2 minute read
Tornado w butelce
Beata Kuźma-Falęcikowska
Eksperymentowanie na lekcjach jako warunek skutecznej edukacji
Advertisement
Zdobywanie wiedzy poprzez eksperyment i doświadczanie na etapie edukacji wczesnoszkolnej jest niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju dziecka. Już od chwili narodzin dziecko obserwuje i odkrywa świat – używając do tego wszystkich zmysłów. Wraz z wiekiem próbuje samodzielnie poznawać otaczające go środowisko i zagłębiać się w rzeczywistość. Z fascynacją obserwuje zjawiska zachodzące w przyrodzie – inne w różnych porach dnia i roku. Dzięki zabawie i naturalnej ciekawości dziecko rozwija się zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Dlatego też bardzo ważne jest to, aby dziecko, które zaczyna swoją przygodę ze szkołą, miało w niej możliwość poszerzania wiedzy – eksperymentując i wykonując doświadczenia pod okiem nauczyciela.
78 OPINIE, REFLEKSJE, DOŚWIADCZENIA REFLEKSJE 1/2022
Jajko w occie
Obserwacja i wykonywanie prostych eksperymentów oraz doświadczeń stanowią świetną zabawę, a jednocześnie są ważnym źródłem wiedzy. Umożliwienie ich przeprowadzania na etapie edukacji wczesnoszkolnej sprawia, że dzieci są zaangażowane w lekcje, a to może rozbudzić w nich zainteresowanie naukami ścisłymi.
Zarówno eksperyment, jak i doświadczenie są aktywizującymi elementami toku lekcji. Przez doświadczenie rozumiemy metodę pozwalającą na potwierdzenie wiedzy praktycznymi działaniami uczniów. Wykonując eksperyment, postępujemy zgodnie z instrukcją, odtwarzamy pewien schemat działań – wiedząc, jaki powinniśmy otrzymać rezultat. Natomiast eksperyment przeprowadzamy przede wszystkim w celach naukowych. Charakteryzuje się on tym, że dane czynności wykonujemy po raz pierwszy i nie znamy ich wyniku. Przykładem eksperymentu jest zanurzenie jajka w szklance z octem, a następnie obserwacja zachodzących zmian i rezultatu końcowego.
Eksperyment uczy rozwiązywania problemu oraz szukania odpowiedzi. Pozwala również na zdobycie umiejętności dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych, analizowania, stawiania hipotez oraz wyciągania wniosków. Dlatego powinniśmy jak najczęściej pozwalać dzieciom eksperymentować na zajęciach. Dajmy im na przykład trzy kolory farbek – niech mieszają je ze sobą, niech tworzą nowe barwy. Eksperymentujmy z wodą, obserwujmy, co tonie, a co utrzymuje się na powierzchni. Zróbmy „wybuch wulkanu” (obrazujący reakcję chemiczną zachodzącą pomiędzy octem a sodą oczyszczoną), wykonajmy „tornado w butelce” (obserwacja wiru powstającego w wyniku ruchu turbulentnego, który można zaobserwować w rzekach), czy też „nurka w butelce” (zwanego nurkiem Kartezjusza, obrazującego prawo wyporności Archimedesa i prawo Pascala). Nie bójmy się tworzyć i eksperymentować, w miarę możliwości wzbogacajmy proces zdobywania wiedzy uczniów przez wykonywanie doświadczeń. Eksperymentowanie pobudza wyobraźnię, stawia przed koniecznością dokonania wyboru, a jednocześnie bawi i sprawia radość.
Ja sam!
Każde samodzielne obalenie lub potwierdzenie hipotezy rozwija zdolności poznawcze, inteligencję i wyobraźnię dziecka. Dzięki nieszablonowemu myśleniu nabywa ono nowych umiejętności i staje się samodzielne, uczy się radzić sobie z problemami. Niejednokrotnie logiczne myślenie dziecka może wszystkich zaskoczyć. Dlatego – by podtrzymać działanie procesu poznawczego – nie należy przeszkadzać, zakłócać toku myślenia, pouczać. Umożliwienie dziecku samodzielnego eksperymentowania, zadawania pytań, stawiania hipotez, podejmowania próby wykonania eksperymentu i wyciągania wniosków w przyszłości z pewnością przyniesie duże korzyści. Doświadczanie przygotowuje dziecko do różnych nieprzewidywalnych sytuacji w życiu, uczy odwagi i szukania sposobu na dotarcie do wniosków oraz opisanie zjawisk, a także pozyskania materiału i przestrzeni do wykonania eksperymentu czy doświadczenia. Wykonując doświadczenia, dzieci integrują się, uczą się współpracy i wzajemnego szacunku.
Eksperymentowanie i przeprowadzanie doświadczeń nie musi być trudne. Może być stosowane na lekcjach przy pomocy dostępnych materiałów i małym nakładem finansowym. Zachęcam do wykorzystywania do doświadczeń tego, co mamy w domu, i tego, co daje nam przyroda. Sprawmy, by lekcja była ciekawa i wywołała uśmiech na twarzach dzieci.
Beata Kuźma-Falęcikowska
Nauczycielka w Publicznej Szkole Podstawowej w Bezrzeczu.
