüklerini, valör gününde saat 16:30’a kadar yerine getirmeyen üyeler temerrüde düşmüş sayılır.

• Yükümlülüklerini işlemin valör günü saat 16:30’dan sonra fakat

aynı gün valörüyle yerine getiren üyeler , ön temerrüt faizi öderler.

Yükümlülüklerini aynı gün valörüyle yerine getiremeyen üyeler ise temerrüt faizi öderler.

• Aynı gün valörüyle yükümlülüğünü yerine getiremeyen üyelere ayrıca disiplin cezası uygulanır.

Yükümlülüğünü valör günü; Saat 16:30-17:00 arasında yerine getiren üyeye ağılıklı ortalama O/N repo faiz oranının 0,25 katı temerrüt faizi uygulanır.

Saat 17:00’den sonra yerine getiren üyeye ağılıklı ortalama O/N repo faiz oranının 0,50 katı temerrüt faizi uygulanır.

Yükümlülüğünü ertesi gün; Yerine getiren üyeye ağılıklı ortalama O/N repo faiz oranının 3 katı temerrüt faizi uygulanır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

244

UTP VE EPİP TAKAS ESASLARI • UTP ve EPİP’de işlem gören Eurotahvillerin menkul kıymet ve nakit takas işlemleri;

– Takasbank tarafından birleştirilerek yapılan ikili netleştirme sürecinin sonucunda oluşturulan takas talimatları doğrultusunda, – Takasbank tarafından belirlenen uluslararası takas ve saklama kuruluşu olan Euroclear Bank nezdindeki ilgili üye hesapları kullanılarak, – Teslim karşılığı ödeme (Delivery versus payment –DVP) prensibine göre gerçekleştirilir

• UTP ve EPİP’te gerçekleştirilen işlemler Takasbank sisteminde birleştirilerek, alıcısı ve satıcısı aynı olan iki üye arasında;

• Menkul kıymet tanımı (ISIN), • Valör ve • Döviz birimi ($, €)

–

bazında ikili netleştirme yapılır.

• Takas süresi en az bir iş günü en fazla onbeş gündür.

• İş günü, Türkiye, Euroclear Bank ve işlem yapılan döviz cinsinin yerel piyasalarının resmi olarak açık olduğu gündür.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

245

YÜKÜMLÜLÜKLERİN YERİNE GETİRİLMESİ • Alıcı üye, (nakit borçlu, kıymet alacaklı) valör günü itibariyle Euroclear Bank işlem saatleri dahilinde ilgili döviz birimi cinsinden nakit borcunu Euroclear Bank nezdindeki hesabında bulundurmakla yükümlüdür.

• Satıcı üye (nakit alacaklı, kıymet borçlu) valör günü itibariyle Euroclear Bank işlem saatleri dahilinde menkul kıymet borcunu Euroclear Bank nezdindeki hesabında bulundurmakla yükümlüdür.

• Takas yükümlülüklerinin en geç valör gününde saat 18:30’a kadar (Belçika saati ile) yerine getirilmesi gerekmektedir

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

246

ALACAKLARIN ÖDENMESİ Takas işlemlerinin Euroclear Bank nezdinde teslim karşılığı ödeme (DVP) prensibine göre gerçekleşmesi nedeni ile nakit ve menkul kıymet alacakları, alacak karşılığı olan borç tutarlarının Euroclear Bank nezdindeki hesaplardan çıkışı ile eş zamanlı olarak ilgili hesaplara aktarılır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

247

TEMERRÜT ESASLARI-1 Eurotahvillere ilişkin olarak gerçekleşen işlemlere ait nakit ve kıymet yükümlülüğünü valör gününde Euroclear Bank tarafından uygulanan saatler içerisinde yerine getirmeyen üyeden, temerrüde düştüğü tarih ile taahhüdünü yerine getirdiği tarih arasındaki günler dikkate alınarak; • temerrüde düşülen menkul kıymetler için ilgili menkul kıymetlerin işlem gününde gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama takas fiyatından hesaplanan değeri, • temerrüde düşülen nakit için nakit tutarı esas alınarak temerrüt faizi hesaplanır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

248

TEMERRÜT ESASLARI-2 Temerrüt faizi hesaplanırken; • Temerrüt matrahı üzerinden, İMKB Repo/Ters Repo

Pazarı’nda veya TCMB İnterbank Para Piyasası’nda oluşan bir gecelik ağırlıklı ortalama faiz oranlarından en yüksek olanının, bu oranı aylık Londra Bankalararası Borçlanma Oranı’nın (LIBOR) 1.25 katına eşitleyen katında temerrüt faizi uygulanır.

• Döviz üzerinden hesaplanan temerrüt faizi, ilgili günler için temerrüde düşen üyelerden Türk Lirası olarak tahsil edilir.

• Temerrüde düşülen nakit veya menkul kıymetin Türk Lirası değeri T.C. Merkez Bankası tarafından ilan edilen ilgili valördeki döviz alış kuru esas alınarak bulunur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

249

DİSİPLİN CEZALARI İMKB Yönetmeliği’nin 35’inci maddesi çerçevesinde, Pazar’da oluşacak temerrüdüne bağlı olarak ortaya çıkan yükümlülüklerini yerine getirmeyerek temerrüde düşen üyelere söz konusu temerrüt tarihini takip eden bir yıllık süre içerisinde aynı durumun tekerrürü halinde, İMKB Yönetmeliği’nin 53’üncü maddesi uyarınca disiplin cezası uygulanır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

250

BORÇLANMA ARAÇLARI FİYAT - GETİRİ HESAPLAMALARI

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

251

FİYATLAR-1 • Fiyat: Bir menkul kıymette 100 birim nominal üzerinden verilen

değerdir. Menkul kıymetin İMKB tarafından belirlenen emir giriş yöntemine göre temiz, kirli veya takas fiyatı olarak adlandırılır.

• İşlemiş faiz: Dönemsel kupon faizinin; ilk kupon döneminde ihraç

tarihinden, diğer kupon dönemlerinde son kupon ödeme tarihinden valör tarihine kadar geçen gün sayısına(GGS) isabet eden tutarıdır.

• Temiz fiyat: İşlemiş faizi içermeyen fiyattır. Menkul kıymetin kirli fiyatından işlemiş faizin düşülmesi suretiyle bulunur.

• Kirli fiyat: Menkul kıymetin işlemiş faizini de içeren fiyatıdır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

252

FİYATLAR-2 • Repo Menkul Kıymet Fiyatı: Menkul kıymet tercihli repo işlemlerinde girilen temiz veya kirli fiyattır.

• Valör2 Fiyatı: Menkul kıymet tercihli repo işlemlerinde repo oranı üzerinden hesaplanan Valör2 fiyatıdır.

• Takas fiyatı: İşlemin takas tutarının hesaplanmasında kullanılan

fiyattır. Enflasyona endeksli olup da enflasyon katkısı hariç olarak işlem gören menkul kıymetlerde kirli fiyatın valör tarihindeki enflasyon katsayısı ile çarpılması suretiyle bulunur.

• Diğer menkul kıymetlerde kirli fiyata eşittir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

253

FİYATLAR-3 Takas fiyatı = Kirli fiyat x Enflasyon katsayısı = (Temiz fiyat + İşlemiş faiz) x Enflasyon katsayısı İşlem hacmi = Nominal tutar x Takas Fiyatı / 100 İşlemiş faiz tutarı = Nominal tutar x İşlemiş faiz x Enflasyon katsayısı/100 Anapara tutarı = Nominal tutar x Temiz fiyat x Enflasyon katsayısı/100

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

254

ENDEKSLER • Referans endeksler: TÜİK tarafından açıklanan TÜFE endeks değerleri kullanılarak Hazine tarafından aşağıdaki formül ile hesaplanarak ilan edilen endekslerdir.

A ayının g günü için referans endeks

TÜFEa-2 :a-2 ayının TÜFE’si TÜFEa-3 :a-3 ayının TÜFE’si

g : Aybaşından itibaren geçmiş gün sayısı AG : Ay içerisindeki toplam gün sayısı

• TÜFE’ye endeksli devlet tahvilleri: Vadeleri boyunca TÜFE enflasyonu üzerine Hazine tarafından belirlenen sabit bir reel getiriyi garanti eden kuponlu tahvillerdir. Kupon ve anapara ödemeleri aşağıdaki formüllere göre yapılmaktadır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

255

KATSAYILAR Enflasyon katsayısı Valör tarihindeki referans endeks değerinin menkul kıymetin ihraç tarihindeki referans endeks değerine bölünmesi suretiyle bulunan katsayı

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

256

FORMÜLLER

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

257

FORMÜLLER-TANIMLAR

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

258

EUROTAHVİL TANIMLARI Fiyat: Eurotahviller için 100 birim nominal üzerinden verilen değer olup, temiz fiyattır. İşlemiş faiz: Dönemsel kupon faizinin; ilk kupon döneminde ihraç tarihinden, diğer kupon dönemlerinde son kupon ödeme tarihinden valör tarihine kadar geçen gün sayısına (GGS) isabet eden tutarıdır. Gün sayısının hesabında ilgili eurotahvilin gün sayım konvansiyonu dikkate alınır.

Temiz fiyat: İşlemiş faizi içermeyen fiyattır. Eurotahvilin kirli fiyatından işlemiş faizin düşülmesi suretiyle bulunur.

Kirli fiyat: Menkul kıymetin işlemiş faizini de içeren fiyattır.

Takas fiyatı: İşlemin takas tutarının hesaplanmasında kullanılan fiyat olup kirli fiyata eşittir. İşlem hacmi = Nominal tutar x Takas Fiyatı / 100 İşlemiş faiz tutarı = Nominal tutar x İşlemiş faiz / 100 Anapara tutarı = Nominal tutar x Temiz fiyat / 100 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

259

EUROTAHVİL İŞLEMİŞ FAİZ HESABI Fiyat, son kupon ödeme tarihinden valör tarihine kadar olan süre içinde işlemiş olan kupon faizini içermemektedir. Gerçekleşen bir işlemin alıcısı işlemiş faizi ödemekle yükümlüdür.

A :Son kupon ödeme tarihinden valör gününe kadar geçmiş gün sayısı (GGS) E :Kupon ödeme dönemi içindeki gün sayısı M :Bir yıl içindeki kupon ödeme sayısı CPN % :Yıllık kupon faiz oranı (%8 ise 8 girilecek)

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

260

ABD DOLARI CİNSİNDEN EUROTAHVİLLER İÇİN GGS KONVANSİYONU

(D2 − D1)+ [30 × (M2 − M1)]+ [360 × (Y2 − Y1)] Valör tarihindeki ay Son kupon ödeme tarihindeki ay

Valör tarihindeki yıl Son kupon ödeme tarihindeki yıl

Son kupon ödeme tarihindeki gün Valör tarihindeki gün 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

261

EURO CİNSİNDEN EUROTAHVİLLER İÇİN GGS KONVANSİYONU Ay ve yıl gün sayısı hesabında takvim günü sayısı dikkate alınarak hesaplanır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

262

İMKB DIŞI PİYASALAR

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

263

BANKALARARASI REPO PİYASASI • Aracı kuruluşlar repo işlemlerini IMKB bünyesindeki Repo-Ters Repo Pazarı'nda yapabildikleri gibi kendi aralarında özel bir düzenlemeye tabi olmadan yapabilmektedirler.

• Aracı kuruluşlar repo işlemlerini daha çok IMKB bünyesindeki

Repo-Ters Repo Pazarı'nda yapmalarına rağmen IMKB'nin kendilerine tanınan limitleri yetersiz geldiğinde işlemleri kendi aralarında yapmayı tercih etmektedirler.

• Bu piyasada da ancak "line"ı olan bankalarla ve "line" limitleri

dahilinde işlem yapılabilmektedir. Bu piyasada işlemler telefonla pazarlık yada bilgi dağıtım firmalarının dialing imkanlarından faydalanırak yapılmaktadır.

• Piyasada oranlar daha çok IMKB Repo-Ters Repo Pazarı'nda gerçekleşen oranlar baz alınarak tesbit edilmektedir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

264

BANKALARARASI TAHVİL PİYASASI • Aracı kuruluşlar tahvil ve bono doğrudan alım ve doğrudan satım işlemlerini IMKB bünyesindeki Kesin Alım-Satım Pazarı'nda yapabildikleri gibi kendi aralarında özel bir düzenlemeye tabi olmadan yapabilmektedirler.

• Özellikle limit sıkıntıları olduğu zanman ileri valörlü işlemleri kendi aralarında yapmayı tercih etmektedirler. Bu piyasalarda da işlemler ancak "line"ı olan bankalarla ve "line"limitleri dahilinde yapılabilmektedir.

• Bu piyasada işlemler telefonla pazarlık yada bilgi dağıtım

firmalarının dialing imkanlarından faydalanırak yapılmaktadır.

• Piyasada oranlar daha çok işlemlerin büyük bölümünün

gerçekleştiği IMKB Kesin Alım Satım Pazarı'nda gerçekleşen oranlar baz alınarak tesbit edilmektedir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

265

İMKB DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ (DİBS) ENDEKSLERİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

266

AMAÇ Sabit getirili menkul kıymet endekslerinin hesaplanmasındaki ana amaç, bu tür menkul kıymetlere yatırım yapan bireysel ve kurumsal yatırımcıların yatırım yaptıkları kıymetlerin fiyat ve getirilerindeki gelişmeleri basit ve anlaşılabilir göstergeler yardımı ile izleyebilmelerini sağlamaktır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

267

ENDEKS ANA GRUPLARI • Fiyat ve Performans Endeksleri • Portföy Performans Endeksleri

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

268

FİYAT ve PERFORMANS ENDEKSLERİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

269

FİYAT VE PERFORMANS ENDEKSLERİ • Fiyat Endeksleri • 91 GÜNLÜK • 182 GÜNLÜK • 273 GÜNLÜK • 365 GÜNLÜK • 456 GÜNLÜK • GENEL 11.02.2013

• Performans Endeksleri • 91 GÜNLÜK • 182 GÜNLÜK • 273 GÜNLÜK • 365 GÜNLÜK • 456 GÜNLÜK

Atila Cumhur Baş Başaran

270

FİYAT ENDEKSLERİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

271

FİYAT ENDEKSLERİ GENEL ESASLAR Endeks portföyü hazine bonosu ve kuponsuz devlet tahvillerinden oluşur. 91, 182, 273, 365, 456 günlük endeksler ile birlikte, piyasanın genel eğilimini göstermek amacıyla bir genel endeks de yayınlanır. Bu endeksin hesaplanmasında ağırlık olarak ilgili vadelerin ihraç tutarları esas alınır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

272

ESAS ALINAN FİYATLAR Endeksin hesaplanmasında esas alınan fiyatlar, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası-Borçlanma Araçları Piyasası’nda o gün gerçekleşen işlemlerden hesaplanan ağırlıklı ortalama fiyatlardır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

273

ENDEKS HESABININ DAYANDIĞI TEMELLER-1 Endeksin temelini, piyasada gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama fiyatları üzerinden hesaplanan getiri oranları ile vadeler arasındaki ilişkiyi gösteren vade-getiri grafiği (yield curve) oluşturur. Bu grafik üzerinden belirli vadeler için endeks değerleri hesaplanır.

• Her işlem günü günlük bültende ilan edilen ağırlıklı ortalama

fiyatlar üzerinden hesaplanan getiri oranları ve vadeye kalan gün sayıları kullanılarak vade-getiri grafiği bulunur.

• Getiri oranlarından hareketle çizilen vade-getiri grafiği kesikli

(discrete) bir eğri olduğundan, yani endeks hesaplanacak her vade için her gün bir işlem olmayabileceğinden, bu eğrinin sürekli (continuous) bir fonksiyon olarakyeniden çizilmesi gerekmektedir.

Vade-getiri eğrisini en uygun şekilde temsil eden r= a+bc fonksiyonu için katsayılar bulunur. (r : getiri, c : vadeye kalan gün sayısı , a: sabit değer, b: regresyon katsayısı)

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

274

ENDEKS HESABININ DAYANDIĞI TEMELLER-2

IFv,t : t günündeki v günlük fiyat endeksi Pv,t : itfasına v gün kalan tahvil/bononun t günündeki piyasa fiyatı Pv,b : itfasına v gün kalan tahvil/bononun baz günündeki piyasa fiyatı Vade bazındaki bu endeksler kullanılarak genel endeks aşağıda, gösterildiği gibi hesaplanır :

Wv,t = t gününde v vadeli tahvil/bononun toplam ihraç içindeki ağırlığı 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

275

BAZ ENDEKS DEĞERİ VE HESAPLAMA SIKLIĞI • Endeksler, 2001yılının ilk işlem günü olan •

2 Ocak 2001 günü baz alınarak hesaplanmaktadır.

2 Ocak 2001 tarihinde söz konusu beş farklı vade bazındaki endeks değerleri 100 olarak alınmıştır ve bu tarihten tarihinden itibaren günde bir kez, piyasa kapandıktan sonra hesaplanıp Borsa bültenlerinde yayınlanmakta ve bilgi dağıtım firmalarının ekranlarında ilan edilmektedir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

276

FİYAT ENDEKSLERİNİN YORUMLANMASI • Fiyat Endekslerindeki bir artış (azalış),

elinde aynı vadede bir tahvil/bono bulunduran yatırımcının getirisinin arttığını (azaldığını) göstermemektedir. Endeksteki artışın (azalışın) gösterdiği şey, o vadedeki tahvil/bono fiyatının baz dönemine göre arttığı (azaldığı)dır.

• Tahvil/bonoların fiyatlarındaki artış/azalış, aynı karakteristik vadedeki tahvil/bonoların getirisinin azaldığını/arttığını ifade eder.

11.02.2013 Atila Cumhur Baş 277 Başaran

FİYAT ENDEKSLERİ ÖRNEĞİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

278

PERFORMANS ENDEKSLERİ

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

279

AMAÇ • Yatırımcı için, sabit getirili menkul kıymetlerdeki fiyat

hareketleri kadar elinde bulundurduğu kıymetlerden o ana kadar elde ettiği toplam getiri de önemli bir gösterge olmaktadır. Fiyat endeksinde, söz konusu tahviller/bonolarda belirli vadelerdeki fiyat hareketlerini gösteren bir endeks oluşturulmuştur. Buna ilave olarak, yatırımcının elinde bulundurduğu tahvil/bonodan o ana kadar sağladığı getiriyi gösteren bir endeks de oluşturulmuştur.

• Performans endeksi yardımıyla, yatırımcının tahvil

piyasasındaki yatırımlarını elden çıkarması durumunda elde edeceği gelir, mevduat faizleri ve diğer alternatif yatırım araçlarının getirileri ile karşılaştırılabilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

280

ENDEKS HESABININ DAYANDIĞI TEMELLER • Bu endeks hesaplanırken, fiyat endeksinde olduğu gibi 91, 182, 273, 365 ve 456 günlük yatırım dönemleri seçilir ve vade bitimlerinde anapara ve önceki yatırım dönemlerinde elde edilen faiz gelirinin yine aynı vadeli yatırıma dönüştürüldüğü kabul edilir.

• Bu sayede yıl içindeki herhangi bir günde endeks

değerleri karşılaştırıldığında hangi vadedeki yatırımların, ne oranda getiri sağladıkları görülür.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

281

BAZ ENDEKS DEĞERİ VE HESAPLAMA SIKLIĞI • Performans endeksinin baz tarihi 2 Ocak 2001'dir.

• Endeksin sürekliliğinin sağlanması amacıyla,

endeksin baz değeri ve baz tarihi olarak her karakteristik vadeli tahvil/bononun itfa olduğu ve yeni tahvil/bononun endekse dahil edildiği tarihler ve bu tarihte oluşan endeks değerleri alınır.

• 91, 182, 273, 365 ve 456 günlük performans

endekslerinde vade bitimindeki endeks değerleri, müteakip dönemlerin baz değerleri olur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

282

HESAPLAMA YÖNTEMİ Performans endeksine temel alınan ağırlıklı ortalama fiyatlar ve regresyon hesaplama tekniği "Fiyat Endeksi"nin aynısıdır. En önemli fark, Fiyat Endeksi'nde sürekli sabit tutulan karakteristik vadelerin Performans Endeksi'nde sürekli olarak iki işlem günü arasındaki fark kadar azaltılmasıdır. Performans endeksi, aşağıdaki formülle hesaplanmaktadır :

IPv,t : t günündeki v günlük performans endeksi Pv,t : v gün vadeli tahvil/bononun t günündeki piyasa fiyatı Pv,b : v gün vadeli tahvil/bononun baz günündeki piyasa fiyatı IPv,b : Baz günündeki v vadeli bononun performans endeksi Pv-i,t+I : t+i gününde, itfa tarihine v-i gün kalmış olan bononun fiyatı 11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

283

HESAPLAMA ÖRNEĞİ Örneğin 2 Ocak tarihinde 91 gün vadeli bir tahvil/bonoya yatırım yapan yatırımcı, 3 Ocak günü bu yatırımından endeksin 100,00'den 100,22'e çıkışıyla ifade edilen %0,22 oranında bir getiri sağlamıştır.

Aynı yatırımcının 5 Ocak'ta endeksin 100,47 olması durumunda getiri oranı ise %0,47'ye çıkmıştır.

Anlamlı bir karşılaştırma yapabilmek için dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, karşılaştırmanın, o gün işlem gören gerçek tahvil/bonolar üzerinde değil aynı fiktif tahvil/bononun gün gün gelişimini gösteren endeks değerleri arasında yapılmasıdır. Gerçek tahvil/bonolar üzerinden yapılan bir karşılaştırma ise belirli bir yaklaşıklıkla Performans Endeksini desteklemektedir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

284

PERFORMANS ENDEKSLERİNİN YORUMLANMASI • Bilindiği gibi, belirli bir vadeye sahip, sabit getirili

yatırımların getirilerinin vade bazında nasıl bir dağılım gösterdiği ve bu dağılımın zaman içinde nasıl değiştiği genel olarak vade getiri grafikleri üzerinde incelenebilmektedir.

• Bu grafiklerdeki iki tür hareketin yatırımcılar tarafından

takip edilmesi zorunludur. Bu hareketlerden birisi vadegetiri grafiğinin kaymasıdır. Fiyat Endeksi bu hareketi göstermektedir. Diğeri ise, vade-getiri grafiği üzerindeki harekettir. Performans endeksi, bu iki hareketi birlikte yansıtmaktadır.

• Bu çerçevede, Performans Endeksi, bir yandan Fiyat

Endeksinin hesaplanmasına dayanak teşkil eden regresyon yoluyla hesaplanmış vade getiri eğrisindeki değişmeyi, diğer yandan da tahvil/bononun vadeye bir gün daha yaklaşması sonucu meydana gelen değer artışını içermektedir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

285

GÜN İÇİ HESAPLANAN ANLIK ENDEKSLER

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

286

PORTFÖY PERFORMANS ENDEKSLERİ -1 • İMKB Borçlanma Araçları Piyasası'nda aynı gün valörlü işlemlerin

gerçekleştiği 9:30 – 12:00/13:00-14:00 saatleri arasında gün içi gelişmeleri işlemler gerçekleştikçe gerçek zamanlı ve eş anlı olarak hesaplanmaktadır.

• Altı adet Tahvil ve Bono, bir adet Repo endeksi bulunmaktadır.

• İMKB DİBS Portföy Performans Endeksleri; Piyasa'da en çok talep

gören Türk Lirası cinsinden iskontolu DİBS'lerden oluşan portföylerin getirilerinin diğer yatırım alternatiflerinin getirileri ile karşılaştırılabilmesine olanak sağlarlar.

• Kısa vadeli endeksler vadesine 180 ve daha az gün kalan DİBS'lerden, uzun vadeli endeksler ise vadesine 181 ve daha fazla gün kalan DİBS'lerden oluşmaktadır.

• İki vade grubunu temsil eden endekslere ek olarak, genel endeks her

iki portföyde yer alan DİBS'lerden oluşur ve Piyasanın tamamını temsil eder.

• Repo endeksi sadece günlük vadede yapılan yatırımların getirilerini temsil eder.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

287

PORTFÖY PERFORMANS ENDEKSLERİ-2 • Endeksler; içerdikleri DİBS'lerin endeksteki ağırlıklarına göre eşit

ağırlıklı ve piyasa değeri ağırlıklı olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

• Eşit ağırlıklı endekslerde portföylerde yer alan kıymetlere aynı tutarda yatırım yapıldığı, varsayılır.

• Piyasa değeri ağırlıklı endekslerde ise piyasa değerleri ile orantılı olarak yatırım yapıldığı varsayılır.

• Endekslerin getirileri portföy içeriklerinde yer alan DİBS'lerin getirilerinin ortalamasını yansıtır.

• Endekslerdeki günlük getiriler, ilgili DİBS'lerin önceki işlem gününe göre günlük getirilerinin ortalamasıdır.

• Bu nedenle, önceki işgününde veya endeksin hesaplandığı gün

içerisinde işlem görmeyen bir DİBS'in günlük getirisi hesaplanmaz ve bu DİBS o gün için endeks hesaplamalarında kullanılmaz.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

288

TAHVİL VE BONO ENDEKSLERİ-1 • Endeksler vadeye kalan günlerine göre

gruplandırılmış Türk Lirası cinsinden, iskontolu DİBS'leri kapsar.

• Vadeye kalan gün sayısı kısa vadeli endekslerde

yer alacak DİBS'ler için 180 ve daha az, uzun vadeli endekslerde yer alacak DİBS'ler için 181 ve daha fazladır.

• Genel endeksler ise vadeye kalan gün sayısına bakılmaksızın bütün Türk Lirası cinsinden iskontolu DİBS'leri kapsar.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

289

TAHVİL VE BONO ENDEKSLERİ-2 1. Eşit Ağırlıklı Kısa Vadeli Endeks (EA 180-) 2. Eşit Ağırlıklı Uzun Vadeli Endeks (EA 180+) 3. Eşit Ağırlıklı Genel Endeks (EA GENEL) 1. Piyasa Değeri Ağırlıklı Kısa Vadeli Endeks (PDA 180-) 2. Piyasa Değeri Ağırlıklı Uzun Vadeli Endeks (PDA 3.

180+) Piyasa Değeri Ağırlıklı Genel Endeks (PDA GENEL)

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

290

TAHVİL VE BONO ENDEKSLERİ-3 • Endekslerin hesaplanmasında İMKB TBP Kesin

Alım Satım Normal Emirler Pazarı’nda aynı gün valörlü olarak 9:30–12:00/13:00-14:00 saatleri arasında gerçekleşen DİBS fiyatları esas alınır.

• Her iki tarafı aynı üye olan işlem fiyatları hesaplamalarda kullanılmaz.

• DİBS'lerin kapanış fiyatı 14:00 öncesinde gerçekleşen son işlem fiyatıdır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

291

TAHVİL VE BONO ENDEKSLERİ-4 DİBS'lerin piyasa değerlerinin hesaplanmasında kullanılan nominal ihraç tutarları aşağıda belirtilen yöntemlerle yapılan satışlar ve geri alımlar ile tespit edilir. a) DİBS satış ihaleleri b) DİBS satış ihalelerinde, ihalede oluşan ortalama fiyattan (faizden) piyasa yapıcı bankalara yapılan rekabetçi olmayan teklif satışları c) DİBS satış ihalesinde kazanan piyasa yapıcılara, talep etmeleri halinde, ihalede oluşan ortalama fiyattan (faizden) yapılan ilave opsiyon satışları d) Daha önceden belirlenmiş fiyatlardan (faiz oranlarından) T.C. Merkez Bankası kanalıyla yapılan DİBS satışları (TAP) e) Daha önceden ihraç edilmiş DİBS’lerin yapılan başka bir DİBS ihracı ile değiştirilmesi f) Daha önceden ihraç edilmiş DİBS’lerin ikincil piyasada T.C. Merkez Bankası tarafından Hazine nam ve hesabına yapılan alış ve satışları g) Daha önce ihraç edilmiş olan DİBS’lerin vadesinden önce itfa edilmesi için açılan geri alım ihaleleri Nominal ihraç tutarları, Piyasa'da işlem görebilecek nominal tutarları ifade etmekte olup ihalelerde kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan rekabetçi olmayan (ROT) teklif satışlarını kapsamaz.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

292

TAHVİL VE BONO ENDEKSLERİ-5 •

DİBS’lerin Piyasa Değerleri

DİBS’lerin piyasa değerleri bir önceki işlem günü kapanış fiyatları ile hesaplanır. Herhangi bir DİBS için piyasa değeri, nominal Tutarının önceki işgünü kapanış fiyatı ile çarpılarak 100’e bölünmesi suretiyle bulunur.

•

DİBS’lerin Endekslerdeki Ağırlıkları

Piyasa değeri ağırlıklı endekslerde her bir DİBS’in ağırlığı, o DİBS’in piyasa değerinin endeks hesaplamalarında kullanılan bütün DİBS’lerin toplam piyasa değerine oranıdır. Eşit ağırlıklı endekslerde ise her bir DİBS’in ağırlığı eşittir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

293

TAHVİL VE BONO ENDEKSLERİ-6 • Endeks Hesaplamalarında Kullanılan DİBS’ler Türk Lirası cinsinden, iskontolu DİBS'ler vadeye kalan günlerine göre ilgili endekslerin içeriğini oluşturur.

Endekslerin hesaplandığı gün içerisinde veya bir önceki işlem gününde fiyat oluşmayan DİBS’ler endeks hesaplamalarında kullanılmaz. Kapanış fiyatı olan DİBS'ler gün içerisinde işlem gördükçe endeks hesaplamalarına dahil edilir.

• Endekslerin Baz Tarih ve Değeri Endekslerinin baz tarihleri 31 Aralık 2003 ve baz değerleri 100'dür. Endekslerin hesaplanmasına 2004 yılının ilk işlem günü olan 2 Ocak 2004 tarihinden itibarenbaşlanmıştır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

294

TAHVİL VE BONO ENDEKSLERİ-7 Endeks hesaplama formülü: Ft : DİBS'in son işlem fiyatı Ft-1 : DİBS'in önceki işlem günü kapanış fiyatı Gt : DİBS'in önceki işlem gününe göre günlük dönemsel getirisi= (Ft / Ft-1 -1) N : DİBS'in nominal ihraç tutarı PD : DİBS'in piyasa değeri = N x Ft-1 /100 Et-1 : Endeksin önceki işlem günü kapanış değeri Et : Endeksin son değeri n : Endeks hesaplamalarında kullanılan DİBS sayısı

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

295

TAHVİL VE BONO ENDEKSLERİ-8 Endeks İçeriklerinin Güncellenmesi a) Vadeye kalan gün sayısının azalması: Daha önceden uzun vadeli endeks grubunda yer alan bir DİBS vadesine 180 gün kaldığında kısa vadeli endeks grubuna dahil olur. b) Yeni ihraç: DİBS'lerin ilk kapanış fiyatı ancak aynı gün valörlü işlemlerin yapılabildiği ihraç valöründe oluştuğundan, söz konusu DİBS'ler endeks hesaplamalarına ihraç valörünün ertesi işgünü dahil edilir. c) İtfa: DİBS'ler itfa günlerinde endekslerden çıkarılır. d) Nominal ihraç tutarında değişiklik: Endeks hesaplamalarında kullanılan nominal ihraç tutarları, erken itfa ve geri alımlar gibi nedenlerle bu tutarlarda meydana gelen değişikliklerin açıklandığı ve İMKB Borçlanma Araçları Piyasası Müdürlüğü tarafından öğrenildiği işlem gününün ertesi işgününde geçerli olmak üzere güncellenir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

296

REPO ENDEKS KAPSAMI • İMKB TBP Repo-Ters Repo normal Emirler Pazarı’nda aynı gün valörlü olarak günlük vadede (O/N) gerçekleşen ve tescil edilen işlemlerin ağırlıklı ortalama net günlük getirisi kullanılarak hesaplanır.

• Endeks hesaplamalarında İMKB TBP RepoTers Repo Normal Emirler Pazarı’nda aynı gün valörlü olarak günlük vadede gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama oranı kullanılır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

297

REPO ENDEKS BAZ DEĞERİ VE TARİHİ Endeksin baz tarihi 31 Aralık 2003 ve baz değeri 100 olarak belirlenmiştir.

Endeksin hesaplanmasına 2004 yılının ilk işlem günü olan 2 Ocak 2004 tarihinden itibaren başlanmıştır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

298

REPO ENDEKS FORMÜLÜ-1 Endeks hesaplamalarında kullanılan değişkenler ile endeks hesaplama formülü aşağıdadır.

Oağ : Günlük vadede gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama brüt faiz oranı S : Stopaj kesintisi (vergi, harç, fon vb. dahil) T : Repo süresi Et-1 : Endeksin önceki işlem günü kapanış değeri Et : Endeksin son değeri

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

299

REPO ENDEKS FORMÜLÜ-2 • Günlük getiri; günlük brüt ortalama faiz

oranından stopaj (vergi, harç, fon vb. dahil) kesintisi yapıldıktan sonra bulunan net faiz oranının repo süresi içerisindeki getirisidir. Bu getiri repo işleminin bitiş valöründe elde edileceğinden gelecekteki getiriyi ifade etmektedir.

• Endeksin yeni değeri; endeksin hesaplandığı

andaki günlük getirinin 1 ile toplanıp bir önceki işlem günü endeks kapanış değeri ile çarpılması suretiyle bulunur.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

300

REPO ENDEKSİNİ ETKİLEYENLER...

Stopaj, vergi, harç, fon vb. oranlarındaki değişiklikler en erken ilan edildikleri günün ertesi işgünü olmak üzere geçerlilik tarihi itibariyle endeks hesaplamalarında kullanılır.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

301

ENDEKS HESAPLAMA ÖRNEĞİ-1 İMKB Borçlanma Araçları Piyasası'nda gerçekleşen işlemler sonucunda aşağıdaki değerlerin oluştuğunu varsayalım.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

302

ENDEKS HESAPLAMA ÖRNEĞİ-2

Endeks formülleri kullanılarak endekslerin son değerleri bulunabilir.

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

303

ENDEKS HESAPLAMA ÖRNEĞİ-2

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

304

ENDEKS HESAPLAMA ÖRNEĞİ-3

11.02.2013

Atila Cumhur Baş Başaran

305